The New Testament of our Lord and Saviour Jesus Christ

Mateo 1

1 Jesucristo ñecũ̶sũ̶mu̶ãye wãme ãno jóanoã. Jesucristo Abraham pãrãmi, teero biiri David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶ niiyigu̶. 2 Abraham Isaac pacu̶ niiyigu̶. Isaac Jacob pacu̶ niiyigu̶. Jacob Judá, cũ̶ũ̶ sõwũ̶sũ̶mu̶ã, cũ̶ũ̶ baira pacu̶ niiyigu̶. 3 Judá Fares pacu̶, teero biiri Zara pacu̶ niiyigu̶. Cṹ̶ã paco Tamar niiyigo. Fares Esrom pacu̶ niiyigu̶. Esrom Aram pacu̶ niiyigu̶. 4 Aram Aminadab pacu̶ niiyigu̶. Aminadab Naasón pacu̶ niiyigu̶. Naasón Salmón pacu̶ niiyigu̶. 5 Salmón Booz pacu̶ niiyigu̶. Booz paco Rahab niiyigo. Booz Obed pacu̶ niiyigu̶. Obed paco Rut niiyigo. Obed Isaí pacu̶ niiyigu̶. 6 Isaí õpũ̶ David pacu̶ niiyigu̶. David Urías nu̶mo niimirigomena Salomónrẽ põnacu̶tíyigu̶. 7 Salomón Roboam pacu̶ niiyigu̶. Roboam Abías pacu̶ niiyigu̶. Abías Asa pacu̶ niiyigu̶. 8 Asa Josafat pacu̶ niiyigu̶. Josafat Joram pacu̶ niiyigu̶. Joram Uzías pacu̶ niiyigu̶. 9 Uzías Jotam pacu̶ niiyigu̶. Jotam Acaz pacu̶ niiyigu̶. Acaz Ezequías pacu̶ niiyigu̶. 10 Ezequías Manasés pacu̶ niiyigu̶. Manasés Amón pacu̶ niiyigu̶. Amón Josías pacu̶ niiyigu̶. 11 Josías Jeconías, teero biiri cũ̶ũ̶ baira pacu̶ niiyigu̶. Cṹ̶ã niiritabere Babilonia dita macãrã Israelya põna macãrãrẽ ñee, néewarucuyira cṹ̶ãya dita Babiloniapu̶. 12 Cṹ̶ãrẽ néewari siro, Jeconías Salatiel pacu̶ niiyigu̶. Salatiel Zorobabel pacu̶ niiyigu̶. 13 Zorobabel Abiud pacu̶ niiyigu̶. Abiud Eliaquim pacu̶ niiyigu̶. Eliaquim Azor pacu̶ niiyigu̶. 14 Azor Sadoc pacu̶ niiyigu̶. Sadoc Aquim pacu̶ niiyigu̶. Aquim Eliud pacu̶ niiyigu̶. 15 Eliud Eleazar pacu̶ niiyigu̶. Eleazar Matán pacu̶ niiyigu̶. Matán Jacob pacu̶ niiyigu̶. 16 Jacob José pacu̶ niiyigu̶. José María manu̶ niiyigu̶. Coo Jesús paco niiwõ sáa. Jesús Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiĩ. 17 Teero tiiró, Abrahammena pu̶u̶tocu̶ti catorce põnarĩ macãrã basocáputiyira tée David bauáritomena. Too síro Daviména pu̶u̶tocu̶ti catorce põnarĩ macãrã basocáputinemoyira, tée Israelya põna macãrãrẽ Babilonia ditapu̶ cṹ̶ãrẽ ñeewari siro. Too síro cṹ̶ãrẽ ñeewari siro, catorce põnarĩ macãrã basocáputinemoyira sũcã tée Cristo bauáritomena. 18 Jesucristo bauárigue biiro wáayiro. María cũ̶ũ̶ paco Joseména manu̶cu̶tigodo tiiyígo. Cṹ̶ã pu̶arã́ niiãdari su̶guero, Espíritu Santo tutuaremena niipacó niitoayigo. 19 José coo manu̶ niigũ̶du̶ coo niipacó niirére ĩñagũ̶, “coore duujã́gũ̶da” jĩĩ wãcũmiyigu̶. Cũ̶ũ̶ basocú̶ ãñugṹ̶ niijĩgũ̶, basocá tu̶ocóropu̶ wedesãdu̶gariyigu̶. Teero tiigú̶, “yayióro coore duujã́gũ̶da” jĩĩ wãcũmiyigu̶. 20 Cũ̶ũ̶ teero wãcũrĩ, quẽẽrṍpu̶ ángele cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —José, David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶, María ñañarõ tiiríwo. Boboré manirṍ coomena wãmosíaya. Espíritu Santo cũ̶ũ̶ tutuaremena coore niipacó wáari tiirígu̶ niiwĩ. 21 Coo wĩmagũ̶rẽ apagodaco. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tigu̶daqui Jesús. Cũ̶ũ̶ wãme “basocáre netõnégũ̶” jĩĩdu̶garo tiia. Cũ̶ũ̶ basocá ñañaré tiiré wapare netõnégũ̶daqui, jĩĩyigu̶ ángele. 22 Tee niipetire Cõãmacũ̶ jĩĩrirobirora wáaro tiiyíro. Profetare ateré jóadutiyigu̶: 23 Sĩcõ numiṍ ũ̶mu̶mena niiñaripaco, niipacó nii, põnacu̶tígodaco. Cũ̶ũ̶ wãme Emanuel niiãdacu, jĩĩ jóadutiyigu̶. Emanuel “Cõãmacũ̶ marĩmena niiĩ” jĩĩdu̶garo tiia. 24 José wãcãgṹ̶, ángele dutiariguere tiiyígu̶. Maríare cũ̶ũ̶ya wiipu̶ néewayigu̶, nu̶mocu̶tigu̶da jĩĩgũ̶. 25 Teero tiipacú̶, coo wĩmagũ̶ apaadari su̶guero, coomena niiñariyigu̶. Bauári siro, cũ̶ũ̶rẽ “Jesús wãmecu̶tigu̶daqui” jĩĩyigu̶.

Mateo 2

1 Jesús Judea dita niirí macã Belénpu̶ bauáyigu̶. Cũ̶ũ̶ bauárito, Herodes judíoaya dita õpũ̶ niiyigu̶. Teebu̶recorire ũ̶mu̶ã́ masĩrí basoca muĩpũ mu̶ãatirope macãrã Jerusalénpu̶ jeayira. 2 Toopú̶ jeara, sãĩñáyira: —¿Judíoa õpũ̶ niigũ̶du̶ noopú̶ bauáyiri? Ũ̶sã pu̶topu̶ muĩpũ mu̶ãatirope cũ̶ũ̶yagu̶ ñocõãwṹ̶rẽ ĩñawũ̶. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ padeorá atiawũ̶, jĩĩyira. 3 Tee quetire tu̶oríra Õpũ̶ Herodere wedera jeayira. Teeré tu̶ogú̶, bayiró wãcũpatiyigu̶. Niipetira Jerusalén macãrãcã teerora wãcũpatiyira. 4 Herodes niipetira paiaré dutiráre, teero biiri Moisés jóarigue bueráre su̶ocó, sãĩñáyigu̶: —¿Cõãmacũ̶ beserigu̶ noopú̶ bauágu̶dari? jĩĩyigu̶. 5 Cṹ̶ã yu̶u̶yira: —Judea dita niirí macã Belénpu̶ bauágu̶daqui. Teeré jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ profeta. Ateré jóarigu̶ niiwĩ: 6 Belén Judea ditapu̶ niirí macã bú̶ri niirí macã mee niiã atiditapú̶re. Tiimacã macũ̶ õpũ̶ wáagu̶daqui. Cõãmacũ̶yara Israelya põna macãrãrẽ cotegu̶du̶ niigũ̶daqui, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ, jĩĩyira. 7 Too síro Herodes yayióremena masĩrí basocare cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ su̶ocó, cṹ̶ãrẽ sãĩñáyigu̶: —¿Deero biiri peti ñocõãwṹ̶ bauári? Ãñurõ wedeya mú̶ãcã, jĩĩyigu̶. 8 Wedeari siro, Belénpu̶ ticoco, cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Wĩmagũ̶ bauárigu̶re sãĩñárã wáaya. Cũ̶ũ̶rẽ bu̶ará, yu̶u̶cãrẽ wedera atiwa sũcã. Yu̶u̶cã cũ̶ũ̶rẽ padeogú̶ wáagu̶du̶ tiia, jĩĩmiyigu̶. 9 Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ wedeari siro, netõjṍãyira sũcã. Maapu̶ cṹ̶ã wáari, ñocõãwṹ̶ cṹ̶ãya macãpu̶ cṹ̶ã ĩñarigu̶ra cṹ̶ã su̶guero su̶guewayigu̶. Wĩmagũ̶ niirṍ sotoapu̶ jeagu̶ra, ñocõãwṹ̶ pu̶tu̶ánu̶cãyigu̶. 10 Teero tiirá, ñocõãwṹ̶rẽ bayiró u̶seniyira. 11 Tiiwiipú̶ sããjeara, wĩmagũ̶rẽ, cũ̶ũ̶ paco Maríamena niigṹ̶rẽ ĩñayira. Ñicãcoberimena jeacũmu, cũ̶ũ̶rẽ padeoyíra. Too síro cṹ̶ã néewaretibarire pã́õ, cũ̶ũ̶rẽ oro, sĩĩpẽbiro bauré sitiaãñúre, teero biiri apeyé sitiaãñúrecãrẽ “mirra” wãmecu̶tirere ticoyira. 12 Too síro Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ quẽẽrṍpu̶re “Herodere ĩñarã cãmepu̶tú̶arijãña” jĩĩyigu̶. Teero tiirá, cṹ̶ãya ditapu̶ pu̶tu̶awara, apemapé pu̶tu̶ajõãyira sáa. 13 Masĩrí basoca pu̶tu̶awari siro, ángele quẽẽrṍpu̶ Joseré jĩĩyigu̶ sũcã: —Wãcãñá. Wĩmagũ̶rẽ pacoménarã Egiptopu̶ néedutiwaya. Toopú̶ niijãrã wáaya ména. Yu̶u̶ “néepu̶tu̶aatiya” jĩĩrĩpu̶, néepu̶tu̶aatiwa sũcã. Herodes wĩmagũ̶rẽ sĩãdu̶gágu̶, ãmaãdutigu̶du̶ tiii, jĩĩyigu̶. 14 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, ñamirã wãcã, wĩmagũ̶rẽ pacoménarã Egiptopu̶ néedutiwayigu̶. 15 Herodes catiró põõtẽ́õrõ niiyira toopú̶re. Cṹ̶ã teero tiiríguemena Cõãmacũ̶ jĩĩrirobirora wáaro tiiyíro. Profetare ateré jóadutiyigu̶: “Yu̶u̶ macũ̶ Egiptopu̶ niimirigu̶re su̶owitíwu̶”, jĩĩ jóadutiyigu̶. 16 Too síro Herodes “masĩrí basoca yu̶u̶re jĩĩditojãya” jĩĩ, bayiró cúayigu̶. Teero tiigú̶, ũ̶mu̶ã́ wĩmarãrẽ Belénpu̶ niirã́rẽ, tiimacã wesapu̶ niirã́cãrẽ pu̶acũ̶má du̶aró cu̶oráre sĩãcõã́petidutiyigu̶. Masĩrí basoca cũ̶ũ̶rẽ wederirobirora “nocõrõrã bu̶cu̶áqui” jĩĩ wãcũyigu̶. 17 Cũ̶ũ̶ teero tiidutíriguemena profeta Jeremías jóare diamacṹ̶ wáaro tiiyíro. Ateré jóarigu̶ niiwĩ: 18 Ramá macãpu̶re basocá booritua, bayiró utiri tu̶onóyira. Raquel pãrãmérã niinu̶nu̶sera numiãpu̶ cṹ̶ã põnarẽ bayiró utiyira. Cṹ̶ã põnarẽ sĩãrĩ́ ĩñarã, “wãcũtutuaya” jĩĩrĩ booríyira, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 19 Herodes diari, José Egiptopu̶ra niiyigu̶ ména. Toopú̶ ángele quẽẽrṍpu̶ cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: 20 —Wãcãñá. Wĩmagũ̶rẽ pacoménarã Israel ditapu̶ néepu̶tu̶awaya. Wĩmagũ̶rẽ sĩãdu̶gámirira diapetijõãwã, jĩĩyigu̶. 21 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, wãcã, wĩmagũ̶rẽ pacoménarã néepu̶tu̶aatiyigu̶ Israel ditapu̶. 22 Herodes macũ̶ Arquelao cũ̶ũ̶ pacu̶re Judea dita õpũ̶ wasoyígu̶. José tee quetire tu̶ogú̶, cuiyigu̶. Judeapu̶re wáadu̶gariyigu̶. Cõãmacũ̶ quẽẽrṍpu̶ wedenorigu̶ niijĩgũ̶, Galilea ditare netõjṍãyigu̶ sáa. 23 Toopú̶ jeagu̶, Nazaret macãpu̶ niigũ̶ wáayigu̶. Jesús toopú̶ niiriguemena profetas jóare diamacṹ̶ wáaro tiiyíro. Ateré jóarira niiwã: “Basocá cũ̶ũ̶rẽ ‘Nazaret macũ̶ niiĩ’ jĩĩãdacua”, jĩĩ jóarira niiwã.

Mateo 3

1 Teebu̶recorire Juan basocáre wãmeõtiri basocu̶ Judea ditapu̶ basocá manirṍpu̶ wáayigu̶. Toopú̶ basocá cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ jearáre wedeyigu̶. 2 Ateré jĩĩyigu̶: —Cõãmacũ̶ dutiré marĩpu̶re niiãdare jeaadaropu̶ tiia. Teero tiirá, mú̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasoyá, jĩĩyigu̶. 3 Profeta Isaías Juan tiiádarere jóarigu̶ niiwĩ: Sĩcũ̶ yucu̶ manirṍ, basocá manirṍpu̶ bayiró bu̶su̶rómena wedegu̶daqui: “Sĩcũ̶ õpũ̶ atiadarimarẽ quẽnarõ tiiróbiro, marĩ Õpũ̶ atiadari su̶guero, mú̶ã ñañaré tiirére duujã́, ãñurõ niiyueya”, jĩĩgũ̶daqui, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 4 Juanyáro sutiró camello póarimena tiiríro niiyiro; cũ̶ũ̶ siatúrida wáicu̶ caseroda niiyiro. Cũ̶ũ̶ yaaré yeseroa, macãnu̶cũ̶ macãrã mumiãoco niiyiro. 5 Jerusalén macãrã, pau̶ Judea dita macãrã, teero biiri pau̶ día Jordán wesa macãrã cũ̶ũ̶ wederi tu̶orá wáayira. 6 Cṹ̶ã ñañaré tiirére wedenetõãri siro, día Jordánpu̶ cṹ̶ãrẽ wãmeõtiyigu̶. 7 Pau̶ fariseo basoca, saduceo basoca wãmeõtidutira jeari ĩñagũ̶, cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —¡Mú̶ã tiiditórepira, jĩĩditorepira niiã! “Marĩ wãmeõtinorira dícu̶ niirĩ, Cõãmacũ̶ bayiró cúare marĩrẽ jearicu”, jĩĩ wãcũremena atimiãjĩyu mú̶ã. 8 Diamacṹ̶rã mú̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasorá, mú̶ã ãñurõ tiirécu̶tiremena ẽñoñá. 9 “Ũ̶sã Abraham pãrãmerã niinu̶nu̶sera niijĩrã, Cõãmacũ̶ ĩñacorore ãñurã́ niiã”, jĩĩ wãcũrijãña. Mú̶ã wãcũrére wasohéri, Abraham pãrãmerã niiré wapamaníã. Cõãmacũ̶ boogú̶, ate ũ̶tãperimenarã Abraham pãrãmerãrã cotowéomasĩqui. 10 Mú̶ã ñañaré tiidúheri ĩñagũ̶, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ cõãgũ̶daqui. Sicagú̶ yucu̶gu̶ ñañaré du̶cacu̶tirigu̶re cõmeãmena nu̶cõrĩmenapu̶ra páata, pecamepu̶ sóecõãrõ tiiróbiro mú̶ãrẽ tiigú̶daqui. 11 ’Ñañaré tiirére wãcũpati, wasoríguere ẽñorã́rẽ wãmeõtia ocoména. Ãpĩ yu̶u̶ siro atiqui. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶ nemorṍ tutuagu̶ niiqui. Cũ̶ũ̶ ãñunetõgũ̶ niiqui. Yu̶u̶peja cũ̶ũ̶rẽ sĩcãrĩbíridojãcu. Cũ̶ũ̶peja nemorṍ ãñurõ tiigú̶daqui mú̶ãrẽ: Espíritu Santore ticodiocogu̶daqui, mú̶ãmena niirucujããrõ jĩĩgũ̶. Ñañarére sóecõãrõ tiiróbiro mú̶ã ñañaré tiirére cõãgũ̶daqui. 12 Cũ̶ũ̶ trigore ĩñanogũ̶du̶ tiiróbiro niiĩ. Teeperire merẽã, teesatirire merẽã cṹũgũ̶daqui. Teeperire ĩñanogũ̶daqui cũ̶ũ̶ye ĩñanori wiipu̶. Teesatirire sóejãgũ̶daqui pecame yatiherimepu̶, jĩĩyigu̶ Juan. 13 Too síro Jesús Galileapu̶ niiãrigu̶ día Jordánpu̶ atiyigu̶ Juan pu̶topu̶. Cũ̶ũ̶rẽ wãmeõtidutigu̶ atiyigu̶. 14 Juanpe boorímiyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶pe yu̶u̶re wãmeõtigu̶no niiã. ¿Deero tiigú̶ “wãmeõtiya yu̶u̶re” jĩĩĩ? jĩĩyigu̶. 15 Jesús yu̶u̶yigu̶: —Teero tiijã́ña ména. Niipetire Cõãmacũ̶ marĩrẽ tiidutírobirora tiiró booa, jĩĩyigu̶. Juan “jáu̶” jĩĩ, cũ̶ũ̶rẽ wãmeõtiyigu̶. 16 Wãmeõtitoaari siro, Jesús maajeánu̶cãyigu̶. Wãcũña manirṍ ũ̶mu̶ã́se pã́õjõãyiro. Jesús Espíritu Santo sĩcũ̶ bua tiiróbiro baugú̶ diiátiri ĩñayigu̶. Cũ̶ũ̶pu̶re jeapeayigu̶. 17 Teero wáari, ũ̶mu̶ã́sepu̶ wedeseri tu̶oyíra: —Ãni yu̶u̶ macũ̶ yu̶u̶ bayiró maĩgṹ̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶mena bayiró u̶seniã, jĩĩyigu̶.

Mateo 4

1 Too síro Espíritu Santo Jesuré basocá manirṍpu̶ néewanetõyigu̶, wãtĩãrẽ dutigú̶ jĩĩcõãsããrõ jĩĩgũ̶. 2 Toopú̶re cuarenta bu̶recori, cuarenta ñamirĩ́ yaariyigu̶. Too síro ju̶abóayigu̶. 3 Wãtĩãrẽ dutigú̶ Jesús pu̶to wáa, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ niigũ̶, atepá ũ̶tãpáre pã cotowéoya, jĩĩmiyigu̶. 4 Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶yigu̶: —Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóarigue niiã: “Yaaré dícu̶ basocáre catiri tiiría. Niipetire Cõãmacũ̶ye wedeserecã cṹ̶ãrẽ catiri tiia”, jĩĩ jóarigue niiã, jĩĩyigu̶. 5 Too síro wãtĩãrẽ dutigú̶ cũ̶ũ̶rẽ Jerusalénpu̶ “Cõãmacũ̶ya macã” cṹ̶ã jĩĩrí macãpu̶ néewayigu̶. Toopú̶re Cõãmacũ̶wii sotoapu̶ néemu̶ã, 6 cũ̶ũ̶rẽ jĩĩmiyigu̶: —Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ niigũ̶, ãnopú̶mena bupudíaya. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóarigue niiã: Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶yara ángeleare mu̶u̶rẽ cotedutigu̶daqui. Mu̶u̶rẽ ũ̶tãgãpu̶ ñaapeari jĩĩrã, bocañeãdacua, jĩĩ jóarigue niiã, jĩĩmiyigu̶. 7 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóarigue niiã: “Cõãmacũ̶ mu̶u̶ Õpũ̶ wedeserere ‘¿diamacṹ̶rã niimiĩto?’ jĩĩrã, cũ̶ũ̶rẽ tiiẽ́ñodutirijãña”, jĩĩ jóarigue niiã, jĩĩyigu̶. 8 Too síro ũ̶tãgṹ̶ ũ̶mu̶ã́netõrigu̶pu̶ néemu̶ãyigu̶ sũcã. Toopú̶ niipetire atibú̶reco maquẽ macãrĩrẽ́, teero biiri teemacãrĩ cu̶orére ẽñopetíjãyigu̶. 9 Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩmiyigu̶: —Mu̶u̶ yu̶u̶re ñicãcoberimena jeacũmu, “mu̶u̶ yu̶u̶ õpũ̶ niiã” jĩĩ padeorí, ate niipetire mu̶u̶rẽ ticogu̶da, jĩĩmiyigu̶. 10 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Wáagu̶a, Satanás. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóarigue niiã: “Cõãmacũ̶ mu̶u̶ Õpũ̶ sĩcũ̶rẽna padeoyá. Cũ̶ũ̶ dutiré dícu̶re tiiyá”, jĩĩ jóarigue niiã, jĩĩyigu̶. 11 Wãtĩãrẽ dutigú̶ wáajõãyigu̶. Ángelea Jesuré tiiápura jeayira. 12 Jesús “Juanrẽ́ peresu sõnecoayira” jĩĩrére tu̶oyígu̶. Teero tiigú̶, Galilea ditapu̶ wáayigu̶. 13 Nazaret macãrẽ netõwá, Capernaumpe niigũ̶ wáayigu̶. Capernaum Galileataro wesa, Zabulónya dita, teero biiri Neftalíya dita wesapu̶ niiã. 14 Cũ̶ũ̶ toopú̶ wáari, profeta Isaías jóarirobirora wáaro tiiyíro. Ateré jóarigu̶ niiwĩ: 15 Zabulón, teero biiri Neftalícãya dita macãrã, día pairímaa wesa macãrã, día Jordán apeniñapú̶ macãrã, teero biiri Galilea dita macãrã judíoa niihẽrã 16 mú̶ã naĩtĩãrõpu̶ niirã́biro Cõãmacũ̶yere tu̶omasĩ́ricu; ãñurõ bóere ĩñarã́ tiiróbiro mú̶ãrẽ netõnégũ̶du̶re ĩñaãdacu. Diarira tiiróbiro niirã́ bóaneõrã niicu; mú̶ã bóebatere ĩñarã́ tiiróbiro cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã, u̶seniãdacu, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 17 Jesús toopú̶ jeagu̶, basocáre buenu̶cãyigu̶. “Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare jeaadaropu̶ tiia. Teero tiirá, mú̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasoyá”, jĩĩyigu̶. 18 Jesús Galileataro wesapu̶ wáayigu̶. Toopú̶ wáagu̶, sĩcũ̶põna pu̶arã́rẽ bu̶ajeáyigu̶. Simón, apetóre Pedro su̶onógũ̶, cũ̶ũ̶ bai Andrés niiyira. Wai wasarí basoca niijĩrã, bapigu̶ cõãño, wai wasara tiiyíra. 19 Jesús jĩĩyigu̶ cṹ̶ãrẽ: —Jãmu̶ yu̶u̶mena. Mú̶ã mecũ̶tígãrẽ wai wasarí basoca niiã; too síropu̶re mú̶ã basocáre yée quetire ãñurõ wederí basoca wáaadacu sáa. Teeré wederi, pau̶ padeoádacua, jĩĩyigu̶. 20 Teeré tu̶orá, máata cṹ̶ãye bapiyucu̶re toorá cṹũjã, Jesuména wáajõãyira. 21 Too netõwá, ãpẽrã́ pu̶arã́ sĩcũ̶põnarẽ ĩñayigu̶. Zebedeo põna Santiago, cũ̶ũ̶ bai Juan niiyira. Cṹ̶ã pacu̶mena dooríwu̶pu̶ bapiyucu̶re jeesãñáyira. Jesús cṹ̶ãcãrẽ “jãmu̶” jĩĩyigu̶. 22 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, máata tiiwu̶ré, cṹ̶ã pacu̶re cṹũ, wáajõãyira Jesuména. 23 Jesús niipetiro Galilea ditapu̶ judíoa neãré wiseripu̶ buewarucuyigu̶. Ãñuré queti “Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare jeaadaro tiia” jĩĩrére wedeyigu̶. Niipetire cṹ̶ã diarecu̶tire, cṹ̶ãrẽ õpũ̶ũ̶rĩ pũniré netõnéyigu̶. 24 Cũ̶ũ̶ teero tiiré quetire niipetira Siria dita macãrã masĩpetijõãyira. Teero tiirá, niipetira diarecu̶tirare cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ néewayira. Ãpẽrã́ merẽã biiré diarecu̶tira, ãpẽrã́ õpũ̶ũ̶rĩ pũniré cu̶oráre néewayira. Wãtĩã sããnorirare, ñamadiare cu̶oráre, wáamasĩhẽrãrẽ néewayira. Jesús cṹ̶ãrẽ netõnéyigu̶. 25 Pau̶ Galilea dita macãrã, Decápolis macãrĩ macãrã, Jerusalén macãrã, Judea dita macãrã, día Jordán apeniñapú̶ macãrã cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶yíra.

Mateo 5

1 Jesús pau̶ nu̶nu̶rĩ́ ĩñagũ̶, ũ̶tãgũ̶pú̶ mu̶ãwawi. Toopú̶ cũ̶ũ̶ jeanuãrĩ, ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶ pu̶to neãwũ̶. 2 Ateré buewi: 3 —“Cõãmacũ̶ tiiápuremena dícu̶ cũ̶ũ̶ booré tiimasĩ́ã” jĩĩrã́no u̶seniya. Cõãmacũ̶ dutiré cṹ̶ãpu̶re jeatoaa. 4 ’Bóaneõrãno u̶seniya. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ yeeripũnapu̶ u̶senire ticogu̶daqui. 5 ’“Ũ̶sã ãpẽrã́ nemorṍ u̶pu̶tí macãrã niiã” jĩĩ wãcũhẽrãno u̶seniya. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶ “ticogu̶da” jĩĩri ditare ñeeãdacua. 6 ’Diamacṹ̶ maquẽ, teero biiri ãñurére bayiró tiidu̶gárano u̶seniya. Cõãmacũ̶ tiiápuremena cũ̶ũ̶ boorére tiimasĩ́ãdacua. 7 ’Ãpẽrãrẽ́ bóaneõ ĩñarã́no u̶seniya. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ bóaneõ ĩñagũ̶daqui. 8 ’Ãñuré wãcũ tu̶gueñarãno u̶seniya. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ ĩñaãdacua. 9 ’Ãñurõ niirecu̶tire wáari tiiráno u̶seniya. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ “yu̶u̶ põna niiĩya” jĩĩgũ̶daqui. 10 ’Cṹ̶ã Cõãmacũ̶ boorére tiiré wapa ãpẽrã́ ñañarõ netõrĩ́ tiinórãno u̶seniya. Cõãmacũ̶ dutiré cṹ̶ãpu̶re jeatoaa. 11 ’Mú̶ã yu̶u̶re padeoré wapa ãpẽrã́ mú̶ãrẽ ñañarõ jĩĩ, ñañarõ netõrĩ́ tiiádacua. Noo ñañarõ niiré jĩĩditoadacua mú̶ãrẽ. Cṹ̶ã teero tiirí, mú̶ã u̶seniãdacu. 12 Too síropu̶re mú̶ã ũ̶mu̶ã́sepu̶ pairó wapatáre bu̶aádacu. Teero tiirá, bayiró u̶seniña. Mú̶ãrẽ tiiróbirora ñañarõ tiiáperucuyira mú̶ã su̶guero niiriracãrẽ profetare. 13 ’Marĩ yaaré poaaro jĩĩrã, móãrẽ sã́ãã. Mú̶ã móãbiro niiã atibú̶recopu̶re. Móã ocare petirí, ocanemorĩ tiimasĩ́ña manicú. Tee deero tiiádare mee niicu. Teero tiirá, teeré sopepu̶tópu̶ cõãjãcu. Basocá cu̶tadiyócua. 14 ’Mú̶ã sĩãwócore tiiróbiro niiã atibú̶recopu̶re. Sicamacã ũ̶tãgṹ̶ sotoapu̶ niirí macãrẽ yayiómasĩña manicú. 15 Basocá sĩãwócorigare sĩãã́ri siro, moocṹriya. Teero tiiróno tiirá, ũ̶mu̶ã́rõpe péoya, niipetira tiiwiipú̶ niirã́rẽ bóebatecoaro jĩĩrã. 16 Tiigá sĩãwócorobirora mú̶ãcã basocá ĩñacoropu̶re ãñurõ tiirécu̶tiya. Mú̶ã ãñurõ tiirí ĩñarã, ãpẽrãcã́ mú̶ã Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶rẽ “ãñunetõjõãgũ̶ niiqui” jĩĩãdacua. 17 ’Biiro wãcũrijãña yu̶u̶re: “Moisére dutiré cṹũrigue, teero biiri profetas jóariguere cõãgũ̶ atigu̶ tiiájĩyi”, jĩĩ wãcũrijãña. Teeré cõãgũ̶ mee atiwu̶. Teeré “diamacṹ̶rã biirope niiã” jĩĩgũ̶ atiwu̶. 18 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Ũ̶mu̶ã́se, atibú̶reco niiritabere Cõãmacũ̶ péerogã tee dutirére cõãriqui. Niipetire cũ̶ũ̶ “biiro wáaadacu” jĩĩrigue diamacṹ̶ wáaro tiiádacu. 19 Tee dutirére péerogã netõnu̶cã́gũ̶no bú̶ri niigṹ̶ niigũ̶daqui Cõãmacũ̶ Õpũ̶ niirṍpu̶re. Ãpẽrãrẽ́ netõnu̶cã́rĩ tiigú̶nocã teerora biigu̶daqui. Ãpĩ tee dutirére diamacṹ̶ tiigú̶nope, ãpẽrãrẽ́ teeré tiidutígu̶nope õpũ̶ tiiróbiro niigũ̶daqui Cõãmacũ̶ Õpũ̶ niirṍpu̶re. 20 Mú̶ãrẽ ate wedea: Moisés jóarigue buerá, teero biiri fariseo basoca “ũ̶sã Cõãmacũ̶ boorére ãñurõ tiia” jĩĩmiya. Mú̶ã cṹ̶ã nemorṍ Cõãmacũ̶ boorépere tiihéra, Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ wáaricu. 21 ’Tu̶ojĩ́yu mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ wederiguere: “Basocáre sĩãríjãña. Sĩãgṹ̶no queti beserí basocu̶ pu̶topu̶ néewa, wedesãnogũ̶daqui”. 22 Yu̶u̶peja mú̶ãrẽ ateré wedea: Cũ̶ũ̶ya wedegu̶mena cúagu̶no besegú̶ pu̶topu̶ néewa, wedesãnogũ̶daqui. Cũ̶ũ̶ya wedegu̶re “mu̶u̶ wapamanígũ̶ niiã” jĩĩ buijã́gũ̶no Judíoare Dutirá Peti pu̶topu̶ néewa, wedesãnogũ̶daqui. Cũ̶ũ̶ya wedegu̶re “wáicu̶ tiiróbiro wãcũré cu̶oa mu̶u̶jã” jĩĩgṹ̶norẽ pecamepu̶ sóecõãrĩquio niiã. 23 ’Teero tiigú̶, mu̶u̶ Cõãmacũ̶wiipu̶ Cõãmacũ̶rẽ padeogú̶, apeyenó ticogu̶du̶ tiicú. Ticoadari su̶guerogã, wãcũbu̶acu: “Yáa wedegu̶ cúa niiqui yu̶u̶mena; yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ tiiátu̶”, jĩĩ wãcũcu. 24 Mu̶u̶ ticoadarere duupéo, cũ̶ũ̶rẽ acabóre sãĩsu̶guégu̶ wáaya. Teero tiiári siro, “Cõãmacũ̶rẽ ticogu̶da” jĩĩãriguere ticoya sáa. 25 ’Mu̶u̶rẽ wedesãrigu̶mena queti beserópu̶ wáarara, boyeromena quẽnosu̶guéya. Quẽnosu̶guéheri, mu̶u̶rẽ besegú̶pu̶re ticojãgũ̶daqui. Cũ̶ũ̶ surarapu̶re ticojãgũ̶daqui sáa. Cṹ̶ãpu̶ra peresuwiipu̶ sõnecoadacua sáa. 26 Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mu̶u̶ wapatípetihegu̶, witiricu, jĩĩwĩ Jesús. 27 Jesús wedenemowĩ: —Mú̶ã ate wederiguere tu̶ojĩ́yu: “Ãpĩ nu̶morẽ ñeeaperijãña”. 28 Yu̶u̶peja ateré diamacṹ̶rã jĩĩã: Sĩcũ̶ numiṍrẽ ñañaré tiidu̶gáremena ĩñagṹ̶no cũ̶ũ̶ wãcũrémenarã coomena ñañarõ tiiárigu̶biro niitoaqui. 29 ’Diamacṹ̶ macã capea ĩñaré mú̶ãrẽ ñañarére tiirí tiibócu. Teero wáari, tiigaré odewecõãjãña. Teero tiiró, sicaróra mú̶ãya õpũ̶ũ̶ macãrõ cõõrĩ́, ãñujãã. Niipetiri õpũ̶ũ̶ pecamepu̶ cõõrĩ́peja, ñañanetõjõãcu. 30 Diamacṹ̶ macã wãmo mú̶ãrẽ ñañarére tiirí tiibócu. Teero wáari, tiiwãmorẽ páatacõãjãña. Teero tiiró, sicaróra mú̶ãya õpũ̶ũ̶ macãrõ cõõrĩ́, ãñujãã. Niipetiri õpũ̶ũ̶ pecamepu̶ cõõrĩ́peja, ñañanetõjõãcu. 31 ’Mú̶ã atecã́rẽ tu̶ojĩ́yu: “Nu̶morẽ́ cõãgũ̶, ‘atewapá mu̶u̶rẽ cõãã’ jĩĩrípũrẽ jóa, coore ticoro booa”. 32 Yu̶u̶peja ateré diamacṹ̶rã jĩĩã: Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ nu̶mo ãpĩména ñeeaperipacari, coore cõãgũ̶, coore ũ̶mu̶ã́mena ñeeapearigo tiiróbiro pu̶tu̶ári tiiquí. Sĩcũ̶ cõãnorigomena nu̶mocu̶tigu̶cã ãpĩ nu̶moména ñañarõ ñeeapegu̶ tiiróbiro pu̶tu̶áqui. 33 ’Tu̶ojĩ́yu sũcã mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ wederiguere: “Mu̶u̶ ‘Cõãmacũ̶ wãmemena tiigú̶da’ jĩĩrirobirora jĩĩditoro manirṍ tiiyá”. 34 Yu̶u̶peja ateré diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ã ãpẽrãrẽ́ “teerora tiigú̶da” jĩĩrã, Cõãmacũ̶ wãmemena jĩĩrijãña. “Ũ̶mu̶ã́semena diamacṹ̶rã jĩĩã”, jĩĩrijãña. Ũ̶mu̶ã́sepu̶ Cõãmacũ̶ dutiduiqui. 35 “Atibú̶recomena diamacṹ̶rã jĩĩã”, jĩĩrijãña. Atibú̶recocã Cõãmacũ̶ye du̶pori pesaró tiiróbiro niirõ tiia. “Jerusalénmenacãrẽ diamacṹ̶rã jĩĩã”, jĩĩrijãña. Tiimacãcã marĩ Õpũ̶ tutuagu̶ya macã niiã. 36 “Yáa dupumena diamacṹ̶rã jĩĩã”, jĩĩrijãña. Mú̶ã teero jĩĩrémena sicadá póadare ñíirida o butirída wáari tiimasĩ́ricu. 37 Mú̶ã tiiádara, “teerora tiiáda” jĩĩña; tiiríadara, “tiirícu” jĩĩjãña. Mú̶ã jĩĩnemocorepu̶ja wãtĩ wãcũré niibocu. 38 ’Mú̶ã ate wederiguere tu̶ojĩ́yu: “Sĩcũ̶ mu̶u̶rẽ capea páawari, mu̶u̶cã teerora cũ̶ũ̶rẽ páawacãmeña. Upire páaperi, teerora cũ̶ũ̶rẽ páapecãmeña”. 39 Yu̶u̶peja ateré diamacṹ̶rã jĩĩã: Mu̶u̶rẽ ñañarõ tiigú̶norẽ teero ĩñajãña. Cãmeríjãña. Sĩcũ̶ mu̶u̶rẽ wasopúro diamacṹ̶pere páari, apeniñapécãrẽ páaaro. 40 Sĩcũ̶ mu̶u̶rẽ queti beserí basocu̶ pu̶topu̶ néewa, besegú̶re “cũ̶ũ̶ yu̶u̶re ñañarõ tiirígue wapa cũ̶ũ̶yaro camisare ticodutiya” jĩĩboqui. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ, sotoá macãrõ mu̶u̶ sãñarṍcãrẽ ticojãña, tooré cũ̶ũ̶ booátã. 41 Surara apeyenórẽ sicaburo mu̶u̶rẽ néewadutiri, apeburó néewabosanemoña sũcã. 42 Mu̶u̶rẽ sãĩgṹ̶norẽ ticoya. Apeyenórẽ mu̶u̶rẽ wasodu̶gari, “wasoria” jĩĩrijãña. 43 ’Mú̶ã ate wederiguere tu̶ojĩ́yu: “Mu̶u̶ menamacãrãrẽ maĩñá; mu̶u̶rẽ ĩñatutirapere ĩñatuti doocãméña”. 44 Yu̶u̶peja ateré diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ãrẽ ĩñatutirare maĩñá. Mú̶ãrẽ ñañarõ tiiráre Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosáya. 45 Mú̶ã teero tiirá, mú̶ã Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ põna niiãdacu. Cũ̶ũ̶ ãñurã́ pu̶topu̶, teero biiri ñañarã́ pu̶topu̶cãrẽ muĩpũ bóeri tiii. Cũ̶ũ̶ booré tiirá pu̶topu̶, teero biiri cũ̶ũ̶ booré tiihéra pu̶topu̶cãrẽ oco peari tiii. 46 Mú̶ãrẽ maĩrã́ dícu̶re maĩrĩ́, wapamaníã. Romanuã õpũ̶rẽ niyeru wapasébosari basoca teeré tiiíya. 47 Mú̶ãya wedera dícu̶re ãñurõ tiirá, ¿ñeenó ãñunemore ãpẽrãrẽ́ tiiẽ́ñogari? Cõãmacũ̶rẽ masĩhẽrã teeré tiiíya. 48 Mú̶ã Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ ãñuré tiirécu̶tigu̶ tiiróbirora ãñuré tiirécu̶tira niiña.

Mateo 6

1 ’Mú̶ã Cõãmacũ̶ye ãñurére tiirá, basocá ĩñacoropu̶ dícu̶ tiiẽ́ñorijãña. Mú̶ã teero tiirécu̶tiri, mú̶ã Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ mú̶ã ãñuré tiiré wapa ticorénorẽ ticoriqui. 2 Teero tiirá, mú̶ã bóaneõrãrẽ tiiápura, máata ãpĩrẽ́ bayiró bu̶su̶rómena mu̶u̶ tiiápuariguere wedebatedutirijãña. Tiiditórepira teenórẽ tiirécu̶ticua mú̶ã neãré wiseripu̶re, teero biiri macã decopu̶re. Cṹ̶ã tiiápucua, ãpẽrã́ “ãñuniĩ” jĩĩãrõ jĩĩrã. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Cṹ̶ã basocá teero jĩĩré wapa wapatápetitoaya mée. 3 Mú̶ãpe bóaneõrãrẽ tiiápuara, mú̶ã menamacãrãrẽ wedebaterijãña. 4 Ticora, ĩñahẽrõpu̶ ticoya. Mú̶ã Pacu̶ mú̶ã ĩñahẽrõpu̶ tiirénorẽ ĩñagṹ̶ mú̶ã ãñurõ tiiári siro, wapatáre ticogu̶daqui. 5 ’Mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ sãĩrã́, tiiditórepira tiiróbiro tiiríjãña. Cṹ̶ã neãré wiseripu̶, macã decopu̶ nucũ, basocá ĩñaãrõ jĩĩrã, sãĩcúa. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Cṹ̶ã basocá teero ĩñaré wapa wapatápetitoaya mée. 6 Mú̶ãpe Cõãmacũ̶ mú̶ã Pacu̶re sãĩrã́, mú̶ãye sawiripu̶ sããwa, soperé biajã́, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñá. Cũ̶ũ̶ ĩñabu̶aya manigṹ̶ niipacu̶, mú̶ãmena niiqui. Cũ̶ũ̶ mú̶ã ĩñahẽrõpu̶ tiirénorẽ ĩñagṹ̶ mú̶ã ãñurõ tiiári siro, wapatáre ticogu̶daqui. 7 ’Cõãmacũ̶rẽ sãĩrã́, ãñurõ wãcũripacara, sãĩnemósãrijãña. Cõãmacũ̶rẽ masĩhẽrã teero tiicúa, “marĩrẽ pee wedeseremena tu̶ogú̶daqui” jĩĩrã. 8 Mú̶ãjã cṹ̶ã tiiróbiro tiiríjãña. Mú̶ã Pacu̶ mú̶ã boorénorẽ sãĩã́dari su̶guero, masĩtoaqui. 9 Teero tiirá, biiro jĩĩ sãĩñá: Ũ̶sã Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶, mu̶u̶rẽ quioníremena padeoáda. 10 Mu̶u̶ dutiré ũ̶sãpu̶re niiãdare jeaaro. Ũ̶mu̶ã́se macãrã mu̶u̶ booré dícu̶re tiicúa; atibú̶reco macãrãcã teerora tiiáro. 11 Ũ̶sãrẽ bú̶recoricõrõ yaaré ticoya. 12 Ãpẽrã́ ũ̶sãrẽ ñañarõ tiiráre ũ̶sã acabórobirora mu̶u̶cã ũ̶sã ñañaré tiirére acabóya. 13 Jĩĩcõãsãrenorẽ cãmotáya. Ũ̶sãrẽ ñañarõ wáari jĩĩgũ̶, netõnéña. Mu̶u̶ sĩcũ̶rã dutirucugu̶dacu. Tutuanetõjõãgũ̶ niiã. Mu̶u̶ sĩcũ̶rã u̶senipeogu̶no niirucujãña. Teerora niiãrõ. 14 ’Ãpẽrã́ mú̶ãrẽ ñañarõ tiirére acabóri, mú̶ã Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶cã mú̶ãrẽ acabógu̶daqui. 15 Mú̶ã cṹ̶ã ñañarõ tiirére acabóheri, mú̶ã Pacu̶cã mú̶ã ñañaré tiirére acabóriqui. 16 ’Mú̶ã beti, sãĩrã́, tiiditórepira tiiróbiro tiiríjãña. Cṹ̶ã wãcũpatirabiro baujã́cua. Ju̶abóarabiro baurá wáanetõjãcua, basocá cṹ̶ã betirére ĩñaãrõ jĩĩrã. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Cṹ̶ã basocá teero ĩñaré wapa wapatápetitoaya mée. 17 Mú̶ãpe beti, sãĩrã́, diapóa waacosé, ãñurõ wu̶apoarira niiña, 18 ãpẽrã́ mú̶ã betirére masĩrijããrõ jĩĩrã. Mú̶ã Pacu̶ ĩñabu̶aya manigṹ̶ niipacu̶, mú̶ãmena niiqui. Cũ̶ũ̶ mú̶ã ĩñahẽrõpu̶ tiirénorẽ ĩñagṹ̶ mú̶ã ãñurõ tiiári siro, wapatáre ticogu̶daqui. 19 ’Atiditá maquẽrẽ pee néõcũrijãña. Teeré butua yaacua; cu̶tawi bóajõãcu; yaarépira sããwa, yaapetíjãcua. 20 Teero tiiróno tiirá, ũ̶mu̶ã́sepu̶ ãñuré bu̶arí tiiádarepere néõcũyueya Cõãmacũ̶ booré tiirucúremena. Teero tiirá, toopú̶re pee ãñuré cu̶oádacu. Toopú̶re mú̶ã néõcũrere butua tú̶amasĩricua; cu̶tawiricu; yaarépira sããwa, yaarícua. 21 Ũ̶mu̶ã́sepu̶ mú̶ãye niirĩ, Cõãmacũ̶ye dícu̶re wãcũãdacu. 22 ’Mú̶ãye capeari õpũ̶ũ̶rĩrẽ sĩãwócoriga tiiróbiro niiã. Mú̶ã capeari ãñurĩ, ãñurõ ĩñaãdacu; ãñurõ tu̶omasĩ́ãdacu; ñañaãtã, ĩñaricu; tu̶omasĩ́ricu. 23 Mú̶ã ñañaré capeari cu̶orá tiiróbiro niirĩ, mú̶ãye õpũ̶ũ̶rĩpu̶re naĩtĩãrõ tiiróbiro niiã. Cõãmacũ̶yere masĩria. Tee naĩtĩãre ñañanetõjõãã. 24 ’Sĩcũ̶ pu̶arã́rẽ padecotemasĩriqui. Sĩcũ̶rẽ maĩríqui; ãpĩpére maĩquí. Sĩcũ̶rẽ padeoquí; ãpĩpére netõnu̶cã́qui. Mú̶ã niyerure maĩrã́, Cõãmacũ̶pere maĩrícu. 25 ’Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ ateré wedea: Mú̶ã niirecu̶tirere wãcũpatirijãña. “¿Ñeenó yaaadari; ñeenó sĩniã́dari; ñeenó sãñaãdari marĩ?” jĩĩ wãcũpatirijãña. Marĩ catirépe yaaré nemorṍ wapacu̶tía. Marĩye õpũ̶ũ̶rĩpe suti nemorṍ wapacu̶tía. 26 Minipõnárẽ ĩñañate mú̶ã. Cṹ̶ã oteriya. Oteré du̶ca seeríya. Teedu̶care ĩñanore wiseripu̶ ĩñanoriya. Teero tiirípacari, mú̶ã Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ cṹ̶ãrẽ yaaré ticoqui. Mú̶ãpe minipõná nemorṍ wapacu̶tía. 27 Mú̶ã bayiró wãcũpatira, bu̶cu̶ánemoricu. 28 ’¿Deero tiirá mú̶ã sutipére wãcũpatii? Coori macãnu̶cũ̶ maquẽrẽ wãcũña. Tee booró wiicú. Paderipacaro, suti suaripacaro, suti ãñuré sãñaré tiiróbiro baua. 29 Teero biipacari, yu̶u̶ ateré jĩĩã: Salomón suti ãñuré peti sãñapacu̶, coorire sĩcãrĩbíriyigu̶. 30 Sicabu̶recora tee catia; apebú̶reco sĩniã́riguepu̶ boea; too síro sóejãnoã. Teero wáapacari, Cõãmacũ̶ teecorire ãñuré suti sãñarõ tiiróbiro baurí tiii. Mú̶ãpereja ãñunemorõ cotequi. Mú̶ã péerogã padeoré cu̶orá niiã. 31 Teero tiirá, “¿ñeenó yaaadari; ñeenó sĩniã́dari; ñeenó sãñaãdari marĩ?” jĩĩ wãcũpatirijãña. 32 Atibú̶reco macãrã Cõãmacũ̶rẽ padeohéra tee niipetirere wãcũpatiya. Marĩ Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ mú̶ã boorénorẽ masĩtoai mée. 33 Mú̶ãpe Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdarere boosu̶guéya. Teero biiri diamacṹ̶ cũ̶ũ̶ boorére tiinu̶nú̶seya. Teero tiirí, niipetire mú̶ãrẽ du̶sarére ticogu̶daqui. 34 Teero tiirá, “¿ñamigãrẽ deero wáamiãdariye?” jĩĩ wãcũpatirijãña. Apebú̶reco maquẽrẽ mú̶ã ñañarõ netõã́darere wãcũpatisu̶guerijãña. Mecũ̶ã maquẽ dícu̶re wãcũña. Mecũ̶ãrẽ mú̶ãrẽ wãcũpatiri tiiádare niitoaa.

Mateo 7

1 ’Ãpẽrãrẽ́ ĩñabeserijãña. Mú̶ã ĩñabeseheri, Cõãmacũ̶cã mú̶ãrẽ ĩñabeseriqui. 2 Mú̶ã ãpẽrãrẽ́ wedepatirirobirora mú̶ãcã wedepatinoãdacu. Mú̶ã ãpẽrãrẽ́ pee ñañarõ jĩĩrĩ, queoró mú̶ãcãrẽ jĩĩnoãdacu. 3 Mu̶u̶ya wedegu̶ya capeapu̶ pasarí manarõrẽ ĩñaã. Ĩñapacu̶, mu̶u̶ya capeapu̶ pasarí du̶capereja ĩñaria. 4 Mu̶u̶ya capeapu̶ yucu̶du̶ca pasanopacu̶, ¿deero tiigú̶ mu̶u̶ya wedegu̶re, “mu̶u̶ya capeapu̶ pasarí manarõrẽ néecõãma” jĩĩĩ? 5 ¡Ñañagṹ̶, tiiditórepigu̶! Mu̶u̶ya capeapu̶ niirí du̶capere néecõãsu̶gueya. Cõãtoagu̶pu̶, ãñurõ ĩñagũ̶dacu. Teero tiigú̶, mu̶u̶ya wedegu̶ya capeapu̶ pasarí manarõrẽ néecõãgũ̶dacu. 6 ’Cõãmacũ̶rẽ boohéranorẽ cũ̶ũ̶ye queti ãñurére wederijãña. Cṹ̶ãnorẽ wedera, díayiare ãñurére ticora tiiróbiro tiicú. Díayia cúaãmarã ãñuré ticopacari, mú̶ãrẽ cãmenu̶cã́ bacajã́cua. Cõãmacũ̶rẽ padeodu̶gáherare cũ̶ũ̶ye ãñuré maquẽrẽ wederijãña. Cṹ̶ãnorẽ wedera, yesea watoapu̶ ñaquẽda wapapacáridare déecũrã tiiróbiro tiicú. Yesea tiidaré cu̶tatábatejãcua. Cõãmacũ̶rẽ boohérare bú̶ri peti cũ̶ũ̶yere wedecu. 7 ’Cõãmacũ̶rẽ sãĩñá. Sãĩrĩ́, cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ ticogu̶daqui. Ãñurére ãmaãrã tiiróbirora sãĩrucújãña. Sãĩrucújãrã, bu̶aádacu. “Sope pã́õña yu̶u̶re” jĩĩgṹ̶ tiiróbiro sãĩdúrijãña. Sãĩdúheri, “jáu̶” jĩĩgũ̶daqui. 8 Sãĩgṹ̶no cu̶ogú̶daqui. Ãmaãgũ̶no bu̶agú̶daqui. “Pã́õña” jĩĩgṹ̶no pã́õnogũ̶daqui. 9 ’Mú̶ã põna mú̶ãrẽ wú̶abere sãĩrĩ́, cṹ̶ãrẽ ũ̶tãpere ticoricu. 10 Wai sãĩrĩ́, ãñarẽ ticoricu. 11 Mú̶ã ñañaré tiirá niipacara, mú̶ã põnarẽ ãñurére ticomasĩã. Marĩ Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶pe cũ̶ũ̶rẽ sãĩrã́norẽ nemorṍ ãñurére ticomasĩqui. 12 ’Mú̶ã ãpẽrãrẽ́ mú̶ãrẽ ãñurõ tiirí booa; mú̶ãcã teerora cṹ̶ãrẽ ãñurõ tiiyá. Teeré Moisére dutiré cṹũrigue, teero biiri profetas jóarigue tiidutía. 13 ’Esahéri sopegãrẽ sããwaya. Pecamepu̶ sããwari sopepe esarí sope niiã; pecamepu̶ wáarima esaríma niiã. Toopére pau̶ sããwaya. 14 Catiré petihéropu̶ sããwari sopepeja esahéri sopegã niijãã. Toopú̶ niijearima esahérima niiã. Sĩquẽrãrã catiré petihére bu̶aáya. 15 ’Ãpẽrã́ “ũ̶sã profetas niiã” jĩĩditorare tu̶oríjãña. Cṹ̶ã ãñurã́ tiiróbiro baumíya. Oveja ãñurã́gã tiiróbiro baumíya. Teero baupacára, cṹ̶ã wãcũrépu̶re yáiwa cúaãmarã tiiróbiro wãcũũya. 16 Mú̶ã cṹ̶ãrẽ cṹ̶ã tiirécu̶tiremena ĩñamasĩãdacu. Potagu̶ u̶se du̶cacu̶tiria. Wĩsõcã ipitire du̶cacu̶tiria. 17 Yucu̶gu̶ ãñurígu̶no ãñuré du̶cacu̶tia; sĩniátirigu̶no ñañaré du̶cacu̶tia. 18 Ãñurígu̶no ñañaré du̶cacu̶tiricu; ñañarígu̶no ãñuré du̶cacu̶tiricu. 19 Ñañaré du̶cacu̶tirigu̶no páata, pecamepu̶ sóecõãjãnoãdacu. 20 Teeré tiiróbirora jĩĩditorepirare cṹ̶ã tiirécu̶tiremena ĩñamasĩãdacu. 21 ’Pau̶ yu̶u̶re “Õpũ̶” jĩĩpacara, cṹ̶ã niipetira Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ wáaricua. Yu̶u̶ Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ booré tiiráno dícu̶ wáaadacua. 22 Cõãmacũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, pau̶ yu̶u̶re jĩĩmiãdacua: “Ũ̶sã Õpũ̶, mu̶u̶ wãmemena basocáre buewu̶; mu̶u̶ wãmemena wãtĩãrẽ cõãwionecowu̶; mu̶u̶ wãmemena pee ãñuré tiiẽ́ñowũ̶ sũcã”, jĩĩmiãdacua. 23 Cṹ̶ã teero jĩĩpacari, “mú̶ãrẽ masĩria yu̶u̶ja” jĩĩgũ̶dacu. “¡Mú̶ã ñañaré tiiríra niiã; witiwaya!” jĩĩgũ̶dacu. 24 ’Teero tiigú̶, yu̶u̶ wederére tu̶o, yu̶u̶ wederirobiro tiigú̶no masĩgṹ̶ tiiróbiro niiĩ. Masĩgṹ̶no wii tiigú̶, coasã́wa, ũ̶tãgãpu̶ jea, botarí nu̶cõ, wii tiimú̶ãqui. 25 Too síro oco pea, día pota, wĩno wẽẽ, tiiwiipú̶ oco õmatucopacari, peedíaricu, ũ̶tãgã sotoapu̶ nu̶cõã́ri wii niijĩrõ. 26 Yu̶u̶ wederére tu̶o, yu̶u̶ wederirobiro tiihégu̶nope tu̶orírigu̶ tiiróbiro niiĩ. Tu̶orírigu̶no wii tiigú̶, ditatupari yepapu̶ wii tiimú̶ãqui. 27 Too síro oco pea, día pota, wĩno wẽẽ, tiiwiipú̶ oco õmatucori, jṍẽcodiacu. Jṍẽcodia mu̶tãpetijõãcu, jĩĩwĩ. 28 Jesús teeré buepetiari siro, basocá cũ̶ũ̶ buerére tu̶omaníjõãwã. 29 Dutiré cu̶ogú̶ tiiróbiro buewi. Moisés jóarigue buerá tiiróbiro bueriwi.

Mateo 8

1 Jesús ũ̶tãgũ̶pú̶ niiãrigu̶ diijeári, pau̶ basocá cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶yíra. 2 Cũ̶ũ̶ maapu̶ wáari, sĩcũ̶ õpũ̶ũ̶ bóagu̶ cũ̶ũ̶ pu̶to wáayigu̶. Ñicãcoberimena jeacũmuyigu̶: —Õpũ̶, mu̶u̶ yu̶u̶ diarecu̶tirere netõnédu̶gagu̶, netõnémasĩã, jĩĩyigu̶. 3 Jesús cũ̶ũ̶rẽ ñaapeó, jĩĩyigu̶: —Netõnédu̶gaga. Diaremanigũ̶ pu̶tu̶áya, jĩĩyigu̶. Máata cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶ bóare yatijõãyiro. 4 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Ateré ãpẽrãrẽ́ wedegu̶ mee tiiwá, jĩĩmiyigu̶--. Pairé ẽñogṹ̶ wáaya, “ãñujõããyi” jĩĩdutigu̶. Too síro sũcã Cõãmacũ̶rẽ ticoya, mu̶u̶ diaré netõã́rigue wapa wapatírono tiigú̶. Teeré tiidutírigu̶ niiwĩ Moisés. Mu̶u̶ teero tiiyá, basocá niipetira mu̶u̶ diaré netõã́riguere masĩãrõ jĩĩgũ̶, jĩĩyigu̶. 5 Jesús Capernaumpu̶ sããwari, sĩcũ̶ cien surara dutigú̶ cũ̶ũ̶ pu̶to atiwi. Cũ̶ũ̶rẽ tiiápure sãĩwĩ́: 6 —Õpũ̶, yu̶u̶re padecotegu̶ wiipú̶ cõãã́wĩ. Cũ̶ũ̶ wáamasĩriawĩ. Bayiró peti pũnisíjããwĩ, jĩĩwĩ. 7 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —Jáu̶. Netõnégũ̶ wáagu̶da, jĩĩmiwĩ. 8 Cien surara dutigú̶ cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —Õpũ̶, yu̶u̶ bú̶ri niigṹ̶ niiã. Teero tiigú̶, yu̶u̶ mu̶u̶rẽ yáa wiipu̶ “sããatiya” jĩĩmasĩriga. Mu̶u̶ sããwaripacari, “netõã́rõ” jĩĩcoremenarã yu̶u̶re padecotegu̶ netõjṍãgũ̶daqui. 9 Yu̶u̶ ãpẽrã́ dutiré docapu̶ niiã. Yu̶u̶pu̶ surarare dutia sáa. Yu̶u̶ sĩcũ̶rẽ “wáaya” jĩĩrĩ, wáai. Ãpĩrẽ́ “atiya” jĩĩrĩ, atii. Yu̶u̶re padecotegu̶re “biiro tiiyá” jĩĩrĩ, tiii, jĩĩwĩ. 10 Jesús cũ̶ũ̶ jĩĩrére tu̶ogú̶, tu̶omaníjõãwĩ. Cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶rã́rẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Israelpu̶re ãni tiiróbiro padeoré cu̶ogú̶re bu̶ajeáñariga. 11 Mú̶ãrẽ ateré wedea: Niipetiropu̶ macãrã pau̶, ãni romanuãyu̶ tiiróbiro Cõãmacũ̶ Õpũ̶ niirṍpu̶ jeaadacua. Toopú̶ Abraham, Isaac, Jacobmena yaaduiadacua. 12 Pau̶ Cõãmacũ̶ su̶osu̶guémirirape cṹ̶ã padeohére wapa naĩtĩãrõpu̶ cõãdioconoãdacua. Toopú̶ pũnisíra bacadiyó, utiadacua, jĩĩwĩ. 13 Jesús cien surarare dutigú̶re jĩĩwĩ: —Mu̶u̶ya wiipu̶ pu̶tu̶awagu̶a. Mu̶u̶ padeoárirobirora wáaadacu, jĩĩwĩ. Toorá cũ̶ũ̶rẽ padecotegu̶ netõjṍãyigu̶. 14 Jesús Pedroya wiipu̶ wáayigu̶. Tiiwiipú̶ sããjeagu̶, Pedro mañecõrẽ wiorécu̶tipesagore bu̶ajeáyigu̶. 15 Coore wãmopu̶ padeñáyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero tiiríra, wioré tatijṍãyiro. Coo wũ̶mu̶nu̶cã, cṹ̶ãrẽ yaaré ecayígo. 16 Náĩcũmurĩ, basocá Jesús pu̶topu̶ pau̶ wãtĩã sããnorirare néejeayira. Cũ̶ũ̶ sĩcãrĩ wedesecoremenarã wãtĩãrẽ cõãwionecoyigu̶. Niipetira diarecu̶tiracãrẽ netõnépetijãyigu̶. 17 Cũ̶ũ̶ teero tiirí, profeta Isaías jóarirobirora wáaro tiiyíro. Ateré jóarigu̶ niiwĩ: “Marĩ tutuherere, marĩ diarecu̶tirere cũ̶ũ̶peja netõnéjãwĩ”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 18 Jesús pau̶ cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ neãnu̶cãrĩ ĩñagũ̶, ũ̶sã cũ̶ũ̶ bueráre: --# Jãmu̶, tĩãwaco iiníñapu̶, jĩĩwĩ. 19 Sĩcũ̶ Moisés jóarigue buegú̶ Jesús pu̶to wáa, jĩĩwĩ: —Basocáre buegú̶, noo mu̶u̶ wáaro yu̶u̶ mu̶u̶rẽ nu̶nu̶gṹ̶da. Mu̶u̶ buegú̶ niidu̶gaga. 20 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —Wáicu̶ra cãniré tutiri cu̶oóya. Minipõná põnacu̶tíre sutiri cu̶oóya. Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶peja cãnirṍ cu̶oría, jĩĩwĩ. 21 Ãpĩ cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶míãrigu̶ jĩĩwĩ: —Õpũ̶, yu̶u̶ pacu̶ diari siro, yaatóagu̶pu̶, mu̶u̶mena wáagu̶da sũcã, jĩĩmiwĩ. 22 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —Yu̶u̶mena wáadu̶gagu̶ mecũ̶tígãrã yu̶u̶re nu̶nu̶dóajãña. Yu̶u̶re padeohéra diarirapu̶ tiiróbiro niitoaya. Cṹ̶ã basiro cãmerĩ́ yaaáro, jĩĩwĩ. 23 Jesús dooríwu̶pu̶ mu̶ãsãwĩ. Ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá bapacu̶tiwu̶. 24 Ũ̶sã tĩãwari, wĩno bayiró wẽẽcu̶tu̶atiwu̶. Dooríwu̶re ocoturí páabatesãwũ̶. Jesupé cãnigṹ̶ tiiwí. 25 Teero tiirá, ũ̶sã cũ̶ũ̶ pu̶to wáa, wãcõrã́rã, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwũ̶: —¡Ũ̶sã Õpũ̶, netõnéña! ¡Marĩ duadiarapu̶ tiiara! jĩĩwũ̶. 26 Jesús ũ̶sãrẽ yu̶u̶wi: —¿Deero tiirá nocõrõ cuii? Mú̶ã péerogã padeoré cu̶orá niiã. Jĩĩtoa, wũ̶mu̶nu̶cã, wĩnorẽ́, ocoturíre nu̶cũ̶ã́dutiwi. Nu̶cũ̶ã́petijõãwũ̶. 27 Ũ̶sã ĩñamanijõãjĩrã, cãmerĩ́ wedesewu̶: —¿Ñiirũno basocú̶ niimiĩ ãni? Cũ̶ũ̶rẽ wĩnopú̶ra, ocoturípu̶ra yu̶u̶jã, netõnu̶cã́ria, jĩĩwũ̶. 28 Jesús apeniñapú̶ Gadara ditapu̶ tĩãjeari, ũ̶mu̶ã́ pu̶arã́ masãcoperi watoapu̶ niiãrira cũ̶ũ̶ pu̶to atiwa. Cṹ̶ã wãtĩã sããnorira niiwã. Bayiró peti cúaãmarã niiwã ména. Teero tiirá, basocá tiimapú̶re netõwáriyira. 29 Jesuré ĩñarã, acaribíjõãwã: —Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶, ũ̶sãrẽ potocṍrijãña. ¿Ũ̶sãrẽ ñañarõ netõrĩ́ tiigú̶ atiarĩ? Ũ̶sã ñañarõ netõã́daro jearia ména, jĩĩwã. 30 Cṹ̶ã beru pau̶ yesea yaanucũwã. 31 Wãtĩã basocápu̶re niirã́ Jesuré bayiró sãĩwã́: —Mu̶u̶ ũ̶sãrẽ cõãwionecogu̶ja, ĩ́niã yeseapu̶re sããwadutiya, jĩĩwã. 32 Jesús: —Teerora tiiyá, jĩĩ yu̶u̶wi. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, basocápu̶re niiãrira witiwa, yeseapu̶re sããwatu niiwã. Niipetira yesea opatu̶dipu̶ cu̶tu̶cu̶tú̶buawa, opataropu̶ ñaañuã, duajõãwã. 33 Yesea coterí basoca cuicocu̶tu̶awa. Macãpu̶ jeara, wãtĩã sããnorira niimiãrirare wáaariguere wedepetirira niiwã. 34 Teeré tu̶orá, tiimacã macãrã niipetira Jesús pu̶topu̶ jeawa. Cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã, biiro jĩĩwã: —¡Wáagu̶a! Ũ̶sãya ditapu̶re pu̶tu̶árijãña, jĩĩwã.

Mateo 9

1 Jesús dooríwu̶pu̶ mu̶ãsã, cũ̶ũ̶ya macãpu̶ cãmecótĩãwĩ sũcã. 2 Toopú̶ ãpẽrã́ sĩcũ̶ wáamasĩhẽgũ̶rẽ cõãrṍmena Jesús pu̶topu̶ ñoonéjeayira. Jesús cṹ̶ã padeorí ĩñagũ̶, wáamasĩhẽgũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Yáa wedegu̶, wãcũtutuaya. Mu̶u̶ ñañaré tiirére acabónotoaa, jĩĩyigu̶. 3 Sĩquẽrã Moisés jóarigue buerá toopú̶ niiyira. Cṹ̶ã Jesús jĩĩrére tu̶orá, wãcũyira: “Ãni Cõãmacũ̶rẽ ñañarõ wedesegu̶ tiii”, jĩĩ wãcũyira. 4 Jesús cṹ̶ã wãcũrére masĩjĩgũ̶, sãĩñáyigu̶: —¿Deero tiirá mú̶ã ñañarõ wãcũĩ? 5 Ãnirẽ́ “mu̶u̶ ñañaré tiirére acabónotoaa” yu̶u̶ jĩĩrĩ, tee cũ̶ũ̶rẽ acabónoãriguere ĩñaricu mú̶ãjã. Yu̶u̶ “wũ̶mu̶nu̶cã, wáaya” jĩĩrĩpereja, cũ̶ũ̶ wũ̶mu̶nu̶cãrĩ ĩñaã mú̶ã. 6 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ niiã. Teero tiigú̶, atiditapú̶re basocá cṹ̶ã ñañaré tiirére acabómasĩã. Yu̶u̶ dutirére mú̶ãrẽ ẽñogṹ̶da, jĩĩyigu̶ cũ̶ũ̶peja. Wáamasĩhẽgũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Wũ̶mu̶nu̶cãña. Mu̶u̶ cõãrṍrẽ néeapa, mu̶u̶ya wiipu̶ pu̶tu̶awaya, jĩĩyigu̶. 7 Wáamasĩhẽgũ̶ niimiãrigu̶ wũ̶mu̶nu̶cã, cũ̶ũ̶ya wiipu̶ pu̶tu̶ajõãyigu̶. 8 Basocá teero tiirí ĩñarã, cuijõãyira sáa. Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyira, cũ̶ũ̶ basocáre dutimasĩrere ticori ĩñarã. 9 Jesús too netõwágu̶, yu̶u̶re ĩñabu̶awi. Yu̶u̶ romanuã õpũ̶rẽ niyeru wapasébosari basocu̶ niimiwũ̶. Jesús yu̶u̶re yu̶u̶ paderópu̶ duiri ĩña: --# Jãmu̶ yu̶u̶mena, jĩĩwĩ. Teero tiigú̶, wũ̶mu̶nu̶cã, cũ̶ũ̶mena wáawu̶. 10 Too síro yáa wiipu̶ yaaduiwi cũ̶ũ̶ buerámena. Cṹ̶ã yaaritabe, ãpẽrã́ pau̶ niyeru wapasébosari basoca, ãpẽrã́ ñañaré tiirá jeawa. Cṹ̶ãmena yaaduiwa. 11 Fariseo basoca teeré ĩñarã, cũ̶ũ̶ bueráre sãĩñáwã: —¿Deero tiigú̶ mú̶ãrẽ buegú̶ niyeru wapasébosari basocamena, ñañaré tiirámena yaai? jĩĩwã. 12 Jesús teeré tu̶ogú̶, jĩĩwĩ: —Diaremanirã u̶cotigu̶re boorícua; diarecu̶tira dícu̶ u̶cotigu̶re boocúa. 13 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate Cõãmacũ̶ jĩĩriguere buenemorã wáaya sũcã: “Wáicu̶ra sóepeora dícu̶re ĩñadu̶gariga; ãpẽrãrẽ́ bóaneõ ĩñarépere nemorṍ ĩñadu̶gaga”, jĩĩã. Yu̶u̶pe “ãñuré dícu̶ tiia” jĩĩrã́rẽ ãmaãgũ̶ atiriwu̶; ñañaré tiirápere ãmaãgũ̶ atiwu̶, jĩĩwĩ. 14 Too síro Juan buerére nu̶nu̶rã́ Jesús pu̶to ati, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwã: —Ũ̶sã, teero biiri fariseo basoca betia. ¿Deero tiirá mu̶u̶ buerápe betiríi? jĩĩwã. 15 Jesupé cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Wãmosíagu̶du̶ boocórira bóaneõrã niimasĩriya, cũ̶ũ̶ cṹ̶ãmena niirĩ. Too síro cũ̶ũ̶ néewanogũ̶daqui. Teero wáari siro, betiádacua. 16 ’Sĩcũ̶ sutiró bu̶cu̶rore mama caseroména seeréturiqui. Teeré tiiátã, coserí, mama caserope wéedu̶o, bu̶cu̶ caserore yigajõãrĩ tiicú. Teero tiirí, pairí cope yiganemocu. 17 Teerora mama vinorẽ wáicu̶ra caseropori bu̶cu̶porimena posetínoricu. Teeré tiirí, wu̶ga, teepori esarí, podojõãcu. Vino píobatejõã, teeporicã cõõjṍãcu. Teero tiirá, mama vinorẽ mamapóripu̶ posetínoã. Biiro tiirí, vinorẽ cu̶o, tiipocãrẽ cu̶orucúadacu, jĩĩwĩ. 18 Jesús cṹ̶ãmena wedesegu̶ tiiríra, sĩcũ̶ judíoa neãrí wii dutirá menamacũ̶ jea, Jesús pu̶to ñicãcoberimena jeacũmu, jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ macõ mecũ̶tígã diajõããwõ. Jãmu̶ yu̶u̶mena. Ñaapeógu̶ atiya. Mu̶u̶ ñaapeóri, masãgõdaco, jĩĩwĩ. 19 Teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, Jesús cũ̶ũ̶mena wáawi. Ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerácã cũ̶ũ̶rẽ bapacu̶tiwawu̶. 20 Ũ̶sã cũ̶ũ̶ya wiipu̶ wáari, sĩcõ numiṍ doce cũ̶marĩ beti niiré teero niirucujãgõ Jesús sucubírope ati, cũ̶ũ̶yaro sutiró yapapu̶ padeñárigo niiwõ. 21 Coo wãcũyigo: “Yu̶u̶ cũ̶ũ̶yaro sutiró padeñáremenarã netõjã́gõdacu”, jĩĩ wãcũyigo. 22 Jesús cãmenu̶cã́ coore ĩña, jĩĩwĩ: —Yáa wedego, wãcũtutuaya. Mu̶u̶ padeojĩ́gõ, netõnénoãrigopu̶ pu̶tu̶áa, jĩĩwĩ. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, máata diaremanigõ pu̶tu̶áwo. 23 Jesús judíoare dutirá menamacũ̶ya wiipu̶ jeagu̶, cṹ̶ã yaará wáaadari su̶guerogã, cṹ̶ã utiritabere puticotéadarare ĩñarigu̶ niiwĩ. Ãpẽrã́ bayiró acaribíremena utira tiitá. 24 Cṹ̶ãrẽ jĩĩrigu̶ niiwĩ: —Witiwaya. Wĩmagõ diarico; cãnigṍ tiicó, jĩĩrigu̶ niiwĩ. Cṹ̶ãpe cũ̶ũ̶rẽ buijã́mirira niiwã. 25 Jesupé cṹ̶ãrẽ witiwadutitoa, diaarigo pesarí tatiapu̶ sããwarigu̶ niiwĩ. Cooya wãmorẽ ñeerigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ teero tiirí, coo wũ̶mu̶nurigo niiwõ. 26 Niipetiro tiiditapu̶re teero cũ̶ũ̶ tiirígue queti sesajõãriro niiwũ̶. 27 Jesús too niiãrigu̶ maapu̶ wáawi sũcã. Cũ̶ũ̶ too wáari, pu̶arã́ capeari ĩñahẽrã bayiró bu̶su̶rómena jĩĩnu̶nu̶sewa: —¡David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶, ũ̶sãrẽ bóaneõña! jĩĩwã. 28 Jesús wiipú̶ sããjeari, capeari ĩñahẽrã cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶sã́jeawa. Cṹ̶ãrẽ sãĩñáwĩ: —¿Mú̶ã yu̶u̶re “netõnémasĩjãqui” jĩĩ padeói? jĩĩwĩ. —Ṹ̶jũ̶, padeóa, jĩĩwã. 29 Too docare Jesús cṹ̶ãye capearire ñaapeó: —Mú̶ã padeoróbirora queoró wáaaro, jĩĩwĩ. 30 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, ĩñajõãwã. Jesús: —Ateré ãpẽrãrẽ́ wedera mee tiiádacu mú̶ã, jĩĩmiwĩ. 31 Cũ̶ũ̶ teero wedepacari, cṹ̶ãpe cũ̶ũ̶ tiiríguere niipetiro tiidita macãrãpu̶re wedebatejãrira niiwã. 32 Capeari ĩñahẽrã niimiãrira witiwaritabe, ãpẽrã́ ãpĩrẽ́ néejeatoawa sũcã. Cũ̶ũ̶ wãtĩ sããnorigu̶ wedesehegu̶ niiwĩ. 33 Jesús wãtĩrẽ cõãwionecoari sirogãrã, wedesehegu̶ niimiãrigu̶ wedesenu̶cãwĩ. Too macãrã ĩñamanijõãwã. —Ãno Israelpu̶re teero wáari ĩñahẽrã niiwũ̶ marĩ, jĩĩwã. 34 Fariseo basocape biiro jĩĩwã: —Ãni wãtĩãrẽ dutigú̶ tutuaremena wãtĩãrẽ cõãwionecoi, jĩĩwã. 35 Jesús niipetire macãrĩ, pacamacã́rĩ, metãmacã́rĩgãpu̶ wáanetõwĩ. Judíoa neãré wiseripu̶ buewi. Ãñuré queti “Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare jeaadaro tiia” jĩĩrére wedewi. Niipetira diarecu̶tirare, teero biiri õpũ̶ũ̶rĩ pũnirecu̶tirare netõnéwĩ. 36 Basocá pau̶re ĩñagũ̶, bóaneõ ĩñawĩ. Cṹ̶ã oveja coterí basocu̶ manirã́ tiiróbiro bóaneõrã, tiiápure manirã́ niiwã. 37 Teero tiigú̶, ũ̶sã cũ̶ũ̶ bueráre jĩĩwĩ: —Pau̶ peti yu̶u̶re padeoádara niicua. Pu̶arã́gã yéere wedeadarapeja niiĩya. 38 Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ ãpẽrã́ yée maquẽrẽ wedera wáaadarare bayiró sãĩñá, jĩĩwĩ.

Mateo 10

1 Jesús ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá docere su̶owí. Wãtĩã basocápu̶re niirã́rẽ cõãwionecomasĩrere ticowi ũ̶sãrẽ. Niipetira diarecu̶tirare, teero biiri õpũ̶ũ̶rĩ pũnirecu̶tirare netõnémasĩrecãrẽ ticowi. 2 Ũ̶sã doce cũ̶ũ̶ beserira wãme ate niiã: Niisu̶guegu̶ Simón niiwĩ. Apewãmé “Pedro” niiã. Cũ̶ũ̶ bai Andrés, Zebedeo põna Santiago, cũ̶ũ̶ bai Juan, 3 Felipe, Bartolomé, Tomás, Mateo (niyeru wapasébosari basocu̶ niimirigu̶) Santiago (Alfeo macũ̶) Tadeo, 4 Simón (romanuã dutiráre cõãdu̶gara menamacũ̶), Judas Iscariote (too síropu̶ Jesuré ĩñatutirapu̶re wedesãcotegu̶du̶), noquẽrãrã niiwũ̶ ũ̶sã. 5 Jesús ũ̶sã doce cũ̶ũ̶ beserirare ticocogu̶, “ateré tiiádacu mú̶ã” jĩĩwĩ: —Judíoa niihẽrã niirṍpu̶ wáarijãña. Samaria ditapu̶ niiré macãrĩcãrẽ sããwarijãña. 6 Too wáarono tiirá, Israelya põna macãrãpere wedera wáaya. Cṹ̶ã oveja ditirira tiiróbiro niiĩya. 7 Cṹ̶ãrẽ ateré wedera wáaya: “Cõãmacũ̶ dutiré marĩpu̶re niiãdare jeaadaropu̶ tiia”, jĩĩña. 8 Diarecu̶tirare netõnéña. Diaarirare masõña. Õpũ̶ũ̶rĩ bóarare netõnéña. Wãtĩã basocápu̶re sããrirare cõãwionecoya. Yu̶u̶ tutuarere mú̶ãrẽ wapamanírõ ticoa. Teero tiirá, mú̶ãcã wapamanírõ cṹ̶ãrẽ tiiápuya. 9 ’Mú̶ã wáara, niyeruquiri néewarijãña. 10 Wasopore õmawarijãña. Suti, sapatu mú̶ã sãñaré dícu̶re néewaya. Tuurítuarigu̶re néewarijãña. Paderáno cṹ̶ã paderémena wapatá, yaamasĩya. 11 ’Mú̶ã pacamacã́rĩ, metãmacã́rĩgãpu̶ sããjeara, “ãnirã́ ãñuĩ” cṹ̶ã jĩĩgṹ̶rẽ ãmaãña. Cũ̶ũ̶ “jáu̶” jĩĩrĩ, “nocõrõ yoari niiãda” jĩĩ, cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ pu̶tu̶ácũmuña. 12 Wiipú̶ sããjeara, tiiwií macãrãrẽ “Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro” jĩĩ, ãñudutiya. 13 Mú̶ãrẽ ãñurõ bocari, mú̶ã ãñudutire teerora wáaadacu. Mú̶ãrẽ ãñurõ bocariatã, mú̶ã ãñudutire mú̶ãpere pu̶tu̶áaro. 14 Too docare mú̶ãrẽ ñeedu̶gaheri, mú̶ã wederére tu̶odu̶gáheri, tiiwiiré o tiimacãrẽ witijõãña. Witiwara, tiimacã maquẽ dita mú̶ãye du̶poripu̶ túaariguere páabatecũña. 15 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, tiimacã macãrãrẽ bayiró ñañarõ tiigú̶daqui. Sodoma, Gomorra macãrĩ macãrãrẽ tiiríro nemorṍ cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiigú̶daqui, jĩĩwĩ Jesús. 16 Jesús jĩĩnemowĩ: Ateré masĩña: Yu̶u̶ mú̶ãrẽ quiorópu̶ ticocogu̶ tiia, ovejare yáiwa watoapu̶ ticocogu̶ tiiróbiro. Teero tiirá, ãñurõ tu̶omasĩ́rã niiña. Ñañaré tiiró manirṍ niirecu̶tiya. 17 Mú̶ã watoa niirã́ tiiádarere ãñurõ wãcũ tu̶gueñasu̶gueya. Mú̶ãrẽ dutirápu̶re tico, judíoa neãré wiseripu̶ tãnaã́dacua. 18 Mú̶ã yu̶u̶re padeoré wapa dutirá, õpãrã́ pu̶topu̶ wéewanoãdacu. Toopú̶ cṹ̶ãrẽ, teero biiri judíoa niihẽrãrẽ yée maquẽrẽ wedeadacu. 19 Mú̶ãrẽ néewari, “¿deero jĩĩ wedeadari; deero jĩĩãdari marĩ?” jĩĩ wãcũpatirijãña. Mú̶ã jearira, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ wedemasĩãdarere ticogu̶daqui. 20 Mú̶ã mee wedeadacu; Espíritu Santo marĩ Pacu̶ ticodiocorigu̶ wãcũré ticorémenape wedeadacu. 21 ’Sĩcũ̶põna niipacara, dutirápu̶re cãmerĩ́ wedesã, sĩãrĩ́ tiiádacua. Cṹ̶ã pacu̶sũ̶mu̶ã cṹ̶ã põnarẽ teerora tiiádacua. Cṹ̶ã põnacã cṹ̶ã pacu̶sũ̶mu̶ãrẽna netõnu̶cã́, sĩãrĩ́ tiiádacua. 22 Niipetira basocá mú̶ãrẽ ĩñatutiadacua yu̶u̶re padeoré wapa. Teero mú̶ãrẽ cṹ̶ã ñañarõ tiipacári, yu̶u̶re padeorucújãrãrẽ Cõãmacũ̶ netõnégũ̶daqui. 23 Sicamacãpu̶ mú̶ãrẽ ñañarõ tiidu̶gára, ĩñanu̶nu̶seri, apemacãpú̶ dutijṍãña. Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Niipetiro Israelya põna macãrã niiré macãrĩpu̶ mú̶ã wedesesaripacari, yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ pu̶tu̶aatigu̶dacu. 24 ’Sĩcũ̶ buegú̶ cũ̶ũ̶rẽ buegú̶ nemorṍ masĩgṹ̶ niimasĩriqui. Padecotegu̶cã cũ̶ũ̶rẽ dutigú̶ nemorṍ niimasĩriqui. 25 Buegú̶ ateré jĩĩrõ booa: “Yu̶u̶re buegú̶ tiiróbiro niidu̶gaga”. Padecotegu̶cã “yu̶u̶re dutigú̶ tiiróbiro niidu̶gaga” jĩĩrõ booa. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ buegú̶re “wãtĩãrẽ dutigú̶ Beelzebú niiĩ” jĩĩrã, nemorṍrã ñañarõ jĩĩãdacua mú̶ãpereja. 26 ’Teero tiirá, basocáreja cuirijãña. Bauhéropu̶ niiré bauádacu. Ĩñahẽrõpu̶ tiiré masĩnoãdacu. 27 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ tu̶ohéropu̶ jĩĩrére tu̶ocóropu̶ wedebateya. Yayióropu̶ jĩĩrére wii sotoápu̶ niipetira tu̶ocóropu̶ bayiró bu̶su̶rómena wedebateya. 28 Mú̶ãrẽ sĩãrã́rẽ cuirijãña. Mú̶ã yeeripũnarẽ sĩãcõã́masĩricua. Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã mú̶ãye õpũ̶ũ̶rĩ, mú̶ã yeeripũnarẽ pecamepu̶ tiidiómasĩqui. Cũ̶ũ̶ docare cuiya. 29 ’Sicaqui niyeruquigãmena pu̶arã́ minipõnágã sãĩnóã. Cṹ̶ã wapamanípacari, Cõãmacũ̶ sĩcũ̶nogãrẽ bóaaro jĩĩripacari, yepapu̶ ñaadia, bóariqui. 30 Mú̶ãye póarire “noquẽ pee niiã” jĩĩmasĩjãqui. 31 Teero tiirá, cuirijãña. Mú̶ã pau̶ minipõná nemorṍ wapacu̶tíra niiã. 32 ’Teero tiigú̶, basocá ĩñacoropu̶ sĩcũ̶ yu̶u̶re “padeóa” jĩĩgṹ̶rẽ yu̶u̶cã yu̶u̶ Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ ĩñacoropu̶ “yu̶u̶re padeogú̶ra niiĩ” jĩĩ wedegu̶da. 33 Basocá ĩñacoropu̶ sĩcũ̶ yu̶u̶re “cũ̶ũ̶rẽ padeogú̶ mee niiã” jĩĩgṹ̶rẽ yu̶u̶cã yu̶u̶ Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ ĩñacoropu̶ “yu̶u̶re padeogú̶ mee niiĩ” jĩĩgũ̶da. 34 ’Mú̶ã yu̶u̶re “atibú̶recopu̶re ãñurõ niirecu̶tire maquẽrẽ néeatigu̶ tiiquí” jĩĩ wãcũrijãña. Teeré néeatigu̶ mee atiwu̶. Ãpẽrã́ yu̶u̶re boohéra yu̶u̶re boorámena cãmerĩ́tutiadacua. Teero tiigú̶, cãmerĩ́ tuudu̶cáwarere néeatigu̶ atiwu̶. 35 Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ pacu̶ yu̶u̶re padeorí ĩñagũ̶, “teero padeoã́majãgũ̶ tiia mu̶u̶jã” jĩĩgũ̶daqui. Teerora wáaadacu numiṍpecãrẽ coo pacoména. Teerora wáaadacu sũcã macũ̶ nu̶morẽ coo mañecõména. 36 Yu̶u̶re padeogú̶norẽ cũ̶ũ̶ya wii macãrãrã niijããdacua cũ̶ũ̶rẽ bayiró ĩñatutira. 37 ’Sĩcũ̶no yu̶u̶re maĩrṍ nemorṍ cũ̶ũ̶ pacu̶pere, cũ̶ũ̶ pacopére maĩnetṍnu̶cãgũ̶, yu̶u̶ buegú̶ niimasĩriqui. Sĩcũ̶no yu̶u̶re maĩrṍ nemorṍ cũ̶ũ̶ macũ̶pére, cũ̶ũ̶ macõpére maĩnetṍnu̶cãgũ̶, yu̶u̶ buegú̶ niimasĩriqui. 38 Sĩcũ̶ “yu̶u̶ Jesuré padeogú̶ja diajãbocu” jĩĩ cuigu̶no yu̶u̶ buegú̶ niimasĩriqui. 39 Ãpĩ sĩãrére cuigu̶no yu̶u̶re “masĩria” jĩĩgṹ̶ pecamepu̶ wáagu̶daqui. Ãpĩpé yu̶u̶re “masĩã” jĩĩ, teewapamena cũ̶ũ̶rẽ sĩãrĩ́, yu̶u̶mena catirucujãgũ̶daqui. 40 ’Mú̶ãrẽ bocagú̶no yu̶u̶re bocagu̶ tiii. Yu̶u̶re bocagú̶ yu̶u̶re ticodiocorigu̶re bocagu̶ tiii. 41 Profetano jeari, sĩcũ̶ cũ̶ũ̶rẽ bocaboqui, “cũ̶ũ̶ profeta niiĩ” jĩĩgũ̶. Cõãmacũ̶ profetaye wapatáre ticorobiro bocagú̶cãrẽ wapatígu̶daqui. Teerora basocú̶ ãñugṹ̶no jeari, sĩcũ̶ cũ̶ũ̶rẽ bocaboqui, “cũ̶ũ̶ basocú̶ ãñugṹ̶ niiĩ” jĩĩgũ̶. Cõãmacũ̶ basocú̶ ãñugṹ̶ye wapatáre ticorobiro bocagú̶cãrẽ wapatígu̶daqui. 42 Teerora yu̶u̶ buegú̶no jeari, cũ̶ũ̶ bú̶ri niigṹ̶ niipacari, sĩcũ̶ cũ̶ũ̶rẽ oco yu̶su̶áre tĩ́ãboqui, “cũ̶ũ̶ Jesús buegú̶ niiĩ” jĩĩgũ̶. Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Cũ̶ũ̶ wapatáre bu̶agú̶daqui, jĩĩwĩ.

Mateo 11

1 Jesús ũ̶sã docere tee dutirére wedeari siro, Galilea ditapu̶ niiré macãrĩpu̶ buegu̶ wáawi. 2 Juan peresuwiipu̶ niigũ̶, Cristo tiiré quetire tu̶oyígu̶. Teeré tu̶ogú̶, cũ̶ũ̶ buerére nu̶nu̶rã́rẽ cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ ticocorigu̶ niiwĩ. 3 Cṹ̶ã toopú̶ jeara, Juan sãĩñádutiariguere sãĩñáwã: —¿Mu̶u̶rã́ niiĩ “basocáre netõnégũ̶du̶ atigu̶daqui” jĩĩnorigu̶ o ãpĩpére yuegarite? jĩĩwã. 4 Jesús cṹ̶ãrẽ yu̶u̶wi: —Juanrẽ́ wedera wáaya mú̶ã tu̶oáriguere, mú̶ã ĩñaãriguere. 5 Biiro jĩĩña: “Ĩñahẽrã ĩñaãya. Wáamasĩhẽrã wáaaya. Õpũ̶ũ̶rĩ bóara yatijõãnoya. Tu̶ohéra tu̶oóya. Diaarira masõnoya. Bóaneõrã ãñuré quetire wedenoya. 6 Yu̶u̶re padeodúhegu̶no u̶seniqui”, jĩĩ wedera wáaya, jĩĩwĩ. 7 Cṹ̶ã wáara tiirí, Jesús Juanyé maquẽrẽ basocáre wedenu̶cãwĩ: —¿Mú̶ã basocá manirṍpu̶ ñeenórẽ ĩñarã jeari? ¿Cãnu̶sirogu̶ wĩno páapuri cãmeñarere ĩñarã jearite? 8 ¿Ñeenórẽ ĩñarã jeari? ¿Ãñuré suti sãñagṹ̶rẽ ĩñarã jearite? Suti ãñuré sãña niirã́jã õpãrãyé wiseripu̶ niicua. 9 ¿Ñeenópere ĩñarã jeari? ¿Profetapere ĩñarã jearite? Diamacṹ̶rã Juanpeja profetas nemorṍ u̶pu̶tí maquẽrẽ wedewi. 10 Cũ̶ũ̶ye maquẽrẽ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ateré jóanoã: Yu̶u̶re wedesu̶guegu̶re mu̶u̶ su̶guero ticocogu̶da. Cũ̶ũ̶ mu̶u̶ wáaadarimarẽ quẽnoyúegu̶daqui, jĩĩ jóanoã. 11 ’Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Niipetira basocá watoapu̶re Juan basocáre wãmeõtiri basocu̶ tiiróbiro u̶pu̶tí macũ̶ niigṹ̶ maniĩ. Tee biipacari, bú̶ri niigṹ̶ niipacu̶, Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ wãcũnu̶nu̶segu̶nope Juan nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶ niiĩ. 12 Juan buenu̶cãritopu̶re tée atitópu̶cãrẽ Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdarere ĩñadu̶garare bayiró ñañarõ netõrĩ́ tiicúa. Cṹ̶ã tutirémena cṹ̶ãrẽ petirí tiidu̶gára tiicúa. 13 Niipetira profetas Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare jeaadarere wedesu̶guerira niiwã. Teero biiri Moisére dutiré cṹũriguecã tee maquẽrẽna wedea. Too síro Juancã tee maquẽrẽna wedewi. 14 Mú̶ã yu̶u̶ jĩĩãdarere padeoáda jĩĩrã, ãñurõ tu̶oyá: Juanrã́ niijãgũ̶ tiii “Elías ãnopú̶ pu̶tu̶aatigu̶daqui sũcã” jĩĩnorigu̶. 15 Tu̶odu̶gárano tu̶omasĩ́ãdacua. 16 ’¿Ñeenó queorémena wedegu̶dari yu̶u̶ atitó macãrãrẽ? Wĩmarã macã decopu̶ apeduira tiiróbiro niiĩya. Cṹ̶ã menamacãrãmena biiro cãmerĩ́tuticua: 17 “Ũ̶sã bosebu̶reco tiirí, basaapuriawũ̶. Ũ̶sã booritua, utiri, utiapuriawũ̶”, jĩĩcua. 18 Juan apetóre yaariyigu̶; vinocãrẽ sĩnirídojãyigu̶. Mú̶ãpe cũ̶ũ̶ teero biirecu̶tiri ĩñarã, “wãtĩ cu̶oi” jĩĩã. 19 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶pe yaa, sĩniã. Mú̶ã yu̶u̶ teero tiirí ĩñarã, “yaawãnigũ̶, sĩniwãnígũ̶ niiĩ; niyeru wapasébosari basoca menamacũ̶, ñañaré tiirá menamacũ̶ niiĩ” jĩĩã. Basocá Cõãmacũ̶ masĩrére cu̶orá cṹ̶ã tiirécu̶tiremena tee masĩrére ẽñomasĩ́ya, jĩĩwĩ. 20 Too síro Jesús sĩquẽñe macãrĩ macãrãrẽ tutiwi. Cṹ̶ã ãpẽrã́ nemorṍ cũ̶ũ̶ tutuaremena tiiẽ́ñoriguere ĩñarira niipacara, cṹ̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasorídojãrira niiwã. Biiro jĩĩwĩ: 21 —Bóaneõrã niiã mú̶ã Corazín, Betsaida macãrĩ macãrã. Yu̶u̶ tutuaremena tiiẽ́ñoriguere ĩñarira niipacara, wasorídojãã. Tiro, Sidón macãrĩpu̶ yu̶u̶ tiiẽ́ñoãtã, máata teemacãrĩ macãrã cṹ̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasotóabojĩya. Cṹ̶ã wãcũpatirere ẽñorã́, wãcũpatire suti sãña, nitĩ tuusĩã́bojĩya. 22 Ãñurõ tu̶oyá: Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, Tiro, Sidón macãrã nemorṍ mú̶ãpere ñañarõ tiigú̶daqui. 23 Mú̶ã Capernaum macãrãcã “Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ ãñurõ mu̶ãwaadacu” jĩĩ wãcũmicu. Mu̶ãwaricu; pecamepe diiwáadacu. Yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ tiiẽ́ñorigue tiirírobiro Sodomapu̶re tiiẽ́ñoãtã, tiimacã mecũ̶tígãrẽ niibocu ména. 24 Ãñurõ tu̶oyá: Cõãmacũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, mú̶ãpere Sodoma macãrãrẽ tiiríro nemorṍ ñañarõ tiinóãdacu, jĩĩwĩ. 25 Too síro Jesús Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticowi: —Pacu̶, mu̶u̶ ũ̶mu̶ã́se, atiditá Õpũ̶ niiã. “Ũ̶sã masĩnetõnu̶cãã” jĩĩrã́rẽ mu̶u̶yere masĩrĩ tiiría; wĩmarã tiiróbiro mu̶u̶yere masĩdu̶garapere teeré masĩrĩ tiia. Teeré mu̶u̶ teerora wáari boocú. Teero tiigú̶, mu̶u̶rẽ u̶senire ticoa, jĩĩwĩ. 27 Too síro basocápere jĩĩwĩ sũcã: —Yu̶u̶ Pacu̶ niipetire masĩrére yu̶u̶re ticowi. Cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rã yu̶u̶ niirecu̶tirere masĩĩ. Yu̶u̶pecã sĩcũ̶rã cũ̶ũ̶ niirecu̶tirere masĩã. Ãpẽrãcã́ Cõãmacũ̶ niirecu̶tirere masĩãdacua. Yu̶u̶ booránorẽ cũ̶ũ̶rẽ masĩrĩ tiigú̶da. 28 Mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ nu̶nu̶du̶gára bayiró pade, nu̶cũ̶ré õmarã tiiróbiro páasu̶ticu. Yu̶u̶ pu̶to atiya. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ yeerisãre ticogu̶da. 29 Mú̶ã yu̶u̶ tiidutírepere tiiyá. Yu̶u̶ tiirécu̶tirere masĩña. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ bóaneõremena ĩña, tiiápugu̶ niiã. Teero tiirá, yu̶u̶ tiidutírere tiirá, yu̶u̶mena ãñurõ yeerisãre bu̶aádacu. 30 Yu̶u̶ tiiápuremena yéere tiirí, wisióridojãã. Yu̶u̶ dutirére tiirécu̶tirano nu̶cũ̶hẽregã õmarã tiiróbiro niiĩya, jĩĩwĩ.

Mateo 12

1 Too síro sábado ũ̶sã yeerisãri bu̶reco niirĩ, Jesús trigo oterigue watoa netõwáwi. Ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá ju̶abóajõãtu̶. Trigore tũ̶nenu̶cãwũ̶, yaaadara. 2 Fariseo basoca ũ̶sã tee tiirí ĩñarã, Jesuré jĩĩwã: —Ĩñaña. Marĩrẽ yeerisãri bu̶recore padedutiripacari, mu̶u̶ buerápeja padera tiiíya, jĩĩwã. 3 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Õpũ̶ David sicabu̶reco ju̶abóayigu̶. Cũ̶ũ̶ menamacãrã ju̶abóaramena cũ̶ũ̶ tiiríguere mú̶ã buerá niipacara, ¿masĩrii? 4 Cõãmacũ̶wiipu̶ sããwayigu̶. Toopú̶ pã mesa sotoa pesariguere “Cõãmacũ̶ye niiã” jĩĩriguere yaapetijãyigu̶ cũ̶ũ̶ menamacãrãmena. Paiá dícu̶re yaaré niimiyiro. 5 Paiá Cõãmacũ̶wiipu̶ paderá yeerisãri bu̶reco niipacari, yeerisãriya. Yeerisãripacara, Cõãmacũ̶ dutirére netõnu̶cã́riya. Mú̶ã teeré buerá niipacara, ¿masĩridojãĩ? 6 Ãñurõ tu̶oyá: Ãnorẽ́ yu̶u̶ Cõãmacũ̶wii nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶ niinetõnu̶cãã. 7 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ Cõãmacũ̶ jĩĩriguere mú̶ã tu̶omasĩ́ricu. Biiro jĩĩ jóanoã: “Wáicu̶ra sóepeora dícu̶re ĩñadu̶gariga; ãpẽrãrẽ́ bóaneõ ĩñarépere nemorṍ ĩñadu̶gaga”, jĩĩré niiã. Mú̶ã teeré tu̶omasĩ́rãjã, ñañaré tiihérarena “ñañaré tiiíya” jĩĩriboajĩyu. 8 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ yeerisãri bu̶reco niirĩ, basocá tiiádarere dutimasĩã, jĩĩwĩ. 9 Cũ̶ũ̶ teero tiiári siro, Jesús cṹ̶ã neãrí wiipu̶ sããwawi. 10 Toopú̶ sĩcũ̶ wãmo bu̶u̶re cu̶ogú̶ niiwĩ. Fariseo basoca Jesuré wedesãdu̶gara, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwã: —¿Marĩ yeerisãri bu̶reco niirĩ, diarecu̶tirare netõnémasĩnogari? 11 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Mú̶ãyagu̶ oveja copepu̶ ñaasãrĩ, marĩ yeerisãri bu̶reco niipacari, mú̶ã néewionecocu. 12 Sĩcũ̶ basocú̶ oveja nemorṍ wapacu̶tíi. Teero tiirá, marĩ yeerisãri bu̶recore ãñurõ tiirá, Moisés dutirére netõnu̶cã́rã mee tiia, jĩĩwĩ. 13 Teero jĩĩãri siro, basocú̶re: —Mu̶u̶ya wãmorẽ súucoya, jĩĩwĩ. Cũ̶ũ̶peja súucowi. Teero tiiríra, tiiwãmo apewãmó tiiróbiro ãñurí wãmo pu̶tu̶áwu̶. 14 Fariseo basocape witiwa, “¿deero tii marĩ ãnirẽ́ sĩãã́dariye?” jĩĩ wedesewarira niiwã. 15 Jesús cũ̶ũ̶rẽ sĩãdu̶gárere masĩjãrigu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, wáajõãwĩ. Cũ̶ũ̶ wáari, pau̶ basocá cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶wã́. Niipetira diarecu̶tirare netõnéwĩ. 16 Cṹ̶ãrẽ cũ̶ũ̶ netõnéãriguere wededutirimiwĩ. 17 Cũ̶ũ̶ pau̶re netõnériguemena profeta Isaías jóarigue diamacṹ̶ wáawu̶. Biiro jóarigu̶ niiwĩ: 18 Biiro jĩĩĩ Cõãmacũ̶: Ãni yu̶u̶re padecotegu̶ yu̶u̶ beserigu̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶ maĩgṹ̶mena u̶seniã. Yu̶u̶ Espíriture cũ̶ũ̶rẽ ticogu̶da. Niipetiro macãrãrẽ wapa tiiádarere masĩrĩ tiigú̶daqui. 19 Jĩĩcuaseoriqui; acaribínetõriqui. Basocá watoapu̶ cũ̶ũ̶ tiiáriguere bayiró bu̶su̶rómena wederiqui. 20 Wãcũtutuhegu̶re cõãriqui. Cõãrõno tiigú̶, wãcũtutuari tiigú̶daqui. Padeotutúherare tutiriqui; cṹ̶ãrẽ ãñurõ tiiápugu̶daqui. Cũ̶ũ̶ õpũ̶ sããri siropu̶, ñañarére docacũmurĩ tiigú̶daqui. Cũ̶ũ̶ diamacṹ̶ dutigu̶daqui. 21 Niipetiro macãrã cũ̶ũ̶rẽ padeoádacua, jĩĩĩ Cõãmacũ̶, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ Isaías. 22 Too síro Jesús pu̶topu̶ wãtĩ sããnorigu̶re néejeawa. Cũ̶ũ̶ capeari ĩñahẽgũ̶, wedesehegu̶ niimiwĩ. Jesús cũ̶ũ̶rẽ netõnéãri siro, ĩña, wedesejõãwĩ. 23 Niipetira basocá ĩñamanijõãwã. Cãmerĩ́ sãĩñáwã: —¿Ãni õpũ̶ David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶ cṹ̶ã “atigu̶du̶ niiãyigu̶” jĩĩrigu̶ niigari? jĩĩwã. 24 Fariseo basocapeja cṹ̶ã wedeseri tu̶orá, jĩĩwã: —Ãni wãtĩãrẽ dutigú̶ Beelzebú tutuaremena wãtĩãrẽ cõãwionecoi, jĩĩwã. 25 Jesupé cṹ̶ã wãcũrére masĩjĩgũ̶, cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Sicadita macãrã sĩcãrõména niihẽrã, cṹ̶ã basiro cãmerĩ́quẽrã, tiidita macãrã petijṍãcua. Sicamacã macãrã o sicawií macãrã sĩcãrõména niihẽrã, cṹ̶ã basiro cãmerĩ́quẽrã, cṹ̶ãcã petijṍãcua. 26 Satanás wãtĩãrẽ cõãwionecori, cãmerĩ́quẽrã, sĩcãrõména niiriya. Teero tiiró, cũ̶ũ̶ dutiré petijṍããdacu. 27 Mú̶ã yu̶u̶re “Beelzebú tutuaremena wãtĩãrẽ cõãwionecoqui” jĩĩã. Teero jĩĩãtã, mú̶ã buerére nu̶nu̶rã́ wãtĩãrẽ cõãwionecora, ¿noã tutuaremena cõãwionecogari? Cṹ̶ãrẽ sãĩñárã wáaya. Mú̶ã wisirére cṹ̶ã ẽñoã́dacua. 28 Yu̶u̶ Cõãmacũ̶ tutuaremena wãtĩãrẽ cõãwionecojĩgũ̶, ateré mú̶ãrẽ wedea: Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdare jeatoaa. 29 ’Tutuagu̶ya wiire ãpĩ sããwagu̶, cũ̶ũ̶rẽ siatúcũripacu̶, ẽmamasĩriqui; siatúcũtoagu̶pu̶, cũ̶ũ̶ya wii maquẽrẽ ẽmamasĩqui. 30 ’Yu̶u̶re boohégu̶ yu̶u̶re ĩñatutigu̶ niiĩ. Yu̶u̶re tiiápuhegu̶ yu̶u̶re nu̶nu̶du̶gárare cãmotágu̶ niiĩ. 31 ’Teero tiirá, ãñurõ tu̶oyá: Cõãmacũ̶ basocáre niipetire cṹ̶ã ñañaré tiirére, ñañarõ wedeserere acabógu̶daqui. Cũ̶ũ̶ teero acabópacu̶, cṹ̶ã Espíritu Santore ñañarõ wedeseripereja, acabóriqui. 32 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶rẽ ñañarõ wedesepacari, Cõãmacũ̶ acabógu̶daqui. Espíritu Santore ñañarõ wedeseripereja, acabóriqui. Mecũ̶tígã, too síropu̶cãrẽ teerora acabóriqui. 33 ’Sicagú̶ yucu̶gu̶ ãñurígu̶ niirĩ, tiigú̶ du̶ca ãñuré niiãdacu. Apegú̶ ñañarígu̶ niirĩ, tiigú̶ du̶ca ñañaré niiãdacu. Yucu̶gu̶re tiigú̶ du̶camena ĩñamasĩnoã. 34 Mú̶ã ãñaã tiiróbiro ñañarã́ niiã. Mú̶ã ñañarã́ niipacara, ¿deero tiirá ãñurére wedesebogari? Wedesemasĩria. Ñañarã́ niinetõnu̶cãrã ñañaré dícu̶ wedesea. 35 Basocú̶ ãñugṹ̶pu̶re ãñuré niicu. Teero tiigú̶, ãñuré wedesei. Basocú̶ ñañagṹ̶pu̶re ñañaré niicu. Teero tiigú̶, ñañaré wedesei. 36 Ãñurõ tu̶oyá: Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, cṹ̶ã noo booró jĩĩãmariguere sãĩñágũ̶daqui. 37 Ãpĩ cũ̶ũ̶ ãñuré wedeserigue wapa Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ wáagu̶daqui; ãpĩpé cũ̶ũ̶ ñañaré wedeserigue wapa pecamepu̶ wáagu̶daqui, jĩĩwĩ. 38 Too síro sĩquẽrã Moisés jóarigue buerá, teero biiri fariseo basoca Jesuré jĩĩwã: —Basocáre buegú̶, Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́rere tiiẽ́ñorĩ ĩñadu̶gaga, jĩĩmiwã. 39 Cṹ̶ãrẽ yu̶u̶wi: —Mú̶ã atitó macãrã ñañaré tiirá, Cõãmacũ̶rẽ boohéra niiã; Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́rere ĩñadu̶gacu. Profeta Jonás tiirígue tiiróbiro niiré dícu̶re ĩñaãdacu. 40 Jonás itiábu̶reco, itiáñami waiwũ̶ paigú̶caya páaga popeapu̶ sãñayigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ tiirírobirora yu̶u̶ niipetira sõwũ̶cã itiábu̶reco, itiáñami dita popeapu̶ niigũ̶dacu. 41 Nínive macãrã Jonarẽ́ tu̶orá, wãcũpati, wasoyíra. Mú̶ãpe ãnopú̶ Jonás nemorṍ masĩgṹ̶rẽ tu̶oré peti tu̶ojã́ã. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, mú̶ã cṹ̶ã tiiróbiro tu̶orírigue wapa mú̶ãrẽ pecamepu̶ cõãgũ̶daqui. 42 Saba dita macãrã õpõ yoaro macõ atiyigo Salomón masĩrére tu̶ogó atigo. Mú̶ãpe ãnopú̶ Salomón nemorṍ masĩgṹ̶rẽ tu̶oré peti tu̶ojã́ã. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, mú̶ã coo tiiróbiro tu̶orírigue wapa mú̶ãrẽ pecamepu̶ cõãgũ̶daqui. 43 ’Wãtĩ basocú̶pu̶re niiãrigu̶ witiwagu̶, basocá manirṍpu̶ wáayigu̶ cũ̶ũ̶ niiãdaro ãmaãgũ̶. Bu̶aríyigu̶. 44 Bu̶arí, “yu̶u̶ witiatiriropu̶ coesã́wagu̶da sũcã” jĩĩ wãcũyigu̶. Jeagu̶, apeyenó manirí wii, joaári wii, ãñurõ quẽnoã́ri wii tiiróbiro bu̶ajeáyigu̶ basocú̶pu̶re. 45 Too síro wáa, siete wãtĩã cũ̶ũ̶ nemorṍ ñañarã́rẽ “atiya mú̶ãcã” jĩĩyigu̶. Cṹ̶ã niipetira basocú̶pu̶re sããwa, niiyira. Basocú̶pe cṹ̶ã teero tiirí, nemorṍ ñañarõ netõyígu̶. Teerora ñañarõ wáaadacu atitó macãrã ñañaré tiirácãrẽ, jĩĩwĩ. 46 Jesús basocáre wederitabe, cũ̶ũ̶ paco, cũ̶ũ̶ baira sopepú̶ jeanu̶cãrira niiwã. “Jesuména wedesedu̶gaga”, jĩĩrira niiwã. 47 Sĩcũ̶ wedewi Jesuré: —¡Coe! Mu̶u̶ paco, mu̶u̶ baira sopepú̶ jeanu̶cãya, mu̶u̶mena wedesedu̶gaayira, jĩĩwĩ. 48 Cũ̶ũ̶rẽ wedearigu̶re jĩĩwĩ: —¿Noã niiĩ yu̶u̶ paco; noã niiĩ yu̶u̶ baira? jĩĩwĩ. 49 Ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerápu̶re súupuacogu̶ra, jĩĩwĩ: —Ãniã yu̶u̶ paco, yu̶u̶ baira tiiróbiro niiĩya. 50 Yu̶u̶ Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ boorére tiiráno cṹ̶ãrã yu̶u̶ bai, yu̶u̶ bayio, yu̶u̶ paco tiiróbiro niiĩya, jĩĩwĩ.

Mateo 13

1 Tiibu̶recora Jesús wiipú̶ niiãrigu̶ witiwa, opataro wesapu̶ jeanuãwĩ. 2 Pau̶ basocá cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ neãwã. Cṹ̶ã pau̶ niinetõrĩ ĩñagũ̶, dooríwu̶pu̶ mu̶ãsã, jeanuãwĩ. Ditatuparipu̶ pu̶tu̶áwa basocápeja. 3 Cũ̶ũ̶ wãcũrémena cṹ̶ãrẽ pee queoré wedewi. Ate queorémena jĩĩnu̶cãwĩ: —Sĩcũ̶ basocú̶ oteréperire wẽ́ẽbategu̶ wáayigu̶, wiiáro jĩĩgũ̶. 4 Cũ̶ũ̶ wẽ́ẽbatewari, sĩquẽñeperi maapu̶ ñaacũmuyiro. Minipõná ati, teeré yaapetijãyira. 5 Apeyepéri ũ̶tãyepa dita péerogã cu̶orópu̶ ñaacũmuyiro. Tiidita ũ̶cũ̶hẽ́rõgã niijĩrõ, máata manayiro. 6 Muĩpũ asirí, ocobopó, nu̶cõrĩ manijĩ́rõ, sĩnijṍãyiro. 7 Apeyepéri pota watoapu̶ ñaacũmuyiro. Pota teeré wiinetṍmu̶ã, sĩãjã́yiro. 8 Apeyepéri ote u̶seniri ditapu̶ ñaacũmuyiro. Tee du̶cacu̶tiyiro. Sicasati cienperi, apesatí sesentaperi, apesatí treintaperi du̶cacu̶tiyiro. 9 Tu̶odu̶gárano tu̶omasĩ́ãdacua, jĩĩwĩ. 10 Too síro ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶ pu̶to wáa, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwũ̶: —¿Deero tiigú̶ basocáre queorémena wedei? jĩĩwũ̶. 11 Jesús yu̶u̶wi: —Tíatopu̶ masĩña maniríguere Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdarere mú̶ãrẽ masĩrĩ tiia. Cṹ̶ãpere masĩrĩ tiiría. 12 Ãñurõ tu̶onu̶nú̶seranorẽ Cõãmacũ̶ nemorṍ masĩré ticogu̶daqui. Pairó masĩré cu̶oádacua. Tu̶odu̶gáheranorẽ cṹ̶ã masĩmiriguere ẽmajãgũ̶daqui. 13 Cṹ̶ã ĩñapacara, ĩñamasĩhẽrãbiro niijãya; tu̶opacára, tu̶ohérabiro niijãya; tu̶orácã, tu̶omasĩ́riya. Teero tiigú̶, cṹ̶ãrẽ queorémena wedea. 14 Cṹ̶ã biiro tiirémena Isaías jóarigue diamacṹ̶ wáaa. Ateré jóarigu̶ niiwĩ: Mú̶ã tu̶opacára, mú̶ã tu̶oáriguere tu̶omasĩ́ridojãcu. Ĩñapacara, mú̶ã ĩñaãriguere ĩñamasĩridojãcu. 15 Atimacã́ macãrã wãcũriya. Tu̶odu̶gáriya. Capeari biaríra tiiróbiro niiĩya. Teero niijĩrã, wãcũpati, wasodu̶gáriya. Teero tiigú̶, yu̶u̶ cṹ̶ãrẽ netõnéria, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 16 ’Mú̶ãpeja u̶seniã. Mú̶ã ĩñarére, mú̶ã tu̶orére tu̶omasĩ́ã. 17 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Pau̶ profetas, teero biiri pau̶ basocá ãñurã́ mú̶ã ĩñarére ĩñadu̶gamiyira. Ĩñaririra niiwã. Mú̶ã tu̶orére tu̶odu̶gámiyira. Tu̶orírira niiwã. 18 ’Ote wẽ́ẽbategu̶ wáarigue queorére mú̶ãrẽ wedequẽnogũ̶da: 19 Sĩcũ̶ basocú̶ Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare quetire tu̶opacú̶, teeré tu̶omasĩ́hẽrĩ, wãtĩãrẽ dutigú̶ ati, cũ̶ũ̶ tu̶omíãriguere ẽmapetijãqui. Cũ̶ũ̶ ẽmaãrigue maapu̶ ñaacũmuãreperibiro niiã. 20 Apeyepéri ũ̶tãyepapu̶ ñaacũmucu. Tiidita tee quetire tu̶ogú̶ tiiróbiro niicu. Cũ̶ũ̶ máata ãñurõ u̶seniremena tu̶omíqui, tu̶ogú̶peja. 21 Nu̶cõrĩ manijĩ́gũ̶, yoari u̶seniriqui. Cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ tiirí, o ãpẽrã́ tee quetire padeoré wapa cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ netõrĩ́ tiirí, máata padeodújãqui. 22 Apeyepéri pota watoapu̶ ñaacũmucu. Tiidita tee quetire tu̶ogú̶biro niicu. Cũ̶ũ̶ tu̶omíqui, tu̶ogú̶peja. Atibú̶reco maquẽpere bayiró wãcũqui. “Ãñurõ niigũ̶dacu pee apeyé cu̶ogú̶” jĩĩ wãcũmiqui. Tee niipetire cãmotájãcu tee quetire. Du̶camanigũ̶ tiiróbiro niiqui. 23 Apeyepéri u̶seniri ditapu̶ ñaacũmucu. Tiidita tee quetire tu̶ogú̶biro niicu. Cũ̶ũ̶ tu̶omasĩ́qui. Cũ̶ũ̶ pee du̶cacu̶tirigu̶ tiiróbiro niiqui. Sicasati cienperi, apesatí sesentaperi, apesatí treintaperi du̶cacu̶tirigu̶ tiiróbiro niiqui, jĩĩwĩ. 24 Jesús apeyé queorémena basocáre wedenemowĩ: —Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare atequetí tiiróbiro niiã: Sĩcũ̶ basocú̶ cũ̶ũ̶ya wesepu̶ ãñuréperi wẽ́ẽbateyigu̶. 25 Niipetira cãnipetíari siro, cũ̶ũ̶rẽ ĩñatutigu̶ atiyigu̶. Trigo watoapu̶ ñañaré táare wẽ́ẽbate, wáajõãyigu̶. 26 Trigo wiimú̶ã, du̶cacu̶tiyiro; ñañarécã wii, bauáyiro. 27 Cũ̶ũ̶rẽ padecotera teeré ĩñarã, tiiwese õpũ̶rẽ wedera wáayira. “Ũ̶sãrẽ dutigú̶, mu̶u̶ya wesepu̶ ãñuréperi dícu̶ wẽ́ẽbatere niimiwũ̶to. ¿Noopú̶ atiyiri ñañaré táaja?” jĩĩyira. 28 “Sĩcũ̶ yu̶u̶re ĩñatutigu̶ tee tiijĩ́yi”, jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ padecotera sãĩñámiyira: “¿Táa wẽẽrã́ wáari boogári?” 29 Cũ̶ũ̶pe jĩĩyigu̶: “Táa wẽẽríjãña ména; trigosatiripere wããcõãrĩ. 30 Teeménarã bu̶cu̶ájããrõ ména, tée du̶ca bu̶cu̶ niirĩpu̶. Bu̶cu̶ niirĩ, paderáre ticocogu̶da, táa ñañarére wẽẽsu̶guédutigu̶. Opadotori siatúdutigu̶dacu, sóeya jĩĩgũ̶. Túajeanu̶cõ, trigore tũ̶ne, ĩñanodutigu̶dacu ĩñanori wiipu̶”, jĩĩyigu̶, jĩĩwĩ. 31 Jesús apeyé queorémena cṹ̶ãrẽ wedenemowĩ: —Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare sicape mostazape tiiróbiro niiã. Tiipegãrẽ sĩcũ̶ basocú̶ cũ̶ũ̶ya wesepu̶ néewa, oteyigu̶. 32 Péeripegã niipacaro, wiirópu̶ja, apeyé oteyucu̶ nemorṍ ũ̶mu̶ã́rigu̶ bu̶cu̶ácu; yucu̶gu̶ wáajãcu. Minipõná ati, tiigú̶ du̶pu̶ripu̶ põnacu̶tícua, jĩĩwĩ. 33 Apeyé queorémena cṹ̶ãrẽ wedenemowĩ: —Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare pã púuri tiiré tiiróbiro niiã. Sĩcõ numiṍ pã tiigódo itiápo harinapori pairí bapacapu̶ poosã́yigo. Harinamena pã púuri tiirére wú̶oyigo, niipetire púuaro jĩĩgõ, jĩĩwĩ. 34 Tee niipetire Jesús basocáre queorémena wedewi. Cṹ̶ãrẽ cũ̶ũ̶ wederécõrõ queorémena dícu̶ wedewi. 35 Cũ̶ũ̶ teero tiirémena profeta Isaías jóarigue diamacṹ̶ wáaro tiiyíro. Ateré jóarigu̶ niiwĩ: Queorémena basocáre wedegu̶dacu. Cõãmacũ̶ atibú̶reco tiirípu̶ masĩña manirére wedegu̶dacu, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 36 Jesús basocáre “wáagu̶ tiia” jĩĩ, wiipú̶ sããwawi. Ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ sããwa, sãĩñáwũ̶: —Táa ñañaré trigo wesepu̶ queorére wedequẽnoña. ¿Deero jĩĩdu̶garo tiiárĩ? jĩĩwũ̶. 37 Cũ̶ũ̶ yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ ãñuréperi oterigu̶ tiiróbiro niiã. 38 Atibú̶reco tiiwese tiiróbiro niiã. Cõãmacũ̶rẽ nu̶nu̶rã́ ãñuréperi tiiróbiro niiĩya. Wãtĩãrẽ nu̶nu̶rã́peja ñañaré táa tiiróbiro niiĩya. 39 Wãtĩãrẽ dutigú̶ ñañaré táare wẽ́ẽbategu̶ tiiróbiro niiĩ. Atibú̶reco petirí, trigo tũ̶nerítono tiiróbiro niiãdacu. Ángelea trigo tũ̶nerã́ tiiróbiro niiĩya. 40 Ñañarére táa wẽẽ, pecamepu̶ sóecõãjãnocu. Teero tiiróbirora wáaadacu atibú̶reco petirí. 41 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ ángeleare niipetiropu̶ ticocogu̶dacu. Cṹ̶ã niipetira ñañaré tiirí tiiráre, teero biiri niipetira Cõãmacũ̶ dutirére netõnu̶cã́rãrẽ néõãdacua. 42 Cṹ̶ãrẽ pecamepu̶ cõãjããdacua. Toopú̶ cṹ̶ã pũnisíra bacadiyó, utiadacua. 43 Too síro Cõãmacũ̶ dutirére tiirápeja marĩ Pacu̶ niirṍpu̶ muĩpũ bú̶reco macũ̶ tiiróbiro asibatéadacua. Tu̶odu̶gárano tu̶omasĩ́ãdacua. 44 ’Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare wapapacáre oterí dita popeapu̶ yaacṹre tiiróbiro niiã. Sĩcũ̶ basocú̶ teeré bu̶a, toopú̶ra yaacṹjãqui sũcã. U̶seniremena wáa, niipetire cũ̶ũ̶ cu̶orére dúapetijãqui. Tee dúa wapatáremena tiiditare sãĩnéjãqui. 45 ’Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare sĩcũ̶ dúanetõri basocu̶ ãñuréperi “perla” wãmecu̶tirere ãmaãnetõgũ̶ tiiróbiro biia sũcã. 46 Cũ̶ũ̶ sicape pairó wapacu̶tíripere bu̶agú̶, wáa cũ̶ũ̶ cu̶orére dúapetijãqui. Cũ̶ũ̶ dúa wapatáremena tiipere sãĩnéjãqui. 47 ’Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare atequetí tiiróbiro niiã sũcã. Wai wasará bapigu̶care día pairímaapu̶ cõãñorĩ, wai noo niirã́cõrõ ñeecu. 48 Tiigú̶ dadari ĩña, ditatuparigu̶pu̶ wéemacũmu, beseduicua. Ãñurã́rẽ piipu̶ besesãcua; ñañarã́rẽ cõãjãcua. 49 Atibú̶reco petirí, teerora wáaadacu. Ángelea ati, basocá ñañarã́rẽ beseadacua ãñurã́ watoapu̶ niirã́rẽ. 50 Ángelea cṹ̶ãrẽ pecamepu̶ cõãjããdacua. Toopú̶ cṹ̶ã pũnisíra bacadiyó, utiadacua, jĩĩwĩ. 51 Jesús ũ̶sãrẽ sãĩñáwĩ: —¿Tee niipetirere tu̶oi mú̶ã? jĩĩwĩ. —Ṹ̶jũ̶, tu̶oa, jĩĩwũ̶. 52 Ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Moisés jóarigue buerá sĩquẽrã Cõãmacũ̶ dutiré cṹ̶ãpu̶re niiãdarere ãñurõ tu̶omasĩ́cua. Cṹ̶ã ãñurõ buera, masĩrã́ wáacua. Teero tiirá, cṹ̶ã wii cu̶orá tiiróbiro niicua. Cṹ̶ã ĩñanorõpu̶ niirére masĩcua. Teero tiirá, mama ãñurére, bu̶cu̶ ãñurére néewionecomasĩcua, jĩĩwĩ. 53 Jesús tee queoré wedeari siro, wáajõãwĩ. 54 Nazaret cũ̶ũ̶ masãri macãpu̶ coepu̶tú̶awi. Toopú̶ cṹ̶ã neãrí wiipu̶ buenu̶cãwĩ. Cũ̶ũ̶ buerére tu̶orá, tu̶omaníjõã, cãmerĩ́ jĩĩrira niiwã: —¿Noopú̶ bueyiri ãni nocõrõ masĩgṹ̶? ¿Cũ̶ũ̶ deero tiigú̶ tee tiiẽ́ñoriguere tiimasĩ́ĩ? 55 Ãni táboa paderigu̶ macũ̶ niiĩ; cũ̶ũ̶ paco María wãmecu̶tiyo; Santiago, José, Simón, Judas cũ̶ũ̶ baira niiĩya; 56 niipetira cũ̶ũ̶ baira numiãcã ãno marĩ watoapu̶ niiĩya, ¿teerora? ¿Noopú̶ tee niipetirere masĩyiri? jĩĩrira niiwã. 57 Teeré wãcũrã, cũ̶ũ̶rẽ padeodu̶gáriyira. Jesupé cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Niipetira apeyé macãrĩ macãrã sĩcũ̶ profetare padeocúa. Cũ̶ũ̶ya dita macãrã, cũ̶ũ̶ya wii macãrã doca cũ̶ũ̶rẽ padeorícua, jĩĩwĩ. 58 Toopú̶re cṹ̶ã padeohéri ĩñagũ̶, pee cũ̶ũ̶ tutuaremena tiiẽ́ñoriwi.

Mateo 14

1 Teebu̶recorire Herodes Galilea dita dutigú̶ Jesús tiiré quetire tu̶oyígu̶. 2 Cũ̶ũ̶rẽ padecoterare jĩĩyigu̶: —Cũ̶ũ̶ Juan basocáre wãmeõtiri basocu̶ niiqui. Masãgũ̶ masãjĩyi. Teero tiiró, cũ̶ũ̶pu̶re tutuare niicu, jĩĩmiyigu̶. 3 Herodes too su̶gueropu̶ Juanrẽ́ peresuwiipu̶ néewa, siatúcũdutiyigu̶. Herodías cũ̶ũ̶ bai Felipe nu̶mo niimirigo u̶senigõ niiãrõ jĩĩgũ̶, teero tiiyígu̶. 4 Juan Herodere: —Mu̶u̶ coore nu̶mocu̶timasĩria, jĩĩrucuyigu̶. 5 Herodes Juanrẽ́ sĩãdu̶gápacu̶, basocáre cuiyigu̶. Cṹ̶ãpe “Juan profeta niiĩ” jĩĩyira. 6 Herodes cũ̶ũ̶ bauári bu̶reco jeari, Herodías macõ cũ̶ũ̶ boocórira pu̶topu̶ basaẽñoyigo. 7 Herodes coo basaẽñorere bayiró tu̶sayigu̶. Teero tiigú̶, “niirṍrã” jĩĩgũ̶, biiro jĩĩyigu̶: —Noo mu̶u̶ sãĩrénorẽ ticogu̶da, jĩĩyigu̶. 8 Coo paco wedenoãrigo niijĩgõ, Herodere jĩĩyigo: —Mecũ̶tígãrã opasida bapamena Juan basocáre wãmeõtiri basocu̶ya dupure néesã, ticoya, jĩĩyigo. 9 Coo teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, Herodes wãcũpatiyigu̶. Cũ̶ũ̶ boocórira tu̶ocóropu̶ “niirṍrã mu̶u̶rẽ ticogu̶da” jĩĩãrigu̶ niijĩgũ̶, ticodutiyigu̶. 10 Juanyá dupure páatadutiyigu̶ peresuwiipu̶. 11 Páataari siro, cũ̶ũ̶ya dupure opasida bapamena néesã, néewa, ticoyira. Coope coo pacopú̶re ticonetõneyigo. 12 Juan buerére nu̶nu̶míãrira toopú̶ wáa, cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ née, ũ̶tãtutipu̶ cṹũrã wáarira niiwã. Too síro Jesuré wedera jeawa. 13 Jesús tee quetire tu̶ogú̶, sĩcũ̶rã niidu̶gamiyigu̶. Dooríwu̶pu̶ mu̶ãsã, basocá manirṍpu̶ wáajõãwĩ. Basocápe tu̶ojã́rira niiwã. Teero tiirá, teemacãrĩ macãrã nu̶nu̶wárira niiwã. 14 Jesús dooríwu̶pu̶ sãñaãrigu̶ duinu̶cã́, basocá pau̶re ĩñawĩ. Cṹ̶ãrẽ bóaneõ ĩñawĩ. Diarecu̶tira cṹ̶ã néeatiarirare netõnéwĩ. 15 Náĩcũmuatiri, ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶ pu̶to wáa, jĩĩwũ̶: —Ñamicapu̶ niiã. Ãnopú̶ macã manirṍpu̶ niiã. Basocáre “nocõrõrã niiã” jĩĩña. Pu̶togã niiré macãrĩpu̶ cṹ̶ã yaaré sãĩ, yaara wáaaro, jĩĩmiwũ̶. 16 —Wáarijããrõ. Mú̶ã cṹ̶ãrẽ yaaré ecayá, jĩĩwĩ. 17 —Jã́ã; sicamoquẽñepa pã, wai pu̶arã́rã cu̶oa, jĩĩwũ̶. 18 —Néeatiya, jĩĩwĩ. 19 Too síro Jesús basocáre táa sotoapu̶ duidutiwi. Tee sicamoquẽñepa pãrẽ, wai pu̶arã́rẽ née, ũ̶mu̶ã́sepu̶ ĩñamu̶õco, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticowi. Túajea, pãrẽ pu̶atásã, ũ̶sã cũ̶ũ̶ bueráre ticowi. Ũ̶sãpe basocáre batowu̶. 20 Niipetira yaa, yapijõãwã. Yaatoaari siro, doce piseri cṹ̶ã yaadu̶aariguere seesã́ dadodu̶pówu̶. 21 Teeré yaarira ũ̶mu̶ã́ dícu̶re bapaqueori, cinco mil watoa niiwã. Numiã́, wĩmarã bapaqueoya maniwã́. 22 Too síro Jesús ũ̶sã cũ̶ũ̶ bueráre cũ̶ũ̶ jeaariwu̶pu̶ jeasãduti, tĩãwasu̶guedutiwi. Ũ̶sã wáari, cũ̶ũ̶pe basocáre “wáagu̶ tiia” jĩĩgũ̶ tiiyígu̶. 23 Cṹ̶ãrẽ teeré jĩĩãri siro, ũ̶tãgũ̶pú̶ cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rã Cõãmacũ̶mena wedesegu̶ mu̶ãwayigu̶. Náĩcũmuãri siro, sĩcũ̶rã niiyigu̶. 24 Ũ̶sãpe yoaropu̶ niitoawu̶ tĩãwara. Wĩno páapucãmotari, ocoturí páabatesãwũ̶. 25 Bóemu̶ãatiri, Jesús ũ̶sã pu̶topu̶ atigu̶, oco sotoápu̶ atijõãatiwi. 26 Ũ̶sã cũ̶ũ̶rẽ oco sotoápu̶ atiri ĩñarã, u̶cu̶ápetijõãwũ̶. “¡Abu̶! ¡Basocú̶ diarigu̶ wãtĩ niiqui!” jĩĩmiwũ̶. Cuira, bayiró acaribíwu̶. 27 Máata Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Wãcũtutuaya. Yu̶u̶ niiã. Cuirijãña, jĩĩwĩ. 28 Pedro cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Õpũ̶, mu̶u̶ niigũ̶, yu̶u̶re mu̶u̶ pu̶to oco sotoápu̶ wáari tiiyá, jĩĩwĩ. 29 —Atiya, jĩĩwĩ. Pedro diiwá, oco sotoápu̶ Jesús pu̶topu̶ wáamiwĩ. 30 Wĩno bayiró páapucori ĩñagũ̶, cuiwi. Duadianu̶cãgũ̶, bayiró bu̶su̶rómena: —¡Õpũ̶, yu̶u̶re netõnéña! jĩĩwĩ. 31 Máata Jesús cũ̶ũ̶ya wãmomena cũ̶ũ̶rẽ ñee, jĩĩwĩ: —Mu̶u̶ péerogã padeoré cu̶ogú̶, ¿deero tiigú̶ “oco sotoápu̶ wáari tiimasĩ́riqui” jĩĩ wãcũãrĩ? jĩĩwĩ. 32 Cṹ̶ã dooríwu̶pu̶ mu̶ãsãrĩ, wĩno netõjṍãwũ̶. 33 Teero wáari ĩñarã, ũ̶sã tiiwu̶pú̶ niirã́ Jesuré padeorá ñicãcoberimena jeacũmuwũ̶. Cũ̶ũ̶rẽ: —Niirṍrã mu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ niiã, jĩĩwũ̶. 34 Ũ̶sã tĩãjeara, Genesaretpu̶ maajeáwu̶. 35 Too macãrã Jesuré ĩñamasĩrã, cũ̶ũ̶ jeari ĩña, niipetiro tiiditapu̶ wededutirira niiwã. Niipetira diarecu̶tirare cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ néejeawa. 36 Jesuré sãĩwã́: —Mu̶u̶yaro sutiró yapa dícu̶re padeñáma, jĩĩwã. Niipetira padeñáãrira netõjṍãwã.

Mateo 15

1 Too síro fariseo basoca, Moisés jóarigue buerá Jerusalénpu̶ atiarira Jesús pu̶topu̶ jea, sãĩñáwã: 2 —¿Deero tiirá mu̶u̶ buerá marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã tiimú̶ãatiriguere netõnu̶cã́ĩ? Yaaadari su̶guero, cṹ̶ã marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã tiirucúrobiro wãmocoseriya, jĩĩwã. 3 Jesús cṹ̶ãrẽ yu̶u̶wi: —¿Deero tiirá mú̶ãcã Cõãmacũ̶ dutirére netõnu̶cã́ĩ? Cõãmacũ̶ dutirére nemorṍ mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã tiimú̶ãatiriguere tiidu̶gácu. 4 Cõãmacũ̶ ateré dutirigu̶ niiwĩ: “Mu̶u̶ pacu̶, mu̶u̶ pacore padeoyá. Cṹ̶ãrẽ ñañarõ wedesegu̶norẽ sĩãcõã́jããrõ”, jĩĩrigu̶ niiwĩ. 5 Mú̶ãpe merẽã dutijãã. Basocáre cṹ̶ã pacu̶re, cṹ̶ã pacore “yu̶u̶ mú̶ãrẽ tiiápumasĩriga; yée niyeru mú̶ãrẽ ticoboariguere Cõãmacũ̶rẽ ticopetijãwũ̶” jĩĩdutia mú̶ã. 6 Mú̶ã teero dutira, cṹ̶ã pacu̶sũ̶mu̶ãrẽ “padeoríjãña” jĩĩrã tiia. Teero tiirá, Cõãmacũ̶ dutirére teero peti ĩñacõãjãã, mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã tiimú̶ãatiriguere tiidu̶gára. 7 Mú̶ã basocá ĩñahẽrõpu̶ ñañaré tiirá niiã. Teero tiirá, tiiditórepira niiã. Isaías mú̶ã mecũ̶tígã tiirére diamacṹ̶rã jóasu̶guerigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ jóariguere ãñurõ tu̶oádacu mú̶ã: 8 Ãniã basocá u̶seromena dícu̶ yu̶u̶re padeoóya. Cṹ̶ã tu̶gueñarepe noopú̶ niirõ niicu. 9 Bú̶ri peti neããya. Yée maquẽrẽ “bueada” jĩĩpacara, basocá jĩĩrére buejãya, jĩĩti Cõãmacũ̶, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 10 Cṹ̶ãrẽ teero jĩĩãri siro, basocáre neãduti, cṹ̶ãcãrẽ jĩĩwĩ: —Yée maquẽrẽ tu̶omasĩ́ãda jĩĩrã, tu̶orá atiya: 11 Basocáre u̶seropu̶ sããware cṹ̶ãrẽ ñañarã́ wáari tiiría. Cṹ̶ã u̶seropu̶ witiatirepe cṹ̶ãrẽ ñañarã́ wáari tiia, jĩĩwĩ. 12 Ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶ pu̶to wáa, jĩĩwũ̶: —¿Mu̶u̶ masĩĩ? Mu̶u̶ teero jĩĩãriguere tu̶orá, fariseo basoca cúajõããwã. 13 Jesús queorémena yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ cũ̶ũ̶ oteririgu̶norẽ nu̶cõrĩmena wãã, cõãjãgũ̶daqui. 14 Teero tiirá, cṹ̶ãrẽ teero ĩñajãña. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶ boorére masĩdu̶gahera niijĩrã, ĩñahẽrã, ãpẽrã́ ĩñahẽrãrẽ wéesu̶guera tiiróbiro niiĩya. Sĩcũ̶ ĩñahẽgũ̶ ãpĩ ĩñahẽgũ̶rẽ wéesu̶gueri, cṹ̶ã pu̶arã́pu̶ra copepu̶ ñaacosããdacua, jĩĩwĩ. 15 Pedro cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Ũ̶sãrẽ wedeya. Mu̶u̶ queorémena jĩĩãrigue ¿deero jĩĩdu̶garo tiigári? jĩĩwĩ. 16 Jesús jĩĩwĩ: —¿Mú̶ãcã ateré tu̶omasĩ́rii ména? 17 Niipetire basocáre u̶seropu̶ sããware páagapu̶ wáa, too síro netõcówitiwacu. 18 U̶seropu̶ witiatirepeja cṹ̶ã wãcũrépu̶ witiaticu. Teerá basocáre ñañarã́ wáari tiia. 19 Basocá popeapu̶, cṹ̶ã wãcũrépu̶re ate witiaticu: ñañarõ wãcũré, basocáre sĩãcõã́re, ãpĩ nu̶morẽ ñeeapere, apegó manu̶rẽ ñeeapere, ãpẽrãména ñañarõ ñeeapere, yaaré, jĩĩditore, ãpẽrãrẽ́ ñañarõ wedesere witiaticu. 20 Teerá basocáre ñañarã́ wáari tiia. Wãmocoseripacara yaari, basocáre ñañarã́ wáari tiirícu, jĩĩwĩ. 21 Too niiãrigu̶ witiwa, Tiro, Sidón macãrĩ wesapu̶ wáawi. 22 Toopú̶ sĩcõ numiṍ cananeayo tiidita niigṍ bayiró bu̶su̶rómena ati, jĩĩwõ: —Yu̶u̶ Õpũ̶, David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶, yu̶u̶re bóaneõ ĩñaña. Yu̶u̶ macõ wãtĩ sããnorigo bayiró ñañarõ netõyo, jĩĩwõ. 23 Jesús coore yu̶u̶rinetõnecojãwĩ. Ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwũ̶: —Coore wáaduticoya; marĩ siro bayiró bu̶su̶rómena sãĩnu̶nú̶seyo, jĩĩmiwũ̶. 24 —Cõãmacũ̶ yu̶u̶re Israelya põna macãrã dícu̶re tiiápudutigu̶ ticodiocowi. Cṹ̶ã oveja ditirira tiiróbiro niiĩya, jĩĩ yu̶u̶wi. 25 Coo cũ̶ũ̶ pu̶to jea, ñicãcoberimena jeacũmuwõ. —Õpũ̶, yu̶u̶re tiiápuya, jĩĩwõ. 26 —Wĩmarãpere ecasu̶guéro booa cṹ̶ã yaadu̶garecõrõ. Cṹ̶ã yaarére ẽma, cṹ̶ãyara díayiare cõãcũrĩ, ãñuria, jĩĩwĩ. 27 Coocã queorémena yu̶u̶wo: —Õpũ̶, tee diamacṹ̶rã niiã. Díayia cṹ̶ã õpãrã́ mesapu̶ duirá cṹ̶ã yaadiocore manarĩrẽ yaacua, jĩĩwõ. 28 —Mu̶u̶ doca padeoré cu̶onetṍjõãã. Mu̶u̶ sãĩã́rirobirora wáaaro, jĩĩwĩ. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, máata coo macõ wãtĩ manigṍ pu̶tu̶árigo niiwõ. 29 Jesús too niiãrigu̶ wáa, Galileataro wesapu̶ netõwáwi. Ũ̶tãgũ̶pú̶ mu̶ãwa, jeanuãwĩ. 30 Naĩrõ pau̶ basocá cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ jeara tiiwá. Cṹ̶ã wáamasĩhẽrãrẽ, wãmorĩ, du̶pori posarirare, ĩñahẽrãrẽ, wedeseherare, ãpẽrã́ diarecu̶tira pau̶re néejeawa. Cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ cṹũwã. Cṹ̶ãrẽ netõnéwĩ. 31 Basocá ĩñamanijõãwã. Wedesehera niiãrira wedeseri ĩñarã, wãmorĩ, du̶pori posarira netõnénorĩ ĩñarã, wáamasĩhẽrã niiãrira wáari ĩñarã, ĩñahẽrã niiãrira ĩñarĩ ĩñarã, ĩñamanijõãwã. “Marĩ Israelya põna macãrã Õpũ̶ Cõãmacũ̶ ãñunetõjõãĩ”, jĩĩwã. 32 Too síro Jesús ũ̶sã cũ̶ũ̶ bueráre su̶ocó, jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ ãniãrẽ bóaneõ ĩñajõãga. Cṹ̶ã yu̶u̶mena niirṍ itiábu̶reco netõã. Teero tiirá, cṹ̶ã yaaré petinójõãya. Yu̶u̶ cṹ̶ãrẽ ju̶abóaremena pu̶tu̶awadutidu̶gariga. Maapu̶ tu̶omasĩ́re petijṍãbocua, jĩĩwĩ. Ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerápeja jĩĩwũ̶: 33 —Marĩ ãno basocá manirṍpu̶ niiã. ¿Noopú̶ ãniã pau̶re yaaré nocõrõca bu̶a ecabógari? jĩĩwũ̶. 34 —¿Noquẽpa pã cu̶oi? jĩĩwĩ. —Sietepa, teero biiri wai metãrãgã pu̶arã́gã cu̶oa, jĩĩwũ̶. 35 Jesús basocáre yepapu̶ duidutiwi. 36 Pã sietepare, waire née, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticowi. Túajea, pu̶atásã, ũ̶sã cũ̶ũ̶ bueráre ticowi. Ũ̶sãpe basocáre batowu̶. 37 Niipetira yaa, yapijõãwã. Yaatoaari siro, siete piseri cṹ̶ã yaadu̶aariguere seesã́ dadodu̶pówu̶. 38 Teeré yaarira ũ̶mu̶ã́ dícu̶re bapaqueori, cuatro mil niiwã. Numiã́, wĩmarã bapaqueoya maniwã́. 39 Basocáre pu̶tu̶awadutiari siro, Jesús dooríwu̶pu̶ mu̶ãsã, Magdala wãmecu̶tiropu̶ wáajõãwĩ.

Mateo 16

1 Fariseo basoca, saduceo basoca Jesús pu̶topu̶ jeawa. “¿Niirṍrã cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ ticodiocorigu̶ niiĩ?” jĩĩrã, cũ̶ũ̶rẽ Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́rere tiiẽ́ñodutimiwã. 2 Jesupéja cṹ̶ãrẽ yu̶u̶wi: —Muĩpũ sããwari, mú̶ã ũ̶mu̶ã́sere ĩñarã, “muĩpũ ãñurõ sõãsãĩ; teero tiiró, ñamigã ãñurõ cũ̶maã́dacu” jĩĩã. 3 Bóeri ñiitiáwãcãrĩ ĩñarã, “mecũ̶ã oco peaadacu” jĩĩã. Ũ̶mu̶ã́se maquẽ ĩñarã, “biiro wáaadacu” jĩĩmasĩã. Teero masĩpacara, atitó wáarepere ĩñarã, “biiro jĩĩdu̶garo tiia” jĩĩmasĩridojãã. 4 Mú̶ã atitó macãrã ñañaré tiirá, Cõãmacũ̶rẽ boohéra niiã; Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́rere ĩñadu̶gacu. Jonás tiirígue tiiróbiro niiré dícu̶re ĩñaãdacu, jĩĩwĩ. Cṹ̶ãrẽ cõãwagu̶, aperopú̶ wáawi. 5 Ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá apeniñapú̶ tĩãwawu̶. Toopú̶ jeara, pã ũ̶sã yaaadarere acabójãrira niiwũ̶. 6 Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Fariseo basocaye, saduceo basocaye pã púuri tiirére tu̶omasĩ́rõ booa, jĩĩwĩ. 7 Ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶ jĩĩãriguere tu̶omasĩ́rijĩrã: —Pã marĩ néeatiriatu̶; teero tiigú̶ teero jĩĩqui, jĩĩmiwũ̶ ũ̶sã basiro. 8 Jesús ũ̶sã teero jĩĩãriguere masĩjãrigu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, jĩĩwĩ: —¿Deero tiirá mú̶ã “pã maniã” jĩĩ cãmerĩ́ wedesei? Mú̶ã péerogã padeoré cu̶orá niiã. 9 ¿Mú̶ã tu̶omasĩ́rii ména? Sicamoquẽñe pãmena cinco mil ũ̶mu̶ã yaaari siro, ¿noquẽ piseri cṹ̶ã yaadu̶aariguere seesã́ dadodu̶póri? ¿Wãcũrii? 10 Too síro siete pãmena cuatro mil ũ̶mu̶ã yaaari siro, ¿noquẽ piseri cṹ̶ã yaadu̶aariguere seesã́ dadodu̶póri? ¿Wãcũrii? 11 ¿Deero tiirá mú̶ã tu̶omasĩ́rii? Yu̶u̶ fariseo basocaye, saduceo basocaye pã púuri tiiré wedesegu̶, pã meerẽ jĩĩãwũ̶. “Cṹ̶ãye pã púuri tiirére tu̶omasĩ́rõ booa” jĩĩãwũ̶, jĩĩwĩ. 12 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩpu̶ra, ũ̶sãrẽ tu̶omasĩ́re jeawu̶. “Marĩrẽ pã púuri tiiré wedesegu̶ mee tiiáyi. ‘Fariseo basoca, saduceo basoca cṹ̶ã jĩĩditoremena buerépere tu̶omasĩ́rõ booa’ jĩĩgũ̶ tiiáyi”, jĩĩwũ̶. 13 Jesús Cesarea Filipoya macã wesapu̶ wáawi. Toopú̶ jea, ũ̶sãrẽ cũ̶ũ̶ bueráre sãĩñáwĩ: —Basocá yu̶u̶ niipetira sõwũ̶rẽ ¿deero wedesei? jĩĩwĩ. 14 Ũ̶sã jĩĩwũ̶: —Sĩquẽrã mu̶u̶rẽ “Juan basocáre wãmeõtiri basocu̶ niiqui” jĩĩĩya. Ãpẽrã́ “Elías niiqui” jĩĩĩya. Ãpẽrã́ “Jeremías niiqui; o ãpĩ profeta niigũ̶ niiqui” jĩĩĩya, jĩĩwũ̶. 15 —¿Mú̶ãte “¿noã niiĩ?” jĩĩĩ yu̶u̶re? jĩĩwĩ. 16 Simón Pedro yu̶u̶wi: —Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiã; Cõãmacũ̶ catirucugu̶ macũ̶ niiã, jĩĩwĩ. 17 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Simón, Jonás macũ̶, mu̶u̶ teero wedesegu̶, queoróra wedesea. Sĩcũ̶ basocú̶ mu̶u̶rẽ teeré wederiajĩyi. Yu̶u̶ Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ mu̶u̶rẽ tee masĩrére ticoajĩyi. Teero tiigú̶, u̶senire cu̶ogú̶ niiã mu̶u̶. 18 Ate yu̶u̶ jĩĩrécãrẽ tu̶oyá mu̶u̶: Mu̶u̶ Pedro niiã. (Pedro “ũ̶tãgã” jĩĩdu̶garo tiia.) Sicawií tiigá ũ̶tãgã sotoapu̶ tiirí wiibiro yu̶u̶re padeoráre sicapõna macãrã wáari tiigú̶da. Wãtĩ cũ̶ũ̶yaramena yáa põna macãrãrẽ docacũmurĩ tiiríqui. 19 Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ ũ̶mu̶ã́sepu̶ marĩ Õpũ̶ niirṍpu̶ macã sáwibiro niirére ticogu̶dacu. Mu̶u̶ teeména atibú̶recopu̶re “Cõãmacũ̶ dutiré mee niiã”, jĩĩ cãmotári, ũ̶mu̶ã́sepu̶cãrẽ cãmotánoãdacu. Teero biiri atibú̶recopu̶re mu̶u̶ “Cõãmacũ̶ dutiré niiã” jĩĩrĩ, ũ̶mu̶ã́sepu̶cãrẽ cãmotáya maniã́dacu, jĩĩwĩ. 20 Too sírogã jĩĩwĩ sũcã: —Yu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiré maquẽrẽ ãpẽrãrẽ́ wederijãña, jĩĩ wedewi. 21 Ate síromena Jesús ũ̶sã cũ̶ũ̶ bueráre cũ̶ũ̶rẽ too síro wáaadarere wedenu̶cãwĩ. —Yu̶u̶re Jerusalénpu̶ wáaro niijããdacu. Toopú̶re bu̶toá dutirá, paiaré dutirá, Moisés jóarigue buerá yu̶u̶re bayiró ñañarõ netõrĩ́ tiiádacua. Yu̶u̶re sĩãdutíadacua. Cṹ̶ã teero tiipacári, itiábu̶reco siro masãgũ̶dacu, jĩĩwĩ. 22 Teeré tu̶ogú̶, Pedro Jesuré ãpẽrã́ tu̶ohéropu̶ néewa, wedenu̶cãrigu̶ niimiwĩ: —Yu̶u̶ Õpũ̶, Cõãmacũ̶ teero wáari jĩĩgũ̶, cãmotáaro. Mu̶u̶ teero jĩĩãrigue wáarijããrõ, jĩĩrigu̶ niimiwĩ. 23 Jesús cãmenu̶cã́, Pedrore jĩĩrigu̶ niiwĩ: —Satanás tiiróbiro wedesegu̶ tiia mu̶u̶jã. “¡Satanás, wáajõãgu̶a; yu̶u̶ pu̶tore niirijãña!” jĩĩã. Pedro, mu̶u̶ teero jĩĩgũ̶, Cõãmacũ̶ yu̶u̶re dutirére cãmotádu̶gagu̶ tiia. Mu̶u̶ masĩria Cõãmacũ̶ wãcũrére; basocá wãcũrõbiro wãcũã, jĩĩrigu̶ niiwĩ. 24 Too síro Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Sĩcũ̶ yu̶u̶re padeó, nu̶nu̶du̶gágu̶no cũ̶ũ̶ booró tiidu̶gárenorẽ tiidújããrõ. Basocá cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ jĩĩpacari, yu̶u̶re tu̶onu̶nú̶searo. Teeré tiigú̶, curusare apagú̶ tiiróbiro niigũ̶daqui. 25 Ãpĩ sĩãrére cuigu̶no yu̶u̶re “masĩria” jĩĩgṹ̶ pecamepu̶ wáagu̶daqui. Ãpĩpé yu̶u̶re “masĩã” jĩĩ, teewapamena cũ̶ũ̶rẽ sĩãrĩ́, yu̶u̶mena catirucujãgũ̶daqui. 26 Sĩcũ̶ atibú̶reco maquẽ niipetirere wapatápacu̶, cũ̶ũ̶ yeeripũnarẽ tiidióri, cũ̶ũ̶ cu̶oré dee tiiádare niiricu. Cũ̶ũ̶ catiré petihére ñeenómena wapatíriqui. 27 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ yu̶u̶ Pacu̶ asibatéremena, ángeleamena pu̶tu̶aatigu̶dacu atibú̶recopu̶re. Pu̶tu̶aati, niipetirare cṹ̶ã tiiríguecõrõrẽ wapa tiigú̶dacu. 28 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Sĩquẽrã ãnopú̶ niirã́ cṹ̶ã diaadari su̶guero, yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ õpũ̶ sããgũ̶ atiri ĩñaãdacua, jĩĩwĩ.

Mateo 17

1 Seis bu̶recori siro Jesús ũ̶tãgṹ̶ ũ̶mu̶ã́rigu̶pu̶ mu̶ãwawi. Tiigu̶pú̶ wáagu̶, Pedro, Santiago, cũ̶ũ̶ bai Juanrẽ́ néewawi. 2 Toopú̶ cṹ̶ã ĩñarĩ, Jesús cũ̶ũ̶ baurécu̶tirere wasojṍãyigu̶. Cũ̶ũ̶ya diapóa muĩpũ bú̶reco macũ̶ tiiróbiro asiyáyiro. Cũ̶ũ̶ye suti bu̶po wã́ãyore tiiróbiro butiré wáayiro. 3 Teero wáari, Moisés, Elías bauánu̶cã, cũ̶ũ̶mena wedesera tiiyíra. 4 Pedro Jesuré jĩĩyigu̶: —Ũ̶sã Õpũ̶, marĩ ãnopú̶ niirĩ, ãñunetõjõãã. Mu̶u̶ boorí, ãno itiáwiigã tiigú̶da; sicawiígã mu̶u̶ya wii, apewiígã Moiséya wii, apewiígã Elíaya wii tiigú̶da, jĩĩmiyigu̶. 5 Cũ̶ũ̶ wedesegu̶ tiiríra, õme capemóre diiáti, cṹ̶ãrẽ tuubiátocojãyiro. Õme watoapu̶ sĩcũ̶ wedeseri tu̶oyíra: —Ãni yu̶u̶ macũ̶ yu̶u̶ bayiró maĩgṹ̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶mena bayiró u̶seniã. Cũ̶ũ̶rẽ tu̶oyá, jĩĩyigu̶. 6 Cũ̶ũ̶ buerá teeré tu̶orá, bayiró cuira, ditapu̶ diapóarire munibiácũmujeayira. 7 Jesús jea, cṹ̶ãrẽ ñaapeó: —Wũ̶mu̶nu̶cãña; cuirijãña, jĩĩyigu̶. 8 Cṹ̶ã ĩñamu̶õcori, ãpẽrã́ maniyíra. Jesús dícu̶re ĩñayira. 9 Cṹ̶ã ũ̶tãgũ̶pú̶ niiãrira diiátiri, Jesús jĩĩyigu̶: —Mú̶ã ĩñaãriguere wederijãwa ména; tée yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ dia masãri siropu̶, wedewa, jĩĩyigu̶. 10 Cũ̶ũ̶ buerá sãĩñáyira: —Too docare ¿deero tiirá Moisés jóarigue buerá “Cõãmacũ̶ beserigu̶ atiadari su̶guero, Elías atisu̶guegu̶daqui” jĩĩ buei? jĩĩyira. 11 Jesús cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Elías atisu̶guere, niipetire quẽnosu̶guéadare diamacṹ̶rã niiã. 12 Yu̶u̶re tu̶oyá: Elías jeatoawi mée. Cũ̶ũ̶rẽ basocá ĩñamasĩririra niiwã. Cũ̶ũ̶rẽ cṹ̶ã booró tiidu̶gáriguere tiitóarira niiwã. Teero tiiróbiro yu̶u̶ niipetira sõwũ̶cã cṹ̶ã ñañarõ tiirí, ñañarõ netõgṹ̶dacu, jĩĩyigu̶. 13 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩpu̶ra, cũ̶ũ̶ bueráre tu̶omasĩ́re jeayiro. “Juan basocáre wãmeõtiri basocu̶ye maquẽrẽ wedesegu̶ tiiájĩyi”, jĩĩ masĩrira niiwã. 14 Too síro cṹ̶ã pau̶ basocá niirṍpu̶ diijeári, sĩcũ̶ Jesús pu̶topu̶ wáa, ñicãcoberimena jeacũmu, jĩĩwĩ: 15 —Õpũ̶, yu̶u̶ macũ̶rẽ bóaneõña. Cũ̶ũ̶ ñama diaré cu̶ogú̶ niiĩ. Bayiró peti ñañarõ netõĩ. Pee peti pecamepu̶ ñaacũmu, díapu̶cãrẽ ñaañuãrucui. 16 Mu̶u̶ bueráre néeatimiãwũ̶. Netõnémasĩriawã, jĩĩwĩ. 17 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Mú̶ã yu̶u̶re padeorídojãã; ñañarã́ niiã. Yu̶u̶ mú̶ãmena yoari niirucujãrĩcãrẽ, padeoríbocu. ¿Nocõrõ yoari mú̶ãmena põõtẽ́õgũ̶dari yu̶u̶? Néeatiya ãnopé wĩmagũ̶rẽ, jĩĩwĩ. 18 Jesús wĩmagũ̶pu̶re niiãrigu̶ wãtĩrẽ witiwadutiwi. Teero tiigú̶, witiwarigu̶ niiwĩ. Máata wĩmagũ̶ netõjṍãwĩ. 19 Too síro ũ̶sã Jesús buerá ãpẽrã́ tu̶ohéropu̶ wáa, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwũ̶: —¿Deero tiirá ũ̶sã wãtĩrẽ cõãwionecomasĩriayiri? jĩĩwũ̶. 20 —Mú̶ã péerogã padeoré cu̶orá niiã. Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mostazape péeripegã niiã. Mú̶ã padeoré tiipecõrõgã niirĩ, atigú̶ ũ̶tãgũ̶rẽ́, “jõõpu̶ wáaya” jĩĩboajĩyu. Mú̶ã teero jĩĩrĩ, jõõpu̶ wáaboajĩyu. Mú̶ã padeoré cu̶orí, wisióre maniã́dacu. 21 Ãninó wãtĩrẽ cõãwionecodu̶gara, Cõãmacũ̶rẽ sãĩ, betirémena dícu̶ cõãrõ booa, jĩĩwĩ. 22 Too síro ũ̶sã Galileapu̶ niiwarucuri, Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ ãpẽrãpú̶re ticonogũ̶dacu. 23 Yu̶u̶re sĩãã́dacua. Cṹ̶ã teero tiipacári, itiábu̶reco siro masãgũ̶dacu, jĩĩwĩ. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, bayiró wãcũpatira pu̶tu̶áwu̶. 24 Too síro ũ̶sã Capernaumpu̶ jeari, Cõãmacũ̶wii maquẽ niiãdarere niyeru wapasébosari basoca Pedro pu̶topu̶ wáa, sãĩñáyira: —¿Mú̶ãrẽ buegú̶ Cõãmacũ̶wii maquẽ niiãdarere niyeru wapatírigari? jĩĩyira. 25 —Wapatíqui, jĩĩyigu̶. Wiipú̶ sããjeari, Jesús cũ̶ũ̶rẽ wedesesu̶guewi: —Simón, ¿ateré deero wãcũĩ mu̶u̶? Atibú̶reco macãrã õpãrã́ ¿noãrẽ́ niyeru wapasédutigari? ¿Cṹ̶ãya wederare o aperó macãrãpu̶re wapaségari? jĩĩwĩ. 26 —Aperó macãrãpu̶re, jĩĩ yu̶u̶wi. Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Cṹ̶ãya wedera wapatíricua. 27 Teero biipacari, marĩ cṹ̶ãrẽ merẽã wãcũdutihera wapatíada. Mu̶u̶ weerida née, iitaropu̶ wai weegu̶ wáaya. Wai yaasu̶guegu̶re weemu̶õcoya. Cũ̶ũ̶ya u̶serore wũ̶ãwá, niyeruquire bu̶agú̶dacu. Tiiquimena marĩ pu̶arã́yere wapatígu̶ wáaya, jĩĩwĩ.

Mateo 18

1 Tiibu̶recora ũ̶sã Jesús buerá cũ̶ũ̶ pu̶to wáa, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwũ̶: —Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ wãcũnu̶nu̶sera ¿nii ũ̶sã watoare nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶ niiĩ? jĩĩwũ̶. 2 Jesús sĩcũ̶ wĩmagũ̶rẽ su̶ocó, ũ̶sã decopu̶ nu̶cõ, 3 jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ã niirecu̶tirere waso, wĩmarã tiiróbiro niihẽrĩ, Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re jeaboarigue mú̶ãrẽ jearicu. 4 Nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶ Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ wãcũnu̶nu̶segu̶no ãni wĩmagũ̶ tiiróbiro niiĩ. Ãni “yu̶u̶ ãpẽrã́ nemorṍ niiã” jĩĩ wãcũriqui. 5 Sĩcũ̶ ãni wĩmagũ̶biro biigú̶re ĩña, “yu̶u̶ Jesuré maĩã; teero tiigú̶ cũ̶ũ̶rẽ boca maĩgṹ̶da” jĩĩ wãcũboqui. Cũ̶ũ̶ teero wãcũgũ̶, cũ̶ũ̶rẽ maĩgṹ̶, yu̶u̶cãrẽ maĩgṹ̶ tiii. 6 ’Yu̶u̶re padeorágãrẽ ñañaré tiidutígu̶norẽ ñañanemorõ wáaadacu. Cũ̶ũ̶rẽ ũ̶tãgã pairígamena cũ̶ũ̶ wãmu̶ãpu̶ siatúyo, día pairímaapu̶ cõãñocori, nemorṍ ãñubocu. 7 Basocáre ñañaré tiidutíre ñañanetõjõãã. Ñañaré tiidutíre niirucua. Ãpẽrãrẽ́ ñañaré tiidutíri tiirápe bayiró ñañarõ netõã́dacua. 8 ’Mu̶u̶ya wãmo, mu̶u̶ya du̶po mu̶u̶rẽ ñañarére tiirí tiibócu. Teero wáari, páatacõãjãña. Sicawãmomena o sicadu̶pomena catiré petihéropu̶ jeagu̶, ãñujãã. Pu̶awãmómena o pu̶adu̶pómena pecamepu̶ cõãdioconorĩpeja, ñañanetõjõãcu. 9 Mu̶u̶ya capea ĩñaré mu̶u̶rẽ ñañarére tiirí tiibócu. Teero wáari, tiigaré odewecõãjãña. Sicacapeamena catiré petihéropu̶ jeagu̶, ãñujãã. Pu̶acapéamena pecamepu̶ mu̶u̶ cõãdioconorĩpeja, ñañanetõjõãcu. 10 ’Ãniã wĩmarãrẽ teero ĩñarijãña. Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Ũ̶mu̶ã́sepu̶ ángelea ãniãgãrẽ coterá yu̶u̶ Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶mena niirucujãya. 11 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ ditirirare netõnégũ̶ atiwu̶. 12 ’¿Mú̶ã deero tu̶gueñaĩ? Cien oveja cu̶ogú̶ sĩcũ̶ ditijõãrĩ, ¿deero tiigári cũ̶ũ̶? Noventa y nuevere ũ̶tãgũ̶pú̶ cṹũ, ditiarigu̶re ãmaãgũ̶ wáaqui. 13 Cũ̶ũ̶rẽ bu̶agú̶, bayiró u̶seniqui. Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Ãpẽrã́ noventa y nueve du̶saáriramena nemorṍ cũ̶ũ̶mena u̶seniqui. 14 Teerora marĩ Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ ãniãgãrẽ sĩcũ̶ pecamepu̶ wáari booríqui. 15 ’Mu̶u̶ya wedegu̶ mu̶u̶rẽ ñañaré tiirí, mu̶u̶ basiro cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ wedesegu̶ wáaya. Cũ̶ũ̶ ñañaré tiiáriguere tu̶omasĩ́rĩ tiiyá. Cũ̶ũ̶ “jáu̶” jĩĩrĩ, mú̶ã cãmerĩ́ wedese u̶seniãdacu sũcã. 16 Cũ̶ũ̶ tu̶oríatã, sĩcũ̶rẽ, pu̶arã́rẽ su̶owáya; mu̶u̶mena cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ wáaaro. Toopú̶ jea, wedeya cũ̶ũ̶ mu̶u̶rẽ ñañaré tiiáriguere. Mu̶u̶ teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jĩĩrõbirora tiicú. Teero tiirá, pu̶arã́ o ĩtĩã́rã tee ñañaré tiiáriguere “diamacṹ̶rã wáawu̶” o “diamacṹ̶rã wáayu” jĩĩmasĩãdacu. 17 Cṹ̶ãcãrẽ netõnu̶cã́rĩ, niipetira yu̶u̶re padeoráre wedewa mú̶ã neãrṍpu̶. Cṹ̶ãcãrẽ netõnu̶cã́rĩ, yu̶u̶re padeoráre jĩĩña: “Cõãmacũ̶rẽ masĩhẽgũ̶ o romanuã õpũ̶rẽ niyeru wapasébosari basocu̶re tiiróbiro cũ̶ũ̶rẽ ĩñaña”. 18 ’Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Atibú̶recopu̶re mú̶ã “jáu̶, teero tiiyá; ãñuniã” jĩĩrĩ, ãñuniãdacu ũ̶mu̶ã́sepu̶cãrẽ. Teero biiri atibú̶recopu̶re mú̶ã “teero tiiríjãña; ñañaniã” jĩĩrĩ, ñañaniãdacu ũ̶mu̶ã́sepu̶cãrẽ. 19 ’Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã sũcã: Mú̶ã menamacãrã pu̶arã́ sĩcãrĩbíro wãcũrémena “marĩ ateré Cõãmacũ̶rẽ sãĩcó” jĩĩ sãĩrĩ́, yu̶u̶ Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ ticogu̶daqui. 20 Pu̶arã́, ĩtĩã́rã yu̶u̶re padeorá neãrĩ, yu̶u̶ cṹ̶ã watoapu̶ niiã, jĩĩwĩ. 21 Pedro Jesús pu̶topu̶ wáa, sãĩñáwĩ: —Õpũ̶, yáa wedegu̶ cũ̶ũ̶ yu̶u̶re ñañaré tiirucúri, ¿noquẽ pee cũ̶ũ̶rẽ acabógu̶dari? ¿Sietecõrõ acabógu̶dari? jĩĩwĩ. 22 —“Sietecõrõ” jĩĩria. “Cũ̶ũ̶ ñañaré tiirécõrõ acabóya” jĩĩã. 23 ’Mú̶ãrẽ queorémena teeré wedegu̶da: Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare atequetí tiiróbiro niiã. Sĩcũ̶ õpũ̶ cũ̶ũ̶ye dita dutibosara wapamórere “quẽnogṹ̶da” jĩĩyigu̶. 24 Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ wapasénu̶cãrĩ, sĩcũ̶ pairó peti wapamógũ̶rẽ néeatiyira. 25 Cũ̶ũ̶ wapatíre cu̶ohéri ĩñagũ̶, cũ̶ũ̶rẽ, cũ̶ũ̶ nu̶morẽ́, cũ̶ũ̶ põnarẽ́, niipetire cũ̶ũ̶ cu̶orére ãpẽrãpú̶re dúadutiyigu̶, cũ̶ũ̶ wapamórere wapatídutigu̶. 26 Teeré ĩñagũ̶, cũ̶ũ̶pe cũ̶ũ̶ õpũ̶ pu̶to ñicãcoberimena jeacũmu, sãĩyígu̶: “Yu̶u̶ õpũ̶, yu̶u̶re yuesãñuña. Yu̶u̶ niipetire wapatípetijãgũ̶da”, jĩĩyigu̶. 27 Cũ̶ũ̶ õpũ̶pe cũ̶ũ̶rẽ bóaneõ ĩñagũ̶, cũ̶ũ̶ wapamórere acabójã, cũ̶ũ̶rẽ “wáagu̶a” jĩĩyigu̶. 28 ’Cũ̶ũ̶pe wáa, ãpĩ cũ̶ũ̶ menamacũ̶ cũ̶ũ̶ tiiróbiro dutibosagu̶re bu̶ajeáyigu̶. Cũ̶ũ̶pe cũ̶ũ̶rẽ péerogã wapamómiyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ wapatídutigu̶, wãmu̶ãrẽ ñeediyo, “mu̶u̶ yu̶u̶re wapamórere wapatíya” jĩĩyigu̶. 29 Cũ̶ũ̶pe ñicãcoberimena jeacũmu, sãĩmíyigu̶: “Yu̶u̶re yuesãñuña. Mu̶u̶rẽ wapatígu̶da”, jĩĩmiyigu̶. 30 Cũ̶ũ̶pe booríyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ peresuwiipu̶ néewa, sõnecodutiyigu̶. “Cũ̶ũ̶ wapatípetiripu̶, wionécoya”, jĩĩyigu̶. 31 Ãpẽrã́ cũ̶ũ̶ menamacãrã dutibosara cũ̶ũ̶ teero tiirére bayiró bóaneõremena ĩñayira. Cṹ̶ã õpũ̶pu̶re niipetire cũ̶ũ̶ teero tiiáriguere wedera wáayira. 32 Teeré tu̶ogú̶, cṹ̶ã õpũ̶ cũ̶ũ̶rẽ su̶odutíyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: “¡Ñañagṹ̶! Mu̶u̶ yu̶u̶re sãĩrĩ́, niipetire mu̶u̶ wapamóretõrẽ acabópetijããwũ̶. 33 Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ bóaneõ ĩñaãrirobirora mu̶u̶cã mu̶u̶ menamacũ̶rẽ bóaneõ ĩñaboajĩyu”, jĩĩyigu̶. 34 Cũ̶ũ̶ õpũ̶ cúagu̶, peresuwii coterí basocare “cũ̶ũ̶rẽ bayiró ñañarõ tiiyá; tée cũ̶ũ̶ wapamóre wapatípetiripu̶, ñañarõ tiidúya” jĩĩyigu̶, jĩĩwĩ Jesús. 35 Jesús ate wede yapacu̶tíwi: —Yu̶u̶ Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ teerora tiigú̶daqui mú̶ãrẽ, mú̶ãya wederare bóaneõremena acabóheri, jĩĩwĩ.

Mateo 19

1 Jesús teeré jĩĩãri siro, Galileapu̶ niiãrigu̶ Judea ditapu̶ día Jordán muĩpũ mu̶ãatirope wáawi. 2 Pau̶ basocá cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶wã́. Cũ̶ũ̶ toopú̶ diarecu̶tirare netõnéwĩ. 3 Fariseo basoca cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ jeawa. Cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ jĩĩré bu̶adu̶gára, sãĩñáwã: —¿Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ nu̶morẽ́ cũ̶ũ̶ booró cõãjãmasĩgari? ¿Marĩrẽ dutiré teerora jĩĩĩ? jĩĩwã. 4 Jesupé yu̶u̶wi: —Mú̶ã Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ buerá niipacara, ¿masĩrii? Cõãmacũ̶ niipetire cũ̶ũ̶ sicato tiinu̶cã́ritopu̶re ũ̶mu̶, numiṍ tiirígu̶ niiwĩ. 5 Ate jĩĩrigu̶ niiwĩ: “Teero tiigú̶, ũ̶mu̶ cũ̶ũ̶ pacu̶re, cũ̶ũ̶ pacore merẽã witi, cũ̶ũ̶ nu̶moména niigũ̶daqui. Cṹ̶ã pu̶arã́ sicaõpũ̶ũ̶ tiiróbiro pu̶tu̶áadacua”, jĩĩrigu̶ niiwĩ Cõãmacũ̶. 6 Teero tiirá, pu̶arã́ niiriya. Sĩcũ̶ tiiróbiro niiĩya. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ sicaõpũ̶ũ̶rã tiiróbiro niirĩ tiirí siro, ãpĩ cṹ̶ãrẽ cãmerĩ́ cõãrĩ tiiríjãrõ booa, jĩĩwĩ. 7 Cṹ̶ãpe sãĩñáwã: —Too docare ¿deero tiigú̶ Moisés sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ nu̶morẽ́ cõãgũ̶du̶ “atewapá mu̶u̶rẽ cõãã” jĩĩrípũrẽ ticodutiyiri? 8 Cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã Cõãmacũ̶ dutirére tiidu̶gáheri ĩñagũ̶, Moisés “mú̶ã nu̶mosã́numiãrẽ cõãmasĩã” jĩĩrigu̶ niiwĩ. Teero jĩĩpacari, sicatopu̶ra numiã́rẽ cõãré maniyíro. 9 Yu̶u̶ jĩĩrére tu̶oyá: Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ nu̶mo ãpĩména ñañaré tiirípacari, coore cõãgũ̶, apegoré nu̶mocu̶tigu̶, ñañarõ tiigú̶ tiiquí. Nu̶mo niihẽgõmena ñeeapegu̶ pu̶tu̶áqui, jĩĩwĩ. 10 Ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá jĩĩwũ̶: —Too docare nu̶momanirĩ, nemorṍ ãñucu, jĩĩwũ̶. 11 Ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Niipetira nu̶momanirã niimasĩricua. Cõãmacũ̶ “nu̶momanirã niiãdacua” jĩĩrira dícu̶ niimasĩcua. 12 Ãpẽrã́ bauárapu̶ra nu̶mocu̶timasĩricua. Ãpẽrãrẽ́ basocá põnamanírĩ tiiári siro, nu̶mocu̶timasĩricua. Ãpẽrã́ Cõãmacũ̶ye maquẽ dícu̶re tiidu̶gára nu̶mocu̶tiricua. “Nu̶momanigũ̶ niigũ̶da” jĩĩgṹ̶no nu̶momanigũ̶ niijããrõ, jĩĩwĩ. 13 Wĩmarãrẽ Jesús pu̶to néeatiwa, cṹ̶ã ñaapeó, Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosádutira. Ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá cṹ̶ãrẽ néeatirare tutimiwũ̶. 14 Jesupé jĩĩwĩ: —Wĩmarã yu̶u̶ pu̶to atiaro. Cãmotárijãña. Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ wãcũnu̶nu̶serano ãniãgã tiiróbiro wãcũrã́ niiĩya, jĩĩwĩ. 15 Too síro Jesús cṹ̶ãrẽ ñaapeó, Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosáwi. Yaponó, aperopú̶ wáajõãwĩ. 16 Too síro sĩcũ̶ Jesús pu̶topu̶ jea, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwĩ: —Basocáre buegú̶, ¿yu̶u̶ ñeenó ãñurére tiigú̶dari, catiré petihére bu̶adu̶gágu̶? jĩĩwĩ. 17 Cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —¿Deero tiigú̶ yu̶u̶re ãñuré maquẽrẽ sãĩñáĩ? Sĩcũ̶rã ãñugṹ̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ dutiré tiiyá, catiré petihére bu̶adu̶gágu̶ja, jĩĩwĩ. 18 —¿Ñeerẽ́ tiigári? jĩĩwĩ. Jesús jĩĩwĩ: —Basocáre sĩãríjãña. Ãpĩ nu̶morẽ ñeeaperijãña. Yaaríjãña. Ãpẽrãrẽ́ jĩĩditoremena wedesãrijãña. 19 Mu̶u̶ pacu̶, mu̶u̶ pacore padeoyá. Mu̶u̶ basiro maĩrṍ tiiróbirora ãpẽrãcã́rẽ maĩñá, jĩĩwĩ. 20 —Yu̶u̶ tee niipetirere tiimú̶ãatimiwũ̶. ¿Ñeenó yu̶u̶re du̶sai? jĩĩmiwĩ. 21 —Mu̶u̶ basocú̶ ãñugṹ̶ peti niidu̶gagu̶, mu̶u̶ cu̶orére dúapetijãgũ̶ wáaya. Tee dúa wapatáariguere bóaneõrãrẽ batoya. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ pu̶topu̶re pee ãñuré bu̶agú̶dacu. Túajea, ati, yu̶u̶re nu̶nu̶wá, jĩĩmiwĩ. 22 Mamu̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, wãcũpati, pu̶tu̶ajõãwĩ, pee apeyé cu̶ogú̶ niijĩgũ̶. 23 Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Pee apeyé cu̶oráno Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ tiinu̶nú̶sedu̶gari, wisió niicu. 24 Yu̶u̶ ateré jĩĩnemoã sũcã: Wáicu̶ camello wãmecu̶tigu̶ awigá copegãpu̶ sããcãmewitimasĩriqui. Toorá nemocú, pee apeyé cu̶oráno Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ tiinu̶nú̶sedu̶garipereja, jĩĩwĩ. 25 Teeré tu̶orá, ũ̶sã bayiró tu̶omaníjõãwũ̶: —Too docare ¿noãpé netõnénoãdari? jĩĩwũ̶. 26 Jesús ũ̶sãrẽ ĩñagũ̶rã, jĩĩwĩ: —Basocá cṹ̶ã basiro netõnémasĩriya. Cõãmacũ̶pereja wisióre manidójãã, jĩĩwĩ. 27 Pedro cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶gu̶, jĩĩwĩ: —Tu̶oyá ména. Ũ̶sãpe niipetire ũ̶sã cu̶oríguere cṹũjõãatiwu̶, mu̶u̶mena nu̶nu̶ã́da jĩĩrã. Teero tiirá, ¿ũ̶sãpe ñeenórẽ ñeeãdari? jĩĩwĩ. 28 Jesús yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Atibú̶reco petiári siro, niipetire mama wasorítabe, yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ duigu̶dacu asibatéripĩrõ õpũ̶ duirípĩrõpu̶. Yu̶u̶ too duiri, mú̶ã yu̶u̶re nu̶nu̶ríracã docepĩrĩ õpãrã́ duirépĩrĩpu̶ duiadacu. Israelya põna doce põnarĩ macãrãrẽ beseadacu. 29 Sĩcũ̶no yu̶u̶re padeoré wapa cũ̶ũ̶ye wiseri, cũ̶ũ̶ baira, cũ̶ũ̶ pacu̶sũ̶mu̶ã, cũ̶ũ̶ põna, cũ̶ũ̶ye ditare cṹũjõã, cũ̶ũ̶ cṹũwarigue nemorṍ bu̶agú̶daqui. Teero biiri apeyé Cõãmacũ̶mena catiré petihére bu̶agú̶daqui. 30 Mecũ̶tígãrẽ pau̶ u̶pu̶tí macãrã too síropu̶re bú̶ri niirã́ niiãdacua. Bú̶ri niirã́ too síropu̶re u̶pu̶tí macãrã niiãdacua, jĩĩwĩ.

Mateo 20

1 Jesús wedenemowĩ: —Mú̶ãrẽ queorémena teeré wedegu̶da: Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare atequetí tiiróbiro niiã. Sĩcũ̶ u̶se wese cu̶ogú̶ ñamisãñurõ cũ̶ũ̶ya wese padeadarare ãmaãgũ̶ wáayigu̶. 2 Cṹ̶ãrẽ bu̶agú̶, “sicabu̶reco padegu̶ wapatárocõrõ mú̶ãrẽ wapatígu̶da” jĩĩyigu̶. Cṹ̶ãmena quẽnotóa, cũ̶ũ̶ya wesepu̶ padedutigu̶ ticocoyigu̶. 3 Nueve niirĩ, macã decopu̶ wáayigu̶. Toopú̶ ãpẽrã́ paderipacara niirã́rẽ ĩñayigu̶. 4 Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: “Mú̶ãcã u̶se wesepu̶ padera wáaya. Ãñurõ mú̶ãrẽ wapatígu̶da”, jĩĩyigu̶. Cṹ̶ãcã padera wáayira. 5 Coeritó niirĩ, ñamica tres niirĩ, teerora tiiyígu̶. 6 Cinco niirĩ, macãpu̶ wáa, ãpẽrã́ paderipacara niirã́rẽ bu̶ajeáyigu̶ sũcã. Cṹ̶ãrẽ, “¿deero tiirá mú̶ã paderipacara niinañiõjõãĩ?” jĩĩyigu̶. 7 “Ãpẽrã́ ũ̶sãrẽ ‘padera atiya’ jĩĩriawã”, jĩĩyira. “Mú̶ãcã u̶se wesepu̶ padera wáaya”, jĩĩyigu̶. 8 ’Náĩcũmuatiri, wese cu̶ogú̶ paderáre dutigú̶re jĩĩyigu̶: “Paderáre su̶ocó, wapatíya. Too síropu̶ jeaarirare wapatísu̶gueya. Su̶guero jeaarirare wapatíyaponocoya”, jĩĩyigu̶. 9 Cinco niirĩpu̶ padenu̶cãrira jeayira. Sicabu̶reco padera wapatárocõrõ ñeeyira. 10 Bóeripu̶ jearirape ati, “ãniã nemorṍ marĩ wapatáadacu” jĩĩ wãcũmiyira. Cṹ̶ãcã sicabu̶reco wapatárocõrõ ñeeyira. 11 Cṹ̶ã tiiwese cu̶ogú̶re tuticoteyira: 12 “Ĩ́niã ũ̶sã siropu̶ padera jeaarira sica horara padeawã. Cṹ̶ãcãrẽ ũ̶sã wapatárocõrõrã wapatía. Ũ̶sãpeja yoari asiró doca padenañiõjõããwũ̶”, jĩĩmiyira. 13 Cũ̶ũ̶pe sĩcũ̶ teero jĩĩrã́ menamacũ̶rẽ jĩĩyigu̶: “Yu̶u̶ menamacũ̶, mu̶u̶rẽ ñañarõ tiigú̶ tiiría. Mu̶u̶ padeadari su̶guero, ‘sicabu̶reco wapatárocõrõ mu̶u̶rẽ wapatígu̶da’ jĩĩ quẽnoã́wũ̶ mu̶u̶mena. 14 Mu̶u̶ wapatárere née, wáagu̶a. Yu̶u̶ ãni too síropu̶ padegú̶ jeaarigu̶re mu̶u̶rẽ wapatárocõrõrã wapatídu̶gaga. 15 Yée niyeru niiã ate. Yu̶u̶ booró yée niyerumena tiimasĩ́ã. ¿Yu̶u̶ ãñurõ tiirí, mu̶u̶ ĩñatutigu̶ tiiite?” jĩĩyigu̶. 16 ’Teero tiirá, too síropu̶ niiãrira su̶gueadacua; su̶guearira síropu̶ niiãdacua, jĩĩwĩ Jesús. 17 Too síro Jesús Jerusalénpu̶ mu̶ãwagu̶, ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá docere merẽã su̶ocó, wedewawi. Biiro jĩĩwĩ: 18 —Mú̶ã ĩñaã. Marĩ Jerusalénpu̶ wáara tiia. Toopú̶ yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ niipacari, paiaré dutirá, Moisés jóarigue buerápu̶re ticoadacua. Cṹ̶ã sĩãdutíadacua yu̶u̶re. 19 Cṹ̶ãrã judíoa niihẽrãpu̶re ticonetõneãdacua. Yu̶u̶re buijã́, tãna, curusapu̶ páabiatu sĩãã́dacua. Itiábu̶reco siro masãgũ̶dacu, jĩĩwĩ. 20 Zebedeo nu̶mo coo põna Santiago, Juanména Jesús pu̶topu̶ jeawo. Cũ̶ũ̶rẽ sãĩgṍdo, ñicãcoberimena jeacũmuwõ. 21 Cũ̶ũ̶ coore: —¿Ñeenó boogári? jĩĩwĩ. —Mu̶u̶ õpũ̶ sããgũ̶, ãniã yu̶u̶ põna pu̶arã́rẽ mu̶u̶ duirípĩrõ pu̶togãpu̶ du̶powa. Sĩcũ̶ diamacṹ̶pe, ãpĩrẽ́ acuniñape du̶powa, jĩĩmiwõ. 22 Jesús yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ õpũ̶ sãããdari su̶guero wáaadarere mú̶ã masĩria. ¿Yu̶u̶ ñañarõ netõã́darobirora mú̶ãcã ñañarõ netõrã́ nu̶cãbógari? jĩĩwĩ. —Ṹ̶jũ̶, ñañarõ netõmasĩ́ã, jĩĩwã. 23 —Mú̶ãcã yu̶u̶ tiiróbiro ñañarõ netõã́dacu. Teeré wedemasĩpacu̶, “sĩcũ̶ diamacṹ̶pe, ãpĩ acuniñape du̶pogu̶da” jĩĩmasĩriga. Tee yu̶u̶ dutiré niiria. Yu̶u̶ Pacu̶ toopú̶ duiadarare besetoawi, jĩĩwĩ. 24 Ũ̶sã pu̶amóquẽñerã tee sãĩrére tu̶orá, Santiago, Juanména cúawu̶. 25 Jesús ũ̶sãrẽ su̶ocó, jĩĩwĩ: —Mú̶ã masĩã: Niipetire dita macãrãrẽ dutirá Cõãmacũ̶rẽ masĩhẽrã cṹ̶ã booró dutiãmajãya. Cṹ̶ã doca macãrãcã acaribíremena dutiiya, cṹ̶ã dutirére tiipetídutira. 26 Mú̶ãpeja cṹ̶ã tiiróbiro tiiríjãña. Merẽã tiirécu̶tiya. Mú̶ã u̶pu̶tí macãrã niidu̶gara, ãpẽrãrẽ́ tiiápuri basoca niiña. 27 Sĩcũ̶ ãpẽrã́ nemorṍ niidu̶gagu̶no niipetirare padecotegu̶ tiiróbiro niirõ booa. 28 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶cã teerora tiiwú̶: Ãpẽrã́ yu̶u̶re tiiápuaro jĩĩgũ̶ mee atiwu̶. Yu̶u̶pe basocáre tiiápugu̶ atigu̶ tiiwú̶. Teero biiri pau̶ basocá ñañaré tiiré wapa diabosa netõnégũ̶ atigu̶ tiiwú̶, jĩĩwĩ. 29 Ũ̶sã Jericó niiãrira witiwari, pau̶ basocá Jesuré nu̶nu̶átiwa. 30 Ũ̶sã wáarima wesapu̶ pu̶arã́ ĩñahẽrã duiwa. “Jesús too netõwái” jĩĩrére tu̶orá, bayiró bu̶su̶rómena jĩĩwã: —¡Õpũ̶, David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶, ũ̶sãrẽ bóaneõña! jĩĩwã. 31 Basocápe cṹ̶ãrẽ: —Nocõrõrã ditamaníjõãña, jĩĩ tutimiwã. Cṹ̶ãpe jĩĩnemosãjãwã: —¡Õpũ̶, David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶, ũ̶sãrẽ bóaneõña! jĩĩwã. 32 Jesupéja pu̶tu̶ánu̶cã, cṹ̶ãrẽ su̶ocó: —¿Mú̶ãrẽ deero tiirí boogári? jĩĩwĩ. 33 —Õpũ̶, ũ̶sãrẽ ĩñarĩ tiiyá, jĩĩwã. 34 Jesús cṹ̶ãrẽ bóaneõ ĩñagũ̶, capearire ñaapeówi. Ñaapeórira, ĩñajõãwã sáa. Ĩña, cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶átiwa.

Mateo 21

1 Ũ̶sã Jerusalénpu̶ jeaadaro péero du̶sawú̶. Betfagé macãpu̶ Ũ̶tãgṹ̶ Olivo pu̶topu̶ jeaadara tiiwú̶. Toopú̶ Jesús pu̶arã́ ũ̶sã menamacãrãrẽ tiimacãpu̶ ticocowi. 2 Cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Iimacã marĩ díamacũ̶ niirí macãpu̶ wáaya. Máata sĩcõ burra siatúnu̶cõãrigore, wĩmagũ̶mena bu̶ajeáadacu. Jõã, cṹ̶ãrẽ néeatiya. 3 Sĩcũ̶ mú̶ãrẽ sãĩñárĩ, “marĩ Õpũ̶ booáwĩ; máata wiyajã́gũ̶daqui” jĩĩña, jĩĩwĩ. 4 Tee profeta jĩĩrirobirora wáaro tiiyíro. Ateré jóarigu̶ niiwĩ: 5 Jerusalén macãrãrẽ jĩĩña: “Ĩñaña. Mú̶ã Õpũ̶ mú̶ã pu̶topu̶ atitoai mée. Bú̶ri niigṹ̶ tiiróbiro burra macũ̶ wĩmagũ̶ sotoapu̶ pesaatii”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 6 Cṹ̶ã Jesús ticocoarira wáa, cũ̶ũ̶ tiidutíarirobirora tiiríra niiwã. 7 Burrore cũ̶ũ̶ pacoména néeatiwa. Cṹ̶ã sotoapu̶ cṹ̶ãye suti sotoá maquẽrẽ tuuwépeowu̶. Jesús sĩcũ̶ sotoapu̶ mu̶ãpeawi. 8 Pau̶ toopú̶ niirã́ cũ̶ũ̶rẽ padeorá, cũ̶ũ̶ netõwáadarimapu̶ cṹ̶ãye suti sotoá maquẽrẽ sẽ́õcũwã. Ãpẽrã́ yucu̶ du̶pu̶ri tiimapú̶ páatacũwã. 9 Cũ̶ũ̶ su̶guero wáara, cũ̶ũ̶ siro nu̶nu̶rã́ bayiró bu̶su̶rómena jĩĩwã: —¡David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶re u̶senire ticoada! ¡Ãni Cõãmacũ̶ ticodiocorigu̶ niiĩ! ¡Cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ tiiáro! ¡Niipetira ũ̶mu̶ã́se macãrã cũ̶ũ̶rẽ “ãñunetõjõãĩ” jĩĩ, u̶senire ticoaro! jĩĩwã. 10 Jesús Jerusalénpu̶ sããjeari, niipetira toopú̶ niirã́ ĩñamanijõã, deero jĩĩmasĩririra niiwã. —¿Noã niiĩ ãni? jĩĩ cãmerĩ́ sãĩñáwã. 11 Ãpẽrã́ yu̶u̶wa: —Cũ̶ũ̶ Jesús, profeta, Nazaret Galilea dita macũ̶ niiĩ, jĩĩwã. 12 Too síro Jesús Cõãmacũ̶wiipu̶ sããjeagu̶, niipetira dúari basocare, teeré sãĩnérãrẽ cõãwionecowi. Niyeru wasorí basocaye mesarire tuunécõãcũjãwĩ. Bua dúari basocaye duirépĩrĩcãrẽ teerora tiiwí. 13 Cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jĩĩã: “Yáa wii ‘Cõãmacũ̶mena wedeseri wii niiã’ jĩĩrí wii niiãdacu”, jĩĩ jóare niiã. Mú̶ãpe yaarépira dúari wii niirĩ tiia, jĩĩwĩ. 14 Tiiwiipú̶re ĩñahẽrã, wáamasĩhẽrã cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ atiwa. Cṹ̶ãrẽ netõnéwĩ. 15 Paiaré dutirá, Moisés jóarigue buerápe cũ̶ũ̶ tutuaremena tiiẽ́ñorĩ ĩñarã, cúawa. Wĩmarã tiiwií popeapu̶ niirã́ bayiró bu̶su̶rómena “¡David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶re u̶senire ticoada!” jĩĩwã. Teecã́rẽ tu̶orá, cúawa. 16 Jesuré jĩĩwã: —¿Ĩ́niã cṹ̶ã jĩĩrére tu̶oi? jĩĩwã. —Tu̶oa, jĩĩwĩ--. Mú̶ã Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ buerá niipacara, ate tiipũpu̶ jóarere tu̶omasĩ́ria ména: Cõãmacũ̶, mu̶u̶ wĩmarãrẽ, teero biiri ũpũrã́rẽ ãñurõ u̶seniremena mu̶u̶rẽ basapeomenirĩ tiiáwũ̶, jĩĩ jóanoã, jĩĩwĩ. 17 Cṹ̶ãrẽ cõãwitiwa, Betaniapu̶ wáawu̶. Toopú̶ ũ̶sã cãniwṹ̶. 18 Apebú̶reco bóeri Jesús Jerusalénpu̶ cãmepu̶tú̶agu̶, ju̶abóajõãwĩ. 19 Maa wesapu̶ higueragu̶re ĩñawĩ. “Du̶cacu̶ticura” jĩĩgũ̶, ĩñagũ̶ wáamiwĩ. Pṹũrĩ dícu̶ bu̶awí. Teero tiigú̶, tiigu̶ré: --# Du̶cacu̶tinemoricu sáa, jĩĩwĩ. Máata higueragu̶ sĩnijṍãwũ̶. 20 Teero wáari, ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá ĩñamanijõãrã, sãĩñáwũ̶: —¿Deero tiiró higueragu̶ máata sĩnijṍããrĩ? jĩĩwũ̶. 21 Jesús ũ̶sãrẽ yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ã padeoré cu̶orá, “Cõãmacũ̶ yu̶u̶riboqui” jĩĩhẽrã, yu̶u̶ tiigu̶ré tiiárirobiro mú̶ãcã tiimasĩ́ãdacu. Apeyé, mú̶ã atigú̶ ũ̶tãgũ̶rẽ́ “wáa, díapu̶ ñaacoñuãña” jĩĩrĩ, teerora wáaadacu. 22 Mú̶ã padeoré cu̶orá, Cõãmacũ̶rẽ sãĩrénorẽ bu̶aádacu. 23 Too síro Jesús Cõãmacũ̶wiipu̶ sããwawi. Cũ̶ũ̶ tiiwiipú̶ bueritabe, paiaré dutirá, ãpẽrã́ bu̶toá dutirá cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ wáa, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwã: —¿Noã dutirémena mu̶u̶ teeré tiii? ¿Noã mu̶u̶rẽ dutiré ticori? jĩĩmiwã. 24 Jesús cṹ̶ãrẽ yu̶u̶wi: —Yu̶u̶cã mú̶ãrẽ sãĩñágũ̶da. Mú̶ã yu̶u̶re yu̶u̶ri, mú̶ãrẽ “ate dutirémena tiia yu̶u̶” jĩĩgũ̶da. 25 ¿Noã Juanrẽ́ wãmeõtidutigu̶ ticocoyiri? ¿Cõãmacũ̶ o basocápe ticocoyiri? jĩĩwĩ. Cṹ̶ãpe cãmerĩ́ wedesewa: —Marĩ “Cõãmacũ̶ ticocorigu̶ niiwĩ” jĩĩrĩ, cũ̶ũ̶ marĩrẽ “too docare ¿deero tiirá cũ̶ũ̶rẽ padeoríri?” jĩĩboqui. 26 Marĩ “basocá cũ̶ũ̶rẽ ticocorira niiwã” jĩĩmasĩria, basocáre cuira. Niipetira “Juan profeta niiwĩ” jĩĩ padeoóya, jĩĩyira. 27 Teero tiirá, cṹ̶ã Jesuré: —Masĩriga, jĩĩwã. Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶cã mú̶ãrẽ “ate dutirémena teeré tiia” jĩĩ wederia, jĩĩwĩ. 28 Jesús cṹ̶ãrẽ sãĩñáwĩ: —¿Mú̶ã deero tu̶gueñaĩ ateré? Sĩcũ̶ pu̶arã́ ũ̶mu̶ã põnacu̶tíyigu̶. Cũ̶ũ̶ sĩcũ̶ pu̶topu̶ wáa, “macũ̶, u̶se wesepu̶ padegu̶ wáaya” jĩĩyigu̶. 29 Cũ̶ũ̶ macũ̶pé “wáaria” jĩĩyigu̶. Too síro wãcũpati, wãcũre waso, padegu̶ wáajõãyigu̶. 30 Too síro cṹ̶ã pacu̶ ãpĩ cũ̶ũ̶ macũ̶ pu̶topu̶ wáa, teerora jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶pe “wáagu̶da” jĩĩpacu̶, wáariyigu̶. 31 ¿Niipé cṹ̶ã pacu̶ booróbiro tiiyíri? jĩĩwĩ. —Cũ̶ũ̶ dutisu̶guearigu̶pe, jĩĩwã. Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Niyeru wapasébosari basoca, teero biiri numiã́ ñañarã́ mú̶ã su̶guero wãcũpati, wasoóya. Teero tiiró, Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdare cṹ̶ãrẽ mú̶ã su̶guero jeaadacu. 32 Juan Cõãmacũ̶ boorére mú̶ãrẽ buepacari, cũ̶ũ̶rẽ padeoríwu̶. Niyeru wapasébosari basocape, teero biiri numiã́ ñañarã́pe cũ̶ũ̶rẽ padeowá. Cṹ̶ã wãcũpati, wasorí ĩñapacara, mú̶ãpe too síro wãcũpati, wasoríwu̶. Juanrẽ́ padeoríwu̶, jĩĩwĩ. 33 Jesús cṹ̶ãrẽ wedewi sũcã: —Apeyé queorére tu̶oyá sũcã: Sĩcũ̶ ũ̶mu̶ dita cu̶ogú̶ niiyigu̶ u̶se wese oterigu̶. Otepetitoa, sãnisã́nu̶cõyigu̶. U̶se cṹ̶ã bipesã́ãdari copere ũ̶tãgãpu̶ coayígu̶. Teero biiri ũ̶mu̶ã́ri wii cṹ̶ã coteduiadari wiire tiiyígu̶. Aperopú̶ wáanetõgũ̶ wáagu̶, ãpẽrãrẽ́ tiiditare wasoyigu̶. 34 U̶se du̶cacu̶tirito niirĩ, cũ̶ũ̶rẽ padecoterare ticocomiyigu̶. Cũ̶ũ̶ya dita cũ̶ũ̶ wasorirare “u̶se cṹ̶ã dúa wapatárere decomena ticocoaro yu̶u̶re” jĩĩcomiyigu̶. 35 Cṹ̶ã toopú̶ jeari, tiidita wasorira cṹ̶ãrẽ ñee, sĩcũ̶rẽ páa, ãpĩrẽ́ sĩãjã́, ãpĩrẽ́ ũ̶tãperimena déeyira. 36 Tiidita õpũ̶ cũ̶ũ̶ ticocosu̶guerira nemorṍ ticocomiyigu̶ sũcã. Cṹ̶ãcãrẽ teerora tiiyíra. 37 ’Too síro sáa, cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ ticocomiyigu̶ sũcã. “Yu̶u̶ macũ̶rẽ quioníremena ĩñaãdacua”, jĩĩ wãcũmiyigu̶. 38 Õpũ̶ macũ̶ toopú̶ jeari ĩñarã, tiidita wasorira cãmerĩ́ wedeseyira: “Ãnirã́ niiĩ too síropu̶ atiditaré ñeegũ̶du̶. Jãmu̶, sĩãcó. Cũ̶ũ̶ manirĩ́, atiditá marĩya dita pu̶tu̶áadacu”, jĩĩmiyira. 39 Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ ñee, tiiwese wesapu̶ néewa, sĩãcõã́jãyira. 40 ’Too docare tiidita õpũ̶ toopú̶ jeagu̶, ¿deero tiigú̶dari tiidita wasorirare? jĩĩwĩ. 41 Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwã: —Bóaneõrõ manirṍ cṹ̶ã ñañarã́rẽ sĩãcõã́gũ̶daqui. Too síro cũ̶ũ̶ya ditare cũ̶ũ̶rẽ wapatírucujããdarare wasogu̶daqui, jĩĩwã. 42 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Mú̶ã Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ buerá niipacara, ate tiipũpu̶ jóarere tu̶omasĩ́ria ména: Wii weerira ũ̶tãquire booríyira. Cṹ̶ã boorípacari, tiiquira u̶pu̶tí macãqui pu̶tu̶áwu̶ tiiwiipú̶re. Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ teero tiirígu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ tiiríguere “ãñunetõjõãã” jĩĩ tu̶gueñanoã, jĩĩ jóanoã. 43 ’Teero tiirá, yu̶u̶ ateréja jĩĩã: Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niimiãdare u̶se wese tiiróbiro niiã. Tiiwesere mú̶ãrẽ ẽmajãgũ̶daqui; ãpẽrãrẽ́ ticogu̶daqui cũ̶ũ̶ dutirére tiiádarare. 44 Tiiqui sotoapu̶ ñaapeagu̶no mu̶tãjõãgũ̶daqui. Tiiqui sĩcũ̶ sotoapu̶ ñaapeaatã, ãñurõ mu̶tãpetijõãgũ̶daqui, jĩĩwĩ. 45 Paiaré dutirá, teero biiri fariseo basoca Jesús tee queorémena wederi tu̶orá, “marĩrẽna teero jĩĩgũ̶ tiiquí” jĩĩyira. 46 Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ ñeeãdara tiimíyira. Ñeeriwa, basocáre cuira. Basocápe “profeta niiĩ” jĩĩ padeowá.

Mateo 22

1 Jesús queorémena cṹ̶ãrẽ wedenemowĩ: 2 —Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare atequetí tiiróbiro niiã. Sĩcũ̶ õpũ̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ macũ̶ wãmosíari bosebu̶reco tiipéoyigu̶. 3 “Yu̶u̶ boocórirare su̶orá wáaya”, jĩĩyigu̶ cũ̶ũ̶rẽ padecoterare. Cũ̶ũ̶ boocórirape “wáaria” jĩĩjãyira. 4 Too síro ãpẽrãrẽ́ cũ̶ũ̶rẽ padecoterare ticocogu̶, jĩĩduticoyigu̶: “Yu̶u̶ boocórirare ateré wedera wáaya: ‘Yaaré quẽnoã́repu̶ niitoaawũ̶. Yáara wecu̶á, teero biiri ecará diicu̶tiri tiirírare sĩãdutítoaawũ̶. Niipetire quẽnoã́repu̶ niiã. Bosebu̶reco ĩñarã atiaro’ ”, jĩĩcoyigu̶. 5 Cṹ̶ãpe yu̶u̶riyira. Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ya wesepu̶ wáajõãyigu̶. Ãpĩ cũ̶ũ̶ apeyé dúaropu̶ wáajõãyigu̶. 6 Ãpẽrãpé cṹ̶ã õpũ̶ ticocoarirare ñee, ñañarõ jĩĩ, sĩãjã́yira. 7 Cṹ̶ã õpũ̶ cṹ̶ã teero tiiáriguere tu̶ogú̶, cúayigu̶. Cũ̶ũ̶yara surarare ticocogu̶, cṹ̶ãrẽ sĩãdutíyigu̶. Cṹ̶ãya macãrẽ sóejãdutiyigu̶. 8 Too síro cũ̶ũ̶rẽ padecoterare jĩĩyigu̶: “Niipetire wãmosíari bosebu̶reco tiiádare niipetitoaa. Yu̶u̶ boocómirira atihere wapa boocónemoña manirã́ niijããrõ sáa. 9 Teero tiirá, macã decopu̶ wáaya. Niipetira mú̶ã bu̶ajeárare ‘bosebu̶reco ĩñarã wáaya’ jĩĩña”, jĩĩyigu̶. 10 Cũ̶ũ̶rẽ padecotera macã decopu̶ wedera wáayira. Niipetira cṹ̶ã bu̶ajeárare ãñurã́rẽ, ñañarã́rẽ néõ, néewayira. Teero tiirá, tiitatiare basocá dadajõãyira. 11 ’Too síro cṹ̶ã õpũ̶ bosebu̶reco atiarirare ĩñagũ̶, sããjeayigu̶. Cṹ̶ãrẽ ĩñagũ̶, sĩcũ̶ cṹ̶ã decopu̶ wãmosíara sãñarṍ sãñahẽgũ̶rẽ ĩñayigu̶. 12 Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: “Yáa wedegu̶, ¿deero tiigú̶ sããatiarĩ mu̶u̶, wãmosíari sutiro sãñaripacu̶?” Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶masĩriyigu̶. 13 Cṹ̶ã õpũ̶ yaaré batorare jĩĩyigu̶: “Cũ̶ũ̶rẽ wãmorĩpu̶, du̶poripu̶ siatú, naĩtĩãrõpu̶ cõãwionecoya. Toopú̶ basocá pũnisíra bacadiyó, utiadacua”, jĩĩyigu̶, jĩĩwĩ. 14 Jesús jĩĩwĩ sũcã: —Cõãmacũ̶ pau̶re boocópacu̶, sĩquẽrãrẽ besequi, jĩĩwĩ. 15 Too síro fariseo basoca wáajõãwã. Cṹ̶ã Jesús merẽã yu̶u̶ri boorá, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáãdarere quẽnoyúerira niiwã. 16 Too síro cṹ̶ã buerére nu̶nu̶rã́rẽ, Herodere tu̶onu̶nú̶seramena Jesús pu̶topu̶ ticocorira niiwã. Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwã: —Basocáre buegú̶, mu̶u̶ ãñugṹ̶ niirére masĩã. Mu̶u̶ diamacṹ̶rã Cõãmacũ̶ye maquẽrẽ buea. Basocá tu̶saré dícu̶re wedericu. U̶pu̶tí macãrãrẽ, bú̶ri niirã́rẽ, niyeru cu̶oráre, niyeru cu̶ohérare sĩcãrĩbíro ĩña, wedea mu̶u̶. 17 Teero tiigú̶, ¿deero wãcũĩ mu̶u̶? Ũ̶sãrẽ wedeya: ¿Romanuã õpũ̶rẽ cũ̶ũ̶ niyeru wapasédutirere wapatíadari; o wapatírigarite? jĩĩwã. 18 Jesupé cṹ̶ã wãcũrére, cṹ̶ã ñañaré tiidu̶gárere masĩjãrigu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, jĩĩwĩ: —Mú̶ã ñañarã́, tiiditórepira niiã. Mú̶ã yu̶u̶re teero jĩĩ, wedesãdu̶gara tiia. 19 Niyeruqui wapatíadariquire ẽñoñá yu̶u̶re, jĩĩwĩ. Tiiquire cũ̶ũ̶rẽ néeatiwa. 20 Jesús cṹ̶ãrẽ sãĩñáwĩ: —¿Noãyá diapóa, noã wãme tusai? jĩĩwĩ. 21 —César romanuã õpũ̶ye tusaa, jĩĩwã. —Too docare Césaye niirére Césare wiyayá; Cõãmacũ̶yere Cõãmacũ̶rẽ wiyayá, jĩĩwĩ. 22 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, tu̶omaníjõãwã. Cũ̶ũ̶rẽ cõãwiti, wáajõãwã. 23 Tiibu̶recora sĩquẽrã saduceo basoca Jesús pu̶to jeawa. Cṹ̶ã “diarira masãmu̶ãricua” jĩĩĩya. Jesuré sãĩñáwã: 24 —Basocáre buegú̶, Moisés jĩĩriguere jĩĩãda: “Sĩcũ̶ põnamanígũ̶ diaweori, cũ̶ũ̶ bai cũ̶ũ̶ nu̶mo niirigore dúutuaro. Cũ̶ũ̶ coomena cũ̶ũ̶ sõwũ̶ diarigu̶re põnacu̶tíbosaaro”, jĩĩrigu̶ niiwĩ. 25 Teerora wáayiro ũ̶sã watoare. Sĩcũ̶põna siete niiyira. Cṹ̶ã sõwũ̶ nu̶mocu̶tiri siro, diajõãyigu̶. Põnamanígũ̶rã, cũ̶ũ̶ nu̶mo niirigore cũ̶ũ̶ bairé cṹũyigu̶. 26 Cũ̶ũ̶cãrẽ teerora wáayiro. Cũ̶ũ̶ baicã́rẽ teero wáayiro. Teero dícu̶ wáayiro. Niitugu̶pu̶cãrẽ teerora wáayiro. 27 Too síro cṹ̶ã nu̶mo niimirigocã diajõãyigo. 28 Cṹ̶ã niipetira coore nu̶mocu̶timiyira. Teero tiigó, diarira masãmu̶ãrĩ, ¿nii nu̶mope pu̶tu̶ágodari? jĩĩwã. 29 Jesupé cṹ̶ãrẽ yu̶u̶wi: —Mú̶ã Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ maquẽrẽ masĩria. Cõãmacũ̶ tutuarecãrẽ masĩria. Teero tiirá, wisijṍãã. 30 Diarira masãmu̶ãri siro, ũ̶mu̶ã́, numiã́ wãmosíaricua. Ángelea ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́biro niiĩya. 31 Diarira masãmu̶ãre maquẽrẽ mú̶ã buepacara, tu̶omasĩ́ria ména. Ateré Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ye queti jóaripũpu̶ mú̶ãrẽ jĩĩrigu̶ niiwĩ: 32 “Abraham, Isaac, Jacob Õpũ̶ niiã yu̶u̶”, jĩĩrigu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ diarira Õpũ̶ niirii; catirá Õpũ̶pe niiĩ, jĩĩwĩ. 33 Basocá cũ̶ũ̶ buerére tu̶orá, tu̶omaníjõãwã. 34 Too síro Jesús saduceo basocare sãĩñáduri tiirí ĩñarã, fariseo basoca neãrira niiwã. 35 Too síro sĩcũ̶ cṹ̶ã menamacũ̶ Moisés jóariguere ãñurõ masĩgṹ̶ Jesuré “merẽã yu̶u̶boqui” jĩĩgũ̶, sãĩñáwĩ: 36 —Basocáre buegú̶, ¿diiyé niiĩ Moisére dutiré cṹũrigue bayiró u̶pu̶tí maquẽ? jĩĩwĩ. 37 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —“Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶rẽ maĩñá. Niipetire mú̶ã yeeripũnamena, mú̶ã wãcũrémena cũ̶ũ̶rẽ maĩñá”. 38 Tee apeyé nemorṍ niinetõnu̶cãre niiã. 39 Tee doca maquẽ tee dutiré tiiróbiro niiã. “Mu̶u̶ basiro maĩrṍ tiiróbirora ãpẽrãcã́rẽ maĩñá”. 40 Marĩ tee pu̶awãmé dutirére tiirá, niipetire Moisére dutiré cṹũrigue, teero biiri profetas tiidutírere yu̶u̶ra tiicú, jĩĩwĩ. 41 Fariseo basoca Jesús pu̶topu̶ neãritabe, cṹ̶ãrẽ sãĩñáwĩ: 42 —Mú̶ã Cristo Cõãmacũ̶ beserigu̶re ¿deero wãcũĩ? ¿Noã pã́rãmi niinu̶nu̶segu̶ niiĩ? jĩĩwĩ. —Õpũ̶ David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶ niigũ̶daqui, jĩĩwã. 43 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Too docare David Cristo ñecũ̶ niipacu̶, ¿deero tiigú̶ Espíritu Santo masĩré ticorémena wedesegu̶, “cũ̶ũ̶ yu̶u̶ Õpũ̶ niiĩ” jĩĩyiri? David ateré jóarigu̶ niiwĩ: 44 Cõãmacũ̶ jĩĩwĩ yu̶u̶ Õpũ̶rẽ: “Yáa wãmo diamacṹ̶niñape duiya, tée mu̶u̶rẽ ĩñatutirare mu̶u̶ dutiriguere yu̶u̶ ãñurõ yu̶u̶ri tiirípu̶”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ David. 45 David “yu̶u̶ Õpũ̶” jĩĩgũ̶, Cõãmacũ̶ beserigu̶re jĩĩgũ̶ tiirígu̶ niiwĩ, cũ̶ũ̶ pãrãmí niipacari. Teeré ãñurõ wãcũña, jĩĩwĩ. 46 Cṹ̶ã sĩcũ̶nopera yu̶u̶riwa. Tiibu̶recomena “sãĩñánemoricu sáa” jĩĩ wãcũyira.

Mateo 23

1 Too síro Jesús basocáre, ũ̶sã cũ̶ũ̶ bueráre jĩĩwĩ: 2 —Moisés jóarigue buerá, fariseo basocacã Moisére dutiré cṹũriguere wederá niiĩya. 3 Teero tiirá, niipetire cṹ̶ã wederére tiinu̶nú̶seya. Cṹ̶ã tiirécu̶tirepere ĩñacũrijãña. Cṹ̶ã wederobiro tiiríya. 4 Ãpẽrãrẽ́ tiipõtẽ́õña manirére dutiiya. Nu̶cũ̶rére siatúpeora tiiróbiro tiiíya. Tee aparáre péerogã tiiápuriya. 5 Niipetire cṹ̶ã tiirére basocá ĩñaãrõ jĩĩrã, teeré tiiíya. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ sã́ãretibari pacasãñuretibari cu̶oóya. Teero biiri cṹ̶ã súubuseri ĩñaãrõ jĩĩrã, ãpẽrã́ nemorṍ cṹ̶ã súubuseri sutiro yapa opadari cu̶orócare sãñaãya. 6 Bosebu̶reco niirĩ, su̶guero maquẽ duirépu̶ dícu̶ duidu̶gacua. Neãré wiseripu̶cãrẽ teerora tiidu̶gácua. 7 Macã decopu̶ quioníremena ãñudutiri boocúa. Cṹ̶ãrẽ “ũ̶sãrẽ buerá” jĩĩrĩ boocúa. 8 ’Mú̶ã doca “ũ̶sãrẽ buerá” jĩĩdutirijãña. Mú̶ãrẽ buegú̶ sĩcũ̶rã niiĩ. Mú̶ã sĩcũ̶põnarã niiã. 9 Atiditapú̶re sĩcũ̶ basocú̶re “ũ̶sã pacu̶” jĩĩrijãña. Mú̶ã sĩcũ̶rã pacu̶cu̶tia; cũ̶ũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niiĩ. 10 Mú̶ãrẽ “ũ̶sã õpũ̶” jĩĩrijããrõ. Cristo Cõãmacũ̶ beserigu̶ sĩcũ̶rã mú̶ã Õpũ̶ niiĩ. 11 Mú̶ã menamacũ̶ ãpẽrãrẽ́ tiiápugu̶ cũ̶ũ̶rã́ niiĩ ãpẽrã́ nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶. 12 Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ basiro “ãpẽrã́ nemorṍ yu̶u̶re padeorí booa” jĩĩgṹ̶ bú̶ri niigṹ̶ tiinógũ̶daqui. Teero jĩĩhẽgũ̶nopereja Cõãmacũ̶ ãpẽrãrẽ́ padeorí tiigú̶daqui. 13 ’Bóaneõrã niiã mú̶ã Moisés jóarigue buerá, teero biiri fariseo basoca. Mú̶ã basocá ĩñacoropu̶ dícu̶ ãñurõ tiia. Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ wãcũnu̶nu̶serare cãmotára tiia. Mú̶ã Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ wãcũnu̶nu̶sedu̶garicu; wãcũnu̶nu̶sedu̶garare cãmotáa. 14 ’Bóaneõrã niiã mú̶ã Moisés jóarigue buerá, teero biiri fariseo basoca. Mú̶ã basocá ĩñacoropu̶ dícu̶ ãñurõ tiia. Niyeru boorá, wapewia numiãye wiserire jĩĩditoremena ẽmacu. Mú̶ã yoari Cõãmacũ̶mena wedesera tiiróbiro tiiditócu basocáre. Mú̶ãrã ãpẽrã́ nemorṍ ñañarõ tiinóãdara niiã. 15 ’Bóaneõrã niiã mú̶ã Moisés jóarigue buerá, teero biiri fariseo basoca. Mú̶ã basocá ĩñacoropu̶ dícu̶ ãñurõ tiia. Día pairímaapu̶ tĩã, yoaro niiré macãrĩpu̶ mú̶ã buerére nu̶nu̶ã́darare ãmaãrã wáaa. Sĩcũ̶rẽ bu̶a, mú̶ã buerémena cũ̶ũ̶rẽ mú̶ã nemorṍ pecamepu̶ wáagu̶du̶ niirĩ tiia. 16 ’Bóaneõrã niiã mú̶ã. Mú̶ã ĩñahẽrã ãpẽrãrẽ́ wéesu̶guera tiiróbiro niiã. Mú̶ã basocáre ateré buea: “Sĩcũ̶ ‘Cõãmacũ̶wiimena diamacṹ̶ jĩĩã’ jĩĩãri siro, cũ̶ũ̶ jĩĩãriguere tiihéri, wapa maniã” jĩĩcu mú̶ã. Atepé docare “cũ̶ũ̶ ‘Cõãmacũ̶wii maquẽ oromena diamacṹ̶ jĩĩã’ jĩĩrĩ, teerora tiiáro” jĩĩcu mú̶ã. 17 Mú̶ã tu̶omasĩ́ridojãcu. Oro Cõãmacũ̶wiipu̶ niijĩrõ, Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ ãñuré pu̶tu̶ácu. Teero tiiró, ¿diiyépe nemorṍ u̶pu̶tí maquẽ niiĩ, orope o Cõãmacũ̶wiipe? 18 Mú̶ã ateré buea: “Sĩcũ̶ ‘Cõãmacũ̶rẽ wáicu̶ra sóepeoromena diamacṹ̶ jĩĩã’ jĩĩãri siro, cũ̶ũ̶ jĩĩãriguere diamacṹ̶ tiihéri, wapa maniã” jĩĩcu mú̶ã. Atepé docare “cũ̶ũ̶ ‘toopú̶ wáicu̶ra Cõãmacũ̶rẽ ticorémena diamacṹ̶ jĩĩã’ jĩĩrĩ, teerora tiiáro” jĩĩcu mú̶ã. 19 Mú̶ã tu̶omasĩ́ridojãcu. Cõãmacũ̶rẽ ticoré wáicu̶ra sóepeoro sotoapu̶ niijĩrõ, cũ̶ũ̶ ĩñacoropu̶ ãñuré pu̶tu̶ácu. Teero tiiró, ¿diiyépe nemorṍ u̶pu̶tí maquẽ niiĩ, Cõãmacũ̶rẽ ticorépe o wáicu̶ra sóepeorope? 20 Teero tiigú̶, sĩcũ̶ “Cõãmacũ̶rẽ wáicu̶ra sóepeoromena diamacṹ̶ jĩĩã” jĩĩgũ̶, toopú̶ péoarigu̶menacãrẽ teerora jĩĩgũ̶ tiii. 21 Sĩcũ̶ “Cõãmacũ̶wiimena diamacṹ̶ jĩĩã” jĩĩgũ̶, Cõãmacũ̶menacãrẽ teerora jĩĩgũ̶ tiii. 22 Sĩcũ̶ “ũ̶mu̶ã́semena diamacṹ̶ jĩĩã” jĩĩgũ̶, Cõãmacũ̶ duirípĩrõmena, teero biiri toopú̶ duigú̶menacãrẽ teerora jĩĩgũ̶ tiii. 23 ’Bóaneõrã niiã mú̶ã Moisés jóarigue buerá, teero biiri fariseo basoca. Mú̶ã basocá ĩñacoropu̶ dícu̶ ãñurõ tiia. Mú̶ã oteré metãgãrẽ “menta”, “anís”, “comino” wãmecu̶tire yaaré sitiaãñúre tiirénorẽ seenéõ, opaquẽrĩ tiicú. Pu̶amóquẽñequẽrĩ cu̶orá, sicaquẽ Cõãmacũ̶wiipu̶ néewa, “yu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ ticoré niiã” jĩĩ, pairé ticocu. Teero tiipacára, nemorṍ u̶pu̶tí maquẽrẽ tiiría. Moisére dutiré cṹũriguecãrẽ tiiría. Basocáre queoró dutiróbiro tiiría. Bóaneõre ẽñoría. Cõãmacũ̶rẽ padeoría. Mú̶ã oterére cũ̶ũ̶rẽ ticorucurobirora tee u̶pu̶tí maquẽcãrẽ tiiró booa. 24 Mú̶ã ĩñahẽrã ãpẽrãrẽ́ wéesu̶guera tiiróbiro niiã. Bú̶ri niirére ãñurõmena tiipetípacara, u̶pu̶tí maquẽ tiirépere wãcũria. 25 ’Bóaneõrã niiã mú̶ã Moisés jóarigue buerá, teero biiri fariseo basoca. Mú̶ã basocá ĩñacoropu̶ dícu̶ ãñurõ tiia. Baparí sotoápu̶ dícu̶ coseárigue tiiróbiro niiã. Popeapu̶re mú̶ã ãpẽrãyére ẽmaré, teero biiri niyeru cu̶opacára boonemósãjãre dadanetõjõãã. 26 Mú̶ã fariseo basoca tu̶omasĩ́hẽrã, ĩñahẽrã tiiróbiro niiã. Popeapu̶ maquẽ cosesu̶guéya. Teero tiirá, bapa sotoápu̶cãrẽ ãñurõ coseári bapa tiiróbiro niiãdacu. 27 ’Bóaneõrã niiã mú̶ã Moisés jóarigue buerá, teero biiri fariseo basoca. Mú̶ã basocá ĩñacoropu̶ dícu̶ ãñurõ tiia. Mú̶ã diarira cṹũre wiseri boremena tuusĩã́re wiseri tiiróbiro niiã. Sotoápu̶re ãñurõ baucú. Popeapu̶re diarira cõãrĩ́, niipetire bóarigue dadajõãcu. 28 Mú̶ãcã teerora basocá ãñurã́ baucú ãpẽrã́ ĩñacoropu̶. Popeapu̶pere ãñuré tiidu̶gáre manicú sáa. Ñañaré niinetõjõãcu. 29 ’Bóaneõrã niiã mú̶ã Moisés jóarigue buerá, teero biiri fariseo basoca. Mú̶ã basocá ĩñacoropu̶ dícu̶ ãñurõ tiia. Mú̶ã profetaye masãcoperi sotoapu̶ ãñuré wiserigã tiinu̶cṍã. Ãpẽrã́ basocá ãñurã́ niirirare cṹũre wiserire mamoã. 30 Mú̶ã biiro jĩĩã: “Ũ̶sã ñecũ̶sũ̶mu̶ãniãrã catiritopu̶re ũ̶sã niirãjã, merẽã tiibójĩyu. Cṹ̶ã profetare sĩãdutíri, ũ̶sã sĩãdutíribojĩyu”, jĩĩã. 31 Mú̶ã teeré teero jĩĩrã, mú̶ã basiro “profetare sĩãríra pãrãmerã niinu̶nu̶sera niiã” jĩĩrã tiia. 32 Teero tiirá, mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã tiimú̶ãatirirobirora tiiyapácu̶tijãña. 33 ’Mú̶ã ãñaã tiiróbiro ñañaré tiirá niiã. Mú̶ã deero tii Cõãmacũ̶ pecamepu̶ ñañarõ tiiádarere netõmasĩ́ricu. 34 Teero tiigú̶, yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶re profetare, Cõãmacũ̶ dutiré masĩrã́rẽ, Cõãmacũ̶ye bueadarare ticocogu̶da. Mú̶ãpe cṹ̶ã sĩquẽrãrẽ sĩã, ãpẽrãrẽ́ curusapu̶ páabiatu sĩãdutíadacu; ãpẽrãrẽ́ cṹ̶ã neãré wiseripu̶ tãna, cṹ̶ã wáare macãrĩpu̶ nu̶nu̶ã́dacu. 35 Mú̶ã teero tiirá, niipetira basocá ãñurã́rẽ sĩãrígue wapa mú̶ã wapa cu̶oa. Mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã Abel basocú̶ ãñugṹ̶rẽ sĩãsu̶guéyira. Tée Zacarías Berequías macũ̶rẽ sĩãyapácu̶tiyira. Zacaríare sĩãyíra Ãñunetõjõãri Tatia sããwaro pu̶topu̶. 36 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ã atitó macãrãpu̶ niipetire cṹ̶ã teero tiiríguere wapa cu̶oa, jĩĩwĩ Jesús. 37 Jesús Jerusalén macãrãrẽ wãcũgũ̶, jĩĩwĩ: —Jerusalén macãrã, mú̶ã profetare sĩãrã́ niiã; Cõãmacũ̶ye wederáre ũ̶tãperimena déesĩãrã niiã. Mú̶ãrẽ maĩgṹ̶, pee peti néõdu̶gamiwũ̶. Cãrẽquẽ coo põnarẽ́ wú̶u̶re docapu̶ néõcũrõbiro tiidu̶gámiwũ̶. Mú̶ãpe booríwu̶. 38 Teero tiiró, mú̶ãya macã cõõjṍããdacu. 39 Yu̶u̶ ateré jĩĩã: Yu̶u̶re ĩñanemoricu; tée mú̶ã yu̶u̶re “ãni Cõãmacũ̶ ticodiocorigu̶ ãñunetõjõãĩ” jĩĩrãpu̶, ĩñaãdacu, jĩĩwĩ.

Mateo 24

1 Jesús Cõãmacũ̶wiipu̶ niiãrigu̶ witiwari, ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶ pu̶to wáawu̶. Cõãmacũ̶wii, teero biiri tiiwiiména niiré wiserire “ãñuré wiseri niiã” jĩĩ, cũ̶ũ̶rẽ wedewawu̶. 2 Cũ̶ũ̶pe ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Mú̶ã iye niipetire wiserire ĩñamiã. Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Too síro ũ̶tãqui apequí sotoápu̶ weemu̶ãrigue pu̶tu̶áricu. Niipetire cõãnoãdacu, jĩĩwĩ. 3 Too síro Ũ̶tãgṹ̶ Olivopu̶ jea, Jesús duirigu̶ niiwĩ. Ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá ãpẽrã́ tu̶ohéropu̶ cũ̶ũ̶rẽ jea, sãĩñáwũ̶: —Wedeya ũ̶sãrẽ. Mu̶u̶ wedearigue ¿deero biiri wáaadari? ¿Ñeenómena mu̶u̶ pu̶tu̶aatiadarere, teero biiri atibú̶reco petiádarere ĩñamasĩnoãdari? jĩĩwũ̶. 4 Jesús yu̶u̶wi: —Ãñurõ tu̶omasĩ́ña, ãpẽrã́ jĩĩditori jĩĩrã. 5 Pau̶ “yu̶u̶rá niiã; yu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiã” jĩĩãdacua. Pau̶ cṹ̶ãrẽ nu̶nu̶ã́dacua. 6 Apeyé, “cãmerĩ́sĩãrã tiiáwã” jĩĩrĩ tu̶oádacu. “Toopú̶ cãmerĩ́sĩãrã tiiáyira” jĩĩré queticãrẽ tu̶oádacu. Teeré tu̶orá, cuirijãña. Tee wáaadare niijãrõ tiia. Teero wáapacari, atibú̶reco petiádaro du̶saádacu ména. 7 Sicapõna macãrã apepõná macãrãmena cãmerĩ́sĩããdacua. Teero biiri sicadita macãrã apeditá macãrãmena cãmerĩ́sĩããdacua. Ju̶abóare wáaadacu. Peeditapu̶re dita cãmeñare wáaadacu. 8 Tee niipetiremena basocáre bayiró ñañarõ netõré nu̶cãã́dacu. 9 ’Teero wáari, mú̶ãrẽ ñee, dutirápu̶re tico, ñañarõ tiidutíadacua. Mú̶ãrẽ sĩãã́dacua. Niipetira basocá mú̶ãrẽ ĩñatutiadacua yu̶u̶re padeoré wapa. 10 Teero wáari, pau̶ yu̶u̶re padeomírira padeodúadacua. Cṹ̶ã menamacãrã niimirirare ticoadacua dutirápu̶re. Cãmerĩ́ ĩñatutiadacua. 11 Pau̶ “yu̶u̶ profeta niiã” jĩĩãdacua. Pau̶re jĩĩdito, padeorí tiiádacua. 12 Ñañaré pee niiãdacu. Teero wáari, pau̶ cãmerĩ́ maĩdúadacua. 13 Yu̶u̶re padeorucújãrã docare Cõãmacũ̶ netõnégũ̶daqui. 14 Niipetiro atibú̶recopu̶ ãñuré queti “Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdare jeaadaro tiia” jĩĩrére niipetiropu̶ wedenoãdacu, niipetire dita macãrã masĩãrõ jĩĩrã. Tee wáari siro, atibú̶reco petiádacu sáa. 15 ’Ñañanetõnu̶cãgũ̶rẽ Cõãmacũ̶rẽ padeorídojãgũ̶rẽ ĩñaãdacu mú̶ã. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶wii popeapu̶ jeagu̶daqui. Profeta Daniel tee maquẽrẽ wederigu̶ niiwĩ. (Ateré buegú̶ tu̶omasĩ́ãrõ.) 16 Teero wáari ĩñarã, Judea ditapu̶ niirã́ ũ̶tãyucu̶pu̶ dutijṍããrõ. 17 Wii sotoápu̶ pesagú̶no diiwá, wii popeapu̶ niirére néegũ̶ sããwaripacu̶, dutijṍããrõ. 18 Wesepú̶ padegú̶cã wiipú̶ sutiré néegũ̶ pu̶tu̶awaripacu̶, dutijṍããrõ. 19 Teero wáare bu̶recori niipacósãnumiãrẽ, põna ũpũrã́ cu̶oráre bóaneõre bu̶recori niiãdacu. 20 “Dutiwáre bu̶recori púuriro niiré bu̶recori wáarijããrõ; yeerisãri bu̶reco wáarijããrõ” jĩĩ, Cõãmacũ̶rẽ sãĩñá. 21 Teero wáare bu̶recori basocáre bayiró ñañarõ netõré bu̶recori niiãdacu. Cõãmacũ̶ atibú̶reco tiirí sirore, tée atitópu̶re nocõrõ ñañarõ netõré maniríro niiwũ̶. Too síropu̶cãrẽ nocõrõ peti ñañarõ netõré maniã́dacu. 22 Tee ñañarõ netõré bu̶recorire Cõãmacũ̶ dú̶oriatã, sĩcũ̶no netõrídojãgũ̶daqui. Cõãmacũ̶pe cũ̶ũ̶ beserirare tiigú̶, teero wáare bu̶recorire dú̶ogu̶daqui. 23 ’Teero wáari, sĩquẽrã mú̶ãrẽ jĩĩditoadacua: “Jã́ã, ĩñaña. Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo ãno niiĩ”, jĩĩmiãdacua. “Toopú̶ niiĩ”, jĩĩmiãdacua ãpẽrãpé. Cṹ̶ã teero jĩĩrĩ, padeoríjãña. 24 Pau̶ jĩĩditora niiãdacua. Sĩquẽrã “yu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiã” jĩĩmiãdacua. “Profeta niiã” jĩĩmiãdacua ãpẽrãpé. Pee tiiẽ́ñore tiiádacua, cṹ̶ãrẽ padeoáro jĩĩrã. Cõãmacũ̶ beserirapu̶rena padeodúri tiidu̶gámiãdacua. 25 Tee niiãdarerena mú̶ãrẽ yu̶u̶ wedesu̶guetoaa. 26 Teero tiirá, ãpẽrã́ mú̶ãrẽ “jõõpu̶ basocá manirṍpu̶ Cristo niiãwĩ” jĩĩrĩ, wáarijãña. “Atiwií macã sawipu̶ niiãwĩ” jĩĩrĩ, padeoríjãña. 27 Apetóre bu̶po wã́ãyori, muĩpũ mu̶ãatirope tée cũ̶ũ̶ sããwarope bóesesajõãã. Teero wáarobirora wáaadacu, yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ atiri. 28 Wáicu̶ bóari, yucaa máata masĩcua. Cṹ̶ã tiiróbirora yu̶u̶ jĩĩãrigue wáari ĩñarã, yu̶u̶ atiadarere máata masĩãdacu. 29 ’Tee ñañarõ netõré bu̶recori sirogã muĩpũ bú̶reco macũ̶ naĩtĩãjõãgũ̶daqui. Ñami macũ̶cã bóeriqui. Ñocõã́ ñaacodiadacua. Niipetira ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́ cãmeñanoãdacua. 30 Teero wáari, ũ̶mu̶ã́sepu̶ sica ẽñoré bauádacu. Teeré ĩñarã, yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ atiadarere masĩãdacua. Teero tiirá, niipetire macãrĩ macãrã utiadacua. Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ õmebu̶ru̶áripu̶ tutuaremena asibatédiatiri ĩñaãdacua. 31 Corneta bu̶su̶ri, ángeleare ticocogu̶dacu. Cṹ̶ã néõãdacua yu̶u̶ beserirare atibú̶reco niipetiropu̶ niirã́rẽ. 32 ’Mú̶ãrẽ oterigu̶ higueragu̶mena queoré ticogu̶da. Tiigú̶ pṹũrĩ wasorí, “cũ̶ma wáaadaro péerogã du̶saa” jĩĩmasĩã. 33 Teerora niipetire yu̶u̶ jĩĩãrigue wáari ĩñarã, “niipetira sõwũ̶ pu̶tu̶aatiadaro péerogã du̶sacú” jĩĩ masĩña. 34 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Atitó macãrã cṹ̶ã diaadari su̶guero, tee niipetire yu̶u̶ jĩĩãrigue wáaadacu. 35 Ũ̶mu̶ã́se, atiditá peticódiaadacu. Yu̶u̶ wedesere doca petirícu. Niirucujããdacu. 36 ’Yu̶u̶ pu̶tu̶aatiadari bu̶reco, tii horare masĩña maniã. Ángelea ũ̶mu̶ã́se macãrã masĩriya. Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶cã masĩria. Yu̶u̶ Pacu̶ sĩcũ̶rã masĩqui. 37 ’Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ pu̶tu̶aatiadari su̶guerogã, Noé niirito wáarirobiro wáaadacu. 38 Atibú̶reco dúuadari su̶guero, basocá yaa, sĩni, wãmosía, cṹ̶ã põna numiãrẽ numicũ tiiyíra. Tée Noé dooríwu̶capu̶ sããwaripu̶, tiitúcoyira. 39 Cṹ̶ã “merẽã wáaricu” jĩĩ wãcũpacari, oco pea, día duanetõrĩ, diapetijõãyira. Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ pu̶tu̶aatiricãrẽ, basocá teerora tiiádacua. 40 Teebu̶recorire ũ̶mu̶ã́ pu̶arã́ wesepú̶ niiãdacua. Sĩcũ̶ néemu̶ãnogũ̶daqui; ãpĩ pu̶tu̶águ̶daqui. 41 Pu̶arã́ numiã trigo wãñiãrã́ niiãdacua. Sĩcõ néemu̶ãnogõdaco; apegó pu̶tu̶ágodaco. 42 ’Teero tiirá, ĩñacorucujãña. Mú̶ãcã yu̶u̶ mú̶ã Õpũ̶ pu̶tu̶aatiadari bu̶recore masĩricu. 43 Ateré masĩña: Wii õpũ̶ “ñamirẽ tii hora niirĩ, yaarépigu̶ jeagu̶daqui” jĩĩ masĩgũ̶, cãnihẽ́gũ̶rã coteboqui. Cũ̶ũ̶ya wiire pã́õsãrĩ jĩĩgũ̶, cãmotáqui. 44 Teero tiirá, mú̶ãcã ãñurõ yueya. Mú̶ã wãcũhẽritabe, yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ pu̶tu̶aatigu̶dacu. 45 ’Mú̶ã sĩcũ̶ ũ̶mu̶ ãñurõ masĩgṹ̶ cũ̶ũ̶ õpũ̶yere ãñurõ dutibosagu̶ tiiróbiro niiña. Cũ̶ũ̶ õpũ̶ aperopú̶ wáagu̶, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩqui: “Yáa wii macãrãrẽ bú̶recoricõrõ yaaré ticoya”, jĩĩqui. 46 Ãñurõ dutibosagu̶ cũ̶ũ̶rẽ dutiariguere tiirucúqui. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ õpũ̶ coerí, u̶seniqui. 47 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Cũ̶ũ̶ ãñurõ tiiré wapa cũ̶ũ̶ õpũ̶ niipetire cũ̶ũ̶ cu̶orére dutibosagu̶ sõnecogu̶daqui. 48 Ãpĩpé “yu̶u̶ õpũ̶ máata coeríqui” jĩĩ wãcũgũ̶, ñañarõ tiiquí. 49 Padecoterare ñañarõ tiinu̶cã́qui. Cũmurã́mena boseya, sĩni tiiquí. 50 Cũ̶ũ̶ õpũ̶ cũ̶ũ̶ wãcũhẽritabe, coegú̶daqui. 51 Cũ̶ũ̶ dutiriguere tiirírigue wapa bayiró ñañarõ tiigú̶daqui. Ãpẽrã́ ĩñacoropu̶ dícu̶ ãñuré tiiditórirare cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ cõãriropu̶ cũ̶ũ̶cãrẽ cõãgũ̶daqui. Toopú̶ basocá pũnisíra bacadiyó, utiadacua.

Mateo 25

1 ’Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare atequetí tiiróbiro niiã. Pu̶amóquẽñerã numiã cṹ̶ã sĩãwócorepa née, cṹ̶ã menamacõ manu̶ niigũ̶du̶re bocara wáayira. 2 Sicamoquẽñerã numiã tu̶omasĩ́hẽrã niiyira. Ãpẽrã́ sicamoquẽñerã numiã ãñurõ masĩrã́ niiyira. 3 Tu̶omasĩ́hẽrã numiã cṹ̶ãye sĩãwócorepa néewapacara, u̶se too síro píosããdarere néewariyira. 4 Ãñurõ masĩrã́ numiãpe u̶sepa néewayira sĩãwócorepamena. 5 Wãmosíagu̶du̶ máata jeariyigu̶. Niipetira numiãrẽ wu̶goá jeari, cãnijṍãyira. 6 Ñami deco acaribíri tu̶oyíra: “¡Wãmosíagu̶du̶ atitoai! ¡Bocara atiya!” jĩĩyigu̶. 7 Niipetira numiã wãcã, cṹ̶ãye sĩãwócorepare quẽnoyíra. 8 Tu̶omasĩ́hẽrã numiãpe ãñurõ masĩrã́ numiãrẽ jĩĩyira: “Ũ̶sãcãrẽ u̶se ticoya; ũ̶sã sĩãwócorepa yatiro tiia”, jĩĩmiyira. 9 Ãñurõ masĩrã́ numiãpe yu̶u̶yira: “Ticoria. Ũ̶sã ticori, ũ̶sãcãrẽ jeari, mú̶ãcãrẽ jeari tiibócu. Mú̶ã basiro u̶se dúari basoca pu̶topu̶ sãĩrã́ wáaya mú̶ã sĩãwócoadarere”, jĩĩyira. 10 Cṹ̶ã sãĩrã́ wáaari siro, wãmosíagu̶du̶ jeayigu̶. Ãñurõ ĩñacoarira bosebu̶reco tiirí wiipu̶ cũ̶ũ̶mena sããwayira. Cṹ̶ã sããwaari siro, sope biajṍãyiro. 11 Too síropu̶ ãpẽrã́ numiãpe jea, “ũ̶sã õpũ̶, ũ̶sãrẽ sope pã́õña” jĩĩmiyira. 12 Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶yigu̶: “Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ãrẽ masĩriga”, jĩĩyigu̶, jĩĩwĩ Jesús. 13 Jesús tee queorére wedeari siro, jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ atiadari bu̶recore tii horare mú̶ã masĩria. Teero tiirá, ãñurõ ĩñacorucujãña, jĩĩwĩ. 14 Jesús ũ̶sãrẽ wedenemowĩ: —Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare atequetí tiiróbiro niiã. Sĩcũ̶ basocú̶ yoaropu̶ wáagu̶du̶ tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶ wáaadari su̶guero, cũ̶ũ̶ye dutibosarare su̶ocó, cũ̶ũ̶ye niyerure cṹ̶ãmena cṹũyigu̶. 15 Sĩcũ̶rẽ sicamoquẽñepori, ãpĩrẽ́ pu̶apó, ãpĩrẽ́ sicapo niyeruquiripori ticoyigu̶. Cṹ̶ã paderépu̶re ĩñaco, ticoyucoyigu̶. Too síro wáajõãyigu̶. 16 Dutibosagu̶ sicamoquẽñepori ñeerigu̶ tee niyerumena pade, máata apeyé sicamoquẽñepori wapatánemoyigu̶. 17 Pu̶apó ñeerigu̶cã teerora apeyé pu̶apó wapatánemoyigu̶. 18 Sicapo ñeerigu̶pe cope coa, cṹ̶ãrẽ dutigú̶ye niyerure tiicopepu̶ yaacṹjãyigu̶. 19 ’Yoari siropu̶, cṹ̶ãrẽ dutigú̶ coeyígu̶. Coe, cṹ̶ãrẽ “yée niyerure ¿deero tiirí?” jĩĩ sãĩñáyigu̶. 20 Sicamoquẽñepori ñeerigu̶ cũ̶ũ̶ pu̶to jeanu̶cãyigu̶. Apeyé sicamoquẽñepori cũ̶ũ̶ pade wapatárere néeatigu̶, jĩĩyigu̶: “Yu̶u̶re dutigú̶, sicamoquẽñepori mu̶u̶ yu̶u̶re cṹũwũ̶. Teeména nocõrõrã pade wapatánemowũ̶. Ate niiã apeyé sicamoquẽñepori”, jĩĩyigu̶. 21 Cṹ̶ãrẽ dutigú̶ cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: “Ãñurõ tiiyú. Dutibosagu̶ ãñurõ diamacṹ̶ tiigú̶ niiã mu̶u̶. Yu̶u̶ péerogã cṹũriguemena ãñurõ tiiyú. Mu̶u̶ ãñurõ tiirígue wapa pee dutigú̶ cṹũgũ̶da. Yu̶u̶mena u̶senirucujãña”, jĩĩyigu̶. 22 Too síro pu̶apó ñeerigu̶ cũ̶ũ̶ pu̶to jeanu̶cã jĩĩyigu̶: “Yu̶u̶re dutigú̶, mu̶u̶ yu̶u̶re pu̶apó cṹũwũ̶. Teeména nocõrõrã pade wapatánemowũ̶. Ate niiã apeyé pu̶apó”, jĩĩyigu̶. 23 Cṹ̶ãrẽ dutigú̶ cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: “Ãñurõ tiiyú. Dutibosagu̶ ãñurõ tiigú̶ niiã mu̶u̶. Yu̶u̶ péerogã cṹũriguemena ãñurõ tiiyú. Mu̶u̶ ãñurõ tiirígue wapa pee dutigú̶ cṹũgũ̶da. Yu̶u̶mena u̶senirucujãña”, jĩĩyigu̶. 24 ’Too síro sicapo ñeerigu̶cã cũ̶ũ̶ pu̶to jeanu̶cã, jĩĩyigu̶: “Yu̶u̶re dutigú̶, mu̶u̶ tutuare padedutigu̶ niirére masĩwũ̶. Paderipacu̶, ãpẽrã́ paderémena wapatáa. 25 Teero tiigú̶, cui, mu̶u̶ye niyerure dita popeapu̶ yaacṹjãwũ̶. Ate niiã mu̶u̶ye”, jĩĩyigu̶. 26 Cṹ̶ãrẽ dutigú̶ cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: “Mu̶u̶ dutibosagu̶ ñañagṹ̶, dadegú̶ niiã. ‘Paderipacu̶, ãpẽrã́ paderémena wapatái’ jĩĩ masĩmiyu. 27 Teeré masĩgũ̶jã, yée niyerure ĩñanori wiipu̶ néewa, cṹũbojĩyu. Yu̶u̶ coegú̶ tee bu̶cu̶áremena ñeenemoboajĩyu”, jĩĩyigu̶. 28 Toopú̶ niirã́rẽ jĩĩyigu̶: “Tiipore ẽmajãña. Pu̶amóquẽñepori cu̶ogú̶pere ticoya. 29 Pee cu̶ogú̶norẽ nemorṍ ticonoãdacu. Pee cu̶ogú̶daqui. Cu̶ohégu̶nopere cũ̶ũ̶ cu̶omírere ẽmajãnoãdacu. 30 Ãni dutibosagu̶ queoró tiihégu̶re naĩtĩãrõpu̶ cõãwionecoya. Toopú̶ pũnisíra bacadiyó, utiadacua”, jĩĩyigu̶. 31 ’Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ asibatéremena pu̶tu̶aatiri, õpũ̶ duirípĩrõpu̶ dutiduigu̶dacu. Ángelea niipetira yu̶u̶mena atiadacua. 32 Niipetire dita macãrã yu̶u̶ duiró pu̶topu̶ neããdacua. Teero tiigú̶, cṹ̶ãrẽ pu̶apõná batonu̶cõgũ̶da. Sĩcũ̶ ecará coterí basocu̶ ovejare merẽã, cabrare merẽã batonu̶cõgũ̶ tiiróbiro tiigú̶da. 33 Basocá ãñurã́rẽ diamacṹ̶pe, ãpẽrãrẽ́ acuniñape nu̶cõgṹ̶da. 34 Too síro yu̶u̶ diamacṹ̶pe nucũrã́rẽ jĩĩgũ̶da: “Mú̶ã yu̶u̶ Pacu̶ ãñurõ tiinórira, atiya. Atibú̶reco nu̶cãrípu̶ mú̶ã niiãdarore quẽnosu̶guétoarigu̶ niiwĩ. Teeré ñeerã atiya sáa. 35 Yu̶u̶ ju̶abóari, ecawú̶. Yu̶u̶ oco sĩnidu̶gári, tĩ́ãwũ̶. Yu̶u̶ aperopú̶ wáanetõrĩ, cãnirṍ ticowu̶. 36 Yu̶u̶ sutimanírĩ, sã́ãwũ̶. Yu̶u̶ diarecu̶tiri, ĩñacãmesãwũ̶. Yu̶u̶ peresuwiipu̶ duiri, ĩñarã jeawu̶”, jĩĩgũ̶da. 37 ’Teero tiirá, basocá ãñurã́ jĩĩãdacua: “Ũ̶sã Õpũ̶, ¿deero biiri mu̶u̶ ju̶abóari, ecarí? ¿Deero biiri oco sĩnidu̶gári, tĩ́ãrĩ? 38 ¿Deero biiri aperopú̶ wáanetõrĩ, cãnirṍ ticori? ¿Deero biiri sutimanírĩ, sã́ãrĩ? 39 ¿Deero biiri diarecu̶tigu̶re o peresuwiipu̶ duigú̶re ĩñarã jeari?” jĩĩãdacua. 40 ’Cṹ̶ãrẽ yu̶u̶gu̶da: “Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ã yu̶u̶re padeoráre u̶pu̶tí macãrã niihẽrãrẽ teero tiirá, yu̶u̶rena tiirá tiiwú̶”. 41 Too síro acuniñape nucũrã́rẽ jĩĩgũ̶da: “Mú̶ã Cõãmacũ̶ ñañarõ tiinóãdara niiã. Teero tiirá, ãnorẽ́ niirijãña. Pecame petihérimepu̶ wáaya. Tiimé wãtĩãrẽ dutigú̶re, cũ̶ũ̶yara ángelea ñañarã́rẽ quẽnoyúerime niiã. 42 Yu̶u̶ ju̶abóari, ecaríwu̶. Yu̶u̶ oco sĩnidu̶gári, tĩ́ãriwu̶. 43 Yu̶u̶ aperopú̶ wáanetõrĩ, cãnirṍ ticoriwu̶. Yu̶u̶ sutimanírĩ, sã́ãriwu̶. Yu̶u̶ diarecu̶tiri, peresuwiipu̶ duiricãrẽ, ĩñarã jeariwu̶”, jĩĩgũ̶da. 44 ’Cṹ̶ãcã teerora jĩĩãdacua: “Ũ̶sã Õpũ̶, mu̶u̶ ju̶abóari, oco sĩnidu̶gári, aperopú̶ wáanetõrĩ, sutimanírĩ, diarecu̶tiri, o peresuwiipu̶ duiri, ¿deero biiri ũ̶sã mu̶u̶rẽ tiiápuriri?” jĩĩãdacua. 45 ’Yu̶u̶ cṹ̶ãrẽ yu̶u̶gu̶da: “Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ã yu̶u̶re padeoráre u̶pu̶tí macãrã niihẽrãrẽ tiiápuhera, yu̶u̶rena tiiápuhera tiiwú̶”, jĩĩgũ̶da. 46 Cṹ̶ã wáajõããdacua ñañarõ netõrucújããdaropu̶. Basocá ãñurã́pe catiré petihéropu̶ wáaadacua, jĩĩwĩ Jesús.

Mateo 26

1 Jesús tee niipetire wedeari siro, ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: 2 —Mú̶ã masĩã: Pascua bosebu̶reco wáaadaro pu̶abú̶reco du̶saa. Tii bosebu̶reco niirĩ, yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ ãpẽrãpú̶re ticonogũ̶dacu. Curusapu̶ páabia, sĩãdutíadacua, jĩĩwĩ. 3 Teebu̶recorire paiaré dutirá, teero biiri bu̶toá dutirá neãyira paiaré dutigú̶ya wiicapu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiwi Caifás. 4 Cṹ̶ã Jesuré yayióremena ñeeãdarere cãmerĩ́ wedeseyira, sĩãdu̶gára. 5 Cṹ̶ã jĩĩyira: —Bosebu̶reco niirĩ, tiiríjããda. Basocá cũ̶ũ̶rẽ maĩrã́, marĩmena cúara, noo booró acaribíãmajãbocua, jĩĩyira. 6 Jesús Betaniapu̶ Simón õpũ̶ũ̶ bóa netõrígu̶ya wiipu̶ niiwĩ. 7 Jesús yaaduiritabe, sĩcõ numiṍ sitiaãñúriga cu̶ogó cũ̶ũ̶ pu̶to jeawo. Tiigá sitiaãñúre wapapacáre posecu̶tíwu̶. Cũ̶ũ̶ya dupu sotoapu̶ teeré píopeowo. 8 Coo teero tiirí ĩñarã, ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá cúawu̶. Ũ̶sã basiro cãmerĩ́ jĩĩwũ̶: —¿Ateré bú̶ri peti teero tiicõã́ĩ? 9 Ate sitiaãñúrere dúa, pairó niyeru bu̶anóboayu. Teeména bóaneõrãrẽ tiiápuro boomíãyu, jĩĩwũ̶. 10 Jesús ũ̶sã teero jĩĩrĩ tu̶o, jĩĩwĩ: —¿Deero tiirá atigoré potocṍĩ? Potocṍrijãña. Ateré yu̶u̶re píopeogo, ãñurõ tiigó tiiyo. 11 Bóaneõrã mú̶ã watoapu̶ niirucujããdacua. Yu̶u̶peja mú̶ãmena niirucuricu. 12 Coo ateré yu̶u̶re píopeogo, yáa õpũ̶ũ̶rẽ coari tutipu̶ cṹũãdari su̶guero, sitiaãñúremena píopeore tiiróbiro tiisu̶guégo tiiyo. 13 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Niipetiro atiditapú̶re Cõãmacũ̶ basocáre netõnére quetire wedewarucura, atigó yu̶u̶re tiiáriguere wedeadacua, coore wãcũdutira, jĩĩwĩ. 14 Judas Iscariote Jesús buerá doce menamacũ̶ paiaré dutirá pu̶topu̶ wáarigu̶ niiwĩ. 15 —Yu̶u̶ Jesuré mú̶ãrẽ ticori, ¿nocõrõ niyeru yu̶u̶re wapatíadari? jĩĩyigu̶. Cṹ̶ã treinta niyeruquiri ticoyira. 16 Cṹ̶ã wapatíari siro, “¿deero tii yu̶u̶re Jesuré ticoro boomíĩto?” jĩĩ wãcũnu̶cãyigu̶. 17 Basocá pã púuri tiirémena wú̶oya maniré yaarí bosebu̶reco niinu̶cãwũ̶. Ũ̶sã Jesús buerá cũ̶ũ̶ pu̶to wáa, sãĩñáwũ̶: —¿Noopú̶ marĩ Pascua bosebu̶reco yaaadarore ũ̶sã quẽnosu̶guéri boogári? jĩĩwũ̶. 18 Cũ̶ũ̶ jĩĩwĩ: —Jerusalénpu̶ wáaya. Toopú̶ sĩcũ̶ niiqui. Cũ̶ũ̶rẽ ateré jĩĩña: “Ũ̶sãrẽ buegú̶ ateré jĩĩcoawĩ: ‘Yu̶u̶ ñañarõ netõã́daro péerogã du̶saa. Mu̶u̶ya wiipu̶ yu̶u̶ buerámena Pascua boseyagu̶dacu’ ”, jĩĩña, jĩĩwĩ. 19 Cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶ dutiarirobirora Pascua boseyaadarere quẽnoyúerira niiwã. 20 Náĩcũmuãri siro, Jesús, ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá docemena yaaadara jeanuãwũ̶. 21 Ũ̶sã yaaduiri, jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ ateré diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ã menamacũ̶ sĩcũ̶ yu̶u̶re ĩñatutirapu̶re ticogu̶daqui, jĩĩwĩ. 22 Ũ̶sã bayiró wãcũpatiwu̶. —Ũ̶sã Õpũ̶, ¿yu̶u̶ mee niiĩ? jĩĩ sãĩñánu̶cãwũ̶ ũ̶sãcõrõ. 23 Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶mena atibapapú̶ pãmena soayágu̶ra yu̶u̶re ticogu̶daqui. 24 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶rẽ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jĩĩrõbirora wáaadacu. Bóaneõgũ̶ niigũ̶daqui yu̶u̶re ticogu̶du̶peja. Cũ̶ũ̶ bauáriatã, nemorṍ ãñubojĩyu, jĩĩwĩ. 25 Judas cũ̶ũ̶rẽ ticogu̶du̶ jĩĩwĩ: —Ũ̶sãrẽ buegú̶, ¿yu̶u̶ mee niiĩ? jĩĩwĩ. —Ṹ̶jũ̶, mu̶u̶rã́ niiã, jĩĩwĩ. 26 Ũ̶sã yaari, Jesús pãrẽ née, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticowi. Túajea, pu̶atásã, ũ̶sãrẽ batowi. —Yaaya. Ate yáa õpũ̶ũ̶biro niiã, jĩĩwĩ. 27 Vino bapare née, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticowi. Túajea, ũ̶sãrẽ tĩ́ãgũ̶rã, jĩĩwĩ: —Niipetira atibapá maquẽrẽ sĩniñá. 28 Ate yée díibiro niiã. Yu̶u̶ diari, yée díi õmayudiaadacu. Yée díimena pau̶ basocá ñañaré tiiré wapa acabógu̶dacu. Teeména Cõãmacũ̶ mama netõnére quetire cṹũgũ̶daqui. 29 Yu̶u̶ ateréja jĩĩã: Vino sĩninemóricu sáa; tée yu̶u̶ Pacu̶ Õpũ̶ niirṍpu̶ mama vino ĩñaña manirére mú̶ãmena sĩnigṹ̶dacu, jĩĩwĩ. 30 Ũ̶sã sicawãme Cõãmacũ̶rẽ basarére basapeotoaari siro, Ũ̶tãgṹ̶ Olivopu̶ wáajõãwũ̶. 31 Toopú̶ wáagu̶, Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Mú̶ã niipetira atiñamí yu̶u̶re cõãwapetijõããdacu. Tee Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ niiã: “Oveja coterí basocu̶re sĩãcõã́gũ̶dacu. Teero tiirí, cũ̶ũ̶yara oveja cṹ̶ã booró cu̶tu̶batéjõããdacua”, jĩĩ jóarigue niiã. 32 Teero wáapacari, yu̶u̶ diarigu̶pu̶ masãri siro, yu̶u̶ mú̶ã su̶guero Galileapu̶ jeatoagu̶dacu, jĩĩwĩ. 33 Pedro jĩĩwĩ: —Niipetira mu̶u̶rẽ cõãwari, yu̶u̶ja mu̶u̶rẽ cõãwaricu, jĩĩmiwĩ. 34 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mecũ̶ã macã ñami cãrẽquẽ wedeadari su̶guero, yu̶u̶re ĩtĩã́rĩ “cũ̶ũ̶rẽ masĩriga” jĩĩditogu̶dacu mu̶u̶, jĩĩwĩ. 35 Pedro jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ja cṹ̶ã yu̶u̶re sĩãdu̶gáatã, mu̶u̶mena diagu̶da; mu̶u̶rẽ “masĩriga” jĩĩricu, jĩĩmiwĩ. Niipetira ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá teero dícu̶ jĩĩyucomiwũ̶. 36 Too síro Jesús, ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerámena Getsemanípu̶ jeawu̶. Toopú̶ jeagu̶, ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Mú̶ã ãno duiyueya ména. Yu̶u̶ jõõpu̶ yu̶u̶ Pacu̶re sãĩgṹ̶ wáagu̶ tiia, jĩĩwĩ. 37 Pedrore, teero biiri Zebedeo põna pu̶arã́rẽ cũ̶ũ̶mena néewawi. Cũ̶ũ̶ bayiró yeeripũnapu̶ wãcũpati, bóaneõnu̶cãyigu̶. 38 Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶re diariquioro, wãcũpatire niinetõjõãga. Mú̶ã ãno pu̶tu̶áya. Cãnirã́ mee tiiwá, jĩĩmiyigu̶. 39 Cṹ̶ã beru yoasãñurõ wáa, yepapu̶ munibiácũmuyigu̶. Cõãmacũ̶rẽ sãĩyígu̶: —Pacu̶, mu̶u̶ boorí, yu̶u̶ ñañarõ netõã́dare wáarijããrõ. Yu̶u̶ teero jĩĩpacari, yu̶u̶ boorére tiiríjãña; mu̶u̶ boorépe wáari tiiyá, jĩĩyigu̶. 40 Too síro cũ̶ũ̶ buerá pu̶topu̶ cãmepu̶tú̶aatiyigu̶. Cṹ̶ãrẽ cãniã́rirapu̶re bu̶ajeáyigu̶. Pedrore jĩĩyigu̶: —¿Deero tiigú̶ yu̶u̶mena péerogã ĩña tiirídojãĩ? 41 Cãnirã́ mee tiiyá. Wãtĩ mú̶ãrẽ jĩĩcõãsãrijããrõ jĩĩrã, Cõãmacũ̶rẽ sãĩñá. Mú̶ã wãcũrémena ãñurére tiidu̶gápacari, mú̶ãye õpũ̶ũ̶rĩpe sĩcãrĩbíria, jĩĩyigu̶. 42 Opatutí wáa, cũ̶ũ̶ Pacu̶re sãĩnemóyigu̶: —Pacu̶, ñañarõ netõrére mu̶u̶ cãmotádu̶gaheri, mu̶u̶ booróbirora wáaaro, jĩĩyigu̶. 43 Sãĩã́ri siro, cũ̶ũ̶ buerá pu̶topu̶ cãmepu̶tú̶aatigu̶, cãniã́rirapu̶re bu̶ajeáyigu̶ sũcã. Cṹ̶ãrẽ wu̶goá pũnijõãyiro. 44 Teero tiigú̶, cṹ̶ãrẽ wãcõrípacu̶, cũ̶ũ̶ Pacu̶re sãĩgṹ̶ wáayigu̶ sũcã. Cũ̶ũ̶ sãĩã́rirobirora sãĩyígu̶ sũcã. 45 Too síro cãmepu̶tú̶aatigu̶, cũ̶ũ̶ bueráre jĩĩyigu̶: —¿Mú̶ã cãnirã́ tiii sũcã? ¿Cãni, yeerisãjãrã tiii? Yu̶u̶re ticoadaro jearo tiia. Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶rẽ ticogu̶daqui ñañaré tiirápu̶re. 46 Wũ̶mu̶nu̶cãña. Jãmu̶, yu̶u̶re ticogu̶du̶ atitoai mée, jĩĩyigu̶. 47 Jesús ũ̶sãmena wedesegu̶ tiiríra, ũ̶sã menamacũ̶ niimiãrigu̶ Judas jeawi. Cũ̶ũ̶mena pau̶ basocá espadapĩrĩmena, yucu̶ména atiwa. Cṹ̶ã paiaré dutirá, ãpẽrã́ bu̶toá dutirá ticocoarira niirira niiwã. 48 “Yu̶u̶ wasopúro ũpũgṹ̶ cũ̶ũ̶rã́ niigũ̶daqui; cũ̶ũ̶rẽ ñee, néewawa”, jĩĩsu̶guetoarigu̶ niiwĩ Jesuré ticogu̶du̶. 49 Máata Jesús pu̶topu̶ jeanu̶cãgũ̶: —Yu̶u̶re buegú̶, jĩĩwĩ. Teero jĩĩgũ̶rã, cũ̶ũ̶ wasopúrore ũpũwĩ. 50 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ menamacũ̶, mu̶u̶ tiigú̶ atiariguere tiisírotiya, jĩĩwĩ. Basocá ati, Jesuré ñeejõãwã. 51 Cũ̶ũ̶rẽ ñeerĩ, sĩcũ̶ Jesuména niiãrigu̶ cũ̶ũ̶ya espadare tũ̶ãwé, paiaré dutigú̶re padecotegu̶ya cãmopérore páatacojãwĩ. 52 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Tiiríjãña. Mu̶u̶yapĩrẽ quẽnocṹña. Espadamena cãmerĩ́quẽrãno espadamenarã diaadacua. 53 ¿Mu̶u̶ masĩrii? Yu̶u̶ yu̶u̶ Pacu̶re sãĩã́tã, máata doce põnarĩ ángeleare yu̶u̶re tiiápudutigu̶ ticocoboqui. 54 Yu̶u̶ teero tiiátã, Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ jĩĩrõbirora wáaribocu; tee jĩĩrõbirora wáaro booa, jĩĩwĩ. 55 Toorá Jesús basocáre jĩĩwĩ: —¿Yaarépigu̶re tiiróbiro yu̶u̶re espadapĩrĩmena, yucu̶ména ñeerã atiarĩ? Bú̶recoricõrõ yu̶u̶ Cõãmacũ̶wiipu̶ bueduiwu̶. Yu̶u̶re ñeeriwu̶. 56 Mecũ̶tígã mú̶ã tiiré niipetire profetas yu̶u̶re jóarirobirora wáaro tiia, jĩĩwĩ. Ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rẽna cõãnu̶cõ, dutipetíjõãwũ̶. 57 Jesuré ñeerira cũ̶ũ̶rẽ paiaré dutigú̶ Caifás pu̶topu̶ néewayira. Toopú̶ Moisés jóarigue buerá, teero biiri bu̶toá dutirá neãyira. 58 Pedrope yoasãñurõ Jesuré nu̶nu̶yígu̶, tée paiaré dutigú̶ya wii popea macã yepa sããwaropu̶. Toopú̶ péero sããwanemo, Cõãmacũ̶wii coterí basoca pu̶to jeanuãyigu̶, ¿deero wáamiãdarito? jĩĩgũ̶. 59 Paiaré dutirá, niipetira Judíoare Dutirá Peti “¿deero tii jĩĩditoremena cũ̶ũ̶rẽ wedesãrõ boomíĩto?” jĩĩyira, sĩãdu̶gára. 60 Pau̶ jĩĩditoremena wedesãrã jeapacari, ñañaré bu̶aríyira. Yoari siro, pu̶arã́ wedesãrã jeayira. 61 —Ãni jĩĩwĩ: “Yu̶u̶ Cõãmacũ̶wiire cõãdiocomasĩã. Itiábu̶reco siro túajeanu̶cõmasĩã”, jĩĩwĩ, jĩĩyira. 62 Paiaré dutigú̶ wũ̶mu̶nu̶cã, Jesuré sãĩñáyigu̶: —¿Mu̶u̶ deero tiigú̶ yu̶u̶ridojãĩ? ¿Deero jĩĩ yu̶u̶gu̶dari cṹ̶ã wedesãrere? jĩĩyigu̶. 63 Jesupé yu̶u̶riyigu̶. Paiaré dutigú̶ jĩĩyigu̶ sũcã: —Cõãmacũ̶ catirucugu̶ wãmemena mu̶u̶rẽ diamacṹ̶ yu̶u̶ri booa. Wedeya ũ̶sãrẽ: ¿Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ cũ̶ũ̶ beserigu̶ Cristo niiĩ? jĩĩyigu̶. 64 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ jĩĩrõbirora cũ̶ũ̶rã́ niiã. Yu̶u̶ ateréja jĩĩã: Cõãmacũ̶ tutuare cu̶onetṍgũ̶ pu̶to cũ̶ũ̶ diamacṹ̶pe duigu̶dacu. Too síro yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ toopú̶ duiri ĩñaãdacu mú̶ã. Yu̶u̶ õmebu̶ru̶áripu̶ diiátiricãrẽ ĩñaãdacu mú̶ã, jĩĩyigu̶. 65 Paiaré dutigú̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, cũ̶ũ̶ basiro cũ̶ũ̶yaro sutiroré wéeyigacojãyigu̶, ãpẽrãrẽ́ “bayiró cúai” jĩĩdutigu̶. Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Cũ̶ũ̶ teero wedesegu̶, Cõãmacũ̶rẽ ñañarõ wedesegu̶ tiii. Ãpẽrã́ wedesãrĩ boonemória marĩ. Mú̶ã cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶rẽ ñañarõ wedeserere tu̶otóaa. 66 ¿Deero tu̶gueñaĩ mú̶ã? jĩĩyigu̶. —Cũ̶ũ̶ teero jĩĩré wapa sĩãjã́rõ booa, jĩĩyira. 67 Cũ̶ũ̶rẽ u̶secó eobatétu, ñañarõ tii, doteyira. Ãpẽrã́ cũ̶ũ̶rẽ diapóapu̶ páara, 68 jĩĩyira: —Mu̶u̶ “Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiã” jĩĩgũ̶, jĩĩbu̶aya. ¿Noã mu̶u̶rẽ páaarĩ? jĩĩyira. 69 Pedro tiiwií popea macã yepapu̶ duiyigu̶. Sĩcõ paiaré dutigú̶re padecotego cũ̶ũ̶ pu̶to wáa, jĩĩyigo: —Mu̶u̶cã Jesús Galilea macũ̶mena wáanetõãrigu̶ra niiãrã, jĩĩyigo. 70 Pedro niipetira tu̶ocóropu̶: —Cũ̶ũ̶rẽ masĩriga; ñeenórẽ wedesego wedesecu, jĩĩyigu̶. 71 Teero jĩĩtoa, sopepú̶ witiwari, apegó cũ̶ũ̶rẽ ĩñayigo. Toopú̶ ĩñanucũrãrẽ wedeyigo: —Ãni Jesús Nazaret macã macũ̶mena wáarucuarigu̶ra niiĩ, jĩĩyigo. 72 —Niiria. Niirṍrã cũ̶ũ̶rẽ masĩriga, jĩĩjãyigu̶. 73 Too sírogã toopú̶ ĩñanucũrã Pedro pu̶to wáa, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —Niirṍrã mu̶u̶cã cṹ̶ã menamacũ̶ niicu. Mu̶u̶ too macãrã tiiróbiro wedesea, jĩĩyira. 74 —Yu̶u̶ diamacṹ̶ jĩĩhẽrĩ, Cõãmacũ̶ yu̶u̶re ñañarõ tiiáro. Niirṍrã cũ̶ũ̶rẽ masĩriga, jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩritabera, cãrẽquẽ wedeyigu̶. 75 Pedro Jesús jĩĩãriguere wãcũbu̶ayigu̶: “Cãrẽquẽ wedeadari su̶guero, yu̶u̶re ĩtĩã́rĩ ‘cũ̶ũ̶rẽ masĩriga’ jĩĩgũ̶dacu mu̶u̶”, jĩĩwĩ. Teeré wãcũbu̶agu̶, witiwa, bayiró utiyigu̶.

Mateo 27

1 Bóeri niipetira paiaré dutirá, bu̶toá dutirá neãyira. “¿Deero tii marĩ Jesuré sĩãã́dari?” jĩĩ wedeseyira. 2 Quẽnotóa, Jesuré siatú, néewa, Judea dita dutigú̶pu̶re ticoyira. Cũ̶ũ̶ Poncio Pilato wãmecu̶tiwi. 3 Too síro Judas Jesuré ticoarigu̶ “cũ̶ũ̶rẽ sĩãã́dacua” jĩĩrére tu̶oyígu̶. Teeré tu̶ogú̶, bayiró wãcũpatiyigu̶. Teero tiigú̶, niyeruquiri treintaquirire paiaré dutiráre, bu̶toá dutiráre wiyajã́miyigu̶. 4 Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ ñañarõ tiiátu̶. Basocú̶ ãñugṹ̶, ñañaré manigṹ̶rẽ sĩãdutígu̶ ticoatu̶, jĩĩyigu̶. —Mu̶u̶ teero tiiré ũ̶sãye mee niiã. Mu̶u̶ye maquẽ niicu, jĩĩyira. 5 Cṹ̶ã teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, niyerure Cõãmacũ̶wiipu̶ cõãcũyigu̶. Too síro wáa, cũ̶ũ̶ basiro wãmu̶ãpu̶ siatú, ñaañumu, diajõãyigu̶. 6 Paiaré dutirá niyeruquirire née, jĩĩyira: —Ate niyeru basocú̶re sĩãré wapa niiã. Teero tiirá, marĩ Cõãmacũ̶wii niyeru cṹũritibapu̶ cṹũmasĩricu. Marĩrẽ dutiré teero tiidutíria, jĩĩyira. 7 Cṹ̶ã “¿deero tiiádari ate niyerumena?” jĩĩ wedeseari siro, sotu̶paru̶ weeadara cṹ̶ã dii cope niirí ditare sãĩdutíyira. “Toopú̶ aperó macãrã diari, cṹ̶ãrẽ yaaádaro niiãdacu”, jĩĩyira. 8 Teero tiiró, atitóre tiidita “Díi Dita” wãmecu̶tia. 9 Cṹ̶ã teero tiirémena profeta Jeremías jóarigue diamacṹ̶ wáaro tiiyíro. Ateré jóarigu̶ niiwĩ: “Cũ̶ũ̶ treinta niyeruquiri wapacu̶tíi”, jĩĩãdacua Israelya põna macãrã. 10 Cṹ̶ã tee niyerumena sotu̶paru̶ weeadara cṹ̶ã dii cope niirí ditare sãĩã́dacua. Cõãmacũ̶ yu̶u̶re wededutirirobirora tiiádacua, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 11 Too síro Jesús Judea dita dutigú̶ díamacũ̶ nucũyigu̶. Tiidita dutigú̶: —¿Mu̶u̶rã́ niiĩ judíoa õpũ̶? jĩĩ sãĩñáyigu̶. —Mu̶u̶ jĩĩrõbirora cũ̶ũ̶rã́ niiã, jĩĩyigu̶. 12 Paiaré dutirá, teero biiri bu̶toá dutirá cũ̶ũ̶rẽ wedesãrĩ, yu̶u̶riyigu̶. 13 Pilato cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —¿Mu̶u̶ cṹ̶ã wedesãrere tu̶oríi? ¿Deero tiigú̶ yu̶u̶ridojãĩ? jĩĩyigu̶. 14 Jesús sicawãme wedesãrere yu̶u̶ridojãyigu̶. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶heri ĩñagũ̶, tiidita dutigú̶ ĩñamanijõãyigu̶. 15 Cũ̶marĩcṍrõ Pascua bosebu̶recori niirĩ, tiidita dutigú̶ sĩcũ̶ peresuwiipu̶ niigṹ̶rẽ basocá cṹ̶ã wionécodu̶gagu̶re wionécorucuwi. 16 Teebu̶recorire sĩcũ̶ peresuwiipu̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiwi Barrabás. Niipetira cũ̶ũ̶ ñañaré tiiríguere masĩjĩya. 17 Teero tiigú̶, Pilato basocá pau̶ cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ neãrĩ ĩñagũ̶, cṹ̶ãrẽ sãĩñáyigu̶: —¿Niirẽ́ yu̶u̶ wionécori boogári, Barrabáre o Jesús cṹ̶ã “Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo” jĩĩgṹ̶pere? jĩĩyigu̶. 18 Jesuré ĩñatutira ticoariguere Pilato masĩjãjĩyi. 19 Apeyé, cũ̶ũ̶ queti beserí basocu̶ duirópu̶ duiri, cũ̶ũ̶ nu̶mo cũ̶ũ̶rẽ queti ticocoyigo. “Mu̶u̶ besegu̶du̶re ñañarõ tiiríjãña. Ãñugṹ̶ niiqui. Ñami cũ̶ũ̶ye maquẽrẽ bayiró quioró quẽẽãtu̶”, jĩĩcomiyigo. 20 Paiaré dutirá, teero biiri bu̶toá dutirá basocáre sãĩdutíyira: “Barrabápere wionécodutiya; Jesupére sĩãdutíya”, jĩĩdutiyira. 21 Too síro Pilato basocáre sãĩñánemoyigu̶: —Cṹ̶ã pu̶arã́rẽ ¿niipére wionécori boogári? jĩĩyigu̶. —¡Barrabáre! jĩĩyira. 22 Pilato cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Too docare Jesús cṹ̶ã “Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo” jĩĩgṹ̶pere ¿deero tiirí boogári? jĩĩyigu̶. —¡Curusapu̶ páabiatudutiya! jĩĩyira niipetira. 23 —¿Ñeenó ñañaré tiiárĩ cũ̶ũ̶? jĩĩyigu̶. Basocápe bayiró bu̶su̶rómena: —¡Curusapu̶ páabiatudutiya! jĩĩnemoyira. 24 Basocá Pilato wedeserere tu̶odu̶gáriyira. Teero biiri noo booró acaribíãmajãyira. Pilato teeré ĩñagũ̶, oco néeatidutiyigu̶. Basocá ĩñacoropu̶ wãmocose, jĩĩyigu̶: —Ãni basocú̶re sĩãrĩ́, yu̶u̶ tiiré mee niiã. Cũ̶ũ̶ diari, mú̶ãye wapa niiãdacu, jĩĩyigu̶. 25 Cṹ̶ã niipetira yu̶u̶yira: —Cũ̶ũ̶ diare wapa ũ̶sã põnamena wapa cu̶oáda, jĩĩyira. 26 Too síro Barrabáre wionécobosayigu̶. Jesuré tãnadutítoaari siro, curusapu̶ páabiatu sĩãdutíyigu̶. 27 Too síro Pilatoyara surara cṹ̶ãye wiseri popea macã yepapu̶ Jesuré néewayira. Toopú̶ ãpẽrã́ niipetira surarare néõyira cũ̶ũ̶ pu̶topu̶. 28 Cũ̶ũ̶yaro sutiroré tuuwé, aperó õpũ̶ya sutiro tiiróbiro bayiró sõãrṍrẽ sã́ãyira. 29 Sicabeto potamena tiiári beto cũ̶ũ̶ya dupupu̶re péoyira. Sicagú̶ tuurítuarigu̶ õpũ̶yagu̶norẽ cũ̶ũ̶ diamacṹ̶ wãmomena ñeedutiyira. Teero tiitóa, cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ ñicãcoberimena jeacũmu, cũ̶ũ̶rẽ buijã́yira. —U̶seniã mu̶u̶mena, judíoa õpũ̶, jĩĩ buijã́yira. 30 Cũ̶ũ̶rẽ u̶secó eobatétuyira. Tuurítuarigu̶re cũ̶ũ̶rẽ tũ̶ãwécojã, dupupu̶ pee páayira. 31 Buitóa, cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ sã́ããrirore tuuwécojã, cũ̶ũ̶ sãñasu̶guearirore sã́ãyira. Curusapu̶ páabiatura wáara néewawa. 32 Jesuré páabiatura wáara néewari, sĩcũ̶ basocú̶ Cirene macã macũ̶rẽ bu̶ajeárira niiwã. Cũ̶ũ̶ Simón wãmecu̶tiwi. Cũ̶ũ̶rẽ Jesús apawari curusare apadutirira niiwã. 33 Cṹ̶ã jeawa Gólgota buropu̶. Gólgota jĩĩrõ, “Dupucoro” jĩĩrõ tiia. 34 Toopú̶ vino sũ̶guẽrémena wú̶oarigue tĩ́ãmiwã. Cũ̶ũ̶pe teeré sĩniñámi, sĩnidújãwĩ. 35 Cũ̶ũ̶rẽ curusapu̶ páabiatuari siro, surara cũ̶ũ̶ye suti niimiãriguere batoadara, jĩĩbu̶aapewa. Cṹ̶ã teero tiirémena profeta jóarigue diamacṹ̶ wáaro tiiyíro. Ateré jóarigu̶ niiwĩ: Yée sutire cṹ̶ã basiro jĩĩbu̶aape batowa, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 36 Too síro surara cũ̶ũ̶rẽ cotera jeanuãwã. 37 Jesuyá dupu sotoapu̶ basocá cũ̶ũ̶rẽ wedesããriguere jóatunoriro niiwũ̶ táboapĩpu̶re. “ÃNI JESÚS JUDÍOA ÕPŨ̶ NIIĨ”, jĩĩ jóanoriro niiwũ̶. 38 Jesuména pu̶arã́ yaarépirare páabiatuwa; sĩcũ̶ diamacṹ̶pe, ãpĩ acuniñape nu̶cõwã́. 39 Basocá toopú̶ netõwára, cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ jĩĩrã, dupupá saguejṍãrucuwa. 40 Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwã: —Jṹ̶ũ̶. Mu̶u̶ “Cõãmacũ̶wiire cõãgũ̶da” jĩĩmiwũ̶rã. “Itiábu̶reco siro apewií tiipetícojãgũ̶da”, jĩĩmiwũ̶rã mu̶u̶. Teero jĩĩrigu̶ mu̶u̶ basirora netõnéña. Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ niigũ̶, curusapu̶ tusagú̶ diiátiya, jĩĩwã. 41 Paiaré dutirácã, Moisés jóarigue buerá, teero biiri bu̶toá dutirámena teerora jĩĩ buijã́wã: 42 —Cũ̶ũ̶ ãpẽrãcã́rẽ netõnéwĩ; cũ̶ũ̶ basirope netõnémasĩrii. “Israelya põna macãrã õpũ̶ niiã”, jĩĩwĩ. Too docare curusapu̶ tusagú̶ cũ̶ũ̶ basiro diiátiaro. Cũ̶ũ̶ basiro diiátiri docare, padeoáda. 43 Cũ̶ũ̶ “Cõãmacũ̶rẽ padeóa” jĩĩwĩ. “Cõãmacũ̶ macũ̶ niiã” jĩĩwĩ. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ maĩgṹ̶, cũ̶ũ̶rẽ netõnéãrõ, jĩĩ buijã́wã. 44 Yaarépira cũ̶ũ̶mena curusapu̶ páabianu̶cõãriracã teerora cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ jĩĩ buijã́wã. 45 Coeritó niirĩ, niipetiro tiiditapu̶ naĩtĩãjõãwũ̶. Tée ñamica tres niirĩpu̶ naĩtĩãtuwu̶. 46 Tii hora niirĩrã, Jesús bayiró acaribíwi: —Elí, Elí, ¿lama sabactani? jĩĩwĩ cũ̶ũ̶yemena. Teero jĩĩgũ̶, “Cõãmacũ̶, Cõãmacũ̶, ¿deero tiigú̶ yu̶u̶re cõãwai?” jĩĩgũ̶ tiiwí. 47 Ãpẽrã́ sĩquẽrã toopú̶ niirã́ teeré tu̶orá, jĩĩwã: —Ĩ́ni profeta Elíare su̶ocógu̶ tiiquí, jĩĩmiwã. 48 Máata sĩcũ̶ cu̶tu̶wá, sicasitia née, vino piyare soanéwĩ. Sĩniã́rõ jĩĩgũ̶, sicagú̶ cãnu̶gũ̶pu̶ siatú, cũ̶ũ̶rẽ súumu̶õcowi. 49 Cũ̶ũ̶ teero tiirí, ãpẽrã́ jĩĩwã: —Coteya ména. Elías cũ̶ũ̶rẽ netõnégũ̶ atiboqui, jĩĩmiwã. 50 Jesús bayiró acaribínemo, diajõãwĩ. 51 Cũ̶ũ̶ diari, Cõãmacũ̶wii popeapu̶ Ãñunetõjõãri Tatia cãmotáyosari casero ũ̶mu̶ã́rõpe yigadiati, pu̶acaséropu̶ jeacotuariro niiwũ̶. Dita bayiró cãmeña, ũ̶tãpá watijṍãriro niiwũ̶. 52 Ũ̶tãtutiri diarirare cṹũre tutiri tusujõãriro niiwũ̶. Teero wáari, diarira Cõãmacũ̶rẽ padeoríra masãrira niiwã. 53 Jesús cũ̶ũ̶ masãmu̶ããri siro, ũ̶tãtutiripu̶ niimiãrira witiwa, Jerusalénpu̶ sããatiwa. Cṹ̶ãrẽ pau̶ ĩñawã. 54 Cien surara dutigú̶, cũ̶ũ̶ suraramena Jesuré coterá dita cãmeñarĩ ĩñarã, apeyenó wáari ĩñarã, bayiró cuira, jĩĩyira: —Diamacṹ̶rã ãni Cõãmacũ̶ macũ̶ niimiãyi, jĩĩyira. 55 Pau̶ numiã́cã toopú̶ niiwã. Cṹ̶ã Jesuré tiiápurira niiwã. Cũ̶ũ̶ Galileapu̶ atiri, cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶átiwa. Yoaropu̶ Jesuré ĩñanucũwã. 56 Cṹ̶ãmena niiwã: María Magdalena; María (coo Santiago, José paco niiwõ); Zebedeo nu̶mo niiwã. 57 Náĩcũmurĩ, sĩcũ̶ pee apeyé cu̶ogú̶ Arimatea macã macũ̶ jeayigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiwi José. Cũ̶ũ̶cã Jesuré padeogú̶ra niiwĩ. 58 Cũ̶ũ̶ Pilato pu̶topu̶ sããwa, Jesuyá õpũ̶ũ̶rẽ sãĩyígu̶. Pilato surarare “ticoya” jĩĩyigu̶. 59 Too síro José Jesuyá õpũ̶ũ̶rẽ néedioco, sutiró ãñurí casero, jũĩrĩ́ manirí caseromena cõmayígu̶. 60 Túajea, cũ̶ũ̶ya tuti mama tuti ũ̶tãgãpu̶ coari tutipu̶ cṹũyigu̶. Tiituti José coadutíri tuti niiwũ̶. Tiitutire ũ̶tãqui pairíquicamena tuunéwa, biajã́, wáajõãyigu̶. 61 María Magdalena, apegó María tiituti díamacũ̶pu̶ ĩñaduiyira. 62 Apebú̶reco ũ̶sã yeerisãri bu̶reco niirĩ, paiaré dutirá, teero biiri fariseo basoca Pilato pu̶topu̶ neãyira. 63 Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —Ũ̶sãrẽ dutigú̶, ũ̶sã jõõ niiãrigu̶ jĩĩditorepigu̶ catigu̶pu̶ jĩĩriguere wãcũã. “Yu̶u̶ itiábu̶reco diari siro, masãgũ̶da”, jĩĩrigu̶ niiwĩ. 64 Teero tiigú̶, surarare cũ̶ũ̶rẽ cṹũri tutipu̶ ticocoya, ãñurõ bia, cotearo jĩĩgũ̶. Itiábu̶recore ãñurõ cotedutiya. Teero tiihéri, cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ yaajã́bocua. Yaaári siro, basocáre “diaarigu̶pu̶ niipacu̶, masãjõããrigu̶ niiãwĩ” jĩĩbocua. Cṹ̶ã teero jĩĩãtã, too su̶guero jĩĩditore nemorṍ ñañaãdacu, jĩĩyira. 65 Pilato cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Surarare néewaya. Tiitutipu̶ merẽã wáari jĩĩrã, mú̶ã põõtẽ́õrõ ãñurõ bia, cotedutiya, jĩĩyigu̶. 66 Teero tiirá, ũ̶tãqui biaríqui sotoa sicadaména wéediyoturira niiwã, cṹ̶ã sããwari, ĩñamasĩãda jĩĩrã. Ãñurõ biaári siro, surarare cotedutira cṹũyira.

Mateo 28

1 Ũ̶sã yeerisãri bu̶reco sábado netõã́ri siro, apebú̶reco bóeri María Magdalena, apegó Maríamena tiitutire ĩñarã wáayira. 2 Wãcũña manirṍ dita bayiró cãmeñayiro. Ángele ũ̶mu̶ã́sepu̶ niiãrigu̶ diiátiyigu̶. Tiitutire wáa, cṹ̶ã biamíriquicare aperopú̶ tuunécowayigu̶. Too síro tiiquica sotoapu̶ jeanuãyigu̶. 3 Cũ̶ũ̶ bu̶po wã́ãyoro tiiróbiro asiyáyigu̶. Cũ̶ũ̶ye suti bayiró butiré capemóre niiyiro. 4 Surara cũ̶ũ̶rẽ cui, ñapõpi, diara tiiróbiro ñaacũmuyira. 5 Ángele numiã́rẽ jĩĩyigu̶: —Cuirijãña. Yu̶u̶ masĩã: Mú̶ã Jesuré cṹ̶ã curusapu̶ páabiatu sĩãã́rigu̶re ãmaãrã tiia. 6 Ãnorẽ́ maniĩ. Cũ̶ũ̶ jĩĩrirobirora masãtoaawĩ. Jãmu̶, cũ̶ũ̶rẽ cṹũãrirore ĩñarã atiya. 7 Ĩñatoa, boyeromena cũ̶ũ̶ buerá niiãrirare queti wedera wáaya: “Diarigu̶pu̶ niipacu̶, masãjõããrigu̶ niiãwĩ. Cũ̶ũ̶ mú̶ã su̶guero Galileapu̶ jeatoagu̶daqui. Toopú̶ cũ̶ũ̶rẽ ĩñaãdacu”, jĩĩ wedeya. Teeré yu̶u̶ mú̶ãrẽ wedegu̶ atiawũ̶, jĩĩyigu̶. 8 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, tiitutipu̶ niiãrira boyeromena wáajõãyira. Cuipacara, u̶seniremena cu̶tu̶wáyira, Jesús buerá niiãrirare wedera wáara. 9 Wãcũña manirṍ Jesús cṹ̶ãrẽ bauá, ãñudutiyigu̶. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶ pu̶to wáa, cũ̶ũ̶ye du̶porire ñaapeó, padeoyíra. 10 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Cuirijãña. Yu̶u̶ bueráre Galileapu̶ wáadutira wáaya. Toopú̶ yu̶u̶re ĩñaãdacua, jĩĩyigu̶. 11 Numiã́ wáaritabe, sĩquẽrã surara tiitutire cotemiãrira macãpu̶ jeayira. Paiaré dutiráre niipetire toopú̶ wáaariguere wedeyira. 12 Teero tiirá, paiaré dutirá, bu̶toá dutirámena neãyira. Cṹ̶ã “¿deero tiiró booi?” jĩĩ wedeseyira. Wedeseari siro, surarare pairó niyeru tico, 13 jĩĩyira: —Ateré basocáre jĩĩña: “Ñami ũ̶sã cãninetṍritabe, Jesús buerá jeaarira niiãwã. Cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ yaajã́ãrira niiãwã”, jĩĩña. 14 Pilato mú̶ã wedeariguere tu̶orí, ũ̶sã “diamacṹ̶rã teero wáaariro niiãwũ̶” jĩĩapuada. Ũ̶sã teero jĩĩrĩ, mú̶ãrẽ ñañarõ wáaricu, jĩĩyira. 15 Surara niyeru ñee, cṹ̶ãrẽ wededutirirobirora wederira niiwã. Judíoa atitópu̶cãrẽ surara jĩĩditoriguere wedeserucujãya. 16 Too síro ũ̶sã Jesús buerá once Galileapu̶ wáawu̶. Ũ̶tãgũ̶pú̶ Jesús ũ̶sãrẽ wáadutirigu̶pu̶ wáawu̶. 17 Cũ̶ũ̶rẽ ĩña, padeowú̶. Ãpẽrãpé “¿cũ̶ũ̶rã́ niiĩye?” jĩĩ wãcũwã. 18 Jesús ũ̶sã pu̶topu̶ ati, jĩĩwĩ: —Cõãmacũ̶ yu̶u̶re õpũ̶ sõnecotoaawĩ. Niipetiro ũ̶mu̶ã́se, atiditaré dutimasĩã. 19 Teero tiirá, niipetiropu̶ macãrãrẽ yée quetire wedera wáaya. Cṹ̶ãrẽ mú̶ã tiiróbiro yu̶u̶ buerá niirĩ tiiyá. Cṹ̶ãrẽ wãmeõtira, yu̶u̶ Pacu̶, yu̶u̶, Espíritu Santo wãmemena wãmeõtiya. 20 Niipetire yu̶u̶ mú̶ãrẽ dutiriguere cṹ̶ãrẽ bueya, yu̶u̶aro jĩĩrã. Niipetire bu̶recori mú̶ãmena niirucujãgũ̶dacu. Tée atibú̶reco petirípu̶cãrẽ mú̶ãmena niirucujãgũ̶dacu, jĩĩ wedewi Jesús.

Marcos 1

1 Jesucristo Cõãmacũ̶ macũ̶ye queti niinu̶cãrigue. 2 Profeta Isaías ateré jóarigu̶ niiwĩ: Yu̶u̶re wedesu̶guegu̶re mu̶u̶ su̶guero ticocogu̶da. Cũ̶ũ̶ mu̶u̶ wáaadarimarẽ quẽnoyúegu̶daqui. 3 Sĩcũ̶ yucu̶ manirṍ, basocá manirṍpu̶ bayiró bu̶su̶rómena wedegu̶daqui: “Sĩcũ̶ õpũ̶ atiadarimarẽ quẽnarõ tiiróbiro, marĩ Õpũ̶ atiadari su̶guero, mú̶ã ñañaré tiirére duujã́, ãñurõ niiyueya”, jĩĩgũ̶daqui, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 4 Teero tiigú̶, Juan basocá manirṍpu̶ niiyigu̶. Basocáre ocoména dícu̶ wãmeõtinetõyigu̶. Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ wedeyigu̶: —Mú̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, waso, wãmeõtidutiya. Teero tiirí, Cõãmacũ̶ mú̶ã ñañaré tiirére acabógu̶daqui, jĩĩyigu̶. 5 Pau̶ Judea dita macãrã, ãpẽrã́ Jerusalén macãrã cũ̶ũ̶ wederére tu̶orá wáayira. Cṹ̶ã ñañaré tiirére wedenetõãri siro, día Jordánpu̶ cṹ̶ãrẽ wãmeõtiyigu̶. 6 Cũ̶ũ̶yaro sutiró camello póarimena tiiríro niiyiro; cũ̶ũ̶ siatúrida wáicu̶ caseroda niiyiro. Cũ̶ũ̶ yeseroare, macãnu̶cũ̶ macãrã mumiãocore yaarucuyigu̶. 7 Juan basocáre wedeyigu̶: —Yu̶u̶ siro ãpĩ yu̶u̶ nemorṍ tutuagu̶ atigu̶daqui. Cũ̶ũ̶ ãñunetõgũ̶ niiqui. Yu̶u̶peja cũ̶ũ̶rẽ sĩcãrĩbíridojãcu. 8 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ ocoména wãmeõtia. Cũ̶ũ̶peja nemorṍ ãñurõ tiigú̶daqui mú̶ãrẽ: Espíritu Santore ticodiocogu̶daqui, mú̶ãmena niirucujããrõ jĩĩgũ̶, jĩĩyigu̶ Juan. 9 Teebu̶recorira Jesús Nazaretpu̶ niiyigu̶. Tiimacã Galilea ditapu̶ niiã. Too niiãrigu̶ wáa, jeayigu̶ Juan pu̶topu̶. Juan cũ̶ũ̶rẽ día Jordánpu̶ wãmeõtiyigu̶. 10 Jesús tiimaapú̶ niiãrigu̶ maajeánu̶cãgũ̶, máata ũ̶mu̶ã́se pã́õrĩ ĩñayigu̶. Espíritu Santo sĩcũ̶ bua tiiróbiro baugú̶ cũ̶ũ̶pu̶re diijeáyigu̶. 11 Teero wáari, ũ̶mu̶ã́sepu̶ wedeseri tu̶oyíra: —Mu̶u̶ yu̶u̶ macũ̶ yu̶u̶ bayiró maĩgṹ̶ niiã. Mu̶u̶mena bayiró u̶seniã, jĩĩyigu̶. 12 Máata Espíritu Santo basocá manirṍpu̶ Jesuré wáadutiyigu̶. 13 Toopú̶re cuarenta bu̶recori wáicu̶ra cúara watoapu̶ niiyigu̶. Wãtĩãrẽ dutigú̶ Satanás wãmecu̶tigu̶ cũ̶ũ̶rẽ jĩĩcõãsãmiyigu̶, ¿niirṍrã Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́rii? jĩĩgũ̶. Ángelea Jesuré tiiápuyira. 14 Juanrẽ́ peresu sõnecoari siro, Jesús Galileapu̶ wáayigu̶. Cõãmacũ̶ basocáre netõnére quetire wedeyigu̶. 15 “Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare jeaadaropu̶ tiia. Teero tiirá, mú̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasoyá. Teero biiri Cõãmacũ̶ basocáre netõnére quetire padeoyá”, jĩĩyigu̶. 16 Jesús Galileataro wesapu̶ wáayigu̶. Toopú̶ wáagu̶, Simónrẽ, cũ̶ũ̶ bai Andrére ĩñayigu̶. Wai wasarí basoca niijĩrã, bapigu̶ cõãño, wai wasara tiiyíra. 17 Jesús jĩĩyigu̶ cṹ̶ãrẽ: —Jãmu̶ yu̶u̶mena. Mú̶ã mecũ̶tígãrẽ wai wasarí basoca niiã; too síropu̶re mú̶ã basocáre yée quetire ãñurõ wederí basoca wáaadacu sáa. Teeré wederi, pau̶ padeoádacua, jĩĩyigu̶. 18 Teeré tu̶orá, máata cṹ̶ãye bapiyucu̶re toorá cṹũjã, Jesuména wáajõãyira. 19 Too péero wáa, Zebedeo põna Santiago, cũ̶ũ̶ bai Juanrẽ́ ĩñayigu̶. Cṹ̶ã dooríwu̶pu̶ bapiyucu̶re jeesãñáyira. 20 Jesús máata cṹ̶ãcãrẽ “jãmu̶” jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, cṹ̶ãyawu̶ dooríwu̶pu̶ niirã́rẽ, cṹ̶ã pacu̶ Zebedeore, cũ̶ũ̶rẽ padecoterare cṹũjã, wáajõãyira Jesuména. 21 Capernaum macãpu̶ jeayira. Judíoa yeerisãri bu̶reco niirĩ, Jesús cṹ̶ã neãrí wiipu̶ sããwa, tiiwiipú̶ niirã́rẽ buenu̶cãyigu̶. 22 Cũ̶ũ̶ buerére tu̶orá, tu̶omaníjõãyira. Dutiré cu̶ogú̶ tiiróbiro bueyigu̶. Moisés jóarigue buerá tiiróbiro bueriyigu̶. 23 Tiiwií cṹ̶ã neãrí wiipu̶ sĩcũ̶ basocú̶ niiyigu̶. Wãtĩ cũ̶ũ̶pu̶re niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ acaribíyigu̶: 24 —Mu̶u̶ Jesús Nazaret macũ̶, ũ̶sãrẽ potocṍrijãña. Ũ̶sãrẽ ñañarõ tiidíogu̶ atigu̶ tiia. Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ ĩñamasĩã. Cõãmacũ̶ ticodiocorigu̶, ñañaré manigṹ̶ niiã, jĩĩyigu̶. 25 —Ditamaníjõãña; cũ̶ũ̶pu̶re niigṹ̶, witiwaya, jĩĩ tutiyigu̶ Jesús. 26 Wãtĩ cũ̶ũ̶pu̶re niigṹ̶ cũ̶ũ̶rẽ ñaacũmu, ñapõpiri tiiyígu̶. Bayiró acaribí, witiwayigu̶. 27 Niipetira ĩñamanijõãyira. Cṹ̶ã basiro cãmerĩ́ sãĩñá tiiyíra: —¿Ñeenó niimiĩto ate mama bueré? Ãni basocú̶ wãtĩã cõãmasĩrere cu̶ojã́ĩ. Wãtĩã cũ̶ũ̶ “witiwaya” jĩĩrĩ, witijõãya, jĩĩyira cṹ̶ãpeja. 28 Máata Jesuyé queti Galileapu̶re sesajõãyiro. 29 Máata Jesús cṹ̶ã neãrí wii niiãrigu̶ witi, Simón, Andrécãya wiipu̶ wáayigu̶. Santiago, Juan cũ̶ũ̶mena wáayira. 30 Toopú̶ Simón mañecõ wiorécu̶tigo pesayigo. Máata teeré wedeyira Jesuré. 31 Jesús coo pu̶topu̶ sããwayigu̶. Coore wãmopu̶ ñee, wéemu̶õdu̶pocoyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero tiiríra, wioré tatijṍãyiro. Coo cṹ̶ãrẽ yaaré ecayígo. 32 Muĩpũ sããwaari siro, niipetira diarecu̶tirare Jesús pu̶topu̶ néewayira. Wãtĩã sããnoriracãrẽ néewayira. 33 Niipetira tiimacã macãrã Jesús niirí wii sopepu̶tó neãyira. 34 Niipetira noo niiré diaré cu̶oráre netõnépetijãyigu̶. Pau̶ wãtĩãrẽ cõãwionecoyigu̶. Cṹ̶ãrẽ wedesedutiriyigu̶. Cṹ̶ã Jesús Cõãmacũ̶ macũ̶ niirére masĩyira. 35 Apebú̶reco bóeadari su̶guero, Jesús wãcã, macã wesapu̶, basocá manirṍpu̶ Cõãmacũ̶mena wedesegu̶ wáayigu̶. 36 Simón, cũ̶ũ̶ menamacãrãmena Jesuré ãmaãrã wáayira. 37 Cũ̶ũ̶rẽ bu̶a: —Niipetira mu̶u̶rẽ ãmaãrã tiiáwã, jĩĩmiyira. 38 Cũ̶ũ̶pe: —Jãmu̶ pu̶togã niiré macãrĩpu̶, jĩĩyigu̶--. Toopú̶cãrẽ yée quetire wedegu̶ wáagu̶da. Ateré tiigú̶ra yu̶u̶ atiditapú̶ atirigu̶ niiã, jĩĩyigu̶. 39 Niipetiro Galileapu̶re judíoa neãré wiseripu̶ wedewarucugu̶ wáayigu̶. Wãtĩãrẽ cõãwionecoyigu̶. 40 Sĩcũ̶ basocú̶ õpũ̶ũ̶ bóagu̶ cũ̶ũ̶ pu̶to wáa, ñicãcoberimena jeacũmuyigu̶: —Mu̶u̶ yu̶u̶ diarecu̶tirere netõnédu̶gagu̶, netõnémasĩã, jĩĩyigu̶. 41 Jesús cũ̶ũ̶rẽ bóaneõgũ̶, cũ̶ũ̶rẽ ñaapeó, jĩĩyigu̶: —Netõnédu̶gaga. Diaremanigũ̶ pu̶tu̶áya, jĩĩyigu̶. 42 Máata cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶ bóare yatijõãyiro. Diaremanigũ̶ pu̶tu̶áyigu̶. 43 Jesús cũ̶ũ̶rẽ máata ticocogu̶, dutiyigu̶: 44 —Ateré ãpẽrãrẽ́ wedegu̶ mee tiiwá, jĩĩmiyigu̶--. Pairé ẽñogṹ̶ wáaya, “ãñujõããyi” jĩĩdutigu̶. Moisés dutirirobirora tiiwá, basocá niipetira mu̶u̶ diaré netõã́riguere masĩãrõ jĩĩgũ̶, jĩĩyigu̶. 45 Cũ̶ũ̶pe wáa, cũ̶ũ̶rẽ wáaariguere wedenu̶cã, niipetiropu̶ wedepetijãyigu̶. Teero tiigú̶, Jesús macãrĩpú̶re basocá ĩñacoropu̶re wáariyigu̶. Teemacãrĩ wesapu̶, basocá manirṍpu̶ wáayigu̶. Cũ̶ũ̶ teero tiipacári, niipetiro macãrãpu̶ wáa, cũ̶ũ̶rẽ ĩñanetõyira.

Marcos 2

1 Pee bu̶recori wáaripacari, Jesús Capernaumpu̶ coepu̶tú̶ayigu̶. Tiimacã macãrã “cũ̶ũ̶ niirí wiipu̶ niiĩ” jĩĩré quetire tu̶oyíra. 2 Basocá pau̶ toopú̶ neãyira. Tiiwiiré dadajõãyira, sopepu̶tócãrẽ teerora. Sããwamasĩña maniyíro. Cṹ̶ãrẽ bueyigu̶. 3 Cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ sĩcũ̶ wáamasĩhẽgũ̶rẽ néejeayira. Bapari ũ̶mu̶ã cũ̶ũ̶rẽ ñoonéyira. 4 Cṹ̶ã basocá pau̶ niirĩ, Jesús pu̶togãpu̶ jeamasĩriyira. Teero tiirá, wii sotoápu̶ mu̶ãwa, Jesús niirṍ sotoapu̶ sicacope néeweyira. Tiicopepu̶ wáamasĩhẽgũ̶rẽ cũ̶ũ̶ cõãrṍmena diocóyira. 5 Jesús cṹ̶ã padeorí ĩñagũ̶, wáamasĩhẽgũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Yáa wedegu̶, mu̶u̶ ñañaré tiirére acabónotoaa, jĩĩyigu̶. 6 Toopú̶ duirá Moisés jóarigue buerá wãcũyira: 7 “¿Ãni deero tiigú̶ biiro wedesei? Teero jĩĩgũ̶, Cõãmacũ̶rẽ ñañarõ wedesegu̶ tiii. Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã ñañaré tiirére acabómasĩĩ”, jĩĩ wãcũyira cṹ̶ãpeja. 8 Máata Jesupé cṹ̶ã wãcũrére masĩjãyigu̶. —¿Deero tiirá mú̶ã teero wãcũĩ? 9 Ãnirẽ́ “mu̶u̶ ñañaré tiirére acabónotoaa” yu̶u̶ jĩĩrĩ, tee cũ̶ũ̶rẽ acabónoãriguere ĩñaricu mú̶ãjã. Yu̶u̶ ãni wáamasĩhẽgũ̶rẽ “wũ̶mu̶nu̶cã, mu̶u̶ cõãrṍrẽ néeapa wáaya” jĩĩrĩpereja, cũ̶ũ̶ wũ̶mu̶nu̶cãrĩ ĩñaã mú̶ã. 10 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ niiã. Teero tiigú̶, atiditapú̶re basocá cṹ̶ã ñañaré tiirére acabómasĩã. Yu̶u̶ dutirére mú̶ãrẽ ẽñogṹ̶da, jĩĩyigu̶ cũ̶ũ̶peja. Wáamasĩhẽgũ̶rẽ jĩĩyigu̶: 11 —Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ “wũ̶mu̶nu̶cãña” jĩĩã. Mu̶u̶ cõãrṍrẽ néeapa, mu̶u̶ya wiipu̶ pu̶tu̶awaya, jĩĩyigu̶. 12 Wáamasĩhẽgũ̶ niimiãrigu̶ wũ̶mu̶nu̶cã, máata cũ̶ũ̶ cõãrṍrẽ néeapa, niipetira ĩñacoro wáajõãyigu̶. Teero tiirá, niipetira ĩñamanijõãyira. Cõãmacũ̶rẽ u̶senire tico, “biiro tiirére marĩ ĩñahẽrã niiãwũ̶” jĩĩyira. 13 Galileataro wesapu̶ wáayigu̶ sũcã. Niipetira basocá cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ neããri siro, cṹ̶ãrẽ bueyigu̶. 14 Too netõwágu̶, Alfeo macũ̶rẽ ĩñabu̶ayigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Leví. Cũ̶ũ̶ romanuã õpũ̶rẽ niyeru wapasébosari basocu̶ niiyigu̶. Jesús cũ̶ũ̶ paderópu̶ duiri ĩña: —Jãmu̶ yu̶u̶mena, jĩĩyigu̶. Leví wũ̶mu̶nu̶cã, cũ̶ũ̶mena wáajõãyigu̶. 15 Too síro Jesús Leviyá wiipu̶ yaaduiyigu̶ cũ̶ũ̶ buerámena. Pau̶ niyeru wapasébosari basoca, ãpẽrã́ ñañaré tiirá cṹ̶ãmena yaaduiyira. Pau̶ peti cṹ̶ãno Jesuré nu̶nu̶yíra. 16 Moisés jóarigue buerá fariseo basoca niirã́ Jesús cṹ̶ãmena yaari ĩñarã, cũ̶ũ̶ bueráre sãĩñáyira: —¿Deero tiigú̶ mú̶ãrẽ buegú̶ ñañaré tiirámena, niyeru wapasébosari basocamena yaai? jĩĩyira. 17 Jesupé teeré tu̶ogú̶, cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Diaremanirã u̶cotigu̶re boorícua; diarecu̶tira dícu̶ u̶cotigu̶re boocúa. “Ãñuré dícu̶ tiia” jĩĩrã́rẽ ãmaãgũ̶ atiriwu̶; ñañaré tiirápere ãmaãgũ̶ atiwu̶, jĩĩyigu̶. 18 Sicabu̶reco Juan buerére nu̶nu̶rã́, ãpẽrã́ fariseo basoca betirá tiiyíra. Cṹ̶ã betirí, sĩquẽrã Jesús pu̶to wáa, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: —Juan buerére nu̶nu̶rã́, fariseo basoca buerére nu̶nu̶rã́cã betiíya. ¿Deero tiirá mu̶u̶ buerápe betiríi? jĩĩyira. 19 Jesupé cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Wãmosíagu̶du̶ boocórira cũ̶ũ̶rẽ “yaaria; betirá tiia” jĩĩrĩ, ñañaniã. Wãmosíagu̶du̶ cṹ̶ãmena niirĩ, betimasĩ́ña maniã. 20 Too síro cũ̶ũ̶ néewanogũ̶daqui. Teebu̶recorire betiádacua, jĩĩyigu̶--. 21 ’Sĩcũ̶ sutiró bu̶cu̶rore mama caseroména seeréturiqui. Teeré tiiátã, coserí, mama caserope wéedu̶o, bu̶cu̶ caserore yigajõãrĩ tiicú. Teero tiirí, pairí cope yiganemocu. 22 Teerora sĩcũ̶ mama vinorẽ wáicu̶ra caseropori bu̶cu̶porimena posetíriqui. Teeré tiirí, wu̶ga, teepori esarí, podojõãcu. Vino píobatejõã, teeporicã cõõjṍãcu. Teero tiirá, mama vinorẽ mamapóripu̶ posetíro booa, jĩĩyigu̶ Jesús. 23 Sicabu̶reco judíoa yeerisãri bu̶reco niirĩ, Jesús cũ̶ũ̶ buerámena trigo wesepu̶ netõwáyigu̶. Too netõwára, cũ̶ũ̶ buerá trigore tũ̶nenu̶cãyira, yaaadara. 24 Fariseo basoca cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —Ĩñaña. Marĩrẽ yeerisãri bu̶recore padedutiripacari, ¿mu̶u̶ buerápeja deero tiirá padera tiii? jĩĩyira. 25 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Õpũ̶ David sicabu̶reco yaaré manirĩ́, ju̶abóayigu̶. Cũ̶ũ̶ menamacãrã ju̶abóaramena cũ̶ũ̶ tiiríguere mú̶ã buerá niipacara, ¿masĩrii? 26 Cõãmacũ̶wiipu̶ sããwayigu̶. Toopú̶ pã mesa sotoa pesariguere “Cõãmacũ̶ye niiã” jĩĩriguere yaapetijãyigu̶ cũ̶ũ̶ menamacãrãmena. Paiá dícu̶re yaaré niimiyiro. Davipé pai niiripacu̶, teeré sãĩ, yaapetijãyigu̶. Abiatar paiaré dutigú̶ niirito, David teero tiiyígu̶, jĩĩyigu̶. 27 Jesús jĩĩnemoyigu̶: —Cõãmacũ̶ yeerisãri bu̶recore cṹũrigu̶ niiwĩ, basocáre tiiápugu̶. Basocápe yeerisãri bu̶recore tiiápuaro jĩĩgũ̶ mee cṹũrigu̶ niiwĩ. 28 Teero tiigú̶, yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ yeerisãri bu̶reco niirĩ, basocá tiiádarere dutimasĩã, jĩĩyigu̶.

Marcos 3

1 Jesús cũ̶ũ̶ tiirucúrobirora judíoa neãrí wiipu̶ sããwayigu̶ sũcã. Toopú̶ sĩcũ̶ wãmo bu̶u̶re cu̶ogú̶ niiyigu̶. 2 “¿Marĩ yeerisãri bu̶recore cũ̶ũ̶rẽ netõnégũ̶dari?” jĩĩ wãcũrã, ĩñanu̶nu̶seyira, wedesããdara. 3 Jesús wãmo bu̶u̶re cu̶ogú̶re jĩĩyigu̶: —Wũ̶mu̶nu̶cãña basocá decopu̶. 4 Jesús too niirã́rẽ sãĩñáyigu̶: —Marĩrẽ dutiré ¿deero tiidutíi yeerisãri bu̶reco niirĩ? ¿Ãñurére o ñañarére tiidutíi? ¿Basocáre netõnérere o basocáre sĩãcõã́rere tiidutíi? jĩĩmiyigu̶. Cṹ̶ãpe yu̶u̶riyira. 5 Teero tiigú̶, Jesupé cṹ̶ãrẽ cúaremena cãmenu̶cã́ ĩñayigu̶. Cṹ̶ã tu̶odu̶gáheri ĩñagũ̶, bayiró bóaneõgũ̶ wáayigu̶. Wãmo bu̶u̶re cu̶ogú̶re: --# Mu̶u̶ya wãmorẽ súucoya, jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶peja súucoyigu̶. Teero tiiríra, cũ̶ũ̶ya wãmo sicato niirirobirora pu̶tu̶áyiro. 6 Fariseo basocape witiwayira. Máata Herodere tu̶onu̶nú̶seramena “¿deero tii marĩ ãnirẽ́ sĩãã́dariye?” jĩĩ wedesewayira. 7 Jesús cũ̶ũ̶ buerámena Galileataro wesapu̶ wáayigu̶. Pau̶ Galilea dita macãrã cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶yíra. 8 Cũ̶ũ̶ pee ãñuré tiirí tu̶orá, pau̶ basocá cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ wáayira. Judea dita macãrã, Jerusalén macãrã, Idumea dita macãrã, día Jordán muĩpũ mu̶ãatirope macãrã, Tiro wesa macãrĩ macãrã, Sidón wesa macãrĩ macãrã Jesuré ĩñarã wáayira. 9 Cṹ̶ã pau̶ niirĩ ĩñagũ̶, Jesús cũ̶ũ̶ bueráre sicawú̶ dooríwu̶ cu̶oyúedutiyigu̶, “tuudiyóbocua” jĩĩgũ̶. 10 Cũ̶ũ̶ pau̶ netõnéyigu̶. Teero tiirá, ãpẽrã́ diarecu̶tira cũ̶ũ̶rẽ padeñádu̶gara, cũ̶ũ̶rẽ tuudiyóatiyira. 11 Wãtĩã cu̶orá Jesuré ĩñarã, cũ̶ũ̶ díamacũ̶ ñicãcoberimena jeacũmu, bayiró bu̶su̶rómena: —Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ niiã, jĩĩyira. 12 Jesús wãtĩãrẽ tutuaromena dutiyigu̶: —Teeré wederijãña ãpẽrã́ tu̶ocóro, jĩĩyigu̶. 13 Jesús ũ̶tãgũ̶pú̶ mu̶ãwayigu̶. Toopú̶ cũ̶ũ̶ tu̶saráre neãdutiyigu̶. 14 Cṹ̶ã neãrirapu̶re doce ũ̶mu̶ãrẽ beseyigu̶ cũ̶ũ̶mena nii bueadarare. —Yu̶u̶ besearira niiã mú̶ã. Yée maquẽrẽ wedera wáaadacu, jĩĩyigu̶. 15 Cũ̶ũ̶ tiimasĩ́rere ticoyigu̶ cṹ̶ãrẽ, wãtĩãrẽ cõãwionecoaro jĩĩgũ̶. 16 Cṹ̶ã noquẽrã niiyira: Simón (cũ̶ũ̶rẽna Jesupé “Pedro” wãme tuuyigu̶), 17 Santiago, cũ̶ũ̶ bai Juan (cṹ̶ã Zebedeo põna niiyira. Jesús cṹ̶ãrẽ “Boanerges” wãme tuuyigu̶. “Boanerges” cṹ̶ã wedeseremena jĩĩrõ “bu̶po põna” jĩĩrõ tiiyíro), 18 Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, Santiago (Alfeo macũ̶), Tadeo, Simón (romanuã dutiráre cõãdu̶gara menamacũ̶), 19 Judas Iscariote (too síropu̶ Jesuré ĩñatutirapu̶re wedesãcotegu̶du̶) niiyira. 20 Jesús wiipú̶ sããwayigu̶. Toopú̶re pau̶ basocá neãyira sũcã. Teero tiirá, Jesús, cũ̶ũ̶ buerá yaamasĩriyira. 21 Teeré Jesuyá wederá tu̶oyíra. Cũ̶ũ̶rẽ “mecũ̶jṍãqui” jĩĩrã, néerã wáayira. 22 Moisés jóarigue buerá Jerusalénpu̶ atiarirape biiro jĩĩyira: —Ãni wãtĩãrẽ dutigú̶ Beelzebú tutuaremena wãtĩãrẽ cõãwionecoi, jĩĩmiyira. 23 Jesús cṹ̶ãrẽ neãduti, queorémena wedeyigu̶: —Satanás cũ̶ũ̶rẽ padecoterare cõãriqui. 24 Sicadita macãrã sĩcãrõména niihẽrã, cṹ̶ã basiro cãmerĩ́quẽrã, tiidita macãrã petijṍãcua. 25 Sicawií macãrã sĩcãrõména niihẽrã, cṹ̶ãcã petijṍãcua. 26 Satanás cũ̶ũ̶rẽ padecoterare cõããtã, cũ̶ũ̶ dutiré petijṍãcu. Teeména yapacu̶tíjõãqui. 27 ’Sĩcũ̶ tutuagu̶ya wiire sããwagu̶, cũ̶ũ̶rẽ siatúcũripacu̶, ẽmamasĩriqui; siatúcũtoagu̶pu̶, cũ̶ũ̶ya wii maquẽrẽ ẽmamasĩqui. 28 ’Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Cõãmacũ̶ basocáre niipetire cṹ̶ã ñañaré tiirére, ñañarõ wedeserere acabógu̶daqui. 29 Cũ̶ũ̶ teero acabópacu̶, cṹ̶ã Espíritu Santore ñañarõ wedeseripereja, acabóridojãgũ̶daqui. Cṹ̶ã Espíritu Santore ñañarõ wedeseri, wapa petirícu, jĩĩyigu̶. 30 Teeré jĩĩyigu̶, cṹ̶ã “wãtĩ cu̶oi” jĩĩrĩ tu̶ogú̶. 31 Jesús paco, cũ̶ũ̶ baira jeayira. Cṹ̶ã sopepú̶ jeanu̶cã, Jesuré atiduticoyira. 32 Cũ̶ũ̶ pu̶to duirá cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —¡Coe! Mu̶u̶ paco, mu̶u̶ baira sopepú̶ mu̶u̶rẽ atidutiayira, jĩĩyira. 33 —¿Noã niiĩ yu̶u̶ paco, yu̶u̶ baira? jĩĩyigu̶. 34 Cũ̶ũ̶ pu̶to duiráre ĩña, cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Ãniã yu̶u̶ paco, yu̶u̶ baira tiiróbiro niiĩya. 35 Cõãmacũ̶ boorére tiiráno cṹ̶ãrã yu̶u̶ bai, yu̶u̶ bayio, yu̶u̶ paco tiiróbiro niiĩya, jĩĩyigu̶.

Marcos 4

1 Opatutí Jesús Galileataro wesapu̶ buenu̶cãyigu̶. Pau̶ basocá cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ neãyira. Cṹ̶ã pau̶ niinetõrĩ ĩñagũ̶, dooríwu̶pu̶ mu̶ãsã, jeanuãyigu̶. Ditatuparipu̶ pu̶tu̶áyira basocápeja. 2 Cũ̶ũ̶ wãcũrémena pee queoré bueyigu̶ cṹ̶ãrẽ. 3 —Tu̶oyá ateré, jĩĩyigu̶--. Sĩcũ̶ basocú̶ oteréperire wẽ́ẽbategu̶ wáayigu̶, wiiáro jĩĩgũ̶. 4 Cũ̶ũ̶ wẽ́ẽbatewari, sĩquẽñeperi maapu̶ ñaacũmuyiro. Minipõná ati, teeré yaapetijãyira. 5 Apeyepéri ũ̶tãyepa dita péerogã cu̶orópu̶ ñaacũmuyiro. Tiidita ũ̶cũ̶hẽ́rõgã niijĩrõ, máata manamiyiro. 6 Muĩpũ asirí, ocobopó, nu̶cõrĩ manijĩ́rõ, sĩnijṍãyiro. 7 Apeyepéri pota watoapu̶ ñaacũmuyiro. Pota teeré wiinetṍmu̶ã, sĩãjã́yiro. Du̶camaniyiro. 8 Apeyepéri ote u̶seniri ditapu̶ ñaacũmuyiro. Tee wii, bu̶cu̶ámu̶ã, du̶cacu̶tiyiro. Sicasati treintaperi, apesatí sesentaperi, apesatí cienperi du̶cacu̶tiyiro, jĩĩyigu̶--. 9 Tu̶odu̶gárano tu̶omasĩ́ãdacua, jĩĩyigu̶. 10 Basocá wáapetiari siro, Jesús sĩcũ̶rã niirĩ ĩñarã, cũ̶ũ̶ pu̶togã niiãrira, cũ̶ũ̶ buerá docemena cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: —¿Deero jĩĩdu̶garo tiii mu̶u̶ queorémena buearigue? jĩĩyira. 11 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Tíatopu̶ masĩña maniríguere Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdarere mú̶ãrẽ masĩrĩ tiia. Yu̶u̶re padeohérare queorémena wedea, 12 yu̶u̶ tiirére ĩñapacara, ĩñamasĩrijããrõ jĩĩgũ̶; yée maquẽrẽ tu̶opacára, tu̶omasĩ́rijããrõ jĩĩgũ̶. Cṹ̶ã tu̶omasĩ́rãno niirã, cṹ̶ã ñañaré tiirére duubójĩya; acabóre sãĩbójĩya; Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ acabóbojĩyi, jĩĩyigu̶. 13 Cṹ̶ãrẽ wedequẽnoyigu̶: —¿Mú̶ã ate queorére tu̶omasĩ́rii? Too docare ¿deero tii apeyé queorére tu̶omasĩ́ãdari? 14 Opaperire ote wẽ́ẽbategu̶ tiiróbiro niiqui Cõãmacũ̶ye quetire wedegú̶. 15 Ãpẽrã́ basocá maapu̶ ñaacũmuãreperibiro niicua. Cṹ̶ã tee quetire tu̶omícua. Máata Satanás ati, cṹ̶ã tu̶omíãriguere ẽmapetijãqui. 16 Ãpẽrã́ ũ̶tãyepapu̶ ñaacũmuãreperibiro niicua. Tee quetire tu̶orá, máata ãñurõ u̶seniremena tu̶omícua, tu̶orápeja. 17 Nu̶cõrĩ manijĩ́rã, yoari u̶seniricua. Cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiirí, o ãpẽrã́ tee quetire padeoré wapa cṹ̶ãrẽ ñañarõ netõrĩ́ tiirí, máata padeodújãcua. 18 Ãpẽrã́ pota watoapu̶ ñaacũmuãreperibiro niicua. Tee quetire tu̶omícua, tu̶orápeja. 19 Atibú̶reco maquẽpere bayiró wãcũcua. “Ãñurõ niiãdacu pee apeyé cu̶orá”, jĩĩ wãcũmicua. Bú̶recoricõrõ apeyenórẽ bayiró boonemócua. Tee niipetire cãmotájãcu tee quetire. Du̶camanirã tiiróbiro niicua. 20 Ãpẽrã́ u̶seniri ditapu̶ ñaacũmuãreperibiro niicua. Tee quetire tu̶orá, padeocúa. Cṹ̶ã teero tiirá, du̶cacu̶tireyucu̶ tiiróbiro niicua. Ãpẽrã́ treintaperi, ãpẽrã́ sesentaperi, ãpẽrã́ cienperi du̶cacu̶tireyucu̶ tiiróbiro niiyucocua, jĩĩ wedeyigu̶. 21 Apeyé queorémena wedenemoyigu̶: —Basocá sĩãwócorigare moocṹricua. Teero biiri cṹ̶ã cãnirṍ docapu̶ sĩãdu̶póricua. Teero tiiróno tiirá, ũ̶mu̶ã́rõpu̶ péocua, ãñurõ bóearo jĩĩrã. 22 Tee tiiróbirora tíatopu̶ basocá masĩña maniríguere masĩnoãdacu. Bauhéropu̶ niirécã bauádacu. 23 Tu̶odu̶gárano tu̶omasĩ́ãdacua, jĩĩyigu̶. 24 Cṹ̶ãrẽ jĩĩnemoyigu̶: —Mú̶ã tu̶orére ãñurõ wãcũnu̶nu̶seya. Péerogã masĩdu̶gara, péerogã masĩãdacu. Pairó masĩdu̶gara, pairó masĩãdacu. Pairó masĩdu̶gari, Cõãmacũ̶ masĩré ticonemogũ̶daqui. 25 Ãñurõ tu̶onu̶nú̶seranorẽ Cõãmacũ̶ nemorṍ masĩré ticogu̶daqui. Tu̶odu̶gáheranorẽ cṹ̶ã masĩmiriguere ẽmajãgũ̶daqui, jĩĩyigu̶. 26 Apeyé queorémena wedenemoyigu̶: —Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdare atequetí tiiróbiro niiã: Sĩcũ̶ basocú̶ oteréperi wẽ́ẽbatequi. 27 Cũ̶ũ̶ cãnirĩ́, cũ̶ũ̶ wãcãrĩ́, bú̶recori, ñamirĩ́ teeperi tee booró mana, wiicú. “¿Deero wiigári?” jĩĩmasĩriqui. 28 Tiiápuro manirṍ opapũnagã súuwitinu̶cã, pṹũrĩ witi, bu̶cu̶átuajea, du̶cacu̶ticu sáa. 29 Teeperi bu̶cu̶ápetiri, teesatiripe sĩnijṍãcu. Teero wáari ĩña, “tũ̶neríto jeaa” jĩĩ, tũ̶neneõqui, jĩĩyigu̶. 30 Cṹ̶ãrẽ wedenemoyigu̶: —Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdarere ate queorémena wedegu̶da. 31 Sicape mostazape tiiróbiro niiã. Niipetire oteréperi du̶aró péeripegã niiã. 32 Péeripegã niipacaro, oteri siro, wiirópu̶ja, niipetire oteyucu̶ nemorṍ ũ̶mu̶ã́rigu̶ bu̶cu̶ácu. Pacadu̶pú̶ri cu̶ocú. Minipõná teedu̶pu̶ripu̶ pesacua, muĩpũ bayiró asirí. Toopú̶ põnacu̶tícua, jĩĩyigu̶. 33 Jesús cũ̶ũ̶ye quetire wedegu̶, pee queorémena wedeyigu̶. Cṹ̶ã tu̶omasĩ́rõ jeatuaro wedeyigu̶. 34 Cṹ̶ãrẽ wederécõrõ queorémena wedeyigu̶. Cũ̶ũ̶ buerápere cṹ̶ã dícu̶ niirĩ, niipetirere tee queorére ãñurõ wedeyigu̶. 35 Jesús tiibu̶recora náĩcũmuatiri, cũ̶ũ̶ bueráre: —Jãmu̶ atitaró iiníñapu̶, jĩĩyigu̶. 36 Cṹ̶ã cũ̶ũ̶ sãñaãriwu̶pu̶ mu̶ãsã, Jesuré néetĩãyira. Basocápe cṹ̶ã niiãriropu̶ra pu̶tu̶ájãyira. Ãpẽrã́ apeyepáwu̶mena cṹ̶ãrẽ bapacu̶titĩãyira. 37 Cṹ̶ã tĩãwari, wĩno bayiró wẽẽcu̶tu̶atiyiro. Ocoturí tiiwu̶pú̶re páabatesãyiro. Tee páabatesãrĩ, tiiwú̶ duadiaropu̶ tiimíyiro. 38 Jesupé waatúropu̶ cũ̶ũ̶ya dupure sutipó sotoápu̶ duupéo, cãnisãñájãyigu̶. Cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶rẽ wãcõrã́rã, jĩĩyira: —¡Ũ̶sãrẽ buegú̶! ¿Mu̶u̶ ĩñarii? Marĩ duadiarapu̶ tiiara, jĩĩyira. 39 Jesús wũ̶mu̶nu̶cã, wĩnorẽ́ nu̶cũ̶ã́rĩ tiiyígu̶. Ocoturíre: --# ¡Ditamaníjõãña! jĩĩyigu̶. Wĩno netõjṍãyiro. Nu̶cũ̶ã́petijõãyiro. 40 Cũ̶ũ̶ bueráre jĩĩyigu̶: —¿Deero tiirá nocõrõ cuii? ¿Mú̶ãrẽ padeoré manidójãĩ? jĩĩyigu̶. 41 Cṹ̶ã bayiró cuirira niijĩrã, cãmerĩ́ wedeseyira: —¿Noãnó niigariye ãni? Cũ̶ũ̶rẽ wĩno, ocoturípu̶ra yu̶u̶jã, netõnu̶cã́ria, jĩĩyira.

Marcos 5

1 Galileatarore Gerasa ditapu̶ tĩãjeayira. 2 Jesús dooríwu̶ niiãrigu̶ maanu̶cã́rĩ, sĩcũ̶ diarirare cṹũre coperipu̶ niiãrigu̶ Jesús pu̶topu̶ máata atiyigu̶. Wãtĩã cu̶ogú̶ niiyigu̶. 3 Cũ̶ũ̶ diarirare cṹũre coperipu̶ niijãyigu̶. Deero tii siatúmasĩña maniyígu̶. Cõmedárimenacãrẽ siatúmasĩña maniyíro. 4 Pee peti cõmedárimena cũ̶ũ̶ye wãmorĩrẽ, cũ̶ũ̶ye du̶porire siatúri, wéetajãyigu̶. Sĩcũ̶no cũ̶ũ̶rẽ sĩcãrĩbíriyira. 5 Bú̶recori, ñamirĩ́ cũ̶ũ̶ ũ̶tãyucu̶pu̶ diarirare yaarópu̶ acaribínetõgũ̶ tiiyígu̶. Ũ̶tãperimena cũ̶ũ̶ basiro cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ dote, cãmitujãgũ̶ tiiyígu̶. 6 Jesuré yoaropu̶ ĩñagũ̶rã, cu̶tu̶áti, cũ̶ũ̶ pu̶to ñicãcoberimena jeacũmuyigu̶. 7 Jesupé cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Wãtĩ, ãnipú̶re niigṹ̶, witiwaya, jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶pe bayiró acaribíremena jĩĩyigu̶: —Jesús, Cõãmacũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ macũ̶, yu̶u̶re potocṍrijãña. Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ bayiró sãĩã: Yu̶u̶re ñañarõ netõrĩ́ tiiríjãña, jĩĩyigu̶. 9 —¿Deero wãmecu̶tii mu̶u̶? jĩĩyigu̶ Jesús cũ̶ũ̶rẽ. —Ũ̶sã wãtĩã pau̶ niiã. Teero tiigú̶, yu̶u̶ “Legión” wãmecu̶tia, jĩĩyigu̶. 10 Pee peti cũ̶ũ̶rẽ sãĩyígu̶: —Ũ̶sãrẽ aperopú̶ ticocorijãña, jĩĩyigu̶. 11 Ũ̶tãgũ̶pú̶ pau̶ yesea yaanucũyira. Wãtĩã bayiró sãĩyíra: 12 —Ũ̶sãrẽ yesea pu̶to wáadutiya. Ũ̶sã cṹ̶ãpu̶re sããwa, niiãda, jĩĩmiyira. 13 —Teerora tiiyá, jĩĩyigu̶ Jesús. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, basocú̶pu̶re niiãrira witiwa, yeseapu̶re sããwayira. Yeseape opatu̶dipu̶ cu̶tu̶cu̶tú̶buawa, opataropu̶ ñaacoñuãyira. Cṹ̶ã dos mil watoa niimiãrira duajõãyira. 14 Yesea coterí basoca cuicocu̶tu̶ayira. Cṹ̶ãya macã macãrãrẽ, cã́pũrĩpu̶ macãrãrẽ teeré wedeyira. Cṹ̶ã wederi tu̶orá, “¿deero wáaayiri?” jĩĩ, ĩñarã wáayira. 15 Jesús pu̶topu̶ jeara, pau̶ wãtĩã cu̶ogú̶ niimiãrigu̶re duiri ĩñayira. Cũ̶ũ̶ suti sãña, ãñurõ wedesejãyigu̶ sũcã. Tee niipetirere ĩñarã, cuiyira. 16 Basocú̶ wãtĩã cõãwionecori ĩñaãrira cũ̶ũ̶rẽ wáaariguere wedeyira ãpẽrãrẽ́. Yeseare wáaariguecãrẽ wedeyira. 17 Teeré tu̶orá, Jesuré bayiró: —¡Wáagu̶a! Ũ̶sãya ditapu̶re pu̶tu̶árijãña, jĩĩnu̶cãyira. 18 Jesús dooríwu̶pu̶ mu̶ãsãrĩ, wãtĩã cu̶ogú̶ niimiãrigu̶ cũ̶ũ̶rẽ bayiró sãĩmíyigu̶: —Yu̶u̶cã mu̶u̶mena wáagu̶da, jĩĩmiyigu̶. 19 —Yu̶u̶mena atirijãña; mu̶u̶ya wiipu̶ pu̶tu̶awaya. Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ tiiáriguere, mu̶u̶rẽ bóaneõremena ĩñaãriguere wedegu̶ wáaya mu̶u̶ pu̶to niirã́rẽ, jĩĩyigu̶. 20 Cũ̶ũ̶ wáa, Decápolis macãrĩpu̶ niipetire Jesús cũ̶ũ̶rẽ tiiríguere wedenu̶cãyigu̶. Niipetira cũ̶ũ̶ wederére tu̶orá, tu̶omaníjõãyira. 21 Jesús dooríwu̶mena apeniñapú̶ tĩãjeari, pau̶ basocá cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ neãyira. Teero tiigú̶, día wesagãpu̶ pu̶tu̶ánu̶cãyigu̶. 22 Toopú̶re sĩcũ̶ judíoa neãrí wii dutirá menamacũ̶ jeayigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Jairo. Jesuré ĩñagũ̶, cũ̶ũ̶ pu̶to ñicãcoberimena jeacũmu, 23 bayiró sãĩyígu̶: —Yu̶u̶ macõ diagopu̶ tiiáwõ. Jãmu̶ yu̶u̶mena. Ñaapeógu̶ atiya, coore netõã́rõ jĩĩgũ̶. Mu̶u̶ teero tiirí, catigodaco, jĩĩyigu̶. 24 Jesús cũ̶ũ̶mena wáayigu̶. Pau̶ basocá cũ̶ũ̶rẽ tuunu̶nú̶seyira. 25 Cṹ̶ã watoapu̶ sĩcõ numiṍ niiyigo. Doce cũ̶marĩ beti niiré teero niirucujãyiro. 26 U̶cotira pau̶ cṹ̶ã u̶cotiri, teeména nemorṍ ñañarõ netõyígo. Coo niyeru cu̶omíriguemena cṹ̶ãrẽ wapatíma jĩĩgõ, petinójõãyigo. Coo diaré petiríyiro. Bayiró peti wáayigo. 27 Jesús basocáre netõnére quetire tu̶oyígo. Teeré tu̶ogó, Jesús sucubíro basocá watoapu̶ jea, cũ̶ũ̶yaro sutiroré padeñáyigo. 28 “Yu̶u̶ cũ̶ũ̶yaro padeñáremena dícu̶ netõjã́gõdacu”, jĩĩ wãcũyigo. 29 Coo padeñárĩrã, coo diaré máata bu̶u̶nu̶cã́jõãyiro. Cooya õpũ̶ũ̶ ãñujõãriguere masĩjãyigo. 30 Jesús “yu̶u̶ tutuaremena netõrĩ́ tiiátu̶” jĩĩ tu̶omasĩ́jãyigu̶. Máata cãmenu̶cã́, sãĩñáyigu̶: —¿Noã yáaro sutiroré padeñáĩ? jĩĩyigu̶. 31 Cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —¿Mu̶u̶ ĩñarii? ¿Basocá pau̶ tuunu̶nú̶seri ĩñapacu̶, “¿noã yu̶u̶re padeñáĩ?” jĩĩ sãĩñáĩ? jĩĩyira. 32 Jesupé “¿noã yu̶u̶re padeñáĩ?” jĩĩgũ̶, ĩñaãmayigu̶. 33 Coope coore netõã́riguere masĩjĩgõ, cũ̶ũ̶ díamacũ̶ ñicãcoberimena jeacũmuyigo. Cuigo, ñapõpiyigo. Niipetire coore wáaariguere wedeyigo. 34 Jesús coore jĩĩyigu̶: —Yáa wedego, mu̶u̶ padeojĩ́gõ, netõnénoãrigopu̶ pu̶tu̶áa. Diaremanigõ u̶seniremena pu̶tu̶awagoa, jĩĩyigu̶. 35 Cũ̶ũ̶ coomena wedesegu̶ tiirí, Jairoya wii macãrã jeayira. —Mu̶u̶ macõ diajõããwõ mée. Buegú̶re nocõrõrã potocṍduya, jĩĩyira. 36 Jesús cṹ̶ã jĩĩãriguere tu̶opacú̶, judíoa neãrí wii dutigú̶re jĩĩyigu̶: —Wãcũpatirijãña; diamacṹ̶rã padeoyá, jĩĩyigu̶. 37 Jesús cũ̶ũ̶mena pau̶ bapacu̶tiri booríyigu̶. Noquẽrãrẽ “jãmu̶” jĩĩyigu̶: Pedrore, Santiagore, cũ̶ũ̶ bai Juanrẽ́. 38 Jesús judíoa neãrí wii dutigú̶ya wiipu̶ jeayigu̶. Toopú̶ jeagu̶, basocá uti, bóaneõremena acaribírare ĩñayigu̶. 39 Tiiwiipú̶ sããwagu̶, too basocá niirã́rẽ jĩĩyigu̶: —¿Deero tiirá nocõrõ acaribí, utii? Wĩmagõ diarico; cãnigṍ tiicó, jĩĩyigu̶. 40 Cṹ̶ãpe cũ̶ũ̶rẽ buijã́miyira. Jesupé niipetirare witiwadutiyigu̶. Cṹ̶ã witiwaari siro, wĩmagõ pacu̶re, pacore, cũ̶ũ̶mena niirã́mena coo pesarí tatiapu̶ sããwayigu̶. 41 Toopú̶ sããjeagu̶, diarigo wãmorẽ ñee: —Talita, cumi, jĩĩyigu̶ cũ̶ũ̶ye arameomena. Biiro jĩĩgũ̶, “wĩmagõ, wũ̶mu̶nu̶cãña” jĩĩgũ̶ tiiyígu̶. 42 Máata wĩmagõ doce cũ̶marĩ cu̶ogó wũ̶mu̶nu̶cã, wáayigo. Coo masãrĩ ĩñarã, bayiró ĩñamanijõãyira. 43 Jesús bayiró wededutiriyigu̶ teeré. —Coore yaaré ecayá, jĩĩyigu̶.

Marcos 6

1 Too niiãrigu̶ cũ̶ũ̶ masãri macãpu̶ coepu̶tú̶ayigu̶. Cũ̶ũ̶ buerácã cũ̶ũ̶mena wáayira. 2 Judíoa yeerisãri bu̶reco jeari, Jesús cṹ̶ã neãrí wiipu̶ buenu̶cãyigu̶. Pau̶ basocá cũ̶ũ̶ buerére tu̶orá tu̶omaníjõã, cãmerĩ́ jĩĩyira: —Ãni teeré ãnopú̶ bueriwi. Ãpĩ cũ̶ũ̶ masĩrére ticojĩyi. Tee masĩrémena tiiẽ́ñoyigu̶. 3 Ãni María macũ̶ táboa padegú̶ niiĩ; Santiago, José, Judas, Simón sõwũ̶ niiĩ; cũ̶ũ̶ baira numiãcã ãno marĩ watoapu̶ niiĩya, ¿teerora? jĩĩ wedeseyira. Teeré wãcũrã, cũ̶ũ̶rẽ padeodu̶gáriyira. 4 Jesupé cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Niipetira apeyé macãrĩ macãrã sĩcũ̶ profetare padeocúa. Cũ̶ũ̶ya dita macãrã, cũ̶ũ̶ya wedera, cũ̶ũ̶ya wii macãrã doca cũ̶ũ̶rẽ padeorícua, jĩĩyigu̶. 5 Toopú̶re cũ̶ũ̶ tutuaremena tiiẽ́ñomasĩriyigu̶. Sĩquẽrã diarecu̶tira dícu̶re ñaapeóyigu̶, cṹ̶ã diarecu̶tire netõã́rõ jĩĩgũ̶. 6 Basocá padeohéri ĩñagũ̶, ĩñamanijõãyigu̶. Too pu̶to niiré macãrĩpu̶ buenetõgũ̶ wáajõãyigu̶. 7 Cṹ̶ã docere cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ neãduti, pu̶arã́cõrõ dícu̶ ticoconu̶cãyigu̶. Wãtĩãrẽ cõãmasĩrere ticoyigu̶ cṹ̶ãrẽ. 8 —Mú̶ã wáara, apeyenó néewarijãña, jĩĩyigu̶--. Mú̶ã tuurítuarigu̶ dícu̶re néewaya. Wasopo, pugue, niyeru néewarijãña. 9 Sapatu, suti, mú̶ã sãñaré dícu̶re néewaya. Apeyé mú̶ã suti wasoádarere néewarijãña, jĩĩyigu̶--. 10 Mú̶ã wiipú̶ jeara, tiimacãpu̶ mú̶ã niiãdaro jeatuaro pu̶tu̶ácũmuña. 11 Apemacãpú̶re mú̶ãrẽ ñeedu̶gaheri, mú̶ã wederére tu̶odu̶gáheri, tiimacãrẽ netõjṍãña. Tooré netõwára, tiimacã maquẽ dita mú̶ãye du̶poripu̶ túaariguere páabatecũña. Teero tiirá, mú̶ã “atimacã́ macãrã wapa cu̶oóya” jĩĩrã tiiádacu, jĩĩyigu̶ Jesús. 12 Cṹ̶ã wáajõãyira, basocáre “mú̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasoyá” jĩĩnetõrã wáara. 13 Teero biiri pau̶ wãtĩãrẽ cõãwionecoyira. Pau̶ diaré cu̶oráre u̶semena tuusĩã́, cṹ̶ãrẽ netõnéyira. 14 Niipetiropu̶ Jesús tiirére tu̶osesájõãyira. Herodes Galilea dita dutigú̶cã tee quetire tu̶ogú̶ jĩĩyigu̶: —Juan basocáre wãmeõtiri basocu̶ masãgũ̶ masãjĩyi. Teero tiiró, cũ̶ũ̶pu̶re tutuare niicu, jĩĩyigu̶. 15 —Elías niiqui, jĩĩyira ãpẽrã́. —Tíato macãrã profetas tiiróbiro niigṹ̶ niiqui, jĩĩyira ãpẽrãpé. 16 Cṹ̶ã teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, Herodepe jĩĩyigu̶: —Tiibu̶reco yu̶u̶ dupure páatadutirigu̶ Juan niiqui. Cũ̶ũ̶rã́ mecũ̶tígãrẽ masãqui, jĩĩyigu̶. 17 Herodes too su̶gueropu̶ Herodías u̶senigõ niiãrõ jĩĩgũ̶, Juanrẽ́ peresuwiipu̶ néewa, siatúcũdutiyigu̶. Herodías cũ̶ũ̶ bai Felipe nu̶mo niimiyigo. Teero niipacari, Herodepe coore ẽma, nu̶mocu̶tijãyigu̶. 18 Teeré ĩñagũ̶, Juan Herodere: —Mu̶u̶ bai nu̶morẽ nu̶mocu̶timasĩria, jĩĩyigu̶. 19 Teero tiigó, Herodías Juanména bayiró cúadoajĩgõ, cũ̶ũ̶rẽ sĩãdutídu̶gamiyigo. Teero wãcũpaco, sĩãdutímasĩriyigo. 20 Herodepe Juanrẽ́ cuiyigu̶. Cũ̶ũ̶ basocú̶ ãñugṹ̶ niirére, cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶yere tiinu̶nú̶serere masĩyigu̶. Juan wederére tu̶ogú̶, bayiró wãcũpatiyigu̶. Teero wãcũpatipacu̶, ãñurõ u̶seniremena tu̶oyígu̶, tu̶ogú̶peja. Teero tiigú̶, coo ñañarõ tiidu̶gárere tiidutírimiyigu̶. 21 Herodes cũ̶ũ̶ bauári bu̶reco jeari, bosebu̶reco tiipéoyigu̶. Tiibu̶recore Herodías Juanrẽ́ coo sĩãdu̶gárere bu̶ajeáyigo. Herodes bosebu̶reco tiigú̶, cũ̶ũ̶mena paderáre, teero biiri surara dutiráre, Galilea dita macãrã u̶pu̶tí macãrãrẽ néõco, cṹ̶ãmena boseyayigu̶. 22 Cṹ̶ã yaarópu̶ Herodías macõ sããwa, basaẽñoyigo. Coo basaẽñorere Herodes, ãpẽrã́ cũ̶ũ̶mena yaaduira bayiró tu̶sayira. Teero tiigú̶, Herodes coore jĩĩyigu̶: —Noo mu̶u̶ boorénorẽ sãĩrĩ́, ticogu̶da, jĩĩyigu̶. 23 Coore jĩĩyigu̶ sũcã: —Niirṍrã jĩĩã: Noo yu̶u̶ dutiré dita decomena mu̶u̶ dutidu̶gari, ticojãgũ̶da, jĩĩyigu̶. 24 Coo paco pu̶topu̶ witiwa: —¿Ñeenórẽ sãĩgṍdari yu̶u̶? jĩĩyigo. Coo pacopé: —Juan basocáre wãmeõtiri basocu̶ya dupure, jĩĩyigo. 25 Máata cu̶tu̶cu̶tú̶sã, cṹ̶ã õpũ̶rẽ sãĩyígo: —Mecũ̶tígãrã opasida bapamena Juan basocáre wãmeõtiri basocu̶ya dupure néesã, ticoya, jĩĩyigo. 26 Coo teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, Herodes bayiró wãcũpatiyigu̶. Cũ̶ũ̶ boocórira tu̶ocóropu̶ “niirṍrã mu̶u̶rẽ ticogu̶da” jĩĩãrigu̶ niijĩgũ̶, “ticoria” jĩĩmasĩriyigu̶. 27 Máata sĩcũ̶ surarare Juanyá dupure páata, néeatidutiyigu̶. 28 Surara peresuwiipu̶ wáa, cũ̶ũ̶ya dupure páata, opasida bapamena néesã, coore ticoyigu̶. Coope coo pacopú̶re ticoyigo. 29 Juanrẽ́ teero tiiré quetire tu̶orá, cũ̶ũ̶ buerére nu̶nu̶míãrira toopú̶ wáa, cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ née, ũ̶tãtutipu̶ cṹũrã wáayira. 30 Jesús beserira buenetõãri siro, coe, Jesús pu̶topu̶ neãyira. Niipetire cṹ̶ã tiiáriguere, basocáre bueariguere cũ̶ũ̶rẽ wedeyira. 31 Cṹ̶ã pu̶topu̶ naĩrõ pau̶ jeará, ãpẽrã́ wáara niirĩ, péerogã yeerisã, yaa tiimasĩ́riyira. Teero tiigú̶, Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Jãmu̶, wáaco marĩ dícu̶ basocá manirṍpu̶. Toopú̶ yeerisãco péero, jĩĩmiyigu̶. 32 Cṹ̶ã sesaro dooríwu̶pu̶ mu̶ãsã, basocá manirṍpu̶ wáajõãmiyira. 33 Pau̶ cṹ̶ã wáari ĩñayira. Jesuré ĩñarira cũ̶ũ̶ wáaropu̶ niipetire macãrĩ macãrã cu̶tu̶nu̶nú̶sewayira. Cṹ̶ã su̶guero cṹ̶ã tĩãjeaadarore yuetoayira. 34 Jesús dooríwu̶pu̶ sãñaãrigu̶ duinu̶cã́, basocá pau̶re ĩñayigu̶. Oveja coterí basocu̶ manirã́ tiiróbiro niirĩ ĩñagũ̶, bóaneõ ĩñayigu̶. Teero tiigú̶, cṹ̶ãrẽ pee buenu̶cãyigu̶ sũcã. 35 Ñamicapu̶ niirĩ, cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶ pu̶to jea, jĩĩyira: —Ñamicapu̶ niiã. Ãnopú̶ macã manirṍpu̶ niiã. 36 Basocáre “nocõrõrã niiã” jĩĩña. Pu̶togã niiré macãrĩpu̶, cã́pũ niiré wiseripu̶ cṹ̶ã yaaré sãĩ, yaara wáaaro, jĩĩmiyira. 37 —Mú̶ã cṹ̶ãrẽ yaaré ecayá, jĩĩyigu̶. Cṹ̶ãpe “¿deero tiigú̶ teero jĩĩgari?” jĩĩmasĩrijĩrã, sãĩñáyira: —Ũ̶sã cṹ̶ãrẽ ecarí, ocho muĩpũrã pade wapatáremena yaaré sãĩnóbocu, jĩĩyira. 38 —¿Noquẽpa pã cu̶oi mú̶ã? Ĩñarã wáaya, jĩĩyigu̶. Cṹ̶ã ĩñatoa, cũ̶ũ̶rẽ: —Sicamoquẽñepa pã, wai pu̶arã́ niiĩya, jĩĩyira. 39 —Basocá táa sotoapu̶ opaburi duiaro, jĩĩyigu̶. 40 Basocá sĩquẽburire cien, apeyebúrire cincuenta jeanuãyira. 41 Jesús tee sicamoquẽñepa pãrẽ, wai pu̶arã́rẽ née, ũ̶mu̶ã́sepu̶ ĩñamu̶õco, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyigu̶. Túajea, pãrẽ pu̶atásã, cũ̶ũ̶ bueráre basocápu̶re batodutigu̶ ticoyigu̶. Waicãrẽ teerora tiiyígu̶. 42 Niipetira yaa, yapijõãyira. 43 Yaatoaari siro, pã, wai cṹ̶ã yaadu̶aariguere doce piseri seesã́ dadodu̶póyira. 44 Teeré yaarira ũ̶mu̶ã́ dícu̶re bapaqueori, cinco mil niiyira. 45 Jesús máata cũ̶ũ̶ bueráre cũ̶ũ̶ jeaariwu̶pu̶ jeasãduti, Betsaidapu̶ tĩãwasu̶guedutiyigu̶. Cṹ̶ã wáari, cũ̶ũ̶pe basocáre “wáagu̶ tiia” jĩĩgũ̶ tiiyígu̶. 46 Cṹ̶ãrẽ teeré jĩĩãri siro, ũ̶tãgũ̶pú̶ Cõãmacũ̶mena wedesegu̶ mu̶ãwayigu̶. 47 Náĩcũmuãri siro, dooríwu̶ tiitaro decopu̶ niiyiro; Jesupé burusotoápu̶ sĩcũ̶rã niiyigu̶. 48 Wĩno páapucãmotari, cṹ̶ã waawámasĩhẽrĩ ĩñayigu̶. Bóemu̶ãatiri, Jesús cṹ̶ã pu̶topu̶ wáagu̶, oco sotoápu̶ wáayigu̶. Cṹ̶ãrẽ netõjṍãgũ̶du̶ tiiróbiro tiiyígu̶. 49 Cũ̶ũ̶rẽ oco sotoápu̶ wáari ĩñarã, u̶cu̶ápetijõãyira. “¡Abu̶! ¡Basocú̶ diarigu̶ wãtĩ niiqui!” jĩĩ wãcũmiyira. Bayiró acaribíyira. 50 Niipetira cũ̶ũ̶rẽ ĩña, u̶cu̶ápetijõãyira. Máata Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Wãcũtutuaya. Yu̶u̶ niiã. Cuirijãña, jĩĩyigu̶. 51 Cṹ̶ãyawu̶pu̶ mu̶ãsãyigu̶. Cũ̶ũ̶ mu̶ãsãrĩ, wĩno netõjṍãyiro. Teero wáari ĩñarã, bayiró u̶cu̶á, ĩñamanijõãyira. 52 Pãmena cũ̶ũ̶ tiiẽ́ñoãriguere cṹ̶ã “¿deero jĩĩrõ tiigári tee?” jĩĩmasĩriyira. Wãcũmasĩriyira. Teero tiirá, bayiró peti ĩñamanijõãyira. 53 Cṹ̶ã tiitaropu̶re tĩã, Genesaretpu̶ jeayira. Cṹ̶ãyawu̶ dooríwu̶re siatúpaso, maajṍãyira. 54 Toopú̶ cṹ̶ã maajeánu̶cãrĩ, too macãrã máata Jesuré ĩñamasĩyira. 55 Teero tiirá, cṹ̶ã niipetiropu̶ cu̶tu̶wá, diarecu̶tirare cṹ̶ã cõãrémena néewayira. 56 Noo cũ̶ũ̶ wáaropu̶re, metãmacã́rĩgãpu̶re, pacamacã́rĩpu̶re, cã́pũpu̶re, cũ̶ũ̶ netõwáadaropu̶re diaráre néewa, cṹũ, yueyira. Jesuré sãĩyíra: —Mu̶u̶yaro sutiró yapa dícu̶re padeñáma, jĩĩyira. Niipetira padeñáãrira netõjṍãyira.

Marcos 7

1 Sicabu̶reco fariseo basoca, teero biiri sĩquẽrã Moisés jóarigue buerá Jerusalénpu̶ niiãrira jea, Jesús pu̶topu̶ neãyira. 2 Toopú̶ neãrã, sĩquẽrã Jesús buerá yaari ĩñayira. “Jũĩrĩpíre wãmorĩmena yaara tiiíya” jĩĩ wãcũmiyira. 3 (Fariseo basoca, teero biiri niipetira judíoa wãmocosera, cṹ̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã tiimú̶ãatiriguere tiinu̶nú̶seya. Teeré tiihéra, yaariya. 4 Macã decopu̶ jeaariracã teerora tiiíya. Cṹ̶ã sĩniré baparire, píosãreparu̶re, cõmepáru̶re, cṹ̶ã yeerisãduirere coseéya.) 5 Teero tiirá, fariseo basoca, Moisés jóarigue buerá cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: —¿Deero tiirá mu̶u̶ buerá marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã tiimú̶ãatiriguere tiinu̶nú̶serii? Jũĩrĩpíre wãmorĩmena yaara tiiíya, jĩĩyira. 6 Jesús cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Mú̶ã basocá ĩñahẽrõpu̶ ñañaré tiirá niiã. Teero tiirá, tiiditórepira niiã. Isaías mú̶ã mecũ̶tígã tiirére diamacṹ̶rã jóasu̶guerigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ jóariguere ãñurõ tu̶oádacu mú̶ã: Ãniã basocá u̶seromena dícu̶ yu̶u̶re padeoóya. Cṹ̶ã tu̶gueñarepe noopú̶ niirõ niicu. 7 Bú̶ri peti neããya. Yée maquẽrẽ “bueada” jĩĩpacara, basocá jĩĩrére buejãya, jĩĩti Cõãmacũ̶, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 8 Mú̶ã Cõãmacũ̶ dutirépere duujã́ã. Mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã tiimú̶ãatiriguere tiinu̶nú̶sera tiia, jĩĩyigu̶. 9 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩnemoyigu̶: —Bayiró ãñuré wãcũrémena Cõãmacũ̶ dutirére jĩĩcãmotamasĩã, mú̶ãyepere ãñurõ tiimú̶ãnu̶cããdara. 10 Cõãmacũ̶ Moisémena ate dutiyigu̶: “Mu̶u̶ pacu̶, mu̶u̶ pacore padeoyá. Cṹ̶ãrẽ ñañarõ wedesegu̶norẽ sĩãcõã́jããrõ”, jĩĩrigu̶ niiwĩ. 11 Mú̶ãpe merẽã dutijãã. Basocáre cṹ̶ã pacu̶re, cṹ̶ã pacore “yu̶u̶ mú̶ãrẽ tiiápumasĩriga; yée niyeru mú̶ãrẽ ticoboariguere Cõãmacũ̶rẽ ticopetijãwũ̶” jĩĩdutia mú̶ã. 12 Mú̶ã teero dutira, cṹ̶ã pacu̶sũ̶mu̶ãrẽ tiiápurere cãmotára tiia. 13 Mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã tiimú̶ãatiriguere tiidutíra, Cõãmacũ̶ dutirére wapamaníre tiiróbiro tiirá tiia. Apeyé pee ate tiiróbiro tiinu̶nú̶sera tiia mú̶ã, jĩĩyigu̶. 14 Cṹ̶ãrẽ teero jĩĩãri siro, basocáre neãdutiyigu̶ sũcã. Cṹ̶ãcãrẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ã niipetira yée maquẽrẽ tu̶omasĩ́ãda jĩĩrã, tu̶orá atiya, jĩĩyigu̶--. 15 Basocáre u̶seropu̶ sããware cṹ̶ãrẽ ñañarã́ wáari tiiría. Cṹ̶ã popeapu̶ witiatirepe cṹ̶ãrẽ ñañarã́ wáari tiia. 16 Tu̶odu̶gárano tu̶omasĩ́ãdacua, jĩĩyigu̶. 17 Jesús pau̶ watoapu̶ niiãrigu̶ wiipú̶ sããwayigu̶. Toopú̶ cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶ queorémena wedeariguere sãĩñáyira. 18 Jesús cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —¿Mú̶ãcã ateré tu̶omasĩ́rii? Niipetire basocáre u̶seropu̶ sããware cṹ̶ãrẽ ñañarã́ wáari tiiría. 19 Tee wãcũrépu̶ sããwaricu; páagapu̶ sããwacu. Too síro netõcówitiwacu, jĩĩyigu̶. Teero jĩĩgũ̶, “niipetire yaaré ãñuré niiã” jĩĩgũ̶ tiiyígu̶. 20 Jesús wedenemoyigu̶: —Basocá wãcũrépu̶ witiatirepe cṹ̶ãrẽ ñañarã́ wáari tiia. 21 Basocá wãcũrépu̶re ate witiaticu: ñañarõ wãcũré, ãpẽrãména ñañarõ ñeeapere, yaaré, basocáre sĩãcõã́re, 22 ãpĩ nu̶morẽ ñeeapere, apegó manu̶rẽ ñeeapere, apeyeré boonemósãre, ñañaré tiiré, ãpẽrãrẽ́ tiiditóre, ñañaré tiidúhere, ĩñatutire, ãpẽrãrẽ́ ñañarõ wedesere, “ãpẽrã́ nemorṍ ãñugṹ̶ niiã” jĩĩ tu̶gueñare, noo booró tiiã́mare witiaticu. 23 Tee niipetire ñañaré popeapu̶ witiatia. Teerá basocáre ñañarã́ wáari tiia, jĩĩ wedeyigu̶. 24 Too niiãrigu̶ witiwa, Tiro, Sidón macãrĩ wesapu̶ wáayigu̶. Toopú̶re ãpẽrã́ masĩrijããrõ jĩĩgũ̶, sicawiipú̶ sããwamiyigu̶. Teero tiipacú̶, masĩjãnoyigu̶. 25 Máata wãtĩ sããnorigo paco “Jesús toopú̶ niiãyigu̶” jĩĩrére tu̶oyígo. Coo cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ wáa, ñicãcoberimena jeacũmuyigo. 26 Coo judíoayo mee niiyigo. Sirofenicia ditapu̶ bauárigo niiyigo. Jesuré sãĩyígo: —Wãtĩrẽ cõãwionecoya yu̶u̶ macõrẽ, jĩĩyigo. 27 Jesús coore queorémena wedeyigu̶: —Wĩmarãpere ecasu̶guéro booa cṹ̶ã yaadu̶garecõrõ. Cṹ̶ã yaarére ẽma, cṹ̶ãyara díayiare cõãcũrĩ, ãñuria, jĩĩyigu̶. 28 Coocã queorémena yu̶u̶yigo: —Õpũ̶, tee diamacṹ̶rã niiã. Díayiapu̶ra mesa doca duirá wĩmarã yaadiocore manarĩrẽ yaacua, jĩĩyigo. 29 Cũ̶ũ̶ jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ ãñurõ yu̶u̶a. Teero tiigó, mu̶u̶ya wiipu̶ pu̶tu̶awaya. Wãtĩ mu̶u̶ macõpu̶re niiãrigu̶ wititoaqui sáa, jĩĩyigu̶. 30 Coo wiipú̶ pu̶tu̶ajõãyigo. Toopú̶ pu̶tu̶ajeago, macõrẽ́ coo cõãrṍpu̶ pesari ĩñayigo. Wãtĩ coopu̶re niimiãrigu̶ witijõãtoayigu̶. 31 Jesús Tiro wesapu̶ niiãrigu̶ witi, wáajõãyigu̶. Wáa, Sidón netõwá, Decápolis niiré macãrĩ netõwá, Galileataropu̶ jeayigu̶. 32 Toopú̶ sĩcũ̶ tu̶ohégu̶re, ãñurõ wedesehegu̶re Jesús pu̶to néejeayira. Jesuré sãĩyíra: —Cũ̶ũ̶rẽ ñaapeóya, netõã́rõ jĩĩgũ̶, jĩĩyira. 33 Jesús cũ̶ũ̶rẽ aperopú̶, basocá ĩñahẽrõpu̶ néewayigu̶. Toopú̶ Jesús cũ̶ũ̶ye wãmosṹãrĩmena tu̶ohégu̶ye cãmopérire súusõnecoyigu̶. U̶secó eopéo, cũ̶ũ̶ya ñemerõrẽ padeñáyigu̶. 34 Ũ̶mu̶ã́sepu̶ ĩñamu̶õco, yeerisã, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Efata, jĩĩyigu̶. “Tusuya” jĩĩgũ̶ tiiyígu̶. 35 Cũ̶ũ̶ jĩĩrĩrã, pu̶acãmopéropu̶ tu̶o, cũ̶ũ̶ya ñemerõmena máata ãñurõ wedesemasĩyigu̶. 36 Jesús basocáre jĩĩyigu̶: —Ãpẽrãrẽ́ wederijãña, jĩĩmiyigu̶. Cṹ̶ãrẽ “wederijãña” jĩĩpacari, nemorṍ wedebatejãyira. 37 Bayiró ĩñamanijõãrã, jĩĩyira: —Niipetirere ãñurõ tiii. Basocá tu̶ohéracãrẽ tu̶orí tiii. Wedeseheracãrẽ wedeseri tiii, jĩĩyira.

Marcos 8

1 Teebu̶recorire pau̶ basocá neãrĩ, cṹ̶ã yaaré petirí ĩñagũ̶, Jesús cũ̶ũ̶ bueráre su̶ocó, jĩĩyigu̶: 2 —Yu̶u̶ ãniãrẽ bóaneõ ĩñajõãga. Cṹ̶ã yu̶u̶mena niirṍ itiábu̶reco netõã. Teero tiirá, cṹ̶ã yaaré petinójõãya. 3 Cṹ̶ãye wiseripu̶ yu̶u̶ pu̶tu̶awadutiri, ju̶abóara, maapu̶ tu̶omasĩ́re petijṍãbocua. Ãpẽrã́ yoaropu̶ atiarira niiĩya, jĩĩyigu̶. 4 —Marĩ ãno basocá manirṍpu̶re ¿deero tii ãniã pau̶re yaaré bu̶a, ecabógari? jĩĩyira cũ̶ũ̶ buerápeja. 5 —¿Noquẽpa pã cu̶oi? jĩĩyigu̶. —Sietepa cu̶oa, jĩĩyira. 6 Jesús basocáre yepapu̶ duidutiyigu̶. Pã sietepare née, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyigu̶. Túajea, pu̶atásã, cũ̶ũ̶ bueráre batodutigu̶ ticoyigu̶. Cṹ̶ã basocápu̶re batoyira. 7 Wai metãrãgã pu̶arã́gã cu̶oyíra. Jesús cṹ̶ãcãrẽ Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticotoa, teerora batodutiyigu̶. 8 Niipetira yaa, yapijõãyira. Yaatoaari siro, siete piseri cṹ̶ã yaadu̶aariguere seesã́ dadodu̶póyira. 9 Teeré yaarira cuatro mil watoa niiyira. Too síro cṹ̶ãrẽ cṹ̶ãye wiseripu̶ pu̶tu̶awadutiyigu̶. 10 Máata Jesús cũ̶ũ̶ buerámena dooríwu̶pu̶ mu̶ãsã, Dalmanuta macã wesapu̶ wáajõãyigu̶. 11 Cṹ̶ã jeari siro, fariseo basoca Jesuména cãmerĩ́tutira jeayira. “¿Niirṍrã cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ ticodiocorigu̶ niiĩ?” jĩĩrã, cũ̶ũ̶rẽ Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́rere tiiẽ́ñodutimiyira. “Cũ̶ũ̶ teeré tiimasĩ́riqui”, jĩĩ wãcũmiyira. 12 Jesupé bayiró bóaneõremena jĩĩyigu̶: —¿Deero tiirá atitó macãrã tiiẽ́ñodutigari? Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ãrẽjã tiiẽ́ñoridojãgũ̶dacu, jĩĩyigu̶. 13 Cṹ̶ãrẽ cõãwagu̶, dooríwu̶pu̶ mu̶ãsãyigu̶ sũcã. Apeniñapú̶ tĩãjõãyigu̶. 14 Apeniñapú̶ tĩãwara, Jesús buerá cṹ̶ã yaaadarere acabójãyira. Pã sicagára cu̶oyíra. 15 Jesús cṹ̶ãrẽ wedemiyigu̶: —Fariseo basocaye pã púuri tiirére, Herodeye pã púuri tiirére tu̶omasĩ́rõ booa, jĩĩmiyigu̶. 16 Cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶ jĩĩãriguere tu̶omasĩ́hẽrã: —Pã marĩ cu̶ohéri, teero jĩĩqui, jĩĩmiyira cṹ̶ã basiro. 17 Jesús cṹ̶ã teero jĩĩãriguere masĩjãyigu̶. Teero tiigú̶, jĩĩyigu̶: —¿Deero tiirá mú̶ã “pã maniã” jĩĩ cãmerĩ́ wedesei? ¿Mú̶ã tu̶omasĩ́rii ména? ¿Mú̶ãrẽ wãcũré manidójãĩ? 18 Capeari cu̶orá niipacara, ĩñaria mú̶ã. Cãmopéri cu̶orá niipacara, tu̶oría. Yu̶u̶ tiirére wãcũria mú̶ã. 19 Tiibu̶recopu̶ cinco mil ũ̶mu̶ãrẽ sicamoquẽñepa pãmena ecawú̶. ¿Noquẽ piseri cṹ̶ã yaadu̶aariguere seesã́ dadodu̶póri? jĩĩyigu̶. —Doce piseri, jĩĩyira cṹ̶ãpeja. 20 —Apeyecã́rẽ sietepa pãmena cuatro mil basocáre ecawú̶. Tiibu̶recore ¿noquẽ piseri seesã́ dadodu̶póri? jĩĩyigu̶. —Siete piseri, jĩĩyira cṹ̶ãpeja. 21 —Too docare teeré masĩpacara, ¿tu̶omasĩ́rii ména? jĩĩyigu̶ cũ̶ũ̶peja. 22 Betsaida macãpu̶ tĩãjeayira. Toopú̶ Jesús pu̶to sĩcũ̶ ĩñahẽgũ̶rẽ néejeayira. Cṹ̶ã Jesuré sãĩyíra: —Ãnirẽ́ ñaapeóya, netõã́rõ jĩĩgũ̶, jĩĩyira. 23 Teero tiigú̶, Jesús ĩñahẽgũ̶ya wãmopu̶ ñee, macã wesapu̶ néewayigu̶. Cũ̶ũ̶ capearipu̶ u̶secó eopéo, ñaapeó, sãĩñáyigu̶: —¿Mu̶u̶rẽ apeyenó baumíĩto? jĩĩyigu̶. 24 Cũ̶ũ̶pe ĩñapõnu̶cãjea, jĩĩyigu̶: —Basocáre ĩñaã, ĩñagũ̶peja. Cṹ̶ã yu̶u̶ ĩñarĩ, wáanetõrã yucu̶biro bauúya, jĩĩyigu̶. 25 Jesús cũ̶ũ̶ye capearipu̶ ñaapeónemoyigu̶. Teero tiiári siropu̶, cũ̶ũ̶ ĩñarĩ, cũ̶ũ̶ capeari quẽnojeá, ãñurõ bauyíro sáa. Niipetirere ãñurõ ĩñayigu̶. 26 Jesupé jĩĩyigu̶ cũ̶ũ̶rẽ: —Mu̶u̶ya wiipu̶ diamacṹ̶rã coecópu̶tu̶aya. Macãpu̶re pu̶tu̶awarijãña. Teero biiri macã macãrãrẽ wederijãña, jĩĩyigu̶. 27 Too niiãrira Jesús, cũ̶ũ̶ buerá Cesarea Filipoya macã pu̶to niiré macãrĩpu̶ wáayira. Cṹ̶ã too wáaropu̶ cũ̶ũ̶ bueráre sãĩñáyigu̶: —¿Basocá “¿noã niiĩ cũ̶ũ̶?” jĩĩĩ yu̶u̶re? 28 Cṹ̶ãpe jĩĩyira: —Sĩquẽrã mu̶u̶rẽ “Juan basocáre wãmeõtiri basocu̶ niiqui” jĩĩĩya. Ãpẽrã́ “Elías niiqui” jĩĩĩya. Ãpẽrã́ “profetas menamacũ̶ niigũ̶ niiqui” jĩĩĩya, jĩĩyira. 29 —¿Mú̶ãte “¿noã niiĩ?” jĩĩĩ yu̶u̶re? jĩĩyigu̶. Pedro yu̶u̶yigu̶: —Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiã, jĩĩyigu̶. 30 —Teeré ãpẽrãrẽ́ wederijãña, jĩĩyigu̶ cṹ̶ãrẽ. 31 Cṹ̶ãrẽ buenu̶cãyigu̶ sũcã. —Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶rẽ bayiró ñañarõ netõrṍ niirõ tiiádacu. Bu̶toá dutirá, paiaré dutirá, Moisés jóarigue buerá yu̶u̶re booríadacua. Sĩãdutíadacua. Cṹ̶ã teero tiipacári, itiábu̶reco siro masãgũ̶dacu, jĩĩyigu̶. 32 Cṹ̶ãrẽ tu̶omasĩ́rõrã wedemiyigu̶. Teeré tu̶ogú̶, Pedro Jesuré ãpẽrã́ tu̶ohéropu̶ néewa, wedenu̶cãyigu̶: —Teeré jĩĩrijãña, jĩĩmiyigu̶. 33 Jesús cãmenu̶cã́, cũ̶ũ̶ bueráre ĩña, Pedrore jĩĩyigu̶: —Satanás tiiróbiro wedesegu̶ tiia mu̶u̶jã. “¡Satanás, wáajõãgu̶a; yu̶u̶ pu̶tore niirijãña!” jĩĩã. Pedro, mu̶u̶ masĩria Cõãmacũ̶ wãcũrére; basocá wãcũrõbiro wãcũã, jĩĩyigu̶. 34 Basocáre neãduti, cṹ̶ãrẽ, cũ̶ũ̶ bueráre wedeyigu̶: —Sĩcũ̶ yu̶u̶re padeó, nu̶nu̶du̶gágu̶no cũ̶ũ̶ booró tiidu̶gárenorẽ tiidújããrõ. Basocá cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ jĩĩpacari, yu̶u̶re tu̶onu̶nú̶searo. Teeré tiigú̶, curusare apagú̶ tiiróbiro niigũ̶daqui. 35 Ãpĩ sĩãrére cuigu̶no yu̶u̶re “masĩria” jĩĩgṹ̶ pecamepu̶ wáagu̶daqui. Ãpĩpé yu̶u̶re “masĩã” jĩĩ, yée quetire wedegú̶pe teewapamena cũ̶ũ̶rẽ sĩãrĩ́, yu̶u̶mena catirucujãgũ̶daqui. 36 Sĩcũ̶ atibú̶reco maquẽ niipetirere wapatápacu̶, cũ̶ũ̶ yeeripũnarẽ tiidióri, cũ̶ũ̶ cu̶oré dee tiiádare niiricu. 37 Cũ̶ũ̶ catiré petihére ñeenómena wapatíriqui. 38 Atiditá macãrã ñañaré tiirá yu̶u̶re padeohéra niiĩya. Sĩcũ̶ cṹ̶ã watoapu̶ niigũ̶, yu̶u̶re “padeóa” jĩĩ, yée buerére “nu̶nu̶ã” jĩĩgṹ̶no boboríjããrõ. Too síro yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ yu̶u̶ Pacu̶ asibatéremena, ángeleamena pu̶tu̶aatigu̶dacu. Pu̶tu̶aatigu̶, yu̶u̶re bobosã́ririgu̶re yu̶u̶cã cũ̶ũ̶rẽ bobosã́ricu; yu̶u̶re “masĩria” jĩĩrigu̶re yu̶u̶cã “cũ̶ũ̶rẽ masĩria” jĩĩgũ̶dacu, jĩĩyigu̶.

Marcos 9

1 Cṹ̶ãrẽ jĩĩnemoyigu̶: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Sĩquẽrã ãnopú̶ niirã́ cṹ̶ã diaadari su̶guero, Cõãmacũ̶ dutiré cṹ̶ãpu̶re niiãdare tutuaremena atiri ĩñaãdacua, jĩĩyigu̶ Jesús. 2 Seis bu̶recori siro Jesús ũ̶tãgṹ̶ ũ̶mu̶ã́rigu̶pu̶ mu̶ãwayigu̶. Tiigu̶pú̶ wáagu̶, Pedro, Santiago, Juan cṹ̶ã dícu̶re néewayigu̶. Toopú̶ cṹ̶ã ĩñarĩ, Jesús cũ̶ũ̶ baurécu̶tirere wasojṍãyigu̶. 3 Cũ̶ũ̶ye suti bayiró butiré capemóre wáayiro. Ãnopú̶re teero butiré tiiróbiro basocá suti coseríya. 4 Teero wáari, Elías, Moisémena bauánu̶cã, Jesuména wedesera tiiyíra. 5 Cũ̶ũ̶ buerá u̶cu̶ánetõjõãyira. Pedro ãñurõ wãcũripacu̶, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Ũ̶sãrẽ buegú̶, marĩ ãnopú̶ niirĩ, ãñunetõjõãã. Itiáwiigã tiicó; sicawiígã mu̶u̶ya wii, apewiígã Moiséya wii, apewiígã Elíaya wii tiicó, jĩĩmiyigu̶. 7 Õme diiáti, cṹ̶ãrẽ tuubiátocojãyiro. Õme watoapu̶ sĩcũ̶ wedeseri tu̶oyíra: —Ãni yu̶u̶ macũ̶ yu̶u̶ bayiró maĩgṹ̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶rẽ tu̶oyá, jĩĩyigu̶. 8 Máata cṹ̶ã cãmenu̶cã́ ĩñarĩ, ãpẽrã́ cṹ̶ãmena niiãrira maniyíra; Jesús dícu̶re ĩñayira. 9 Cṹ̶ã ũ̶tãgũ̶pú̶ niiãrira diiátiri, Jesús jĩĩyigu̶: —Mú̶ã ĩñaãriguere wederijãwa ména; tée yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ dia masãri siropu̶ wedewa, jĩĩyigu̶. 10 Ãpẽrãrẽ́ wederiyira. Cṹ̶ã basiro cãmerĩ́ sãĩñáyira: —¿Deero jĩĩdu̶garo tiigári cũ̶ũ̶ diari siropu̶ masãré? jĩĩyira. 11 Jesuré sãĩñáyira: —¿Deero tiirá Moisés jóarigue buerá “Cõãmacũ̶ beserigu̶ atiadari su̶guero, Elías atisu̶guegu̶daqui” jĩĩ buei? jĩĩyira. 12 Jesús cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Elías atisu̶guere, niipetire quẽnosu̶guéadare diamacṹ̶rã niiã. Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶rẽ profetas jóariguecã diamacṹ̶rã niiã. Biiro jóare niiã: “Niipetira sõwũ̶ ñañarõ netõgṹ̶daqui; cũ̶ũ̶rẽ booríadacua”, jĩĩã. 13 Yu̶u̶re tu̶oyá: Elías jeatoawi. Cũ̶ũ̶rẽ profetas jĩĩrirobirora diamacṹ̶ wáariro niiwũ̶. Basocá cũ̶ũ̶rẽ cṹ̶ã booró tiidu̶gáriguere tiitóarira niiwã, jĩĩyigu̶. 14 Jesús buerá niirṍpu̶ diijeára, pau̶ basocá niirĩ ĩñayira. Moisés jóarigue buerá, Jesús buerámena bayiró cãmerĩ́tutiyira. 15 Jesús jeari ĩñarã, bayiró ĩñamanijõãyira. Máata cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ cu̶tu̶áti, cũ̶ũ̶rẽ ãñudutiyira. Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ sãĩñáyigu̶: 16 —¿Mú̶ã ñeenórẽ cãmerĩ́tutira tiiárĩ cṹ̶ãmena? jĩĩyigu̶. 17 Sĩcũ̶ pau̶ watoapu̶ niigṹ̶ yu̶u̶yigu̶: —Ũ̶sãrẽ buegú̶, yu̶u̶ macũ̶ wãtĩ cu̶ogú̶re mu̶u̶rẽ néeatiawũ̶. Wãtĩ cũ̶ũ̶rẽ wedeseheri tiii. 18 Cũ̶ũ̶ wáaro ñee, cõãcũĩ. Cũ̶ũ̶pe sobotu, bacadiyó, bu̶u̶cócũmuãĩ. Yu̶u̶ mu̶u̶ bueráre “cõãwionecobosaya” jĩĩmiãwũ̶. Cõãmasĩriawã, jĩĩyigu̶. 19 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ã yu̶u̶re padeorídojãã. Yu̶u̶ mú̶ãmena yoari niirucujãrĩcãrẽ, padeoríbocu. ¿Nocõrõ yoari mú̶ãmena põõtẽ́õgũ̶dari yu̶u̶? Wĩmagũ̶rẽ néeatiya yu̶u̶ pu̶to, jĩĩyigu̶. 20 Cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ néejeayira. Wãtĩ Jesuré ĩñagũ̶, máata wĩmagũ̶rẽ ñaacũmurĩ tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶pe ñaacũmu, tũnumecṹ̶, sobotuyigu̶. Jesús cũ̶ũ̶ pacu̶re sãĩñáyigu̶: 21 —¿Deero biiripu̶ ate wáanu̶cãrĩ? jĩĩyigu̶. —Wĩmagũ̶pu̶ra, jĩĩyigu̶--. 22 Pee peti wãtĩ cũ̶ũ̶rẽ sĩãdu̶gágu̶, pecamepu̶ ñaacũmu, díapu̶ ñaañuãrucuri tiii. Mu̶u̶ tiiápumasĩgũ̶, ũ̶sãrẽ bóaneõ ĩñagũ̶, tiiápuya, jĩĩyigu̶. 23 —¿Deero tiigú̶ “mu̶u̶ tiiápumasĩgũ̶” jĩĩĩ? Padeoráre niipetire tiiápumasĩnoã, jĩĩyigu̶ Jesupéja. 24 Máata cũ̶ũ̶ pacu̶pe bayiró bu̶su̶rómena jĩĩyigu̶: —Padeóa. Nemorṍ yu̶u̶re padeorí tiiyá, jĩĩyigu̶. 25 Jesús basocá pau̶ cṹ̶ã pu̶topu̶ cu̶tu̶átiri ĩñagũ̶, wãtĩrẽ tuti, jĩĩyigu̶: —Wãtĩ wedeseheri, tu̶ohéri tiigú̶, yu̶u̶ mu̶u̶rẽ witiwadutia. Mu̶u̶ wĩmagũ̶pu̶re niigṹ̶, witiwaya; cũ̶ũ̶pu̶re sããwanemorijãña sáa, jĩĩyigu̶. 26 Wãtĩ acaribí, wĩmagũ̶rẽ tũnumecṹ̶rĩ tii, witiyigu̶. Diaarigu̶ tiiróbiro pu̶tu̶áyigu̶. Ãpẽrã́ cũ̶ũ̶rẽ “diajõãĩ” jĩĩmiyira. 27 Jesús cũ̶ũ̶rẽ wãmopu̶ ñee, wéemu̶õnu̶cõrĩ, wũ̶mu̶nu̶cãyigu̶. 28 Too síro Jesús wiipú̶ sããwari, cũ̶ũ̶ buerá ãpẽrã́ tu̶ohéropu̶ cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: —¿Deero tiirá ũ̶sã wãtĩrẽ cõãwionecomasĩriayiri? jĩĩyira. 29 —Ãninó wãtĩrẽ cõãwionecodu̶gara, Cõãmacũ̶rẽ sãĩ, betirémena dícu̶ cõãrõ booa, jĩĩyigu̶. 30 Too niiãrira Galilea ditapu̶ netõwáyira. Cṹ̶ã too wáariguere ãpẽrãrẽ́ masĩrĩ booríyigu̶. 31 Cũ̶ũ̶ buerá dícu̶re buegu̶ tiiyígu̶. —Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ ãpẽrãpú̶re ticonogũ̶dacu. Yu̶u̶re sĩãã́dacua. Cṹ̶ã teero tiipacári, itiábu̶reco siro masãgũ̶dacu, jĩĩyigu̶. 32 Cṹ̶ãpe cũ̶ũ̶ jĩĩãriguere tu̶omasĩ́riyira. Tu̶omasĩ́ripacara, cuira, sãĩñáriyira. 33 Capernaumpu̶ jeayira. Wiipú̶ cṹ̶ã niirĩ, Jesús cṹ̶ãrẽ sãĩñáyigu̶: —Mú̶ã maa atira, ¿ñeenórẽ wedesera tiiárĩ? jĩĩyigu̶. 34 Cṹ̶ãpe yu̶u̶riyira. Maapu̶ atira, “¿nii marĩ watoare nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶ niiĩ?” jĩĩ wedeseatiyira. 35 Teero tiigú̶, Jesús jeanuã, cũ̶ũ̶ buerá docere neãduti, jĩĩyigu̶: —Sĩcũ̶ u̶pu̶tí macũ̶ niidu̶gagu̶, niipetirare padecotegu̶ tiiróbiro niirõ booa. Teero biiri niipetirare tiiápuro booa, jĩĩyigu̶. 36 Sĩcũ̶ wĩmagũ̶rẽ cṹ̶ã decopu̶ nu̶cõ, cũ̶ũ̶rẽ néeapa, jĩĩyigu̶: 37 —Sĩcũ̶ ãni wĩmagũ̶biro biigú̶re ĩña, “yu̶u̶ Jesuré maĩã; teero tiigú̶ cũ̶ũ̶rẽ boca maĩgṹ̶da” jĩĩ wãcũboqui. Cũ̶ũ̶ teero wãcũgũ̶, cũ̶ũ̶rẽ maĩgṹ̶, yu̶u̶cãrẽ maĩgṹ̶ tiii. Yu̶u̶re boca maĩgṹ̶, yu̶u̶ dícu̶re maĩgṹ̶ mee tiii; yu̶u̶re ticodiocorigu̶cãrẽ teerora maĩgṹ̶ tiii, jĩĩyigu̶. 38 Juan Jesuré wedeyigu̶: —Ũ̶sãrẽ buegú̶, sĩcũ̶ mu̶u̶ wãmemena wãtĩãrẽ cõãwionecori ĩñaãwũ̶. Cũ̶ũ̶ marĩ menamacũ̶ mee niiãwĩ. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ cãmotáawũ̶, jĩĩmiyigu̶. 39 Jesupé cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Cãmotárijãña. Sĩcũ̶ yu̶u̶ tutuaremena teenórẽ tiiẽ́ñonetõnegũ̶, too síro yu̶u̶re ñañarõ wedesemasĩriqui. 40 Marĩrẽ cãmotáhegu̶ marĩrẽ tiiápugu̶ niiĩ. 41 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Sĩcũ̶ mú̶ãrẽ “Cõãmacũ̶ beserigu̶ nu̶nu̶rã́ niiĩya” jĩĩ, oco tĩ́ãgũ̶, wapatáre bu̶agú̶daqui, jĩĩyigu̶. 42 Jesús jĩĩnemoyigu̶: —Yu̶u̶re padeorágãrẽ ñañaré tiidutígu̶norẽ ñañanemorõ wáaadacu. Cũ̶ũ̶rẽ ũ̶tãgã pairígamena cũ̶ũ̶ wãmu̶ãpu̶ siatúyo, día pairímaapu̶ cõãñocori, nemorṍ ãñubocu. 43 Mu̶u̶ya wãmo mu̶u̶rẽ ñañarére tiirí tiibócu. Teero wáari, páatacõãjãña. Sicawãmomena catiré petihéropu̶ jeari, ãñujãã. Pu̶awãmómena pecamepu̶ wáaripeja, ñañanetõjõãcu. 45 Mu̶u̶ya du̶po mu̶u̶rẽ ñañarére tiirí tiibócu. Teero wáari, páatacõãjãña. Sicadu̶pomena catiré petihéropu̶ jeari, ãñujãã. Pu̶adu̶pómena pecamepu̶ mu̶u̶ cõãdioconorĩpeja, ñañanetõjõãcu. 47 Mu̶u̶ya capea ĩñaré mu̶u̶rẽ ñañarére tiirí tiibócu. Teero wáari, tiigaré odewecõãjãña. Sicacapeamena Cõãmacũ̶ Õpũ̶ niirṍpu̶ jeari, ãñujãã. Pu̶acapéamena pecamepu̶ mu̶u̶ cõãdioconorĩpeja, ñañanetõjõãcu. 48 Pecamepu̶ becoa diariya. Pecamecã yatiria. 49 ’Pecame móã tiiróbiro niicu: Ñañaré maniré wáari tiicú. Teero biiri bóari tiirícu. 50 Móã ocare yaari, ãñuniã. Tee móã ocaheri, nemo ocari tiimasĩ́ña manicú. Mú̶ã móã ocare tiiróbiro niiña. Cãmerĩ́quẽre manirṍ ãñurõ niirecu̶tiya, jĩĩyigu̶.

Marcos 10

1 Too niiãrigu̶ Judea ditapu̶ wáa, día Jordán apeniñapú̶ jeayigu̶. Toopú̶re basocá neãyira sũcã. Cũ̶ũ̶ tiirucúrobirora cṹ̶ãrẽ bueyigu̶. 2 Fariseo basoca cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ jeayira. Cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ jĩĩré bu̶adu̶gára, sãĩñáyira: —¿Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ nu̶morẽ́ cõãjãmasĩgari? ¿Marĩrẽ dutiré teerora jĩĩĩ? jĩĩyira. 3 Jesupé sãĩñáyigu̶: —¿Moisés deero dutiyiri? jĩĩyigu̶. 4 Cṹ̶ãpe yu̶u̶yira: —Moisés sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ nu̶morẽ́ “atewapá mu̶u̶rẽ cõãã” jĩĩrípũrẽ jóatoa, cõãmasĩnoã, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ, jĩĩyira. 5 Jesús jĩĩyigu̶: —Mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã Cõãmacũ̶ dutirére tiidu̶gáheri ĩñagũ̶, Moisés tee dutirére cṹũrigu̶ niiwĩ. 6 Cõãmacũ̶ niipetire cũ̶ũ̶ sicato tiinu̶cã́ritopu̶re ũ̶mu̶, numiṍ tiirígu̶ niiwĩ. 7 “Teero tiigú̶, ũ̶mu̶ cũ̶ũ̶ pacu̶re, cũ̶ũ̶ pacore merẽã witi, cũ̶ũ̶ nu̶moména niigũ̶daqui. 8 Cṹ̶ã pu̶arã́ sicaõpũ̶ũ̶ tiiróbiro pu̶tu̶áadacua”, jĩĩrigu̶ niiwĩ Cõãmacũ̶. Teero tiirá, pu̶arã́ niiriya. Sĩcũ̶ tiiróbiro niiĩya. 9 Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ sicaõpũ̶ũ̶rã tiiróbiro niirĩ tiirí siro, ãpĩ cṹ̶ãrẽ cãmerĩ́ cõãrĩ tiiríjãrõ booa, jĩĩyigu̶. 10 Wiipú̶ coerá, Jesús buerá cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira sũcã tee maquẽrẽ. 11 Cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Cũ̶ũ̶ nu̶morẽ́ cõãgũ̶, apegoré nu̶mocu̶tigu̶no cũ̶ũ̶ nu̶mo niisu̶guerigomena ñañarõ tiigú̶ tiiquí. 12 Numiṍcã coo manu̶rẽ cõã, ãpĩména manu̶cu̶tigo, coo manu̶ niisu̶guerigu̶mena ñañarõ tiigó tiicó. Tee Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́re niiã, jĩĩyigu̶. 13 Wĩmarãrẽ Jesús pu̶to néewayira ñaapeódutira. Cṹ̶ãrẽ néewarare cũ̶ũ̶ buerá tutimiyira. 14 Cṹ̶ã teero tiirí ĩñagũ̶, Jesús cṹ̶ãmena cúayigu̶. Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Wĩmarã yu̶u̶ pu̶to atiaro. Cãmotárijãña. Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ wãcũnu̶nu̶serano ãniãgã tiiróbiro wãcũrã́ niiĩya. 15 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Ãniãgã tiiróbiro Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ wãcũnu̶nu̶se tiihéranorẽ cũ̶ũ̶ dutiré cṹ̶ãpu̶re jeaboarigue cṹ̶ãrẽ jearicu, jĩĩyigu̶. 16 Teeré jĩĩtoa, wĩmarãrẽ néeapa, cṹ̶ãrẽ ñaapeó, Cõãmacũ̶rẽ: --# Ãniãrẽ ãñurõ tiiyá, jĩĩ sãĩbosáyigu̶. 17 Jesús wáagu̶du̶ tiirí, sĩcũ̶ cu̶tu̶jeáyigu̶. Cũ̶ũ̶ pu̶to ñicãcoberimena jeacũmu, sãĩñáyigu̶: —Basocáre buegú̶ ãñugṹ̶, ¿yu̶u̶ ñeenó tiigú̶dari, catiré petihére bu̶adu̶gágu̶? jĩĩyigu̶. 18 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Mu̶u̶ yu̶u̶re “ãñugṹ̶” jĩĩã. Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã ãñugṹ̶ niiĩ. 19 Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ dutiré cṹũriguere masĩcu. “Basocáre sĩãríjãña. Ãpĩ nu̶morẽ ñeeaperijãña. Yaaríjãña. Ãpẽrãrẽ́ jĩĩditoremena wedesãrijãña. Ãpẽrãyére ẽmarijãña. Mu̶u̶ pacu̶, mu̶u̶ pacore padeoyá”, jĩĩã, jĩĩyigu̶. 20 —Ũ̶sãrẽ buegú̶, yu̶u̶ wĩmagũ̶pu̶ra tee niipetirere tiimú̶ãatimiwũ̶, jĩĩmiyigu̶. 21 Jesús cũ̶ũ̶rẽ maĩrémena ĩña, jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶rẽ sicawãme du̶saa. Mu̶u̶ cu̶orére dúapetijãgũ̶ wáaya. Tee dúa wapatáariguere bóaneõrãrẽ batoya. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ pu̶topu̶re pee ãñuré bu̶agú̶dacu. Túajea, ati, yu̶u̶re nu̶nu̶wá, jĩĩmiyigu̶. 22 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, tu̶sarijõãyigu̶. Pee apeyé cu̶ojĩ́gũ̶, wãcũpati, pu̶tu̶ajõãyigu̶. 23 Jesús cũ̶ũ̶ pu̶to ĩñabate, cũ̶ũ̶ bueráre jĩĩyigu̶: —Pee apeyé cu̶oráno Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ tiinu̶nú̶sedu̶gari, wisió niicu, jĩĩyigu̶. 24 Cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶ jĩĩãriguere tu̶orá, tu̶omaníjõãyira. Cṹ̶ãrẽ jĩĩnemoyigu̶: —Yáa wedera, Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ tiinu̶nú̶sedu̶gari, wisió niicu. 25 Wáicu̶ camello wãmecu̶tigu̶ awigá copegãpu̶ sããcãmewitimasĩriqui. Toorá nemocú, pee apeyé cu̶oráno Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ tiinu̶nú̶sedu̶garipereja, jĩĩyigu̶. 26 Teeré tu̶orá, bayiró tu̶omaníjõãrã, cãmerĩ́ sãĩñáyira: —Too docare ¿noãpé netõnénoãdari? jĩĩyira. 27 Jesús cṹ̶ãrẽ ĩñagũ̶rã, jĩĩyigu̶: —Basocá cṹ̶ã basiro netõnémasĩriya. Cõãmacũ̶pereja wisióre manidójãã, jĩĩyigu̶. 28 Pedrope jĩĩnu̶cãyigu̶: —Tu̶oyá ména. Ũ̶sãpe niipetire ũ̶sã cu̶oríguere cṹũjõãatiwu̶, mu̶u̶mena nu̶nu̶ã́da jĩĩrã, jĩĩyigu̶. 29 Jesús yu̶u̶yigu̶: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Sĩcũ̶ yu̶u̶re maĩgṹ̶ cũ̶ũ̶ya wii, cũ̶ũ̶ baira, cũ̶ũ̶ pacu̶sũ̶mu̶ã, cũ̶ũ̶ põna, cũ̶ũ̶ye ditare cṹũjõã, “basocáre netõnére quetire wedegu̶ wáagu̶da” jĩĩgṹ̶nope 30 cũ̶ũ̶ cṹũwarigue nemorṍ bu̶agú̶daqui. Atibú̶recopu̶re nemorṍ wiserí, cũ̶ũ̶ya wedera, pacosã́numiã, põna, dita bu̶agú̶daqui. Ãpẽrã́ cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ tiipacári, teeré bu̶agú̶daqui. Too síropu̶cãrẽ Cõãmacũ̶mena catiré petihére bu̶agú̶daqui. 31 Mecũ̶tígãrẽ pau̶ u̶pu̶tí macãrã too síropu̶re bú̶ri niirã́ niiãdacua. Bú̶ri niirã́ too síropu̶re u̶pu̶tí macãrã niiãdacua, jĩĩyigu̶ Jesús. 32 Cṹ̶ã Jerusalénpu̶ mu̶ãwari, Jesús cṹ̶ãrẽ su̶gueyigu̶. Cũ̶ũ̶ buerá ĩñamanijõãyira. Basocá cṹ̶ã siro nu̶nu̶rã́cã cuiyira. Jesús cũ̶ũ̶ buerá docere su̶owá, cũ̶ũ̶rẽ wáaadarere wedeyigu̶: 33 —Mú̶ã ĩñaã: Marĩ Jerusalénpu̶ wáara tiia. Toopú̶ yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ niipacari, paiaré dutirá, Moisés jóarigue buerápu̶re ticoadacua. Cṹ̶ã sĩãdutíadacua yu̶u̶re. Cṹ̶ãrã judíoa niihẽrãpu̶re ticonetõneãdacua. 34 Yu̶u̶re buijã́, u̶secó eobatétu, tãna, sĩãã́dacua. Itiábu̶reco siro masãgũ̶dacu, jĩĩyigu̶. 35 Santiago, Juan Zebedeo põna Jesús pu̶topu̶ jea, cũ̶ũ̶rẽ sãĩyíra: —Ũ̶sãrẽ buegú̶, ũ̶sã sãĩã́darere mu̶u̶ ticori boogá, jĩĩmiyira. 36 —¿Ñeenó yu̶u̶ tiirí boogári? jĩĩyigu̶. 37 —Mu̶u̶ õpũ̶ sããgũ̶, mu̶u̶ duirípĩrõ pu̶togãpu̶ du̶powa ũ̶sãrẽ. Sĩcũ̶ diamacṹ̶pe, ãpĩrẽ́ acuniñape du̶powa, jĩĩmiyira. 38 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ õpũ̶ sãããdari su̶guero wáaadarere mú̶ã masĩria. ¿Yu̶u̶ ñañarõ netõã́darobirora mú̶ãcã ñañarõ netõrã́ nu̶cãbógari? ¿Yu̶u̶re cṹ̶ã sĩãã́darobirora mú̶ãcã cṹ̶ã sĩãrĩ́ nu̶cãbógari? jĩĩyigu̶. 39 —Ṹ̶jũ̶, ñañarõ netõ, diamasĩã, jĩĩyira. Jesús jĩĩyigu̶: —Mú̶ãcã yu̶u̶ tiiróbiro posa, diaadacu. 40 Teeré wedemasĩpacu̶, “sĩcũ̶ diamacṹ̶pe, ãpĩ acuniñape du̶pogu̶da” jĩĩmasĩriga. Tee yu̶u̶ dutiré niiria. Cõãmacũ̶ toopú̶ duiadarare besetoawi, jĩĩyigu̶. 41 Cṹ̶ã menamacãrã pu̶amóquẽñerã Santiago, Juan sãĩrĩ́ tu̶orá, cúayira. 42 Jesús cṹ̶ãrẽ su̶ocó, jĩĩyigu̶: —Mú̶ã masĩã: Niipetire dita macãrãrẽ dutirá Cõãmacũ̶rẽ masĩhẽrã cṹ̶ã booró dutiãmajãya. Cṹ̶ã doca macãrãcã acaribíremena dutiiya, cṹ̶ã dutirére tiipetídutira. 43 Mú̶ãpeja cṹ̶ã tiiróbiro tiiríjãña. Merẽã tiirécu̶tiya. Mú̶ã u̶pu̶tí macãrã niidu̶gara, ãpẽrãrẽ́ tiiápuri basoca niiña. 44 Sĩcũ̶ ãpẽrã́ nemorṍ niidu̶gagu̶no niipetirare padecotegu̶ tiiróbiro niirõ booa. 45 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ niipacu̶, ãpẽrã́ yu̶u̶re tiiápuaro jĩĩgũ̶ mee atiwu̶. Yu̶u̶pe basocáre tiiápugu̶ atigu̶ tiiwú̶. Teero biiri pau̶ basocá ñañaré tiiré wapa diabosa netõnégũ̶ atigu̶ tiiwú̶ jĩĩyigu̶. 46 Cṹ̶ã Jerusalénpu̶ maawára, Jericópu̶ jeasu̶gueyira. Tiimacãpu̶ Jesús cũ̶ũ̶ buerámena netõwári, pau̶ basocá cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶yíra. Sĩcũ̶ capeari baunóhẽgũ̶ maa wesapu̶ niyeru sãĩduíyigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Bartimeo, Timeo macũ̶. 47 “Jesús Nazaret macã macũ̶ atii” jĩĩrĩ tu̶ogú̶, Bartimeo bayiró bu̶su̶rómena jĩĩnu̶cãyigu̶: —¡Jesús, David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶, yu̶u̶re bóaneõña! jĩĩyigu̶. 48 Pau̶ cũ̶ũ̶rẽ: —Nocõrõrã ditamaníjõãña, jĩĩ tutimiyira. Cũ̶ũ̶pe jĩĩnemosãjãyigu̶: —¡David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶, yu̶u̶re bóaneõña! jĩĩyigu̶. 49 Jesupéja pu̶tu̶ánu̶cã: —Atiaro, jĩĩyigu̶. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —Ãñuãdacu. Wũ̶mu̶nu̶cãcoya. Mu̶u̶rẽ atidutii, jĩĩyira. 50 Teeré tu̶ogú̶, sutiró sotoá macãrõrẽ tuuwécojã, bupucu̶tú̶a, Jesús pu̶to wáayigu̶. 51 —¿Mu̶u̶rẽ deero tiirí boogári? jĩĩyigu̶ Jesús. —Basocáre buegú̶, yu̶u̶re ĩñarĩ tiiyá, jĩĩyigu̶. 52 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ padeojĩ́gũ̶, netõnénoãrigu̶pu̶ pu̶tu̶áa. Ãñurõ wáaya, jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, ĩñajõãyigu̶ sáa. Ĩña, maapu̶ Jesuré nu̶nu̶wáyigu̶.

Marcos 11

1 Jesús cũ̶ũ̶ buerámena Jerusalénpu̶ jeaadaro péero du̶sayíro. Betfagé, Betania macãrĩpu̶ jeayira. Teemacãrĩ Ũ̶tãgṹ̶ Olivo pu̶to niiã. Toopú̶ cũ̶ũ̶ buerá pu̶arã́rẽ jĩĩyigu̶: 2 —Iimacã marĩ díamacũ̶ niirí macãpu̶ wáaya. Toopú̶ jeara, máata sĩcũ̶ burro wĩmagũ̶ siatúnu̶cõãrigu̶re bu̶ajeáadacu. Cũ̶ũ̶ pesaya manigṹ̶ niiqui ména. Cũ̶ũ̶rẽ jõã, néeatiya. 3 Mú̶ãrẽ “¿deero tiirá cũ̶ũ̶rẽ jõãĩ?” jĩĩrĩ, “marĩ Õpũ̶ booáwĩ; máata wiyajã́gũ̶daqui” jĩĩña, jĩĩyigu̶. 4 Cṹ̶ã wáa, maapu̶ siatúnu̶cõãrigu̶re bu̶ajeáyira. Wii díamacũ̶pu̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ jõãyíra. 5 Toopú̶ nucũrã́: —¿Deero tiirá cũ̶ũ̶rẽ jõãĩ? jĩĩyira. 6 Cṹ̶ãpe Jesús dutiarirobirora yu̶u̶yira. —Néewaya, jĩĩyira cṹ̶ãrẽ. 7 Jesús pu̶to néewayira. Burro sotoapu̶ cṹ̶ãye suti sotoá maquẽrẽ tuuwépeoyira. Jesús cũ̶ũ̶ sotoapu̶ mu̶ãpeayigu̶. 8 Cũ̶ũ̶rẽ padeorá, pau̶ cũ̶ũ̶ netõwáadarimapu̶ cṹ̶ãye suti sotoá maquẽrẽ sẽ́õcũyira. Ãpẽrã́ yucu̶ du̶pu̶ri pṹũrĩcu̶tire cṹ̶ã páata néeatiariguere cṹũsu̶gueyira. 9 Cũ̶ũ̶ su̶guero wáara, cũ̶ũ̶ siro nu̶nu̶rã́ bayiró bu̶su̶rómena jĩĩyira: —¡Marĩ Õpũ̶rẽ u̶senire ticoada! ¡Ãni Cõãmacũ̶ ticodiocorigu̶ niiĩ! ¡Cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ tiiáro! 10 ¡Cũ̶ũ̶ õpũ̶ sããrĩ, ãñurõ wáaaro! ¡Marĩ ñecũ̶ David õpũ̶ niiriro tiiróbiro ãñurõ wáaaro! ¡Niipetira ũ̶mu̶ã́se macãrã cũ̶ũ̶rẽ “ãñunetõjõãĩ” jĩĩ, u̶senire ticoaro! jĩĩyira. 11 Jesús Jerusalénpu̶ jeagu̶, Cõãmacũ̶wiipu̶ sããwayigu̶. Toopú̶ niipetire tiiwií maquẽrẽ ĩñapetijãyigu̶. Naĩrõpu̶ tiiyíro. Teero tiigú̶, Betaniapu̶ cũ̶ũ̶ buerá docemena wáajõãyigu̶. 12 Apebú̶reco bóeri Betaniapu̶ niiãrira cãmepu̶tú̶ari, Jesús ju̶abóayigu̶. 13 Higueragu̶ ãñurõ pṹũrĩcu̶tirigu̶re yoaropu̶ ĩñayigu̶. “Du̶cacu̶ticura” jĩĩgũ̶, ĩñagũ̶ wáamiyigu̶. Pṹũrĩ dícu̶ bu̶ayígu̶. Butirítono niiriyiro. 14 Jesús tiigu̶ré jĩĩyigu̶: —Ãpẽrã́ atigú̶ du̶care yaanemoricua sáa, jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ, cũ̶ũ̶ buerá tu̶oyíra. 15 Too síro Jerusalénpu̶ jeayira. Jesús Cõãmacũ̶wiipu̶ sããjeagu̶, dúari basocare, teeré sãĩnérãrẽ cõãwionecoyigu̶. Niyeru wasorí basocaye mesarire tuunécõãcũjãyigu̶. Bua dúari basocaye duirépĩrĩcãrẽ teerora tiiyígu̶. 16 Niipetirare apeyenómena Cõãmacũ̶wiipu̶ sããcãmewitidu̶garare cãmotáyigu̶. 17 Basocáre bueyigu̶: —Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jĩĩã: “Yáa wii ‘niipetire dita macãrã Cõãmacũ̶mena wedeseri wii niiã’ jĩĩrí wii niiãdacu”, jĩĩ jóare niiã. Mú̶ãpe yaarépira dúari wii niirĩ tiia, jĩĩyigu̶. 18 Paiaré dutirá, ãpẽrã́ Moisés jóarigue buerá Jesús jĩĩãriguere tu̶oyíra. Teero tiirá, cṹ̶ã “¿deero tii marĩ ãnirẽ́ sĩãã́dari?” jĩĩ ãmaãnu̶cãyira. Basocá Jesús buerére tu̶omaníjõãyira. Teero wáari ĩñarã, paiaré dutirá, Moisés jóarigue buerá cũ̶ũ̶rẽ cuiyira. 19 Náĩcũmuatiri, Jesús tiimacã niiãrigu̶ witi, pu̶tu̶ajõãyigu̶ sũcã. 20 Apebú̶reco bóeri wáara, higueragu̶re nu̶cõrĩpu̶ra sĩniã́rigu̶re ĩñayira. 21 Pedro Jesús higueragu̶re jĩĩãriguere wãcũgũ̶, jĩĩyigu̶: —Ũ̶sãrẽ buegú̶, ĩñaña. Iigú̶ mu̶u̶ tutiarigu̶ sĩnijṍããyu, jĩĩyigu̶. 22 —Cõãmacũ̶rẽ padeoyá, jĩĩyigu̶ Jesús cṹ̶ãrẽ--. 23 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Apetó tiigú̶, sĩcũ̶no atigú̶ ũ̶tãgũ̶rẽ́ “wáa, díapu̶ ñaacoñuãña” jĩĩboqui. Cũ̶ũ̶ “teerora wáaadacu” jĩĩ padeorí, cũ̶ũ̶ jĩĩãrirobirora wáaadacu. “Ṍba, wáaricura” jĩĩrijãrõ booa. 24 Teero tiirá, ãñurõ tu̶oyá: Mú̶ã apeyenó Cõãmacũ̶rẽ sãĩrã́, “diamacṹ̶rã ticogu̶daqui” jĩĩ padeorá, cu̶oádacu. 25 Mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ sãĩrã́, ãpẽrã́ mú̶ãrẽ ñañarõ tiiríguere acabóya. Mú̶ã teero tiirí ĩñagũ̶, marĩ Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶cã mú̶ã ñañaré tiirére acabógu̶daqui. 26 Mú̶ãrẽ ñañarõ tiiráre mú̶ã acabóheri, cũ̶ũ̶cã mú̶ã ñañaré tiirére acabóriqui, jĩĩyigu̶. 27 Opatutí Jerusalénpu̶ jeayira. Jesús Cõãmacũ̶wiipu̶ wáanetõrĩ, paiaré dutirá, Moisés jóarigue buerá, ãpẽrã́ bu̶toá dutirá Jesús pu̶topu̶ jeayira. 28 Jesuré sãĩñáyira: —¿Noã dutirémena mu̶u̶ teeré tiii? ¿Noã mu̶u̶rẽ dutiré ticori, mu̶u̶ teeré tiirí? jĩĩmiyira. 29 Jesús cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Yu̶u̶cã mú̶ãrẽ sãĩñágũ̶da. Mú̶ã yu̶u̶re yu̶u̶ri, mú̶ãrẽ “ate dutirémena tiia yu̶u̶” jĩĩgũ̶da. 30 ¿Noã Juanrẽ́ wãmeõtidutigu̶ ticocoyiri? ¿Cõãmacũ̶ o basocápe ticocoyiri? Yu̶u̶ya, jĩĩmiyigu̶. 31 Cṹ̶ãpe cãmerĩ́ wedeseyira: —Marĩ “Cõãmacũ̶ ticocorigu̶ niiwĩ” jĩĩrĩ, cũ̶ũ̶ marĩrẽ “too docare ¿deero tiirá cũ̶ũ̶rẽ padeoríri?” jĩĩboqui. 32 Marĩ “basocá cũ̶ũ̶rẽ ticocorira niiwã” jĩĩmasĩriga, jĩĩyira. Basocáre cuiyira. Niipetira “Juan profeta niiwĩ” jĩĩ padeoyíra. 33 Teero tiirá, cṹ̶ã Jesuré: —Masĩriga, jĩĩyira. Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶cã mú̶ãrẽ “ate dutirémena teeré tiia” jĩĩ wederia, jĩĩyigu̶.

Marcos 12

1 Jesús cṹ̶ãrẽ queorémena wedenu̶cãyigu̶: —Sĩcũ̶ ũ̶mu̶ niiyigu̶ u̶se wese oterigu̶. Otepetitoa, sãnisã́nu̶cõyigu̶. U̶se cṹ̶ã bipesã́ãdari copere ũ̶tãgãpu̶ coayígu̶. Teero biiri ũ̶mu̶ã́ri wii cṹ̶ã coteduiadari wiire tiiyígu̶. Aperopú̶ wáanetõgũ̶ wáagu̶, ãpẽrãrẽ́ tiiditare wasoyigu̶. Waso, wáajõãyigu̶. 2 U̶se du̶cacu̶tirito niirĩ, sĩcũ̶ cũ̶ũ̶rẽ padecotegu̶re ticocomiyigu̶. Cũ̶ũ̶ya dita cũ̶ũ̶ wasorirare “u̶se cṹ̶ã dúa wapatárere decomena ticocoaro yu̶u̶re” jĩĩcomiyigu̶. 3 Cũ̶ũ̶ toopú̶ jeari, tiidita wasorira cũ̶ũ̶rẽ ñee, páa, péerogã ticoripacara, pu̶tu̶ócojãyira. 4 Ãpĩ cũ̶ũ̶rẽ padecotegu̶re ticocomiyigu̶ sũcã. Cũ̶ũ̶rẽjã dupupu̶ cãmitu, ñañarõ buijã́yira. 5 Too síro ãpĩrẽ́ ticocomiyigu̶ sũcã. Cũ̶ũ̶rẽjã diamacṹ̶rã sĩãjã́yira sáa. Pau̶ ticocomiyigu̶. Ãpẽrãrẽ́ páayira; ãpẽrãrẽ́ sĩãjã́yira. 6 ’Cũ̶ũ̶ macũ̶ cũ̶ũ̶ bayiró maĩgṹ̶ dícu̶ du̶sayígu̶. Cṹ̶ã siropu̶ cũ̶ũ̶rẽ ticocomiyigu̶. “Yu̶u̶ macũ̶rẽ quioníremena ĩñaãdacua”, jĩĩ wãcũmiyigu̶. 7 Õpũ̶ macũ̶ cṹ̶ã pu̶topu̶ jeari, tiidita wasorira cãmerĩ́ wedeseyira: “Ãnirã́ niiĩ too síropu̶ atiditaré ñeegũ̶du̶. Jãmu̶, sĩãcó. Cũ̶ũ̶ manirĩ́, atiditá marĩya dita pu̶tu̶áadacu”, jĩĩmiyira. 8 Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ ñee, sĩã, tiiwese wesapu̶ cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ cõãjãyira. 9 ’Tiidita õpũ̶ cṹ̶ãrẽ tiiádarere mú̶ãrẽ wedegu̶da. Cũ̶ũ̶ ati, cũ̶ũ̶ya dita wasorirare sĩãcõã́peti, ãpẽrãrẽ́ tiiditare ticojãgũ̶daqui. 10 ’Mú̶ã Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ buerá niipacara, ate tiipũpu̶ jóarere tu̶omasĩ́ria ména: Wii weerira ũ̶tãquire booríyira. Cṹ̶ã boorípacari, tiiquira u̶pu̶tí macãqui pu̶tu̶áwu̶ tiiwiipú̶re. 11 Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ teero tiirígu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ tiiríguere “ãñunetõjõãã” jĩĩ tu̶gueñanoã, jĩĩ jóanoã, jĩĩyigu̶ Jesús. 12 Cṹ̶ãpeja “tee queorémena marĩrẽ jĩĩtutigu̶ tiiquí” jĩĩ masĩjãyira. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ ñeeãdara tiimíyira. Basocáre cui, ñeemasĩri, wáajõãyira. 13 Cṹ̶ã aperopú̶ wáa, sĩquẽrã fariseo basocare, Herodere tu̶onu̶nú̶serare sãĩñádutira ticocoyira. Cṹ̶ã Jesús merẽã yu̶u̶ri boomíyira. 14 Jesús pu̶topu̶ jea, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —Basocáre buegú̶, mu̶u̶ ãñugṹ̶ niirére masĩã. Mu̶u̶ basocáre diamacṹ̶rã ãñurõ buegú̶ niiã. Cṹ̶ã tu̶saré dícu̶re wedericu. U̶pu̶tí macãrãrẽ, bú̶ri niirã́rẽ, niyeru cu̶oráre, niyeru cu̶ohérare sĩcãrĩbíro ĩña, wedea mu̶u̶jã. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ tiidutírere ãñurõ diamacṹ̶ buea. Teero tiigú̶, ũ̶sãrẽ wedeya: ¿Romanuã õpũ̶rẽ cũ̶ũ̶ niyeru wapasédutirere wapatíadari; o wapatírigarite? jĩĩyira. 15 Jesupé cṹ̶ã wãcũrére, cṹ̶ã ñañaré tiidu̶gárere masĩjãyigu̶. Teero tiigú̶, jĩĩyigu̶: —Mú̶ã yu̶u̶re teero jĩĩ, wedesãdu̶gara tiia. Niyeruquire néeatiya; ĩñagũ̶du̶ tiia, jĩĩyigu̶. 16 Tiiquire néeatiyira. —¿Noãyá diapóa, noã wãme tusai? jĩĩyigu̶. —César romanuã õpũ̶ye tusaa, jĩĩyira. 17 —Too docare Césaye niirére Césare wiyayá; Cõãmacũ̶yere Cõãmacũ̶rẽ wiyayá, jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero yu̶u̶ri, cũ̶ũ̶rẽ tu̶omaníjõãyira. 18 Sĩquẽrã saduceo basoca Jesús pu̶to jeayira. Cṹ̶ã “diarira masãmu̶ãricua” jĩĩcua. Jesuré sãĩñáyira: 19 —Basocáre buegú̶, Moisés dutirére jĩĩãda. “Sĩcũ̶ põnamanígũ̶ diaweori, cũ̶ũ̶ bai cũ̶ũ̶ nu̶mo niirigore dúutuaro. Cũ̶ũ̶ coomena cũ̶ũ̶ sõwũ̶ diarigu̶re põnacu̶tíbosaaro”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ Moisés. 20 Sĩcũ̶põna siete niiyira. Cṹ̶ã sõwũ̶ nu̶mocu̶tiyigu̶. Põnamanígũ̶rã diajõãyigu̶. 21 Cũ̶ũ̶ siro macũ̶ cũ̶ũ̶ sõwũ̶ nu̶morẽ dúutumiyigu̶. Cũ̶ũ̶cã põnamanígũ̶rã diajõãyigu̶. Cṹ̶ã siro macũ̶cã coore dúutu, põnamanígũ̶rã diajõãyigu̶. 22 Teero dícu̶ wáayiro. Niitugu̶pu̶cãrẽ teerora wáayiro. Too síro cṹ̶ã nu̶mo niimirigocã diajõãyigo. 23 Cṹ̶ã siete coore nu̶mocu̶timiyira. Diarira masãmu̶ãrĩ, ¿nii nu̶mope pu̶tu̶ágodari? jĩĩyira. 24 Jesupé cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Mú̶ã Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ maquẽrẽ masĩria. Cõãmacũ̶ tutuarecãrẽ masĩria. Teero tiirá, wisijṍãã. 25 Diarira masãmu̶ãri siro, ũ̶mu̶ã́, numiã́ wãmosíaricua. Ángelea ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́biro niiĩya. 26 Diarira masãmu̶ãre maquẽrẽ mú̶ã buepacara, tu̶omasĩ́ria ména. Mú̶ã Moisés jóaripũpu̶ jũ̶ũ̶rísati queti buemijĩyu. Tiisatipu̶ Cõãmacũ̶ Moisére jĩĩrigu̶ niiwĩ: “Abraham, Isaac, Jacob Õpũ̶ niiã yu̶u̶”, jĩĩrigu̶ niiwĩ. 27 Cõãmacũ̶ diarira Õpũ̶ niirii; catirá Õpũ̶pe niiĩ. Teero tiirá, mú̶ã wisinetṍjõãã, jĩĩyigu̶ Jesús. 28 Sĩcũ̶ Moisés jóarigue buegú̶ toopú̶ niiyigu̶. Jesús saduceo basocamena wedeserere tu̶oyígu̶. Jesús ãñurõ yu̶u̶menirĩ ĩñagũ̶, cũ̶ũ̶ pu̶to jea, sãĩñáyigu̶: —¿Diiyé niiĩ Moisére dutiré cṹũrigue bayiró u̶pu̶tí maquẽ? jĩĩyigu̶. 29 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Bayiró u̶pu̶tí maquẽ ate niiã: “Israelya põna macãrã, ãñurõ tu̶oyá: Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ sĩcũ̶rã niiĩ. 30 Teero tiirá, Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶rẽ maĩñá. Niipetire mú̶ã yeeripũnamena, mú̶ã wãcũrémena, mú̶ã tutuaremena cũ̶ũ̶rẽ maĩñá”. 31 Tee doca maquẽ dutiré ate niiã: “Mu̶u̶ basiro maĩrṍ tiiróbirora ãpẽrãcã́rẽ maĩñá”. Ate pu̶awãmé niipetire apeyé dutiré nemorṍ u̶pu̶tí maquẽ niiã, jĩĩyigu̶ Jesús. 32 Moisés jóarigue buegú̶pe jĩĩnemoyigu̶ sũcã: —Ãñuniã, basocáre buegú̶. Mu̶u̶ diamacṹ̶ wedea. Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã niiĩ. Ãpĩ cũ̶ũ̶ tiiróbiro niigṹ̶ maniquí. 33 Cõãmacũ̶rẽ marĩ yeeripũnamena, marĩ wãcũrémena, marĩ tutuaremena maĩrṍ booa. Teero biiri marĩ basiro maĩrṍ tiiróbirora ãpẽrãcã́rẽ maĩrṍ booa. Marĩ Cõãmacũ̶wiipu̶ tiiré, wáicu̶rare sĩã sóeditiore, Cõãmacũ̶rẽ apeyenó ticoré ãñuniã. Ãñupacari, maĩrépe nemorṍ u̶pu̶tí maquẽ niiã, jĩĩyigu̶. 34 Jesupé cũ̶ũ̶ diamacṹ̶ yu̶u̶ri ĩñagũ̶, jĩĩyigu̶: —Cõãmacũ̶ dutiré mu̶u̶pu̶re niiãdaro péerogã du̶saa, jĩĩyigu̶. Too síro cũ̶ũ̶rẽ tu̶orá “sãĩñária sáa” jĩĩ wãcũyira. 35 Jesús Cõãmacũ̶wiipu̶ buegu̶, basocáre sãĩñáyigu̶: —¿Deero tiirá Moisés jóarigue buerá “Cõãmacũ̶ beserigu̶ David pãrãmi niiĩ” jĩĩĩ? 36 David basirora Espíritu Santo masĩré ticorémena jóarigu̶ niiwĩ: Cõãmacũ̶ jĩĩwĩ yu̶u̶ Õpũ̶rẽ: “Yáa wãmo diamacṹ̶niñape duiya, tée mu̶u̶rẽ ĩñatutirare mu̶u̶ dutiriguere yu̶u̶ ãñurõ yu̶u̶ri tiirípu̶”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ David. 37 David “yu̶u̶ Õpũ̶” jĩĩgũ̶, Cõãmacũ̶ beserigu̶re jĩĩgũ̶ tiirígu̶ niiwĩ, cũ̶ũ̶ pãrãmí niipacari. Teeré ãñurõ wãcũña, jĩĩyigu̶. Basocá pau̶ toopú̶re niirã́ Jesús wederére u̶seniremena tu̶oyíra. 38 Jesús basocáre buegu̶, jĩĩyigu̶: —Moisés jóarigue buerá tiirére tu̶omasĩ́rõ booa. Cṹ̶ã suti yoaretõ sãña, wáau̶seniya. Macã decopu̶ quioníremena ãñudutiri boocúa. 39 Neãré wiseripu̶ su̶guero maquẽ duirépu̶ dícu̶ duidu̶gacua. Bosebu̶reco tiirópu̶cãrẽ teerora tiidu̶gácua. 40 Wapewia numiãye wiserire jĩĩditoremena ẽmacua. Cṹ̶ã yoari Cõãmacũ̶mena wedesera tiiróbiro tiiditóya basocáre. Cṹ̶ãrã ãpẽrã́ nemorṍ ñañarõ tiinóãdara niiĩya, jĩĩyigu̶. 41 Jesús Cõãmacũ̶wiipu̶ niigũ̶, niyeru sã́ãretibari díamacũ̶ duiyigu̶. Teetibaripu̶ niyeru sã́ãrĩ, ĩñacoduiyigu̶. Pau̶ niyeru cu̶orá pairó sã́ãyira. 42 Sĩcõ wapewio bóaneõgõ jea, pu̶aquí wapamanírequiri sã́ãyigo. 43 Jesús cũ̶ũ̶ bueráre atiduti, jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã, jĩĩyigu̶--. Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ igo wapewio bóaneõgõ niipetira nemorṍ ticonetõnu̶cãyo. 44 Ĩ́niãpeja cṹ̶ãrẽ du̶saríguere ticooya. Coopeja coo cu̶omíãrigue, coo yaaré sãĩbóariguegãrẽ ticopetijãyo, jĩĩyigu̶.

Marcos 13

1 Jesús Cõãmacũ̶wiipu̶ witiwari, sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ buegú̶ tee wiserire ĩña, jĩĩyigu̶: —Ũ̶sãrẽ buegú̶, ate wiseri cṹ̶ã ũ̶tãquiritõmena weeriguere ĩñaña. Ãñuré wiseri niiã, jĩĩyigu̶. 2 Jesupé jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ weere wiserire ĩñamiã. Too síro ũ̶tãqui apequí sotoápu̶ weemu̶ãrigue pu̶tu̶áricu. Niipetire cõãnoãdacu, jĩĩyigu̶. 3 Jesús cũ̶ũ̶ buerámena Ũ̶tãgṹ̶ Olivo Cõãmacũ̶wii díamacũ̶ niirígu̶pu̶ wáayigu̶. Toopú̶ duiri, Pedro, Santiago, Juan, Andrés ãpẽrã́ tu̶ohéropu̶ cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: 4 —Wedeya ũ̶sãrẽ. Mu̶u̶ wedearigue ¿deero biiri wáaadari? ¿Ñeenómena ĩñamasĩnoãdari, ate wáaadari su̶guerogãrẽ? jĩĩyira. 5 Jesús cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Ãñurõ tu̶omasĩ́ña, ãpẽrã́ jĩĩditori jĩĩrã. 6 Pau̶ “yu̶u̶rá niiã; yu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiã” jĩĩãdacua. Pau̶ cṹ̶ãrẽ nu̶nu̶ã́dacua. 7 ’“Cãmerĩ́sĩãrã tiiáwã” jĩĩrĩ tu̶oádacu. “Toopú̶ cãmerĩ́sĩãrã tiiáyira” jĩĩré queticãrẽ tu̶oádacu. Teeré tu̶orá, cuirijãña. Tee wáaadare niijãrõ tiia. Teero wáapacari, atibú̶reco petiádaro du̶saádacu ména. 8 Sicapõna macãrã apepõná macãrãmena cãmerĩ́sĩããdacua. Teero biiri sicadita macãrã apeditá macãrãmena cãmerĩ́sĩããdacua. Peeditapu̶re dita cãmeñare wáaadacu. Ju̶abóare wáaadacu. Teeména basocáre bayiró ñañarõ netõré nu̶cãã́dacu. 9 ’Mú̶ã basiro ãñurõ wãcũ tu̶gueñaña. Mú̶ãrẽ dutirápu̶re tico, judíoa neãré wiseripu̶ tãnaã́dacua. Mú̶ã yu̶u̶re padeoré wapa dutirá, õpãrã́ pu̶topu̶ néewanoãdacu. Toopú̶ jeara, yée maquẽrẽ wedemasĩãdacu. 10 Atibú̶reco petiádari su̶guero, niipetire dita macãrã Cõãmacũ̶ basocáre netõnére queti tu̶osesáadare niirõ tiia. 11 Mú̶ãrẽ dutirá pu̶topu̶ néewari, “¿deero jĩĩãdari cṹ̶ãrẽ?” jĩĩ wãcũhẽrãrã wáawa. Mú̶ã jearira, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ wãcũré ticogu̶daqui. Teeré wedeseya. Mú̶ã mee wedeseadacu; Espíritu Santo wedesegu̶daqui. 12 Sĩcũ̶põna dutirápu̶re cãmerĩ́ wedesã, sĩãrĩ́ tiiádacua. Cṹ̶ã pacu̶sũ̶mu̶ãcã cṹ̶ã põnarẽ dutirápu̶re wedesããdacua. Cṹ̶ã põnacã teerora cṹ̶ã pacu̶sũ̶mu̶ãrẽ netõnu̶cã́, diari tiiádacua. 13 Niipetira basocá mú̶ãrẽ ĩñatutiadacua yu̶u̶re padeoré wapa. Teero mú̶ãrẽ cṹ̶ã ñañarõ tiipacári, yu̶u̶re padeorucújãrãrẽ Cõãmacũ̶ netõnégũ̶daqui. 14 ’Ñañanetõjõãgũ̶rẽ Cõãmacũ̶rẽ padeorídojãgũ̶rẽ ĩñaãdacu mú̶ã. Cõãmacũ̶wiipu̶ too cũ̶ũ̶rẽ niidutiherore nucũrĩ ĩñaãdacu. (Ateré buegú̶ tu̶omasĩ́ãrõ.) Too cũ̶ũ̶ nucũrĩ ĩñarã, Judea ditapu̶ niirã́ ũ̶tãyucu̶pu̶ dutijṍããrõ. 15 Wii sotoápu̶ pesagú̶no diiwá, wii popeapu̶ niirére néegũ̶ sããwaripacu̶, dutijṍããrõ. 16 Wesepú̶ padegú̶cã wiipú̶ sutiré néegũ̶ pu̶tu̶awaripacu̶, dutijṍããrõ. 17 Teero wáare bu̶recori niipacósãnumiãrẽ, põna ũpũrã́ cu̶oráre bóaneõre bu̶recori niiãdacu. 18 “Tee púuriro niiré bu̶recori wáarijããrõ” jĩĩ, Cõãmacũ̶rẽ sãĩñá. 19 Teero wáare bu̶recori basocáre ñañarõ netõré bu̶recori niiãdacu. Cõãmacũ̶ atibú̶reco tiirí sirore, tée atitópu̶re nocõrõ ñañarõ netõré maniríro niiwũ̶. Too síropu̶cãrẽ nocõrõ peti ñañarõ netõré maniã́dacu. 20 Tee ñañarõ netõré bu̶recorire Cõãmacũ̶ dú̶oriatã, sĩcũ̶no netõrídojãgũ̶daqui. Cõãmacũ̶pe cũ̶ũ̶ beserirare tiigú̶, teero wáare bu̶recorire dú̶ogu̶daqui. 21 ’Teero wáari, sĩquẽrã mú̶ãrẽ jĩĩditoadacua: “Jã́ã, ĩñaña. Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo ãno niiĩ”, jĩĩmiãdacua. “Toopú̶ niiĩ”, jĩĩmiãdacua ãpẽrãpé. Cṹ̶ã teero jĩĩrĩ, padeoríjãña. 22 Pau̶ jĩĩditora niiãdacua. Sĩquẽrã “yu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiã” jĩĩmiãdacua. “Profeta niiã”, jĩĩmiãdacua ãpẽrãpé. Pee tiiẽ́ñore tiiádacua, cṹ̶ãrẽ padeoáro jĩĩrã. Cõãmacũ̶ beserirapu̶rena padeodúri tiidu̶gámiãdacua. 23 Mú̶ã ãñurõ tu̶omasĩ́ña. Tee niipetire niiãdarerena mú̶ãrẽ yu̶u̶ wedesu̶guetoaa, jĩĩyigu̶ Jesús. 24 Jesús wedenemoyigu̶: —Tee ñañarõ netõré bu̶recori siro muĩpũ bú̶reco macũ̶ naĩtĩãjõãgũ̶daqui. Ñami macũ̶cã bóeriqui. 25 Ñocõã́ ñaacodiadacua. Niipetira ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́ cãmeñanoãdacua. 26 Teero wáari, yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ õmebu̶ru̶áripu̶ tutuaremena asibatédiatiri, basocá ĩñaãdacua. 27 Too síro ángeleare ticocogu̶dacu. Cṹ̶ã néõãdacua yu̶u̶ beserirare atibú̶reco niipetiropu̶ niirã́rẽ. 28 ’Mú̶ãrẽ oterigu̶ higueragu̶mena queoré ticogu̶da. Tiigú̶ pṹũrĩ wasorí, “cũ̶ma wáaadaro péerogã du̶saa” jĩĩmasĩã. 29 Tee tiiróbirora yu̶u̶ jĩĩãrigue wáari ĩñarã, “niipetira sõwũ̶ pu̶tu̶aatiadaro péerogã du̶sacú” jĩĩmasĩña. 30 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Atitó macãrã cṹ̶ã diaadari su̶guero, tee niipetire yu̶u̶ jĩĩãrigue wáaadacu. 31 Ũ̶mu̶ã́se, atiditá peticódiaadacu. Yu̶u̶ wedesere doca petirícu. Niirucujããdacu. 32 ’Yu̶u̶ pu̶tu̶aatiadari bu̶reco, tii horare masĩña maniã. Ángelea ũ̶mu̶ã́se macãrã masĩriya. Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶cã masĩria. Yu̶u̶ Pacu̶ sĩcũ̶rã masĩqui. 33 ’Mú̶ãcã tiibu̶recore masĩria. Teero tiirá, ãñurõ wãcũtutua, ĩñacoya. 34 Mú̶ãrẽ queorémena wedegu̶da. Sĩcũ̶ basocú̶ niiyigu̶ yoaropu̶ wáagu̶. Cũ̶ũ̶ wáaadari su̶guero, cũ̶ũ̶rẽ padecoterare cũ̶ũ̶ya wiire “coteya” jĩĩyigu̶. Cṹ̶ãcõrõrẽ cṹ̶ã padeadarere cṹũyigu̶. Sope coterí basocu̶re ãñurõ ĩñacodutiyigu̶. 35 Cṹ̶ã tiiróbiro mú̶ãcã ĩñacorucujãña. Mú̶ãcã mú̶ã Õpũ̶ coeádari bu̶recore masĩricu. Náĩcũmurĩ, ñami deco, cãrẽquẽ wederi, o bóeritabe niiboqui. 36 Yu̶u̶ wãcũña manirṍ pu̶tu̶aatigu̶, mú̶ãrẽ cãnirã́rẽ bu̶ajeádu̶gariga. 37 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ jĩĩrére niipetirare jĩĩgũ̶da: Ãñurõ ĩñacorucujãña, jĩĩyigu̶ Jesús.

Marcos 14

1 Pu̶abú̶reco du̶sayíro Pascua bosebu̶reco wáaadaro. Tii bosebu̶reco niirĩ, pã púuri tiiré wú̶oya maniré yaanoã. Paiaré dutirá, Moisés jóarigue buerámena Jesuré yayióremena cṹ̶ã ñeeãdarere cãmerĩ́ wedeseyira, sĩãdu̶gára. 2 —Bosebu̶reco niirĩ, tiiríjããda. Basocá cũ̶ũ̶rẽ maĩrã́, marĩmena cúara, noo booró acaribíãmajãbocua, jĩĩyira. 3 Jesús Betaniapu̶ Simón õpũ̶ũ̶ bóa netõrígu̶ya wiipu̶ niiyigu̶. Jesús yaaduiritabe, sĩcõ numiṍ sitiaãñúriga cu̶ogó jeayigo. Tiigá sitiaãñúre “nardo” wãmecu̶tire wapapacáre posecu̶tíyiro. Tiigá ñacõrẽ tuupécojã, cũ̶ũ̶ya dupu sotoapu̶ píopeoyigo. 4 Ãpẽrã́ toopú̶ niirã́ coo teero tiirí ĩñarã, cúajõãyira. Cṹ̶ã cãmerĩ́ jĩĩyira: —¿Ate sitiaãñúre wapapacáre bú̶ri peti teero tiicõã́ĩ? 5 Ate sitiaãñúrere dúa, sicacũ̶ma padegu̶ wapatárocõrõ bu̶anóboayu. Teeména bóaneõrãrẽ tiiápuro boomíãyu, jĩĩyira. Coore tutiyira. 6 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —¿Deero tiirá coore potocṍĩ? Potocṍrijãña. Ateré yu̶u̶re píopeogo, ãñurõ tiigó tiiyo. 7 Bóaneõrã mú̶ã watoapu̶ niirucujããdacua. Mú̶ã boorítono cṹ̶ãrẽ ãñurõ tiiápumasĩã. Yu̶u̶peja mú̶ãmena niirucuricu. 8 Atigó yu̶u̶re coo jeatuaro ãñurõ tiiyo. Coo sitiaãñúrere píopeogo, yu̶u̶re yaará sitiaãñúre tuusĩã́ãdaro tiiróbiro tiiyúetoayo. 9 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Niipetiro atiditapú̶re Cõãmacũ̶ basocáre netõnére quetire wedewarucura, atigó yu̶u̶re tiiáriguere wedeadacua, coore wãcũdutira, jĩĩyigu̶. 10 Judas Iscariote Jesús buerá doce menamacũ̶ wáa, paiaré dutiráre jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ mú̶ãpu̶re Jesuré ticogu̶da, jĩĩyigu̶. 11 Teeré tu̶orá, bayiró u̶seniyira. —Mu̶u̶rẽ niyeru wapatíada, jĩĩyira. Teero tiigú̶, “¿deero tii yu̶u̶re Jesuré ticoro boomíĩto?” jĩĩ wãcũnu̶cãyigu̶. 12 Basocá pã púuri tiirémena wú̶oya maniré yaarí bosebu̶reco niinu̶cãyiro. Tiibu̶reco niirĩ, oveja Pascua macũ̶ niigũ̶du̶re sĩãyíra. Tiibu̶recore Jesús buerá cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: —¿Noopú̶ ũ̶sã Pascua boseyaadarere quẽnobosára wáagari? jĩĩyira. 13 Jesús pu̶arã́ cũ̶ũ̶ bueráre ticocoyigu̶. —Jerusalénpu̶ wáaya, jĩĩyigu̶--. Toopú̶ sĩcũ̶ basocú̶ ocogá turupeogu̶re bu̶ajeáadacu. Cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶wáwa. 14 Cũ̶ũ̶ sããwaro tiiwií õpũ̶rẽ jĩĩwa: “ ‘¿Noopú̶ niigari yu̶u̶ buerámena Pascua boseyaadari tatia?’ jĩĩãwĩ ũ̶sãrẽ buegú̶”, jĩĩwa. 15 Cũ̶ũ̶ ũ̶mu̶ã́rõ macã tatia quẽnoã́ri tatiacapu̶ ẽñogṹ̶daqui. Toopú̶ quẽnoyúewa, jĩĩcoyigu̶. 16 Cũ̶ũ̶ buerá wáa, Jerusalénpu̶ jeayira. Toopú̶ jeara, Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩãrirobirora niipetirere bu̶ayíra. Toopú̶ cṹ̶ã Pascua boseyaadarere quẽnoyíra. 17 Náĩcũmuãri siro, Jesús, cũ̶ũ̶ buerá docemena tiiwiipú̶re jeayigu̶. 18 Cṹ̶ã yaaduiri, Jesús jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ ateré diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ã menamacũ̶ sĩcũ̶ yu̶u̶mena yaaduigu̶ yu̶u̶re ĩñatutirapu̶re ticogu̶daqui, jĩĩyigu̶. 19 Cṹ̶ã bayiró wãcũpatiyira. —¿Yu̶u̶ mee niiĩ? jĩĩ sãĩñánu̶cãyira cṹ̶ãcõrõ. 20 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Sĩcũ̶ mú̶ã doce menamacũ̶ yu̶u̶mena atibapapú̶ pãmena soayágu̶ra niiĩ. 21 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶rẽ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jĩĩrõbirora wáaadacu. Bóaneõgũ̶ niigũ̶daqui yu̶u̶re ticogu̶du̶peja. Cũ̶ũ̶ bauáriatã, nemorṍ ãñubojĩyu, jĩĩyigu̶. 22 Jesús cṹ̶ãmena yaagu̶, pãrẽ née, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyigu̶. Túajea, pu̶atásã, batogu̶ra, jĩĩyigu̶: —Yaaya. Ate yáa õpũ̶ũ̶biro niiã. 23 Vino bapare née, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyigu̶. Túajea, cũ̶ũ̶ bueráre tĩ́ãyigu̶. Niipetira tiibapa maquẽrẽ sĩniyíra. 24 Cṹ̶ãrẽ tĩ́ãgũ̶, jĩĩyigu̶: —Ate yée díibiro niiã. Yu̶u̶ diari, yée díi õmayudiaadacu, pau̶ basocá ñañaré tiirére cosebosáaro jĩĩgũ̶. Teeména Cõãmacũ̶ mama netõnére quetire cṹũgũ̶daqui. 25 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Vino sĩninemóricu sáa; tée Cõãmacũ̶ Õpũ̶ niirṍpu̶ mama vino ĩñaña manirére sĩnigṹ̶dacu, jĩĩyigu̶. 26 Sicawãme Cõãmacũ̶rẽ basarére basapeotoaari siro, Ũ̶tãgṹ̶ Olivopu̶ wáajõãyira. 27 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ã niipetira yu̶u̶re cõãwapetijõããdacu. Tee Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ niiã: “Oveja coterí basocu̶re sĩãcõã́gũ̶dacu. Teero tiirí, cũ̶ũ̶yara oveja cṹ̶ã booró cu̶tu̶batéjõããdacua”, jĩĩ jóarigue niiã. 28 Teero wáapacari, yu̶u̶ diarigu̶pu̶ masãri siro, yu̶u̶ mú̶ã su̶guero Galileapu̶ jeatoagu̶dacu, jĩĩyigu̶. 29 Pedro jĩĩyigu̶: —Niipetira mu̶u̶rẽ cõãwari, yu̶u̶ja mu̶u̶rẽ cõãwaricu, jĩĩmiyigu̶. 30 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mecũ̶ã macã ñami pu̶arĩ́ cãrẽquẽ wedeadari su̶guero, yu̶u̶re ĩtĩã́rĩ “cũ̶ũ̶rẽ masĩriga” jĩĩditogu̶dacu mu̶u̶, jĩĩyigu̶. 31 Pedro jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ja cṹ̶ã yu̶u̶re sĩãdu̶gáatã, mu̶u̶mena diagu̶da; mu̶u̶rẽ “masĩriga” jĩĩricu, jĩĩmiyigu̶. Niipetira cũ̶ũ̶ buerá teero dícu̶ jĩĩyucomiyira. 32 Too síro Getsemanípu̶ jeayira. Jesús cũ̶ũ̶ bueráre jĩĩyigu̶: —Mú̶ã ãno duiyueya ména. Yu̶u̶ Pacu̶re sãĩgṹ̶ wáagu̶ tiia, jĩĩyigu̶. 33 Pedro, Santiago, Juanrẽ́ cũ̶ũ̶mena néewayigu̶. Cũ̶ũ̶ bayiró peti yeeripũnapu̶ wãcũpati, bóaneõnu̶cãyigu̶. 34 —Yu̶u̶re diariquioro, wãcũpatire niinetõjõãga. Mú̶ã ãno pu̶tu̶áya. Cãnirã́ mee tiiwá, jĩĩmiyigu̶. 35 Cṹ̶ã beru yoasãñurõ wáa, yepapu̶ munibiácũmuyigu̶. Tee ñañarõ netõré jearijããrõ jĩĩgũ̶, Cõãmacũ̶rẽ sãĩyígu̶. 36 Sãĩgṹ̶, jĩĩyigu̶: —Pacu̶, niipetirere tiimasĩ́ã mu̶u̶. Yu̶u̶ ñañarõ netõã́darere netõnéña. Yu̶u̶ teero jĩĩpacari, yu̶u̶ boorére tiiríjãña; mu̶u̶ boorépe wáari tiiyá, jĩĩyigu̶. 37 Too síro cũ̶ũ̶ buerá pu̶topu̶ cãmepu̶tú̶ayigu̶. Cṹ̶ãrẽ cãniã́rirapu̶re bu̶ajeáyigu̶. —Simón, ¿mu̶u̶ cãnigṹ̶ tiii? ¿Deero tiigú̶ péerogã ĩña tiirídojãĩ? jĩĩyigu̶ Pedrore--. 38 Cãnirã́ mee tiiyá. Wãtĩ mú̶ãrẽ jĩĩcõãsãrijããrõ jĩĩrã, Cõãmacũ̶rẽ sãĩñá. Mú̶ã wãcũrémena ãñurére tiidu̶gápacari, mú̶ãye õpũ̶ũ̶rĩpe sĩcãrĩbíria, jĩĩyigu̶. 39 Cãmepu̶tú̶agu̶, cũ̶ũ̶ Pacu̶re sãĩã́rirobirora sãĩyígu̶ sũcã. 40 Sãĩã́ri siro, cũ̶ũ̶ buerá pu̶topu̶ cãmepu̶tú̶agu̶, cãniã́rirapu̶re bu̶ajeáyigu̶ sũcã. Cṹ̶ãrẽ wu̶goá pũnijõãyiro. Cũ̶ũ̶rẽ deero yu̶u̶masĩriyira. 41 Ĩtĩã́rĩ cãmepu̶tú̶agu̶ cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —¿Mú̶ã cãnirã́ tiii sũcã? ¿Cãni, yeerisãjãrã tiii? Nocõrõrã niiã. Yu̶u̶re ticoadaro jearo tiia. Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶rẽ ticogu̶daqui ñañaré tiirápu̶re. 42 Wũ̶mu̶nu̶cãña. Jãmu̶, yu̶u̶re ticogu̶du̶ atitoai mée, jĩĩyigu̶. 43 Jesús cṹ̶ãmena wedesegu̶ tiiríra, máata cṹ̶ã menamacũ̶ niimiãrigu̶ Judas jeayigu̶. Cũ̶ũ̶mena pau̶ basocá espadapĩrĩmena, yucu̶ména atiyira. Cṹ̶ã paiaré dutirá, Moisés jóarigue buerá, ãpẽrã́ bu̶toá dutirá ticocoarira niiyira. 44 “Yu̶u̶ wasopúro ũpũgṹ̶ cũ̶ũ̶rã́ niigũ̶daqui. Cũ̶ũ̶rẽ ñee, ãñurõ siatú, néewawa”, jĩĩsu̶guetoayigu̶ Jesuré ticogu̶du̶. 45 Máata Jesús pu̶topu̶ jeagu̶: —Yu̶u̶re buegú̶, jĩĩyigu̶. Teero jĩĩgũ̶rã, cũ̶ũ̶ wasopúrore ũpũyigu̶. 46 Teero tiirí ĩñarã, Jesuré ñeejõãyira. 47 Cũ̶ũ̶rẽ ñeerĩ, sĩcũ̶ toopú̶ nucũgṹ̶ cũ̶ũ̶ya espadare tũ̶ãwé, paiaré dutigú̶re padecotegu̶ya cãmopérore páatacojãyigu̶. 48 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —¿Yaarépigu̶re tiiróbiro yu̶u̶re espadapĩrĩmena, yucu̶ména ñeerã atiarĩ? 49 Bú̶recoricõrõ yu̶u̶ Cõãmacũ̶wiipu̶ mú̶ãmena niiwũ̶, buegu̶. Yu̶u̶re ñeeriwu̶. Mú̶ã mecũ̶tígã tiiré Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jĩĩrõbirora wáaro tiia, jĩĩyigu̶. 50 Cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rẽna cõãnu̶cõ, dutipetíjõãyira. 51 Sĩcũ̶ mamu̶ Jesús siro nu̶nu̶átiyigu̶. Cãnigṹ̶ cõmarí caseromena dícu̶ cõmarígu̶ niiyigu̶. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ ñeemiyira. 52 Cũ̶ũ̶rẽ ñeema jĩĩrã, cũ̶ũ̶ cõmarí casero dícu̶ wéepãnecojãyira. Cũ̶ũ̶pe sutimanígũ̶ dutijṍãyigu̶. 53 Jesuré ñee, paiaré dutigú̶ pu̶topu̶ néewayira. Toopú̶ niipetira paiaré dutirá, ãpẽrã́ bu̶toá dutirá, teero biiri Moisés jóarigue buerá neãyira. 54 Pedrope yoasãñurõ Jesuré nu̶nu̶yígu̶. Paiaré dutigú̶ya wii popea macã yepapu̶ pu̶tu̶áyigu̶. Toopú̶ Cõãmacũ̶wii coterí basoca pu̶to jeanuã, cṹ̶ãmena pecame sũmaduíyigu̶. 55 Paiaré dutirá, niipetira Judíoare Dutirá Peti “¿deero tii cũ̶ũ̶rẽ wedesãrõ boomíĩto?” jĩĩyira, sĩãdu̶gára. Cũ̶ũ̶rẽ sĩãdu̶gápacara, ñañaré bu̶aríyira. 56 Pau̶ jĩĩditoremena cũ̶ũ̶rẽ wedesãmiyira. Cṹ̶ã wedesãre queoró jeariyiro. 57 Ãpẽrã́ wũ̶mu̶nu̶cã, jĩĩditoremena cũ̶ũ̶ jĩĩriguere wedesãyira: 58 —“Yu̶u̶ atiwií Cõãmacũ̶wiire basocá tiirí wiire cõãgũ̶da. Itiábu̶reco siro apewií túajeanu̶cõgũ̶da. Tiiwií basocá tiirí wii mee niiãdacu”, jĩĩwĩ ãni, jĩĩyira. 59 Teero jĩĩpacara, sĩcãrĩbíro wedeseriyira. 60 Paiaré dutigú̶ cṹ̶ã watoapu̶ wũ̶mu̶nu̶cã, Jesuré sãĩñáyigu̶: —¿Mu̶u̶ deero tiigú̶ yu̶u̶ridojãĩ? ¿Deero jĩĩ yu̶u̶gu̶dari cṹ̶ã wedesãrere? jĩĩyigu̶. 61 Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶riyigu̶. Paiaré dutigú̶ sãĩñánemoyigu̶: —¿Mu̶u̶rã́ niiĩ “Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo, Cõãmacũ̶ ãñugṹ̶ macũ̶” cṹ̶ã jĩĩgṹ̶? jĩĩyigu̶. 62 Jesús jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶rá niiã. Cõãmacũ̶ tutuare cu̶onetṍgũ̶ pu̶to cũ̶ũ̶ diamacṹ̶pe duigu̶dacu. Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ toopú̶ duiri ĩñaãdacu mú̶ã. Yu̶u̶ õmebu̶ru̶áripu̶ diiátiricãrẽ ĩñaãdacu mú̶ã, jĩĩyigu̶. 63 Paiaré dutigú̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, cũ̶ũ̶ basiro cũ̶ũ̶yaro sutiroré wéeyigacojãyigu̶, ãpẽrãrẽ́ “bayiró cúai” jĩĩdutigu̶. Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Ãpẽrã́ wedesãrĩ boonemória marĩ. 64 Mú̶ã cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶rẽ ñañarõ wedeserere tu̶otóaa. ¿Deero tu̶gueñaĩ mú̶ã? jĩĩyigu̶. Niipetira: —Cũ̶ũ̶ teero jĩĩré wapa sĩãjã́rõ booa, jĩĩyira. 65 Ãpẽrã́ cũ̶ũ̶rẽ u̶secó eobatétunu̶cãyira. Cũ̶ũ̶ capearire biaápeyira. Cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ tii, páayira. —Jĩĩbu̶aya. ¿Noã mu̶u̶rẽ páaarĩ? jĩĩyira. Cõãmacũ̶wii coterí basocacã cũ̶ũ̶rẽ páayira. 66 Pedro tiiwií popea macã yepapu̶ pecame sũmagṹ̶ tiirí, sĩcõ paiaré dutigú̶re padecotego jeayigo. Coo cũ̶ũ̶rẽ ĩñagõrã ĩña: —Mu̶u̶cã Jesús Nazaret macã macũ̶mena wáarucuarigu̶ra niiãrã, jĩĩyigo. 68 —Cũ̶ũ̶rẽ masĩriga. Ñeenórẽ wedesego wedesecu; tu̶omasĩ́riga, jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶ sopepú̶ witijeari, cãrẽquẽ wedeyigu̶. 69 Paiaré dutigú̶re padecotego cũ̶ũ̶rẽ ĩñagõ, toopú̶ ĩñanucũrãrẽ jĩĩnemoyigo: —Ãni cṹ̶ã menamacũ̶ niiĩ, jĩĩyigo. 70 Cũ̶ũ̶pe: —Niiria, jĩĩyigu̶. Too sírogã toopú̶ ĩñanucũrã Pedrore jĩĩyira: —Niirṍrã mu̶u̶cã cṹ̶ã menamacũ̶ niicu. Mu̶u̶ Galilea macũ̶ niijĩĩ; cṹ̶ã tiiróbiro wedesea, jĩĩyira. 71 Cũ̶ũ̶ jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ diamacṹ̶ jĩĩhẽrĩ, Cõãmacũ̶ yu̶u̶re ñañarõ tiiáro. Yu̶u̶ mú̶ã wedesegu̶re masĩriga, jĩĩyigu̶. 72 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩritabera, cãrẽquẽ wedeyigu̶ sũcã. Pedro Jesús jĩĩãriguere wãcũbu̶ayigu̶: “Cãrẽquẽ pu̶arĩ́ wedeadari su̶guero, yu̶u̶re ĩtĩã́rĩ ‘cũ̶ũ̶rẽ masĩriga’ jĩĩgũ̶dacu mu̶u̶”, jĩĩyigu̶. Teeré wãcũbu̶agu̶, bayiró utiyigu̶.

Marcos 15

1 Bóeri paiaré dutirá, ãpẽrã́ bu̶toá dutirá, Moisés jóarigue buerá, teero biiri niipetira Judíoare Dutirá Peti neãyira. Jesuré sĩãdutíadarere wedeseyira. Wedesetoa, Jesuré siatú, néewa, Pilatopu̶re ticoyira. 2 Pilato cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyigu̶: —¿Mu̶u̶rã́ niiĩ judíoa õpũ̶? jĩĩyigu̶. —Mu̶u̶ jĩĩrõbirora cũ̶ũ̶rã́ niiã, jĩĩyigu̶. 3 Paiaré dutirá pee wedesãyira cũ̶ũ̶rẽ. 4 Pilato Jesuré sãĩñánemoyigu̶: —Cṹ̶ã mu̶u̶rẽ pee wedesãrã tiiíya. ¿Mu̶u̶ yu̶u̶ridojãĩ? jĩĩmiyigu̶. 5 Jesús yu̶u̶riyigu̶. Teero tiigú̶, Pilato ĩñamanijõãyigu̶. 6 Cũ̶marĩcṍrõ Pascua bosebu̶recori niirĩ, Pilato sĩcũ̶ peresuwiipu̶ niigṹ̶rẽ basocá cṹ̶ã wionécodu̶gagu̶re wionécorucuyigu̶. 7 Teebu̶recorire sĩcũ̶ ũ̶mu̶ peresuwiipu̶ duiyigu̶ cũ̶ũ̶ menamacãrãmena. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Barrabás. Cṹ̶ã romanuã dutiráre cõãdu̶gara, cãmerĩ́sĩãyira. 8 Basocá Pilato pu̶topu̶ wáa: —Mu̶u̶ tiirucúrobirora tiiyá, jĩĩyira. 9 Pilato cṹ̶ãrẽ sãĩñáyigu̶: —¿Mú̶ã judíoa õpũ̶rẽ yu̶u̶ wionécori boogári? jĩĩmiyigu̶. 10 Paiaré dutirá ĩñatutira Jesuré ticoariguere masĩjãyigu̶. 11 Paiaré dutirá basocáre acaribíri tiiyíra, Barrabápere wionécodutira. 12 Pilato cṹ̶ãrẽ sãĩñánemoyigu̶: —Mú̶ã “judíoa õpũ̶ niiĩ” jĩĩgṹ̶pere ¿deero tiirí boogári? jĩĩyigu̶. 13 —¡Cũ̶ũ̶rẽ curusapu̶ páabiatudutiya! jĩĩ acaribíyira. 14 —¿Ñeenó ñañaré tiiárĩ cũ̶ũ̶? jĩĩyigu̶. Basocápe bayiró bu̶su̶rómena: —¡Curusapu̶ páabiatudutiya! jĩĩnemoyira. 15 Pilato basocámena ãñurõ pu̶tu̶ádu̶gagu̶, Barrabáre wionécobosayigu̶. Jesuré tãnadutítoaari siro, curusapu̶ páabiatu sĩãdutíyigu̶. 16 Teero tiirá, surara cṹ̶ãye wiseri popea macã yepapu̶ cũ̶ũ̶rẽ néewayira. Toopú̶ ãpẽrã́ niipetira surarare néõyira. 17 Cṹ̶ã Jesuré sicaró õpũ̶ya sutiro tiiróbiro sõã ñiisãñúrõca sã́ãyira. Sicabeto potamena tiiári beto cũ̶ũ̶ya dupupu̶re péoyira. 18 —U̶seniã mu̶u̶mena, judíoa õpũ̶, jĩĩ buijã́yira. 19 Sicagú̶ cãnu̶gũ̶mena cũ̶ũ̶ya dupupu̶re páayira. Cũ̶ũ̶rẽ u̶secó eobatétu, ñicãcoberimena jeacũmu, buijã́yira. 20 Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ buitóa, sõã ñiisãñúrõrẽ tuuwécojã, cũ̶ũ̶ sãñasu̶guearirore sã́ãyira. Curusapu̶ páabiatura wáara néewayira. 21 Sĩcũ̶ Cirene macã macũ̶ cã́pũpu̶ niiãrigu̶ pu̶tu̶aatigu̶ tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Simón. Pu̶arã́ pacu̶ niiyigu̶: Alejandro, Rufo pacu̶. Cũ̶ũ̶ too netõwári ĩñarã, Jesús apawari curusare cũ̶ũ̶rẽ apadutiyira. 22 Jesuré Gólgota buropu̶ néewayira. Gólgota jĩĩrõ, “Dupucoro” jĩĩrõ tiia. 23 Toopú̶ vino “mirra” wãmecu̶tire wú̶oariguemena tĩ́ãmiyira. Sĩniríyigu̶. 24 Cũ̶ũ̶rẽ curusapu̶ páabiatuyira, diaaro jĩĩrã. Surara cũ̶ũ̶ye suti niimiãriguere batoadara, jĩĩbu̶aapeyira, ¿noãrẽ́ pu̶tu̶áadari? jĩĩrã. 25 Cũ̶ũ̶rẽ curusapu̶ páabiaturi, bóeri nueve niirĩ niiyiro. 26 Basocá cũ̶ũ̶rẽ wedesããriguere jóatunoyiro táboapĩpu̶re: “JUDÍOA ÕPŨ̶ NIIĨ”, jĩĩyiro. 27 Jesuména pu̶arã́ yaarépirare páabiatuyira; sĩcũ̶ diamacṹ̶pe, ãpĩ acuniñape nu̶cõyíra. 28 Cṹ̶ã teero tiirí, Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jóarigue diamacṹ̶ wáayiro. “ ‘Dutirére netõnu̶cã́rã menamacũ̶ niiĩ’ jĩĩ wãcũũya basocá cũ̶ũ̶rẽ”, jĩĩ jóanoã. 29 Basocá toopú̶ netõwára, cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ jĩĩrã, dupupá saguejṍãrucuyira. —Jṹ̶ũ̶. Mu̶u̶ “Cõãmacũ̶wiire cõãgũ̶da” jĩĩmiwũ̶rã. “Itiábu̶reco siro apewií tiipetícojãgũ̶da”, jĩĩmiwũ̶rã mu̶u̶. 30 Teero jĩĩrigu̶ mu̶u̶ basirora netõnéña. Curusapu̶ tusagú̶ diiátiya, jĩĩ buijã́yira. 31 Paiaré dutirácã, Moisés jóarigue buerámena teerora jĩĩ buijã́yira: —Cũ̶ũ̶ ãpẽrãcã́rẽ netõnéwĩ; cũ̶ũ̶ basirope netõnémasĩrii. 32 Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo Israelya põna macãrã õpũ̶ niigũ̶jã, curusapu̶ tusagú̶ cũ̶ũ̶ basiro diiátiaro. Cũ̶ũ̶ basiro diiátiri docare, padeoáda, jĩĩyira. Cũ̶ũ̶mena curusapu̶ páabianu̶cõãriracã teerora cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ jĩĩ buijã́yira. 33 Coeritó jeari, niipetiro tiiditapu̶ naĩtĩãjõãyiro. Tée ñamica tres niirĩpu̶ naĩtĩãtuyiro. 34 Tii hora niirĩrã, Jesús bayiró acaribíyigu̶. —Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? jĩĩyigu̶ cũ̶ũ̶yemena. Teero jĩĩgũ̶, “Cõãmacũ̶, Cõãmacũ̶, ¿deero tiigú̶ yu̶u̶re cõãwai?” jĩĩgũ̶ tiiyígu̶. 35 Ãpẽrã́ sĩquẽrã toopú̶ niirã́ teeré tu̶orá, jĩĩyira: —¡Coe! Tu̶oyá. Profeta Elíare su̶ocógu̶ tiiquí, jĩĩmiyira. 36 Sĩcũ̶ cu̶tu̶wá, sicasitia vino piyare soayígu̶. Sĩniã́rõ jĩĩgũ̶, sicagú̶ cãnu̶gũ̶pu̶ siatú, cũ̶ũ̶rẽ súumu̶õcogu̶ra, basocáre jĩĩmiyigu̶: —Coteya ména. Elías cũ̶ũ̶ curusapu̶ tusagú̶re néediocogu̶ atiboqui, jĩĩmiyigu̶. 37 Jesús bayiró acaribí, diajõãyigu̶. 38 Cũ̶ũ̶ diari, Cõãmacũ̶wii popeapu̶ Ãñunetõjõãri Tatia cãmotáyosari casero ũ̶mu̶ã́rõpe yigadiati, pu̶acaséropu̶ jeacotuariro niiwũ̶. 39 Cien surara dutigú̶ Jesús doca nucũgṹ̶, cũ̶ũ̶ teero wáa diari ĩñagũ̶, jĩĩyigu̶: —Diamacṹ̶rã ãni Cõãmacũ̶ macũ̶ niimiãyi, jĩĩyigu̶. 40 Numiã́ yoaropu̶ Jesuré ĩñanucũyira. Cṹ̶ãmena niiyira: María Magdalena; apegó María (coo José cũ̶ũ̶ bai Santiago paco niiyigo); apegó Salomé niiyira. 41 Cṹ̶ã Jesuré nu̶nu̶ríra numiã niiyira. Cũ̶ũ̶ Galileapu̶ niirĩ, cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ tiiápurira niiyira. Ãpẽrã́ numiã pau̶ Jesús Jerusalénpu̶ wáari nu̶nu̶ríracã toopú̶ ĩñanucũyira. 42 Judíoa yeerisãri bu̶reco su̶guero macã bu̶reco niiyiro. Teero tiiró, cṹ̶ã yeerisãri bu̶reco maquẽ quẽnorí bu̶reco niiyiro. Náĩcũmurĩ, José Arimatea wãmecu̶tiri macã macũ̶ jeayigu̶. Cũ̶ũ̶ Judíoare Dutirá Peti menamacũ̶ cṹ̶ã padeogú̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶cã Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdarere coteyigu̶. Teero tiigú̶, cuiro manirṍ wãcũtutuaremena Pilato pu̶topu̶ sããwayigu̶. Sããwa, Jesuyá õpũ̶ũ̶rẽ sãĩyígu̶. 44 Pilato Jesús diaariguere tu̶ogú̶, tu̶omaníjõãyigu̶. Cien surara dutigú̶re atiduti, “¿deero biiri diaarĩ?” jĩĩ sãĩñáyigu̶. 45 Cien surara dutigú̶ cũ̶ũ̶rẽ wedeari siro, Jesuyá õpũ̶ũ̶rẽ Joseré ticodutiyigu̶. 46 José sutiró ãñurí caserore sãĩ, Jesuyá õpũ̶ũ̶rẽ néedioco, tiicaseromena cõmayígu̶. Túajea, sicatuti ũ̶tãgãpu̶ coari tutipu̶ cṹũyigu̶. Tiitutire ũ̶tãquicamena tuunéwa, biajã́yigu̶. 47 María Magdalena, María (José paco) Jesuré cṹũãrirore ĩñayira.

Marcos 16

1 Cṹ̶ã yeerisãri bu̶reco sábado netõã́ri siro, María Magdalena, María (Santiago paco), Salomé sitiaãñúre sãĩyíra. Teeména Jesuyá õpũ̶ũ̶rẽ píopeora wáara tiimíyira. 2 Ũ̶sã yeerisãri bu̶reco síro macã bu̶reco niirĩ, ñamisãñurõgã Jesuré cṹũri tutipu̶ wáayira. 3 Cṹ̶ã toopú̶ wáara, cãmerĩ́ sãĩñáyira: —¿Noã tuunécobosaadari tiituti biaríquicare? jĩĩyira. 4 Toopú̶ jea, ĩñacora, tiiquicare aperopú̶ nucũrĩ ĩñayira. Pairíquica peti niiyiro. 5 Tiitutipu̶ sããwara, wãmo diamacṹ̶niñape sĩcũ̶ mamu̶ duiri ĩñayira. Cũ̶ũ̶ sutiró butiró yoaroca sãñayigu̶. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã, bayiró u̶cu̶áyira. 6 Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —U̶cu̶árijãña. Mú̶ã Jesús Nazaret macã macũ̶rẽ cṹ̶ã curusapu̶ páabiatu sĩãã́rigu̶re ãmaãrã tiia. Cũ̶ũ̶ masãtoaawĩ. Ãnorẽ́ maniĩ. Cũ̶ũ̶rẽ cṹũãrirore ĩñarã atiya. 7 Cũ̶ũ̶ bueráre, Pedrore wedera wáaya: “Cũ̶ũ̶ mú̶ã su̶guero Galileapu̶ jeatoagu̶daqui. Cũ̶ũ̶ jĩĩrirobirora toopú̶ cũ̶ũ̶rẽ ĩñaãdacu”, jĩĩwa, jĩĩyigu̶. 8 Tiitutipu̶ niiãrira u̶cu̶á ñapõpirara dutijṍãyira. Cuira, ãpẽrãrẽ́ wederiyira. 9 Yeerisãri bu̶reco niirĩ, Jesús cũ̶ũ̶ masããri siro, María Magdalenarẽ bauásu̶gueyigu̶. Coorena too su̶gueropu̶ siete wãtĩãrẽ cõãwionecoyigu̶. 10 Jesuména wáanetõrirare wedego wáamiyigo. Cũ̶ũ̶rẽ booritua, utira tiiyíra. 11 —Jesús catiawĩ; yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ ĩñaãwũ̶, jĩĩmiyigo. Padeoríyira. 12 Too síro Jesús pu̶arã́ cũ̶ũ̶mena wáanetõãrirare bauáyigu̶ cã́pũpu̶ wáarare. Cũ̶ũ̶ ãpĩbíro biigú̶ bauáyigu̶. 13 Cṹ̶ã ãpẽrã́ Jesuména wáanetõãrirare wedera wáamiyira. Cṹ̶ãcãrẽ padeoríyira. 14 Too síro Jesús cũ̶ũ̶ buerá oncere bauáyigu̶ cṹ̶ã mesapu̶ duiráre. Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —¿Deero tiirá cṹ̶ã wederi, yu̶u̶ masãré quetire tu̶opacára, padeoríarĩ? Pairó wãcũtutuare cu̶oría mú̶ã, jĩĩyigu̶. 15 Cṹ̶ãrẽ jĩĩnemoyigu̶: —Niipetiropu̶ niipetirare yu̶u̶ basocáre netõnére quetire wedera wáaya. 16 Yu̶u̶re padeó, wãmeõtinogũ̶no netõnénogũ̶daqui. Yu̶u̶re padeohégu̶no ñañarõ tiinógũ̶daqui. 17 Yu̶u̶re padeorá yu̶u̶ dutirémena wãtĩãrẽ cõãwionecomasĩãdacua. Ãpẽrãyére wedesemasĩripacara, wedeseadacua. Cṹ̶ã ãñaãrẽ ñeerĩ, teero biiri pũniré sĩnirĩ́, merẽã wáaricu. Diaráre ñaapeóri, netõã́dacua. Yu̶u̶re padeorá cṹ̶ã padeorére ẽñorã́, teeré tiimasĩ́ãdacua, jĩĩyigu̶. 19 Marĩ Õpũ̶ Jesús cṹ̶ãrẽ wedeari siro, ũ̶mu̶ã́sepu̶ néecomu̶ãnoyigu̶. Cõãmacũ̶ya wãmo diamacṹ̶niñape jeanuãyigu̶. 20 Cũ̶ũ̶ buerá niipetiropu̶ cũ̶ũ̶ netõnére quetire wedera wáawa. Cṹ̶ã wederi, Jesús cũ̶ũ̶ basirora cṹ̶ãrẽ tiiápurigu̶ niiwĩ. Cṹ̶ã wederére “diamacṹ̶rã niiã” jĩĩgũ̶, ãñurére cṹ̶ãrẽ tiiẽ́ñorĩ tiirígu̶ niiwĩ.

Lucas 1

1 Niipetire ũ̶sã watoapu̶ wáariguere ĩñarira Jesús “wedera wáaya” jĩĩcorira ũ̶sãrẽ buewa. Pau̶ cṹ̶ã buerirobirora jóanu̶cãrira niiwã. 3 Yu̶u̶cã ate niipetire Jesús sicatopu̶ tiinu̶cã́riguere masĩpetidu̶gagu̶ ãñurõ buewu̶. Teero tiigú̶, Teófilo, yu̶u̶ teeré jóaa, 4 mu̶u̶rẽ ãpẽrã́ bueriguere “diamacṹ̶rã niiã” jĩĩmasĩdutigu̶. 5 Herodes Judea dita macãrã õpũ̶ niiritore, sĩcũ̶ pai Zacarías wãmecu̶tigu̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ Abíaya põna macũ̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ nu̶mo Isabel wãmecu̶tiyigo. Coo Aarón pãrãmeõ niinu̶nu̶sego niiyigo. 6 Cṹ̶ã pu̶arã́pu̶ra Cõãmacũ̶ ĩñacorore basocá ãñurã́ niiyira. Cũ̶ũ̶ dutirére ãñurõ tiiyíra. Teero tiirá, basocá cṹ̶ãrẽ “wapa cu̶oóya” jĩĩmasĩriyira. 7 Cṹ̶ã põnamaníyira. Isabel põnamanígõno niiyigo. Cṹ̶ã bu̶toá niiyira. 8 Sicabu̶reco Zacarías pai paderé padegu̶ tiiyígu̶ Cõãmacũ̶wiipu̶. Cũ̶ũ̶ya põna macãrã paderé bu̶recori niiyiro. 9 Paiá tiirucúrobirora sĩcũ̶rẽ beseyira sitiaãñúre sóegu̶du̶re. Tiibu̶recore Zacaríare beseyira. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶pe Ãñurí Tatia pu̶to macã tatiapu̶ sóegu̶ sããwayigu̶. 10 Sóeritono niirĩ, niipetira basocá sopepú̶ Cõãmacũ̶rẽ sãĩrã́ tiiyíra. 11 Sĩcũ̶ ángele cũ̶ũ̶rẽ bauáyigu̶. Cũ̶ũ̶ sóemu̶õcoro diamacṹ̶pe nucũyigu̶. 12 Zacarías cũ̶ũ̶rẽ ĩñagũ̶, u̶cu̶ájõãyigu̶. Bayiró cuiyigu̶. 13 Ángele cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Cuirijãña, Zacarías. Cõãmacũ̶ mu̶u̶ sãĩrére tu̶oi. Mu̶u̶, mu̶u̶ nu̶mo Isabelmena sĩcũ̶ põnacu̶tíadacu. Cũ̶ũ̶rẽ Juan wãme tuuya. 14 Mu̶u̶ cũ̶ũ̶mena bayiró u̶senigũ̶dacu. Pau̶ cũ̶ũ̶ bauári, u̶seniãdacua. 15 Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re bú̶ri niigṹ̶ mee niigũ̶daqui. Vinorẽ, sibiorére sĩnirígu̶daqui. Cũ̶ũ̶ paco páatipu̶ra Espíritu Santo cũ̶ũ̶mena niitoagu̶daqui. 16 Pau̶ Israelya põna macãrã Cõãmacũ̶ cṹ̶ã Õpũ̶rẽ padeodúrirare padeorí tiigú̶daqui sũcã. 17 Marĩ Õpũ̶ su̶guero jeagu̶daqui. Elías tiiróbiro Espíritu Santo tutuare cu̶ogú̶daqui. Teeména pacu̶sũ̶mu̶ãrẽ cṹ̶ã põnamena ãñurõ niirecu̶tiri tiigú̶daqui. Netõnu̶cã́rãrẽ basocá ãñurã́ tiiróbiro wãcũrĩ tiigú̶daqui. Basocáre “marĩ Õpũ̶rẽ ãñurõ niiyueya” jĩĩgũ̶daqui, jĩĩyigu̶. 18 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ, Zacarías sãĩñáyigu̶: —¿Deero tii yu̶u̶ masĩgũ̶dari mu̶u̶ yu̶u̶re jĩĩrére? Yu̶u̶ bu̶cu̶ niiã. Yu̶u̶ nu̶mocã bu̶cu̶ó niiyo, jĩĩyigu̶. 19 Ángele cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Yu̶u̶ Gabriel niiã Cõãmacũ̶ pu̶to macũ̶. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re ticodiocoawĩ, mu̶u̶rẽ queti wededutigu̶. 20 Yu̶u̶ jĩĩrére mu̶u̶ padeoría. Teero tiigú̶, wedesemasĩhẽgũ̶ pu̶tu̶águ̶dacu. Yu̶u̶ jĩĩrõbirora wáaadacu. Tee niipetire wáari siropu̶, wedesegu̶dacu, jĩĩyigu̶. 21 Cṹ̶ã wedesera tiirí, basocápe Zacaríare yuera tiiyíra. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶wiipu̶ pearí, ĩñamanijõãyira. 22 Cũ̶ũ̶ witijeagu̶, wedesemasĩriyigu̶. “Cõãmacũ̶wiipu̶ apeyenó cũ̶ũ̶rẽ bauáajĩyu”, jĩĩyira. Wãmorĩmena cṹ̶ãrẽ wẽ́ẽtuyigu̶. Wedesemasĩhẽgũ̶ pu̶tu̶áyigu̶. 23 Paiá paderé bu̶recori petirí, cũ̶ũ̶ya wiipu̶ coecópu̶tu̶ayigu̶. 24 Too síro cũ̶ũ̶ nu̶mo Isabel niipacó niinu̶cãyigo. Sicamoquẽñe muĩpũrã “wiipú̶ niijãgõda” jĩĩyigo. 25 Coo wãcũyigo: “Cõãmacũ̶ yu̶u̶ põnamanígõ niiãrigore tiiápuawĩ. Basocá teero ĩñacõãrĩ jĩĩgũ̶, yu̶u̶re ãñurõ tiii”, jĩĩyigo. 26 Seis muĩpũrã Isabel niipacó niirṍ netõyíro. Cõãmacũ̶ ángele Gabrielre Nazaretpu̶ ticodiocoyigu̶. Nazaret Galilea ditapu̶ niiã. 27 Sĩcõ ũ̶mu̶mena niiñahẽgõrẽ queti wededutiyigu̶. Õpũ̶ David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶mena José wãmecu̶tigu̶mena wãmosíagodo tiiyígo. Coo wãmecu̶tiyigo María. 28 Ángele coo niirṍpu̶ sããwa, ãñudutiyigu̶: —Sã́ã. ¿Niiĩ mu̶u̶? Marĩ Õpũ̶ mu̶u̶rẽ “ãñurõ tiigú̶da” jĩĩãwĩ. Cũ̶ũ̶ mu̶u̶mena niiĩ, jĩĩyigu̶. 29 Ángele jĩĩrére tu̶ogó, bayiró wãcũyigo. “¿Deero jĩĩdu̶garo tiigári cũ̶ũ̶ ãñudutire?” jĩĩ wãcũyigo. 30 Ángele jĩĩyigu̶: —Cuirijãña, María. Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ ãñurõ tiirére bu̶aa. 31 Teero tiigó, mu̶u̶ niipacó pu̶tu̶ágodacu. Sĩcũ̶ põnacu̶tígodacu. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tigu̶daqui Jesús. 32 Cũ̶ũ̶ ãpẽrã́ nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶ niigũ̶daqui. “Cõãmacũ̶ ũ̶mu̶ã́se niigṹ̶ macũ̶ niiĩ”, jĩĩnogũ̶daqui. Õpũ̶ David cũ̶ũ̶ ñecũ̶ niisotoapeogu̶re tiirírobiro Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ Õpũ̶ cṹũgũ̶daqui. 33 Israelya põna macãrãrẽ dutirucujãgũ̶daqui. Cũ̶ũ̶ dutiré petirícu, jĩĩyigu̶. 34 María ángelere sãĩñáyigo: —¿Deero wáabogari ate? Yu̶u̶ manu̶ manigṍ niiã, jĩĩyigo. 35 Ángele coore yu̶u̶yigu̶: —Espíritu Santo mu̶u̶pu̶re diijeágu̶daqui. Cõãmacũ̶ ũ̶mu̶ã́se macũ̶ tutuare mu̶u̶pu̶re õmebu̶ru̶á tiiróbiro diiáti, tuubiáadacu. Teero tiigú̶, mu̶u̶ macũ̶ ãñugṹ̶ “Cõãmacũ̶ macũ̶ niiĩ” jĩĩnogũ̶daqui. 36 Mu̶u̶ya wedego Isabel sĩcũ̶ põnacu̶tígodaco, bu̶cu̶ó niipaco. “Põnamanígõno niiyo”, jĩĩmiwã basocá. Seis muĩpũrã wáaa, coo wĩmu̶ bu̶aári siro. 37 Cõãmacũ̶rẽ tiimasĩ́hẽreno maniã, jĩĩyigu̶. 38 María jĩĩyigo: —Yu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ padecotego niiã. Cõãmacũ̶ mu̶u̶ jĩĩrõbirora yu̶u̶re tiiáro, jĩĩyigo. Ángele coo pu̶to niiãrigu̶ wáajõãyigu̶. 39 Teebu̶recorire María boyeromena wáajõãyigo Judea ditapu̶. Ũ̶tãyucu̶ watoa niirí macãpu̶ jeayigo. 40 Toopú̶ jea, Zacaríaya wiipu̶ sããwa, Isabelre ãñudutiyigo. 41 Tee ãñudutire tu̶orí, coo macũ̶ páatipu̶ sãñagṹ̶ cãmeñayigu̶. Isabelmena Espíritu Santo niiyigu̶. 42 Teero tiigó, coo bayiró bu̶su̶rémena wedeseyigo: —Niipetira numiã nemorṍ Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ ãñurõ tiii. Mu̶u̶ macũ̶cãrẽ ãñurõ tiii. 43 Yu̶u̶ bú̶ri niigṍ niipacari, mu̶u̶ yu̶u̶ Õpũ̶ paco yu̶u̶re ĩñagõ atiayu. 44 Yu̶u̶ mu̶u̶ ãñudutirere tu̶orí, yu̶u̶ macũ̶ páatipu̶ sãñagṹ̶ u̶seniremena cãmeñaãti. 45 Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ jĩĩrirobirora “wáaadacu” jĩĩ padeoyú mu̶u̶. Ateména Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ u̶senirĩ tiiquí, jĩĩyigo. 46 María jĩĩyigo: “Yu̶u̶ Õpũ̶rẽ ‘ãñuniã mu̶u̶’ jĩĩ, u̶senire ticoa. 47 Cõãmacũ̶ yu̶u̶re netõnégũ̶mena bayiró u̶senigõ niiã. 48 Yu̶u̶ bú̶ri niigṍrẽ Cõãmacũ̶ beseyi. Mecũ̶ãmena niipetira yu̶u̶re ‘Cõãmacũ̶ ãñurõ tiiyí coore’ jĩĩãdacua. 49 Cõãmacũ̶ niipetire tiimasĩ́gũ̶ yu̶u̶re ãñurére tiiyí. Cũ̶ũ̶ ãñuré dícu̶re tiiquí. 50 Cũ̶ũ̶rẽ quioníremena ĩñarã́rẽ bóaneõrucujãgũ̶daqui. 51 Cũ̶ũ̶ tutuaremena pee ãñuré tiii. Basocá ‘ũ̶sã ãpẽrã́ nemorṍ niiã’ jĩĩ wãcũrã́rẽ cõãjãqui. 52 Õpãrã́ duirépĩrĩpu̶ duiráre cõãjãqui. Bú̶ri niirã́pere u̶pu̶tí macãrã niirĩ tiiquí. 53 Ju̶abóarare pee ãñuré ticoqui. Pee cu̶oráre ticoripacu̶, pu̶tu̶awadutiqui. 54 Israelya põna macãrã cũ̶ũ̶rẽ padecoterare tiiápuqui. Cṹ̶ãrẽ wãcũjĩgũ̶, bóaneõqui. 55 Marĩ ñecũ̶ Abrahamrẽ, teero biiri niipetira cũ̶ũ̶ pãrãmérã niinu̶nu̶serare ‘tiiápugu̶da’ jĩĩrigu̶ niiwĩ”, jĩĩyigo María. 56 María ĩtĩã́rã muĩpũrã coo pu̶topu̶ pu̶tu̶áyigo. Too síro cooya wiipu̶ coecópu̶tu̶ayigo. 57 Isabel põnacu̶tírito jeari, coo macũ̶ bauáyigu̶. 58 Cooya wii pu̶to niirã́, cooya wedera Cõãmacũ̶ coore ãñurõ bóaneõrigue quetire tu̶orá, coore u̶seniapuyira. 59 Ocho bu̶recori cũ̶ũ̶ bauári siro, cũ̶ũ̶ cõnerígu̶ yapa macã caseróre widecõã́rã jeayira. Cũ̶ũ̶ pacu̶ tiiróbiro Zacarías tuudu̶gamiyira. 60 Cũ̶ũ̶ paco cṹ̶ãrẽ jĩĩyigo: —Niiria. Cũ̶ũ̶ Juan wãmecu̶tigu̶daqui, jĩĩyigo. 61 Cṹ̶ãpe: —Mu̶u̶ya wedera teero wãmecu̶tira maniĩ́ya, jĩĩyira. 62 Cũ̶ũ̶ pacu̶re wãme sãĩñárã, wẽ́ẽtuyira. 63 Cũ̶ũ̶pe sicapĩ jóaripĩ sãĩyígu̶. Tiipĩpu̶ “Juan wãmecu̶tigu̶daqui” jĩĩ jóayigu̶. Niipetira teeré ĩñamanijõãyira. 64 Máata Zacarías wedesejõãyigu̶ sũcã. Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyigu̶. 65 Cũ̶ũ̶ teero tiirí, cṹ̶ãya macã pu̶to niirã́ cuipetijõãyira. Niipetiro too Judea dita ũ̶tãyucu̶ watoapu̶ macãrã teero wáariguere wedeseyira. 66 Niipetira teeré tu̶orá bayiró wãcũyira. —Cũ̶ũ̶ wĩmagũ̶ bu̶cu̶ niigũ̶, ¿deero niigṹ̶no niigũ̶dari? jĩĩyira. Cõãmacũ̶ tutuare Juanména niiyiro. 67 Cũ̶ũ̶ pacu̶ Zacaríamena Espíritu Santo niiyigu̶. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ wededutirere wedeyigu̶. Biiro jĩĩyigu̶: 68 “Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoco. Cũ̶ũ̶ marĩ Israelya põna macãrã Õpũ̶ niiĩ. Marĩ cũ̶ũ̶ beserirare netõnégũ̶ atii. Marĩrẽ tiiápurucujãĩ mée. 69 Marĩrẽ netõnégũ̶du̶ tutuagu̶re ticodiocoqui. David cũ̶ũ̶rẽ padecotegu̶ pãrãmi niinu̶nu̶segu̶ niiqui. 70 Tíatopu̶ ‘teero tiigú̶da’ jĩĩyigu̶. Teeré profetas ãñurã́ jóarira niiwã. 71 Cõãmacũ̶ niipetira marĩ wãpãrãrẽ, marĩrẽ ĩñatutirare cãmotá, marĩrẽ netõnébosagu̶daqui. 72 Marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ ‘mú̶ãrẽ bóaneõgũ̶da’ jĩĩyigu̶. Cṹ̶ãrẽ ‘ãñurõ tiigú̶da mú̶ãrẽ’ jĩĩrigue ãñurére acabóriqui. 73 Cõãmacũ̶ too síro tiiádarere wedeyigu̶ Abraham marĩ ñecũ̶rẽ. ‘Biiro tiigú̶da’ jĩĩyigu̶: 74 ‘Mú̶ãrẽ ĩñatutirare cãmotá, mú̶ãrẽ netõnébosagu̶dacu. Yu̶u̶ teero tiirí, mú̶ã cuiro manirṍ yu̶u̶ dutirére tiimasĩ́ãdacu. 75 Bú̶recoricõrõ yu̶u̶ ĩñacoropu̶ ãñuré tiiádacu’, jĩĩyigu̶ Cõãmacũ̶. 76 Macũ̶, mu̶u̶rẽ basocá ‘Cõãmacũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶yagu̶ profeta niiĩ’ jĩĩãdacua. Mu̶u̶ marĩ Õpũ̶ atiadari su̶guero, maarẽ quẽnosu̶guérobirora quẽnosu̶guégu̶ niigũ̶dacu. 77 Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserirare cṹ̶ã ñañaré tiirére Cõãmacũ̶rẽ acabóre sãĩdutígu̶dacu. Teeména Cõãmacũ̶ netõnérere cṹ̶ãrẽ masĩrĩ tiigú̶dacu. 78 Cõãmacũ̶ marĩrẽ bóaneõremena ĩñagṹ̶ niijĩgũ̶, marĩrẽ netõnégũ̶du̶re ticodiocogu̶daqui. Muĩpũ mu̶ãatiro tiiróbiro niigũ̶daqui cũ̶ũ̶ marĩrẽ. 79 Marĩ naĩtĩãrõpu̶ niirã́biro niiã. Pecamepu̶ wáaborira niiã. Cũ̶ũ̶ bóecoremena marĩrẽ ãñurõ niirecu̶tire ẽñogṹ̶daqui”, jĩĩyigu̶ Zacarías. 80 Wĩmagũ̶ bu̶cu̶ájõãyigu̶. Jõõpemena Cõãmacũ̶rẽ padeomú̶ãnu̶cãyigu̶. Basocá manirṍpu̶ niisodeaatiyigu̶. Toopú̶re niituyigu̶, tée Israelya põna macãrãrẽ cũ̶ũ̶ wedenu̶cãritopu̶.

Lucas 2

1 Tíatore niipetira romanuã õpũ̶ Augusto basocáre bapaqueogu̶du̶, cṹ̶ã wãmerẽ jóatudutiyigu̶. 2 Cirenio niirito, sicato jóature niinu̶cãyiro. Cirenio Siria dita dutigú̶ niiyigu̶. 3 Niipetirare cṹ̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã bauáre macãrĩpu̶ jóatura wáadutiyigu̶. 4 Teero tiigú̶, José, Nazaret Galilea ditapu̶ niiãrigu̶, Belén Judea ditapu̶ wáayigu̶. Cũ̶ũ̶ ñecũ̶ David Belénpu̶ bauáyigu̶. Cũ̶ũ̶ David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶ niijĩgũ̶, toopú̶ wáayigu̶. 5 Cũ̶ũ̶mena cũ̶ũ̶ wãmosíagodo María wáayigo. Niipacó niiyigo. 6 Cṹ̶ã Belénpu̶ niirĩ, María põnacu̶tíre bu̶recori jeayiro. 7 Toopú̶re cṹ̶ã cãnirí wii bu̶aríyira. Teero tiirá, ecará cãnirí wiipu̶ wáayira. Toopú̶ coo sicato wĩmagũ̶ apayigo. Cũ̶ũ̶rẽ suti caserimena cõma, ecará yaarícoropu̶ sã́ãyigo. 8 Belén wesapu̶ oveja coterí basoca niiyira. Cã́pũpu̶ cṹ̶ãyarare coteboejõãrucuyira. 9 Wãcũña manirṍ cṹ̶ãrẽ sĩcũ̶ ángele bauáyigu̶. Cõãmacũ̶ asibatére cṹ̶ã pu̶topu̶ ãñurõ bóesesajõãyiro. Bayiró cuiyira. 10 Ángele cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Cuirijãña. Mú̶ãrẽ ãñuré queti wedegu̶ atia. Niipetira tee quetire tu̶orá, u̶seniãdacua. 11 Mecũ̶ã ñami Daviyá macã Belénpu̶ mú̶ãrẽ netõnégũ̶du̶ bauáawĩ. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo marĩ Õpũ̶ niiĩ. 12 Cũ̶ũ̶ wĩmagũ̶rẽ suti caserimena cõmaã́rigu̶re bu̶ajeáadacu. Wáicu̶ra yaarícoropu̶ sãñagṹ̶rẽ ĩñaãdacu. Mú̶ã teeré ĩñarã, “diamacṹ̶rã wedeayi” jĩĩãdacu, jĩĩyigu̶ ángele. 13 Wãcũña manirṍ cũ̶ũ̶ pu̶to pau̶ ángelea bauáyira. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticora, biiro jĩĩyira: 14 “Ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́ Cõãmacũ̶rẽ ‘ãñunetõjõãĩ’ jĩĩ, u̶senire ticoaro. Atiditapú̶re cũ̶ũ̶ ãñurõ tiinórã ãñurõ niirecu̶tiaro”, jĩĩyira. 15 Ángelea cṹ̶ãmena niiãrira ũ̶mu̶ã́sepu̶ mu̶ãwaari siro, oveja coterí basoca cãmerĩ́ wedeseyira: —Jãmu̶ too docare Belénpu̶. Toopú̶ wáaariguere Cõãmacũ̶ marĩrẽ wededutiariguere ĩñaco, jĩĩyira. 16 Teero tiirá, boyeromena macãpu̶ piyayira. Toopú̶ piyajeara, María, Joseré bu̶ajeáyira. Wĩmagũ̶rẽ wáicu̶ra yaarícoropu̶ sãñagṹ̶rẽ ĩñayira. 17 Cũ̶ũ̶rẽ ĩñaãri siro, ángele wĩmagũ̶ maquẽrẽ wedeariguere wedeyira. 18 Niipetira cṹ̶ã wederére tu̶orá, tu̶omaníjõãyira. 19 Maríape tee niipetirere coo wãcũrépu̶ ĩñanoyigo. Bayiró teeré wãcũyigo. 20 Oveja coterí basoca cṹ̶ã tu̶oárigue, cṹ̶ã ĩñaãrigue ángele wedearirobiro wáayiro. Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire tico, “cũ̶ũ̶ ãñunetõjõãĩ” jĩĩ wedesepu̶tu̶ayira. 21 Jesús bauári siro, ocho bu̶recori netõrĩ́, cũ̶ũ̶ cõnerígu̶ yapa macã caseróre widecõã́yira. Cũ̶ũ̶rẽ Jesús wãme tuuyira. Tiiwãmerẽ ángele Maríare, coo niipacó niiãdari su̶gueropu̶, tuudutiyigu̶. 22 Coo põnacu̶tíari siro, Moisére dutiré cṹũrigue jĩĩrõbirora cuarenta bu̶recori yueyira. Too síro wĩmagũ̶rẽ Jerusalénpu̶ néewayira. Toopú̶ Cõãmacũ̶rẽ “mu̶u̶yagu̶ niiĩ” jĩĩ ẽñorã́ wáayira. 23 “Niipetira ũ̶mu̶ã bauásu̶guera Cõãmacũ̶yara niirõ booa”, jĩĩ jóanoã Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶. 24 Tiipũpu̶ jóarirobirora pu̶arã́ buabiro baurá o pu̶arã́ bua wĩmarã Cõãmacũ̶rẽ ticoadara wáayira. 25 Teebu̶recorire sĩcũ̶ Simeón wãmecu̶tigu̶ Jerusalénpu̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ basocú̶ ãñugṹ̶, Cõãmacũ̶rẽ padeogú̶ niiyigu̶. Israelya põna macãrãrẽ netõnégũ̶du̶re yuegu̶ tiiyígu̶. Espíritu Santo Simeónmena niiyigu̶. 26 Cũ̶ũ̶ cũ̶ũ̶rẽ wedetoayigu̶: “Cristo Cõãmacũ̶ beserigu̶re ĩñaripacu̶, mu̶u̶ diaricu”, jĩĩyigu̶. 27 Espíritu Santo masĩrĩ tiirémena Cõãmacũ̶wiipu̶ sããwayigu̶. Jesús pacu̶sũ̶mu̶ã cũ̶ũ̶gãrẽ néesãwayira, Moisére dutiré cṹũriguepu̶ jóarirobirora cũ̶ũ̶rẽ tiibosára. 28 Néesãwari, Simeón cũ̶ũ̶rẽ néeapayigu̶. Néeapa, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticogu̶ jĩĩyigu̶: 29 “Yu̶u̶ Õpũ̶, mu̶u̶ yu̶u̶re wederirobirora tiia mecũ̶tígãrẽ. Teero tiigú̶, yu̶u̶ mu̶u̶rẽ padecotegu̶ u̶seniremena diamasĩã. 30 Ãni basocáre netõnégũ̶du̶re yu̶u̶ capearimena ĩñatoaa. 31 Mu̶u̶ ãnirẽ́ ticodiocoayu, niipetira basocá masĩãrõ jĩĩgũ̶. 32 Ãni sĩãwócogu̶ tiiróbiro niigũ̶daqui, judíoa niihẽrã diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩãrõ jĩĩgũ̶. Niipetira mu̶u̶yara Israelya põna macãrãrẽ ‘Cõãmacũ̶ marĩrẽ ãñurõ tiiáwĩ’ jĩĩrĩ tiigú̶daqui”, jĩĩyigu̶ Simeón. 33 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, Jesús pacu̶, paco tu̶omaníjõãyira. 34 Simeón cṹ̶ãrẽ: —Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñurõ tiiáro, jĩĩyigu̶. María Jesús pacore jĩĩyigu̶: —Tu̶oyá. Cõãmacũ̶ ãni wĩmagũ̶mena pau̶ Israelya põna macãrãrẽ cõãrĩ tiigú̶daqui; ãpẽrãrẽ́ cũ̶ũ̶mena netõnégũ̶daqui. Pau̶ cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ jĩĩãdacua. 35 Teero tiirémena pau̶ wãcũrére masĩnoãdacu. Mu̶u̶pe espadamena sadero tiiróbiro pũniré tu̶gueñagõdacu, jĩĩyigu̶. 36 Toopú̶ sĩcõ profeta niiyigo. Coo Ana wãmecu̶tiyigo. Fanuel macõ, Aserya põna macõ niiyigo. Bu̶cu̶ó peti niiyigo. Mamo niigõ, wãmosíayigo. Coo wãmosíari siro, siete cũ̶marĩ coo manu̶mena niiyigo. 37 Cũ̶ũ̶ diari siro, wapewio niirucuyigo. Ochenta y cuatro cũ̶marĩ cu̶oyígo. Cõãmacũ̶wiipu̶re witiriyigo. Toopú̶ ñamirĩ́, bú̶recori beti, súubuseyigo. 38 Simeón Maríare, Joseré wedeseri, Ana jeayigo. Jesuré ĩña, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyigo. Too síro niipetira Jerusalén macãrã basocáre netõnégũ̶du̶re coteráre Jesuyé maquẽrẽ wedeyigo. 39 Cṹ̶ã niipetire Cõãmacũ̶ dutirére tiitóa, cṹ̶ãya macã Nazaret Galilea ditapu̶ coecópu̶tu̶ayira. 40 Wĩmagũ̶ masãyigu̶ tutuagu̶, masĩgṹ̶. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ tiiápuyigu̶. 41 Jesús pacu̶sũ̶mu̶ã cũ̶marĩcṍrõ Pascua bosebu̶reco niirĩ, Jerusalénpu̶ wáarucuyira. 42 Jesús doce cũ̶marĩ cu̶orí, cṹ̶ã tiirucúrobirora toopú̶ wáayira. 43 Bosebu̶reco petirí, cṹ̶ãya macãpu̶ coecópu̶tu̶amiyira. Cũ̶ũ̶ pacu̶sũ̶mu̶ã masĩrõ manirṍ Jesús Jerusalénpu̶ pu̶tu̶ájãyigu̶. 44 Cṹ̶ã Jesuré “ãpẽrã́ marĩ menamacãrãmena wáaqui” jĩĩ wãcũrã, sicabu̶reco maapu̶re wáayira. Too síro cṹ̶ãya wedera, cṹ̶ã ĩñamasĩrã watoapu̶ cũ̶ũ̶rẽ ãmaãmiyira. 45 Bu̶aríyira. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ ãmaãrã, Jerusalénpu̶ cãmecópu̶tu̶ayira. 46 Itiábu̶reco siro Cõãmacũ̶wiipu̶ cũ̶ũ̶rẽ bu̶ayíra. Cũ̶ũ̶ judíoare buerá watoapu̶ duiyigu̶. Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ tu̶o, sãĩñágũ̶ tiiyígu̶. 47 Niipetira cũ̶ũ̶rẽ tu̶orá, cũ̶ũ̶ masĩrére, cũ̶ũ̶ yu̶u̶menirere tu̶omaníjõãyira. 48 Cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã, cũ̶ũ̶ pacu̶sũ̶mu̶ã ĩñamanijõãyira. Cũ̶ũ̶ paco cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigo: —Macũ̶, ¿deero tiigú̶ teero tiiárĩ mu̶u̶ ũ̶sãrẽ? Mu̶u̶ pacu̶, yu̶u̶ bayiró wãcũrémena mu̶u̶rẽ ãmaãwũ̶, jĩĩyigo. 49 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —¿Deero tiirá yu̶u̶re ãmaãrĩ? “Yu̶u̶ Pacu̶ya wiipu̶, cũ̶ũ̶yere tiiró booa” jĩĩrére ¿mú̶ã masĩriarĩ? 50 Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ jĩĩrére tu̶omasĩ́riyira. 51 Too síro cṹ̶ãmena wáa, Nazaretpu̶ pu̶tu̶awayigu̶. Cṹ̶ãrẽ ãñurõ yu̶u̶rucuyigu̶. Cũ̶ũ̶ paco tee niipetirere coo wãcũrépu̶ ãñurõ ĩñanoyigo. 52 Jesús nemorṍ masĩgṹ̶, nemorṍ ũ̶mu̶ã́gũ̶ wáayigu̶. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ “ãñuniĩ” jĩĩ ĩñayigu̶. Basocácã cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ wãcũyira.

Lucas 3

1 Quince cũ̶marĩ Tiberio romanuã õpũ̶ niirĩ, noquẽrã cũ̶ũ̶rẽ duticotera niiyira: Poncio Pilato Judea dita dutigú̶ niiyigu̶; Herodes Galilea dita dutigú̶ niiyigu̶; Herodes bai Felipe Iturea, Traconite dita dutigú̶ niiyigu̶; Lisanias Abilinia dita dutigú̶ niiyigu̶. 2 Anás, Caifás paiaré dutirá niiyira. Cṹ̶ã niipetira niirito, Juan Zacarías macũ̶ basocá manirṍpu̶ niiyigu̶. Toopú̶ Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶yere wededutiyigu̶. 3 Juan día Jordán wesa niipetiropu̶ wáayigu̶. Basocáre wedeyigu̶: —Mú̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, waso, wãmeõtidutiya. Teero tiirí, Cõãmacũ̶ mú̶ã ñañaré tiirére acabógu̶daqui, jĩĩyigu̶. 4 Profeta Isaías cũ̶ũ̶ jóaripũpu̶ ateré jóarigu̶ niiwĩ: Sĩcũ̶ yucu̶ manirṍ, basocá manirṍpu̶ bayiró bu̶su̶rómena wedegu̶daqui: “Sĩcũ̶ õpũ̶ atiadarimarẽ quẽnarõ tiiróbiro, marĩ Õpũ̶ atiadari su̶guero, mú̶ã ñañaré tiirére duujã́, ãñurõ niiyueya. 5 Niipetire ditatu̶diri yaajã́, sĩcãrĩbíro tiinóãdacu. Niipetire ũ̶tãyucu̶ ãñuri yepa tiinóãdacu. Maapã́rĩrẽ diamacṹ̶ tiinóãdacu. Maapã́rĩ maquẽ coperire yaanóãdacu. 6 Niipetira Cõãmacũ̶ basocáre netõnérere ĩñaãdacua”, jĩĩgũ̶daqui, jĩĩ jóayigu̶ Isaías. 7 Pau̶ basocá Juan pu̶topu̶ cũ̶ũ̶rẽ wãmeõtidutira wáayira. Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —¡Mú̶ã tiiditórepira, jĩĩditorepira niiã! “Marĩ wãmeõtinorira dícu̶ niirĩ, Cõãmacũ̶ bayiró cúare marĩrẽ jearicu”, jĩĩ wãcũremena atimiãjĩyu mú̶ã. 8 Diamacṹ̶rã mú̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasorá, mú̶ã ãñurõ tiirécu̶tiremena ẽñoñá. “Ũ̶sã Abraham pãrãmerã niinu̶nu̶sera niijĩrã, Cõãmacũ̶ ĩñacorore ãñurã́ niiã”, jĩĩ wãcũrijãña. Mú̶ã wãcũrére wasohéri, Abraham pãrãmerã niiré wapamaníã. Cõãmacũ̶ boogú̶, ate ũ̶tãperimenarã Abraham pãrãmerãrã cotowéomasĩqui. 9 Mú̶ã ñañaré tiidúheri ĩñagũ̶, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ cõãgũ̶daqui. Sicagú̶ yucu̶gu̶ ñañaré du̶cacu̶tirigu̶re cõmeãmena nu̶cõrĩmenapu̶ra páata, pecamepu̶ sóecõãrõ tiiróbiro mú̶ãrẽ tiigú̶daqui, jĩĩyigu̶ Juan. 10 Basocá cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: —¿Too docare deero tiiádari? 11 Cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Pu̶aró sutiró cu̶ogú̶ cu̶ohégu̶re sicaró ticoaro. Yaaré cu̶ogú̶ yaaré cu̶ohégu̶re ticoaro, jĩĩyigu̶. 12 Romanuã õpũ̶rẽ niyeru wapasébosari basocacã wãmeõtidutira jeayira. Cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: —Ũ̶sãrẽ buegú̶, ¿ũ̶sã deero tiiádari? 13 Cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Romanuã cṹ̶ã wapasé dutirobirora wapaséya. Nemorṍ wapasérijãña, jĩĩyigu̶. 14 Suraracã cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: —¿Ũ̶sãte deero tiiádari? Cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Basocáre cuiri tiiríjãña. Jĩĩditoremena wedesãrijãña, cṹ̶ãyere ẽmadu̶gara. Mú̶ã wapatáremena u̶seniña, jĩĩyigu̶. 15 Basocá Cõãmacũ̶ beserigu̶re yuera tiiyíra. “Apetó tiigú̶, Juan Cristo marĩ yoari yuerigu̶ niiboqui”, jĩĩ wãcũmiyira. 16 Juan cṹ̶ã wãcũrére yu̶u̶yigu̶: —Yu̶u̶ mú̶ãrẽ ocoména wãmeõtia. Ãpĩ yu̶u̶ nemorṍ tutuagu̶ atigu̶daqui. Cũ̶ũ̶ ãñunetõgũ̶ niiqui. Yu̶u̶peja cũ̶ũ̶rẽ sĩcãrĩbíridojãcu. Cũ̶ũ̶peja nemorṍ ãñurõ tiigú̶daqui mú̶ãrẽ: Espíritu Santore ticodiocogu̶daqui, mú̶ãmena niirucujããrõ jĩĩgũ̶. Ñañarére sóecõãrõ tiiróbiro mú̶ã ñañaré tiirére cõãgũ̶daqui. 17 Cũ̶ũ̶ trigore ĩñanogũ̶du̶ tiiróbiro niiĩ. Teeperire merẽã, teesatirire merẽã cṹũgũ̶daqui. Teeperire ĩñanogũ̶daqui cũ̶ũ̶ye ĩñanori wiipu̶. Teesatirire sóejãgũ̶daqui pecame yatiherimepu̶, jĩĩyigu̶ Juan. 18 Pee cũ̶ũ̶ teero jĩĩ wederémena ãñuré quetire wedenemoyigu̶. 19 Teebu̶recorire Herodes Galilea dita dutigú̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ bai nu̶morẽ ẽma, nu̶mocu̶tiyigu̶. Coo wãmecu̶tiyigo Herodías. Cũ̶ũ̶ teero tiiré wapa apeyé pee cũ̶ũ̶ ñañaré tiiré wapa Juan cũ̶ũ̶rẽ tutirémena wedemiyigu̶. 20 Herodes teeré tu̶ogú̶, ñañaré tiinemóyigu̶: Juanrẽ́ peresuwiipu̶ sõnecodutiyigu̶. 21 Juan, cũ̶ũ̶rẽ peresuwiipu̶ sõnecoadari su̶guero, pau̶ basocáre wãmeõtiyigu̶. Jesucã́rẽ wãmeõtiyigu̶. Wãmeõtiari sirogã, Jesús Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticori, ũ̶mu̶ã́se pã́õyiro. 22 Espíritu Santo sĩcũ̶ bua tiiróbiro baugú̶ cũ̶ũ̶pu̶re diijeáyigu̶. Teero wáari, ũ̶mu̶ã́sepu̶ wedeseri tu̶oyíra: —Mu̶u̶ yu̶u̶ macũ̶ yu̶u̶ bayiró maĩgṹ̶ niiã. Mu̶u̶mena bayiró u̶seniã, jĩĩyigu̶. 23 Jesús basocáre buenu̶cãgũ̶, treinta cũ̶marĩ cu̶oyígu̶. Basocá cũ̶ũ̶rẽ “José macũ̶ niiĩ” jĩĩ wãcũmiyira. José Elí macũ̶ niiyigu̶. 24 Elí Matat macũ̶ niiyigu̶. Matat Leví macũ̶ niiyigu̶. Leví Melqui macũ̶ niiyigu̶. Melqui Jana macũ̶ niiyigu̶. Jana José macũ̶ niiyigu̶. 25 José Matatías macũ̶ niiyigu̶. Matatías Amós macũ̶ niiyigu̶. Amós Nahúm macũ̶ niiyigu̶. Nahúm Esli macũ̶ niiyigu̶. Esli Nagai macũ̶ niiyigu̶. 26 Nagai Maat macũ̶ niiyigu̶. Maat Matatías macũ̶ niiyigu̶. Matatías Semei macũ̶ niiyigu̶. Semei Josec macũ̶ niiyigu̶. Josec Judá macũ̶ niiyigu̶. 27 Judá Joanán macũ̶ niiyigu̶. Joanán Resa macũ̶ niiyigu̶. Resa Zorobabel macũ̶ niiyigu̶. Zorobabel Salatiel macũ̶ niiyigu̶. Salatiel Neri macũ̶ niiyigu̶. 28 Neri Melqui macũ̶ niiyigu̶. Melqui Adi macũ̶ niiyigu̶. Adi Cosam macũ̶ niiyigu̶. Cosam Elmadam macũ̶ niiyigu̶. Elmadam Er macũ̶ niiyigu̶. 29 Er Jesús macũ̶ niiyigu̶. Jesús Eliezer macũ̶ niiyigu̶. Eliezer Jorim macũ̶ niiyigu̶. Jorim Matat macũ̶ niiyigu̶. 30 Matat Leví macũ̶ niiyigu̶. Leví Simeón macũ̶ niiyigu̶. Simeón Judá macũ̶ niiyigu̶. Judá José macũ̶ niiyigu̶. José Jonam macũ̶ niiyigu̶. Jonam Eliaquim macũ̶ niiyigu̶. 31 Eliaquim Melea macũ̶ niiyigu̶. Melea Mena macũ̶ niiyigu̶. Mena Matata macũ̶ niiyigu̶. Matata Natán macũ̶ niiyigu̶. 32 Natán David macũ̶ niiyigu̶. David Isaí macũ̶ niiyigu̶. Isaí Obed macũ̶ niiyigu̶. Obed Booz macũ̶ niiyigu̶. Booz Salmón macũ̶ niiyigu̶. Salmón Naasón macũ̶ niiyigu̶. 33 Naasón Aminadab macũ̶ niiyigu̶. Aminadab Admin macũ̶ niiyigu̶. Admin Arni macũ̶ niiyigu̶. Arni Esrom macũ̶ niiyigu̶. Esrom Fares macũ̶ niiyigu̶. Fares Judá macũ̶ niiyigu̶. 34 Judá Jacob macũ̶ niiyigu̶. Jacob Isaac macũ̶ niiyigu̶. Isaac Abraham macũ̶ niiyigu̶. Abraham Taré macũ̶ niiyigu̶. Taré Nacor macũ̶ niiyigu̶. 35 Nacor Serug macũ̶ niiyigu̶. Serug Ragau macũ̶ niiyigu̶. Ragau Peleg macũ̶ niiyigu̶. Peleg Heber macũ̶ niiyigu̶. Heber Sala macũ̶ niiyigu̶. 36 Sala Cainán macũ̶ niiyigu̶. Cainán Arfaxad macũ̶ niiyigu̶. Arfaxad Sem macũ̶ niiyigu̶. Sem Noé macũ̶ niiyigu̶. Noé Lamec macũ̶ niiyigu̶. 37 Lamec Matusalén macũ̶ niiyigu̶. Matusalén Enoc macũ̶ niiyigu̶. Enoc Jared macũ̶ niiyigu̶. Jared Mahalaleel macũ̶ niiyigu̶. Mahalaleel Cainán macũ̶ niiyigu̶. 38 Cainán Enós macũ̶ niiyigu̶. Enós Set macũ̶ niiyigu̶. Set Adán macũ̶ niiyigu̶. Adán Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ sicato tiirígu̶ niiyigu̶.

Lucas 4

1 Jesús día Jordánpu̶ niiãrigu̶ pu̶tu̶awayigu̶. Espíritu Santo cũ̶ũ̶mena niigũ̶, cũ̶ũ̶rẽ basocá manirṍpu̶ néewanetõyigu̶. 2 Toopú̶re cuarenta bu̶recori niiyigu̶. Wãtĩãrẽ dutigú̶ cũ̶ũ̶rẽ jĩĩcõãsãmiyigu̶, Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́ãrõ jĩĩgũ̶. Teebu̶recorire yaariyigu̶. Too síro ju̶abóayigu̶. 3 Wãtĩãrẽ dutigú̶ cũ̶ũ̶rẽ: —Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ niigũ̶, atigá ũ̶tãgãrẽ pã cotowéoya, jĩĩmiyigu̶. 4 Jesupé cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóarigue niiã: “Yaaré dícu̶ basocáre catiri tiiría”, jĩĩ jóarigue niiã, jĩĩyigu̶. 5 Jesuré ũ̶mu̶ã́rõpu̶ néewa, máata niipetire atibú̶reco maquẽ macãrĩrẽ́ ẽñopetíjãyigu̶. 6 Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩmiyigu̶: —Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ niipetire atemacã́rĩ dutigú̶ sõnecogu̶da. Teemacãrĩpu̶ ãñuré peti niirémena mu̶u̶ u̶senigũ̶dacu. Ate yu̶u̶re ticorigue niiã. Yu̶u̶ ticodu̶gagu̶re ticogu̶da. 7 “Mu̶u̶ yu̶u̶ õpũ̶ niiã” mu̶u̶ jĩĩ padeorí, ate niipetire mu̶u̶rẽ ticogu̶da, jĩĩmiyigu̶. 8 Jesús yu̶u̶yigu̶: —Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóarigue niiã: “Cõãmacũ̶ mu̶u̶ Õpũ̶ sĩcũ̶rẽna padeoyá. Cũ̶ũ̶ dutiré dícu̶re tiiyá”, jĩĩ jóarigue niiã, jĩĩyigu̶. 9 Too síro wãtĩãrẽ dutigú̶ Jerusalénpu̶ néewa, Cõãmacũ̶wii sotoapu̶ néemu̶ã, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩmiyigu̶: —Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ niigũ̶, ãnopú̶mena bupudíaya. 10 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóarigue niiã: Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶yara ángeleare mu̶u̶rẽ cotedutigu̶daqui. 11 Mu̶u̶rẽ ũ̶tãgãpu̶ ñaapeari jĩĩrã, bocañeãdacua, jĩĩ jóarigue niiã, jĩĩmiyigu̶. 12 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóarigue niiã: “Cõãmacũ̶ mu̶u̶ Õpũ̶ wedeserere ‘¿diamacṹ̶rã niimiĩto?’ jĩĩrã, cũ̶ũ̶rẽ tiiẽ́ñodutirijãña”, jĩĩ jóarigue niiã, jĩĩyigu̶. 13 Wãtĩãrẽ dutigú̶ jĩĩcõãsãre petinógũ̶, cũ̶ũ̶ pu̶to niiãrigu̶ wáajõãyigu̶ ména. 14 Jesús Espíritu Santo tutuaremena Galileapu̶ pu̶tu̶awayigu̶. Cũ̶ũ̶yere niipetiro Galilea macãrĩpu̶ wedeseyira. 15 Jesús judíoa neãré wiseripu̶ bueyigu̶. Niipetira cũ̶ũ̶rẽ “ãñunetõĩ” jĩĩyira. 16 Jesús Nazaret cũ̶ũ̶ masãri macãpu̶ pu̶tu̶awayigu̶. Judíoa yeerisãri bu̶reco cũ̶ũ̶ tiirucúrobirora cṹ̶ã neãrí wiipu̶ sããwayigu̶. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũrẽ buegu̶du̶, wũ̶mu̶nu̶cãyigu̶. 17 Cũ̶ũ̶rẽ “Isaías jóaripũrẽ bueya” jĩĩrã, ticoyira. Tiipũrẽ pã́õ, biiro jóariguere bu̶ayígu̶: 18 “Espíritu Santo marĩ Õpũ̶ ticodiocorigu̶ yu̶u̶mena niiĩ. Cũ̶ũ̶ ãñuré quetire bóaneõrãrẽ yu̶u̶re wededutigu̶ besewi. Peresuwiipu̶ niirã́rẽ ‘wionécori bu̶reco jeaadaro tiia’ jĩĩdutiwi. Capeari ĩñahẽrãrẽ ĩñarĩ tiidutíwi. Ãpẽrã́ ñañarõ tiiáperare wionécodutigu̶ ticocowi. 19 ‘Cõãmacũ̶ basocáre netõnérito jeatoaa’ jĩĩrére wededutigu̶ ticocowi”, jĩĩ jóariguere bueyigu̶. 20 Tiipũrẽ biatóa, teepũrĩrẽ ĩñanogũ̶rẽ wiyayígu̶. Wiyatóa, cṹ̶ã tiirucúrobirora jeanuãyigu̶ buegu̶du̶. Niipetira tiiwiipú̶ niirã́ cũ̶ũ̶rẽ ĩñaduriyira. 21 Cṹ̶ãrẽ wedesenu̶cãyigu̶: —Mecũ̶ã tee jóarigue mú̶ã ĩñacoropu̶ diamacṹ̶ wáaa, jĩĩyigu̶. 22 Niipetira cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ wedeseyira. Cũ̶ũ̶ ãñuré wederére tu̶orá, tu̶omaníjõãyira. Cãmerĩ́ jĩĩyira: —¡Acuéi! Ãni José macũ̶ niiĩ, ¿teerora? 23 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Apetó tiirá, yu̶u̶re ate queorére jĩĩãdacu: “U̶cotigu̶, mu̶u̶ basiro u̶cotiya”. “Mu̶u̶ Capernaumpu̶ tutuaremena tiiẽ́ñoriguere ũ̶sã tu̶owú̶. Toopú̶ mu̶u̶ tiirírobirora ãno mu̶u̶ya macãpu̶cãrẽ tiiẽ́ñoña” jĩĩãdacu, jĩĩyigu̶. 24 Cṹ̶ãrẽ jĩĩnemoyigu̶: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Sĩcũ̶ profetare cũ̶ũ̶ya dita macãrã ãñurõ bocaricua. 25 Mú̶ãrẽ ateré masĩrĩ tiidu̶gága: Elías niiritopu̶re, Israel ditare pau̶ wapewia numiã niiyira. Toopú̶re itiácũ̶ma apecũ̶má deco oco peariyiro. Teero tiirá, niipetira tiidita macãrã bayiró ju̶abóayira. 26 Teero wáapacari, sĩcõ Israelya põna macõ wapewiore tiiápudutigu̶ Cõãmacũ̶ Elíare ticocoriyigu̶. Wapewio Sarepta macã Sidón pu̶to macã macõrẽ tiiápudutigu̶ ticocoyigu̶. 27 Profeta Eliseo niiritore, tee tiirírobirora wáayiro. Israelpu̶re pau̶ õpũ̶ũ̶rĩ bóara niiyira. Teero niipacari, Eliseo sĩcũ̶ tiidita macũ̶rẽ netõnériyigu̶. Naamán Siria dita macũ̶pere netõnéyigu̶, jĩĩyigu̶ Jesús. 28 Niipetira tiiwiipú̶ neãrira teeré tu̶orá, bayiró cúayira. 29 Wũ̶mu̶nu̶cã, cũ̶ũ̶ tiimacã niiãrigu̶re cõããdara néewayira. Tiimacã wesa niirí tu̶dipu̶ néewayira, cũ̶ũ̶rẽ tuunédiocodu̶gara. 30 Jesupé cṹ̶ãrẽ netõwá, wáajõãyigu̶. 31 Jesús Capernaumpu̶ búawayigu̶. Tiimacã Galilea ditapu̶ niicu. Toopú̶ judíoa yeerisãri bu̶reco niirĩ, basocáre bueyigu̶. 32 Cũ̶ũ̶ buerére tu̶orá, tu̶omaníjõãyira. Dutiré cu̶ogú̶ tiiróbiro bueyigu̶. 33 Tiiwiipú̶re sĩcũ̶ basocú̶ niiyigu̶. Wãtĩ cũ̶ũ̶pu̶re niiyigu̶. Bayiró acaribíyigu̶: 34 —Mu̶u̶ Jesús Nazaret macũ̶, ũ̶sãrẽ potocṍrijãña. Ũ̶sãrẽ ñañarõ tiidíogu̶ atigu̶ tiia. Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ ĩñamasĩã. Cõãmacũ̶ ticodiocorigu̶ ñañaré manigṹ̶ niiã, jĩĩyigu̶. 35 —Ditamaníjõãña; cũ̶ũ̶pu̶re niigṹ̶, witiwaya, jĩĩ tutiyigu̶ Jesús. Wãtĩ cũ̶ũ̶pu̶re niigṹ̶ cṹ̶ã ĩñacoropu̶ ñaacũmurĩ tii, witiwayigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ tiirípacu̶, witiyigu̶. 36 Niipetira ĩñamanijõãyira. Cṹ̶ã basiro cãmerĩ́ wedeseyira: —¿Ate dutiré ñeenó niimiĩto? Cũ̶ũ̶ dutirémena, cũ̶ũ̶ tutuaremena wãtĩã cõãwionecori, witiwaya, jĩĩyira cṹ̶ãpeja. 37 Niipetiro tiiditapu̶ Jesuyé queti sesajõãyiro. 38 Jesús tiiwií niiãrigu̶ witijõãyigu̶. Simónya wiipu̶ sããwayigu̶. Simón mañecõ bayiró wioré diago tiiyígo. Teero tiirá, Jesuré “netõnéña” jĩĩ sãĩyíra. 39 Jesús coo pu̶to jeanu̶cã munibiá, wiorére tatidutíyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero tiirí, wioré tatijṍãyiro. Máata coo wũ̶mu̶nu̶cã, cṹ̶ãrẽ yaaré ecayígo. 40 Muĩpũ sããwari, niipetira basocá cṹ̶ã pu̶topu̶ niirã́ deero niiré diarecu̶tirare cũ̶ũ̶rẽ néewayira. Jesús cṹ̶ãcõrõrẽ ñaapeó, netõnéyigu̶. 41 Wãtĩã pau̶ basocápu̶re niiãrira witiwayira. Cṹ̶ã witiwara, bayiró bu̶su̶rómena jĩĩyira: —Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ niiã, jĩĩyira. Wãtĩã “Cristo Cõãmacũ̶ beserigu̶ niiĩ” jĩĩrére masĩyira. Teero tiigú̶, Jesús cṹ̶ãrẽ tuti, wedesedutiriyigu̶. 42 Bóecũmurĩ, Jesús tiimacãpu̶ niiãrigu̶ wáa, basocá manirṍpu̶ jeayigu̶. Basocá cũ̶ũ̶rẽ ãmaã, bu̶a, “wáarijãña” jĩĩrã, ñeedu̶gamiyira. 43 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Apeyé macãrĩpu̶cãrẽ Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdarere yu̶u̶re wedegu̶ wáaro booa. Ateré tiigú̶du̶re yu̶u̶re ticodiocowi, jĩĩyigu̶. 44 Judíoa neãré wiseripu̶ tiidita niiré macãrĩpu̶ wedewarucuyigu̶.

Lucas 5

1 Sicabu̶reco Jesús Genesaretaro wesapu̶ niiyigu̶. Pau̶ basocá cũ̶ũ̶ pu̶to tuuwáyira, Cõãmacũ̶yere tu̶odu̶gára. 2 Ditatuparipu̶ dooríwu̶ pu̶awú̶ pasari ĩñayigu̶. Wai wasara jeaarira teepawu̶re too paso, cṹ̶ãye bapiyucu̶re coserá tiiyíra. 3 Sicawú̶pu̶ Jesús mu̶ãsãyigu̶. Simónyawu̶ niiyiro. Cũ̶ũ̶rẽ: --# Decosãñurõ súuwionecoya, jĩĩyigu̶. Jeanuã, tiiwu̶pú̶ sãñagũ̶rã basocáre bueyigu̶. 4 Cṹ̶ãrẽ bueari siro, Simónrẽ jĩĩyigu̶: —Decopu̶ waawáya. Toopú̶ mú̶ãye bapiyucu̶re cõãñoña, wai ñeeãdara, jĩĩyigu̶. 5 Simón cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Basocáre buegú̶, ũ̶sã ñamirẽ wasaboemiãwũ̶. Bu̶arídojããtu̶. Mu̶u̶rẽ tiigú̶, mu̶u̶ dutirobirora bapiyucu̶re cõãñogũ̶da, jĩĩyigu̶. 6 Cṹ̶ã teeyucu̶re cõãñorĩ, pau̶ wai sããyira. Teeyucu̶ yigaropu̶ tiiyíro. 7 Teero wáari ĩñarã, cṹ̶ãmena paderá apewu̶pú̶ niirã́rẽ tiiápudutira bú̶aneyira. Cṹ̶ã jea, waire néesãapuyira. Teepawu̶ duadiaadaro péerogã du̶sayíro. 8 Simón Pedro teero wáari ĩñagũ̶, Jesús pu̶to ñicãcoberimena jeacũmu, jĩĩyigu̶: —Õpũ̶, yu̶u̶ ñañagṹ̶ niiã. Yu̶u̶mena niirijãña, jĩĩyigu̶. 9 Cũ̶ũ̶, cũ̶ũ̶mena niirã́ niipetira ĩñamanijõãyira, wai pau̶ ĩñarã. 10 Cũ̶ũ̶mena wai dúari basoca Santiago, Juan Zebedeo põnacã ĩñamanijõãyira. Jesús Simónrẽ jĩĩyigu̶: —Cuirijãña. Mecũ̶ãmena mu̶u̶ wai wasa néõgũ̶ tiiróbiro yu̶u̶re padeoádarare néõgũ̶ niigũ̶dacu, jĩĩyigu̶. 11 Too síro cṹ̶ã doorépawu̶re wéemu̶õnecũ, niipetire cṹũjã, Jesuména wáajõãyira. 12 Jesús sicamacãpu̶ niirĩ, sĩcũ̶ bayiró õpũ̶ũ̶ bóagu̶ toopú̶ niiyigu̶. Jesuré ĩñagũ̶, ditapu̶ munibiácũmujea, jĩĩyigu̶: —Õpũ̶, mu̶u̶ yu̶u̶ diarecu̶tirere netõnédu̶gagu̶, netõnémasĩã. 13 Jesús cũ̶ũ̶rẽ ñaapeó, jĩĩyigu̶: —Netõnédu̶gaga. Diaremanigũ̶ pu̶tu̶áya, jĩĩyigu̶. Máata cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶ bóare yatijõãyiro. 14 Jesús cũ̶ũ̶rẽ dutiyigu̶: —Ateré wederijãña, jĩĩmiyigu̶--. Pairé ẽñogṹ̶ wáaya, “ãñujõããyi” jĩĩdutigu̶. Moisés dutirirobirora tiiwá, basocá niipetira mu̶u̶ diaré netõã́riguere masĩãrõ jĩĩgũ̶, jĩĩyigu̶. 15 Jesús “wederijãña” jĩĩpacari, cũ̶ũ̶ye jõõpemena sesawaro tiiyíro. Pau̶ basocá cũ̶ũ̶rẽ tu̶oádara, cṹ̶ã diaré netõnédutiadara neãyira. 16 Jesupé basocá manirṍpu̶ naĩrõ wáarucuyigu̶, Cõãmacũ̶mena wedesegu̶. 17 Sicabu̶reco Jesús basocáre buegu̶ tiiyígu̶. Toopú̶ sĩquẽrã fariseo basoca, ãpẽrã́ Moisés jóarigue buerá duiyira. Cṹ̶ã niipetire macãrĩ macãrã niiyira: Galilea dita, Judea dita, Jerusalén macãrã niiyira. Jesús Cõãmacũ̶ tutuare cu̶oyígu̶ diaráre netõnégũ̶du̶. 18 Jesús basocáre bueri, ãpẽrã́ sĩcũ̶ wáamasĩhẽgũ̶rẽ cõãrṍmena ñoonéjeayira. Cṹ̶ã Jesús pu̶topu̶ néesãwa, cṹũdu̶gamiyira. 19 Basocá pau̶ niirĩ, deero tii cũ̶ũ̶rẽ néesãwamasĩriyira. Teero tiirá, wii sotoápu̶ mu̶ãwa, sicacope néeweyira. Basocá deco Jesús niirṍpu̶ cõãrṍmena cũ̶ũ̶rẽ diocóyira. 20 Jesús cṹ̶ã padeorí ĩñagũ̶, wáamasĩhẽgũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ ñañaré tiirére acabónotoaa. 21 Moisés jóarigue buerá, fariseo basoca wãcũyira: “Ãni Cõãmacũ̶rẽ ñañarõ wedesegu̶ tiii. Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã ñañaré tiirére acabómasĩĩ”, jĩĩ wãcũyira. 22 Jesús cṹ̶ã wãcũrére masĩjãjĩgũ̶, jĩĩyigu̶: —¿Deero tiirá mú̶ã teero wãcũĩ? 23 Ãnirẽ́ “mu̶u̶ ñañaré tiirére acabónotoaa” yu̶u̶ jĩĩrĩ, tee cũ̶ũ̶rẽ acabónoãriguere ĩñaricu mú̶ãjã. Yu̶u̶ “wũ̶mu̶nu̶cã, wáaya” jĩĩrĩpereja, cũ̶ũ̶ wũ̶mu̶nu̶cãrĩ ĩñaã mú̶ã. 24 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ niiã. Teero tiigú̶, atiditapú̶re basocá cṹ̶ã ñañaré tiirére acabómasĩã. Yu̶u̶ dutirére mú̶ãrẽ ẽñogṹ̶da, jĩĩyigu̶ cũ̶ũ̶peja. Wáamasĩhẽgũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ “wũ̶mu̶nu̶cãña” jĩĩã. Mu̶u̶ cõãrṍrẽ néeapa, mu̶u̶ya wiipu̶ pu̶tu̶awaya, jĩĩyigu̶. 25 Máata wáamasĩhẽgũ̶ niimiãrigu̶ cṹ̶ã ĩñacoro wũ̶mu̶nu̶cã, cũ̶ũ̶ cõãrṍrẽ néeapa, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticogu̶ra, cũ̶ũ̶ya wiipu̶ pu̶tu̶ajõãyigu̶. 26 Niipetira teero wáaariguere ĩñamanijõã, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyira. Bayiró cuiremena jĩĩyira: —Mecũ̶ãrẽ ĩñaña manirére ĩñaã, jĩĩyira. 27 Too síro Jesús wáajõãyigu̶. Wáagu̶, sĩcũ̶ romanuã õpũ̶rẽ niyeru wapasébosari basocu̶re ĩñayigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Leví. Cũ̶ũ̶ paderópu̶ duiri ĩña: —Jãmu̶ yu̶u̶mena, jĩĩyigu̶. 28 Leví wũ̶mu̶nu̶cã, niipetire cũ̶ũ̶ paderére duujã́, cũ̶ũ̶mena wáajõãyigu̶. 29 Too síro Leví cũ̶ũ̶ya wiipu̶ Jesuré bosebu̶reco tiipéoyigu̶. Pau̶ niyeru wapasébosari basoca, ãpẽrã́ cṹ̶ãmena yaayira. 30 Fariseo basoca, Moisés jóarigue buerá Jesús bueráre wedepatira, jĩĩyira: —¿Deero tiirá mú̶ã niyeru wapasébosari basocamena, ñañaré tiirámena yaa, sĩniĩ? jĩĩyira. 31 Jesús cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Diaremanirã u̶cotigu̶re boorícua; diarecu̶tira dícu̶ u̶cotigu̶re boocúa. 32 “Ãñuré dícu̶ tiia” jĩĩrã́rẽ ãmaãgũ̶ atiriwu̶; ñañaré tiirápere ãmaãgũ̶ atiwu̶; cṹ̶ãpere “wãcũpati, wasoyá” jĩĩgũ̶ atiwu̶, jĩĩyigu̶. 33 Jesuré jĩĩnemoyira: —Juan buerére nu̶nu̶rã́ naĩrõ beti, súubuseya. Fariseo basoca buerére nu̶nu̶rã́cã teerora tiiíya. Mu̶u̶ buerápe sĩni, yaa tiiíya, jĩĩyira. 34 Jesupé cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Wãmosíagu̶du̶ boocórirare betidutímasĩña maniã, cũ̶ũ̶ cṹ̶ãmena niirĩ. 35 Too síro cũ̶ũ̶ néewanogũ̶daqui. Teebu̶recorire betiádacua. 36 Cṹ̶ãrẽ queorémena wedenemoyigu̶: —Sĩcũ̶ mamarṍ sutiroré taane, sutiró bu̶cu̶ropu̶ seeréturiqui. Teeré tiigú̶, sutiró mamarṍrẽ ñañogṹ̶ tiiquí. Sutiró mamarṍrẽ toopú̶ seeréturi, ãñurõ jearia. 37 Teerora sĩcũ̶ mama vinorẽ wáicu̶ra caseropori bu̶cu̶porimena posetíriqui. Teeré tiirí, wu̶ga, teepori esarí, podojõãcu. Vino píobatejõã, teeporicã cõõjṍãcu. 38 Teero tiirá, mama vinorẽ mamapóripu̶ posetíro booa. 39 Sĩcũ̶ vino bu̶cu̶ sĩnirípoarigu̶ mama tiiáriguepere sĩnidu̶gáriqui. “Vino bu̶cu̶pe nemorṍ ãñuã”, jĩĩqui, jĩĩyigu̶.

Lucas 6

1 Sicabu̶reco judíoa yeerisãri bu̶reco niirĩ, Jesús trigo wesepu̶ netõwáyigu̶. Cũ̶ũ̶ buerá trigore tũ̶ne, teeperire sãquẽ, yaayira. 2 Sĩquẽrã fariseo basoca jĩĩyira: —Marĩrẽ yeerisãri bu̶recore padedutiripacari, ¿mú̶ãpeja deero tiirá padera tiii? 3 Jesús cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Õpũ̶ David sicabu̶reco ju̶abóayigu̶. Cũ̶ũ̶ menamacãrã ju̶abóaramena cũ̶ũ̶ tiiríguere mú̶ã buerá niipacara, ¿masĩrii? 4 Cõãmacũ̶wiipu̶ sããwayigu̶. Toopú̶ pã mesa sotoa pesariguere “Cõãmacũ̶ye niiã” jĩĩriguere née, yaapetijãyigu̶ cũ̶ũ̶ menamacãrãmena. Paiá dícu̶re yaaré niimiyiro, jĩĩyigu̶. 5 Cṹ̶ãrẽ jĩĩnemoyigu̶: —Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ yeerisãri bu̶reco niirĩ, basocá tiiádarere dutimasĩã, jĩĩyigu̶. 6 Jesús sica yeerisãri bu̶reco niirĩ, judíoa neãrí wiipu̶ sããwa, basocáre bueyigu̶. Toopú̶ sĩcũ̶ wãmo bu̶u̶re cu̶ogú̶ niiyigu̶. Diamacṹ̶ macã wãmo niiyiro. 7 Moisés jóarigue buerá, fariseo basoca Jesuré ãñurõ ĩñanu̶nu̶seyira. “¿Marĩ yeerisãri bu̶recore netõnégũ̶dari cũ̶ũ̶?” jĩĩ wãcũyira. Cũ̶ũ̶rẽ wedesãrere ãmaãrã tiiyíra. 8 Jesupé cṹ̶ã wãcũrére masĩjãyigu̶. Wãmo bu̶u̶re cu̶ogú̶re: --# Wũ̶mu̶nu̶cãña basocá decopu̶, jĩĩyigu̶. Wũ̶mu̶nu̶cãyigu̶. 9 Jesús too niirã́rẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ãrẽ sãĩñágũ̶da. Marĩrẽ dutiré ¿deero tiidutíi yeerisãri bu̶reco niirĩ? ¿Ãñurére o ñañarére tiidutíi? ¿Basocáre netõnérere o basocáre sĩãcõã́rere tiidutíi? jĩĩmiyigu̶. 10 Niipetirare ĩña, wãmo bu̶u̶re cu̶ogú̶re: —Mu̶u̶ya wãmorẽ súucoya, jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶peja súucoyigu̶. Teero tiiríra, cũ̶ũ̶ya wãmo sicato niirirobirora pu̶tu̶áyiro. 11 Cṹ̶ãpe cúanetõjõãyira. “¿Marĩ deero tiiádari ãnirẽ́?” jĩĩ cãmerĩ́ sãĩñáyira. 12 Teebu̶recorire Jesús sicabu̶reco ũ̶tãgũ̶pú̶ wáa, Cõãmacũ̶mena wedeseboejõãyigu̶. 13 Bóecũmuãri siro, cũ̶ũ̶ bueráre neãdutiyigu̶. Cṹ̶ãpu̶re doce beseyigu̶. Cṹ̶ãrẽ: —Yu̶u̶ besearira niiã mú̶ã, jĩĩyigu̶. 14 Noquẽrã niiyira: Simón (cũ̶ũ̶rẽna Jesupé “Pedro” wãme tuuyigu̶), Andrés (Simón bai), Santiago, Juan, Felipe, Bartolomé, 15 Mateo, Tomás, Santiago (Alfeo macũ̶), Simón (romanuã dutiráre cõãdu̶gara menamacũ̶), 16 Judas (Santiago bai), Judas Iscariote (too síropu̶ Jesuré ĩñatutirapu̶re wedesãcotegu̶du̶) niiyira. 17 Jesús ũ̶tãgũ̶pú̶ niiãrigu̶ cũ̶ũ̶ beseariramena diiátiyigu̶. Toopú̶ diiátigu̶, ũ̶tãgṹ̶ pu̶u̶to macã yepapu̶ pu̶tu̶ánu̶cãyigu̶. Toopú̶ cũ̶ũ̶ buerá pau̶ niiyira. Cṹ̶ãmena aperó macãrãpu̶ pau̶ niiyira: Judea dita macãrã, ãpẽrã́ Jerusalén macãrã, ãpẽrã́ Sidón, Tiro pairímaa wesa niirí dita macãrã niiyira. Cṹ̶ã Jesús buerére tu̶oádara, cṹ̶ã diarére netõnédutiadara jeayira. 18 Wãtĩã sããnorirare netõnéyigu̶. 19 Niipetira cũ̶ũ̶rẽ padeñádu̶gayira. Cũ̶ũ̶ tutuaremena niipetira cũ̶ũ̶rẽ padeñárãrẽ netõnéyigu̶. 20 Jesús cũ̶ũ̶ bueráre ĩña, jĩĩyigu̶: —Mú̶ã bóaneõrã u̶seniña. Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re jeatoaa. 21 ’Mú̶ã mecũ̶tígã ju̶abóara u̶seniña. Too síropu̶re yapiadacu. ’Mú̶ã mecũ̶tígã utirá u̶seniña. Too síropu̶re buiádacu. 22 ’Basocá mú̶ãrẽ ĩñatuti, mú̶ãrẽ sũna, mú̶ãrẽ ñañarõ jĩĩ, mú̶ã wãmerẽ doorémena jĩĩãdacua. Mú̶ã yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ye niiãdarere tiiré wapa cṹ̶ã teero tiirí, u̶seniña. 23 Too síropu̶re mú̶ã ũ̶mu̶ã́sepu̶ pairó wapatáre bu̶aádacu. Teero tiirá, cṹ̶ã teero tiirí, bayiró u̶seniña. Cṹ̶ã mú̶ãrẽ tiiróbirora cṹ̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ãcã tiiyíra profetare. 24 ’Bóaneõrã niiã mú̶ã pee apeyé cu̶orá. Mú̶ã u̶senitoaa mée. 25 ’Bóaneõrã niiã mú̶ã yapirá. Too síropu̶re ju̶abóaadacu. ’Bóaneõrã niiã mú̶ã u̶seni buirá. Too síropu̶re bayiró utiadacu. 26 ’Bóaneõrã niiã mú̶ã niipetira ãñurõ wedesenorã. Too su̶gueropu̶ “profetas niiã ũ̶sã” jĩĩditorirare mú̶ã pacu̶sũ̶mu̶ã teerora ãñurõ diamacṹ̶ cṹ̶ãrẽ wedesepadeoyira. 27 ’Yu̶u̶re tu̶oráre ateré jĩĩã: Mú̶ãrẽ ñañarõ tiidu̶gárare maĩñá. Mú̶ãrẽ ĩñatutirare ãñurõ tiiyá. 28 Mú̶ãrẽ “ñañarõ wáaaro” jĩĩrã́rẽ “mú̶ãrẽ ãñurõ wáaaro” jĩĩña. Mú̶ãrẽ ñañarõ jĩĩrã́rẽ Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosáya. 29 Sĩcũ̶ mu̶u̶rẽ wasopúro páari, “apeniñacã́rẽ páaya” jĩĩña. Sĩcũ̶ mu̶u̶yaro sutiró sotoá macãrõrẽ néewari, camisacãrẽ ticoya, tooré cũ̶ũ̶ booátã. 30 Niipetira mú̶ãrẽ sãĩrã́rẽ ticoya. Mú̶ãyere néewarare “wiyayá” jĩĩrijãña. 31 Mú̶ã ãpẽrãrẽ́ mú̶ãrẽ ãñurõ tiirí booa; mú̶ãcã teerora cṹ̶ãrẽ ãñurõ tiiyá. 32 ’Mú̶ãrẽ maĩrã́ dícu̶re maĩrĩ́, wapamaníã. Ñañaré tiirácã teerora cṹ̶ãrẽ maĩrã́rẽ maĩĩ́ya. 33 Mú̶ãrẽ ãñurõ tiirá dícu̶re ãñurõ tiirí, tee wapamaníã. Ñañaré tiirácã teerora tiiíya. 34 Mú̶ã ãpẽrãrẽ́ apeyenó wasora, “cṹ̶ã wiyaádacua” jĩĩrã́ dícu̶re ticori, tee wapamaníã. Ñañaré tiirácã teerora cṹ̶ã menamacãrãrẽ wasooya, “cṹ̶ã marĩ ticoarirocõrõ wiyaádacua” jĩĩrã. 35 Teero tiirá, mú̶ãrẽ ñañarõ tiidu̶gárare maĩñá. Ãñurõ tiiyá. “Yu̶u̶ wasoré wapa ¿ñeenó ticoadari?” jĩĩ wãcũripacara, wasoya. Teero tiirá, wapatáre ãñuré bu̶aádacu. Cõãmacũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ põna niiãdacu. Cũ̶ũ̶rẽ “ãñuã” jĩĩhẽrãrẽ, teero biiri ñañaré tiiráre ãñurõ tiii. 36 Marĩ Pacu̶ bóaneõrõbirora mú̶ãcã bóaneõña. 37 ’Ãpẽrãrẽ́ ĩñabeserijãña. Mú̶ã ĩñabeseheri, Cõãmacũ̶cã mú̶ãrẽ ĩñabeseriqui. Ãpẽrãrẽ́ “cṹ̶ã wapa cu̶oóya” jĩĩrijãña. Mú̶ã jĩĩhẽrĩ, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ “cṹ̶ã wapa cu̶oóya” jĩĩriqui. Ãpẽrã́ mú̶ãrẽ ñañarõ tiirí, acabóya. Mú̶ã cṹ̶ãrẽ acabóri, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ acabógu̶daqui. 38 Ãpẽrãrẽ́ ticoya. Mú̶ã cṹ̶ãrẽ ticori, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ticogu̶daqui. Sicapo ãñurõ dadarípo, ñaadiyóaripo tiiróbiro ticogu̶daqui. Mú̶ã ãpẽrãrẽ́ ãñurõ tiirí, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñurõ tiigú̶daqui. Mú̶ã ãpẽrãrẽ́ ñañarõ tiirí, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ñañarõ tiigú̶daqui, jĩĩyigu̶. 39 Jesús ate queorémenacãrẽ wedeyigu̶: —Mú̶ã tu̶gueñarĩ, ¿sĩcũ̶ ĩñahẽgũ̶ ãpĩ ĩñahẽgũ̶rẽ su̶guemasĩgari? Cṹ̶ã pu̶arã́pu̶ra copepu̶ ñaacosããdacua. 40 Sĩcũ̶ buegú̶ cũ̶ũ̶rẽ buegú̶ nemorṍ masĩgṹ̶ niimasĩriqui. Cũ̶ũ̶ buerére buepetigu̶pu̶, cũ̶ũ̶rẽ buegú̶ tiiróbiro masĩgṹ̶ niigũ̶daqui. 41 ’Mu̶u̶ya wedegu̶ya capeapu̶ pasarí manarõrẽ ĩñaã. Ĩñapacu̶, mu̶u̶ya capeapu̶ pasarí du̶capereja ĩñaria. 42 Mu̶u̶ya capeapu̶ niirí du̶care ĩñaripacu̶, ¿deero tiigú̶ mu̶u̶ya wedegu̶re “mu̶u̶ya capeapu̶ pasarí manarõrẽ néecõãma” jĩĩĩ? ¡Ñañagṹ̶, tiiditórepigu̶! Mu̶u̶ya capeapu̶ niirí du̶capere néecõãsu̶gueya. Cõãtoagu̶pu̶, ãñurõ ĩñagũ̶dacu. Teero tiigú̶, mu̶u̶ya wedegu̶ya capeapu̶ pasarí manarõrẽ néecõãgũ̶dacu. 43 ’Yucu̶gu̶ ãñuré du̶cacu̶tirigu̶ ñañaré du̶cacu̶tiria. Yucu̶gu̶ ñañaré du̶cacu̶tirigu̶ ãñuré du̶cacu̶tiria. 44 Yucu̶cṍrõrẽ tiigú̶ du̶camena ĩñamasĩnoã. Potagu̶ pica du̶cacu̶tiria. Yucu̶sati u̶se du̶cacu̶tiria. 45 Teero biiri basocú̶ ãñugṹ̶pu̶re ãñuré niicu. Teero tiigú̶, ãñuré wedesei. Basocú̶ ñañagṹ̶pu̶re ñañaré niicu. Teero tiigú̶, ñañaré wedesei. Cũ̶ũ̶pu̶re pairó niinetõnu̶cãrere wedesequi. 46 ’¿Deero tiirá yu̶u̶re “yu̶u̶ Õpũ̶” jĩĩpacara, yu̶u̶ dutirére tiiríi? 47 Yu̶u̶re ati, yu̶u̶ wederére tu̶o, yu̶u̶ wederirobiro tiigú̶, ate tiiróbiro niiĩ: 48 Wii tiigú̶du̶ ũ̶cũ̶ã́rõpu̶ coasã́wa, ũ̶tãgãpu̶ jea, botarí nu̶cõ, wii tiiquí. Día potari, tiiwiipú̶ oco õmatucori, ãcũricu, ũ̶tãgãpu̶ nu̶cõrí wii niijĩrõ. 49 Ãpĩpé yu̶u̶ wederére tu̶o, yu̶u̶ wederirobiro tiihégu̶, ate tiiróbiro niiĩ: Wii tiigú̶du̶ ũ̶cũ̶hẽ́rõgã coasã́wa, botarí nu̶cõ, wii tiiquí. Día õmatucori, máata peecódiacu; peedía, mu̶tãpetijõãcu, jĩĩyigu̶ Jesús.

Lucas 7

1 Jesús basocáre bueari siro, Capernaumpu̶ pu̶tu̶awayigu̶. 2 Toopú̶ cien surara dutigú̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ padecotegu̶ cũ̶ũ̶ bayiró maĩgṹ̶ diagú̶pu̶ niiyigu̶. 3 Cien surara dutigú̶ Jesús tiirére tu̶ogú̶, judíoa bu̶toá dutiráre cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ ticocoyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ padecotegu̶re netõnégũ̶ atidutigu̶ tiiyígu̶. 4 Cṹ̶ã Jesús pu̶topu̶ jeara, tiiápure sãĩbosáyira: —Ũ̶sãrẽ ticocoarigu̶ basocú̶ ãñugṹ̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ marĩ judíoare ãñurõ maĩĩ. Cũ̶ũ̶rã́ ãñurõ tiigú̶, ũ̶sã neãrí wiire tiidutíwi. Teero tiigú̶, tiiápurijã tiiríjãña, jĩĩyira. 6 Teeré tu̶ogú̶, Jesús cṹ̶ãmena wáayigu̶. Wiipú̶ jeagu̶du̶ tiirí, cien surara dutigú̶ ãpẽrã́ cũ̶ũ̶ menamacãrãrẽ ticocoyigu̶ Jesuré biiro wededutigu̶: —“Õpũ̶, mu̶u̶rẽ potocṍnemodu̶gariga. Yu̶u̶ bú̶ri niigṹ̶ niiã. Teero tiigú̶, yu̶u̶ mu̶u̶rẽ yáa wiipu̶ ‘sããatiya’ jĩĩmasĩriga. 7 Teero tiigú̶, yu̶u̶ basiro mu̶u̶mena wedesegu̶ wáariawũ̶. Mu̶u̶ ‘netõã́rõ’ jĩĩcoremenarã yu̶u̶re padecotegu̶ netõjṍãgũ̶daqui. 8 Yu̶u̶ ãpẽrã́ dutiré docapu̶ niiã. Yu̶u̶pu̶ surarare dutia sáa. Yu̶u̶ sĩcũ̶rẽ ‘wáaya’ jĩĩrĩ, wáai. Ãpĩrẽ́ ‘atiya’ jĩĩrĩ, atii. Yu̶u̶re padecotegu̶re ‘biiro tiiyá’ jĩĩrĩ, tiii”, jĩĩãwĩ, jĩĩyira. 9 Jesús teeré tu̶ogú̶, teeré jĩĩcoarigu̶re tu̶omaníjõãyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶rã́rẽ cãmenu̶cã́ ĩña, jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶re tu̶oyá: Israelpu̶re ãni tiiróbiro padeoré cu̶ogú̶re bu̶ajeáñariga, jĩĩyigu̶. 10 Too síro cũ̶ũ̶ ticocoarira wiipú̶ pu̶tu̶ajõãyira. Pu̶tu̶ajeara, cũ̶ũ̶rẽ padecotegu̶re netõã́rigu̶pu̶re bu̶ajeáyira. 11 Too síro Jesús Naín wãmecu̶tiri macãpu̶ wáayigu̶. Cũ̶ũ̶ buerá, ãpẽrã́ pau̶ basocá cũ̶ũ̶mena wáayira. 12 Tiimacã cũ̶ũ̶ jeaatiri, sĩcũ̶ diaarigu̶re ñoonéwayira yaará wáara. Cũ̶ũ̶ wapewio macũ̶ sĩcũ̶ niigṹ̶ niiyigu̶. Pau̶ tiimacã macãrã coore bapacu̶tiyira. 13 Coore ĩñagũ̶, marĩ Õpũ̶ bóaneõ ĩñagũ̶, coore: —Utirijãña, jĩĩyigu̶. 14 Jea, cũ̶ũ̶rẽ ñoonéwari caserore padeñáyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero tiirí, ñoonéwara pu̶tu̶ánu̶cãyira. Diaarigu̶re jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ dutia: Wũ̶mu̶nu̶cãña. 15 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, diaarigu̶ wũ̶mu̶nu, wedesenu̶cãyigu̶. Jesús cũ̶ũ̶ pacore wiyayígu̶. 16 Teeré ĩñarã, niipetira cuiyira. Cõãmacũ̶rẽ u̶senirã, jĩĩyira: —Sĩcũ̶ profeta tutuanetõgũ̶ marĩ watoapu̶re bauái, jĩĩyira--. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶yarare tiiápugu̶ atigu̶ tiiájĩyi, jĩĩyira. 17 Niipetiro Judea ditapu̶re, too wesapu̶re cũ̶ũ̶rẽ masõre queti sesajõãyiro. 18 Juan buerére nu̶nu̶rã́ niipetire Jesús tiirére cũ̶ũ̶rẽ wedeyira. Teeré tu̶ogú̶, pu̶arã́ cũ̶ũ̶ buerére nu̶nu̶rã́rẽ atiduti, jĩĩyigu̶: 19 —Jesús pu̶topu̶ wáa, sãĩñáña: “¿Mu̶u̶rã́ niiĩ ‘basocáre netõnégũ̶du̶ atigu̶daqui’ jĩĩnorigu̶; o ãpĩpére yuegarite?” jĩĩña, jĩĩyigu̶. 20 Cṹ̶ã cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ jea, jĩĩyira: —Juan basocáre wãmeõtiri basocu̶ ũ̶sãrẽ mu̶u̶rẽ sãĩñáduticoawĩ. “¿Mu̶u̶rã́ niiĩ ‘basocáre netõnégũ̶du̶ atigu̶daqui’ jĩĩnorigu̶; o ãpĩpére yuegarite?” jĩĩãwĩ, jĩĩyira. 21 Cṹ̶ã jearira, Jesús pau̶ diaráre, ñañarõ netõrã́rẽ netõnéyigu̶. Wãtĩã sããnorirare cõãwionecoyigu̶. Pau̶ ĩñahẽrãrẽ ĩñarĩ tiiyígu̶. 22 Teero tiitóa, cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Juanrẽ́ wedera wáaya mú̶ã ĩñaãriguere, mú̶ã tu̶oáriguere. Biiro jĩĩña: “Ĩñahẽrã ĩñaãya. Wáamasĩhẽrã wáaaya. Õpũ̶ũ̶rĩ bóara yatijõãnoya. Tu̶ohéra tu̶oóya. Diaarira masõnoya. Bóaneõrã ãñuré quetire wedenoya. 23 Yu̶u̶re padeodúhegu̶no u̶seniqui”, jĩĩyigu̶. 24 Juan ticocoarira wáaari siro, Jesús Juanyé maquẽrẽ basocáre wedenu̶cãyigu̶: —¿Mú̶ã basocá manirṍpu̶ ñeenórẽ ĩñarã jeari? ¿Cãnu̶sirogu̶ wĩno páapuri cãmeñarere ĩñarã jearite? 25 ¿Ñeenórẽ ĩñarã jeari? ¿Ãñuré suti sãñagṹ̶rẽ ĩñarã jearite? Suti ãñuré sãña niirã́jã õpãrãyé wiseripu̶ niicua. 26 ¿Ñeenópere ĩñarã jeari? ¿Profetapere ĩñarã jearite? Diamacṹ̶rã Juanpeja profetas nemorṍ u̶pu̶tí maquẽrẽ wedewi. 27 Cũ̶ũ̶ye maquẽrẽ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ateré jóanoã: Yu̶u̶re wedesu̶guegu̶re mu̶u̶ su̶guero ticocogu̶da. Cũ̶ũ̶ mu̶u̶ wáaadarimarẽ quẽnoyúegu̶daqui, jĩĩ jóanoã. 28 Yu̶u̶re tu̶oyá: Niipetira basocá watoapu̶re Juan nemorṍ niigṹ̶ maniĩ. Tee biipacari, Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ wãcũnu̶nu̶segu̶nope bú̶ri niigṹ̶ niipacu̶, Juan nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶ niiĩ, jĩĩyigu̶. 29 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrére tu̶orá, niipetira basocá, niyeru wapasébosari basocacã Juan wãmeõtinorira “Cõãmacũ̶ diamacṹ̶ maquẽrẽ tiigú̶ niiĩ” jĩĩyira. 30 Fariseo basoca, Moisés jóarigue buerá Juan wãmeõtinoririrape Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ ãñurõ tiidu̶gárere booríyira. Jesús jĩĩnemoyigu̶: 31 —¿Ñeenó queorémena wedegu̶dari yu̶u̶ atitó macãrãrẽ? ¿Ñeenó tiiróbiro niiĩ? 32 Wĩmarã macã decopu̶ apeduira tiiróbiro niiĩya. Cṹ̶ã menamacãrãmena biiro cãmerĩ́tuticua: “Ũ̶sã bosebu̶reco tiirí, basaapuriawũ̶. Ũ̶sã booritua, utiri, utiapuriawũ̶”, jĩĩcua. 33 Juan basocáre wãmeõtiri basocu̶ apetóre pã yaariyigu̶; vinocãrẽ sĩnirídojãyigu̶. Mú̶ãpe cũ̶ũ̶ teero biirecu̶tiri ĩñarã, “wãtĩ cu̶oi” jĩĩã. 34 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶pe yaa, sĩniã. Mú̶ã yu̶u̶ teero tiirí ĩñarã, “yaawãnigũ̶, sĩniwãnígũ̶ niiĩ; niyeru wapasébosari basoca menamacũ̶, ñañaré tiirá menamacũ̶ niiĩ” jĩĩã. 35 Basocá Cõãmacũ̶ masĩrére cu̶orá cṹ̶ã tiirécu̶tiremena tee masĩrére ẽñomasĩ́ya, jĩĩyigu̶. 36 Sĩcũ̶ fariseo basocu̶ Jesuré: —Yu̶u̶ pu̶topu̶ yaagu̶ wáaya, jĩĩyigu̶. Jesús cũ̶ũ̶ya wiipu̶ sããwa, yaagu̶du̶ jeanuãyigu̶. 37 Tiimacãpu̶re sĩcõ numiṍ ñañagṍ niiyigo. “Jesús fariseo basocu̶ya wiipu̶ yaagu̶daqui” jĩĩrére tu̶oyígo. Teero tiigó, sitiaãñúrigare née, toopú̶ wáayigo. 38 Cũ̶ũ̶ sucubírope cũ̶ũ̶ye du̶pori pu̶to jeanu̶cã, utiyigo. Coo yaco oco cũ̶ũ̶ye du̶poripu̶ ñaapeanu̶cãyiro. Teero tiigó, cooya póañapõmena teeré coseyígo. Cũ̶ũ̶ye du̶porire ũpũyigo. Sitiaãñúrere du̶poripu̶ píopeoyigo. 39 Coo teero tiirí ĩñagũ̶, fariseo basocu̶ Jesuré yaadutiarigu̶ wãcũyigu̶: “Cũ̶ũ̶rẽ padeñágõ ñañagṍ niiyo. Ãni profeta niigũ̶jã, teeré masĩtoaboajĩyi”, jĩĩ wãcũyigu̶. 40 Jesús fariseo basocu̶re jĩĩyigu̶: —Simón, mu̶u̶rẽ apeyenó wededu̶gaga. —Wedeya, ũ̶sãrẽ buegú̶, jĩĩyigu̶ cũ̶ũ̶pe. 41 Jesús cũ̶ũ̶ wãcũrémena ate queoré wedeyigu̶: —Niyeru wasorí basocu̶ pu̶arã́rẽ niyeru wasoyigu̶. Sĩcũ̶ pu̶acũ̶má padegu̶ wapatárocõrõ, ãpĩ pu̶arã́ muĩpũrã padegu̶ wapatárocõrõ wapamóyira. 42 Cṹ̶ã dee tii wapatímasĩhẽrĩ ĩñagũ̶, cṹ̶ã wapamórere teero acabójãyigu̶. Mu̶u̶ yu̶u̶re wedeya: ¿Niipé niyeru wasogú̶re maĩ netõnu̶cã́gari? jĩĩyigu̶. 43 Simón yu̶u̶yigu̶: —Yu̶u̶ tu̶gueñarĩ, pairó wapamógũ̶ acabónoãrigu̶pe, jĩĩyigu̶. Jesús jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ diamacṹ̶rã yu̶u̶a. 44 Jesús numiṍrẽ ĩña, Simónrẽ jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ atigoré ĩñaña. Yu̶u̶ mu̶u̶ya wiipu̶ sããatiawũ̶; mu̶u̶ yu̶u̶re oco du̶po coseádare néeatidutiriawũ̶. Atigopé yaco ocoména yée du̶porire púuri tii, cooya póañapõmena tuucoséyo. 45 Mu̶u̶ yu̶u̶re ãñudutigu̶, yu̶u̶ wasopúrore ũpũriawũ̶. Atigopé yu̶u̶ sããjearipu̶, maĩrémena yée du̶porire ũpũduriyo ména. 46 Mu̶u̶ yáa dupupu̶re u̶se píopeoriawũ̶. Atigopé yée du̶poripu̶re sitiaãñúre píopeoyo. 47 Teero tiigú̶, yu̶u̶re tu̶oyá: Coo pee ñañaré tiirére acabónotoayo. Coo biiro tiirémena bayiró maĩrére ẽñoyo. Ãpĩ péerogã ñañaré tiirére acabónogũ̶, péerogã maĩrére ẽñoĩ, jĩĩyigu̶. 48 Too síro coore jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ ñañaré tiirére acabónotoaa. 49 Cũ̶ũ̶mena yaaduira cãmerĩ́ sãĩñánu̶cãyira: —¿Noã niiĩ ãni ñañaré tiirére acabógu̶? 50 Cũ̶ũ̶pe numiṍrẽ jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ padeojĩ́gõ, netõnénoãrigopu̶ pu̶tu̶áa. U̶seniremena pu̶tu̶awagoa, jĩĩyigu̶.

Lucas 8

1 Too síro Jesús niipetire macãrĩ, pacamacã́rĩ, metãmacã́rĩgãpu̶ wáanetõyigu̶. Ãñuré queti Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdarere wedeyigu̶. Cũ̶ũ̶ buerá doce cũ̶ũ̶rẽ bapacu̶tiyira. 2 Sĩquẽrã numiã́cã cũ̶ũ̶rẽ bapacu̶tiyira. Cṹ̶ã Jesús wãtĩã cõãnorira, diaré netõnénorira numiã niiyira. Sĩcõ María, cṹ̶ã “Magdalena” jĩĩgṍ, siete wãtĩã cõãnorigo niiyigo. 3 Apegó Juana niiyigo. Coo manu̶ Cuza wãmecu̶tiyigu̶. Cũ̶ũ̶ Herodeyere dutibosagu̶ niiyigu̶. Apegó Susana niiyigo. Ãpẽrã́ pau̶ numiã́ cṹ̶ã cu̶orémena tiiápuyira. 4 Pau̶ basocá peemacãrĩ macãrã Jesuré ĩñarã jeayira. Jesús cṹ̶ã pau̶ neãrĩ ĩñagũ̶, cũ̶ũ̶ wãcũrémena ate queoré wedeyigu̶: 5 —Sĩcũ̶ basocú̶ oteréperire wẽ́ẽbategu̶ wáayigu̶, wiiáro jĩĩgũ̶. Cũ̶ũ̶ wẽ́ẽbatewari, sĩquẽñeperi maapu̶ ñaacũmuyiro. Basocá teeré cu̶tadiyójãyira. Minipõná teeré yaapetijãyira. 6 Sĩquẽñeperi ũ̶tãyepapu̶ ñaacũmuyiro. Mana, sĩnijṍãyiro, oco manijĩ́rõ. 7 Sĩquẽñeperi pota watoapu̶ ñaacũmuyiro. Potape teeména wiimú̶ã, sĩãjã́yiro. 8 Sĩquẽñeperi ote u̶seniri ditapu̶ ñaacũmuyiro. Tee wii, cienperi du̶cacu̶tiyiro, jĩĩyigu̶. Teeré jĩĩtoa, bayiró wedeseremena: —Tu̶odu̶gárano tu̶omasĩ́ãdacua, jĩĩyigu̶. 9 Too síro cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: —¿Deero jĩĩdu̶garo tiii mu̶u̶ queorémena wedearigue? 10 Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Tíatopu̶ masĩña maniríguere Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdarere mú̶ãrẽ masĩrĩ tiia. Ãpẽrãrẽ́ queorémena wedenoã, yu̶u̶ tiirére ĩñapacara, ĩñamasĩrijããrõ jĩĩgũ̶; yée maquẽrẽ tu̶opacára, tu̶omasĩ́rijããrõ jĩĩgũ̶. 11 ’Yu̶u̶ queorémena wedearigue biiro jĩĩdu̶garo tiia: Cõãmacũ̶ye queti niiã oteréperi. 12 Basocá tee quetire tu̶orá maapu̶ ñaacũmuãreperibiro niicua. Cṹ̶ã tu̶omíãrigue wãcũrépu̶ niirére Satanás ati, ẽmapetijãqui, cṹ̶ã teeré padeorí jĩĩgũ̶, Cõãmacũ̶ netõnérĩ jĩĩgũ̶. 13 Ãpẽrã́ tee quetire ãñurõ u̶seniremena tu̶orá ũ̶tãyepapu̶ ñaacũmuãreperibiro niicua. Cṹ̶ã nu̶cõrĩ maniréyucu̶ tiiróbiro niicua. Padeorucúmi, cṹ̶ãrẽ ñañarõ wáari, padeodújãcua. 14 Ãpẽrã́ tee quetire tu̶orá pota watoapu̶ ñaacũmuãreperibiro niicua. Tu̶opacára, atibú̶reco maquẽpere bayiró wãcũcua; pee cu̶odu̶gácua; atibú̶reco u̶senirere bayiró wãcũcua. Tee niipetire cãmotájãcu tee quetire. Cṹ̶ã du̶camanireyucu̶ tiiróbiro niicua. 15 Ãpẽrã́ tee quetire tu̶orá u̶seniri ditapu̶ ñaacũmuãreperibiro niicua. Cṹ̶ã ãñurõ tu̶onu̶nú̶se, Cõãmacũ̶ booró diamacṹ̶ tiidu̶gácua. Cṹ̶ãrẽ ñañarõ wáari, teero wãcũtutuajãcua. Cṹ̶ã pee du̶cacu̶tireyucu̶ tiiróbiro niicua. 16 ’Basocá sĩãwócorigare sĩãã́ri siro, cõmeru̶ména bú̶atoricua; cṹ̶ã cãnirṍ docapu̶ du̶poricua. Ũ̶mu̶ã́rõpu̶ péocua, toopú̶ sããwarare ãñurõ bóearo jĩĩrã. 17 Tee tiiróbirora tíatopu̶ basocá masĩña maniríguere masĩnoãdacu. Bauhéropu̶ niirécã baurocá masĩnoãdacu. 18 ’Teero tiirá, mú̶ã tu̶orére ãñurõ tu̶onu̶nú̶seya. Ãñurõ tu̶onu̶nú̶seranorẽ Cõãmacũ̶ nemorṍ masĩré ticogu̶daqui. Tu̶odu̶gáheranorẽ cṹ̶ã “tu̶omasĩ́ã” jĩĩmiriguere ẽmajãgũ̶daqui, jĩĩyigu̶. 19 Jesús paco, cũ̶ũ̶ baira cũ̶ũ̶ niirṍpu̶ jeayira. Basocá pau̶ niirĩ, cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ jeamasĩriyira. 20 Toopú̶ niirira Jesuré wedeyira: —¡Coe! Mu̶u̶ paco, mu̶u̶ baira sopepú̶ jeanu̶cããyira. Mu̶u̶rẽ ĩñadu̶gaayira, jĩĩyira. 21 Jesús yu̶u̶yigu̶: —Cõãmacũ̶ye quetire tu̶o, cũ̶ũ̶ dutirére tiirá, cṹ̶ãrã yu̶u̶ paco, yu̶u̶ baira niiĩya, jĩĩyigu̶. 22 Sicabu̶reco Jesús cũ̶ũ̶ buerámena dooríwu̶pu̶ mu̶ãsãyigu̶. —Jãmu̶ atitaró iiníñapu̶, cũ̶ũ̶ jĩĩrĩ, tĩãwanu̶cãyira. 23 Cṹ̶ã tĩãwari, Jesús cãnijṍãyigu̶. Tiitaropu̶re wĩno bayiró wẽẽcu̶tu̶atiyiro. Teero tiiró, ocoturí páabatesãyiro. Duadiariquioro wáayiro. 24 Teero wáari ĩñarã, Jesús pu̶to wáa, cũ̶ũ̶rẽ wãcõrã́rã, jĩĩyira: —¡Ũ̶sãrẽ buegú̶, ũ̶sãrẽ buegú̶! ¡Marĩ duadiarapu̶ tiiara! Jesús wũ̶mu̶nu̶cã, wĩnorẽ́, ocoturíre nu̶cũ̶ã́rĩ tiiyígu̶. Netõjṍãyiro. Nu̶cũ̶ã́jõãyiro. 25 Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —¿Mú̶ã padeoré deero wáamiĩto? Cṹ̶ã cui, ĩñamanijõãrã, cãmerĩ́ wedeseyira: —¿Noãnó niigariye ãni, wĩnorẽ́, ocoturíre dutigú̶? Tee cũ̶ũ̶ dutiri, yu̶u̶jã, netõnu̶cã́ria, jĩĩyira. 26 Too síro Gerasa ditapu̶ tĩãjeayira. Tiidita Galilea dita apeniñapú̶ niicu. 27 Jesús maanu̶cã́rĩ, too pu̶togã niirí macã macũ̶ cũ̶ũ̶ pu̶to atiyigu̶. Wãtĩã cu̶ogú̶ niiyigu̶. Suti yoari sãñariyigu̶. Wiipú̶ niiriyigu̶. Diarirare cṹũre coperipu̶ niisodeaatiyigu̶. 28 Pee peti wãtĩ basocú̶re ñeejãyigu̶. Basocá cũ̶ũ̶ye wãmorĩrẽ, cũ̶ũ̶ye du̶porire cõmedárimena siatúmiyira. Siatúpacari, cũ̶ũ̶pe wéetajãyigu̶. Wãtĩ cũ̶ũ̶rẽ basocá manirṍpu̶ wáari tiirucúyigu̶. Jesuré ĩñagũ̶, acaribí, cũ̶ũ̶ pu̶to ñicãcoberimena jeacũmujeayigu̶. Jesús wãtĩ cũ̶ũ̶pu̶re niigṹ̶rẽ witiwadutiyigu̶. Cũ̶ũ̶pe bayiró acaribíremena jĩĩyigu̶: —Jesús Cõãmacũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ macũ̶, yu̶u̶re potocṍrijãña. Mu̶u̶rẽ bayiró sãĩã: Yu̶u̶re ñañarõ netõrĩ́ tiiríjãña, jĩĩyigu̶. 30 —¿Deero wãmecu̶tii mu̶u̶? jĩĩyigu̶ Jesús cũ̶ũ̶rẽ. Wãtĩã cũ̶ũ̶pu̶re sããwarira pau̶ niirĩ: —Legión wãmecu̶tia, jĩĩyigu̶--. 31 Ũ̶sãrẽ niiditidiari copepu̶ cõãdiocorijãña, jĩĩ bayiró sãĩyíra. 32 Ũ̶tãgũ̶pú̶ pau̶ yesea yaanucũyira. Wãtĩã bayiró sãĩyíra: —Cṹ̶ãpu̶re sããwama, jĩĩyira. —Teerora tiiyá, jĩĩyigu̶ Jesús. 33 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, basocú̶pu̶re niiãrira witiwa, yeseapu̶re sããwayira. Yeseape opatu̶dipu̶ cu̶tu̶cu̶tú̶buawa, opataropu̶ ñaacoñuã, duajõãyira. 34 Teero wáari ĩñarã, yesea coterí basoca cuicocu̶tu̶ayira. Cṹ̶ãya macã macãrãrẽ, cã́pũrĩpu̶ macãrãrẽ teeré wedeyira. 35 Cṹ̶ã wederi tu̶orá, “¿deero wáaayiri?” jĩĩ ĩñarã wáayira. Jesús pu̶topu̶ jeara, wãtĩã witinoãrigu̶re cũ̶ũ̶ pu̶to duiri ĩñayira. Cũ̶ũ̶ suti sãña, ãñurõ wedesejãyigu̶ sũcã. Tee niipetirere ĩñarã, cuiyira. 36 Wãtĩã witinoãrigu̶re netõnérĩ ĩñaãrira jearáre wedeyira. 37 Niipetira Gerasapu̶ niirã́ bayiró cuira, Jesuré “wáagu̶a” jĩĩyira. Teero tiigú̶, Jesús dooríwu̶pu̶ mu̶ãsãyigu̶ pu̶tu̶awagu̶du̶. 38 Wãtĩã witinoãrigu̶ cũ̶ũ̶rẽ bayiró sãĩmíyigu̶: —Yu̶u̶cã mu̶u̶mena wáagu̶da, jĩĩmiyigu̶. Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: 39 —Mu̶u̶ya wiipu̶ pu̶tu̶awa, Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ tiiáriguere wedegu̶ wáaya. Cũ̶ũ̶ wáa, niipetiro tiimacãpu̶ Jesús cũ̶ũ̶rẽ tiiríguere wedeyigu̶. 40 Jesús tĩãjeari, basocá u̶seniremena cũ̶ũ̶rẽ bocayira. Niipetira cũ̶ũ̶rẽ yuera tiiyíra. 41 Judíoa neãrí wii dutirá menamacũ̶ toopú̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Jairo. Cũ̶ũ̶ Jesús pu̶to ati, jeacũmu, bayiró sãĩyígu̶: —Jãmu̶ yáa wiipu̶, jĩĩyigu̶. 42 Sĩcõrã põnacu̶tíyigu̶ doce cũ̶marĩ cu̶ogó. Diago tiiyígo. Jesús cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ wáari, pau̶ cũ̶ũ̶rẽ tuunu̶nú̶seyira. 43 Cṹ̶ã watoapu̶ sĩcõ numiṍ niiyigo. Doce cũ̶marĩ beti niiré teero niirucujãyiro. Pau̶ coore u̶cotipacari, netõríyiro. 44 Jesús sucubírope wáa, cũ̶ũ̶yaro sutiró yapapu̶ padeñáyigo. Coo padeñárĩrã, coo diaré máata bu̶u̶nu̶cã́jõãyiro. 45 Jesús sãĩñáyigu̶: —¿Noã yu̶u̶re padeñáĩ? Niipetira: —Padeñária, jĩĩyira. Teero tiigú̶, Pedro jĩĩyigu̶: —Ũ̶sãrẽ buegú̶, pau̶ mu̶u̶rẽ tuunu̶nú̶sera tiiíya. 46 Jesús jĩĩyigu̶: —Sĩcõ yu̶u̶re padeñáãto. Coore yu̶u̶ tutuaremena netõrĩ́ tiiátu̶, jĩĩyigu̶. 47 Coo deero dutimasĩ́hẽgõ, ñapõpigora, Jesús pu̶to ati, ñicãcoberimena jeacũmuyigo. Niipetira tu̶ocóropu̶ coo deero tiigó padeñáãriguere wedeyigo. Coo máata netõã́riguecãrẽ wedeyigo. 48 Jesús coore jĩĩyigu̶: —Yáa wedego, mu̶u̶ padeojĩ́gõ, netõnénoãrigopu̶ pu̶tu̶áa. U̶seniremena pu̶tu̶awagoa, jĩĩyigu̶. 49 Cũ̶ũ̶ coomena wedesegu̶ tiirí, sĩcũ̶ Jairoya wii macũ̶ jeayigu̶. —Mu̶u̶ macõ diajõããwõ mée. Buegú̶re nocõrõrã potocṍduya, jĩĩyigu̶. 50 Jesús teeré tu̶o, Jairore jĩĩyigu̶: —Wãcũpatirijãña; diamacṹ̶rã padeoyá. Mu̶u̶ macõ netõjã́gõdaco. 51 Tiiwiipú̶ jeagu̶, ãpẽrãrẽ́ sããwadutiriyigu̶. Pedro, Santiago, Juan, coo pacu̶sũ̶mu̶ã dícu̶re sããwadutiyigu̶. 52 Niipetira bayiró utira tiiyíra. Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Utirijãña. Coo diarico; cãnigṍ tiicó. 53 Cṹ̶ãpe cũ̶ũ̶rẽ buijã́miyira, coo diaariguere masĩjĩrã. 54 Jesús cooya wãmorẽ ñee, bayiró wedeseremena jĩĩyigu̶: —Wĩmagõ, wũ̶mu̶nu̶cãña. 55 Yeeripũna coejṍã, máata wũ̶mu̶nu̶cãyigo. Jesús: —Coore yaaré ecayá, jĩĩyigu̶. 56 Coo pacu̶sũ̶mu̶ã ĩñamanijõãyira. Jesús ãpẽrãrẽ́ wededutiriyigu̶ teero wáaariguere.

Lucas 9

1 Jesús cũ̶ũ̶ buerá docere néõyigu̶. Cṹ̶ãrẽ tutuarere, dutirére ticoyigu̶. Teeména wãtĩãrẽ cõã, diaráre netõnémasĩrĩ tiiyígu̶. 2 “ ‘Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdacu’ jĩĩrére wedera wáaya; diarecu̶tirare netõnérã wáaya”, jĩĩ ticocoyigu̶. 3 Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ã wáara, apeyenó néewarijãña. Tuurítuarigu̶, wasopo, pugue, niyeru, suti wasoádare néewarijãña. 4 Mú̶ã wiipú̶ jeara, tiimacãpu̶ mú̶ã niiãdaro jeatuaro pu̶tu̶ácũmuña. 5 Apemacãpú̶re mú̶ãrẽ ñeedu̶gaheri, tiimacãrẽ netõjṍãña. Tooré netõwára, tiimacã maquẽ dita mú̶ãye du̶poripu̶ túaariguere páabatecũña. Teero tiirá, mú̶ã “atimacã́ macãrã wapa cu̶oóya” jĩĩrã tiiádacu, jĩĩyigu̶. 6 Cṹ̶ã wáajõãyira. Wáa, Jesuyé ãñuré quetire wedeyira. Diarecu̶tirare netõnéyira. 7 Herodes Galilea dita dutigú̶ niipetire Jesús tiirére wedeseri tu̶oyígu̶. Teeré tu̶ogú̶, deero jĩĩmasĩriyigu̶. Sĩquẽrã “Juan masãjĩyi” jĩĩyira. 8 Ãpẽrã́ “Elías bauájĩyi” jĩĩyira. Ãpẽrã́ “tíatopu̶ macãrã profetas menamacũ̶ masãjĩyi” jĩĩyira. 9 Herodepe jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶rá Juanyá dupure páatadutiwu̶. Too docare ¿noã niigari cṹ̶ã nocõrõ wedesegu̶? Teero tiigú̶, Herodes Jesuré ĩñadu̶gamiyigu̶. 10 Jesús beserira coe, wedeyira cṹ̶ã tiiáriguere. Too síro Jesús cṹ̶ã dícu̶re su̶owáyigu̶ Betsaida macãpu̶. 11 Basocápe tu̶ojã́yira. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶wáyira. Jesús cṹ̶ãrẽ bocañe, “Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdacu” jĩĩrére wedeyigu̶. Diarecu̶tirare netõnéyigu̶. 12 Ñamicapu̶ niirĩ, cũ̶ũ̶ buerá doce cũ̶ũ̶ pu̶to wáa, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —Basocáre “nocõrõrã niiã” jĩĩña. Pu̶togã niiré macãrĩpu̶, cã́pũ niiré wiseripu̶ yaaré, cãnirṍ ãmaãrã wáaaro. Ãnopú̶ macã manirṍpu̶ niiã, jĩĩyira. 13 —Mú̶ã cṹ̶ãrẽ yaaré ecayá, jĩĩyigu̶. —Ũ̶sã sicamoquẽñepa pã, wai pu̶arã́rã cu̶oa. ¿Ũ̶sã cṹ̶ã niipetirare yaaré sãĩbosára wáaro booite? jĩĩyira. 14 Ũ̶mu̶ã́ dícu̶re bapaqueori, cinco mil watoa niiyira. Jesús cũ̶ũ̶ bueráre jĩĩyigu̶: —Basocáre sicapõnarẽ cincuenta duidutiya. 15 Cṹ̶ã teerora niipetirare duidutiyira. 16 Jesús tee sicamoquẽñepa pãrẽ, wai pu̶arã́rẽ née, ũ̶mu̶ã́sepu̶ ĩñamu̶õco, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire tico, pu̶atásã, cũ̶ũ̶ bueráre basocápu̶re batodutigu̶ ticoyigu̶. 17 Niipetira yaa, yapijõãyira. Yaatoaari siro, doce piseri cṹ̶ã yaadu̶aariguere seesã́yira. 18 Sicabu̶reco Jesús cũ̶ũ̶ sesaro Cõãmacũ̶mena wedesegu̶ tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶mena niiyira. Cṹ̶ãrẽ sãĩñáyigu̶: —¿Basocá “¿noã niiĩ cũ̶ũ̶?” jĩĩĩ yu̶u̶re? 19 Cṹ̶ãpe yu̶u̶yira: —Sĩquẽrã mu̶u̶rẽ “Juan basocáre wãmeõtiri basocu̶ niiqui” jĩĩĩya. Ãpẽrã́ “Elías niiqui” jĩĩĩya. Ãpẽrã́ “tíatopu̶ macãrã profetas menamacũ̶ masãrigu̶ niigũ̶ niiqui” jĩĩĩya, jĩĩyira. 20 —¿Mú̶ãte “¿noã niiĩ?” jĩĩĩ yu̶u̶re? jĩĩyigu̶. Pedro yu̶u̶yigu̶: —Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiã, jĩĩyigu̶. 21 —Teeré ãpẽrãrẽ́ wederijãña, jĩĩyigu̶ Jesús--. 22 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶rẽ bayiró ñañarõ netõrṍ niirõ tiiádacu. Bu̶toá dutirá, paiaré dutirá, Moisés jóarigue buerá yu̶u̶re booríadacua. Sĩãdutíadacua. Cṹ̶ã teero tiipacári, itiábu̶reco siro masãgũ̶dacu. 23 Niipetirare jĩĩyigu̶: —Sĩcũ̶ yu̶u̶re padeó, nu̶nu̶du̶gágu̶no cũ̶ũ̶ booró tiidu̶gárenorẽ tiidújããrõ. Basocá cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ jĩĩpacari, yu̶u̶re tu̶onu̶nú̶searo. Teeré tiigú̶, bú̶recoricõrõ curusare apagú̶ tiiróbiro niigũ̶daqui. 24 Ãpĩ sĩãrére cuigu̶no yu̶u̶re “masĩria” jĩĩgṹ̶ pecamepu̶ wáagu̶daqui. Ãpĩpé yu̶u̶re “masĩã” jĩĩ, teewapamena cũ̶ũ̶rẽ sĩãrĩ́, yu̶u̶mena catirucujãgũ̶daqui. 25 Sĩcũ̶ atibú̶reco maquẽ niipetirere wapatápacu̶, cũ̶ũ̶ yeeripũnarẽ tiidióri, cũ̶ũ̶ cu̶oré dee tiiádare niiricu. 26 Sĩcũ̶ bobogú̶no yu̶u̶re “masĩã” jĩĩdu̶gahegu̶re, yée bueré maquẽrẽ “padeóa” jĩĩdu̶gahegu̶re yu̶u̶cã cũ̶ũ̶rẽ “masĩriga” jĩĩgũ̶dacu. Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ yu̶u̶ asibatéremena, yu̶u̶ Pacu̶ asibatéremena, ángeleamena pu̶tu̶aatigu̶dacu. Pu̶tu̶aatigu̶, yu̶u̶re bobosã́ririgu̶re yu̶u̶cã cũ̶ũ̶rẽ bobosã́ricu; yu̶u̶re “masĩria” jĩĩrigu̶re yu̶u̶cã “cũ̶ũ̶rẽ masĩria” jĩĩgũ̶dacu. 27 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Sĩquẽrã ãnopú̶ niirã́ cṹ̶ã diaadari su̶guero, Cõãmacũ̶ dutiré cṹ̶ãpu̶re niiãdare atiri ĩñaãdacua, jĩĩyigu̶. 28 Teeré cũ̶ũ̶ wederi siro, sica semana netõrĩ́, Jesús ũ̶tãgũ̶pú̶ Cõãmacũ̶mena wedesegu̶ mu̶ãwayigu̶. Tiigu̶pú̶ wáagu̶, Pedro, Santiago, Juanrẽ́ néewayigu̶. 29 Cõãmacũ̶mena wedeseri, cũ̶ũ̶ya diapóa bauré wasojṍãyiro. Cũ̶ũ̶ye suti ãñurõ butiré, bayiró capemóre wáayiro. 30 Pu̶arã́ ũ̶mu̶ã cũ̶ũ̶mena wedeseyira. Moisés, Elías niiyira. 31 Asibatéremena bauáyira. Jesús diaadarere, Cõãmacũ̶ jĩĩrirobirora Jerusalénpu̶ cũ̶ũ̶rẽ wáaadarere wedeseyira. 32 Pedro, cũ̶ũ̶ menamacãrã wu̶goá pũninetõpacari, ĩñayira. Wãcã, Jesús asibatérere, cũ̶ũ̶mena nucũrã́rẽ ĩñayira. 33 Jesuména niiãrira wáara tiirí, Pedro ãñurõ wãcũripacu̶, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Ũ̶sãrẽ buegú̶, marĩ ãnopú̶ niirĩ, ãñunetõjõãã. Itiáwiigã tiicó; sicawiígã mu̶u̶ya wii, apewiígã Moiséya wii, apewiígã Elíaya wii tiicó, jĩĩmiyigu̶. 34 Cũ̶ũ̶ wedesegu̶ tiiríra, õme diiáti, cṹ̶ãrẽ tuubiátocojãyiro. Cṹ̶ãrẽ õme tuubiári, cuijõãyira. 35 Õme watoapu̶ sĩcũ̶ wedeseri tu̶oyíra: —Ãni yu̶u̶ macũ̶ yu̶u̶ beserigu̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶rẽ tu̶oyá, jĩĩyigu̶. 36 Wedeseari siro, Jesús sĩcũ̶rã niiyigu̶ sáa. Teebu̶recorire cũ̶ũ̶ buerá cṹ̶ã ĩñariguere ãpẽrãrẽ́ wederiyira ména. 37 Apebú̶recope ũ̶tãgũ̶pú̶ niiãrira diijeári, pau̶ basocá Jesuré bocayira. 38 Sĩcũ̶ cṹ̶ã watoapu̶ niigṹ̶ bayiró bu̶su̶rómena Jesuré wedeseyigu̶: —Ũ̶sãrẽ buegú̶, mu̶u̶rẽ bayiró sãĩã: Yu̶u̶ macũ̶rẽ ĩñagũ̶ atiya. Sĩcũ̶ niigṹ̶ niiĩ. 39 Wãtĩ cũ̶ũ̶pu̶re niigṹ̶ ñee, acaribíri tiii. Ñaacũmu, tũnumecṹ̶, soboturi tiirucúi. Cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ netõrĩ́ tiii. Duudu̶gárii. 40 Mu̶u̶ bueráre “cõãwionecobosaya” jĩĩmiãwũ̶. Cõãmasĩriawã, jĩĩyigu̶. 41 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ã yu̶u̶re padeorídojãã; ñañarã́ niiã. Yu̶u̶ mú̶ãmena yoari niirucujãrĩcãrẽ, padeoríbocu. ¿Nocõrõ yoari mú̶ãmena põõtẽ́õgũ̶dari yu̶u̶? Mu̶u̶ macũ̶rẽ ãnopé néeatiya, jĩĩyigu̶. 42 Wĩmagũ̶ cũ̶ũ̶ pu̶to wáari, wãtĩ cũ̶ũ̶rẽ ñaacũmu, bayiró tũnumecṹ̶rĩ tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶ teero tiirí, Jesús wãtĩrẽ witiwaduti, wĩmagũ̶rẽ netõné, cũ̶ũ̶ pacu̶re wiyayígu̶. 43 Niipetira basocá Cõãmacũ̶ u̶pu̶tí macũ̶ peti tiiẽ́ñorere ĩñamanijõãyira. Niipetira niipetire cũ̶ũ̶ tiiáriguere ĩñamanijõãrĩ, cũ̶ũ̶ bueráre jĩĩyigu̶: 44 —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã; acabórijãña: Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ ãpẽrãpú̶re ticonogũ̶dacu, jĩĩyigu̶. 45 Cṹ̶ãpe cũ̶ũ̶ jĩĩãriguere tu̶omasĩ́riyira. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ tu̶omasĩ́hẽrĩ tiiyígu̶ ména. Cṹ̶ã Jesuré “wedequẽnoña” jĩĩdu̶gapacara, cuira, jĩĩriyira. 46 Jesús buerá “¿nii marĩ watoare nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶ niiĩ?” jĩĩ wedesenu̶cãyira. 47 Jesús cṹ̶ã wãcũrére ĩñamasĩyigu̶. Teero tiigú̶, sĩcũ̶ wĩmagũ̶rẽ cũ̶ũ̶ pu̶to nu̶cõ, 48 cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Sĩcũ̶ “yu̶u̶ Jesuré maĩã; teero tiigú̶, ãni wĩmagũ̶rẽ boca maĩgṹ̶da” jĩĩ wãcũboqui. Cũ̶ũ̶ teero wãcũgũ̶, cũ̶ũ̶rẽ maĩgṹ̶, yu̶u̶cãrẽ maĩgṹ̶ tiii. Yu̶u̶re boca maĩgṹ̶, yu̶u̶re ticodiocorigu̶cãrẽ maĩgṹ̶ tiii. Mú̶ã watoapu̶ bú̶ri niigṹ̶ cũ̶ũ̶rã́ niiĩ u̶pu̶tí macũ̶, jĩĩyigu̶. 49 Juan jĩĩyigu̶: —Ũ̶sãrẽ buegú̶, sĩcũ̶ mu̶u̶ wãmemena wãtĩãrẽ cõãwionecori ĩñaãwũ̶. Cũ̶ũ̶ marĩ menamacũ̶ mee niiãwĩ. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ cãmotáawũ̶, jĩĩmiyigu̶. 50 Jesupé cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Cãmotárijãña. Marĩrẽ cãmotáhegu̶ marĩrẽ tiiápugu̶ niiĩ, jĩĩyigu̶. 51 Jesús ũ̶mu̶ã́sepu̶ mu̶ãwaadare niiatiri, cuiro manirṍ “Jerusalénpu̶ wáagu̶du̶” jĩĩgũ̶, quẽnonu̶cã́yigu̶. 52 Cũ̶ũ̶ su̶guero ãpẽrãrẽ́ ticocoyigu̶. Cṹ̶ã wáa, Samaria dita niirí macãpu̶ jeamiyira, cũ̶ũ̶ jeaadarore quẽnoã́dara. 53 Tiimacã macãrãpe Jerusalénpu̶ Jesús wáari ĩñarã, cũ̶ũ̶rẽ ñeedu̶gariyira. 54 Cṹ̶ã teero tiirí ĩñarã, cũ̶ũ̶ buerá Santiago, Juan jĩĩyira: —Ũ̶sã Õpũ̶, cṹ̶ãrẽ sĩãã́dara, ¿ũ̶mu̶ã́se macã pecamerẽ diiátidutiri boogári? Profeta Elías teero tiiyígu̶, jĩĩyira. 55 Jesús cṹ̶ãrẽ ĩña, tutiyigu̶: —Mú̶ã wãcũré Espíritu Santo wãcũré ticoré mee niiã. 56 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ basocáre ñañarõ tiigú̶ atiriwu̶; cṹ̶ãrẽ netõnégũ̶ atigu̶ tiiwú̶, jĩĩyigu̶. Too síro apemacãpú̶ wáajõãyira. 57 Cṹ̶ã maapu̶ wáari, sĩcũ̶ basocú̶ Jesuré jĩĩyigu̶: —Noo mu̶u̶ wáaro yu̶u̶ mu̶u̶rẽ nu̶nu̶gṹ̶da. Mu̶u̶ buegú̶ niidu̶gaga. 58 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Wáicu̶ra cãniré tutiri cu̶oóya. Minipõná põnacu̶tíre sutiri cu̶oóya. Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶peja cãnirṍ cu̶oría, jĩĩyigu̶. 59 Jesús ãpĩrẽ́: —Jãmu̶ yu̶u̶mena. Mu̶u̶rẽ yu̶u̶ buegú̶ niirĩ boogá, jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶yigu̶: —Õpũ̶, yu̶u̶ pacu̶ diari siro, yaatóagu̶pu̶, mu̶u̶mena wáagu̶da sũcã, jĩĩmiyigu̶. 60 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶re padeohéra diarirapu̶ tiiróbiro niitoaya. Cṹ̶ã basiro cãmerĩ́ yaaáro. Mu̶u̶pe Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdarere wedegu̶ wáaya, jĩĩyigu̶. 61 Ãpĩpé jĩĩmiyigu̶: —Ũ̶sã Õpũ̶, yu̶u̶ mu̶u̶rẽ nu̶nu̶gṹ̶da, mu̶u̶ buegú̶ niidu̶gagu̶. Yáa wii macãrãrẽ “wáagu̶ tiia” jĩĩgũ̶ wáasu̶guema. 62 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ paderére padepacu̶, apeyenó wãcũgũ̶, ãñurõ tiiríqui. “Cõãmacũ̶ dutirére tiigú̶da” jĩĩpacu̶, apeyenó wãcũgũ̶, dee tiigú̶du̶ niiridojãĩ, jĩĩyigu̶.

Lucas 10

1 Too síro Jesús ãpẽrã́ setenta y dos beseyigu̶. Cṹ̶ãrẽ pu̶arã́cõrõ dícu̶ ticocoyigu̶. Niipetire macãrĩpu̶ cũ̶ũ̶ wáaadaropu̶ cũ̶ũ̶ su̶guero ticocoyigu̶. 2 Cṹ̶ãrẽ wedeyigu̶: —Pau̶ peti yu̶u̶re padeoádara niicua. Pu̶arã́gã yéere wedeadarapeja niiĩya. Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ ãpẽrã́ yée maquẽrẽ wedera wáaadarare bayiró sãĩñá. 3 Mú̶ã wáaya. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ quiorópu̶ ticocogu̶ tiia corderoare yáiwa watoapu̶ ticocogu̶ tiiróbiro. 4 Mú̶ã wáara, wasopo, niyeru sã́ãripo, sapatu apebá néewarijãña. Maapu̶ pu̶tu̶ánu̶cã, ãpẽrãména wedeserijãña. 5 Mú̶ã wiipú̶ sããwara, tiiwií macãrãrẽ ãñudutira, jĩĩsu̶gueya: “Cõãmacũ̶ mú̶ãpu̶re ãñurõ niirecu̶tire ticoaro”. 6 Tiiwií macãrã ãñurõ niirecu̶tirere cu̶oátã, mú̶ã ãñudutire teerora wáaadacu. Cṹ̶ã ãñurõ niirecu̶tirere cu̶oríatã, teero wáaricu. 7 Mú̶ã jeaari wiira pu̶tu̶áya. Cṹ̶ã yaarére, cṹ̶ã sĩnirére cṹ̶ãmena yaa, niijãña. Paderáno cṹ̶ã paderémena wapatá, yaamasĩya. Apeyé wiseripú̶ niirã wáarijãña. 8 ’Mú̶ã macãpu̶ jeari, too macãrã bocari, cṹ̶ã ecarére yaaya. 9 Tiimacãpu̶ diarecu̶tirare netõnéña. “Cõãmacũ̶ dutiré marĩpu̶re niiãdare jeaatitoaa” jĩĩ wedeya cṹ̶ãrẽ. 10 Apetó tiirá, apemacãpú̶ jeari, too macãrã bocaribocua. Teero tiirí, macã decopu̶ wáa, biiro jĩĩña: 11 “Mú̶ãya macã maquẽ dita ũ̶sãye du̶poripu̶ túaariguere páabatecõãã. Mú̶ã wapa cu̶orére ẽñorã́, teero tiia”, jĩĩña. Cṹ̶ãrẽ jĩĩnemoña: “Mú̶ã ateré masĩña: Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niimiãdare jeaatitoamiãyu”, jĩĩña. 12 Yu̶u̶re tu̶oyá: Cõãmacũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, tiimacã macãrãrẽ Sodoma macãrãrẽ tiiríro nemorṍ ñañarõ tiinóãdacu, jĩĩyigu̶. 13 Jesús apeyé macãrĩ macãrãrẽ jĩĩyigu̶: —Bóaneõrã niiã mú̶ã Corazín, Betsaida macãrĩ macãrã. Yu̶u̶ tutuaremena tiiẽ́ñoriguere ĩñarira niipacara, wasorídojãã. Tiro, Sidón macãrĩpu̶ yu̶u̶ tiiẽ́ñoãtã, máata tee macãrĩ macãrã cṹ̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasotóabojĩya. Cṹ̶ã wãcũpatirere ẽñorã́, wãcũpatire suti sãña, nitĩpu̶ duibojĩya. 14 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, Tiro, Sidón macãrã nemorṍ mú̶ãpere ñañarõ tiigú̶daqui. 15 Mú̶ã Capernaum macãrã “Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ ãñurõ mu̶ãwaadacu” jĩĩ wãcũmicu. Wáaricu. Pecamepu̶ diiwáadacu, jĩĩyigu̶. 16 Cũ̶ũ̶ bueráre wedenemoyigu̶: —Mú̶ã buerére tu̶ogú̶no yu̶u̶re tu̶ogú̶ tiii. Mú̶ãrẽ boohégu̶no yu̶u̶re boohégu̶ tiii. Yu̶u̶re boohégu̶no yu̶u̶re ticodiocorigu̶cãrẽ boohégu̶ tiii, jĩĩyigu̶ Jesús. 17 Jesús ticocorira setenta y dos u̶seniremena coerá, jĩĩyira: —Ũ̶sã Õpũ̶, wãtĩãcã ũ̶sã mu̶u̶ wãmemena dutiri, ũ̶sã dutirobirora tiiáwã, jĩĩyira. 18 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Satanárẽ bu̶po wã́ãyoro tiiróbiro ũ̶mu̶ã́sepu̶ ñaadiatiri ĩñawũ̶. 19 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ tutuarere ticotoawu̶, ãñaãrẽ, cutiapare cu̶tapéoaro jĩĩgũ̶; niipetire Satanás tutuarere netõnu̶cã́ãrõ jĩĩgũ̶. Mú̶ã teeré tiirí, mú̶ãrẽ merẽã wáaricu. 20 Wãtĩã mú̶ã dutirobirora tiiré dícu̶re u̶senirijãña. Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ mú̶ã wãme “jóatunorira niiã” jĩĩrĩ, u̶seniña, jĩĩyigu̶. 21 Toorá Jesús Espíritu Santo u̶senire ticorémena cũ̶ũ̶ Pacu̶re jĩĩyigu̶: —Pacu̶, mu̶u̶ ũ̶mu̶ã́se, atiditá Õpũ̶ niiã. “Ũ̶sã masĩnetõnu̶cãã” jĩĩrã́rẽ mu̶u̶yere masĩrĩ tiiría; wĩmarã tiiróbiro mu̶u̶yere masĩdu̶garapere teeré masĩrĩ tiia. Teeré mu̶u̶ teerora wáari boocú. Teero tiigú̶, mu̶u̶rẽ u̶senire ticoa, jĩĩyigu̶. 22 Too síro basocápere jĩĩnemoyigu̶: —Yu̶u̶ Pacu̶ niipetire masĩrére yu̶u̶re ticowi. Cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rã yu̶u̶ niirecu̶tirere masĩĩ. Yu̶u̶pecã sĩcũ̶rã cũ̶ũ̶ niirecu̶tirere masĩã. Yu̶u̶ masĩrére ticonorã cũ̶ũ̶rẽ masĩcua, jĩĩyigu̶. 23 Cũ̶ũ̶ bueráre ĩña, cṹ̶ã sesarore jĩĩyigu̶: —Mú̶ãpeja yu̶u̶ tiirére ĩñajĩrã, u̶seniã. 24 Yu̶u̶re tu̶oyá: Pau̶ profetas, teero biiri õpãrã́ mú̶ã ĩñarére ĩñadu̶gamiyira. Ĩñaririra niiwã. Mú̶ã tu̶orére tu̶odu̶gámiyira. Tu̶orírira niiwã, jĩĩyigu̶. 25 Sĩcũ̶ Moisés jóarigue buegú̶ wũ̶mu̶nu̶cãyigu̶. Jesuré merẽã yu̶u̶ri boogú̶, sãĩñáyigu̶: —Basocáre buegú̶, ¿yu̶u̶ ñeenó tiigú̶dari, catiré petihére bu̶adu̶gágu̶? jĩĩyigu̶. 26 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —¿Moisére dutiré cṹũriguepu̶ deero jóanoĩto? ¿Mu̶u̶ teeré buegu̶, deero tu̶oi? jĩĩyigu̶. 27 Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶yigu̶: —Biiro jóanoã: “Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶rẽ maĩñá. Niipetire mu̶u̶ yeeripũnamena, mu̶u̶ tutuaremena, mu̶u̶ wãcũrémena cũ̶ũ̶rẽ maĩñá. Mu̶u̶ basiro maĩrṍ tiiróbirora ãpẽrãcã́rẽ maĩñá”, jĩĩã, jĩĩyigu̶. 28 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ diamacṹ̶ peti yu̶u̶a. Mu̶u̶ teeré tiigú̶, catiré petihére bu̶agú̶dacu. 29 Cũ̶ũ̶pe “yu̶u̶ Moisére dutiré cṹũriguere tiipetía” jĩĩ wãcũdu̶gagu̶ sãĩñáyigu̶: —¿Noã niiĩ “ãpẽrãcã́rẽ maĩñá” jĩĩnorã? jĩĩyigu̶. 30 Jesús atequetiména yu̶u̶yigu̶: —Sĩcũ̶ Jerusalén niiãrigu̶ Jericópu̶ búawagu̶ tiiyígu̶. Maapu̶ wáari, yaarépira cũ̶ũ̶rẽ ñee, cũ̶ũ̶ néewarere ẽmajã, sutiré tuuwénejã, páasĩãcũ, wáajõãyira. 31 Sĩcũ̶ pai tiimapú̶ búawagu̶ tiiyígu̶. Wáa, cũ̶ũ̶rẽ ĩñabu̶a, aperopé sodea, netõjṍãyigu̶. 32 Cũ̶ũ̶ siro levita basocu̶ toopú̶ra jeayigu̶. Cũ̶ũ̶cã cũ̶ũ̶rẽ ĩña, aperopé sodea, netõjṍãyigu̶. 33 Sĩcũ̶ samaritanoãyu̶ tiimapú̶ra búawagu̶ tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶rẽ ĩña, bóaneõ ĩñagũ̶, 34 cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ jea, cũ̶ũ̶ cãmirẽ vinomena cose, u̶semena u̶coti, suti caserimena du̶du̶a tiiyígu̶. Túajea, cũ̶ũ̶ pesarigu̶ burro sotoapu̶ néepeo, néejõãyigu̶. Basocá wáara cãnirí wiipu̶ cũ̶ũ̶rẽ néejea, coteyigu̶. 35 Apebú̶reco cũ̶ũ̶ wáaadari su̶guero, pu̶aquí niyeruqui néewioneco, tiiwií dutigú̶re ticogu̶, jĩĩyigu̶: “Cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ coteya. Mu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ cotegu̶, mu̶u̶ye niyerumena tiinemórĩ, nemoatígu̶, wapatígu̶da”, jĩĩyigu̶. 36 Jesús sãĩñáyigu̶: —¿Niipé yaarépira cãmituarigu̶re maĩyíri? 37 Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶yigu̶: —Cũ̶ũ̶rẽ bóaneõ ĩñarigu̶pe, jĩĩyigu̶. —Mu̶u̶cã teerora tiigú̶ wáaya, jĩĩyigu̶ Jesús. 38 Cṹ̶ã maapu̶ wáara, sicamacãgãpu̶ jeayira. Sĩcõ Jesuré boca, cãnirṍ ticoyigo. Coo wãmecu̶tiyigo Marta. 39 Coo bayio wãmecu̶tiyigo María. Coo Jesús wedeserere tu̶ogó, cũ̶ũ̶ye du̶pori pu̶togãpu̶ duiyigo. 40 Martape pee paderé cu̶ojĩ́gõ, bayiró wãcũyigo. Coo Jesús pu̶to wáa, jĩĩyigo: —Õpũ̶, yu̶u̶ bayio padedujãyo. ¿Mu̶u̶ teeré ĩñarii? Yu̶u̶re tiiápudutiya, jĩĩyigo. 41 Jesús coore yu̶u̶yigu̶: —Marta, mu̶u̶ pee tiirére bayiró peti wãcũjãã; 42 sicawãmerã u̶pu̶tí maquẽ niiã. María ãñuré petire beseyo. Ãpẽrã́ teeré ẽmamasĩricua, jĩĩyigu̶.

Lucas 11

1 Sicabu̶reco Jesús aperopú̶ Cõãmacũ̶mena wedesegu̶ tiiyígu̶. Wedesetoari, sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ buegú̶ jĩĩyigu̶: —Ũ̶sã Õpũ̶, Juan cũ̶ũ̶ buerére nu̶nu̶rã́rẽ Cõãmacũ̶mena wedeserere bueyigu̶. Mu̶u̶cã ũ̶sãrẽ bueya, jĩĩyigu̶. 2 Jesús yu̶u̶yigu̶: —Mú̶ã Cõãmacũ̶mena wedesera, biiro jĩĩña: Ũ̶sã Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶, mu̶u̶rẽ quioníremena padeoáda. Mu̶u̶ dutiré ũ̶sãpu̶re niiãdare jeaaro. Ũ̶mu̶ã́se macãrã mu̶u̶ booré dícu̶re tiicúa; atibú̶reco macãrãcã teerora tiiáro. 3 Ũ̶sãrẽ bú̶recoricõrõ yaaré ticoya. 4 Niipetira ũ̶sãrẽ ñañarõ tiiráre ũ̶sã acabóa. Teero tiigú̶, mu̶u̶cã ũ̶sã ñañaré tiirére acabóya. Jĩĩcõãsãrenorẽ cãmotáya. Ũ̶sãrẽ ñañarõ wáari jĩĩgũ̶, netõnéña, jĩĩña, jĩĩyigu̶. 5 Jesús jĩĩnemoyigu̶: —Apetó tiigú̶, sĩcũ̶ mú̶ã tiiróbiro niigṹ̶ cũ̶ũ̶ya wedegu̶ya wiipu̶ ñami decopu̶ wáa, jĩĩboqui: “Yáa wedegu̶, itiága pã yu̶u̶re wasoya. 6 Yu̶u̶ menamacũ̶ aperopú̶ wáagu̶ yáa wiipu̶ jeaawĩ. Cũ̶ũ̶rẽ ecaré cu̶oríga”, jĩĩboqui. 7 Ãpĩpé wii popeapu̶ yu̶u̶boqui: “Yu̶u̶re potocṍrijãña. Sope biajã́noãwũ̶. Yu̶u̶ põnamena yu̶u̶ cãnirṍpu̶ cãnigṹ̶ tiia. Mu̶u̶rẽ wũ̶mu̶nu̶cã, ticogu̶ wáamasĩriga”, jĩĩboqui. 8 Yu̶u̶re tu̶oyá: Cũ̶ũ̶ya wedegu̶ niipacari, wũ̶mu̶nu̶cã, ticogu̶ wáariqui. Potocṍnemorijããrõ jĩĩgũ̶, wũ̶mu̶nu̶cã, cũ̶ũ̶ boorécõrõ ticogu̶ wáaqui. 9 ’Yu̶u̶re tu̶oyá: Mú̶ãcã Cõãmacũ̶rẽ sãĩñá. Sãĩrĩ́, cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ ticogu̶daqui. Ãñurére ãmaãrã tiiróbirora sãĩrucújãña. Sãĩrucújãrã, bu̶aádacu. “Sope pã́õña yu̶u̶re” jĩĩgṹ̶ tiiróbiro sãĩdúrijãña. Sãĩdúheri, “jáu̶” jĩĩgũ̶daqui. 10 Sãĩgṹ̶no cu̶ogú̶daqui. Ãmaãgũ̶no bu̶agú̶daqui. “Pã́õña” jĩĩgṹ̶no pã́õnogũ̶daqui. 11 ’Mú̶ã põna yaaré sãĩrĩ́, ũ̶tãpere ticoricu. Wai sãĩrĩ́, ãñarẽ ticoricu. 12 Cãrẽquẽ diye sãĩrĩ́, cutiapare ticoricu. 13 Mú̶ã ñañaré tiirá niipacara, mú̶ã põnarẽ ãñurére ticomasĩã. Marĩ Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶pe nemorṍ ãñuré ticomasĩqui. Cũ̶ũ̶rẽ sãĩrã́rẽ Espíritu Santore ticogu̶daqui, jĩĩyigu̶. 14 Jesús wãtĩrẽ cõãwionecogu̶ tiiyígu̶. Wãtĩ basocú̶re wedeseheri tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶ witiwaari siro, basocú̶ wedesejõãyigu̶. Teeré basocá ĩñamanijõãyira. 15 Sĩquẽrã jĩĩyira: —Ãni wãtĩãrẽ dutigú̶ Beelzebú tutuaremena wãtĩãrẽ cõãwionecoi, jĩĩmiyira. 16 Ãpẽrã́ “¿niirṍrã cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ ticodiocorigu̶ niiĩ?” jĩĩrã, cũ̶ũ̶rẽ Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́rere tiiẽ́ñodutimiyira. 17 Jesupé cṹ̶ã wãcũrére masĩjĩgũ̶, cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Sicadita macãrã sĩcãrõména niihẽrã, cṹ̶ã basiro cãmerĩ́quẽrã, tiidita macãrã petijṍãcua. Sicawií macãrã sĩcãrõména niihẽrã, cṹ̶ãcã petijṍãcua. 18 Satanás cũ̶ũ̶rẽ padecoterare cõãwionecori, cũ̶ũ̶ dutiré petijṍããdacu. Mú̶ã yu̶u̶re “Beelzebú tutuaremena wãtĩãrẽ cõãwionecoqui” jĩĩã. 19 Teero jĩĩãtã, mú̶ã buerére nu̶nu̶rã́ wãtĩãrẽ cõãwionecora, ¿noã tutuaremena cõãwionecogari? Cṹ̶ãrẽ sãĩñárã wáaya. Mú̶ã wisirére cṹ̶ã ẽñoã́dacua. 20 Yu̶u̶ Cõãmacũ̶ tutuaremena wãtĩãrẽ cõãwionecojĩgũ̶, ateré mú̶ãrẽ wedea: Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdare jeatoaa. 21 ’Sĩcũ̶ tutuagu̶ pee besumena cũ̶ũ̶ya wiire coteri, cũ̶ũ̶yere merẽã tiirícua. 22 “Ate pee besumena ãñuniãdacu” jĩĩ wãcũpacari, ãpĩ nemorṍ tutuagu̶ ati, cũ̶ũ̶rẽ netõnu̶cã́qui. Cũ̶ũ̶ye besure ẽma, cũ̶ũ̶yere née, cũ̶ũ̶ menamacãrãrẽ batojãqui, jĩĩyigu̶. Jesús jĩĩnemoyigu̶: 23 —Yu̶u̶re boohégu̶ yu̶u̶re ĩñatutigu̶ niiĩ. Yu̶u̶re tiiápuhegu̶ yu̶u̶re nu̶nu̶du̶gárare cãmotágu̶ niiĩ. 24 ’Wãtĩ basocú̶pu̶re niiãrigu̶ witiwagu̶, basocá manirṍpu̶ wáayigu̶ cũ̶ũ̶ niiãdaro ãmaãgũ̶. Bu̶aríyigu̶. Bu̶arí, “yu̶u̶ witiatiriropu̶ coesã́wagu̶da sũcã” jĩĩ wãcũyigu̶. 25 Jeagu̶, joaári wii, ãñurõ quẽnoã́ri wii tiiróbiro bu̶ajeáyigu̶ basocú̶pu̶re. 26 Too síro wáa, siete wãtĩã cũ̶ũ̶ nemorṍ ñañarã́rẽ “atiya mú̶ãcã” jĩĩyigu̶. Cṹ̶ã niipetira basocú̶pu̶re sããwa, niiyira. Basocú̶pe cṹ̶ã teero tiirí, nemorṍ ñañarõ netõyígu̶, jĩĩyigu̶. 27 Jesús teeré wedeseri, sĩcõ numiṍ basocá pau̶ watoapu̶ niigṍ bayiró bu̶su̶rómena cũ̶ũ̶rẽ wedeseyigo: —Mu̶u̶rẽ põnacu̶tí masõrigo ãñurõ u̶senico, jĩĩyigo. 28 Jesupé coore jĩĩyigu̶: —Nemorṍ u̶senicua Cõãmacũ̶ wedesere tu̶o, cũ̶ũ̶ dutirére tiirápeja, jĩĩyigu̶. 29 Jesús cũ̶ũ̶ pu̶to pau̶ peti neãrã tiirí, wedesenu̶cãyigu̶: —Mú̶ã atitó macãrã ñañaré tiirá niiã; Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́rere ĩñadu̶gacu. Jonás tiirígue tiiróbiro niiré dícu̶re ĩñaãdacu. 30 Nínive macãrã cũ̶ũ̶ tiiríguere ĩñarigue tiiróbiro mú̶ã yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ tiirére ĩñaãdacu. 31 Saba dita macãrã õpõ yoaro macõ atiyigo Salomón masĩrére tu̶ogó atigo. Mú̶ãpe ãnopú̶ Salomón nemorṍ masĩgṹ̶rẽ tu̶oré peti tu̶ojã́ã. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, mú̶ã coo tiiróbiro tu̶orírigue wapa mú̶ãrẽ pecamepu̶ cõãgũ̶daqui. 32 Nínive macãrãcã Jonarẽ́ tu̶orá, wãcũpati, wasoyíra. Mú̶ãpe ãnopú̶ Jonás nemorṍ masĩgṹ̶rẽ tu̶oré peti tu̶ojã́ã. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, mú̶ã cṹ̶ã tiiróbiro tu̶orírigue wapa mú̶ãrẽ pecamepu̶ cõãgũ̶daqui. 33 ’Basocá sĩãwócorigare sĩãã́ri siro, bauhéropu̶ du̶poriya; moocṹricua. Teero tiiróno tiirá, ũ̶mu̶ã́rõpu̶ péoya, toopú̶ sããjeara ĩñaãrõ jĩĩrã. 34 Capeari mú̶ãye õpũ̶ũ̶rĩrẽ sĩãwócoriga tiiróbiro niiã. Mú̶ã capeari ãñurĩ, ãñurõ ĩñaãdacu; ãñurõ tu̶omasĩ́ãdacu; ñañaãtã, ĩñaricu; tu̶omasĩ́ricu. 35 Ateré tu̶omasĩ́rõ booa: Mú̶ã “ãñurõ ĩñaã” jĩĩpacara, ãñurõ ĩñaribocu. 36 Mú̶ã ãñurõ ĩña, ãñurõ tu̶omasĩ́du̶gara, ãñurõ tu̶omasĩ́ãdacu. Sĩãwócoriropu̶ niirã́ tiiróbiro ãñurõ ĩñaãdacu, jĩĩyigu̶. 37 Jesús wedeseari siro, sĩcũ̶ fariseo basocu̶ cũ̶ũ̶ya wiipu̶ yaadutigu̶ su̶owáyigu̶. Jesús sããwa, yaagu̶du̶ jeanuãyigu̶. 38 Fariseo basoca cṹ̶ã yaaadari su̶guero, cṹ̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã tiimú̶ãatiriguere padeorá, wãmocosetoa, yaayira. Jesupé cṹ̶ã tiirucúrobiro tiiríyigu̶. Fariseo basocu̶ cũ̶ũ̶ teero tiirí ĩñagũ̶, ĩñamanijõãyigu̶. 39 Marĩ Õpũ̶ cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ã fariseo basoca ãpẽrã́ ĩñacoropu̶ dícu̶ ãñurõ tiia. Baparí sotoápu̶ dícu̶ coseárigue tiiróbiro niiã. Popeapu̶re mú̶ã ãpẽrãyére ẽmaré, apeyé ñañaré dadanetõjõãã. 40 Mú̶ã tu̶omasĩ́ridojãã. Sotoá maquẽrẽ tiirígu̶ra popea maquẽcãrẽ tiirígu̶ niiwĩ. 41 Mú̶ã popeapu̶ ãñurã́ niidu̶gara, bóaneõrãrẽ ticoya. Teeré tiirá, popeapu̶ coserá tiiróbiro niiãdacu. 42 ’Bóaneõrã niiã mú̶ã fariseo basoca. Mú̶ã oteré metãgãrẽ “menta”, “ruda” wãmecu̶tire, teero biiri niipetire yaaré sitiaãñúre tiirénorẽ seenéõ, opaquẽrĩ tiicú. Pu̶amóquẽñequẽrĩ cu̶orá, sicaquẽ Cõãmacũ̶wiipu̶ néewa, “yu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ ticoré niiã” jĩĩ, pairé ticocu. Teero tiipacára, diamacṹ̶ maquẽrẽ tiiría; Cõãmacũ̶rẽ maĩría. Mú̶ã oterére cũ̶ũ̶rẽ ticorucurobirora tee u̶pu̶tí maquẽcãrẽ tiiró booa. 43 ’Bóaneõrã niiã mú̶ã fariseo basoca. Mú̶ã neãré wiseripu̶re su̶guero maquẽ duirépu̶ dícu̶ duidu̶gaa. Macã decopu̶ quioníremena ãñudutiri booa. 44 ’Bóaneõrã niiã mú̶ã Moisés jóarigue buerá, teero biiri mú̶ã fariseo basoca. Tiiditórepira niiã. Mú̶ã masãcoperi bauhére coperi tiiróbiro niiã. Teecoperi sotoa basocá netõwára, popeapu̶ bóarere masĩriya, jĩĩyigu̶. 45 Sĩcũ̶ Moisés jóarigue buegú̶ jĩĩyigu̶: —Basocáre buegú̶, mu̶u̶ teeré jĩĩgũ̶, ũ̶sãcãrẽ ñañarõ jĩĩgũ̶ tiigá. 46 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Bóaneõrã niiã mú̶ã Moisés jóarigue buerácã. Ãpẽrãrẽ́ tiipõtẽ́õña manirére tiidutía. Teeré tiidutípacara, mú̶ãpe tiiría. 47 ’Bóaneõrã niiã mú̶ã. Mú̶ã profetaye masãcoperi sotoapu̶ ãñuré wiserigã tiinu̶cṍã. Cṹ̶ãrẽna mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã sĩãyíra. 48 Cṹ̶ã sĩãríguere mú̶ã tiirémena “ṹ̶jũ̶, masĩã; ãñunetõjõãã” jĩĩrã tiia. Cṹ̶ã sĩãyíra; mú̶ãpe wiserígã tiinu̶cṍã. 49 ’Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ masĩrémena jĩĩyigu̶: “Yu̶u̶ profetare, yée maquẽrẽ wedeadarare ticocogu̶da. Sĩquẽrãrẽ sĩãã́dacua. Ãpẽrãrẽ́ ñañarõ tiidu̶gára, cṹ̶ã wáaro nu̶nu̶ã́dacua”, jĩĩyigu̶. 50 Teero tiirá, atibú̶reco nu̶cãrípu̶ profetare sĩãnu̶cã́yira. Pau̶re sĩãyíra. Mú̶ã atitó macãrãpu̶ cṹ̶ã teero tiiríguere wapa cu̶oa. 51 Abelre sĩãríguere tée Zacaríare sĩãríguere mú̶ã wapa cu̶oa. Zacaríare sĩãyíra Ãñurí Tatia sããwaro pu̶topu̶. Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ã atitó macãrãpu̶ cṹ̶ã teero tiiríguere wapa cu̶oa. 52 ’Bóaneõrã niiã mú̶ã Moisés jóarigue buerá. Mú̶ã “ãpẽrã́ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũrẽ buerijããrõ” jĩĩ wãcũcu. Teero wãcũpacara, tiipũrẽ ãñurõ bueria. Tiipũ maquẽrẽ masĩdu̶garare cãmotájãã, jĩĩyigu̶. 53 Jesús wáari, Moisés jóarigue buerá, teero biiri fariseo basoca bayiró cúayira. Pee cũ̶ũ̶rẽ sãĩñá potocṍnu̶cãyira. 54 Cũ̶ũ̶ merẽã yu̶u̶ri boomíyira, wedesããda jĩĩrã.

Lucas 12

1 Basocá pau̶ peti Jesús pu̶topu̶ neãyira. Pau̶ niijĩrã, cãmerĩ́ cu̶tadiyóyira. Jesús cũ̶ũ̶ buerá dícu̶re wedesu̶gueyigu̶: —Fariseo basocaye pã púuri tiirére tu̶omasĩ́rõ booa. Tee jĩĩditoremena padeoré niicu. 2 Bauhéropu̶ niiré bauádacu. Ĩñahẽrõpu̶ tiiré masĩnoãdacu. 3 Teero tiirá, ñamipu̶ ãpẽrã́ tu̶ohéropu̶ jĩĩrigue niipetira tu̶ocóropu̶ wedenoãdacu. Wii popeapu̶ yayióropu̶ jĩĩrigue wii sotoápu̶ niipetira tu̶ocóropu̶ bayiró bu̶su̶rómena wedenoãdacu. 4 ’Mú̶ã yu̶u̶ menamacãrã, yu̶u̶re tu̶oyá: Basocáre sĩãrã́rẽ cuirijãña. Mú̶ãye õpũ̶ũ̶rĩrẽ sĩãã́ri siro, mú̶ãrẽ deero tii masĩricua. 5 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ “¿niipére cuiro booi?” jĩĩ wedegu̶da: Sĩcũ̶ dícu̶ mú̶ã catirére petirí tii, pecamepu̶cãrẽ cõãmasĩĩ. Yu̶u̶re tu̶oyá: Cũ̶ũ̶ docare cuiya. 6 ’Pu̶aquígã niyeruquirigãmena sicamoquẽñerã minipõnágã sãĩnóã. Cṹ̶ã wapamanípacari, Cõãmacũ̶pe cṹ̶ãcõrõrẽ ĩñanu̶nu̶sei. 7 Mú̶ãye póarire “noquẽ pee niiã” jĩĩmasĩjãqui. Teero tiirá, cuirijãña. Mú̶ã pau̶ minipõná nemorṍ wapacu̶tíra niiã. 8 ’Yu̶u̶re tu̶oyá: Basocá ĩñacoropu̶ sĩcũ̶ yu̶u̶re “padeóa” jĩĩgṹ̶rẽ yu̶u̶ niipetira sõwũ̶cã ángelea ũ̶mu̶ã́se macãrã ĩñacoropu̶ “yu̶u̶re padeogú̶ra niiĩ” jĩĩ wedegu̶da. 9 Basocá ĩñacoropu̶ sĩcũ̶ yu̶u̶re “cũ̶ũ̶rẽ padeogú̶ mee niiã” jĩĩgṹ̶rẽ yu̶u̶cã ángelea ĩñacoropu̶ “yu̶u̶re padeogú̶ mee niiĩ” jĩĩgũ̶da. 10 ’Sĩcũ̶ niipetira sõwũ̶rẽ ñañarõ wedesepacari, Cõãmacũ̶ acabógu̶daqui. Espíritu Santore ñañarõ wedeseripereja, acabóriqui. 11 ’Ãpẽrã́ mú̶ãrẽ wedesããdacua. Judíoa neãré wiseripu̶, queti beserí basoca pu̶topu̶, dutirá pu̶topu̶ mú̶ãrẽ néewari, “¿deero yu̶u̶adari; deero jĩĩãdari?” jĩĩ wãcũhẽrãrã wáawa. 12 Mú̶ã wedeseadarere Espíritu Santo mú̶ãrẽ masĩrĩ tiigú̶daqui, jĩĩyigu̶ Jesús. 13 Sĩcũ̶ basocá watoapu̶ niigṹ̶ Jesuré jĩĩyigu̶: —Basocáre buegú̶, ũ̶sã pacu̶ diagu̶ cṹũriguere yu̶u̶ sõwũ̶ cu̶oquí. “Mu̶u̶ baiyére ticoya”, jĩĩbosaya cũ̶ũ̶rẽ. 14 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ mú̶ãrẽ queti beserí basocu̶, mú̶ãyere batogu̶ atirigu̶ mee niiã, jĩĩyigu̶. 15 Basocáre jĩĩyigu̶: —Ãñurõ tiiyá. Apeyeré boonemósãrijãrõ booa. Mú̶ã cu̶oré, pairó niipacaro, mú̶ãrẽ catiré ticonemoricu, jĩĩyigu̶. 16 Cũ̶ũ̶ wãcũrémena ate queoré wedeyigu̶. —Sĩcũ̶ pee apeyé cu̶ogú̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ya ditapu̶re pee ote du̶cacu̶tiyiro. 17 Cũ̶ũ̶ wãcũyigu̶: “¿Deero tiigú̶dariye yu̶u̶? Ate oteré du̶care ĩñanorõ maniã”. 18 Cũ̶ũ̶ basiro jĩĩyigu̶: “Biiro tiigú̶da: Yu̶u̶ yaaré ĩñanore wiserire weebatédioco, nemorṍ pacawiséri tiigú̶da. Tee wiseripu̶ niipetire ote du̶care, apeyé yu̶u̶ cu̶orére ĩñanogũ̶da. 19 Túajea, yu̶u̶ basiro jĩĩgũ̶da: ‘Peecũ̶marĩ maquẽ niiãdare ĩñanotoaa. Teero tiigú̶, yeerisã, boseya, sĩni, u̶seni tiigú̶da’ ”, jĩĩ wãcũmiyigu̶. 20 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: “Mu̶u̶ tu̶omasĩ́ridojãã. Mecũ̶ã macã ñamirã diajõãgũ̶dacu. Mu̶u̶ ĩñanorigue ãpẽrãrẽ́ pu̶tu̶áadacu”, jĩĩyigu̶. 21 Teerora wáaa sĩcũ̶ Cõãmacũ̶rẽ wãcũhẽgũ̶ cũ̶ũ̶ye niiãdarere seenéõ cu̶ogú̶re. Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re bóaneõgũ̶ peti niiqui, jĩĩyigu̶. 22 Jesús cũ̶ũ̶ bueráre jĩĩyigu̶: —Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ ateré wedea: Mú̶ã niirecu̶tirere wãcũpatirijãña. “¿Ñeenó yaaadari; ñeenó sãñaãdari marĩ?” jĩĩ wãcũpatirijãña. 23 Marĩ catirépe yaaré nemorṍ wapacu̶tía. Marĩye õpũ̶ũ̶rĩpe suti nemorṍ wapacu̶tía. 24 Minipõná maquẽrẽ wãcũña ména. Cṹ̶ã oteriya. Oteré du̶ca seeríya. Yaaré ĩñanore wiseri cu̶orícua. Teero cu̶orípacari, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ yaaré ticoqui. Mú̶ãpe minipõná nemorṍ wapapacánetõnu̶cãã. 25 Mú̶ã bayiró wãcũpatira, bu̶cu̶ánemoricu. 26 Mú̶ã teero wãcũpatipacara, tee bú̶ri niirére tiimasĩ́ria. Teero tiimasĩ́ripacara, ¿deero tiirá pee wãcũpatii? 27 ’Coori macãnu̶cũ̶ maquẽrẽ wãcũña. Tee booró wiicú. Paderipacaro, suti suaripacaro, suti ãñuré sãñaré tiiróbiro baua. Teero biipacari, yu̶u̶ ateré jĩĩã: Salomón suti ãñuré peti sãñapacu̶, coorire sĩcãrĩbíriyigu̶. 28 Sicabu̶recora tee catia; apebú̶reco sĩniã́riguepu̶ boea; too síro sóejãnoã. Cõãmacũ̶ teecorire ãñuré suti sãñarõ tiiróbiro baurí tiii. Nemorṍ mú̶ãpereja ãñurõ cotequi. Mú̶ã péerogã padeoré cu̶orá niiã. 29 Mú̶ã yaaadarere, mú̶ã sĩniã́darere wãcũpatirijãña. 30 Niipetire dita macãrã Cõãmacũ̶rẽ padeohéra tee niipetirere wãcũpatiya. Marĩ Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ mú̶ã boorénorẽ masĩtoai mée. 31 Mú̶ãpe Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdarere boosu̶guéya. Teero tiirí, mú̶ãrẽ du̶sarére ticogu̶daqui. 32 ’Mú̶ã yáara oveja tiiróbiro niiã. Mú̶ã pau̶ niiripacara, cuirijãña. Mú̶ã Pacu̶ cũ̶ũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdarere mú̶ãrẽ jeari bootóai mée. 33 Mú̶ã cu̶orére dúa, bóaneõrãrẽ ticoya. Ũ̶mu̶ã́se maquẽ Cõãmacũ̶ye niiãdarere padeya. Teero tiirí, ũ̶mu̶ã́se maquẽ mú̶ã wapatáre petirícu. Ũ̶mu̶ã́sepu̶ mú̶ãye niiré petiría. Toopú̶re mú̶ãyere yaamasĩ́ricua. Butuacã teeré tú̶amasĩricua. 34 Ũ̶mu̶ã́sepu̶ mú̶ãye niirĩ, Cõãmacũ̶ye dícu̶re wãcũãdacu. 35 ’Mú̶ã ãñurõ quẽno, suti sãña, sĩãwócoriga sĩã, yuerá tiiróbiro niiña. 36 Padecotera ãñurã́ tiiróbiro tiiyá. Cṹ̶ã õpũ̶ wãmosíari bosebu̶reco wáarigu̶ pu̶tu̶ajeagu̶, su̶orí, máata pã́õsõnecoada jĩĩrã, cotecua. 37 Padecotera ãñurã́ cṹ̶ãrẽ dutirére tiirucúcua. Teero tiirá, cṹ̶ã õpũ̶ pu̶tu̶ajeari, u̶senicua. Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Cṹ̶ã õpũ̶ basirora cṹ̶ãrẽ yaaré batogu̶du̶ quẽnogṹ̶daqui. “Yaaadara jeanuãña” jĩĩ, cṹ̶ãrẽ batogu̶daqui. 38 Ñami deco, bóeri, cũ̶ũ̶ pu̶tu̶ajeari, cũ̶ũ̶ dutirére tiirá, u̶seniãdacua. 39 Wii õpũ̶ “tii hora niirĩ, yaarépigu̶ jeagu̶daqui” jĩĩ masĩgũ̶, cãniríboqui. Cũ̶ũ̶ya wiire pã́õsãrĩ jĩĩgũ̶, cãmotáqui. 40 Mú̶ãcã ãñurõ yueya. Mú̶ã wãcũhẽritabe, yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ pu̶tu̶aatigu̶dacu, jĩĩyigu̶. 41 Pedro sãĩñáyigu̶: —Ũ̶sã Õpũ̶, ¿mu̶u̶ teeré ũ̶sã dícu̶re wedegu̶ tiiárĩ, o niipetirare wedearĩte? jĩĩyigu̶. 42 Jesús queorémena yu̶u̶yigu̶: —Sĩcũ̶ ũ̶mu̶ ãñurõ masĩgṹ̶ cũ̶ũ̶ õpũ̶yere ãñurõ dutibosagu̶ niiqui. Mú̶ã cũ̶ũ̶ tiiróbiro niiña. Cũ̶ũ̶ õpũ̶ aperopú̶ wáagu̶, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩqui: “Yáa wii macãrãrẽ bú̶recoricõrõ yaaré ticoya”, jĩĩqui. 43 Ãñurõ dutibosagu̶ cũ̶ũ̶rẽ dutiariguere tiirucúqui. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ õpũ̶ coerí, u̶seniqui. 44 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Cũ̶ũ̶ ãñurõ tiiré wapa cũ̶ũ̶ õpũ̶ niipetire cũ̶ũ̶ cu̶orére dutibosagu̶ sõnecogu̶daqui. 45 Ãpĩpé “yu̶u̶ õpũ̶ máata coeríqui” jĩĩ wãcũgũ̶, ñañarõ tiiquí. Padecotera ũ̶mu̶ã́rẽ, numiã́rẽ ñañarõ tiinu̶cã́qui. Boseya, sĩni, cũmujãqui. 46 Cũ̶ũ̶ õpũ̶ cũ̶ũ̶ wãcũhẽritabe, coegú̶daqui. Cũ̶ũ̶ dutiriguere tiirírigue wapa bayiró ñañarõ tiigú̶daqui. Cõãmacũ̶rẽ padeohérare cõãriropu̶ cũ̶ũ̶rẽ cõãgũ̶daqui. 47 ’Ãpĩ dutibosagu̶ cũ̶ũ̶ õpũ̶ boorére masĩpacu̶, ãñurõ quẽno, ĩñacoriqui. Cũ̶ũ̶ dutiariguere tiiríqui. Teero tiigú̶, bayiró tãnanógũ̶daqui. 48 Ãpĩpé cũ̶ũ̶ õpũ̶ boorére masĩhẽgũ̶, boohérenorẽ tiijã́qui. Teero tiigú̶, péerosãñurõ tãnanógũ̶daqui. Pee masĩré ticonogũ̶ nemorṍ wapasénogũ̶daqui. Teero biiri “nemorṍ ãñurõ tiigú̶daqui” jĩĩnogũ̶ nemorṍrã “teero tiiró booa” jĩĩnogũ̶daqui. 49 ’Yu̶u̶ atibú̶recopu̶ basocá ñañaré tiirére cõãgũ̶ atiwu̶ ñañarére sóecõãrõ tiiróbiro. Mecũ̶tígãrẽ basocá ñañaré tiirére cõãnoãrirapu̶ niirĩ tiitóadu̶gamiga ñañarére sóecõãre tiiróbiro. 50 Yu̶u̶re ñañarõ netõrṍ niirõ tiia ména. Yu̶u̶ ñañarõ netõã́darere wãcũgũ̶, bayiró wãcũpatia. 51 “Atibú̶recopu̶re ãñurõ niirecu̶tire maquẽrẽ néeatigu̶ tiiquí”, ¿jĩĩ wãcũĩ mú̶ã yu̶u̶re? Teeré néeatigu̶ mee tiiwú̶. Cãmerĩ́ tuudu̶cáwarere néeatigu̶ tiiwú̶. 52 Mecũ̶ãmena sicamoquẽñerã sicawií macãrã cãmerĩ́ tuudu̶cáwaadacua. Ĩtĩã́rã pu̶arã́mena ĩñadu̶gariadacua. Pu̶arã́ ĩtĩã́rãmena ĩñadu̶gariadacua. 53 Pacu̶ macũ̶ména ĩñadu̶garigu̶daqui; macũ̶ pacu̶ména ĩñadu̶garigu̶daqui. Paco macõména ĩñadu̶garigodaco; macõ pacoména ĩñadu̶garigodaco. Mañecṍ coo macũ̶ nu̶moména ĩñadu̶garigodaco; macũ̶ nu̶mo mañecõména ĩñadu̶garigodaco, jĩĩyigu̶ Jesús. 54 Jesús basocáre jĩĩnemoyigu̶: —Oco ñiimú̶ãatiri, “oco peaadaro tiia” jĩĩã. Mú̶ã jĩĩãrirobirora oco peaa. 55 Muĩpũ bayiró asimú̶ãatiri, “mecũ̶ã cũ̶maã́daro tiia” jĩĩã. Mú̶ã jĩĩãrirobirora cũ̶maã. 56 Mú̶ã tiiditórepira niiã. Atiditá maquẽ, teero biiri ũ̶mu̶ã́se maquẽ ĩñarã, “biiro wáaadacu” jĩĩmasĩã. Teero masĩpacara, atitó wáarepere ĩñarã, “biiro jĩĩdu̶garo tiia” jĩĩmasĩridojãã. 57 ’Mú̶ã basiro diamacṹ̶ maquẽrẽ besemasĩrõ booa. 58 Sĩcũ̶ mu̶u̶rẽ wedesãgũ̶ queti beserópu̶ néewaboqui. Mú̶ã wáarara, “máata quẽnojã́co” jĩĩña. Quẽnohẽ́rĩ, mu̶u̶rẽ queti beserí basocu̶ pu̶topu̶ wéewagu̶daqui. Queti beserí basocu̶ surarapu̶re wiya, cũ̶ũ̶pe peresuwiipu̶ sõnecogu̶daqui. 59 Yu̶u̶re tu̶oyá: Mu̶u̶ wapatípetihegu̶, witiricu, jĩĩyigu̶.

Lucas 13

1 Teebu̶recorire sĩquẽrã basocá Jesuré Pilato tiiríguere wedeyira: —Galilea macãrã wáicu̶ra sĩã, Cõãmacũ̶rẽ ticoadara tiirí, Pilato cṹ̶ãrẽ sĩãdutíyigu̶. Basocá diari, cṹ̶ãye díi wáicu̶raye díimena wú̶ojõãyiro, jĩĩyira. 2 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —“Cṹ̶ã sĩãnórira niijĩrã, ãpẽrã́ Galilea macãrã nemorṍ ñañaré tiiríra niijĩya”, jĩĩ wãcũcu mú̶ã. 3 Niiria. Yu̶u̶re tu̶oyá: Mú̶ã ñañaré tiirére wãcũpatihera, wasohéra, mú̶ã niipetira cṹ̶ã tiiróbiro diaadacu. 4 Siloé Wii ũ̶mu̶ã́ri wii jṍẽdiari, dieciocho diayira. “Cṹ̶ã niipetira Jerusalénpu̶ niirira nemorṍ ñañaré tiiríra niijĩya”, jĩĩ wãcũbocu. 5 Niiria. Yu̶u̶re tu̶oyá: Mú̶ã ñañaré tiirére wãcũpatihera, wasohéra, mú̶ã niipetira cṹ̶ã tiiróbiro diaadacu, jĩĩyigu̶ Jesús. 6 Jesús cũ̶ũ̶ wãcũrémena ate queoré wedeyigu̶: —Sĩcũ̶ basocú̶ cũ̶ũ̶ya ditapu̶ sicagú̶ higueragu̶ oterigu̶ cu̶oyígu̶. “¿Du̶cacu̶timiĩto?” jĩĩgũ̶, ĩñagũ̶ wáayigu̶. Tiigu̶pé du̶camaniyiro. 7 Tiidita coterí basocu̶re jĩĩyigu̶: “Ĩñaña. Yu̶u̶ atigú̶ ‘du̶cacu̶ticu’ jĩĩgũ̶, itiácũ̶ma ĩñagũ̶ jeamiã. Du̶camaniã. Tiigu̶ré páatacõãjãña. Bú̶ri peti cãmotá nucũã”, jĩĩyigu̶. 8 Tiidita coterí basocu̶pe jĩĩyigu̶: “Yu̶u̶re dutigú̶, aticũ̶marẽ́ nu̶cõjĩ́ña ména. Yu̶u̶ dita ãñurõ coacṹ, nuãtuñagũ̶du̶ tiia ména. 9 Biiro tiirí, du̶cacu̶tibocu. Du̶camanirĩ docare, páatacõãjãdutiwa”, jĩĩyigu̶. 10 Sicabu̶reco judíoa yeerisãri bu̶reco niirĩ, Jesús cṹ̶ã neãrí wiipu̶ buegu̶ tiiyígu̶. 11 Toopú̶ sĩcõ numiṍ niiyigo. Wãtĩ coore dieciocho cũ̶marĩ opamutĩrõ niirĩ tiiyígu̶. Diamacṹ̶ nucũmasĩriyigo. 12 Jesús coore ĩña, atidutiyigu̶. —Mu̶u̶ diarére netõnénotoaa, jĩĩyigu̶. 13 Teero jĩĩgũ̶rã, coore ñaapeóyigu̶. Máata diamacṹ̶ jeaconu̶cãyigo. “Cõãmacũ̶ ãñunetõjõãgũ̶ niiĩ”, jĩĩ, u̶senire ticoyigo. 14 Jesús yeerisãri bu̶reco niirĩ coore netõnérĩ ĩñagũ̶, tiiwií dutigú̶ cúayigu̶. Basocáre jĩĩyigu̶: —Paderé bu̶recori seis bu̶recori niiã. Teebu̶recorire netõnédutira atiya. Yeerisãri bu̶reco niirĩ, atirijãña, jĩĩyigu̶. 15 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Tiiditórepira niiã mú̶ã. ¿Deero tiigári mú̶ã yeerisãri bu̶reco niirĩ? Mú̶ãyagu̶ wecu̶, mú̶ãyagu̶ burrore ãñurõ tiirá, jõã, oco tĩ́ããdara wéewacu. 16 Atigó Abraham pãrãmeõrẽ wãtĩ dieciocho cũ̶marĩ siatúarigobiro cu̶oárigu̶ niiãwĩ. Atigoré yeerisãri bu̶reco niipacari, ãñugṍ wáari tiiró booa, jĩĩyigu̶. 17 Jesús teero jĩĩrĩ tu̶orá, niipetira cũ̶ũ̶rẽ ĩñatutira bobooro wáayira. Ãpẽrã́ niipetira Jesús pee ãñurõ tiiẽ́ñorere ĩñarã, u̶seniyira. 18 Too síro Jesús jĩĩyigu̶: —Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdarere ate queorémena wedegu̶da. 19 Sicape mostazape tiiróbiro niiã. Tiipegãrẽ sĩcũ̶ basocú̶ cũ̶ũ̶ya wesepu̶ néewa, oteyigu̶. Tiipe wii, bu̶cu̶áropu̶ja, pairígu̶ yucu̶gu̶ wáajãyiro. Minipõná tiigú̶ du̶pu̶ripu̶ põnacu̶tíyira, jĩĩyigu̶. 20 Jesús wedenemoyigu̶: —Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdarere ate queorémena wedegu̶da. 21 Pã púuri tiiré tiiróbiro niiã. Sĩcõ numiṍ pã tiigódo itiápo harinapori pairí bapacapu̶ poosã́yigo. Harinamena pã púuri tiirére wú̶oyigo, niipetire púuaro jĩĩgõ, jĩĩyigu̶. 22 Jesús Jerusalénpu̶ wáagu̶, pacamacã́rĩ, metãmacã́rĩgãpu̶ buenetõwayigu̶. 23 Sĩcũ̶ Jesuré sãĩñáyigu̶: —Ũ̶sã Õpũ̶, ¿Cõãmacũ̶ pu̶to wáaadara pu̶arã́gã niiĩ? Jesús yu̶u̶yigu̶: 24 —Yu̶u̶re tu̶oyá: Pau̶ Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ sããwadu̶gaadacua. Sããwadu̶gapacara, sããwamasĩricua. Sããwaro esahéri sopegã tiiróbiro niiã. Sããwaro wisiópacari, sããwaada jĩĩrã, Cõãmacũ̶yere tiirucújãña, jĩĩyigu̶. 25 Cṹ̶ãrẽ jĩĩnemoyigu̶: —Biarítono jeari, wii õpũ̶ wũ̶mu̶nu̶cã, sopepãmarẽ biajã́gũ̶daqui. Too síro mú̶ã sopepú̶ niirã́ jĩĩãdacu: “Ũ̶sã õpũ̶, pã́õña ũ̶sãrẽ”. Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶gu̶daqui: “¿Mú̶ã noã niiĩ? Yu̶u̶ mú̶ãrẽ masĩriga”. 26 Mú̶ãpe jĩĩãdacu: “Marĩ sĩcãrõména yaa, sĩniwṹ̶; mu̶u̶ ũ̶sãya macãpu̶re buenetõwũ̶”. 27 Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶gu̶daqui: “Masĩriga. ¡Wáaya; mú̶ã niipetira ñañaré tiirá niiã!” jĩĩgũ̶daqui. 28 Mú̶ã cõãnoãrira ãpẽrãrẽ́ Cõãmacũ̶ Õpũ̶ niirṍpu̶ niirĩ ĩñaãdacu. Abraham, Isaac, Jacob, niipetira profetare toopú̶ niirĩ ĩñarã, pũnisíra bacadiyó, utiadacu. 29 Niipetiropu̶ macãrã Cõãmacũ̶ Õpũ̶ niirṍpu̶ jeaadacua. Toopú̶ cũ̶ũ̶mena yaaduiadacua. 30 Sĩquẽrã atitó macãrã bú̶ri niirã́ too síropu̶re u̶pu̶tí macãrã niiãdacua. U̶pu̶tí macãrãpe bú̶ri niirã́ niiãdacua, jĩĩyigu̶. 31 Toorá sĩquẽrã fariseo basoca jea, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —Ãnorẽ́ niirijãña. Herodes mu̶u̶rẽ sĩãdu̶gáawĩ. 32 Jesús cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Herodes basocú̶ ñañagṹ̶rẽ ateré wedera wáaya: “ ‘Bú̶recoricõrõ wãtĩãrẽ cõãwionecogu̶da; diarecu̶tirare netõnégũ̶da. Apebú̶recope tiitúgu̶da’, jĩĩãwĩ”, jĩĩña. 33 Mecũ̶ã, apebú̶reco, ñamigã bóeari bu̶reco yu̶u̶ paderére peotíjãgũ̶da ména. Tee petirí, Jerusalénpu̶ wáagu̶da. Apemacãpú̶ profetare diamasĩña maniã, jĩĩyigu̶. 34 Jesús Jerusalén macãrãrẽ wãcũgũ̶, jĩĩyigu̶: —Jerusalén macãrã, mú̶ã profetare sĩãrã́ niiã. Cõãmacũ̶ye wederáre ũ̶tãperimena déesĩãrã niiã. Mú̶ãrẽ maĩgṹ̶, pee peti néõdu̶gamiwũ̶. Cãrẽquẽ coo põnarẽ́ wú̶u̶re docapu̶ néõcũrõbiro tiidu̶gámiwũ̶. Mú̶ãpe booríwu̶. 35 Teero tiirá, mú̶ãya macã cõõjṍããdacu. Yu̶u̶ ateré jĩĩã: Yu̶u̶re ĩñanemoricu; tée mú̶ã yu̶u̶re “ãni Cõãmacũ̶ ticodiocorigu̶ ãñunetõjõãĩ” jĩĩrãpu̶ ĩñaãdacu, jĩĩyigu̶.

Lucas 14

1 Sicabu̶reco judíoa yeerisãri bu̶reco niirĩ, Jesús sĩcũ̶ fariseo basocu̶ Judíoare Dutirá Peti menamacũ̶ya wiipu̶ yaagu̶ jeayigu̶. Tiiwií niirã́ Jesuré ãñurõ ĩñacoteyira. 2 Toopú̶ sĩcũ̶ õpũ̶ũ̶ docadu̶pógu̶ Jesús díamacũ̶pu̶ niiyigu̶. 3 Jesús Moisés jóarigue bueráre, fariseo basocare sãĩñáyigu̶: —¿Marĩ yeerisãri bu̶reco niirĩ, diarecu̶tirare netõnémasĩnogari; o netõnémasĩña manigárite? jĩĩyigu̶. 4 Cṹ̶ãpe yu̶u̶riyira. Jesús diagú̶re ñaapeó, netõné, “wáagu̶a” jĩĩyigu̶. 5 Túajea, cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ãyagu̶ burro, wecu̶ copepu̶ ñaasãrĩ, yeerisãri bu̶reco niipacari, mú̶ã máata néewionecocu. 6 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ, yu̶u̶masĩriyira. 7 Fariseo basocu̶ boocónoãrira su̶guero maquẽ duirépu̶ bese, duiri ĩñagũ̶, Jesús cṹ̶ãrẽ queorémena wedeyigu̶: 8 —Mú̶ãrẽ wãmosíari bosebu̶reco niirĩ boocóri, su̶guero maquẽ duirépu̶ duirijãña. Apetó tiigú̶, mú̶ãrẽ boocóarigu̶ menamacũ̶ peti jeaboqui. 9 Mú̶ãrẽ boocóarigu̶ ati, mu̶u̶rẽ “ãnirẽ́ mu̶u̶ duiró ticoya” jĩĩboqui. Mu̶u̶pe boborémena niituripĩrõpu̶ duigu̶ wáabocu. 10 Teero tiigú̶, mu̶u̶rẽ boocóri, niituripĩrõpu̶ jeanuãña. Mu̶u̶ teero tiirí ĩñagũ̶, mu̶u̶rẽ boocóarigu̶ jĩĩboqui: “Yu̶u̶ menamacũ̶, ãnosãñúrõpe jeanuãña”. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ, niipetira mu̶u̶mena duirá padeorémena mu̶u̶rẽ ĩñaãdacua. 11 Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ basiro “ãpẽrã́ nemorṍ yu̶u̶re padeorí booa” jĩĩgṹ̶ bú̶ri niigṹ̶ tiinógũ̶daqui. Teero jĩĩhẽgũ̶pereja Cõãmacũ̶ ãpẽrãrẽ́ padeorí tiigú̶daqui, jĩĩyigu̶. 12 Jesús cũ̶ũ̶rẽ boocóarigu̶re jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ boseyagu̶du̶, mu̶u̶ menamacãrãrẽ, mu̶u̶ sõwũ̶sũ̶mu̶ãrẽ, mu̶u̶ bairare, mu̶u̶ya wederare, mu̶u̶ya wii pu̶to macãrã pee apeyé cu̶oráre boocórijãña. Mu̶u̶ cṹ̶ãrẽ boocóri, cṹ̶ãcã mu̶u̶rẽ boocócãmeãdacua. Cṹ̶ã teero tiirí, mu̶u̶ tiiárigue wapatíro tiiróbiro pu̶tu̶áadacu. 13 Teero tiiróno tiigú̶, mu̶u̶ bosebu̶reco tiigú̶, bóaneõrãrẽ, posarirare, wáamasĩhẽrãrẽ, ĩñahẽrãrẽ boocóya. 14 Cṹ̶ã mu̶u̶rẽ wapatímasĩricua. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ bayiró u̶senire ticogu̶daqui. Basocá diarira ãñurã́ masãri bu̶reco niirĩ, ãñuré ñeegũ̶dacu, jĩĩyigu̶. 15 Sĩcũ̶ cṹ̶ãmena duigú̶ Jesús jĩĩrére tu̶ogú̶, jĩĩyigu̶: —Cõãmacũ̶ Õpũ̶ niirṍpu̶ yaadutigu̶ boocónoãrigu̶ bayiró u̶senigũ̶daqui. 16 Jesús cũ̶ũ̶rẽ queorémena wedeyigu̶: —Sĩcũ̶ basocú̶ boseyagu̶du̶ pau̶ basocáre boocóyigu̶. 17 Niipetire quẽnoã́repu̶ niirĩ, cũ̶ũ̶rẽ padecotegu̶re wedegu̶ wáadutiyigu̶. “ ‘Quẽnoã́repu̶ niiãwũ̶; yaara atiya’ jĩĩña”, jĩĩmiyigu̶. 18 Cṹ̶ã niipetirapu̶ra “wáamasĩriga” jĩĩyira. Niisu̶guegu̶ jĩĩyigu̶: “Dita sãĩã́wũ̶. Tiiditare ĩñagũ̶ wáagu̶du̶ tiia. Teeré mu̶u̶rẽ dutigú̶re wedeya”, jĩĩyigu̶. 19 Ãpĩ jĩĩyigu̶: “Wecu̶á pu̶amóquẽñerã sãĩã́wũ̶. Cṹ̶ãrẽ ĩñagũ̶ wáagu̶du̶ tiia. Teeré mu̶u̶rẽ dutigú̶re wedeya”, jĩĩyigu̶. 20 Ãpĩ jĩĩyigu̶: “Yu̶u̶ nu̶mocu̶tijõããwũ̶. Teero tiigú̶, wáamasĩriga”, jĩĩyigu̶. 21 Padecotegu̶ pu̶tu̶awa, cũ̶ũ̶rẽ dutigú̶re cṹ̶ã jĩĩãriguere wedeyigu̶. Dutigú̶ cúagu̶, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: “Macã decopu̶ boyeromena wáagu̶a. Bóaneõrãrẽ, posarirare, ĩñahẽrãrẽ, wáamasĩhẽrãrẽ su̶oátiya”, jĩĩyigu̶. 22 Padecotegu̶ jeagu̶, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: “Mu̶u̶ dutiarirobirora tiiáwũ̶. Duiré du̶sajã́ã ména”, jĩĩyigu̶. 23 Dutigú̶ cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: “Maapã́rĩpu̶ wáagu̶a. Mu̶u̶ bu̶ajeárare duucṹrõ manirṍ su̶oátiya, wii dadaaro jĩĩgũ̶. 24 Yu̶u̶re tu̶oyá: Yu̶u̶ boocósu̶guerira yu̶u̶ boseyarere yaañaricua”, jĩĩyigu̶, jĩĩ wedeyigu̶ Jesús. 25 Jesuré pau̶ basocá nu̶nu̶rã́ tiiyíra. Cṹ̶ãrẽ cãmenu̶cã́ ĩña, jĩĩyigu̶: 26 —Yu̶u̶ buerére nu̶nu̶gṹ̶no yu̶u̶re bayiró maĩrṍ booa. Yu̶u̶re maĩpacú̶, cũ̶ũ̶ pacu̶re, cũ̶ũ̶ pacore, cũ̶ũ̶ nu̶morẽ́, cũ̶ũ̶ põnarẽ́, cũ̶ũ̶ya wederare, teero biiri cũ̶ũ̶ catirére bayiró maĩgṹ̶no yu̶u̶ buegú̶ niimasĩriqui. 27 Sĩcũ̶ “yu̶u̶ Jesuré padeogú̶ja diajãbocu” jĩĩ cuigu̶no yu̶u̶ buegú̶ niimasĩriqui. 28 ’Sĩcũ̶ wii pairí wii tiiádari su̶guero, cũ̶ũ̶ sãĩã́darere quẽnosu̶guéqui. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ niyeru cu̶orémena “wii peotígu̶dacu” jĩĩmasĩqui. 29 Quẽnohẽ́gũ̶ péero tiinu̶cã́, peotímasĩriboqui. Cũ̶ũ̶ peotíheri ĩñarã, niipetira buijã́bocua. 30 “Cũ̶ũ̶ wii tiinu̶cã́miãyi; peotímasĩriayi”, jĩĩbocua. 31 ’Teero biiri sicadita macãrã õpũ̶ apeditá macãrã õpũ̶mena cãmerĩ́sĩãgũ̶ wáaadari su̶guero, dui, ãñurõ wãcũqui. “Yu̶u̶ diez mil suraramena veinte mil surara cu̶ogú̶mena cãmerĩ́sĩãgũ̶ wáagu̶, ¿sĩcãrĩbígu̶dari?” jĩĩ wãcũqui. 32 “Sĩcãrĩbíricu” jĩĩgũ̶jã, apeditá macãrã õpũ̶ yoaropu̶ niirĩrã, queti ticocoqui. “Marĩ ãñurõ niirecu̶tiada jĩĩrã, ¿yu̶u̶ deero tiirí boogári mu̶u̶?” jĩĩcoqui. 33 Teero tiirá, mú̶ãcõrõ niipetire mú̶ã cu̶orére duudu̶gáhera, yu̶u̶ buerá niimasĩricu. 34 ’Móã ocare yaari, ãñuniã. Móã ocaheri, nemo ocari tiimasĩ́ña manicú. 35 Oterére ãñurõ wiirí tiirícu. Cõãjãrõ booa. Mú̶ã móã ocaherebiro niirijãña. Tu̶odu̶gárano tu̶omasĩ́ãdacua, jĩĩyigu̶.

Lucas 15

1 Pau̶ romanuã õpũ̶rẽ niyeru wapasébosari basoca, ãpẽrã́ ñañaré tiirá Jesús wederére tu̶oádara jeayira. 2 Fariseo basoca, Moisés jóarigue buerá cũ̶ũ̶rẽ wedepatiyira: —Ãni ñañaré tiiráre ñee, cṹ̶ãmena yaarucui, jĩĩyira. 3 Jesús cṹ̶ãrẽ queorémena wedeyigu̶: 4 —Cien oveja cu̶ogú̶ sĩcũ̶ ditiri ĩñagũ̶, ¿deero tiigári cũ̶ũ̶? Noventa y nuevere cã́pũpu̶ cṹũ, ditiarigu̶re ãmaãgũ̶ wáaqui, tée bu̶agú̶pu̶. 5 Bu̶a, u̶senigũ̶, cũ̶ũ̶ wãmu̶ãpu̶ néepeoqui. 6 Wiipú̶ coegú̶, cũ̶ũ̶ menamacãrãrẽ, cũ̶ũ̶ya wii pu̶to macãrãrẽ su̶ocó, jĩĩqui: “Yu̶u̶mena u̶seniña. Yáagu̶ oveja ditiarigu̶re bu̶aáwũ̶”, jĩĩqui. 7 Yu̶u̶re tu̶oyá: Ate tiiróbiro sĩcũ̶ ñañaré tiigú̶ cũ̶ũ̶ ñañaré tiirére wãcũpati, wasorí, Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ u̶senire niinetõjõããdacu. Noventa y nueve wãcũpati, wasotóarirare ĩñarã, u̶seniãdacua. Cṹ̶ãmena u̶senirõ nemorṍ u̶seniãdacua, sĩcũ̶ ñañaré tiigú̶ wãcũpati, wasorí, jĩĩyigu̶. 8 Apeyé wedenemoyigu̶: —Apetó tiigó, sĩcõ numiṍ pu̶amóquẽñe niyeruquiri wapapacárequiri cu̶obóco. Coore sicaqui ditiri, ãñurõ ãmaãpetijãboco. Sĩãwócorigare sĩãwóco, wiiré joaã́maboco, tée bu̶agópu̶. 9 Bu̶atóa, coo menamacãrãrẽ, cooya wii pu̶to macãrãrẽ su̶ocó, jĩĩco: “Yu̶u̶mena u̶seniña. Niyeruqui ditiariquire bu̶aáwũ̶”, jĩĩco. 10 Yu̶u̶re tu̶oyá: Teerora u̶seniya ángelea Cõãmacũ̶yara sĩcũ̶ ñañaré tiigú̶ cũ̶ũ̶ ñañaré tiirére wãcũpati, wasorí, jĩĩyigu̶. 11 Apeyé wedenemoyigu̶ sũcã: —Sĩcũ̶ basocú̶ pu̶arã́ põnacu̶tígu̶ niiyigu̶. 12 Cũ̶ũ̶ baipé cũ̶ũ̶ pacu̶re jĩĩyigu̶: “Pacu̶, yée mu̶u̶ diagu̶ cṹũãdarere máata ticoweojãña”. Pacu̶pé teeré tu̶ogú̶, cũ̶ũ̶ cu̶orére cṹ̶ã pu̶arã́rẽ batoyigu̶. 13 ’Yoeri sirogã, cũ̶ũ̶ baipé niipetire cũ̶ũ̶yere née, yoaropu̶ apeditapú̶ wáajõãyigu̶. Toopú̶ cũ̶ũ̶ néewariguere cũ̶ũ̶ booró ñañarõ tiibatéjãyigu̶. 14 Cũ̶ũ̶ teero tiiári siro, tiiditapu̶re ju̶abóare bayiró wáayiro. Cũ̶ũ̶ ñañarõ netõnu̶cã́yigu̶. 15 Teero tiigú̶, sĩcũ̶ tiidita macũ̶rẽ paderé sãĩgṹ̶ wáayigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ cã́pũpu̶ yesea ecadutígu̶ ticocoyigu̶. 16 Cũ̶ũ̶ yapidu̶gagu̶, yesea yaaré yaadu̶gamiyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ ecaríyira. 17 Toopú̶ cũ̶ũ̶rẽ wãcũré jeayiro: “Yu̶u̶ pacu̶ya wiipu̶re padecotera pau̶ niipacara, pee yaaré cu̶ocúa. Yu̶u̶pe ãnopú̶re ju̶abóa, diagu̶ tiigá. 18 Yu̶u̶ pacu̶ pu̶topu̶ pu̶tu̶awagu̶da. Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩgũ̶da: ‘Pacu̶, Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́tu̶; mu̶u̶cãrẽ teerora netõnu̶cã́tu̶. 19 Cõãmacũ̶rẽ, teero biiri mu̶u̶rẽ netõnu̶cã́re wapa yu̶u̶re mu̶u̶ macũ̶ tiiróbiro ĩñarijãña. Sĩcũ̶ padegú̶re tiiróbiro yu̶u̶re ĩñaña’, jĩĩgũ̶da”, jĩĩ wãcũyigu̶. 20 Teeré wãcũ, cũ̶ũ̶ pacu̶ pu̶topu̶ coecópu̶tu̶ayigu̶. ’Cũ̶ũ̶ coepu̶tú̶aatiri, cũ̶ũ̶ yoaropu̶ niirĩrã, cũ̶ũ̶ pacu̶ cũ̶ũ̶rẽ ĩñayigu̶. Bayiró bóaneõ ĩñayigu̶. Cu̶tu̶wá, cũ̶ũ̶rẽ boca, páabu̶a, cũ̶ũ̶ wasopúrore ũpũyigu̶. 21 Cũ̶ũ̶ pacu̶re jĩĩyigu̶: “Pacu̶, Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́tu̶; mu̶u̶cãrẽ teerora netõnu̶cã́tu̶. Cõãmacũ̶rẽ, teero biiri mu̶u̶rẽ netõnu̶cã́re wapa yu̶u̶re mu̶u̶ macũ̶ tiiróbiro ĩñarijãña”, jĩĩyigu̶. 22 Pacu̶pé cũ̶ũ̶rẽ padecoterare dutiyigu̶: “Boyero suti ãñuré petire néeati, cũ̶ũ̶rẽ sã́ãña. Sicabeto wãmo sã́ãri beto sã́ãña; sapatu sã́ãña. 23 Wecu̶ wĩmagũ̶ diicu̶tigu̶re néeati, sĩãñá. Cũ̶ũ̶rẽ yaa, yu̶u̶ macũ̶rẽ bosebu̶reco tiipéoada. 24 Ãni yu̶u̶ macũ̶ marĩ ‘diajõãjĩyi’ jĩĩmiãrigu̶ catii. Cũ̶ũ̶ ditiarigu̶re marĩ ĩñaã sũcã”, jĩĩyigu̶. Teero tiirá, bosebu̶reco tiinu̶cã́yira. 25 ’Wesepú̶ cũ̶ũ̶ macũ̶ niisu̶guegu̶pe niiyigu̶. Pu̶tu̶aati, wii pu̶topu̶ jeagu̶, basaré bu̶su̶ri tu̶oyígu̶. 26 Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ pacu̶re padecotegu̶re su̶ocó, sãĩñáyigu̶: “¿Wiipú̶re deero tiirá tiiárĩ?” jĩĩyigu̶. 27 “Mu̶u̶ bai pu̶tu̶ajeaawĩ. Cũ̶ũ̶ diaremanigũ̶ niirĩ ĩña, mu̶u̶ pacu̶ wecu̶ wĩmagũ̶ diicu̶tigu̶re sĩãdutíawĩ”, jĩĩyigu̶. 28 Cũ̶ũ̶pe cúagu̶, sããwadu̶gariyigu̶. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ pacu̶ “sããatiya” jĩĩgũ̶, witiwamiyigu̶. 29 Cũ̶ũ̶pe cũ̶ũ̶ pacu̶re jĩĩyigu̶: “Yu̶u̶ peecũ̶marĩ mu̶u̶rẽ sĩcãrĩ netõnu̶cã́rõ manirṍ padetusamiã. Sĩcũ̶ marĩ ecagú̶re ticoridojãã, yu̶u̶ menamacãrãmena ‘bosebu̶reco tiiyá’ jĩĩgũ̶. 30 Ĩ́ni mu̶u̶ macũ̶ numiã́ ñañarã́mena mu̶u̶yere tiibatéyigu̶. Cũ̶ũ̶ pu̶tu̶ajeari, cũ̶ũ̶pere wecu̶ wĩmagũ̶ sĩãbosádutiayu”, jĩĩyigu̶. 31 ’Cũ̶ũ̶ pacu̶ cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: “Macũ̶, bú̶recoricõrõ mu̶u̶ yu̶u̶mena niiã. Niipetire yu̶u̶ cu̶oré mu̶u̶ye dícu̶ niiã. 32 Marĩ bosebu̶reco tii u̶senirõ booa. Mu̶u̶ bai marĩ ‘diajõãjĩyi’ jĩĩmiãrigu̶ catii. Cũ̶ũ̶ ditiarigu̶re marĩ ĩñaã sũcã”, jĩĩyigu̶, jĩĩ wedeyigu̶ Jesús.

Lucas 16

1 Jesús cũ̶ũ̶ wãcũrémena cũ̶ũ̶ bueráre ate queoré wedenemoyigu̶: —Sĩcũ̶ basocú̶ niyeru pairó cu̶ogú̶ cũ̶ũ̶yere dutibosagu̶ cu̶oyígu̶. Ãpẽrãpé wáa, cũ̶ũ̶pu̶re wedesãyira: “Mu̶u̶ye niyerure tiibatégu̶ tiii”, jĩĩyira. 2 Cũ̶ũ̶rẽ dutigú̶ cũ̶ũ̶rẽ atiduti, jĩĩyigu̶: “Mu̶u̶rẽ wedesããwã. Mu̶u̶ paderé jóaturipũrẽ yu̶u̶re wiyayá. Mu̶u̶ yéere dutibosagu̶ niiricu sáa”, jĩĩyigu̶. 3 Cũ̶ũ̶pe wãcũyigu̶: “Yu̶u̶re dutigú̶ yu̶u̶re cõãgũ̶du̶ tiii. ¿Yu̶u̶ deero tiigú̶dari? Yu̶u̶ tutuaro paderére põõtẽ́õricu sáa. Ãpẽrãrẽ́ niyeru sãĩduígu̶, bobo niigũ̶dacu. 4 Jã́ã, yu̶u̶ tiiádarere masĩtoaa. Biiro yu̶u̶ tiirí, yu̶u̶ paderé manirĩ́, yu̶u̶ masĩrã́ cṹ̶ãye wiseripu̶ ‘sããati, niijãña’ jĩĩãdacua yu̶u̶re”, jĩĩ wãcũyigu̶. 5 ’Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ wãcũãrirobirora tiiyígu̶: Cũ̶ũ̶rẽ dutigú̶re wapamórã niipetirare sĩquẽrã dícu̶ atidutiyigu̶. Jeasu̶guegu̶re sãĩñáyigu̶: “Mu̶u̶ yu̶u̶re dutigú̶re ¿noquẽ wapamóĩ?” 6 “Yu̶u̶ u̶se cienpa posecu̶tírepare wapamóã”, jĩĩyigu̶. “Ãjã, mu̶u̶ wapamóre jóaturipũ atipṹ niiã. Ãno duiya. Ateré boyeromena wasojã́ña. U̶se cincuentapa dícu̶re jóatuya”, jĩĩyigu̶. 7 ’Cũ̶ũ̶mena wedeseari siro, ãpĩrẽ́ sãĩñáyigu̶: “Mu̶u̶te ¿noquẽ wapamóĩ?” “Cienpori trigopori wapamóã”, jĩĩyigu̶. “Ãjã, mu̶u̶ wapamóre jóaturipũ atipṹ niiã. Ateré wasojã́ña. Ochentapori dícu̶re jóatuya”, jĩĩyigu̶. 8 ’Niyeru pairó cu̶ogú̶, cũ̶ũ̶yere dutibosagu̶ ñañagṹ̶ cũ̶ũ̶ tiimenírere masĩgũ̶, “meninetṍjõããyi” jĩĩyigu̶. ’Atibú̶reco macãrã Cõãmacũ̶rẽ padeohéra ãñurõ meniĩ́ya cṹ̶ã tiirére. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeorá nemorṍ meniĩ́ya, jĩĩyigu̶ Jesús. 9 Cṹ̶ãrẽ wedenemoyigu̶: —Yu̶u̶re tu̶oyá: Mú̶ã atibú̶reco maquẽ niyeru, apeyé cu̶ocú. Teeména ãpẽrãrẽ́ tiiápuya. Mú̶ãrẽ maĩã́dacua. Mú̶ã cu̶oré petiári siro, mú̶ã tiiápurira Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ mú̶ãrẽ bocaadacua. 10 ’Bú̶ri niirére ãñurõ tiigú̶no u̶pu̶tí maquẽcãrẽ ãñurõ tiii. Bú̶ri niirére ãñurõ tiihégu̶nope u̶pu̶tí maquẽcãrẽ ãñurõ tiiríi. 11 Teero biiri mú̶ã atibú̶reco maquẽmena ãñurõ tiihéra, Cõãmacũ̶yere ãñurõ tiirícu. 12 Mú̶ã ãpĩyére ãñurõ cotebosahera, mú̶ãye niiboariguere ñeericu. 13 ’Sĩcũ̶ pu̶arã́rẽ padecotemasĩriqui. Sĩcũ̶rẽ maĩríqui; ãpĩpére maĩquí. Sĩcũ̶rẽ padeoquí; ãpĩpére netõnu̶cã́qui. Mú̶ã niyerure maĩrã́, Cõãmacũ̶pere maĩrícu, jĩĩyigu̶. 14 Jesús jĩĩrére fariseo basoca tu̶oyíra. Cṹ̶ã niyeru maĩrã́ niijĩrã, cũ̶ũ̶rẽ buijã́yira. 15 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ã basocá ĩñacoropu̶ ãñurã́ tiiróbiro niimiã. Cõãmacũ̶pe mú̶ã ñañarõ wãcũrére masĩjãqui. Basocá ñañarére “ãñuré niiã” jĩĩrére Cõãmacũ̶ boorídojãqui. 16 ’Moisére dutiré cṹũrigue, profetas jóarigue mú̶ãrẽ dutiré niiriro niiwũ̶, Juan jeaadari su̶guero. Cũ̶ũ̶ jearémena Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niiãdarere wedenoã. Cũ̶ũ̶ dutiré niirṍpu̶ niipetira bayiró sããwadu̶gacua. 17 ’Ũ̶mu̶ã́se, atibú̶reco petijṍããdacu. Petipacári, Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ niiré petirícu. Diamacṹ̶ maquẽ niirucujããdacu. 18 ’Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ nu̶morẽ́ cõãgũ̶, apegoré nu̶mocu̶tigu̶, ñañarõ tiigú̶ tiiquí. Manu̶ cõãnorigomena nu̶mocu̶tigu̶cã ñañarõ tiigú̶ tiiquí, jĩĩyigu̶. 19 Jesús atequetiré wedeyigu̶: —Sĩcũ̶ basocú̶ pee apeyé cu̶ogú̶ niiyigu̶. Ãñuré suti wapapacáre dícu̶ sãñayigu̶. Bú̶recoricõrõ boseyarucuyigu̶. 20 Sĩcũ̶ bóaneõgũ̶ cũ̶ũ̶ya wii sããwaro yepapu̶ duirucuyigu̶. Cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶ niipetiro cãmi bóayigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Lázaro. 21 Cũ̶ũ̶ pee apeyé cu̶ogú̶ya mesapu̶ tiibatédiocorere yaa, yapidu̶gamiyigu̶. Díayia jea, cũ̶ũ̶ cãmirẽ neniyíra. 22 ’Sicabu̶reco diajõãyigu̶. Ángelea cũ̶ũ̶rẽ néewayira Abraham pu̶topu̶. Too síro pee apeyé cu̶ogú̶cã diajõãyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ yaajã́yira. 23 Pee cu̶ogú̶ niimiãrigu̶ diariraniãrã niirṍpu̶ jea, ñañarõ netõgṹ̶ tiiyígu̶. Toopú̶ cũ̶ũ̶ ĩñamu̶õcogu̶, yoaropu̶ Abrahamrẽ ĩñayigu̶. Lázaro cũ̶ũ̶mena niiyigu̶. 24 Cũ̶ũ̶rẽ ĩñagũ̶, bayiró wedeseremena jĩĩyigu̶: “Pacu̶ Abraham, yu̶u̶re bóaneõ ĩñaña. Yu̶u̶ pu̶topu̶ Lázarore ticocoya. Cũ̶ũ̶ ati, cũ̶ũ̶ya wãmosṹãmena oco soa, yu̶u̶ ñemerõrẽ yu̶su̶ásãrĩ tiigú̶ atiaro. Yu̶u̶ atipecámepu̶ ñañarõ netõgṹ̶ tiigá”, jĩĩmiyigu̶. 25 ’Abraham cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: “Yáa wedegu̶, wãcũña: Mu̶u̶ catigu̶, ãñuré cu̶otóaawũ̶. Lázarope bayiró ñañarõ netõwĩ́. Mecũ̶tígã cũ̶ũ̶ ãnopú̶re yeeripũna u̶senire ñeeĩ. Mu̶u̶pe ñañarõ netõgṹ̶ tiia. 26 Dee tii ticocomasĩriga: Marĩ decopu̶re ũ̶cũ̶ã́ri coaca niijãã. Ũ̶sãmena niirã́ mú̶ã pu̶topu̶ wáadu̶gari, dee tii masĩña maniã. Mú̶ã pu̶topu̶ niirã́cã ũ̶sã pu̶topu̶ atimasĩriya”, jĩĩyigu̶. 27 ’Pee cu̶ogú̶ niimiãrigu̶ jĩĩyigu̶: “Too docare yu̶u̶ mu̶u̶rẽ sãĩã, pacu̶. Lázarore yu̶u̶ pacu̶ya wiipu̶ ticocoya. 28 Toopú̶re yu̶u̶ sicamoquẽñerã baira cu̶oa. Cṹ̶ãrẽ wedegu̶ wáaaro, ãno yu̶u̶ ñañarõ netõrṍpu̶ atirijããrõ jĩĩgũ̶”, jĩĩmiyigu̶. 29 ’Abraham jĩĩyigu̶: “Cṹ̶ã Moisés jóariguere, profetas jóariguere cu̶ocúa. Teeré padeoáro”, jĩĩyigu̶. 30 ’Pee cu̶ogú̶ niimiãrigu̶ yu̶u̶yigu̶: “Teerora niiã, niirõpeja, pacu̶ Abraham; sĩcũ̶ diarigu̶pu̶ bauá wederi, cṹ̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasoádacua”, jĩĩmiyigu̶. 31 ’Abraham cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: “Moisés jóariguere, profetas jóariguere padeohéra, diarigu̶pu̶ bauá wederi, nemorṍ padeorícua”, jĩĩyigu̶.

Lucas 17

1 Jesús cũ̶ũ̶ bueráre jĩĩyigu̶: —Ãpẽrãrẽ́ ñañarõ jĩĩcõãsãre niirucujããdacu. Ñañarõ jĩĩcõãsãgũ̶norẽ ñañanemorõ wáaadacu. 2 Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re padeorágãrẽ ñañaré tiidutíri, cũ̶ũ̶rẽ nemorṍ ñañarõ wáaadacu. Cũ̶ũ̶rẽ ũ̶tãgã pairígamena cũ̶ũ̶ wãmu̶ãpu̶ siatúyo, día pairímaapu̶ cõãñocori, nemorṍ ãñubocu. 3 Mú̶ãrẽ wedetoaa mée. ’Mu̶u̶ya wedegu̶ mu̶u̶rẽ ñañaré tiirí, cũ̶ũ̶rẽ “mu̶u̶ ñañaré tiiáwũ̶” jĩĩ wedeya. Cũ̶ũ̶ wãcũpati, wasorí, cũ̶ũ̶rẽ acabóya. 4 Cũ̶ũ̶ sietecõrõ sicabu̶reco mu̶u̶rẽ ñañaré tiirí, sietecõrõ mu̶u̶rẽ acabóre sãĩrĩ́, acabóya, jĩĩyigu̶. 5 Jesús beserira cũ̶ũ̶rẽ sãĩyíra: —Ũ̶sãrẽ padeoré ticonemoña, jĩĩyira. 6 Marĩ Õpũ̶ yu̶u̶yigu̶: —Mostazape péeripegã niiã. Mú̶ã padeoré tiipecõrõgã niirĩ, atigú̶ yucu̶gu̶ pairígu̶re “wããwa, día pairímaa decopu̶ nucũrõ wáaya” jĩĩbojĩyu. Mú̶ã padeorí, tiigú̶ mú̶ã dutirobirora wáabojĩyu, jĩĩyigu̶. 7 Jesús apeyé queorémena wedenemoyigu̶: —Apetó tiirá, mú̶ã sĩcũ̶ padecotegu̶ cu̶obócu. Cũ̶ũ̶ otegu̶du̶ ditare coacṹgũ̶ jeaarigu̶ o oveja cotegu̶ jeaarigu̶ coerí, ¿deero jĩĩgari cũ̶ũ̶rẽ? “Sããatiya. Duiya, yaagu̶du̶ jĩĩgũ̶”, jĩĩricu. 8 Biirope jĩĩcu: “Yu̶u̶re yaaré quẽnobosáya. Sutiró sotoá macãrõ sãña, yu̶u̶ yaaadarere, yu̶u̶ sĩniã́darere batoya. Yu̶u̶ yaaari siropu̶ yaa, sĩnimasĩ́ã mu̶u̶jã”, jĩĩcu. 9 Padecotegu̶ mu̶u̶ dutirére tiirí ĩñapacu̶, cũ̶ũ̶rẽ “mu̶u̶mena ãñurõ u̶seniã” jĩĩricu. 10 Teero tiirá, mú̶ãcã cũ̶ũ̶ tiiróbirora niipetire Cõãmacũ̶ dutirére tiipetítoara, “ũ̶sã padecotera bú̶ri niirã́ niiã; ũ̶sãrẽ dutiré dícu̶re tiiáwũ̶” jĩĩña, jĩĩyigu̶ Jesús. 11 Jesús cũ̶ũ̶ buerámena Jerusalénpu̶ wáara, Galilea, Samaria pu̶aditá watoapu̶ netõwáyira. 12 Sicamacãpu̶ cṹ̶ã jeari, ũ̶mu̶ã́ pu̶amóquẽñerã õpũ̶ũ̶rĩ bóara bocayira. Yoaropu̶ pu̶tu̶ánu̶cã, 13 su̶oyíra: —Jesús basocáre buegú̶, ũ̶sãrẽ bóaneõ ĩñaña, jĩĩyira. 14 Jesús cṹ̶ãrẽ ĩñagũ̶: —Paiaré ẽñorã́ wáaya, jĩĩyigu̶. Cṹ̶ã maapu̶ wáari, cṹ̶ãye õpũ̶ũ̶rĩ bóare yatipetijõãyiro. 15 Sĩcũ̶ yatiri ĩñagũ̶, cãmepu̶tú̶ayigu̶. Bayiró bu̶su̶rómena Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyigu̶. 16 Jesús pu̶to jea, ditapu̶ munibiácũmu, cũ̶ũ̶rẽ u̶senire ticoyigu̶. Cũ̶ũ̶ Samaria dita macũ̶ niiyigu̶. 17 Jesús jĩĩyigu̶: —Pu̶amóquẽñerãrẽ netõnéãwũ̶. Ãpẽrã́ nuevepe ¿noopú̶ niigari? 18 Ãni judíoayu̶ niihẽgũ̶ dícu̶ Cõãmacũ̶rẽ “ãñunetõjõãĩ” jĩĩ, u̶senire ticogu̶ pu̶tu̶aatiayi, jĩĩyigu̶. 19 Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Wũ̶mu̶nu̶cãña; wáagu̶a. Mu̶u̶ padeojĩ́gũ̶, netõnénoãrigu̶pu̶ pu̶tu̶áa, jĩĩyigu̶. 20 Fariseo basoca Jesuré sãĩñáyira: —Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdare ¿deero biiri jeanu̶cããdari? jĩĩyira. Cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdare baurocá jearicu. 21 “Ãnopú̶ niiã; jõõpu̶ niiã” jĩĩña maniã́dacu. Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdare mú̶ã watoapu̶ niitoaa, jĩĩyigu̶. 22 Cũ̶ũ̶ bueráre jĩĩyigu̶: —Too síro yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ atiditapú̶ pu̶tu̶aatiri bayiró boomíãdacu mú̶ã. “Cũ̶ũ̶rẽ sicabu̶reco marĩ ĩñarĩ, ãñujãboayu”, jĩĩpacara, yu̶u̶re ĩñaricu. 23 Ãpẽrã́ mú̶ãrẽ “ãno niiãwĩ; jõõ niiãyigu̶” jĩĩãdacua. Cṹ̶ã teero jĩĩrĩ, wáarijãña; cṹ̶ãrẽ nu̶nu̶ríjãña. 24 Apetóre bu̶po wã́ãyori, muĩpũ mu̶ãatirope tée cũ̶ũ̶ sããwarope bóesesajõãã. Teero wáarobirora wáaadacu yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ atiadari bu̶reco. 25 Teero wáaadari su̶guero, yu̶u̶re bayiró ñañarõ netõrṍ niirõ tiia ména. Atitó macãrã yu̶u̶re booríadacua. 26 ’Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ pu̶tu̶aatiadari su̶guerogã, Noé niirito wáarirobiro wáaadacu. 27 Noé dooríwu̶capu̶ sããwaadari su̶guero, basocá yaa, sĩni, wãmosía, cṹ̶ã põna numiãrẽ numicũ tiiyíra. Cũ̶ũ̶ sããwari bu̶recore día duanetõrĩ, diapetijõãyira. 28 ’Lot niiritocãrẽ teerora yaa, sĩni, sãĩ, dúa, ote, wiserí tii tiiyíra. 29 Lot Sodoma macãpu̶ niimiyigu̶. Cũ̶ũ̶ cu̶tu̶wári bu̶recore pecame, bayiró asiréperi ñaapeayiro. Teeména basocá diapetijõãyira. 30 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ pu̶tu̶aatiadari bu̶recore teerora tiiádacua. 31 ’Tiibu̶recore sĩcũ̶ wii sotoápu̶ pesaboqui. Cũ̶ũ̶ye wii popeapu̶ niirére diiwá, néegũ̶ sããwaripacu̶, dutijṍããrõ. Wesepú̶ padegú̶cã wiipú̶ pu̶tu̶awaripacu̶, dutijṍããrõ. 32 Lot nu̶morẽ wáariguere wãcũña. 33 Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ catirí bu̶recorire maĩgṹ̶, catiré petihére bu̶arígu̶daqui. Cũ̶ũ̶ catirí bu̶recorire maĩhẽ́gũ̶pe catiré petihére bu̶agú̶daqui. 34 ’Yu̶u̶re tu̶oyá: Teero wáaadari ñami pu̶arã́ cõãrṍpu̶ cõãã́dacua. Sĩcũ̶ néemu̶ãnogũ̶daqui; ãpĩ pu̶tu̶águ̶daqui. 35 Pu̶arã́ numiã sĩcãrõména trigo wãñiãrã́ niiãdacua. Sĩcõ néemu̶ãnogõdaco; apegó pu̶tu̶ágodaco. 36 Pu̶arã́ sĩcãrõména wesepú̶ niiãdacua. Sĩcũ̶ néemu̶ãnogũ̶daqui; ãpĩ pu̶tu̶águ̶daqui, jĩĩyigu̶. 37 Cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: —Ũ̶sã Õpũ̶, ¿noopú̶ teero wáaadari? jĩĩyira. “Niipetira masĩãdacua” jĩĩgũ̶, queorémena yu̶u̶yigu̶: —Bóara niirṍpu̶ yucaa neãcua, jĩĩyigu̶.

Lucas 18

1 Jesús cũ̶ũ̶ bueráre “duucṹrõ manirṍ Cõãmacũ̶rẽ sãĩrucújãña” jĩĩgũ̶, ate queorémena wedeyigu̶. 2 —Sicamacãpu̶ sĩcũ̶ queti beserí basocu̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶rẽ cuiriyigu̶. Basocáre teero ĩñajãyigu̶. 3 Tiimacãpu̶re sĩcõ wapewio niiyigo. Coo cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ wáarucuyigo, coore ñañarõ tiigú̶mena quẽnodutígodo. 4 Yoari tiiápuriyigu̶. Too síro wãcũyigu̶: “Yu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ cuiri, basocáre teero ĩñajãpacu̶, 5 atigó wapewioyere quẽnogṹ̶da. Yu̶u̶ teero tiirí, yu̶u̶re potocṍdujãgõdaco. Teero tiihégu̶, coo naĩrõ atiri, põõtẽ́õribocu”, jĩĩyigu̶, jĩĩ wedeyigu̶ Jesús. 6 Marĩ Õpũ̶ wedenemoyigu̶: —Queti beserí basocu̶ ñañagṹ̶ tiirére wãcũña. Cũ̶ũ̶ ñañagṹ̶ niipacu̶, wapewiore tiiápuyigu̶. 7 ¿Nemorṍ Cõãmacũ̶pe cũ̶ũ̶ beserirare tiiápugu̶dari? ¿Ñamirĩ́, bú̶recori cũ̶ũ̶rẽ sãĩrã́rẽ máata yu̶u̶gu̶dari? 8 Yu̶u̶re tu̶oyá: Pearó manirṍ cṹ̶ã sãĩrére yu̶u̶gu̶daqui. Cũ̶ũ̶ teero yu̶u̶pacari, yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ atibú̶recopu̶ pu̶tu̶aatiri, ¿basocá padeorémena sãĩrã́rẽ bu̶agú̶dari? Bu̶arícu, jĩĩyigu̶. 9 Jesús pu̶to ãpẽrã́ tu̶orá jeayira. Cṹ̶ã “Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ ãñuré tiirá niiã” jĩĩ wãcũmiyira. Cṹ̶ã teero wãcũjĩrã, ãpẽrãrẽ́ booríyira. Teero tiigú̶, ate queorémena cṹ̶ãrẽ wedeyigu̶: 10 —Pu̶arã́ ũ̶mu̶ã Cõãmacũ̶wiipu̶ súubusera sããwayira. Sĩcũ̶ fariseo basocu̶ niiyigu̶. Ãpĩ romanuã õpũ̶rẽ niyeru wapasébosari basocu̶ niiyigu̶. 11 Fariseo basocu̶ nucũ, súubusegu̶ jĩĩyigu̶: “Cõãmacũ̶, yu̶u̶ ãpẽrã́ tiiróbiro niiria. Teero tiigú̶, mu̶u̶rẽ u̶senire ticoa. Cṹ̶ã ãpẽrãyére tiiditóremena néejãcua; ñañaré tiihérare wedesãcua; nu̶mocu̶tira niipacara, ãpẽrã́ numiã́mena ñeeapecua. Yu̶u̶ ĩ́ni niyeru wapasébosari basocu̶ tiiróbiro niiria. 12 Yu̶u̶ sica semanarẽ pu̶abú̶reco betia. Cien wapatágu̶, pu̶amóquẽñe yu̶u̶ wapatárere mu̶u̶rẽ ticoa”, jĩĩmiyigu̶. 13 Niyeru wapasébosari basocu̶pe yoaropu̶ pu̶tu̶ánu̶cã, ĩñamu̶õcoriyigu̶. Bayiró wãcũpatijĩgũ̶, cũ̶ũ̶ cutirore páa, jĩĩyigu̶: “Cõãmacũ̶, yu̶u̶re bóaneõ ĩñaña; yu̶u̶ ñañarére tiijã́miã”, jĩĩyigu̶. 14 Jesús jĩĩnemoyigu̶: —Yu̶u̶re tu̶oyá: Niyeru wapasébosari basocu̶ Cõãmacũ̶ acabónoãrigu̶pu̶ cũ̶ũ̶ya wiipu̶re coeyígu̶. Fariseo basocu̶pe acabónoriyigu̶. “Yu̶u̶ ãpẽrã́ nemorṍ basocú̶ ãñugṹ̶ niiã” jĩĩ wãcũgũ̶rẽ “bú̶ri niigṹ̶ niiã mu̶u̶” jĩĩgũ̶daqui Cõãmacũ̶. Teero jĩĩ wãcũhẽgũ̶pereja Cõãmacũ̶ ãpẽrãrẽ́ padeorí tiigú̶daqui, jĩĩyigu̶ Jesús. 15 Wĩmarãrẽ Jesús pu̶to néewayira ñaapeódutira. Jesús buerá teero tiirí ĩñarã, cṹ̶ãrẽ néewarare tutimiyira. 16 Jesupé cṹ̶ãrẽ atiduti, jĩĩyigu̶: —Wĩmarã yu̶u̶ pu̶to atiaro. Cãmotárijãña. Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ wãcũnu̶nu̶serano ãniãgã tiiróbiro wãcũrã́ niiĩya. 17 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Ãniãgã tiiróbiro Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ wãcũnu̶nu̶se tiihéranorẽ cũ̶ũ̶ dutiré cṹ̶ãpu̶re jeaboariguere cṹ̶ãrẽ jearicu, jĩĩyigu̶. 18 Judíoare Dutirá Peti menamacũ̶ Jesuré sãĩñáyigu̶: —Basocáre buegú̶ ãñugṹ̶, ¿yu̶u̶ ñeenó tiigú̶dari, catiré petihére bu̶adu̶gágu̶? jĩĩyigu̶. 19 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Mu̶u̶ yu̶u̶re “ãñugṹ̶” jĩĩã. Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã ãñugṹ̶ niiĩ. 20 Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ dutiré cṹũriguere masĩcu. “Ãpĩ nu̶morẽ ñeeaperijãña. Basocáre sĩãríjãña. Yaaríjãña. Ãpẽrãrẽ́ jĩĩditoremena wedesãrijãña. Mu̶u̶ pacu̶, mu̶u̶ pacore padeoyá”, jĩĩã, jĩĩyigu̶. 21 —Yu̶u̶ wĩmagũ̶pu̶ra tee niipetirere tiimú̶ãatimiwũ̶, jĩĩmiyigu̶. 22 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶rẽ sicawãme du̶sajã́ã ména. Mu̶u̶ cu̶orére dúapetijãña. Tee dúa wapatáariguere bóaneõrãrẽ batoya. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ pu̶topu̶re pee ãñuré bu̶agú̶dacu. Túajea, ati, yu̶u̶re nu̶nu̶wá, jĩĩmiyigu̶. 23 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, tu̶sarijõãyigu̶. Cũ̶ũ̶ pee peti apeyé cu̶ogú̶ niiyigu̶. 24 Cũ̶ũ̶ tu̶sarijõãrĩ ĩñagũ̶, Jesús jĩĩyigu̶: —Pee apeyé cu̶oráno Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ tiinu̶nú̶sedu̶gari, wisió niicu. 25 Wáicu̶ camello wãmecu̶tigu̶ awigá copegãpu̶ sããcãmewitimasĩriqui. Toorá nemocú, pee apeyé cu̶oráno Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ tiinu̶nú̶sedu̶garipereja, jĩĩyigu̶. 26 Cũ̶ũ̶ jĩĩrére tu̶orá sãĩñáyira: —Too docare ¿noãpé netõnénoãdari? 27 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Basocá cṹ̶ã basiro netõnémasĩriya. Cõãmacũ̶pereja wisióre manidójãã, jĩĩyigu̶. 28 Pedro jĩĩyigu̶: —Tu̶oyá ména. Ũ̶sãpe niipetire ũ̶sã cu̶oríguere cṹũjõãatiwu̶, mu̶u̶mena nu̶nu̶ã́da jĩĩrã. 29 Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Sĩcũ̶ yu̶u̶re maĩgṹ̶ cũ̶ũ̶ya wii, cũ̶ũ̶ nu̶mo, cũ̶ũ̶ baira, cũ̶ũ̶ pacu̶sũ̶mu̶ã, cũ̶ũ̶ põnarẽ́ cṹũjõã, “Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdare quetire wedegu̶ wáagu̶da” jĩĩgṹ̶nope 30 cũ̶ũ̶ cṹũwarigue nemorṍ bu̶agú̶daqui atibú̶recopu̶re. Too síropu̶cãrẽ Cõãmacũ̶mena catiré petihére bu̶agú̶daqui, jĩĩyigu̶. 31 Jesús cũ̶ũ̶ buerá docere su̶owá, jĩĩyigu̶: —Mú̶ã ĩñaã: Marĩ Jerusalénpu̶ wáara tiia. Toopú̶ profetas jóariguebirora wáaadacu. Niipetire cṹ̶ã “biiro wáaadacu niipetira sõwũ̶rẽ” jĩĩrirobirora yu̶u̶re wáaadacu. 32 Toopú̶ yu̶u̶ niipetira sõwũ̶rẽ judíoa niihẽrã dutirápu̶re ticoadacua. Yu̶u̶re buijã́, ñañarõ jĩĩ, u̶secó eobatétu, 33 tãna, sĩãã́dacua. Itiábu̶reco siro masãgũ̶dacu, jĩĩyigu̶. 34 Cũ̶ũ̶ buerá teeré tu̶omasĩ́riyira. “Ñeenórẽ wedesegu̶ tiii”, jĩĩmasĩriyira. Tu̶omasĩ́ña maniréno niiyiro. 35 Jesús Jericó pu̶topu̶ jeagu̶du̶ tiirí, sĩcũ̶ maa wesapu̶ niyeru sãĩduíyigu̶. Cũ̶ũ̶ capeari baunóhẽgũ̶ niiyigu̶. 36 Pau̶ basocá wáari tu̶ogú̶: —¿Deero wáai? jĩĩ sãĩñáyigu̶. 37 —Jesús Nazaret macã macũ̶ netõwágu̶ tiii, jĩĩyira. 38 Teero tiigú̶, bayiró bu̶su̶rómena jĩĩyigu̶: —¡Jesús, David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶, yu̶u̶re bóaneõña! jĩĩyigu̶. 39 Cũ̶ũ̶ pu̶to netõwára: —Nocõrõrã ditamaníjõãña, jĩĩ tutimiyira. Cũ̶ũ̶pe jĩĩnemosãjãyigu̶: —¡David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶, yu̶u̶re bóaneõña! jĩĩyigu̶. 40 Jesupéja pu̶tu̶ánu̶cã, cũ̶ũ̶rẽ néeatidutiyigu̶. Cũ̶ũ̶ pu̶to jeari, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyigu̶. 41 —¿Mu̶u̶rẽ deero tiirí boogári? jĩĩyigu̶. —Õpũ̶, yu̶u̶re ĩñarĩ tiiyá, jĩĩyigu̶. 42 —Jáu̶. Ĩñaña sáa. Mu̶u̶ padeojĩ́gũ̶, netõnénoãrigu̶pu̶ pu̶tu̶áa, jĩĩyigu̶. 43 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, ĩñajõãyigu̶ sáa. Ĩña, Jesuré nu̶nu̶wágu̶ra, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyigu̶. Niipetira cũ̶ũ̶rẽ teero wáari ĩñarã, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyira.

Lucas 19

1 Jesús Jericópu̶ jea, netõwágu̶ tiiyígu̶. 2 Toopú̶ sĩcũ̶ pee apeyé cu̶ogú̶ niiyigu̶. Romanuã õpũ̶rẽ wapasébosari basoca dutigú̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Zaqueo. 3 “¿Deero biigú̶ niiĩ Jesús?” jĩĩ, ĩñadu̶gamiyigu̶. Cũ̶ũ̶ ũ̶mu̶hẽ́gũ̶gã niijĩgũ̶, deero ĩñamasĩriyigu̶. Pau̶ basocá niiyira. 4 “Jesuré ĩñagũ̶du̶” jĩĩgũ̶, cũ̶ũ̶ netõwáadaropu̶ cu̶tu̶wáyigu̶. Cu̶tu̶wá, sicagú̶ yucu̶gu̶pu̶ mu̶ãwayigu̶. 5 Jesús too netõwágu̶, ĩñamu̶õco, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Zaqueo, boyero diiátiya. Mecũ̶ãrẽ mu̶u̶ya wiipu̶ pu̶tu̶ácũmugũ̶da, jĩĩyigu̶. 6 Boyeromena diiwá, Jesuré u̶seniremena bocagu̶ wáayigu̶. 7 Niipetira teeré ĩñarã, wedepatiyira: —Jesús ñañaré tiirépigu̶ya wiipu̶ pu̶tu̶ácũmugũ̶ wáaawĩ, jĩĩyira. 8 Too síro Zaqueo wũ̶mu̶nu̶cã, marĩ Õpũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Ũ̶sã Õpũ̶, tu̶oyá ména. Yu̶u̶ cu̶orére decomena bóaneõrãrẽ ticogu̶da. Yu̶u̶ jĩĩditoremena yaarírare baparicõrõ nemorṍ wiyagú̶da, jĩĩyigu̶. 9 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Mecũ̶ãmena mu̶u̶, mu̶u̶ya wii macãrã ñañaré tiirére netõnénoã. Mu̶u̶cã Abraham pãrãmi niinu̶nu̶segu̶ niiã. 10 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ pecamepu̶ wáaborirare ãmaã, netõnégũ̶ atiwu̶, jĩĩyigu̶. 11 Jesús Zaqueomena wedeseri, too niirã́ tu̶oyíra. Cũ̶ũ̶ Jerusalénpu̶ jeagu̶du̶ tiiyígu̶ mée. Teero tiirá, cṹ̶ã “máata Cõãmacũ̶ basiro dícu̶ dutiréno marĩ pu̶topu̶re niiãdaropu̶ tiia mée” jĩĩ wãcũmiyira. 12 Cṹ̶ã wãcũrére masĩgũ̶, queorémena wedeyigu̶: —Sĩcũ̶ basocú̶ u̶pu̶tí macũ̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ õpũ̶ sõneconogũ̶du̶ tiiyígu̶. “Pu̶tu̶aatigu̶da” jĩĩ, õpũ̶ niiré sããgũ̶ wáajõãyigu̶ yoaropu̶. 13 Cũ̶ũ̶ wáaadari su̶guero, pu̶amóquẽñerã cũ̶ũ̶ye dutibosarare atidutiyigu̶. Cṹ̶ã sĩquẽrãrẽ sĩquẽñequiri niyeruquiri ticoyigu̶. Teequiri pairó wapacu̶tíre niiyiro. Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: “Atequírimena apeyé sãĩ, dúa, wapatánemoña, tée yu̶u̶ coerípu̶”, jĩĩyigu̶. 14 Cũ̶ũ̶ya dita macãrã cũ̶ũ̶rẽ booríyira. Teero tiirá, cũ̶ũ̶ wáari siro, “ ‘cũ̶ũ̶ ũ̶sã õpũ̶ sããrĩ booríga’ jĩĩ wedera wáaya” jĩĩ ticocomiyira ãpẽrãrẽ́. 15 ’Cṹ̶ã teero jĩĩpacari, cũ̶ũ̶ cṹ̶ã õpũ̶ sõneconoyigu̶. Too síro coepu̶tú̶aatiyigu̶. Pu̶tu̶ajea, cũ̶ũ̶ niyeruquiri ticorirare atidutiyigu̶. Cṹ̶ãrẽ sãĩñáyigu̶: “¿Niyeru nocõrõ wapatánemorĩ?” 16 Jeasu̶guegu̶ jĩĩyigu̶: “Yu̶u̶ õpũ̶, mu̶u̶ ticoriquimena pu̶amóquẽñequiri wapatánemowũ̶”, jĩĩyigu̶. 17 Cũ̶ũ̶ õpũ̶ cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: “Ãñurõ tiiyú. Dutibosagu̶ ãñurõ tiigú̶ niiã mu̶u̶. Yu̶u̶ péerogã cṹũremena mu̶u̶ ãñurõ tiiyú. Teero tiigú̶, mu̶u̶rẽ pu̶amóquẽñe macãrĩ dutigú̶ sõnecogu̶da”, jĩĩyigu̶. 18 Too síro ãpĩ jeayigu̶. “Yu̶u̶ õpũ̶, mu̶u̶ ticoriquimena sicamoquẽñequiri wapatánemowũ̶”, jĩĩyigu̶. 19 Cũ̶ũ̶cãrẽ yu̶u̶yigu̶: “Mu̶u̶rẽ sicamoquẽñe macãrĩ dutigú̶ sõnecogu̶da”, jĩĩyigu̶. 20 ’Too síro ãpĩ jeayigu̶. “Ãjã, yu̶u̶ õpũ̶, mu̶u̶yaqui; sutiró caseromena cõma, ĩñanojãwũ̶. 21 Yu̶u̶ masĩã: Mu̶u̶ bóaneõ ĩñaré cu̶oría. Mu̶u̶ tiirípacu̶, ãpẽrã́ paderémena wapatáa. Mu̶u̶ oteripacu̶, ãpẽrã́ oteriguere néeã. Teero tiigú̶, mu̶u̶rẽ cuiwu̶”, jĩĩyigu̶. 22 Cṹ̶ã õpũ̶ cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: “Mu̶u̶ dutibosagu̶ ñañagṹ̶ niiã. Mu̶u̶ wedeseremena mu̶u̶ ñañaré tiirére besenotoaa. Mu̶u̶ yu̶u̶ bóaneõ ĩñaré cu̶ohérere masĩãyu. Yu̶u̶ tiirípacu̶, ãpẽrã́ paderémena wapatárere masĩãyu. Yu̶u̶ oteripacu̶, ãpẽrã́ oteriguere néerere masĩãyu. 23 Teeré masĩpacu̶, ¿deero tiigú̶ yée niyerure niyeru ĩñanori wiipu̶ bu̶cu̶ádutigu̶ cṹũriri? Mu̶u̶ cṹũrĩ, yu̶u̶ coegú̶, tiiwiipú̶ bu̶cu̶áremena ñeenemoboajĩyu”, jĩĩyigu̶. 24 Toopú̶ niirã́rẽ jĩĩyigu̶: “Tiiquire ẽmajãña. Pu̶amóquẽñequiri cu̶ogú̶pere ticoya”, jĩĩyigu̶. 25 Cṹ̶ã jĩĩyira: “Ũ̶sã õpũ̶, cũ̶ũ̶ pu̶amóquẽñequiri cu̶otóai”, jĩĩyira. 26 Cṹ̶ã õpũ̶ jĩĩyigu̶: “Yu̶u̶re tu̶oyá: Pee cu̶ogú̶norẽ nemorṍ ticonoãdacu. Cu̶ohégu̶nopere cũ̶ũ̶ cu̶omírere ẽmajãnoãdacu. 27 Mecũ̶tígã yu̶u̶ õpũ̶ sããrĩ boorírirare ãnopú̶ néeatiya. Yu̶u̶ ĩñacoropu̶ cṹ̶ãrẽ sĩãñá”, jĩĩyigu̶, jĩĩ wedeyigu̶ Jesús. 28 Jesús teeré jĩĩtoa, Jerusalénpu̶ wáagu̶, cṹ̶ãrẽ su̶gueyigu̶. 29 Toopú̶ wáagu̶, Betfagé, Betania macãrĩpu̶ jeagu̶du̶ tiiyígu̶. Teemacãrĩ Ũ̶tãgṹ̶ Olivo pu̶to niiã. Toopú̶ cũ̶ũ̶ buerá pu̶arã́rẽ jĩĩyigu̶: 30 —Iimacã marĩ díamacũ̶ niirí macãpu̶ wáaya. Toopú̶ jeara, sĩcũ̶ burro wĩmagũ̶ siatúnu̶cõãrigu̶re bu̶ajeáadacu. Cũ̶ũ̶ pesaya manigṹ̶ niiqui ména. Cũ̶ũ̶rẽ jõã, néeatiya. 31 Mú̶ãrẽ “¿deero tiirá cũ̶ũ̶rẽ jõãĩ?” jĩĩrĩ, “marĩ Õpũ̶ booáwĩ” jĩĩña, jĩĩyigu̶. 32 Cũ̶ũ̶ ticocoarira wáa, cũ̶ũ̶ jĩĩãrirobirora bu̶ajeáyira. 33 Cṹ̶ã burrore jõãrã́ tiirí, cũ̶ũ̶ õpãrã́ cṹ̶ãrẽ: —¿Deero tiirá cũ̶ũ̶rẽ jõãĩ? jĩĩyira. 34 —Marĩ Õpũ̶ booáwĩ, jĩĩ yu̶u̶yira. 35 Jesús pu̶to néewa, burro sotoapu̶ cṹ̶ãye suti sotoá maquẽrẽ tuuwépeoyira. Jesuré cũ̶ũ̶ sotoapu̶ mu̶ãpeadutiyira. 36 Jesús cũ̶ũ̶ sotoapu̶ pesawari, basocá cũ̶ũ̶rẽ padeorá, cṹ̶ãye suti sotoá maquẽrẽ maapu̶ sẽ́õcũyira. 37 Jesús Ũ̶tãgṹ̶ Olivo diiwáropu̶ jeari, niipetira cũ̶ũ̶ buerére nu̶nu̶rã́ cṹ̶ã ĩñariguere wãcũrã, u̶seninu̶cãyira. Niipetire Jesús tutuaremena tiiẽ́ñoriguecãrẽ wãcũrã, bayiró bu̶su̶rómena Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyira. 38 —¡Cõãmacũ̶ ticodiocorigu̶ marĩ Õpũ̶rẽ ãñurõ tiiáro! ¡Ũ̶mu̶ã́sepu̶re ãñurõ niirecu̶tiaro! ¡Niipetira Cõãmacũ̶rẽ “ãñunetõjõãĩ” jĩĩ, u̶senire ticoaro! jĩĩyira. 39 Sĩquẽrã fariseo basoca toopú̶ niirã́ Jesuré jĩĩyira: —Basocáre buegú̶, mu̶u̶rẽ nu̶nu̶rã́rẽ ditamanídutiya, jĩĩyira. 40 Jesús yu̶u̶yigu̶: —Yu̶u̶re tu̶oyá: Cṹ̶ã ditamaníãtã, Cõãmacũ̶ ate ũ̶tãperire bayiró bu̶su̶rómena wedeseri tiigú̶daqui, jĩĩyigu̶. 41 Jesús Jerusalén pu̶topu̶ jea, tiimacãrẽ ĩñacogu̶, utiyigu̶. 42 Tiimacã macãrãrẽ, too síro macãrãrẽ wãcũgũ̶, jĩĩyigu̶: —Mecũ̶ãrẽ mú̶ã ãñurõ niirecu̶tirere Cõãmacũ̶ ticorére masĩrĩ, ãñuboajĩyu. Mú̶ã masĩdu̶gahere wapa masĩricu. 43 Mú̶ãrẽ ñañarõ netõré bu̶recori atiadacu. Teebu̶recorire mú̶ãrẽ ĩñatutira atimacãrẽ́ niipetireniñarĩpu̶ cãmotáadacua, mú̶ãrẽ witiwari jĩĩrã. 44 Niipetire mú̶ãyere cõããdacua. Mú̶ãrẽ sĩãpetíjããdacua. Mú̶ã weere wiserire ũ̶tãqui apequí sotoápu̶ weemu̶ãrigue pu̶tu̶áricu. Mú̶ã Cõãmacũ̶ netõnéri bu̶reco jeari ĩñamasĩhẽre wapa teero wáaadacu, jĩĩyigu̶. 45 Jesús Cõãmacũ̶wiipu̶ sããjeagu̶, dúari basocare cõãwionecoyigu̶. 46 Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jĩĩã: “Yáa wii ‘Cõãmacũ̶mena wedeseri wii niiã’ jĩĩrí wii niiãdacu”, jĩĩ jóare niiã. Mú̶ãpe yaarépira dúari wii niirĩ tiia, jĩĩyigu̶. 47 Bú̶recoricõrõ Jesús Cõãmacũ̶wiipu̶ bueyigu̶. Paiaré dutirá, Moisés jóarigue buerá, ãpẽrã́ u̶pu̶tí macãrã “¿cũ̶ũ̶rẽ deero tii sĩãrṍ booi?” jĩĩyira. 48 Basocá niipetira Jesús wedeserere tu̶onu̶nú̶sera tiiyíra. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ dee tii masĩriyira.

Lucas 20

1 Sicabu̶reco Jesús Cõãmacũ̶wiipu̶ basocáre buegu̶ tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶ye ãñuré quetire wedegu̶ tiiyígu̶. Paiaré dutirá, Moisés jóarigue buerá Jesús pu̶topu̶ jeayira bu̶toá dutirámena. 2 Cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: —Ũ̶sãrẽ wedeya: ¿Noã dutirémena mu̶u̶ teeré tiii? ¿Noã mu̶u̶rẽ dutiré ticori? jĩĩyira. 3 Jesús cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Yu̶u̶cã mú̶ãrẽ sãĩñágũ̶da. Mú̶ã yu̶u̶re wedeya: 4 ¿Noã Juanrẽ́ wãmeõtidutigu̶ ticocoyiri? ¿Cõãmacũ̶ o basocápe ticocoyiri? jĩĩyigu̶. 5 Cṹ̶ãpe cãmerĩ́ wedeseyira: —Marĩ “Cõãmacũ̶ ticocorigu̶ niiwĩ” jĩĩrĩ, cũ̶ũ̶ marĩrẽ “too docare ¿deero tiirá cũ̶ũ̶rẽ padeoríri?” jĩĩboqui. 6 Marĩ “basocá cũ̶ũ̶rẽ ticocorira niiwã” jĩĩãtã, niipetira marĩrẽ ũ̶tãperimena déesĩããdacua. “Juan profeta niiwĩ” jĩĩ padeoóya, jĩĩyira. 7 Teero tiirá, Jesuré: —Ticocorigu̶re masĩriga, jĩĩjãyira. 8 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶cã mú̶ãrẽ “ate dutirémena teeré tiia” jĩĩ wederia, jĩĩyigu̶. 9 Jesús basocáre ate queorémena wedenu̶cãyigu̶: —Sĩcũ̶ ũ̶mu̶ niiyigu̶ u̶se wese oterigu̶. Oteri siro, ãpẽrãrẽ́ tiiditare wasoyigu̶. Wasoari siro, aperopú̶ wáayigu̶ yoari niigũ̶ wáagu̶. 10 U̶se du̶cacu̶tirito niirĩ, sĩcũ̶ cũ̶ũ̶rẽ padecotegu̶re ticocomiyigu̶. Cũ̶ũ̶ya dita cũ̶ũ̶ wasorirare “u̶se cṹ̶ã dúa wapatárere decomena ticocoaro yu̶u̶re” jĩĩcomiyigu̶. Cũ̶ũ̶ toopú̶ jeari, tiidita wasorira cũ̶ũ̶rẽ páa, péerogã ticoripacara, pu̶tu̶ócojãyira. 11 Ãpĩ cũ̶ũ̶rẽ padecotegu̶re ticocomiyigu̶ sũcã. Cũ̶ũ̶cãrẽ páa, ñañarõ buijã́, péerogã ticoripacara, pu̶tu̶ócojãyira. 12 Too síro ãpĩrẽ́ ticoconemoyigu̶ sũcã. Cũ̶ũ̶cãrẽ cãmitu, cõãjãyira. 13 ’Tiidita õpũ̶ “¿deero tiigú̶dari yu̶u̶?” jĩĩ wãcũnu̶cãyigu̶. “Yu̶u̶ macũ̶ yu̶u̶ bayiró maĩgṹ̶rẽ ticocogu̶da. Apetó tiirá, cũ̶ũ̶rẽ quioníremena ĩñabocua”, jĩĩmiyigu̶. 14 Õpũ̶ macũ̶ toopú̶ jeari ĩñarã, tiidita wasorira cãmerĩ́ wedeseyira: “Ãnirã́ niiĩ too síropu̶ atiditaré ñeegũ̶du̶. Cũ̶ũ̶rẽ sĩãcó. Cũ̶ũ̶ manirĩ́, atiditá marĩya dita pu̶tu̶áadacu”, jĩĩmiyira. 15 Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ ñee, tiiwese wesapu̶ néewa, sĩãcõã́jãyira, jĩĩ wedeyigu̶. Jesús basocáre sãĩñáyigu̶: —Tiidita õpũ̶ cṹ̶ãrẽ tiiádarere mú̶ãrẽ wedegu̶da. 16 Cũ̶ũ̶ ati, cũ̶ũ̶ya dita wasorirare sĩãcõã́peti, ãpẽrãrẽ́ tiiditare ticojãgũ̶daqui, jĩĩyigu̶. Teeré tu̶orá: —¡Teero wáarijããrõ! jĩĩyira. 17 Jesús cṹ̶ãrẽ ĩña, jĩĩyigu̶: —Wáaadacu. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ jĩĩrére tu̶oyá: Wii weerira ũ̶tãquire booríyira. Cṹ̶ã boorípacari, tiiquira u̶pu̶tí macãqui pu̶tu̶áwu̶ tiiwiipú̶re. 18 Tiiqui sotoapu̶ ñaapeagu̶ mu̶tãjõãgũ̶daqui. Tiiqui cũ̶ũ̶ sotoapu̶ ñaapeaatã, ãñurõ mu̶tãpetijõãgũ̶daqui, jĩĩyigu̶. 19 Moisés jóarigue buerá, paiaré dutirá, “tee queorémena marĩrẽ jĩĩtutigu̶ tiiquí” jĩĩ masĩjãyira. Toorá “¿cũ̶ũ̶rẽ deero tii ñeerõ booi?” jĩĩmiyira. Basocáre cuira, ñeemasĩriyira. 20 Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ ĩñanu̶nu̶se, ãpẽrãrẽ́ ĩñadutira ticocoyira. Cṹ̶ãrẽ basocá ãñurã́ tiiróbiro niidutiyira. Cṹ̶ã Jesús merẽã yu̶u̶ri boomíyira. Teeména tiidita dutigú̶pu̶re wedesã ticodu̶gamiyira. 21 Teero tiirá, cṹ̶ã ticocoarira Jesús pu̶to wáa, sãĩñáyira: —Basocáre buegú̶, ũ̶sã masĩã: Mu̶u̶ diamacṹ̶rã wedea; diamacṹ̶rã buea. Basocá niipetirare sĩcãrĩbíro ĩñaã. Cõãmacũ̶ dutirére diamacṹ̶ buea. 22 Teero tiigú̶, ũ̶sãrẽ wedeya: ¿Romanuã õpũ̶rẽ cũ̶ũ̶ niyeru wapasédutirere wapatíadari; o wapatírigarite? jĩĩyira. 23 Jesupé cṹ̶ã ñañarõ tiidu̶gárere masĩjãyigu̶. Teero tiigú̶, jĩĩyigu̶: 24 —Niyeruquire ẽñoñá yu̶u̶re. ¿Noãyá diapóa, noã wãme tusai? jĩĩyigu̶. —César romanuã õpũ̶ye tusaa, jĩĩyira. 25 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Too docare Césaye niirére Césare wiyayá; Cõãmacũ̶yere Cõãmacũ̶rẽ wiyayá, jĩĩyigu̶. 26 Jesuré basocá tu̶ocóropu̶ merẽã yu̶u̶rére bu̶aríyira. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶ yu̶u̶rére tu̶omaníjõãrã, ditamaníjõãyira. 27 Sĩquẽrã saduceo basoca Jesús pu̶to jeayira. Cṹ̶ã “diarira masãmu̶ãricua” jĩĩcua. Jesuré sãĩñáyira: 28 —Basocáre buegú̶, Moisés dutirére jĩĩãda: “Sĩcũ̶ põnamanígũ̶ diaweori, cũ̶ũ̶ bai cũ̶ũ̶ nu̶mo niirigore dúutuaro. Cũ̶ũ̶ coomena cũ̶ũ̶ sõwũ̶ diarigu̶re põnacu̶tíbosaaro”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ Moisés. 29 Sĩcũ̶põna siete niiyira. Cṹ̶ã sõwũ̶ nu̶mocu̶tiyigu̶. Põnamanígũ̶rã diajõãyigu̶. 30 Cũ̶ũ̶ siro macũ̶ cũ̶ũ̶ sõwũ̶ nu̶morẽ dúutumiyigu̶. Cũ̶ũ̶cã põnamanígũ̶rã diajõãyigu̶. 31 Cṹ̶ã siro macũ̶cã coore dúutu, põnamanígũ̶rã diajõãyigu̶. Niipetira cṹ̶ã siro macãrãcã teerora wáayira. Cṹ̶ã siete põnamanípacara, diapetijõãyira. 32 Too síro cṹ̶ã nu̶mo niimirigocã diajõãyigo. 33 Cṹ̶ã siete coore nu̶mocu̶timiyira. Teero tiigó, diarira masãmu̶ãrĩ, ¿nii nu̶mope pu̶tu̶ágodari? jĩĩyira. 34 Jesupé cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Atibú̶recopu̶re ũ̶mu̶ã́, numiã́ nu̶mocu̶ti, manu̶cu̶tiya. 35 Cõãmacũ̶ beserira dia masãmu̶ãri siro, ũ̶mu̶ã́, numiã́ wãmosíaricua. 36 Ángelea tiiróbiro niiĩya. Dianemoricua sáa. Cõãmacũ̶ masõrira niijĩrã, Cõãmacũ̶ põna niiĩya. 37 Diarira masãmu̶ãrere Moisécã cũ̶ũ̶ jóariguemena ẽñorígu̶ niiwĩ. Yucu̶u̶ jũ̶ũ̶rísati quetipu̶ Cõãmacũ̶ “Abraham, Isaac, Jacob Õpũ̶ niiã yu̶u̶” jĩĩriguere jóarigu̶ niiwĩ. 38 Cõãmacũ̶ diarira Õpũ̶ niirii; catirá Õpũ̶pe niiĩ. Cũ̶ũ̶ ĩñacoropu̶ niipetira catiiya, jĩĩyigu̶. 39 Sĩquẽrã Moisés jóarigue buerá Jesuré jĩĩyira: —Basocáre buegú̶, mu̶u̶ diamacṹ̶ peti wedesea. 40 Too síro cũ̶ũ̶rẽ apeyé sãĩñánemodu̶gariyira sáa, “marĩrẽ netõnu̶cã́boqui sũcã” jĩĩrã. 41 Jesús basocáre sãĩñáyigu̶: —¿Deero tiirá “Cõãmacũ̶ beserigu̶ David pãrãmi niiĩ” jĩĩĩ? 42 David basirora Salmopũpu̶ jóarigu̶ niiwĩ: Cõãmacũ̶ jĩĩwĩ yu̶u̶ Õpũ̶rẽ: “Yáa wãmo diamacṹ̶niñape duiya, 43 tée mu̶u̶rẽ ĩñatutirare mu̶u̶ dutiriguere yu̶u̶ ãñurõ yu̶u̶ri tiirípu̶”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 44 David “yu̶u̶ Õpũ̶” jĩĩgũ̶, Cõãmacũ̶ beserigu̶re jĩĩgũ̶ tiirígu̶ niiwĩ, cũ̶ũ̶ pãrãmí niipacari. Teeré ãñurõ wãcũña, jĩĩyigu̶. 45 Niipetira basocá tu̶ocóropu̶ Jesús cũ̶ũ̶ bueráre wedeyigu̶. 46 —Moisés jóarigue buerá tiiróbirora tiirucúrijãña. Cṹ̶ã suti yoaretõ sãña, wáau̶seniya. Macã decopu̶ quioníremena ãñudutiri boocúa. Neãré wiseripu̶ su̶guero maquẽ duirépu̶ dícu̶ duidu̶gacua. Bosebu̶reco tiirópu̶cãrẽ teerora tiidu̶gácua. 47 Niyeru boorá, wapewia numiãye wiserire jĩĩditoremena ẽmacua. Cṹ̶ã yoari Cõãmacũ̶mena wedesera tiiróbiro tiiditóya basocáre. Cṹ̶ãrã ãpẽrã́ nemorṍ ñañarõ tiinóãdara niiĩya, jĩĩyigu̶.

Lucas 21

1 Jesús ĩñacogu̶, niyeru cu̶orá niyeru sã́ãretibaripu̶ pairó niyeru sã́ãrĩ ĩñayigu̶. 2 Sĩcõ wapewio bóaneõgõ pu̶aquí wapamanírequiri sã́ãrĩ ĩñayigu̶. 3 Teeré ĩñagũ̶, jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re igo wapewio bóaneõgõ niipetira nemorṍ ticoyo. 4 Ĩ́niãpeja cṹ̶ãrẽ du̶saríguere ticooya. Coopeja coo cu̶omíãrigue, coo yaaré sãĩbóariguegãrẽ ticopetijãyo, jĩĩyigu̶. 5 Sĩquẽrã cũ̶ũ̶ buerá Cõãmacũ̶wii maquẽrẽ wedeseyira: —Ũ̶tãquiritõ ãñurémena tiirí wii ãñunetõjõãri wii niiã. Cṹ̶ã mamorecã ãñunetõjõãre niiã, jĩĩyira. Jesús cṹ̶ã jĩĩrére tu̶ogú̶, jĩĩyigu̶: 6 —Mú̶ã ãno ĩñaré too síro ũ̶tãqui apequí sotoápu̶ weemu̶ãrigue pu̶tu̶áricu. Niipetire cõãnoãdacu, jĩĩyigu̶. 7 Too síro cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: —Ũ̶sãrẽ buegú̶, mu̶u̶ wedearigue ¿deero biiri wáaadari? ¿Ñeenómena ĩñamasĩnoãdari, ate wáaadari su̶guerogãrẽ? jĩĩyira. 8 Jesús cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Ãñurõ tu̶omasĩ́ña, ãpẽrã́ jĩĩditori jĩĩrã. Pau̶ “yu̶u̶rá niiã; yu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiã” jĩĩãdacua. “Atibú̶reco petiádaro péerogã du̶saa”, jĩĩãdacua. Cṹ̶ãrẽ padeó nu̶nu̶ríjãña. 9 “Cãmerĩ́sĩãrã tiiáwã” jĩĩrĩ tu̶oádacu. “Toopú̶ basocá cṹ̶ã õpãrãrẽ́ cõãrã tiiíya” jĩĩrécãrẽ tu̶oádacu. Teeré tu̶orá, cuirijãña. Tee wáasu̶gueadare niirõ tiia. Teero wáapacari, atibú̶reco petiádaro du̶saádacu ména, jĩĩyigu̶. 10 Cṹ̶ãrẽ jĩĩnemoyigu̶: —Sicapõna macãrã apepõná macãrãmena cãmerĩ́sĩããdacua. Teero biiri sicadita macãrã apeditá macãrãmena cãmerĩ́sĩããdacua. 11 Bayiró dita cãmeñare wáaadacu. Peeditapu̶re ju̶abóare, diaré wáaadacu. Ũ̶mu̶ã́sepu̶re quioré, merẽã bauré bauáadacu. 12 ’Tee wáaadari su̶guero, ãpẽrã́ mú̶ãrẽ ñee, ñañarõ tiiádacua. Mú̶ãrẽ judíoa neãré wiseripu̶ néewa, queti beseadacua. Peresuwiipu̶ sõnecoadacua. Õpãrã́, dutirá pu̶topu̶ néewa, queti beseadacua. Tee niipetirere tiiádacua mú̶ã yu̶u̶re padeoré wapa. 13 Cṹ̶ã teero tiirí, yu̶u̶ mú̶ãrẽ tiirére wedemasĩãdacu. 14 Cṹ̶ãrẽ yu̶u̶adarere wãcũsu̶guerijãña. 15 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ masĩrĩ tiigú̶da cṹ̶ãrẽ yu̶u̶adarere. Teeména mú̶ãrẽ ĩñatutira mú̶ã wedeserere sĩcãrĩbíricua. “Tee diamacṹ̶ niiria”, jĩĩmasĩricua. 16 Mú̶ã pacu̶sũ̶mu̶ã, mú̶ãya wedera, mú̶ã menamacãrã mú̶ãrẽ dutirápu̶re wedesããdacua. Cṹ̶ã teero tiirí, mú̶ã sĩquẽrãrẽ sĩãjã́ãdacua. 17 Niipetira basocá mú̶ãrẽ ĩñatutiadacua yu̶u̶re padeoré wapa. 18 Teero tiipacári, mú̶ãrẽ merẽã wáaãmaricu. 19 Yu̶u̶re padeodúrijãña. Wãcũtutuarucujãña. Teero tiirá, catiré petihére bu̶aádacu. 20 ’Mú̶ã surara Jerusalénrẽ niisodeari ĩñarã, “tiimacãrẽ cõããdaro péerogã du̶saa” jĩĩmasĩãdacu. 21 Teero wáari ĩñarã, Judea ditapu̶ niirã́ ũ̶tãyucu̶pu̶ dutijṍããrõ. Jerusalénpu̶ niirã́ aperopú̶ wáaaro. Cã́pũpu̶ niirã́ tiimacãpu̶ pu̶tu̶awarijããrõ. 22 Teebu̶recori Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jĩĩrõbirora wáaadacu: Cõãmacũ̶ Jerusalén macãrãrẽ ñañarõ tiigú̶daqui. 23 Teero wáare bu̶recori niipacósãnumiãrẽ, põna ũpũrã́ cu̶oráre bóaneõre bu̶recori niiãdacu. Atiditapú̶re bayiró ñañarõ netõré niiãdacu. Cõãmacũ̶ basocáre bayiró peti ñañarõ tiigú̶daqui. 24 Ãpẽrã́ cãmerĩ́sĩãrõpu̶ sĩãnóãdacua. Ãpẽrã́ ñee, niipetire ditapu̶ néewanoãdacua. Apeditá macãrã judíoa niihẽrã Jerusalénrẽ cõãdioco, cu̶tamu̶tṍãdacua. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ dutiriro jeatuaro teero tiiádacua, jĩĩyigu̶. 25 Jesús wedenemoyigu̶: —Teero wáaadari su̶guero, muĩpũ bú̶reco macũ̶, ñami macũ̶, ñocõã́ pee merẽã bauré wasoádacu. Atibú̶reco niipetiropu̶ macãrã día pairímaa, ocoturíre bayiró bu̶su̶ri tu̶orá, u̶cu̶ára, dee tii masĩriadacua. 26 Basocá atibú̶recopu̶re wáaadarere wãcũrã, bayiró cuira, tu̶omasĩ́re petijṍããdacua. Niipetira ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́ cãmeñanoãdacua. 27 Teero wáari, yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ õmebu̶ru̶ápu̶ tutuaremena asibatédiatiri ĩñaãdacua. 28 Tee niipetire wáanu̶cãrĩ, wãcũtutua, u̶seniña. Ũ̶mu̶ã́sepu̶ ĩñamu̶õcoya. Mú̶ãrẽ netõnéãdaro péerogã du̶saádacu, jĩĩyigu̶. 29 Ate queorémena wedeyigu̶: —Higueragu̶, teero biiri niipetire yucu̶ biirecu̶tirere wãcũña. 30 Pṹũrĩ wasorí, “cũ̶ma wáaadaro péerogã du̶saa” jĩĩmasĩnoã. 31 Tee tiiróbirora yu̶u̶ jĩĩãrigue wáari ĩñarã, “Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdare jeaadaro péerogã du̶sacú” jĩĩ masĩña. 32 ’Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Atitó macãrã cṹ̶ã diaadari su̶guero, yu̶u̶ jĩĩãrigue niipetire wáaadacu. 33 Ũ̶mu̶ã́se, atiditá peticódiaadacu. Yu̶u̶ wedesere doca petirícu. Niirucujããdacu. 34 ’Yu̶u̶ pu̶tu̶aatiadari bu̶recore mú̶ã masĩricu. Teero tiirá, mú̶ã ãñurõ niiyueya. Mú̶ã ñañaré tiirére tiirípori jĩĩrã, tiiríjãña. Cũmurijãña. Atibú̶reco maquẽrẽ wãcũpatirijãña. Mú̶ã wãcũña manirṍ yu̶u̶ pu̶tu̶aatiadari bu̶reco jeaadacu. 35 Tiibu̶recore niipetiropu̶ macãrã tãmuãdacua. Teero tiirá, tu̶omasĩ́ña. 36 Mú̶ã ãñurõ ĩñacoya. “Tee ũ̶sã ñañarõ netõã́darere netõnéña” jĩĩrã, Cõãmacũ̶rẽ sãĩrucújãña. Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶rẽ cuiro manirṍ bocaada jĩĩrã, sãĩrucújãña, jĩĩyigu̶. 37 Jesús bú̶recoricõrõ Cõãmacũ̶wiipu̶ bueyigu̶. Ñamirĩrẽ́ Ũ̶tãgṹ̶ Olivopu̶ wáa, niirucuyigu̶. 38 Bóerigã basocá niipetira Cõãmacũ̶wiipu̶ cũ̶ũ̶rẽ tu̶orá wáarucuyira.

Lucas 22

1 Pã púuri tiiré wú̶oya maniré yaarí bosebu̶reco wáaadaro péero du̶sayíro. Tii bosebu̶reco wãmecu̶tia Pascua. 2 Paiaré dutirá, Moisés jóarigue buerá “¿deero tii Jesuré sĩãrṍ boomíĩto?” jĩĩyira. Cũ̶ũ̶rẽ sĩãdu̶gápacara, basocáre cui niiyira. 3 Judas cṹ̶ã “Iscariote” jĩĩgṹ̶rẽ Satanás sããyigu̶. Jesús buerá doce menamacũ̶ niimiyigu̶. 4 Cũ̶ũ̶ paiaré dutirá, Cõãmacũ̶wii coterí basocare dutirá pu̶topu̶ wáayigu̶. Toopú̶ jea, Jesuré ticoadarere cṹ̶ãmena wedeseyigu̶. 5 Cũ̶ũ̶ jĩĩrére tu̶orá, bayiró u̶seniyira. —Mu̶u̶rẽ niyeru wapatíada, jĩĩyira. 6 —Jáu̶, teerora tiiwá, jĩĩyigu̶. Teero tiigú̶, basocá ĩñahẽrõ cṹ̶ãpu̶re Jesuré ticogu̶du̶ coteyigu̶. 7 Too síro pã púuri tiirémena wú̶oya maniré yaarí bu̶reco jeayiro. Tiibu̶reco niirĩ, sĩcũ̶ corderore cṹ̶ã Pascua boseyagu̶du̶re sĩãnóã. 8 Teebu̶recorire Jesús Pedrore, Juanrẽ́ biiro jĩĩcoyigu̶: —Marĩ Pascua boseyaadarere quẽnoyúera wáaya, jĩĩyigu̶. 9 —¿Noopú̶ ũ̶sã quẽnorĩ́ boogári? jĩĩyira. 10 Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ã macãpu̶ wáaya. Toopú̶ jeara, sĩcũ̶ basocú̶ ocogá turupeogu̶re bu̶ajeáadacu. Cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶wáwa. Cũ̶ũ̶ sããwari wiipu̶ sããwawa. 11 Tiiwií õpũ̶rẽ jĩĩwa: “ ‘¿Noopú̶ niigari yu̶u̶ buerámena Pascua boseyaadari tatia?’ jĩĩãwĩ ũ̶sãrẽ buegú̶”, jĩĩwa. 12 Cũ̶ũ̶ ũ̶mu̶ã́rõ macã tatia quẽnoã́ri tatiacapu̶ ẽñogṹ̶daqui. Toopú̶ quẽnoyúewa, jĩĩcoyigu̶. 13 Cṹ̶ã wáa, toopú̶ Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩãrirobirora niipetirere bu̶ayíra. Toopú̶ cṹ̶ã Pascua boseyaadarere quẽnoyíra. 14 Yaarítono jeari, Jesús cũ̶ũ̶ beseriramena yaaadara jeanuãyira. 15 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ mú̶ãmena ate Pascua boseyarere bayiró yaadu̶gaa, yu̶u̶ diaadari su̶guero. 16 Yu̶u̶re tu̶oyá: Mecũ̶ãmena Pascua yaarére yaanemoricu sáa, tée yu̶u̶ Õpũ̶ sããri siropu̶, jĩĩyigu̶. 17 Teero jĩĩãri siro, vino bapare née, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyigu̶. Cũ̶ũ̶ bueráre jĩĩyigu̶: —Ateré cãmerĩ́ bato, sĩniñá. 18 Yu̶u̶re tu̶oyá: Mecũ̶ãmena yu̶u̶ vino sĩninemóricu sáa, tée yu̶u̶ Õpũ̶ sããri siropu̶, jĩĩyigu̶. 19 Pãrẽ née, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyigu̶. Túajea, pu̶atásã, batogu̶ra, jĩĩyigu̶: —Ate pã yu̶u̶ mú̶ãrẽ diabosaadari õpũ̶ũ̶biro niiã. Ateré tiiyá, yu̶u̶ mú̶ãrẽ diabosarere wãcũrã. 20 Yaaari siro, teerora tiiyígu̶ sĩnirí bapamena. Cũ̶ũ̶ bueráre tĩ́ãgũ̶, jĩĩyigu̶: —Atibapá maquẽ yée díibiro niiã. Yu̶u̶ diari, yée díi õmayudiaadacu, mú̶ã ñañaré tiirére cosebosáaro jĩĩgũ̶. Teeména Cõãmacũ̶ mama netõnére quetire cṹũgũ̶daqui. 21 Tu̶oyá: Ãno yu̶u̶mena yaaduii yu̶u̶re ĩñatutirapu̶re ticogu̶du̶. 22 Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶rẽ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jĩĩrõbirora wáaadacu. Bóaneõgũ̶ niigũ̶daqui yu̶u̶re ticogu̶du̶peja, jĩĩyigu̶. 23 Cũ̶ũ̶ buerá cṹ̶ã basiro cãmerĩ́ sãĩñáyira: —¿Noã niigariye teero tiigú̶du̶? jĩĩyira. 24 Too síro Jesús buerá cṹ̶ã basiro bayiró cãmerĩ́ wedeseyira. —¿Nii marĩ watoare u̶pu̶tí macũ̶ niiĩ? jĩĩyira. 25 Teero tiigú̶, Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Atibú̶reco macãrã õpãrã́ cṹ̶ã booró dutiãmajãya. Cṹ̶ãye dita macãrãrẽ “ũ̶sãrẽ ãñurõ tiiápura niiĩya” jĩĩrĩ boocúa. 26 Mú̶ãpeja cṹ̶ã tiiróbiro tiiríjãña. Biirope tiiyá. Mú̶ã menamacũ̶ u̶pu̶tí macũ̶ niigṹ̶ niitugu̶ tiiróbiro niirecu̶tiaro. Mú̶ãrẽ dutigú̶ padecotegu̶ tiiróbiro niirecu̶tiaro. 27 Mú̶ã tu̶gueñarĩ, ¿niipé u̶pu̶tí macũ̶ niiĩ? ¿Yaaduigu̶pe o cũ̶ũ̶rẽ yaaré péocotegu̶pe? Yaaduigu̶pe u̶pu̶tí macũ̶ niiĩ. Yu̶u̶ doca mú̶ãmena niigũ̶, yaaré péocotegu̶ tiiróbiro niiã. 28 ’Mú̶ã niiã yu̶u̶mena niirucujãrã. Yu̶u̶re merẽã wáari, mú̶ãcã ñañarõ netõápua. 29 Teero tiigú̶, yu̶u̶cã yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re Õpũ̶ sõnecorirobirora mú̶ãrẽ õpãrã́ sõnecogu̶da. 30 Biiro tiirí, mú̶ã yu̶u̶ Õpũ̶ niirṍpu̶ boseya, duiadacu. Mú̶ã õpãrã́ duirépĩrĩpu̶ duiadacu, Israelya põna macãrã doce põnarĩrẽ dutiadara, jĩĩyigu̶. 31 Jesús jĩĩnemoyigu̶: —Simón, tu̶oyá. Satanás mú̶ã padeorére duurí tiijĩ́gũ̶, ñañodu̶gáqui. Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ sãĩã́rigu̶ niiãwĩ. 32 Cũ̶ũ̶ mu̶u̶rẽ ñañodu̶gári ĩñagũ̶, yu̶u̶pe padeodúrijããrõ jĩĩgũ̶, Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosáawũ̶. Teeré mu̶u̶ netõã́ri siro, padeó, mu̶u̶ya wedera yu̶u̶re padeoráre wãcũtutuari tiiyá, jĩĩyigu̶. 33 Pedro yu̶u̶yigu̶: —Õpũ̶, mu̶u̶rẽ peresuwiipu̶ néewara, yu̶u̶cãrẽ néewaaro. Mu̶u̶rẽ sĩãrã́, yu̶u̶cãrẽ sĩãã́rõ, jĩĩjãmiyigu̶. 34 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Pedro, yu̶u̶ jĩĩrére tu̶oyá: Mecũ̶ã macã ñami cãrẽquẽ wedeadari su̶guero, yu̶u̶re ĩtĩã́rĩ “cũ̶ũ̶rẽ masĩriga” jĩĩditogu̶dacu, jĩĩyigu̶. 35 Apeyé cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ãrẽ yu̶u̶ wasopori manirã́, niyeru sã́ãrepori manirã́, sapatu apebá manirã́ ticocoritore, ¿apeyenó du̶sarí? jĩĩyigu̶. —Du̶saríwu̶, jĩĩyira. 36 Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Mecũ̶ãmena wasopo cu̶ogú̶ néewaaro; niyeru sã́ãripo cu̶ogú̶cã néewaaro. Espada cu̶ohégu̶ cũ̶ũ̶yaro sutiró sotoá macãrõrẽ dúa, espadare sãĩã́rõ. 37 Yu̶u̶re tu̶oyá: Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ yée maquẽrẽ jóarigue diamacṹ̶ wáaadare niirõ tiia. Ate jóanoã: “ ‘Cũ̶ũ̶cã dutirére netõnu̶cã́gũ̶ niiĩ’ jĩĩ wãcũmiwã basocá cũ̶ũ̶rẽ”, jĩĩ jóanoã. Niipetire yée maquẽrẽ jóarigue diamacṹ̶ wáaadacu, jĩĩyigu̶. 38 —Jã́ã, ũ̶sã Õpũ̶, ate espada pu̶apĩ́ niiã, jĩĩyira. —Ãñuãdacu, jĩĩyigu̶. 39 Jesús witiwa, cũ̶ũ̶ tiirucúrirobiro Ũ̶tãgṹ̶ Olivopu̶ wáayigu̶. Cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶yíra. 40 Toopú̶ jeagu̶, cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Wãtĩ mú̶ãrẽ jĩĩcõãsãrijããrõ jĩĩrã, Cõãmacũ̶rẽ sãĩñá, jĩĩyigu̶. 41 Teero jĩĩtoa, cṹ̶ã su̶guero ũ̶tãpe déecogu̶ jearócõrõ yoaro wáayigu̶. Toopú̶ ñicãcoberimena jeacũmu, Cõãmacũ̶rẽ sãĩyígu̶. Sãĩgṹ̶ jĩĩyigu̶: 42 —Pacu̶, mu̶u̶ boogú̶, yu̶u̶ ñañarõ netõã́darere netõnéña. Yu̶u̶ teero jĩĩpacari, yu̶u̶ boorére tiiríjãña; mu̶u̶ boorépe wáaaro, jĩĩyigu̶. 43 Sĩcũ̶ ángele ũ̶mu̶ã́se macũ̶ cũ̶ũ̶rẽ bauáyigu̶. Bauá, cũ̶ũ̶rẽ tutuari tiiyígu̶. 44 Cũ̶ũ̶ ñañarõ netõã́dare wãcũpatigu̶ niijĩgũ̶, nemorṍ Cõãmacũ̶rẽ sãĩyígu̶. Cũ̶ũ̶ u̶sotíre paca díi tiiróbiro oco tabidiayiro. 45 Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶rẽ sãĩã́ri siro, wũ̶mu̶nu̶cã, cũ̶ũ̶ buerá pu̶topu̶ cãmepu̶tú̶ayigu̶. Cṹ̶ãrẽ cãniã́rirapu̶re bu̶ajeáyigu̶. Cṹ̶ã bayiró wãcũrecu̶tiarira niijĩrã, cãnijṍãyira. 46 Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —¿Deero tiirá nocõrõ cãniĩ? Wũ̶mu̶nu̶cãña. Cõãmacũ̶rẽ sãĩñá, wãtĩ mú̶ãrẽ jĩĩcõãsãrijããrõ jĩĩrã, jĩĩyigu̶. 47 Jesús cṹ̶ãmena wedesegu̶ tiiríra, pau̶ basocá atiyira. Jesús buerá doce menamacũ̶ niimiãrigu̶ Judas wãmecu̶tigu̶ cṹ̶ãrẽ su̶osu̶guéyigu̶. Jea, Jesús pu̶to atiyigu̶, cũ̶ũ̶ wasopúrore ũpũgũ̶du̶ tiirí. 48 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —¿Judas, ũpũrémena yu̶u̶ niipetira sõwũ̶rẽ yu̶u̶re ĩñatutirapu̶re ticoi? 49 Cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶rẽ ñeeãdarere ĩñarã, sãĩñáyira: —Ũ̶sã Õpũ̶, ¿espadapĩrĩmena cṹ̶ãrẽ cãmotágari? jĩĩyira. 50 Sĩcũ̶ Jesús buegú̶ paiaré dutigú̶re padecotegu̶re páatacojãyigu̶. Diamacṹ̶ macã cãmopérore páatayigu̶. 51 Jesús cũ̶ũ̶ bueráre: —Nocõrõrã tiiyá, jĩĩyigu̶. Cãmopérore ñaapeó, netõnéyigu̶. 52 Cũ̶ũ̶rẽ ñeerã jeará niiyira: Paiaré dutirá, Cõãmacũ̶wii coterí basocare dutirá, bu̶toá dutirácã niiyira. Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —¿Yaarépigu̶re tiiróbiro yu̶u̶re espadapĩrĩmena, yucu̶ména ñeerã atiarĩ? 53 Bú̶recoricõrõ yu̶u̶ Cõãmacũ̶wiipu̶ mú̶ãmena niirĩ, ñeeriwu̶. Mecũ̶tígã mú̶ã booró tiirítono jeaa. Satanás naĩtĩãrõpu̶ niigṹ̶ dutirépere tiia mú̶ã, jĩĩyigu̶ Jesús. 54 Jesuré ñeeãri siro, néewayira. Paiaré dutigú̶ya wiipu̶ néesãwayira. Pedrope yoasãñurõ cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶yígu̶. 55 Basocá paiaré dutigú̶ya wii popea macã yepa decopu̶ pecame dioyíra. Dioári siro, duiyira. Pedro cṹ̶ãmena duiyigu̶. 56 Sĩcõ tiiwií padecotego Pedro toopú̶ duiri ĩñayigo. Cũ̶ũ̶rẽ ĩñagõrã ĩña: —Ãnicã́ ĩ́nimena wáarucuarigu̶ra niiĩrã, jĩĩyigo. Cũ̶ũ̶pe coore: 57 —Cũ̶ũ̶rẽ masĩriga, jĩĩyigu̶. 58 Too sírogã ãpĩ cũ̶ũ̶rẽ ĩña: —Mu̶u̶cã ĩ́ni menamacũ̶ niiã, jĩĩyigu̶. Pedrope cũ̶ũ̶rẽ: —Niiria, jĩĩyigu̶. 59 Sica hora siro ãpĩ jĩĩnemojãyigu̶: —Niirṍrã ãnicã́ ĩ́nimena niijĩyi. Cũ̶ũ̶cã Galilea macũ̶rã niiĩ, jĩĩyigu̶. 60 Pedrope yu̶u̶yigu̶: —Ñeenórẽ wedesegu̶ wedesecu, jĩĩyigu̶ cũ̶ũ̶rẽ. Cũ̶ũ̶ wedesegu̶ tiiríra, cãrẽquẽ wedeyigu̶. 61 Jesús Pedrore cãmeñácoyigu̶. Toorá Pedro marĩ Õpũ̶ cũ̶ũ̶rẽ jĩĩãriguere wãcũbu̶ayigu̶: “Mecũ̶ã macã ñami cãrẽquẽ wedeadari su̶guero, yu̶u̶re ĩtĩã́rĩ ‘cũ̶ũ̶rẽ masĩriga’ jĩĩgũ̶dacu mu̶u̶”, jĩĩyigu̶. 62 Teeré wãcũbu̶agu̶, witiwa, bayiró utiyigu̶. 63 Jesuré coterá cũ̶ũ̶rẽ buijã́, páayira. 64 Cũ̶ũ̶ capearire biaápeyira. Teero tii, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: —Jĩĩbu̶aya. ¿Noã mu̶u̶rẽ páaarĩ? jĩĩyira. 65 Pee apeyé jĩĩnemo, cũ̶ũ̶rẽ buijã́yira. 66 Bóeri bu̶toá dutirá, paiaré dutirá, Moisés jóarigue buerá neãyira. Teero tiirí, Jesuré Judíoare Dutirá Peti neãrí wiipu̶ néewayira. Toopú̶ jeari, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: 67 —Wedeya ũ̶sãrẽ: ¿Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiĩ? jĩĩyira. Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ mú̶ãrẽ “cũ̶ũ̶rã́ niiã” jĩĩrĩ, padeorícu. 68 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ sãĩñárĩ, yu̶u̶ricu. 69 Ateré mú̶ãrẽ wedegu̶da: Mecũ̶ãmena yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ Cõãmacũ̶ tutuare cu̶onetṍgũ̶ pu̶to cũ̶ũ̶ diamacṹ̶pe duigu̶dacu, jĩĩyigu̶. 70 Cṹ̶ã niipetira sãĩñáyira: —¿Too docare mu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ niiĩ? jĩĩyira. —Mú̶ã jĩĩrõbirora cũ̶ũ̶rã́ niiã, jĩĩyigu̶. 71 Cṹ̶ã jĩĩyira: —Ãpẽrã́ cũ̶ũ̶rẽ wedesãrã ãmaãnemorõ booríga. Marĩ basirora cũ̶ũ̶ “yu̶u̶rá niiã” cũ̶ũ̶ jĩĩrére tu̶otóaa, jĩĩyira.

Lucas 23

1 Cṹ̶ã niipetira wũ̶mu̶nu̶cã, Jesuré Pilatopu̶re néewayira. 2 Toopú̶ jea, cũ̶ũ̶rẽ wedesãnu̶cãyira: —Ãnirẽ́ bu̶aáwũ̶, ũ̶sã judíoare ñañogṹ̶rẽ. Cũ̶ũ̶ romanuã õpũ̶rẽ wapatírere “ticorijãña” jĩĩĩ. “Yu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiã; yu̶u̶ mú̶ã õpũ̶ niiã”, jĩĩrucui, jĩĩyira. 3 Pilato cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyigu̶: —¿Mu̶u̶rã́ niiĩ judíoa õpũ̶? jĩĩyigu̶. —Mu̶u̶ jĩĩrõbirora cũ̶ũ̶rã́ niiã, jĩĩyigu̶. 4 Pilato paiaré dutiráre, basocá niipetirare jĩĩyigu̶: —Ãnirẽ́ ñañaré tiiárigue bu̶aríga, jĩĩyigu̶. 5 Cṹ̶ãpe tutuaromena jĩĩnemoyira: —Cũ̶ũ̶ niipetira Judea macãrãrẽ cũ̶ũ̶ buerémena atiditá dutirére netõnu̶cã́rĩ tiigú̶ tiii. Galileapu̶ teero tiinu̶cã́yigu̶. Mecũ̶tígãrẽ atimacãpú̶re teerora tiigú̶ jeai, jĩĩyira. 6 Teeré tu̶ogú̶, sãĩñáyigu̶: —¿Cũ̶ũ̶ Galilea macũ̶ niiĩ? jĩĩyigu̶. 7 —Cũ̶ũ̶rã́ niiĩ, jĩĩyira. “Herodes dutiré dita macũ̶ niiĩ” jĩĩrére tu̶ogú̶, cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ ticocoyigu̶. Teebu̶recorire cũ̶ũ̶ Jerusalénpu̶ niiyigu̶. 8 Herodes Jesuré ĩñagũ̶, bayiró u̶seniyigu̶, yoari ĩñadu̶garigu̶ niijĩgũ̶. Cũ̶ũ̶ye maquẽrẽ wedeseri tu̶oyígu̶. Cũ̶ũ̶ tutuaremena tiiẽ́ñorĩ ĩñadu̶gamiyigu̶. 9 Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶rẽ pee sãĩñámiyigu̶. Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶riyigu̶. 10 Paiaré dutirá, Moisés jóarigue buerá too ĩñanucũyira. Cṹ̶ã bayiró Jesuré wedesãrã peti tiiyíra. 11 Herodes cũ̶ũ̶yara suraramena Jesuré ñañarõ tiiápeyira. Cũ̶ũ̶rẽ buijã́rã, sotoá macãrõ ãñurṍrẽ sã́ãyira. Tooména Pilato pu̶topu̶ ticocoyigu̶ sũcã. 12 Tiibu̶recora Herodes Pilatomena cãmerĩ́ quẽnoyíra. Too su̶gueropu̶re cãmerĩ́ ĩñadu̶gariyira. 13 Too síro Pilato paiaré dutiráre, Judíoare Dutirá Petire, tiimacã macãrã basocáre néõyigu̶. 14 Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ã ãnirẽ́ yu̶u̶ pu̶topu̶ néeatiawũ̶. “Basocáre ñañogṹ̶ tiii”, jĩĩãwũ̶. Yu̶u̶ mú̶ã ĩñacoropu̶ cũ̶ũ̶rẽ sãĩñámiãwũ̶. Mú̶ã wedesããriguere ñañaré bu̶aríga. 15 Herodecã bu̶aríarigu̶ niiãwĩ. Marĩrẽ opatutí ticocoarigu̶ niiãwĩ. Wapa cũ̶ũ̶rẽ sĩãrĩ́ tiiréno maniã. 16 Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶rẽ tãnaã́ri siro, wionécogu̶da, jĩĩmiyigu̶. 17 Pilato Pascuaricõrõ basocá u̶senirĩ boogú̶, sĩcũ̶ peresuwiipu̶ niigṹ̶rẽ wionécorucuyigu̶. 18 Cũ̶ũ̶ jĩĩrére tu̶orá, niipetira sĩcãrõména acaribíyira: —¡Jesuré sĩãdutíya! ¡Barrabápere wionécodutiya! jĩĩyira. 19 Barrabás romanuã dutiráre cõãdu̶gagu̶, cãmerĩ́sĩãyigu̶. Basocáre sĩãyígu̶. Teewapa peresutinoyigu̶. 20 Pilato Jesuré wionécodu̶gamiyigu̶. Teero tiigú̶, basocáre wedesenemoyigu̶ sũcã. 21 Cṹ̶ãpe acaribíyira: —¡Curusapu̶ cũ̶ũ̶rẽ páabiatu sĩãdutíya! jĩĩyira. 22 Pilato ĩtĩã́rĩ jĩĩgũ̶ tiiyígu̶ sáa: —¿Ñeenó ñañaré tiiárĩ cũ̶ũ̶? Wapa cũ̶ũ̶rẽ sĩãrĩ́ tiiréno bu̶aríatu̶. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶rẽ tãnaã́ri siro, wionécogu̶da, jĩĩmiyigu̶. 23 Basocápe pu̶tu̶áriyira. Bayiró acaribíyira. Cũ̶ũ̶rẽ curusapu̶ páabiatu sĩãdutíyira. Cṹ̶ã Pilatore docacũmurĩ tiiyíra. 24 Teero tiigú̶, cṹ̶ã sãĩrére tiidutíyigu̶. 25 Basocá wionécodutiarigu̶re wionécoyigu̶. Cũ̶ũ̶ dutiráre cõãdu̶gare wapa, basocáre sĩãré wapa peresuwiipu̶ sõnecorigu̶ niipacari, wionécoyigu̶. Jesuré wiyayígu̶, cṹ̶ã booró tiidutígu̶. 26 Jesuré sĩãrã́ wáara néewayira. Cṹ̶ã too wáari, sĩcũ̶ Cirene macã macũ̶ cã́pũpu̶ niiãrigu̶ pu̶tu̶aatigu̶ tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Simón. Cũ̶ũ̶rẽ ñee, Jesús apawari curusare cũ̶ũ̶ siro apanu̶nu̶se dutiyira. 27 Jesuré pau̶ basocá nu̶nu̶yíra. Numiã́ bóaneõrã bayiró uti acaribínu̶nu̶seyira. 28 Jesús cãmenu̶cã́ ĩña, cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Jerusalén macãrã numiã, yu̶u̶re utirijãña. Mú̶ãrẽ wáaadarere utiya. Mú̶ã põnarẽ utiya. 29 Too síro mú̶ã ñañarõ netõã́dacu. Teebu̶recorire mú̶ã jĩĩãdacu: “Põnamanírã numiã, põnacu̶tíñahẽrã, ũpũõñáhẽrã u̶senicua”, jĩĩãdacu. 30 Teero wáari, basocá jĩĩãdacua: “Ũ̶tãyucu̶ ũ̶sãpu̶re ñaapeaaro; opaburi ũ̶sãrẽ ñañarõ tiirére cãmotáaro”, jĩĩãdacua. 31 Yu̶u̶ wapa cu̶ohégu̶re ñañarõ tiirá, wapa cu̶orápere nemorṍ ñañarõ tiiádacua, jĩĩyigu̶. 32 Pu̶arã́ basocá ñañarã́rẽ Jesuména sĩãã́dara néewayira. 33 “Dupucoro” wãmecu̶tiropu̶ jeayira. Toopú̶ jea, Jesuré curusapu̶ páabiatuyira. Basocá ñañarã́rẽ sĩcũ̶ diamacṹ̶pe, ãpĩ acuniñape nu̶cõyíra. 34 Jesús jĩĩyigu̶: —Pacu̶, ãniãrẽ acabóya. Cṹ̶ã teero tiirére tu̶omasĩ́riya. Surara cũ̶ũ̶ye suti niimiãriguere batoadara, jĩĩbu̶aapeyira. 35 Basocá toopú̶ ĩñanucũyira. Judíoare Dutirá Peti Jesuré buirá jĩĩyira: —Ãpẽrãcã́rẽ netõnéwĩ. Diamacṹ̶rã Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niigũ̶jã, cũ̶ũ̶ basiro netõnéãrõ, jĩĩyira. 36 Suraracã cũ̶ũ̶rẽ buijã́yira. Cũ̶ũ̶ pu̶to wáa, cũ̶ũ̶rẽ vino piyare tĩ́ãrã, jĩĩyira: 37 —Mu̶u̶ judíoa õpũ̶ niigũ̶, mu̶u̶ basiro netõnéña, jĩĩyira. 38 Cũ̶ũ̶ya dupu sotoapu̶ sicapĩ tuunoyiro. “ÃNI JUDÍOA ÕPŨ̶ NIIĨ”, jĩĩ jóanoyiro. 39 Sĩcũ̶ basocú̶ ñañagṹ̶ curusapu̶ tusagú̶ Jesuré ñañarõ jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ diamacṹ̶rã Cõãmacũ̶ beserigu̶ niigũ̶, mu̶u̶ basiro netõnéña; ũ̶sãcãrẽ netõnéña, jĩĩyigu̶. 40 Ãpĩ toopú̶ tusagú̶pe cũ̶ũ̶rẽ tutigu̶ jĩĩyigu̶: —¿Mu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ cuiridojãĩ? Marĩrẽ, cũ̶ũ̶rẽ sĩcãrõména ñañarõ tiirá tiiíya. 41 Marĩrẽ diamacṹ̶rã ñañarõ tiirá tiiíya, marĩ ñañaré tiirígue wapa. Cũ̶ũ̶ doca ñañaré tiirímiyigu̶, jĩĩyigu̶. 42 Jesuré jĩĩyigu̶: —Jesús, mu̶u̶ Õpũ̶ sããgũ̶, yu̶u̶re wãcũwa. 43 Cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mecũ̶ãrã yu̶u̶mena ãñunetõjõãrõ niirṍpu̶ niigũ̶dacu, jĩĩyigu̶. 44 Too síro coeritó jeari, niipetiro tiiditapu̶ naĩtĩãjõãyiro. Muĩpũ bú̶reco macũ̶ bóeriyigu̶. Tée ñamica tres niirĩpu̶ naĩtĩãtuyiro. Teero wáari, Cõãmacũ̶wii popeapu̶ Ãñunetõjõãri Tatia cãmotáyosari casero yigadiati, pu̶acaséropu̶ jeacotuayiro. 46 Jesús bayiró acaribíyigu̶: —Pacu̶, yáa yeeripũnarẽ bocañeña, jĩĩyigu̶. Teero jĩĩgũ̶rã, diajõãyigu̶. 47 Cien surara dutigú̶ teero wáari ĩñagũ̶, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyigu̶. —Diamacṹ̶rã ãni wapa cu̶ohégu̶ niimiãyi, jĩĩyigu̶. 48 Niipetira toopú̶ ĩñarã jeaarira teero wáari ĩñarã, bayiró wãcũpatiyira. Teero tiirá, cṹ̶ã cutirore páarara, pu̶tu̶awayira. 49 Niipetira Jesús menamacãrã, Galileapu̶ cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶átirira numiãcã yoaropu̶ teero wáarere ĩñanucũyira. 50 Sĩcũ̶ Judea macũ̶ Arimatea macã macũ̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ José. Cũ̶ũ̶ ãñugṹ̶, diamacṹ̶ tiigú̶ niiyigu̶. Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdarere coteyigu̶. Cũ̶ũ̶cã Judíoare Dutirá Peti menamacũ̶ niiyigu̶. Teero niipacu̶, cṹ̶ã Jesuré sĩãdutíri boorímiyigu̶. 52 Cũ̶ũ̶ Pilato pu̶to sããwa, Jesuyá õpũ̶ũ̶rẽ sãĩyígu̶. 53 Too síro curusapu̶ tusagú̶re néedioco, sutiró ãñurí caseromena cõmayígu̶. Túajea, ũ̶tãgãpu̶ coari tutipu̶ cṹũyigu̶. Tiituti sĩcũ̶no cṹũnoña manirí tuti niiyiro. 54 Cṹ̶ã yeerisãri bu̶reco maquẽ quẽnorí bu̶reco niiyiro. Yeerisãri bu̶reco jeaadaro péero du̶sayíro. 55 Jesuména Galileapu̶ atirira numiã tiitutire ĩñayira. Jesuyá õpũ̶ũ̶rẽ cṹũrĩ ĩñayira. 56 Ĩñaãri siro, coerá, sitiaãñúre quẽnocṹyira. Túajea, Moisére dutiré cṹũrigue jĩĩrõbirora judíoa yeerisãri bu̶recore yeerisãyira.

Lucas 24

1 Cṹ̶ã yeerisãri bu̶reco netõã́ri siro, bóerigã cṹ̶ã sitiaãñúre quẽnocṹãriguere néewa, cũ̶ũ̶rẽ cṹũri tutipu̶ jeayira. 2 Toopú̶ jeara, tiituti biamíriqui ũ̶tãquicare aperopú̶ nucũrĩ ĩñayira. 3 Sããjeara, Jesuyá õpũ̶ũ̶rẽ bu̶aríyira. 4 Teero tiirá, deero jĩĩmasĩriyira. Wãcũña manirṍ pu̶arã́ ũ̶mu̶ã suti asiyáre sãñarira cṹ̶ã pu̶topu̶ nucũrĩ ĩñayira. 5 Cṹ̶ã bayiró cui, munibiáyira. Ũ̶mu̶ã́ cṹ̶ãrẽ jĩĩyira: —¿Deero tiirá catigú̶re diarira cṹũrõpu̶re ãmaãĩ? 6 Ãnorẽ́ maniĩ. Masãtoaawĩ. Galileapu̶ niigũ̶, mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶ wederiguere wãcũña: 7 “Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶rẽ ñañaré tiirápu̶re ticonogũ̶dacu. Cṹ̶ã yu̶u̶re curusapu̶ páabiatu sĩãã́dacua. Itiábu̶reco siro masãmu̶ãgũ̶dacu”, jĩĩmiwĩrã, jĩĩyira. 8 Teero jĩĩrĩ tu̶orá, cũ̶ũ̶ wederiguere wãcũbu̶ayira. 9 Cũ̶ũ̶rẽ cṹũri tutipu̶ jeaarira pu̶tu̶ajeara, Jesús beserira oncere niipetirere wedeyira. Teero biiri ãpẽrã́ niipetirare wedeyira. 10 Jesús beserirare queti wederira noquẽrã niiyira: María Magdalena, Juana, María (Santiago paco), ãpẽrã́ numiã niiyira. 11 Cṹ̶ã wedeariguere padeoríyira. “Teero jĩĩjãrã tiicúa”, jĩĩ wãcũjãyira. 12 Cṹ̶ã teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, Pedro cu̶tu̶wáyigu̶, cũ̶ũ̶rẽ cṹũri tutipu̶ ĩñagũ̶ wáagu̶. Toopú̶ munibiá, ĩñasõnecogu̶, Jesuré cõmarí casero dícu̶re ĩñayigu̶. Teero wáariguere ĩñamanijõã, cũ̶ũ̶ niirí wiipu̶ pu̶tu̶ajõãyigu̶. 13 Tiibu̶recora pu̶arã́ cũ̶ũ̶rẽ padeorá Emaús macãpu̶ wáara tiiyíra. Jerusalén niiãrira wáari, Emaúspu̶ jeaadaro once kilómetros niiã. 14 Cṹ̶ã niipetire wáaariguere wedesewayira. 15 Teeré wedesera tiirí, Jesurá quẽmu̶, cṹ̶ãmena wáayigu̶. 16 Cũ̶ũ̶rẽ ĩñapacari, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ ĩñamasĩhẽrĩ tiiyígu̶. 17 Jesús cṹ̶ãrẽ sãĩñáyigu̶: —¿Ñeenórẽ wedesewara tiii? jĩĩyigu̶. Cṹ̶ã bayiró bóaneõrã pu̶tu̶ánu̶cãyira. 18 Cleofas wãmecu̶tigu̶ yu̶u̶yigu̶: —¿Mu̶u̶ sĩcũ̶rã Jerusalénpu̶ wáanetõãrigu̶ atebú̶recori toopú̶ wáaariguere masĩricotei? jĩĩyigu̶. 19 Cũ̶ũ̶pe cṹ̶ãrẽ sãĩñáyigu̶: —¿Deero wáaarĩ? Cṹ̶ãpe jĩĩyira: —Jesús Nazaret macũ̶rẽ wáaariguere wedesera tiiáwũ̶. Cũ̶ũ̶ profeta niimiwĩ. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶, niipetira ĩñacoropu̶re cũ̶ũ̶ tiirígue, cũ̶ũ̶ wedeseriguemena tutuanetõjõãmiwĩ. 20 Paiaré dutirá, Judíoare Dutirá Peti curusapu̶ páabiatu sĩãdutíra, romanuãpu̶re ticowa. 21 Ũ̶sã cũ̶ũ̶rẽ “romanuã dutirére cõã, marĩ Israelya põna macãrã õpũ̶ sããgũ̶daqui” jĩĩ wãcũmiwũ̶. Cũ̶ũ̶rẽ sĩãrí siro, itiábu̶reco netõã. 22 Sĩquẽrã numiã ũ̶sã menamacãrã ũ̶sãrẽ bayiró u̶cu̶anére wedeawã. Mecũ̶ã bóeri cũ̶ũ̶rẽ cṹũri tutipu̶ jeaarira niimiãwã. 23 Cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ bu̶aríarira niiãwã. Pu̶tu̶ajea, “ángelea bauáawã; ‘Jesús catii’, jĩĩãwã” jĩĩ queti wedeawã. 24 Cṹ̶ã wedeari siro, ãpẽrã́ ũ̶sã menamacãrã cũ̶ũ̶rẽ cṹũri tutipu̶ ĩñarã jeaarira niimiãwã. Cṹ̶ã numiã́ jĩĩãrirobirora bu̶ajeáarira niiãwã cṹ̶ãcã. Cũ̶ũ̶pere ĩñariarira niiãwã, jĩĩyira. 25 Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ã tu̶omasĩ́ria. ¿Nocõrõ yoari mú̶ã profetas jóariguere padeohéra niiãdari? 26 “Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo, cũ̶ũ̶ Õpũ̶ sãããdari su̶guero, ñañarõ netõgṹ̶daqui”, jĩĩ jóarira niiwã, jĩĩyigu̶. 27 Niipetire Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ cũ̶ũ̶ye wedeserere wedeyigu̶. Moisés cũ̶ũ̶ jóariguemena wedenu̶cãyigu̶. Tée profetas jóariguemena wede yapacu̶tíyigu̶. 28 Cṹ̶ã wáari macãpu̶ jeaadara tiirí, Jesús tiimacãrẽ netõwágu̶du̶ tiiróbiro tiiyígu̶. 29 Cṹ̶ãpe cũ̶ũ̶rẽ bayiró sãĩyíra: —Ũ̶sãmena pu̶tu̶áya. Ñamicapu̶ niiã; náĩjõãrõpu̶ tiia, jĩĩyira. Jesús sããwayigu̶ cṹ̶ãmena pu̶tu̶águ̶du̶. 30 Too síro cṹ̶ãmena yaagu̶, pãrẽ née, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyigu̶. Túajea, pu̶atásã, cṹ̶ãrẽ ticoyigu̶. 31 Toorá “Jesús niiĩ” jĩĩ ĩñamasĩyira. Cũ̶ũ̶pe ditijõãyigu̶. 32 Cṹ̶ã cãmerĩ́ jĩĩyira: —Marĩ maapu̶ atira, cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ maquẽrẽ bueri, ãñurõ peti tu̶gueñaãwũ̶, jĩĩyira. 33 Nocõrõrã Jerusalénpu̶ cãmecópu̶tu̶ayira. Toopú̶ jeara, Jesús beserira oncere, ãpẽrã́ cṹ̶ã menamacãrãmena neããrirare bu̶ajeáyira. 34 Too neããrirape cṹ̶ãrẽ jĩĩyira: —Niirṍrã marĩ Õpũ̶ Jesús diarigu̶pu̶ masããrigu̶ niiãwĩ. Simónrẽ bauáarigu̶ niiãwĩ, jĩĩyira. 35 Cṹ̶ãcã maapu̶ cṹ̶ãrẽ wáaariguere wedeyira. Jesús pã pu̶atásãrĩ cṹ̶ã ĩñamasĩãriguere wedeyira. 36 Cṹ̶ã teeré wedesera tiirí, Jesús cṹ̶ã decopu̶ bauáyigu̶. Cṹ̶ãrẽ ãñudutigu̶ jĩĩyigu̶: —Ãñurõ niirecu̶tire mú̶ãpu̶re niiãrõ, jĩĩyigu̶. 37 Cũ̶ũ̶rẽ ĩña, bayiró cuiyira. “Diarigu̶ wãtĩ niiqui”, jĩĩ wãcũmiyira. 38 Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —¿Deero tiirá cuii? ¿Deero tiirá “Jesús mee niiĩ” jĩĩ wãcũĩ? 39 Ĩñaña yée wãmorĩrẽ, yée du̶porire. Yu̶u̶rá niiã. Yu̶u̶re padeñárã atiñate. Diarigu̶ wãtĩ õpũ̶ũ̶cu̶tiriqui. Mú̶ã ĩñarĩrã, yu̶u̶ õpũ̶ũ̶cu̶tia, jĩĩyigu̶. 40 Teero jĩĩgũ̶rã, cũ̶ũ̶ye wãmorĩrẽ, cũ̶ũ̶ye du̶porire ẽñoyígu̶. 41 Cṹ̶ã u̶seni ĩñamanijõãrã, padeoríyira ména. Teero tiigú̶: --# ¿Yaaré cu̶oi? jĩĩyigu̶. 42 Wai cããrĩõã́ri du̶care ticoyira. 43 Cũ̶ũ̶pe ñee, cṹ̶ã ĩñacoro yaayigu̶. 44 Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶re wáariguere tíatopu̶ mú̶ãmena niigũ̶, wedewu̶: “Niipetire Moisére dutiré cṹũrigue, profetas jóarigue, Salmopũpu̶ jóarigue yu̶u̶re wáaadare niirõ tiia”, jĩĩ wedemiwũ̶rã yu̶u̶, jĩĩyigu̶. 45 Teeré jĩĩtoa, Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ maquẽrẽ cṹ̶ãrẽ tu̶omasĩ́rĩ tiiyígu̶. 46 —Biiro jóanowũ̶, jĩĩyigu̶--. “Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo diagu̶daqui. Itiábu̶reco siro masãmu̶ãgũ̶daqui. 47 Cristo basocáre tiibosárere wedenoãdacu. ‘Mú̶ã ñañaré tiirére acabóri boorá, wãcũpati, wasoyá’, jĩĩ wedenoãdacu. Teeré Jerusalénpu̶ wedenu̶cã, too síro niipetiropu̶ wedenoãdacu”, jĩĩ jóanowũ̶. 48 Mú̶ã teeré wedeadara niiã. 49 Yu̶u̶ Pacu̶ mú̶ãrẽ too su̶gueropu̶ jĩĩrirobirora Espíritu Santore yu̶u̶ ticocogu̶da. Teero tiirá, yuejĩña ména atimacãpú̶. Espíritu Santo jeagu̶, mú̶ãrẽ tutuare ticogu̶daqui, jĩĩyigu̶. 50 Too síro Jesús cṹ̶ãrẽ Betania wesapu̶ néewayigu̶. Toopú̶ jea, cũ̶ũ̶ye wãmorĩrẽ súumu̶õco, “niipetire mú̶ãrẽ ãñurõ wáaaro” jĩĩyigu̶. 51 Teero jĩĩgũ̶rã, cṹ̶ãrẽ toorá cṹũ, ũ̶mu̶ã́sepu̶ néecomu̶ãwanoyigu̶. 52 Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ padeoári siro, bayiró u̶seniremena Jerusalénpu̶ pu̶tu̶ajõãyira. 53 Cõãmacũ̶wiipu̶ naĩrõ wáa, Cõãmacũ̶rẽ “ãñugṹ̶ niiã” jĩĩrucujãyira.

Juan 1

1 Sicatopu̶ra Cõãmacũ̶ wãcũrére marĩrẽ wedegu̶du̶ niitoarigu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶mena niirigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶rã́ Cõãmacũ̶ niijãrigu̶ niiwĩ. 2 Cũ̶ũ̶ sicatopu̶ra Cõãmacũ̶mena niitoarigu̶ niiwĩ. 3 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶menarã niipetirare, niipetirere tiirígu̶ niiwĩ. Niipetira, niipetire cũ̶ũ̶menarã tiirígue niiã. 4 Cũ̶ũ̶ catiré petihérere ticogu̶du̶ niirigu̶ niiwĩ. Tee catiré ticogú̶ra basocáre sĩãwócore tiiróbiro niirigu̶ niiwĩ. 5 Basocá niirṍ naĩtĩãrõpu̶ tiiróbiro niiriro niiwũ̶. Cũ̶ũ̶ sĩãwócogu̶ toopú̶re sĩãwócoqui. Naĩtĩãre tee sĩãwócorere cãmotámasĩricu. 6 Cõãmacũ̶ sĩcũ̶ basocú̶re ticocosu̶guerigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiwi Juan. 7 Cũ̶ũ̶ sĩãwócogu̶ye quetire wedegu̶ atirigu̶ niiwĩ, niipetira tee quetire padeoáro jĩĩgũ̶. 8 Cũ̶ũ̶ sĩãwócogu̶ mee niirigu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, sĩãwócogu̶ye quetipere wedegu̶ atirigu̶ niiwĩ. 9 Sĩãwócogu̶ peti atigu̶du̶ tiirígu̶ niiwĩ atibú̶recopu̶re. Cũ̶ũ̶ niipetirare tu̶omasĩ́re ticogu̶du̶ niirigu̶ niiwĩ. 10 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶mena atibú̶recore tiirígu̶ niipacari, cũ̶ũ̶ ãnopú̶ niirĩ, atibú̶reco macãrãpe cũ̶ũ̶rẽ ĩñamasĩririra niiwã. 11 Cũ̶ũ̶ya ditapu̶ jeawi. Too macãrã cũ̶ũ̶ya dita macãrãpe cũ̶ũ̶rẽ bocariwa. 12 Sĩquẽrã cũ̶ũ̶rẽ boca, padeowá. Cõãmacũ̶ niipetirare cũ̶ũ̶rẽ padeoráre cũ̶ũ̶ põna wáari tiiwí. 13 Cõãmacũ̶ põna niiré marĩ pacu̶sũ̶mu̶ã põnacu̶tíre tiiróbiro niiria. Marĩ pacu̶sũ̶mu̶ã cṹ̶ã tiirémena, teero biiri cṹ̶ã põnacu̶tídu̶garemena põnacu̶tícua. Cõãmacũ̶ põna niirépe merẽã niiã. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ boorémena basocáre cũ̶ũ̶ põna wáari tiiquí. 14 Cõãmacũ̶ wãcũrére marĩrẽ wedegu̶du̶ basocú̶ bauárigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ ũ̶sãmena niiwĩ. Basocáre ãñurõ peti tiijã́wĩ. Niipetire cũ̶ũ̶ wedeserigue, cũ̶ũ̶ tiirígue diamacṹ̶ niiwũ̶. Cũ̶ũ̶ asibatérere, cũ̶ũ̶ u̶pu̶tí macũ̶ niirecu̶tirere ĩñawũ̶. Tee u̶pu̶tí maquẽrẽ Cõãmacũ̶ macũ̶ sĩcũ̶ niigṹ̶ dícu̶ cu̶oquí. 15 Juan cũ̶ũ̶ye quetire wedegu̶, bayiró bu̶su̶rómena biiro jĩĩ wedewi: —Ãnirã́ niiĩ yu̶u̶ mú̶ãrẽ wedeserigu̶. Biiro jĩĩwũ̶: “Ãpĩ yu̶u̶ siro atiqui. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶ bauáadari su̶gueropu̶re niitoayigu̶. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ yu̶u̶ nemorṍ niiqui”, jĩĩãwũ̶, jĩĩwĩ. 16 Cũ̶ũ̶ marĩrẽ ãñurõ peti tiijã́qui. Teero tiigú̶, marĩrẽ ãñurére ticorucujãqui. 17 Cõãmacũ̶ Moisémena cũ̶ũ̶ dutirére ticorigu̶ niiwĩ. Jesucristomenape cũ̶ũ̶ basocáre ãñuré ticorére, teero biiri diamacṹ̶ niirére masĩrĩ tiirígu̶ niiwĩ. 18 Sĩcũ̶nopera Cõãmacũ̶rẽ ĩñariqui. Cũ̶ũ̶ macũ̶ sĩcũ̶ niigṹ̶ cũ̶ũ̶mena niirucugu̶ cũ̶ũ̶ Pacu̶re marĩrẽ masĩrĩ tiiwí. 19 Jerusalén macãrã judíoare dutirá Juan pu̶topu̶ paiaré, teero biiri levita basocare sãĩñádutira ticocorira niiwã. Cṹ̶ãpeja cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ jeara: —¿Ñiirũno basocu̶ niimiĩ mu̶u̶? jĩĩwã. 20 Cũ̶ũ̶pe cṹ̶ãrẽ yayióro manirṍ, diamacṹ̶rã wedewi: —Yu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo mee niiã, jĩĩwĩ. 21 —Too docare ¿ñiirũno niiĩ? ¿Mu̶u̶ Elías niiĩ? jĩĩwã. —Niiria yu̶u̶ja, jĩĩwĩ. —¿Mu̶u̶ profeta, basocá cṹ̶ã “atigu̶daqui” jĩĩrigu̶ niiĩ? jĩĩwã. —Niiria, jĩĩwĩ cũ̶ũ̶peja sũcã. 22 Teero tiirá, cṹ̶ãpeja sãĩñánemowã: —Too docare ¿ñiirũno niiĩ mu̶u̶? Ũ̶sãrẽ yu̶u̶ya; ũ̶sãrẽ ticocoarirare wedeadara tiia. ¿Mu̶u̶ basiro deero tu̶gueñaĩ? jĩĩ sãĩñáwã sũcã. 23 Cṹ̶ãrẽ cũ̶ũ̶pe yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ niiã yucu̶ manirṍ, basocá manirṍpu̶ bayiró bu̶su̶rómena wedegú̶. Profeta Isaías wederirobirora ateré wedea yu̶u̶cã: Sĩcũ̶ õpũ̶ atiadarimarẽ quẽnarõ tiiróbiro, marĩ Õpũ̶ atiadari su̶guero, mú̶ã ñañaré tiirére duujã́, ãñurõ niiyueya, jĩĩã, jĩĩwĩ. 24 Juanrẽ́ sãĩñárã jeaarira fariseo basoca ticocoarira niirira niiwã. 25 Cṹ̶ãpeja cũ̶ũ̶rẽ sãĩñánemowã sũcã: —Too docare mu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo o Elías o profeta cṹ̶ã “atigu̶daqui” jĩĩrigu̶ niiripacu̶, ¿deero tiigú̶ wãmeõtii? jĩĩwã. 26 —Yu̶u̶ ocoména wãmeõtia. Ãpĩpé mú̶ã watoapu̶re mú̶ã ĩñamasĩhẽgũ̶ niiĩ. 27 Cũ̶ũ̶ yu̶u̶ siro atigu̶du̶pe ãñunetõgũ̶ niiqui. Yu̶u̶peja cũ̶ũ̶rẽ sĩcãrĩbíridojãcu, jĩĩwĩ. 28 Tee Betania wãmecu̶tiro día Jordán apeniñapú̶ teero wáawu̶. Toopú̶ Juan basocáre wãmeõtiwi. 29 Apebú̶recope Juan Jesús atiri ĩñagũ̶, jĩĩwĩ: —¡Ĩñaña! Ãnirã́ Cõãmacũ̶ ticodiocorigu̶, cordero tiiróbiro niigṹ̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ diarémena atibú̶reco macãrã ñañaré tiirére petirí tiigú̶daqui. 30 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ ateré wedeawũ̶: “Sĩcũ̶ basocú̶ yu̶u̶ siro atigu̶daqui. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶ bauáadari su̶gueropu̶ niitoayigu̶. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ yu̶u̶ nemorṍ niiqui”, jĩĩãwũ̶. Ãnirẽ́na wedeseawũ̶. 31 “¿Noã niiĩ?” jĩĩmasĩritu̶ ména. Masĩripacu̶, Israelya põna macãrã cũ̶ũ̶rẽ masĩãrõ jĩĩgũ̶, cṹ̶ãrẽ ocoména wãmeõtigu̶ atiwu̶, jĩĩwĩ. 32 Juan wedenemowĩ: —Espíritu Santo sĩcũ̶ bua tiiróbiro baugú̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ diiátiri ĩñawũ̶. Ãnipú̶re jeapeawi. 33 “¿Noã niiĩ?” jĩĩmasĩritu̶ ména. Yu̶u̶re ocoména wãmeõtidutigu̶ yu̶u̶re biiro jĩĩti: “Mu̶u̶ Espíritu Santo diiáti, sĩcũ̶pu̶re jeapeari ĩñagũ̶dacu. Cũ̶ũ̶rã́ Espíritu Santore ticodiocogu̶du̶ niiĩ”, jĩĩti. 34 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrirobirora yu̶u̶ ĩñawũ̶. Teero tiigú̶, ateré wedea: Ãnirã́ niiĩ Cõãmacũ̶ macũ̶, jĩĩwĩ Juan. 35 Apebú̶reco Juan toopú̶ niiwĩ sũcã. Ũ̶sã pu̶arã́ cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶rẽ bapacu̶tiwu̶. 36 Juan Jesús netõwári ĩñagũ̶, ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —¡Ĩñaña! Ãnirã́ Cõãmacũ̶ ticodiocorigu̶, cordero tiiróbiro niigṹ̶ niiĩ, jĩĩwĩ. 37 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, ũ̶sã pu̶arã́ Jesuré nu̶nu̶wṹ̶. 38 Jesús cãmenu̶cã́, ũ̶sã nu̶nu̶rĩ́ ĩñagũ̶: —¿Ñeenórẽ ãmaãĩ, yu̶u̶re nu̶nu̶rã́? jĩĩwĩ. —Rabí, jĩĩwũ̶ ũ̶sãpe--. (Rabí “basocáre buegú̶” jĩĩdu̶garo tiia.) ¿Noopú̶ niiãrĩ mu̶u̶? jĩĩwũ̶. 39 —Jãmu̶, ĩñarã atiya, jĩĩwĩ ũ̶sãrẽ. Ũ̶sã cũ̶ũ̶mena wáa, cũ̶ũ̶ niirṍpu̶ ĩñarã jeawu̶. Ñamicapu̶ niiwũ̶. Teero tiirá, cũ̶ũ̶mena niinañiõjõãwũ̶. 40 Yu̶u̶mena Jesuré nu̶nu̶gṹ̶ Andrés wãmecu̶tiwi. Cũ̶ũ̶cã Juan basocáre wãmeõtigu̶ wederiguere tu̶owí. Cũ̶ũ̶ Simón Pedro bai niiwĩ. 41 Andrés cũ̶ũ̶ sõwũ̶ Simónrẽ máata bu̶ajeá, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Mesías Cõãmacũ̶ “ticodiocogu̶da” jĩĩrigu̶re bu̶ajeáawũ̶, jĩĩyigu̶. (Mesías “Cristo Cõãmacũ̶ beserigu̶” jĩĩdu̶garo tiia.) 42 Cũ̶ũ̶rẽ Jesús pu̶topu̶ su̶ojeáwi. Jesús cũ̶ũ̶rẽ ĩñagũ̶, jĩĩwĩ: —Mu̶u̶ Simón niiã Jonás macũ̶. Too síro mu̶u̶rẽ “Cefas” jĩĩãdacua, jĩĩwĩ. (Cefas ãpẽrãyémena Pedro niiã.) 43 Apebú̶reco Jesús “Galileapu̶ wáaada” jĩĩ wãcũrigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ toopú̶ wáaadari su̶guero, Felipere bu̶ajeá: —Jãmu̶ yu̶u̶mena, jĩĩwĩ. 44 Felipe Betsaida macã macũ̶ niiwĩ. Andrés, Pedro too macãrãrã niiwã. 45 Felipe Natanaelre bu̶ajeá, jĩĩyigu̶: —Moisés jóaripũpu̶ jĩĩrigu̶re bu̶ajeáawũ̶. Profetacã cũ̶ũ̶ye maquẽrẽna jóarira niiwã. Jesús Nazaret macũ̶, José macũ̶ cṹ̶ã jĩĩnogũ̶ niiĩ, jĩĩyigu̶. 46 Natanael jĩĩyigu̶: —Nazaretpu̶re sĩcũ̶ ãñugṹ̶no maniĩ. Felipe yu̶u̶yigu̶: —Jãmu̶, ĩñaco marĩ, jĩĩyigu̶. 47 Jesús Natanael atiri ĩñagũ̶: —Ãni Israelya põna macũ̶ peti, tiiditóre manigṹ̶ niiĩ, jĩĩwĩ. 48 Natanael cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwĩ: —¿Deero tii mu̶u̶ yu̶u̶re masĩĩ? jĩĩwĩ. —Felipe mu̶u̶rẽ su̶oádari su̶guero, yu̶u̶ mu̶u̶rẽ ĩñatoaawũ̶ mée. Yucu̶gu̶ higueragu̶ docapu̶ niiãwũ̶ mu̶u̶, jĩĩwĩ. 49 —Rabí, mu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ niiã. Israelya põna macãrã õpũ̶ niiã, jĩĩwĩ. 50 —¿“Higueragu̶ docapu̶ niiãwũ̶ mu̶u̶” yu̶u̶ jĩĩrére tu̶ogú̶, yu̶u̶re padeói? Too síropu̶re mu̶u̶ tee nemorṍ ãñuré petire ĩñagũ̶dacu, jĩĩwĩ. 51 Jesús jĩĩnemowĩ: —Yu̶u̶ mú̶ãrẽ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Too síropu̶ mú̶ã ũ̶mu̶ã́se pã́õrĩ ĩñaãdacu. Ángelea Cõãmacũ̶yara yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ pu̶topu̶ mu̶ãwa, diiátiri ĩñaãdacu, jĩĩwĩ.

Juan 2

1 Itiábu̶reco wáaro tiirí, Caná Galilea ditapu̶re wãmosíari bosebu̶reco tiipéowa. Jesús paco toopú̶ jeawo. 2 Jesuré, ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerácãrẽ boocórira niiwã. 3 Cṹ̶ã bosebu̶reco tiirí, vino petijṍãwũ̶. Teero tiigó, Jesús pacopéja cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwõ: —Macũ̶, vino petijṍããyu. 4 Cũ̶ũ̶peja coore yu̶u̶wi: —Paco, ¿deero tiigó yu̶u̶re wedei? Yu̶u̶ teeré tiirítono jearia ména, jĩĩwĩ. 5 Coopeja tii bosebu̶reco tĩ́ãcoterare: —Cũ̶ũ̶ dutiró tiiyá, jĩĩwõ. 6 Toopú̶ seisparu̶ ũ̶tãparu̶ niiwũ̶. Ũ̶sã judíoare dutirobirora jũĩrĩrẽ́ coseádare oco posetíre niiwũ̶. Pacapáru̶ niiwũ̶: Sicarú̶re pairó oco cincuenta o setenta litros sããwũ̶. 7 Jesús tĩ́ãcoterare: —Atepáru̶pu̶ ocoré píosãdadodu̶poya, jĩĩwĩ. Teeparu̶re píosãdadorira niiwã. 8 Teero tiiári siro, Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Bosebu̶reco tiipéogu̶re péero waané, néewaya. Cṹ̶ã “jáu̶” jĩĩ, néewawa. 9 Bosebu̶reco tiipéogu̶ tee oco vino cotowéoariguere sĩniñáwĩ. Jesús tiiáriguere masĩririgu̶ niiwĩ ména. Tĩ́ãcoterape teeparu̶re píosãdadojĩrã, masĩwã. Sĩniñáãri siro, wãmosíagu̶re su̶ocó, 10 jĩĩwĩ: —Niipetira sicato vino tĩ́ãrã, ãñurére tĩ́ãsu̶guecua. Pairó sĩniã́ri siropu̶, bú̶ri niirére tĩ́ãcua. Mu̶u̶pe ãñuré vinopere síropu̶ tĩ́ãdutiayu, jĩĩwĩ. 11 Jesús Caná Galilea ditapu̶ teeré tiiwí. Tee cũ̶ũ̶ tutuaremena sicato tiiẽ́ñonu̶cãre niiwũ̶. Teeména cũ̶ũ̶ tutuarere ẽñowĩ́. Teeré ĩñarã, ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶rẽ padeowú̶. 12 Too síro Jesús Capernaum macãpu̶ búawawi. Cũ̶ũ̶ paco, cũ̶ũ̶ baira, ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶mena wáawu̶. Ũ̶sã tiimacãpu̶re sĩquẽ bu̶recori niiwũ̶. 13 Pascua judíoa bosebu̶reco jeaadaro péerogã du̶sawú̶. Teero tiigú̶, Jesús Jerusalénpu̶ wáawi. 14 Toopú̶ jeagu̶, Cõãmacũ̶wiipu̶ wáawi. Tiiwií wesa macã yepapu̶re wáicu̶ra dúari basocare bu̶ajeáwi. Toopú̶re wecu̶aré, ovejare, buare dúawa. Ãpẽrã́ apeyé dita maquẽ niyerure wasorí basoca toopú̶ duiwa. 15 Cṹ̶ã teero tiirí ĩñagũ̶, Jesús tãnarídare quẽnowĩ́. Tiidaména dúari basocare, cṹ̶ãyara ovejare, wecu̶aré tãnawíonecowi. Niyeru wasorí basocaye niyerure maabatéwi. Cṹ̶ãye mesarire tuunécõãcũjãwĩ. 16 Buare dúari basocare jĩĩwĩ: —Ãniãrẽ néewitiwaya. Yu̶u̶ Pacu̶ya wiire dúari wii tiiríjãña, jĩĩwĩ. 17 Cũ̶ũ̶ teero tiirí ĩñarã, Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóariguere ũ̶sã wãcũwũ̶: “Cõãmacũ̶, yu̶u̶ mu̶u̶ya wiire maĩnetṍre yu̶u̶ popeapu̶ jũ̶ũ̶witiro tiiróbiro tu̶gueñaga”, jĩĩ jóanoã. 18 Judíoare dutirápeja cũ̶ũ̶ cõãwionecori ĩñarã, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwã: —¿Noã dutirómena cõãwionecoi? Cõãmacũ̶ dutirómena tiigú̶ja, tiiẽ́ñoña ũ̶sãrẽ, jĩĩwã. 19 Jesupéja cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Atiwiiré cõãjãña. Itiábu̶reco siro yu̶u̶ quẽnogṹ̶da sũcã, jĩĩwĩ. 20 Judíoare dutirápeja jĩĩwã: —Atiwiiré tiirá cuarenta y seis cũ̶marĩ peawá. ¿Mu̶u̶peja itiábu̶reco siro quẽnogṹ̶dari? Tiimasĩ́ricu sáa, jĩĩwã. 21 Jesupéja wiiré wedesegu̶, cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ wáaadarere wedesegu̶ tiiwí. 22 Teero tiirá, cũ̶ũ̶ dia masãri siropu̶, tee cũ̶ũ̶ wedeseriguere ũ̶sã wãcũwũ̶. Teeré wãcũrã, Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jóariguere, teero biiri Jesús wedeseriguecãrẽ padeowú̶. 23 Pau̶ Jerusalénpu̶ Pascua bosebu̶reco neãwã. Cṹ̶ã Jesús tutuaremena pee tiiẽ́ñorere ĩñawã. Teeré ĩñarã, “Cõãmacũ̶ ticodiocorigu̶ niiqui” jĩĩrã, cũ̶ũ̶rẽ padeowá. 24 Jesupé cṹ̶ãrẽ ĩñamasĩpetijãgũ̶, ãpẽrã́ wedero manirṍ cũ̶ũ̶ basiro basocá niipetira cṹ̶ã wãcũrére masĩpetijãwĩ. Teero tiigú̶, “cṹ̶ã ‘padeóa’ jĩĩpacari, diamacṹ̶ padeorá mee niiĩya” jĩĩmasĩjãwĩ.

Juan 3

1 Sĩcũ̶ fariseo basocu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiwi Nicodemo. Cũ̶ũ̶ judíoare dutirá menamacũ̶ niiwĩ. 2 Sicañami Nicodemo Jesuré ĩñagũ̶ jeawi. Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Basocáre buegú̶, Cõãmacũ̶ mu̶u̶mena niiqui. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ tutuare ticorémena mu̶u̶ tiiẽ́ñomasĩã. Mu̶u̶ tiiẽ́ñore ĩñarã, ũ̶sã ateré masĩã: Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ ticodiocojĩyi ũ̶sãrẽ buedutigu̶, jĩĩwĩ. 3 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Sĩcũ̶ sicatopu̶ bauárirobiro bauánemoripacu̶, Cõãmacũ̶ dutiré jeaboarigue cũ̶ũ̶pu̶re jearicu, jĩĩwĩ. 4 Nicodemo cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwĩ: —¿Deero tii marĩ bu̶cu̶ári siro, marĩ pacoya páatipu̶ sããwa, bauábogari sũcã? Sããwa, bauámasĩricu, jĩĩwĩ. 5 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Sĩcũ̶ ocoména, teero biiri Espíritu Santomena bauáheri, Cõãmacũ̶ dutiré jeaboarigue cũ̶ũ̶pu̶re jearicu. 6 Basocá põna basocára niicua. Cṹ̶ãrã Espíritu Santomena bauára, Cõãmacũ̶ põna sããcua. 7 Teero tiigú̶, mu̶u̶ “niipetira sicato bauárirobiro bauánemorõ booa” jĩĩrére tu̶ogú̶, tu̶omanírijãña. 8 Mu̶u̶ masĩã: Wĩno noo booró páapucu. Wĩno bu̶su̶ri tu̶opacú̶, ¿noopé atii; noopé wáai? jĩĩmasĩricu. Espíritu Santomena bauári tiiré tee tiiróbiro wáaa, jĩĩwĩ. 9 Nicodemo jĩĩwĩ: —¿Deero tiiró teero wáabogari? jĩĩwĩ. 10 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —Mu̶u̶ Israelya põna macãrãrẽ Cõãmacũ̶ye maquẽrẽ buegú̶ niipacu̶, ¿teeré masĩrii? 11 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Ũ̶sã masĩrére, ũ̶sã ĩñariguere mú̶ãrẽ wedea. Mú̶ãpe ũ̶sã wederére padeorícu. 12 Atibú̶recopu̶ wáarere yu̶u̶ wederi, mú̶ã padeoría. Ũ̶mu̶ã́sepu̶ wáarepereja yu̶u̶ wedericãrẽ, nemorṍrã padeorícu. 13 ’Sĩcũ̶ basocú̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ mu̶ãwarigu̶ maniquí. Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirigu̶ diiátiwu̶. 14 Tíatopu̶re yucu̶ manirṍpu̶ Moisés ãña cõmeména tiirígu̶re yucu̶gu̶pu̶ néemu̶õnu̶cõyigu̶. Cũ̶ũ̶ ãñarẽ néemu̶õnu̶cõrirobirora yu̶u̶ niipetira sõwũ̶cã néemu̶õnu̶cõnogũ̶du̶ niiã. 15 Biiro yu̶u̶re tiirémena niipetira yu̶u̶re padeorá catirucujããdacua, jĩĩwĩ Jesús. 16 Cõãmacũ̶ atibú̶reco macãrãrẽ bayiró maĩjĩ́gũ̶, cũ̶ũ̶ macũ̶ sĩcũ̶ niigṹ̶rẽ ticodiocorigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, niipetira cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ padeorá pecamepu̶ wáaricua; cũ̶ũ̶mena catirucujããdacua. 17 Cõãmacũ̶ atibú̶reco macãrãrẽ “ñañarõ tiigú̶da” jĩĩgũ̶ mee cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ ticodiocorigu̶ niiwĩ; cṹ̶ãrẽ netõnéãrõ jĩĩgũ̶ ticodiocorigu̶ niiwĩ. 18 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ padeoráre ñañarõ tiiríqui. Cũ̶ũ̶rẽ padeohérape ñañarõ tiinóãdara niitoaya mée Cõãmacũ̶ macũ̶ sĩcũ̶ niigṹ̶rẽ padeohére wapa. 19 Cõãmacũ̶ macũ̶ sĩãwócore néeatigu̶ tiiróbiro atibú̶recopu̶re atiwi. Basocápe ñañaré tiirá niijĩrã, sĩãwócore néeatigu̶re booríyira. Ñañarére tiidu̶gájĩrã, naĩtĩãrõpu̶ pu̶tu̶ádu̶gayira. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiigú̶daqui. 20 Ñañaré tiigú̶ sĩãwócore cu̶ogú̶re booríqui. Cũ̶ũ̶ ñañaré tiirére bauanérĩ boohégu̶, sĩãwócore pu̶topu̶ jeadu̶gariqui. 21 Diamacṹ̶rã ãñuré tiigú̶pe sĩãwócore néeatigu̶re nu̶nu̶rucúqui. Ãñuré tiigú̶ sĩãwócore pu̶topu̶ niirĩ, basocá cũ̶ũ̶ tiirére ĩñaãya. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ booróbiro tiirí, ĩñanoã. 22 Too síro Jesús ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerámena Judea ditapu̶ wáawu̶. Toopú̶re basocáre wãmeõtira, yoari mee niiwũ̶. 23 Juan Enón wãmecu̶tiropu̶ niiyigu̶. Enón Salim wãmecu̶tiri macã pu̶togã niiwũ̶. Toopú̶re oco niirṍ niiwũ̶. Teero tiigú̶, toopú̶re wãmeõtigu̶ tiiyígu̶. Basocá cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ wãmeõtidutira wáayira. 24 Juan cũ̶ũ̶rẽ peresuwiipu̶ sõnecoadari su̶guero, toopú̶ niiyigu̶. 25 Sicabu̶reco Juan buerére nu̶nu̶rã́ sĩcũ̶ judíoare dutirá menamacũ̶mena bayiró cãmerĩ́ wedeseyira. Cṹ̶ãrẽ dutiré jĩĩrõbirora cosedutíre maquẽrẽ cãmerĩ́ wedeseyira. 26 Too síro cṹ̶ã Juan pu̶topu̶ wáa, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —Ũ̶sãrẽ buegú̶, jõõ niirito, día Jordán apeniñapú̶ mu̶u̶mena niirigu̶, ũ̶sãrẽ mu̶u̶ wederigu̶ mecũ̶tígãrẽ wãmeõtigu̶ tiiáwĩ. Niipetira cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶rã́ tiiáwã, jĩĩyira. 27 Juan cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Sĩcũ̶no ãñurére tiirí, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ ticorigue niiã. 28 Mú̶ã yu̶u̶ wederiguere tu̶otóawu̶. Yu̶u̶peja “Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo mee niiã” jĩĩwũ̶. Yu̶u̶ cũ̶ũ̶ su̶guero ticocorigu̶ niiã. 29 Queorémena teeré wedegu̶da: Wãmosíagu̶du̶ nu̶mo cũ̶ũ̶yago niico. Cũ̶ũ̶ menamacũ̶ cũ̶ũ̶ wedeserere tu̶oquí. Teeré tu̶ogú̶, bayiró u̶seniqui. Teero tiigú̶, yu̶u̶ wãmosíagu̶du̶ menamacũ̶ u̶senirõbirora bayiró u̶seniã. 30 Basocá ĩñacoropu̶ cũ̶ũ̶ yu̶u̶ nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶ wáaro booa; yu̶u̶pe bú̶ri niigṹ̶ pu̶tu̶águ̶dacu, jĩĩyigu̶. 31 Ũ̶mu̶ã́sepu̶ atirigu̶ niipetira nemorṍ niiĩ. Atibú̶reco macãrãpe atibú̶reco maquẽ dícu̶re masĩcua; teeré wedesecua. Ũ̶mu̶ã́sepu̶ atirigu̶pe niipetira nemorṍ niiĩ. 32 Cũ̶ũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ cũ̶ũ̶ ĩñariguere, cũ̶ũ̶ tu̶oríguere wedesei. Cũ̶ũ̶ wedeserere padeoráno manicúa. 33 Cũ̶ũ̶ wedeserere padeogú̶nope Cõãmacũ̶ wedeserecãrẽ padeoquí. “Cõãmacũ̶ wedesere diamacṹ̶ niiã”, jĩĩqui. 34 Cõãmacũ̶ Espíritu Santore cãmotáro manirṍ ticorigu̶ niiwĩ Jesuré. Teero tiigú̶, Jesús Cõãmacũ̶ wãcũrére wedesei. 35 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ maĩgṹ̶, niipetirere, niipetirare dutimasĩrere ticoyigu̶. 36 Cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ padeogú̶no catiré petihére cu̶oquí. Cũ̶ũ̶rẽ tu̶ohégu̶nope catiré petihére bu̶arígu̶daqui. Cõãmacũ̶ bayiró cúaremena cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ tiigú̶daqui.

Juan 4

1 Pau̶ basocá Jesuré nu̶nu̶wã́. Juan wãmeõtiri basocu̶ nemorṍ ũ̶sã Jesús buerápe basocáre wãmeõtiwu̶. Jesús basiro cṹ̶ãrẽ wãmeõtiriwi. Pau̶ basocá Jesuré nu̶nu̶ré quetire, teero biiri cṹ̶ã wãmeõtire quetire fariseo basoca tu̶oyíra. Jesús “cṹ̶ã tee quetire tu̶oáyira” jĩĩrére tu̶oári siro, 3 ũ̶sã Judeapu̶ niiãrira Galileapu̶ wáawu̶. 4 Toopú̶ wáara, Samaria ditapu̶ netõwáro niirõ tiiwú̶. 5 Tiiditapu̶re Sicar wãmecu̶tiri macãpu̶ jeawu̶. Tiimacã pu̶to tíato macũ̶ Jacob sicadita sãĩyígu̶. Too síro tiidita cũ̶ũ̶ macũ̶ Joseré pu̶tu̶áyiro. 6 Tiiditapu̶ oco waarí cope Jacob tiirí cope niiwũ̶. Jesús yoaro wáa, páasu̶tigu̶, tiicope wesapu̶ jeanuãwĩ. Coeritó niiwũ̶. 7 Cũ̶ũ̶ toopú̶ duiritabe, ũ̶sã yaaré sãĩrã́ wáara, macãpu̶ piyawawu̶. Ũ̶sã toopú̶ wáaari siro, sĩcõ numiṍ Samaria dita macõ tiicopepu̶ oco waagó jearigo niiwõ. Jesús coore jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶re oco tĩ́ãña, jĩĩyigu̶. 9 Judíoa Samaria dita macãrãmena cãmerĩ́ ĩñadu̶gariya. Teero tiigó, coope cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigo: —¿Deero tiigú̶ mu̶u̶ judíoayu̶ niipacu̶, yu̶u̶ Samaria dita macõrẽ oco sãĩĩ? jĩĩyigo. 10 Jesús yu̶u̶yigu̶: —Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ basocáre ticorére masĩria. Yu̶u̶cãrẽ masĩricu. Mu̶u̶ masĩgõjã, yu̶u̶re sãĩbóajĩyu. Mu̶u̶ sãĩrĩ́, yu̶u̶pe oco catiri tiiré petire ticoboajĩyu, jĩĩyigu̶. 11 Coope yu̶u̶yigo: —Mu̶u̶ ocoré waanériru̶ cu̶oría. Aticopé ũ̶cũ̶ã́ri cope niiã. ¿Noopú̶ mu̶u̶ oco catiri tiirére bu̶abógari? 12 Marĩ ñecũ̶ Jacob aticopé maquẽrẽ sĩniyígu̶. Cũ̶ũ̶ põna, cũ̶ũ̶yara ecarácã sĩniyíra. Cũ̶ũ̶ marĩrẽ aticoperé cṹũyigu̶. ¿Mu̶u̶peja cũ̶ũ̶ nemorṍ niiĩ? jĩĩyigo. 13 Cũ̶ũ̶pe jĩĩyigu̶: —Niipetira aticopé maquẽ ocoré sĩnirã́ sĩnidu̶gáadacua sũcã. 14 Yu̶u̶ ticorépere sĩnigṹ̶no sĩnidu̶gánemoriqui. Cũ̶ũ̶pu̶re cũ̶ũ̶ya yeeripũnapu̶ oco õmayucoro tiiróbiro niiãdacu. Teeména catirucujãgũ̶daqui, jĩĩyigu̶. 15 —Too docare yu̶u̶re teeocore ticoya. Mu̶u̶ yu̶u̶re ticori, yu̶u̶ oco sĩnidu̶gánemoricu. Teero biiri aticopepú̶re oco waadu̶gágo ĩñanucũnemoricu sáa, jĩĩyigo coopeja. 16 —Too docare mu̶u̶ manu̶rẽ su̶ogó wáaya, jĩĩyigu̶. 17 —Yu̶u̶ manu̶ manigṍ niiã, jĩĩyigo coopeja. Cũ̶ũ̶pe jĩĩyigu̶ sáa: —Mu̶u̶ “manu̶ maniã” jĩĩgõ, diamacṹ̶rã jĩĩã. 18 Mu̶u̶ sicamoquẽñerã ũ̶mu̶ã́mena manu̶cu̶tirigo niimiwũ̶. Mecũ̶tígã mu̶u̶mena niigṹ̶cã mu̶u̶ manu̶ díamacũ̶ niirii. Mu̶u̶ wedesere diamacṹ̶rã niiã, jĩĩyigu̶. 19 Coope cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigo sáa: —Yu̶u̶ tu̶gueñarĩ, mu̶u̶ sĩcũ̶ profeta niicu. 20 Ũ̶sã ñecũ̶sũ̶mu̶ã Samaria dita macãrã iigú̶ ũ̶tãgũ̶pú̶ Cõãmacũ̶rẽ padeoyíra. Mú̶ã judíoape “Jerusalénpu̶ Cõãmacũ̶rẽ padeoró booa” jĩĩã, jĩĩyigo. 21 Jesús coore jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ wederére tu̶oyá: Iigú̶ ũ̶tãgũ̶pú̶ wáaripacara, Jerusalénpu̶ wáaripacara, mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeoríto jeaadaro tiia. 22 Mú̶ã Samaria dita macãrã mú̶ã padeorére ãñurõ tu̶omasĩ́ricu. Ũ̶sãpeja ũ̶sã padeorére masĩã. Biiro biia: Cõãmacũ̶ judíoayu̶mena basocáre netõnégũ̶daqui. 23 Basocá Cõãmacũ̶rẽ diamacṹ̶rã padeorá cṹ̶ãye yeeripũnarĩpu̶ padeoríto jeaadaro tiia; jeatoaa mée. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ padeoráre teerora padeorí booquí. 24 Cõãmacũ̶ bauhégu̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶rẽ padeorá yeeripũnarĩpu̶ diamacṹ̶rã padeoró booa, jĩĩyigu̶. 25 Coopeja jĩĩyigo: —Yu̶u̶ masĩã: Mesías, ãpẽrã́ “Cristo” jĩĩgṹ̶, atigu̶daqui. Cũ̶ũ̶ atigu̶, marĩrẽ niipetirere wedegu̶daqui, jĩĩyigo. 26 —Yu̶u̶ mu̶u̶mena wedesegu̶ cũ̶ũ̶rã́ niiã, jĩĩyigu̶ cũ̶ũ̶peja. 27 Cṹ̶ã teero jĩĩ wedeseritabe, ũ̶sã jeawu̶. Ũ̶sã Jesús numiṍmena wedeseri ĩñarã, ĩñamanijõãwũ̶. Sĩcũ̶nopera cũ̶ũ̶rẽ “¿ñeenórẽ boogó tiiárĩ?” o “¿ñeenó maquẽrẽ wedesera tiiárĩ?” jĩĩ sãĩñáriwu̶. 28 Coope coo oco waaríru̶re toopú̶ra duudu̶pójã, macãpu̶ wáajõãwõ. Toopú̶re jeago, basocáre wedeyigo: 29 —Jõõpu̶ sĩcũ̶ ũ̶mu̶ niiãwĩ. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶ tiiríguere wedepetijããwĩ. Mú̶ãcã ĩñarã atiya. Mú̶ã wãcũrĩ, ¿cũ̶ũ̶ Cristo Cõãmacũ̶ beserigu̶ra niigari? jĩĩyigo. 30 Coo teeré wederi tu̶orá, cṹ̶ã Jesús pu̶topu̶ ĩñarã jeawa. 31 Cṹ̶ã jearitabe, ũ̶sã Jesuré yaadutimiwũ̶. 32 Cũ̶ũ̶ ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ yaaré cu̶oa. Mú̶ã masĩricu, jĩĩwĩ. 33 Teero tiirá, ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá cãmerĩ́ sãĩñáwũ̶: —¿Apetó tiirá, ãpẽrã́ cũ̶ũ̶rẽ yaaré néeati, ecatóaayirite? jĩĩwũ̶. 34 Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶re ticodiocorigu̶ booróbiro tiirí, teero biiri cũ̶ũ̶ dutirére tiipetíri, yu̶u̶re yaaré tiiróbiro niiã. 35 Mú̶ã biiro jĩĩ wãcũã: “Bapari muĩpũrã du̶saa oterigue du̶cacu̶tiadaro”. Teero jĩĩrõno tiirá, jõõpe ĩñacoya. Jõõ atirá oterigue butiré tiiróbiro niiĩya padeoádara. 36 Oterigue du̶care seenéõcũgũ̶ cũ̶ũ̶ paderé wapa wapatínogũ̶du̶ niiĩ. Catiré petihérere bu̶ará cũ̶ũ̶ye du̶ca seenéõcũre tiiróbiro niiĩya. Cṹ̶ã padeorí ĩñarã, oterigu̶ seenéõcũrigu̶mena u̶seniãdacua. 37 Ate diamacṹ̶ jĩĩré niiã: “Sĩcũ̶ otequi; ãpĩ seenéõcũqui”. 38 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ seenéõcũrã tiiróbiro ticocoa ãpẽrã́ oteriropu̶re. Ãpẽrã́ oterira tiiróbiro yée maquẽrẽ buesu̶gueyira; mú̶ãpe seenéõcũrã tiiróbiro basocá yu̶u̶re padeorí ĩñaãdacu, jĩĩwĩ. 39 Samaria dita macõ cooya macã macãrãrẽ “jõõ niiãrigu̶ niipetire yu̶u̶ tiiríguere wedepetijããwĩ” jĩĩ wedeyigo. Teeré tu̶orá, pau̶ cũ̶ũ̶rẽ padeoríra niiwã. 40 Teero tiirá, Jesús pu̶topu̶ jea, cũ̶ũ̶rẽ cṹ̶ã pu̶topu̶ pu̶tu̶ádutiwa. Ũ̶sã cṹ̶ã pu̶topu̶re pu̶abú̶reco pu̶tu̶ácũmuwũ̶. 41 Ãpẽrã́ pau̶ Jesús wederére tu̶orá, padeoríra niiwã. 42 Tiimacã macãrã coore jĩĩwã: —Ũ̶sã mu̶u̶ wedeariguemena dícu̶ cũ̶ũ̶rẽ padeoría. Ũ̶sã basiro cũ̶ũ̶rẽ tu̶oáwũ̶. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ padeóa. Mecũ̶tígã ũ̶sã ate diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩã: Cũ̶ũ̶rã́ atibú̶reco macãrãrẽ netõnégũ̶ niiĩ, jĩĩ wedesewa. 43 Pu̶abú̶reco Samaria dita macãrãmena niiãri siro, ũ̶sã Jesuména Galilea ditapu̶ wáawu̶. 44 Too su̶gueropu̶ Jesús ũ̶sãrẽ biiro jĩĩwĩ: “Profetare cũ̶ũ̶ya dita macãrã padeorícua”, jĩĩwĩ. 45 Galilea dita macãrãcã Jerusalénpu̶ Pascua ĩñarã jearira niiwã. Toopú̶ niipetire Jesús cũ̶ũ̶ tutuaremena tiiẽ́ñoriguere ĩñawã. Teero tiirá, Jesús Galileapu̶ jeari, cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ bocawa. 46 Jesús Canápu̶ coewí. Caná Galilea ditapu̶ niiã. Tiimacãpu̶ cũ̶ũ̶ too su̶gueropu̶ ocoré vino wáari tiiwí. Teebu̶recorire sĩcũ̶ dutigú̶ Capernaum macũ̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ Galilea dita õpũ̶ doca macũ̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ macũ̶ diarecu̶tigu̶ tiiyígu̶. 47 Cũ̶ũ̶ “Jesús Judeapu̶ niiãrigu̶ Galileapu̶ jeaayigu̶” jĩĩrére tu̶ogú̶, Jesús pu̶topu̶ jea, jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ macũ̶rẽ diaré netõnébosagu̶ búaatiya. Cũ̶ũ̶ diaró pu̶togãpu̶ niiãwĩ, jĩĩwĩ. 48 Jesupé cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Mú̶ãjã yu̶u̶ tutuaremena tiiẽ́ñorere ĩñahẽrã, padeoría, jĩĩwĩ. 49 Cũ̶ũ̶pe jĩĩwĩ: —Õpũ̶, jãmu̶, búawaco, yu̶u̶ macũ̶ diaadari su̶guero, jĩĩwĩ. 50 Jesupé cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Mu̶u̶ya wiipu̶ pu̶tu̶awagu̶a. Mu̶u̶ macũ̶ catiqui, jĩĩwĩ. Jesús teero jĩĩrére padeogú̶, cũ̶ũ̶ya wiipu̶ pu̶tu̶awawi. 51 Búawa, cũ̶ũ̶ya wiipu̶ jeagu̶du̶ tiirí, cũ̶ũ̶rẽ padecotera maapu̶ bocayira. —Mu̶u̶ macũ̶ catiawĩ, jĩĩ wedeyira. 52 —¿Deero biiri cũ̶ũ̶ ãñunu̶cããrĩ? jĩĩ sãĩñáyigu̶ cũ̶ũ̶pe. —Ñamica coeritó siro wioré tatijṍããwũ̶, jĩĩyira cṹ̶ãpeja. 53 “Jesús yu̶u̶re tii horara ‘mu̶u̶ macũ̶ catiqui’ jĩĩãwĩ”, jĩĩ wãcũgũ̶, Jesuré padeoyígu̶. Teero tiirá, niipetira cũ̶ũ̶ya wii macãrãcã Jesuré padeoyíra. 54 Teeména Jesús Judeapu̶ niiãrigu̶ Galileapu̶ jeari siro, pu̶arĩ́ cũ̶ũ̶ tutuaremena tiiẽ́ñore wáaro tiiwú̶ sáa.

Juan 5

1 Too síro Jesús Jerusalénpu̶ judíoa bosebu̶reco ĩñagũ̶ cãmepu̶tú̶awawi sũcã. 2 Jerusalénpu̶ sããwaro sicasope Oveja wãmecu̶tiri sope niiwũ̶. Tiisopepu̶to cusaáda jĩĩrã quẽnorítaro niiwũ̶. Tiitaro hebreoayemena Betesda wãmecu̶tiwu̶. Tiitaro wesapu̶re sicamoquẽñe tatiari biayá maniré tatiari niiwũ̶. 3 Teetatiaripu̶re pau̶ basocá yepapu̶ cõãwã́. Cṹ̶ã diarecu̶tira, ĩñahẽrã, opayuriri wáara, bu̶u̶ré ñicãrĩ cu̶orá niiwã. Tiitaropu̶re wãcũña manirṍ sĩquẽtaberi ángele diijeáyigu̶. Diijeá, ocoré cãmeñarĩ tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶ teero tiiári siro, tiitaropu̶ ñaañuãsu̶guegu̶ netõnénoyigu̶. 5 Toopú̶re sĩcũ̶ diarecu̶tigu̶ niiwĩ. Treinta y ocho cũ̶marĩ wáayiro, cũ̶ũ̶ diaré bu̶arí siro. 6 Jesús tiitaro pu̶topu̶ netõwágu̶ cũ̶ũ̶rẽ ĩñawĩ. Cũ̶ũ̶ toopú̶ yoari cõãrére masĩwĩ. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwĩ: —¿Mu̶u̶ netõnérĩ boogári? jĩĩwĩ. 7 Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶wi: —Yu̶u̶re tiiápugu̶no maniĩ. Oco cãmeñarĩcõrõ yu̶u̶ tiitaropu̶ ñaañuãgũ̶du̶ tiirí, ãpĩ yu̶u̶ su̶guero ñaañuãsu̶guerucui, jĩĩwĩ. 8 Jesupé jĩĩwĩ: —Wũ̶mu̶nu̶cãña. Mu̶u̶ cõãrṍrẽ néeapa, wáagu̶a, jĩĩwĩ. 9 Máata netõnénoãrigu̶pu̶ pu̶tu̶áwi. Cũ̶ũ̶ cõãrṍrẽ néeapa, wáanu̶cãwĩ. Cũ̶ũ̶rẽ netõnéri bu̶reco sábado niiwũ̶. 10 Teero tiirá, judíoare dutirápeja netõnénoãrigu̶re jĩĩyira: —¿Deero tiigú̶ mu̶u̶ mecũ̶ã marĩrẽ yeerisãdutiri bu̶reco niipacari, mu̶u̶ cõãrṍrẽ apawai? Marĩrẽ teero tiidutíria, jĩĩyira. 11 Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶yigu̶: —Yu̶u̶re netõnéãrigu̶ “mu̶u̶ cõãrṍrẽ néeapa, wáagu̶a” jĩĩãwĩ, jĩĩyigu̶. 12 Cṹ̶ãpeja sãĩñáyira sũcã: —¿Noã niiãrĩ mu̶u̶rẽ “mu̶u̶ cõãrṍrẽ néeapa, wáagu̶a” jĩĩãrigu̶? jĩĩyira. 13 Cũ̶ũ̶pe masĩriyigu̶. Jesús pau̶ basocá watoapu̶ netõwáwi. 14 Too síro Jesús Cõãmacũ̶wiipu̶ cũ̶ũ̶rẽ bu̶ajeágu̶, jĩĩwĩ: —Ãñurõ tiiwá. Mu̶u̶ netõnénoãrigu̶pu̶ niiã. Nemorṍ ñañarõ netõrĩ́ jĩĩgũ̶, ñañaré tiinemógũ̶ mee tiiwá, jĩĩwĩ. 15 Cũ̶ũ̶pe judíoare dutiráre wedegu̶ wáarigu̶ niiwĩ. —Yu̶u̶re netõnéãrigu̶ Jesús niiãwĩ, jĩĩyigu̶. 16 Jesús sábado niirĩ teero tiiré wapa judíoare dutirápeja cũ̶ũ̶rẽ ĩñatutinu̶cãrira niiwã. 17 Jesupéja cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ Pacu̶ paderucujãqui; yu̶u̶cã paderucujãã, jĩĩwĩ. 18 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, nemorṍrã cũ̶ũ̶rẽ sĩãdu̶gáyira. Cṹ̶ã tu̶gueñarĩ, cũ̶ũ̶ judíoa yeerisãri bu̶reco tiidutírere peotígu̶ tiirígu̶ niiwĩ. Teero biiri cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶rẽ “yu̶u̶ Pacu̶ niiĩ” jĩĩrémena nemorṍ cúayira. Teero jĩĩgũ̶, “yu̶u̶ Cõãmacũ̶mena sĩcãrĩbíro niiã” jĩĩdu̶gagu̶ tiiwí. 19 Teero tiigú̶, Jesús cṹ̶ãrẽ yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Yu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ yu̶u̶ basiro yu̶u̶ booró tiiría. Yu̶u̶ Pacu̶ tiirére ĩña, tee dícu̶re tiia. Biiro niiã: Niipetire yu̶u̶ Pacu̶ tiirénorẽ yu̶u̶cã tiia. 20 Yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re maĩgṹ̶, niipetire cũ̶ũ̶ tiirénorẽ yu̶u̶re ẽñoĩ. Yu̶u̶re ẽñorígue nemorṍ too síro yu̶u̶re ẽñogṹ̶daqui. Tee cũ̶ũ̶ ẽñoã́darere yu̶u̶ tiiẽ́ñorĩ, mú̶ã ĩñamanijõããdacu. 21 Yu̶u̶ Pacu̶ basocá diarirare masõ, catiré ticorobirora yu̶u̶cã cũ̶ũ̶ macũ̶ niijĩgũ̶, catirére yu̶u̶ ticodu̶gara dícu̶re ticoa. 22 Basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, yu̶u̶ Pacu̶ wapa tiiríqui. Yu̶u̶re basocá tiirére besedutitoawi, 23 niipetira yu̶u̶re padeoáro jĩĩgũ̶. Cũ̶ũ̶rẽ padeoróbirora yu̶u̶re padeoáro. Yu̶u̶re padeohégu̶no yu̶u̶ Pacu̶cãrẽ padeoríqui. Cũ̶ũ̶rã́ yu̶u̶re ticodiocowi. 24 ’Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Yu̶u̶ jĩĩrére tu̶ogú̶no, teero biiri yu̶u̶re ticodiocorigu̶re padeogú̶no catiré petihére cu̶oquí. Cũ̶ũ̶ ñañarõ tiinóriqui. Cũ̶ũ̶ pecamepu̶ wáaboarigu̶ catiré petihére cu̶otóai. 25 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Basocá diarira tiiróbiro niirã́ yu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ wedeserere tu̶oádacua. Cṹ̶ã tu̶orítono jeaadaro tiia; jeatoaa mée. Yu̶u̶ wedeserere yu̶u̶ráno catirucuadacua. 26 Yu̶u̶ Pacu̶ra basocáre catiré petihére ticomasĩĩ. Cũ̶ũ̶rã́ basocáre catiré petihére ticomasĩrere yu̶u̶re ticoi. 27 Basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, yu̶u̶ basocáre wapa tiigú̶dacu. Yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ niirĩ, yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re teero tiidutíwi. 28 Mú̶ã teeré tu̶orá, tu̶omanírijãña. Niipetira masãcoperipu̶ niirã́ yu̶u̶ wedeseri tu̶oádacua. Cṹ̶ã tu̶oríto jeaadaro tiia. 29 Yu̶u̶ wedeseri tu̶orá, masãcoperipu̶ niimiãrira witiatiadacua. Ãñurõ tiirécu̶tirira masã, catirucuadacua. Ñañaré tiirírapeja masã, ñañarõ tiinóãdacua. 30 ’Yu̶u̶ basocá tiirére ĩñagũ̶, “ñañaniã” o “ãñuniã” jĩĩmasĩã yu̶u̶ Pacu̶ dutirobirora. Yu̶u̶ basiro apeyenó tiiría. Yu̶u̶ booró tiidu̶gária; yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re ticodiocorigu̶ booróbiro tiia. Tee tiiró, yu̶u̶ jĩĩré diamacṹ̶ niiã. 31 Yu̶u̶ basiro yu̶u̶ niirecu̶tirere wederi, “mu̶u̶ wederé wapamaníã” jĩĩbocu mú̶ã. 32 Ãpĩ niiĩ yu̶u̶ niirecu̶tirere wedegú̶. Cũ̶ũ̶rã́ yu̶u̶ Pacu̶ niiĩ. Yu̶u̶ masĩã: Yu̶u̶ niirecu̶tirere wedegu̶, diamacṹ̶rã wedei. 33 Mú̶ã Juan wãmeõtiri basocu̶pu̶re sãĩñádutira ticocorira niiwũ̶. Cũ̶ũ̶cã yu̶u̶ niirecu̶tirere diamacṹ̶ wedegú̶ niirigu̶ niiwĩ. 34 Basocá yu̶u̶ niirecu̶tirere wedeserere ãmaãgũ̶ mee tiia. Mú̶ãrẽ netõã́rõ jĩĩgũ̶, Juan wederiguere mú̶ãrẽ wãcũrĩ tiia. 35 Juan sĩãwócoriga tiiróbiro niiwĩ. Sĩãwócoriga ãñurõ jũ̶ũ̶boeropu̶ basocá neãcua. Mú̶ãcã jeawu̶, cũ̶ũ̶ wederi tu̶orá. Tu̶o, yoari mee u̶seniwũ̶. 36 Yu̶u̶ tiiré Juan wederigue nemorṍ yu̶u̶ niirecu̶tirere ẽñoã. Yu̶u̶ tiiré yu̶u̶ Pacu̶ tiidutírera niiã. Teero tiirémena “yu̶u̶ Pacu̶ diamacṹ̶rã yu̶u̶re ticodiocowi” jĩĩrére ẽñoã. 37 Yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re ticodiocorigu̶cã yu̶u̶ niirecu̶tirere wedei. Mú̶ã cũ̶ũ̶ wederére tu̶oría; cũ̶ũ̶ baurécãrẽ ĩñaria. 38 Cũ̶ũ̶ ticodiocorigu̶re padeoría. Teero tiiró, cũ̶ũ̶ wederé mú̶ãrẽ sããria. 39 Mú̶ã Cõãmacũ̶ye queti jóaripũrẽ quioníremena buea, “toopú̶ catiré petihére bu̶aádacu” jĩĩ wãcũrã. Mú̶ã tiipũ maquẽrẽ buera, yée maquẽrẽna buemiã. 40 Teero wãcũpacara, yu̶u̶pere padeonu̶nú̶sedu̶garia. Yu̶u̶re padeonu̶nú̶sera dícu̶ catiré petihére cu̶oádacua. 41 ’Basocá yu̶u̶re ãñurõ wedeserere ãmaãgũ̶ mee tiia. 42 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ ĩñamasĩã. Mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ maĩría. 43 Yu̶u̶ Pacu̶ wãmemena yu̶u̶ atipacari, mú̶ã yu̶u̶re ãñurõ bocaria. Ãpĩ cũ̶ũ̶ basiro cũ̶ũ̶ wãmemena atigú̶pere mú̶ã ãñurõ bocabocu. 44 Mú̶ã basirora mú̶ã tiirére “ãñuã” jĩĩrĩ booa. Cõãmacũ̶ sĩcũ̶ niigṹ̶ mú̶ãrẽ “ãñuã” jĩĩrépere ãmaãria. Teero tiirá, ¿deero tii mú̶ã yu̶u̶re padeobóatau̶? 45 Mú̶ã yu̶u̶re “Cõãmacũ̶pu̶re marĩrẽ wedesãgũ̶daqui” jĩĩ wãcũrijãña. “Moisés jóariguere tiirá, Cõãmacũ̶mena ãñurõ niiãdacu”, jĩĩ wãcũmiã mú̶ã. Moiséra mú̶ãrẽ wedesãqui. 46 Moisés yée maquẽrẽ jóarigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, cũ̶ũ̶ jóariguere padeorá yu̶u̶cãrẽ padeobócu. 47 Cũ̶ũ̶ jóariguere padeohérapeja ¿deero tii mú̶ã yu̶u̶ wederére padeobóatau̶? Padeorídojãã, jĩĩwĩ.

Juan 6

1 Too síro Jesuména Galileataro apeniñapú̶ tĩãwawu̶. Tiitaro wãmecu̶tia Tiberias. 2 Basocá cũ̶ũ̶ tiiẽ́ñoremena diarecu̶tirare netõnérĩ ĩñajĩrã, pau̶ cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶wã́. 3 Ũ̶sã apeniñapú̶ tĩãjeara, ũ̶tãgũ̶pú̶ mu̶ãwa, duiwu̶. 4 Teebu̶recorire Pascua judíoa bosebu̶reco wáaadaro péerogã du̶sawú̶. 5 Jesús pau̶ basocá cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶rĩ́ ĩñagũ̶, Felipere jĩĩwĩ: —¿Noopú̶ marĩ yaaré sãĩrã́ wáaadari cṹ̶ã pau̶re ecaádara? jĩĩwĩ. 6 Felipere ¿deero yu̶u̶gu̶dari? jĩĩgũ̶, teero sãĩñáwĩ. Jesupé cũ̶ũ̶ tiiádarere masĩtoarigu̶ niiwĩ. 7 Felipe cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —Ocho muĩpũrã pade wapatáremena marĩ pã sãĩ, pu̶atáco, batori, jeatuaricu, jĩĩwĩ. 8 Ũ̶sã menamacũ̶ Andrés (Simón Pedro baipéja) Jesuré jĩĩwĩ: 9 —Ãnorẽ́ sĩcũ̶ wĩmagũ̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ sicamoquẽñepa pã cebadamena tiiárigue cu̶oi. Teero biiri wai pu̶arã́ cu̶oi. Ate yaaré ãniã pau̶re jeatuaricu, jĩĩwĩ. 10 Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Basocáre duidutiya, jĩĩwĩ. Toopú̶re táa pee niiwũ̶. Teero tiirá, niipetira duiwa. Cinco mil ũ̶mu̶ã niiwã. 11 Too síro Jesús pãrẽ née, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticowi. Too síro duiráre batodutiwi. Waimenacãrẽ teerora tiiwí. Ũ̶sã cṹ̶ã yaadu̶garocõrõ batowu̶. 12 Cṹ̶ã yaa, yapiari siro, Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Cṹ̶ã yaadu̶arere cõõrĩ́ jĩĩrã, teeré seesã́ña, jĩĩwĩ. 13 Sicamoquẽñepa pã niimiãrigue ũ̶sã yaadu̶aariguere seesã́rĩ, doce piseri dadodu̶pówu̶. 14 Basocá Jesús cũ̶ũ̶ tutuaremena tee tiiẽ́ñorĩ ĩñarã, jĩĩwã: —“Profeta atigu̶du̶ niiãyigu̶” cṹ̶ã jĩĩrigu̶ ãnirã́ niiĩ. Diamacṹ̶rã niiyu, jĩĩwã. 15 Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ bayiró tutuaremena néewa, õpũ̶ sõnecodu̶gamiwã. Cũ̶ũ̶peja cṹ̶ã teero tiidu̶gárere ĩñagũ̶, sĩcũ̶rã ũ̶tãgũ̶pú̶ mu̶ãjõãwĩ. 16 Too síro náĩcũmuatiri, ũ̶sã opataropu̶ búawawu̶. 17 Náĩcũmuãri siro, Jesús bauríwi. Teero tiirá, Capernaumpu̶ wáara, dooríwu̶pu̶ mu̶ãsã, tiitarore tĩãwanu̶cãwũ̶. 18 Ũ̶sã tĩãwari, wĩno bayiró páapuatiwu̶. Teero wáari, ocoturí paca atiwu̶. 19 Ũ̶sã yoaro sicamoquẽñe kilómetros wáaari siro, Jesús ũ̶sã pu̶topu̶ atigu̶, oco sotoápu̶ atijõãatiwi. Cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã, bayiró cuiwu̶. 20 Cũ̶ũ̶ ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ niiã. Cuirijãña, jĩĩwĩ. 21 Teero tiirá, u̶seniremena cũ̶ũ̶rẽ boca, mu̶ãsãdutiwu̶. Máata ũ̶sã wáaropu̶ jeasirotiwu̶. 22 Apebú̶recope basocá apeniñapú̶ pu̶tu̶áarira ĩñaco, jĩĩyira: “Sicawú̶ra niimiãwũ̶; Jesús cũ̶ũ̶ buerámena tiiwu̶ré mu̶ãsãriawĩ; cũ̶ũ̶ buerá dícu̶ tĩãwaawã”, jĩĩyira. 23 Cṹ̶ã teero jĩĩcõãtori, apeyepáwu̶ jeayiro. Teepawu̶ ũ̶sã yaaariropu̶ jeayiro. (Ũ̶sã toopú̶ yaawu̶, Jesús cũ̶ũ̶ Pacu̶re u̶senire ticoari siro.) Tee Tiberias wãmecu̶tiri macã maquẽpawu̶ niiwũ̶. 24 Jesús, teero biiri ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá manirĩ́ ĩñarã, basocá teepawu̶pu̶ mu̶ãsã, Capernaumpu̶ Jesuré ãmaãrã atirira niiwã. 25 Cṹ̶ã atiniñapú̶ tĩãjeara, Jesuré bu̶ajeára, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwã: —Basocáre buegú̶, ¿deero biiri mu̶u̶ tĩãjeaarĩ ãnopú̶re? jĩĩwã. 26 Jesupé yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ mú̶ãrẽ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ã pã yaa, yapiarigue wapa yu̶u̶re ãmaãã. Yu̶u̶ tutuaremena tiiẽ́ñoriguepere mú̶ã tu̶omasĩ́ria. Teeré tu̶omasĩ́rãpeja, teewapa yu̶u̶re ãmaãboajĩyu. 27 Yaarére bayiró booríjãrõ booa; yaaré petijṍãcu. Teero tiiróno tiirá, yaaré catiré petihére ticorépere ãmaãrõ booa. Cõãmacũ̶ yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re cũ̶ũ̶ ticodiocorigu̶ niirére mú̶ãrẽ ẽñotóaawĩ. Teero tiigú̶, yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ tee yaaré catiré petihére mú̶ãrẽ ticogu̶da, jĩĩwĩ. 28 Teero tiirá, cṹ̶ãpe sãĩñáwã: —¿Deero tiiádari ũ̶sã, Cõãmacũ̶ tiidutírere ãñurõ tiiádara? jĩĩwã. 29 Cũ̶ũ̶peja yu̶u̶wi: —Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ tiidutíre biiro niiã: Yu̶u̶re cũ̶ũ̶ ticodiocorigu̶re padeodutíi, jĩĩwĩ. 30 Teero tiirá, cṹ̶ãpeja sãĩñáwã sũcã: —¿Ñeenómena ẽñogṹ̶dari, ũ̶sã mu̶u̶rẽ padeorí? ¿Deero bauré tiigú̶dari? 31 Marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã yucu̶ manirṍpu̶ maná wãmecu̶tirere yaayira. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóanoã: “Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ yaarigue ũ̶mu̶ã́se maquẽrẽ ticoyigu̶”, jĩĩ jóanoã, jĩĩwã. 32 Teero tiigú̶, Jesupé jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Ũ̶mu̶ã́se maquẽ yaariguere Moisés mee ticoyigu̶; yu̶u̶ Pacu̶pe basocáre yaaré ũ̶mu̶ã́se maquẽ petire ticoi. 33 Cũ̶ũ̶ ticoré ũ̶mu̶ã́sepu̶ diiátire niiã. Basocáre catiré petihére ticoa, jĩĩwĩ. 34 —Õpũ̶, tee yaarére ũ̶sãrẽ ticorucujãña, jĩĩwã. 35 Jesús jĩĩwĩ: —Yu̶u̶rá niiã yaaré catiré petihére ticogú̶. Yu̶u̶re padeonu̶nú̶serano ju̶abóara tiiróbiro niinemoricua; oco sĩnidu̶gára tiiróbiro niinemoricua. 36 Mú̶ãrẽ ateré jĩĩtoawu̶: Mú̶ã yu̶u̶re ĩñapacara, padeoría. 37 Niipetira yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re ticorá yu̶u̶re padeonu̶nú̶seadacua. Yu̶u̶re padeoráre ñeerijã tiirícu. 38 Yu̶u̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirigu̶ yu̶u̶ booré tiigú̶ mee atiwu̶; yu̶u̶re ticodiocorigu̶ boorépere tiigú̶ atiwu̶. 39 Yu̶u̶ Pacu̶ biiro booi: Yu̶u̶re ticorirare tiidióri booríi; cṹ̶ãrẽ pecamepu̶ wáari booríi. Atibú̶reco petirí, yu̶u̶ cṹ̶ãrẽ masõrĩ booi. 40 Yu̶u̶ Pacu̶ biiro booi: Niipetira yu̶u̶re ĩñarã́, yu̶u̶re padeorá catiré petihére cu̶orí booi. Yu̶u̶ atibú̶reco petirí, cṹ̶ãrẽ masõgũ̶dacu, jĩĩwĩ Jesús. 41 Judíoare dutirápeja Jesuré wedepatinu̶cãwã. “Yu̶u̶rá niiã yaaré ũ̶mu̶ã́sepu̶ diiátirigu̶” jĩĩrĩ tu̶orá, ñañarõ wedesenu̶cãwã. 42 —¿Ãni teero wedesegu̶ Jesús José macũ̶ mee niiĩ? Cũ̶ũ̶ pacu̶, cũ̶ũ̶ pacore marĩ masĩã. ¿Deero tiigú̶ cũ̶ũ̶ “ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirigu̶ diiátiwu̶” jĩĩĩ? jĩĩwã. 43 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Wedepatirijãña. 44 Sĩcũ̶no cũ̶ũ̶ booró yu̶u̶re padeonu̶nú̶semasĩriqui; yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re ticodiocorigu̶ yu̶u̶re ticoráno dícu̶ padeonu̶nú̶secua. Atibú̶reco petirí, yu̶u̶ cṹ̶ãrẽ masõgũ̶dacu. 45 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóanoã: “Cõãmacũ̶ niipetirare bue, tu̶omasĩ́rĩ tiigú̶daqui”, jĩĩ jóanoã. Teero tiirá, niipetira yu̶u̶ Pacu̶ wederére tu̶o, tu̶omasĩ́rã, yu̶u̶re padeonu̶nú̶seya. 46 ’Sĩcũ̶no yu̶u̶ Pacu̶re ĩñarii. Yu̶u̶ Cõãmacũ̶mena niirigu̶ niiã. Teero tiigú̶, yu̶u̶ dícu̶ cũ̶ũ̶rẽ ĩñawũ̶. 47 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Yu̶u̶re padeoráno catirucuadacua. 48 Yu̶u̶rá niiã yaaré catiré petihére ticogú̶. 49 Mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã yucu̶ manirṍpu̶ maná wãmecu̶tirere yaayira. Teeré yaapacara, diajõãyira. 50 Yu̶u̶pe yaaré ũ̶mu̶ã́sepu̶ diiátirepere wedesea. Teeré yaaráno diaricua. 51 Tee yaaré catiré petihére ticoré ũ̶mu̶ã́sepu̶ diiátirigue yu̶u̶rá niiã. Teeré yaaráno catirucujããdacua. Yu̶u̶ yaaré ticoré yáa õpũ̶ũ̶ niiã. Yáa õpũ̶ũ̶rẽ atibú̶recopu̶ niirã́ catirucuaro jĩĩgũ̶, ticogu̶da, jĩĩwĩ. 52 Judíoare dutirápeja cãmerĩ́ wedesewa: —¿Deero tii marĩrẽ ãni cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ yaadutibogari? jĩĩwã. 53 Teero tiigú̶, Jesupéja cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ã yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ yaaripacara, yée díire sĩnirípacara, catiré petihére cu̶orícu. 54 Yáa õpũ̶ũ̶rẽ yaagú̶nope, yée díire sĩnigṹ̶nope catiré petihére cu̶oquí. Atibú̶reco petirí, cũ̶ũ̶rẽ masõgũ̶dacu. 55 Yáa õpũ̶ũ̶ yaaré peti niiã; yée díi sĩniré peti niiã. 56 Yáa õpũ̶ũ̶rẽ yaaráno, yée díire sĩnirã́no yu̶u̶mena niiĩya; yu̶u̶cã cṹ̶ãmena niiã. 57 Yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re ticodiocorigu̶ catii. Cũ̶ũ̶ catirémena yu̶u̶ catia. Teero tiiróbiro yáa õpũ̶ũ̶ yaaráno yu̶u̶ catirémena catiadacua. 58 Yu̶u̶rá yaaré ũ̶mu̶ã́sepu̶ diiátiriguere wedesea. Maná mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã yaarigue tiiróbiro niiria. Cṹ̶ã teeré yaapacara, diajõãyira. Yáa õpũ̶ũ̶rẽ yaaránopeja catirucujããdacua, jĩĩwĩ. 59 Jesús cṹ̶ãrẽ teeré Capernaumpu̶ judíoa neãrí wiipu̶ buewi. 60 Pau̶ cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶míãrira cũ̶ũ̶ buerére tu̶orá, cãmerĩ́ jĩĩwã: —Cũ̶ũ̶ wederé wisiónetõjõãã. Tu̶omasĩ́ña maniã, jĩĩwã. 61 Jesús cṹ̶ã wedepatirere masĩgũ̶, jĩĩwĩ: —¿Mú̶ã yu̶u̶ wederére ñañarõ tu̶gueñagari? 62 ¿Deero wáabogari yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ too su̶gueropu̶ yu̶u̶ niiriropu̶ mu̶ãwari sũcã? Mú̶ã teeré ĩñarã, ¿deero tu̶gueñabogari? 63 Espíritu Santo catirére ticoi. Marĩye õpũ̶ũ̶rĩ marĩrẽ catiré ticoria. Yu̶u̶ yaaré, sĩniré maquẽrẽ wedegu̶, popeapu̶ yeeripũna maquẽrẽ wedegu̶ tiia. Yu̶u̶ wederére padeoráno catirucujããdacua. 64 Ãpẽrã́ mú̶ã menamacãrã yu̶u̶ wedepacari, yu̶u̶re padeoríya ména, jĩĩwĩ. Jesús cũ̶ũ̶rẽ padeohérare sicatopu̶ra masĩtoarigu̶ niiwĩ. Teero biiri too síropu̶ cũ̶ũ̶rẽ ĩñatutirapu̶re wedesãgũ̶du̶cãrẽ masĩtoarigu̶ niiwĩ. 65 Cũ̶ũ̶ jĩĩnemowĩ: —Teero tiigú̶, meepu̶ mú̶ãrẽ wedemiãwũ̶: “Sĩcũ̶no cũ̶ũ̶ booró yu̶u̶re padeonu̶nú̶semasĩriqui; yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re ticoráno dícu̶ padeonu̶nú̶secua”, jĩĩãwũ̶, jĩĩwĩ. 66 Tiibu̶recomena pau̶ cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶míãrira cũ̶ũ̶rẽ bapacu̶tidujãwã. 67 Cṹ̶ã teero tiirí ĩñagũ̶, Jesús ũ̶sã cũ̶ũ̶ bueráre sãĩñáwĩ: —¿Mú̶ãcã yu̶u̶re cõãjõãdu̶gai? jĩĩwĩ. 68 Simón Pedropeja cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —Ũ̶sã Õpũ̶, ¿noãpére nu̶nu̶bógari? Mu̶u̶ wedesere catiré petihére ticoa. 69 Ũ̶sã mu̶u̶rẽ padeotóaa. Ũ̶sã masĩã: Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ ticodiocorigu̶, ñañaré manigṹ̶ niiã, jĩĩwĩ. 70 Jesupé ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ mú̶ã docere besewu̶. Yu̶u̶ teero tiirí siro niipacari, sĩcũ̶ mú̶ã menamacũ̶ wãtĩyagu̶ niiĩ, jĩĩwĩ. 71 Jesús teero jĩĩgũ̶, Judas, Simón Iscariote macũ̶rẽ jĩĩgũ̶ tiiwí. Judas ũ̶sã menamacũ̶ niimiwĩ. Teero niipacu̶, too síropu̶re Jesuré wedesãgũ̶du̶ niirigu̶ niiwĩ.

Juan 7

1 Too síro Jesús Galileapu̶ ĩñacãmesãwĩ. Judeapu̶re ĩñacãmesãdu̶gariwi. Toopú̶re Judíoa dutirá cũ̶ũ̶rẽ ãmaãyira, sĩãdu̶gára. 2 Judíoa bosebu̶reco ũ̶sã wiserígã tii, niiãdari bosebu̶reco jeaadaro tiiwú̶. 3 Teero tiirá, Jesús baira cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwã: —Ãnopú̶re pu̶tu̶árijãña. Mu̶u̶ buerére tu̶onu̶nú̶sera toopú̶ niirã́cã mu̶u̶ tutuaremena tiiẽ́ñorere ĩñaãrõ jĩĩgũ̶, Judeapu̶ bosebu̶recore ĩñagũ̶ wáaya. 4 Basocá mu̶u̶rẽ masĩãrõ jĩĩgũ̶, yayióropu̶ tiiẽ́ñorijãrõ booa. Mu̶u̶ tiirére niipetira ĩñacoropu̶ tiiẽ́ñogũ̶ wáaya, jĩĩwã. 5 Cũ̶ũ̶ bairapu̶ra cũ̶ũ̶rẽ padeoríwa. 6 Jesupé cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ toopú̶ wáaadaro jearia ména. Mú̶ãpeja mú̶ã booró wáamasĩã. 7 Atibú̶reco macãrã ñañaré tiirá mú̶ãrẽ ĩñatutiriya. Yu̶u̶ cṹ̶ã ñañarõ niirecu̶tirere wedea. Teero tiirá, yu̶u̶re ĩñatutiya. 8 Mú̶ã bosebu̶recore ĩñarã wáaya. Yu̶u̶ja wáaria ména. Yu̶u̶ toopú̶ wáarito jearia ména, jĩĩwĩ Jesús. 9 Teero jĩĩ, Galileapu̶ra pu̶tu̶ájãwĩ. 10 Cũ̶ũ̶ baira Jerusalénpu̶ bosebu̶reco ĩñarã wáari siro, Jesucã́ wáawi. Basocá yu̶u̶re ĩñamasĩrijããrõ jĩĩgũ̶, noo niigṹ̶biro wáacãmesãwĩ. 11 Tii bosebu̶recopu̶ judíoare dutirá Jesuré ãmaãyira. “¿Jõõ niirigu̶te noopú̶ niigari?” jĩĩyira. 12 Pau̶ basocá Jesuyé maquẽrẽ wedeseyira. Ãpẽrã́ “ãñugṹ̶ niiĩ” jĩĩyira. Ãpẽrãpé “niirii; cũ̶ũ̶ tiiẽ́ñoremena basocáre tiiditógu̶ tiiquí” jĩĩyira. 13 Judíoare dutiráre cuira, niipetira tu̶ocóropu̶ “Jesús biiro biii” jĩĩ wedeseriwa. 14 Bosebu̶reco decocu̶tirito, Jesús Cõãmacũ̶wiipu̶ sããwa, basocáre buewi. 15 Cũ̶ũ̶ buerére tu̶orá, judíoare dutirá tu̶omaníjõãwã. —Ãni bueripacu̶, ¿deero tiigú̶ nocõrõca masĩĩ? jĩĩwã. 16 Jesús cṹ̶ãrẽ yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ mú̶ãrẽ bueré yu̶u̶ wãcũré mee niiã; yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re ticodiocorigu̶yepe niiã. 17 Cõãmacũ̶ boorére tiidu̶gágu̶no yu̶u̶ buerére “diamacṹ̶rã niiã” jĩĩmasĩqui. “Cõãmacũ̶ dutiróbiro buei o cũ̶ũ̶ wãcũrére buei”, jĩĩ besemasĩqui. 18 Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ wãcũrémena wedesegu̶ “ãñurõ wedesei” jĩĩrĩ tu̶odu̶gáqui. Cõãmacũ̶ booró wedesegu̶pe “Cõãmacũ̶ ãñunetõjõãĩ” jĩĩrĩ tu̶odu̶gáqui. Cũ̶ũ̶peja diamacṹ̶ wedesegu̶ niiqui; cũ̶ũ̶pu̶re ñañaré bu̶arícu. 19 Moisés Cõãmacũ̶ dutirére mú̶ãrẽ ticorigu̶ niiwĩ. Teero ticopacari, mú̶ã sĩcũ̶no tee dutirére tiiría. ¿Deero tiirá mú̶ã yu̶u̶re sĩãdu̶gái? jĩĩwĩ. 20 Basocápe cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwã: —Mu̶u̶ wãtĩ cu̶ogú̶ niijĩgũ̶, mecũ̶gṹ̶ tiia. ¿Noã mu̶u̶rẽ sĩãdu̶gái? jĩĩwã. 21 Jesupé cṹ̶ãrẽ yu̶u̶wi: —Mú̶ã yu̶u̶ diarecu̶tigu̶re netõnérĩ ĩñawũ̶. Yeerisãri bu̶recore yu̶u̶ teero tiirí, ĩñamanijõãwũ̶. 22 Moisés mú̶ãrẽ cõnerígu̶ yapa macã caseróre widecõã́dutirigu̶ niiwĩ. (Cũ̶ũ̶ dícu̶re teeré dutiririgu̶ niiwĩ; mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ãpu̶ máata teero tiimú̶ãatitoarira niiwã.) Mú̶ã cũ̶ũ̶ dutiré tiirá, marĩ yeerisãri bu̶reco niipacari, mú̶ã põnarẽ widecõã́cu. 23 Mú̶ã Moisés dutirére niipetiro tiidu̶gájĩrã, yeerisãri bu̶reco niipacari, widecõã́cu. Mú̶ã teero tiirá niipacara, ¿deero tiirá yu̶u̶ yeerisãri bu̶reco niirĩ, sĩcũ̶ niipetiri õpũ̶ũ̶rẽ netõnérĩ ĩñarã, yu̶u̶mena cúai? 24 Ãñurõ wãcũtoarapu̶, basocá tiirére diamacṹ̶rã ĩñabeseya, jĩĩwĩ. 25 Teero tiirá, sĩquẽrã Jerusalén macãrã jĩĩwã: —Ĩ́nirã niiĩ cṹ̶ã sĩãdu̶gágu̶, ¿teerora? 26 ¡Ĩñaña! Niipetira ĩñacoropu̶ buegu̶ tiii. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ merẽã jĩĩriya. ¿Apetó tiirá, Judíoare Dutirá Peti “ãni Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiĩ” jĩĩ wãcũgari? 27 Ãni Cõãmacũ̶ beserigu̶ niiriqui. Cũ̶ũ̶ya macãrẽ marĩ masĩã. Cõãmacũ̶ beserigu̶pe atiri, cũ̶ũ̶ya macãrẽ masĩña manibójĩyu, jĩĩwã. 28 Teero tiigú̶, Jesús Cõãmacũ̶wiipu̶ buegu̶, bayiró bu̶su̶rómena wedewi: —Mú̶ã yu̶u̶ masãri macãrẽ masĩpacara, yu̶u̶ atiriro petipu̶re masĩria. Yu̶u̶ booró mee atiwu̶ atibú̶recopu̶re. Sĩcũ̶ diamacṹ̶ niigṹ̶ yu̶u̶re ticodiocowi. Mú̶ã yu̶u̶re masĩria. Yu̶u̶re ticodiocorigu̶cãrẽ masĩria. Yu̶u̶pe cũ̶ũ̶rẽ masĩã. Yu̶u̶ cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ niirigu̶ niiã, jĩĩwĩ. 30 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, cũ̶ũ̶rẽ peresuwiipu̶ néewadu̶gamiwã. Cũ̶ũ̶rẽ ñeerí bu̶reco jeariwu̶ ména. Teero tiirá, sĩcũ̶no cũ̶ũ̶rẽ ñeeriwa. 31 Cṹ̶ã teero tiidu̶gápacari, pau̶ toopú̶ neãrã́pe cũ̶ũ̶rẽ padeowá. Cṹ̶ãpeja cãmerĩ́ sãĩñáwã: —Too docare Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo atigu̶peja, ¿ãni tiiẽ́ñore nemorṍ tiigú̶dari? Tiiríqui, jĩĩwã. 32 Basocá wedeserere fariseo basoca tu̶oyíra. Teero tiirá, paiaré dutirámena wedeseari siro, Cõãmacũ̶wii coterí basocare Jesuré ñeedutira ticocorira niimiwã. 33 Jesús jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ mú̶ãmena péero niigũ̶dacu. Too síro yu̶u̶re ticodiocorigu̶ pu̶topu̶ wáagu̶dacu. 34 Yu̶u̶re ãmaãnu̶nu̶sepacara, bu̶arícu. Yu̶u̶ wáaropu̶re mú̶ã wáamasĩricu, jĩĩwĩ. 35 Judíoare dutirá cãmerĩ́ sãĩñáwã: —Ãni “yu̶u̶re bu̶arícu” jĩĩgũ̶, ¿noopú̶ wáagu̶dari? ¿Marĩya wedera apeyé ditapu̶ wáarira pu̶topu̶ wáagu̶dari? ¿Toopú̶re judíoa niihẽrãrẽ buecãmesãgũ̶dari? 36 Cũ̶ũ̶ “yu̶u̶re ãmaãnu̶nu̶sepacara, bu̶arícu; yu̶u̶ wáaropu̶re mú̶ã wáamasĩricu” jĩĩãrigue ¿deero jĩĩdu̶garo tiigári? jĩĩwã. 37 Tii bosebu̶reco niituri bu̶reco u̶pu̶tí niirí bu̶reco niiwũ̶. Jesús tiibu̶recore wũ̶mu̶nu̶cã, bayiró bu̶su̶rómena jĩĩwĩ: —Oco sĩnidu̶gárano yu̶u̶ pu̶topu̶ sĩnirã́ atiya. 38 Yu̶u̶re padeogú̶ya yeeripũnapu̶ oco õmayucorobiro niiãdacu. Tee oco catiré ticoré niiãdacu Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jĩĩrõbirora, jĩĩwĩ. 39 Cũ̶ũ̶ oco õmayucorere wedesegu̶, Espíritu Santo tiiádare maquẽrẽ wedesegu̶ tiiwí. Espíritu Santo Jesuré padeorápu̶re too síropu̶ jeagu̶du̶ tiirígu̶ niiwĩ. Jesús dia masãmu̶ãririgu̶ niiwĩ ména. Teero tiigú̶, Espíritu Santo ticodiocoya manirígu̶ niiwĩ ména. 40 Ãpẽrã́ Jesús wederére tu̶orá, biiro jĩĩwã: —Ãnirã́ niiqui profeta, basocá cṹ̶ã “atigu̶du̶ niiãyigu̶” cṹ̶ã jĩĩrigu̶, jĩĩwã. 41 Ãpẽrã́: —Ãni Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiĩ, jĩĩwã. Ãpẽrãpé: —Cõãmacũ̶ beserigu̶ ¿deero Galilea macũ̶ niibogari? 42 Cõãmacũ̶ beserigu̶ David tiiróbiro Belén macũ̶ niigũ̶daqui. Cũ̶ũ̶ pãrãmí niinu̶nu̶segu̶pu̶ niigũ̶daqui. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ teero jĩĩã, ¿teerora? jĩĩwã. 43 Basocá Jesuré sĩcãrĩbíro wãcũriwa sáa. Teero tiirá, batajṍãwã. 44 Ãpẽrã́ cũ̶ũ̶rẽ peresuwiipu̶ néewadu̶gamiwã. Teero tiidu̶gápacara, sĩcũ̶no cũ̶ũ̶rẽ ñeeriwa. 45 Cõãmacũ̶wii coterí basoca cãmepu̶tú̶awawa paiaré dutirá, fariseo basoca pu̶topu̶. Jeari, cṹ̶ãrẽ jĩĩyira: —¿Deero tiirá cũ̶ũ̶rẽ néeatiriarĩ? jĩĩyira. 46 Cṹ̶ãpe yu̶u̶yira: —Sĩcũ̶no cũ̶ũ̶ tiiróbiro ãñurére wedeseri tu̶ohéra niiãtu̶, jĩĩyira. 47 Fariseo basoca cṹ̶ãrẽ jĩĩyira: —¿Mú̶ãcãrẽ jĩĩditoarĩ? 48 Ãñurõ tu̶omasĩ́ña: Sĩcũ̶ Judíoare Dutirá Peti menamacũ̶, sĩcũ̶ fariseo basocu̶ cũ̶ũ̶rẽ padeoríqui. 49 Cũ̶ũ̶rẽ tu̶orá Moisére dutiré cṹũriguere masĩridojãya. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiigú̶daqui, jĩĩyira. 50 Nicodemo too su̶gueropu̶ Jesuré ĩñagũ̶ jearigu̶ cṹ̶ã menamacũ̶ niiwĩ. Cṹ̶ãrẽ biiro wedeyigu̶: 51 —Sĩcũ̶rẽ sĩãdutíadari su̶guero, cũ̶ũ̶ wedeserere, cũ̶ũ̶ tiiáriguere besesu̶guero booa. Teero jĩĩã marĩrẽ dutiré, jĩĩmiyigu̶. 52 Cṹ̶ãpe cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —¿Mu̶u̶cã Galilea macũ̶ niiĩ? Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũrẽ buepetigu̶, ateména pu̶tu̶águ̶dacu: Sĩcũ̶ profeta Galileapu̶ atiriqui, jĩĩyira. 53 Niipetira basocá Jerusalénpu̶ bosebu̶reco jeaarira cṹ̶ãye wiseripu̶ coepu̶tú̶awawa.

Juan 8

1 Jesupé Ũ̶tãgṹ̶ Olivopu̶ wáawi. 2 Apebú̶reco bóeri Cõãmacũ̶wiipu̶ coewí sũcã. Basocá niipetira cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ neãwã. Cũ̶ũ̶ jeanuã, cṹ̶ãrẽ buewi. 3 Cũ̶ũ̶ bueri, Moisés jóarigue buerá, teero biiri fariseo basoca cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ jeawa. Cṹ̶ã sĩcõ numiṍ ãpĩ coo manu̶ niihẽgũ̶mena tãmuãrigore néejeawa. Basocá ĩñacoropu̶ coore nu̶cõwã́. 4 Jesuré jĩĩwã: —Basocáre buegú̶, atigó coo manu̶ niihẽgũ̶mena ñañaré tiigó tãmuãwõ. 5 Moisés teero tiigónorẽ ũ̶tãperimena déesĩãdutirigu̶ niiwĩ. ¿Mu̶u̶pe deero jĩĩĩ? jĩĩwã. 6 Cṹ̶ãpeja cũ̶ũ̶rẽ teeré sãĩñáwã, ¿deero yu̶u̶gu̶dari? jĩĩrã. “Cũ̶ũ̶ merẽã yu̶u̶ri, dutiráre wedesããdacu”, jĩĩ wãcũrira niimiwã. Jesupé munibiá, cũ̶ũ̶ya wãmosṹãmena ditapu̶ jóanu̶cãwĩ. 7 Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáduheri ĩñagũ̶, wũ̶mu̶nu̶cã, cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Mú̶ã watoapu̶ niigṹ̶ sĩcãrĩ ñañaré tiihégu̶no ũ̶tãpe née, coore déesu̶guearo, jĩĩwĩ. 8 Too síro munibiá, jóanemowĩ sũcã. 9 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, wáanu̶cãwã. Bu̶cu̶ peti wáasu̶guewi. Cũ̶ũ̶ siro ãpĩ bu̶cu̶, cũ̶ũ̶ siro ãpĩ, cũ̶ũ̶ siro ãpĩ wáa, wáapetijõãwã. Jesús sĩcũ̶rã pu̶tu̶áwi. Numiṍ toopú̶ra nucũwõ ména. 10 Cũ̶ũ̶ wũ̶mu̶nu̶cã, coore jĩĩwĩ: —¿Mu̶u̶rẽ wedesãmiãrira wáapetijõããrĩ? ¿Sĩcũ̶no mu̶u̶ ñañaré tiiré wapa déeriarĩ? jĩĩwĩ. 11 —Sĩcũ̶nope déeriawã, jĩĩwõ coopeja. —Yu̶u̶cã mu̶u̶rẽ ñañarõ tiiría. Wáagoa. Ñañaré tiinemórijãña, jĩĩwĩ cũ̶ũ̶peja. 12 Jesús basocáre wedenemowĩ: —Yu̶u̶rá niiã atibú̶reco macãrãrẽ sĩãwócore tiiróbiro. Yu̶u̶re padeonu̶nú̶segu̶no naĩtĩãrõpu̶ niigṹ̶ tiiróbiro niinemoriqui. Sĩãwócoropu̶ niigṹ̶pe catiré petihére cu̶ogú̶daqui, jĩĩwĩ. 13 Teero tiirá, fariseo basocapeja cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwã: —Mu̶u̶ basiro dícu̶ mu̶u̶yere wedea. Ãpĩ mu̶u̶ wederére “teerora niiã” jĩĩgṹ̶no maniquí. Teero tiiró, mu̶u̶ wederé wapamaníã, jĩĩwã. 14 Jesupé cṹ̶ãrẽ yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ basiro yéere wedepacari, yu̶u̶ wederé wapacu̶tía. Yu̶u̶ niiriropu̶, teero biiri yu̶u̶ pu̶tu̶awaadaropu̶re masĩã. Mú̶ãjã yu̶u̶ niiriropu̶, yu̶u̶ pu̶tu̶awaadaropu̶re masĩridojãã. 15 Mú̶ã atibú̶reco macãrã wãcũrémena basocá tiirére ĩña, “ñañaniã” jĩĩã. Yu̶u̶peja sĩcũ̶rẽ teeré jĩĩria. 16 Yu̶u̶ teeré jĩĩgũ̶, yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re ticodiocorigu̶mena basocá tiirére ĩña, “ñañaniã” jĩĩgũ̶dacu. Yu̶u̶ sĩcũ̶rã teeré jĩĩria. Teero tiigú̶, yu̶u̶ jĩĩré diamacṹ̶ niiã. 17 Mú̶ãrẽ dutiré biiro jĩĩã: “Pu̶arã́ sĩcãrĩbíro cṹ̶ã ĩñariguere wederi, padeoró booa”, jĩĩ jóanoã. 18 Yu̶u̶ wedeserecã teerora niiã: Yée maquẽrẽ yu̶u̶ wedesea; yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re ticodiocorigu̶cã yée maquẽrẽ wedesei, jĩĩwĩ. 19 Teero tiirá, cṹ̶ã sãĩñáwã: —Too docare ¿mu̶u̶ pacu̶ noopú̶ niigari? jĩĩwã. Cũ̶ũ̶pe cṹ̶ãrẽ yu̶u̶wi: —Mú̶ã yu̶u̶re masĩria; yu̶u̶ Pacu̶cãrẽ masĩria. Yu̶u̶re masĩrãjã, yu̶u̶ Pacu̶cãrẽ masĩboajĩyu, jĩĩwĩ. 20 Jesús Cõãmacũ̶wiipu̶ buerito, cṹ̶ãrẽ teero wedesewi. Niyeru sã́ãretibari pu̶topu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶rẽ ñeerí bu̶reco jeariwu̶ ména. Teero tiirá, sĩcũ̶no cũ̶ũ̶rẽ ñeeriwa. 21 Jesús cṹ̶ãrẽ wedenemowĩ: —Yu̶u̶ wáagu̶ tiia. Yu̶u̶ wáari siro, mú̶ã yu̶u̶re ãmaãmiãdacu. Mú̶ã ñañaré tiirére acabónoña manirã́ diaadacu. Yu̶u̶ wáaadaropu̶re mú̶ã wáamasĩricu, jĩĩwĩ. 22 Judíoape cãmerĩ́ sãĩñáwã: —Cũ̶ũ̶ basiro sĩã, diaboqui. Teero tiigú̶, “mú̶ã yu̶u̶ wáaadaropu̶re wáamasĩricu” jĩĩĩ, ¿teerora? jĩĩwã. 23 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ sũcã: —Mú̶ã atiyepá macãrã niiã; yu̶u̶pe ũ̶mu̶ã́se macũ̶ niiã. Mú̶ã atibú̶reco macãrã niiã; yu̶u̶pe atibú̶reco macũ̶ mee niiã. 24 Teero tiigú̶, “mú̶ã ñañaré tiirére acabónoña manirã́ diaadacu” jĩĩãwũ̶ mú̶ãrẽ. Yu̶u̶ basiro yée maquẽrẽ wedeseri, “yu̶u̶rá niiã” jĩĩrére mú̶ã padeoría. Teero tiirá, mú̶ã acabónoña manirã́ diaadacu, jĩĩwĩ. 25 Teero tiirá, cṹ̶ãpeja sãĩñáwã: —¿Noãnó niiĩ mu̶u̶? jĩĩwã. Jesupé yu̶u̶wi: —Buenu̶cãgũ̶pu̶ mú̶ãrẽ wedetoamiwũ̶. 26 Yu̶u̶ mú̶ã ñañaré tiirére, mú̶ãrẽ yu̶u̶ wapa tiiádarere pee wededu̶gapacu̶, wederia ména. Yu̶u̶re ticodiocorigu̶pu̶ diamacṹ̶ wedei. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ wederi, yu̶u̶ tu̶oárigue dícu̶re mú̶ãrẽ atibú̶reco macãrãrẽ wedea, jĩĩwĩ. 27 Cũ̶ũ̶ teero wedesegu̶, cũ̶ũ̶ Pacu̶ Cõãmacũ̶rẽna wedesegu̶ tiimíwĩ. Cṹ̶ãpe teeré tu̶omasĩ́riwa. 28 Teero tiigú̶, Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Mú̶ã yu̶u̶ niipetira sõwũ̶rẽ néemu̶õnu̶cõripu̶, “yu̶u̶rá niiã” jĩĩrére masĩãdacu. “Cũ̶ũ̶ booró tiiríjĩyi; cũ̶ũ̶ Pacu̶ buerigue dícu̶re wedejĩyi”, jĩĩ masĩãdacu. 29 Yu̶u̶re ticodiocorigu̶ yu̶u̶mena niiĩ. Yu̶u̶ cũ̶ũ̶ tu̶saré dícu̶re tiia. Teero tiigú̶, yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re sĩcũ̶rã cṹũrii, jĩĩwĩ. 30 Jesús teero jĩĩrĩ tu̶orá, pau̶ cũ̶ũ̶rẽ padeowá. 31 Jesús judíoa cũ̶ũ̶rẽ padeomírirare biiro jĩĩwĩ: —Mú̶ã yu̶u̶ buerére yu̶u̶rucura, yu̶u̶re padeonu̶nú̶sera peti niiãdacu. 32 Diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩãdacu. Teeré masĩrã, ñañaré tiirére tiidúmasĩãdacu. Teero tiirá, dutiapenori basoca witirira tiiróbiro niiãdacu. 33 Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwã: —¿Deero tiigú̶ mu̶u̶ “dutiapenori basoca witirira tiiróbiro niiãdacu” jĩĩĩ? Ũ̶sã Abraham pãrãmerã niinu̶nu̶sera niiã. Ũ̶sã sĩcãrĩ dutiapenori basoca niiritoawu̶. 34 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Niipetira ñañaré tiiráno dutiapenori basoca tiiróbiro niicua. Dutiapenori basoca witimasĩricua. Teerora ñañaré tiirácã ñañarére tiidúmasĩricua. 35 Sĩcũ̶ dutiapenori basocu̶ cũ̶ũ̶ õpũ̶ya wiipu̶re niirucuriqui; tiiwií õpũ̶ macũ̶pe tiiwiipú̶re niirucuqui. 36 Teero tiigú̶, yu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ peti niijĩgũ̶, mú̶ãrẽ dutiapenori basoca tiiróbiro niirã́rẽ witiri tiimasĩ́ã. Yu̶u̶ teero tiirí, witirira peti niiãdacu sáa. 37 Yu̶u̶ mú̶ã Abraham pãrãmerã niinu̶nu̶sera niirére masĩtoaa. Teero niipacara, yu̶u̶ wedeserere padeodu̶gáricu. Teero tiirá, yu̶u̶re sĩãdu̶gácu. 38 Yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re ẽñoríguere mú̶ãrẽ wedemiã. Mú̶ãpeja mú̶ã pacu̶ tiidutírere tiicú, jĩĩwĩ. 39 Cṹ̶ãpeja cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wa: —Ũ̶sã pacu̶ Abraham niiĩ, jĩĩwã. Cũ̶ũ̶pe jĩĩwĩ: —Mú̶ã Abraham pãrãmerã peti niirã, cũ̶ũ̶ tiirírobiro tiibócu. 40 Teero tiiróno tiirá, yu̶u̶ diamacṹ̶ maquẽ yu̶u̶ Pacu̶ bueriguere wedegú̶ niipacari, sĩãdu̶gáa. Abraham teero tiirírigu̶ niiwĩ. 41 Mú̶ãpe mú̶ã pacu̶ tiiróbirora tiia, jĩĩwĩ cũ̶ũ̶peja. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wa: —Ũ̶sãjã pacu̶ manirã́ bauáririra niiwũ̶. Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã ũ̶sã Pacu̶ niiĩ, jĩĩwã. 42 Jesupéja jĩĩwĩ: —Cõãmacũ̶ mú̶ã Pacu̶ niiãtã, yu̶u̶re maĩbócu. Yu̶u̶ cũ̶ũ̶mena niirigu̶ra atiwu̶. Yu̶u̶ booró atiriwu̶. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re ticodiocowi. 43 Mú̶ã ¿deero tiirá yu̶u̶ wederére tu̶omasĩ́rii? Yée maquẽrẽ tu̶odu̶gária. 44 Mú̶ã pacu̶ wãtĩãrẽ dutigú̶ niiĩ; mú̶ã cũ̶ũ̶yara niiã. Teero tiirá, mú̶ã pacu̶ booró tiidu̶gáa. Cũ̶ũ̶ sicatopu̶ra basocáre sĩãgṹ̶ niirigu̶ niiwĩ. Péerogã diamacṹ̶ maquẽrẽ tiiríi. Cũ̶ũ̶ wedesegu̶, diamacṹ̶ maquẽrẽ sĩcãrĩ wedeseriqui. Jĩĩditorepigu̶, jĩĩditosu̶guerigu̶ niiĩ. Teero jĩĩditogu̶, cũ̶ũ̶ niirecu̶tirere ẽñoquí. 45 Yu̶u̶peja diamacṹ̶ maquẽrẽ wedea. Teero tiirá, mú̶ã yu̶u̶re padeoría. 46 Mú̶ã watoapu̶re ¿noã yu̶u̶ ñañaré tiirére ẽñomasĩ́ĩ? Ẽñomasĩ́ria. Yu̶u̶ diamacṹ̶ maquẽrẽ wedepacari, ¿deero tiirá yu̶u̶re padeoríi? 47 Cõãmacũ̶ põna cũ̶ũ̶ wederére tu̶oóya. Mú̶ãpe cũ̶ũ̶ põna mee niiã. Teero tiirá, yu̶u̶ wederére tu̶odu̶gária, jĩĩwĩ. 48 Judíoare dutirápeja jĩĩwã: —Mu̶u̶ Samaritanoãyu̶ niicu. Diamacṹ̶rã niiã ũ̶sã jĩĩré: Wãtĩ cu̶ogú̶ niijĩgũ̶, mecũ̶gṹ̶ tiia mu̶u̶jã, jĩĩwã. 49 Jesupé cṹ̶ãrẽ yu̶u̶wi: —Wãtĩ cu̶ogú̶ niiria. Yu̶u̶ tiirémena yu̶u̶ Pacu̶re padeorére ẽñoã. Mú̶ãpe yu̶u̶ tiirére ĩña, yu̶u̶re ñañarõ buijã́ã. 50 “Basocá yu̶u̶re ãñurõ wedesearo” jĩĩrére ãmaãgũ̶ mee tiia. Teero niipacari, sĩcũ̶ niiĩ yu̶u̶re ãñurõ wedesegu̶. Cũ̶ũ̶rã́ basocá tiirére queoró wedegu̶du̶ niiĩ. 51 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Yu̶u̶ wedeseri tu̶o, teeré tiigú̶no diariqui, jĩĩwĩ. 52 Judíoare dutirápeja jĩĩwã: —Ũ̶sã jĩĩãrirobirora teerora niiã: “Wãtĩ cu̶ogú̶ niijĩgũ̶, mecũ̶gṹ̶ tiia”. Abraham diajõãyigu̶. Profetacã diajõãyira. Mu̶u̶peja biiro jĩĩã: “Yu̶u̶ wedeseri tu̶o, teeré tiigú̶no diariqui”. 53 Mu̶u̶ ũ̶sã ñecũ̶ Abraham nemorṍ niiria. Cũ̶ũ̶ diajõãyigu̶. Profetacã diajõãyira. Mu̶u̶peja ¿ñiirũno niiĩ teero jĩĩ wedesegu̶? jĩĩwã. 54 Jesupéja cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ basiro yu̶u̶ tiirére ãñurõ wedeseri, wapamaníã. Yu̶u̶ Pacu̶ (mú̶ã “Cõãmacũ̶ ũ̶sã Pacu̶” jĩĩgṹ̶rã) yu̶u̶ tiirére ãñurõ wedesei. 55 Mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ masĩricu. Yu̶u̶peja cũ̶ũ̶rẽ masĩã. Yu̶u̶ “cũ̶ũ̶rẽ masĩria” jĩĩgũ̶, mú̶ã tiiróbiro jĩĩditorepigu̶ niibocu. Diamacṹ̶rã jĩĩã: Yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ masĩã; cũ̶ũ̶ wedeseri tu̶o, teeré tiia. 56 Mú̶ã ñecũ̶ Abraham yu̶u̶ atiadarere “ĩñagũ̶da” jĩĩ, u̶seniwĩ. Teeré ĩñagũ̶, bayiró u̶seniwĩ, jĩĩwĩ. 57 Cṹ̶ãpeja jĩĩwã: —Mu̶u̶ cincuenta cũ̶marĩ cu̶orípacu̶, ¿Abrahamrẽ ĩñarĩ? Ĩñaridojãjĩyu, jĩĩwã. 58 Jesupé yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Abraham bauáadari su̶gueropu̶, “yu̶u̶rá niiã”, jĩĩwĩ. 59 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, cũ̶ũ̶rẽ déesĩããda jĩĩrã, ũ̶tãperire néemiwã. Cũ̶ũ̶peja cṹ̶ãrẽ dutijã́, Cõãmacũ̶wiipu̶ niiãrigu̶ wáajõãwĩ.

Juan 9

1 Jesús netõwá, sĩcũ̶ ũ̶mu̶ capeari ĩñahẽgũ̶rẽ ĩñawĩ. Cũ̶ũ̶ wĩmagũ̶pu̶ra capeari ĩñahẽgũ̶ bauáyigu̶. 2 Ũ̶sã Jesuré sãĩñáwũ̶: —Ũ̶sãrẽ buegú̶, ¿deero tiigú̶ ãni capeari ĩñahẽgũ̶ bauáyiri? ¿Noãyé wapa niiĩ? ¿Cũ̶ũ̶ye wapa, cũ̶ũ̶ pacu̶sũ̶mu̶ãye wapa niiĩ? jĩĩwũ̶. 3 Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Cũ̶ũ̶ ñañaré tiiré wapa mee niiã. Teero biiri cũ̶ũ̶ pacu̶sũ̶mu̶ãye wapa mee niiã. Cũ̶ũ̶mena Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ ãñurõ tiirére ẽñodu̶gágu̶, cũ̶ũ̶rẽ teero baugú̶ bauári tiirígu̶ niiwĩ. 4 Yu̶u̶re ticodiocorigu̶ padedutirere mecũ̶tígã marĩrẽ tiiró booa. Too síro ñami tiiróbiro niiãdacu. Ñami jeari, sĩcũ̶no pademasĩriqui. 5 Yu̶u̶ atibú̶recopu̶ niigũ̶, basocáre sĩãwócore tiiróbiro niiã, jĩĩwĩ. 6 Jesús teero jĩĩãri siro, yepapu̶ u̶secóre eocṹ, dita ococu̶tíre maané, capearipu̶ tuusĩã́, 7 cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Siloétaropu̶ mu̶u̶ye capearire cosegú̶ wáaya, jĩĩwĩ. (Siloé jĩĩrõ, “ticoconorigu̶” jĩĩdu̶garo tiia.) Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ toopú̶ wáa, cũ̶ũ̶ capearire coserígu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ wiipú̶ pu̶tu̶aatigu̶, ãñurõ ĩñarigu̶ niiwĩ. 8 Cũ̶ũ̶ya wii pu̶to macãrã, ãpẽrã́ cũ̶ũ̶ niyeru sãĩduíri ĩñarucurira cãmerĩ́ sãĩñáyira: —¿Ãni niyeru sãĩduírucuarigu̶ra niiĩrã? jĩĩyira. 9 Sĩquẽrã “cũ̶ũ̶rã́ niiĩ” jĩĩyira. Ãpẽrãpé “niirii; ãpĩ cũ̶ũ̶biro baugú̶ niiĩ” jĩĩyira. —Yu̶u̶rá niiã, jĩĩyigu̶. 10 —¿Deero tiigú̶ mu̶u̶ mecũ̶tígãrẽ ãñurõ ĩñaĩ? jĩĩyira cṹ̶ãpe. 11 —Jõõ niiãrigu̶ Jesús wãmecu̶tigu̶ dita ococu̶tíremena yu̶u̶ capearire tuusĩã́, Siloétaropu̶ yu̶u̶re cosedutíati. Teero tiigú̶, wáa, yu̶u̶ coseári siro, ãñurõ ĩñaãwũ̶, jĩĩ yu̶u̶yigu̶ cũ̶ũ̶peja. 12 —¿Noopú̶ niigari cũ̶ũ̶? jĩĩyira. —Masĩriga. Noopú̶ niigũ̶ niiqui, jĩĩyigu̶ cũ̶ũ̶peja. 13 Capeari ĩñahẽgũ̶ niimiãrigu̶ fariseo basoca pu̶topu̶ néewanorigu̶ niiwĩ. 14 Jesús dita ococu̶tíremena cũ̶ũ̶rẽ ĩñarĩ tiirí bu̶reco ũ̶sã yeerisãri bu̶reco niiwũ̶. 15 Teero tiirá, fariseo basocapeja cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: —¿Deero tiigú̶ mu̶u̶ ãñurõ ĩñaĩ? jĩĩyira. —Sĩcũ̶ yu̶u̶ capearire dita ococu̶tíremena tuusĩã́ãti. Yu̶u̶ coseári siro, ãñurõ ĩñaãwũ̶, jĩĩyigu̶. 16 Sĩquẽrã fariseo basoca jĩĩyira: —Cũ̶ũ̶rẽ teero tiiárigu̶re Cõãmacũ̶ ticocorijĩyi. Marĩ yeerisãri bu̶recore netõnu̶cã́gũ̶ tiii, jĩĩyira. Ãpẽrãpé jĩĩyira: —Cũ̶ũ̶ ñañaré tiigú̶no niigũ̶jã, ãñurére tiiẽ́ñoriboajĩyi, jĩĩyira. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ sĩcãrĩbíro wãcũriyira sáa. Teero tiirá, batajṍãyira. 17 Teero tiirá, cṹ̶ã capeari ĩñahẽgũ̶ niimiãrigu̶re sãĩñáyira sũcã: —Mu̶u̶te ¿deero jĩĩĩ mu̶u̶rẽ ĩñarĩ tiiárigu̶re? jĩĩyira. —Yu̶u̶ja “profeta niiĩ” jĩĩã, jĩĩyigu̶. 18 Judíoare dutirá capeari ĩñahẽgũ̶ niimiãrigu̶ye quetire padeodu̶gáriyira. Teero tiirá, cũ̶ũ̶ pacu̶sũ̶mu̶ãrẽ su̶ocó, 19 sãĩñáyira: —¿Ãni mú̶ã macũ̶ niiĩ? ¿“Wĩmagũ̶pu̶ra capeari ĩñahẽgũ̶ bauárigu̶” mú̶ã jĩĩrigu̶ra niiĩ? ¿Deero tiigú̶ cũ̶ũ̶ mecũ̶tígãrẽ ĩñaĩ? jĩĩyira. 20 Cũ̶ũ̶ pacu̶sũ̶mu̶ãpe yu̶u̶yira: —Ṹ̶jũ̶, ũ̶sã macũ̶rã niiĩ. Cũ̶ũ̶ capeari ĩñahẽgũ̶ bauámiwĩ. Tee dícu̶re ũ̶sã masĩã. 21 Cũ̶ũ̶ mecũ̶tígã ĩñarére masĩriga. Cũ̶ũ̶rẽ ĩñarĩ tiiárigu̶cãrẽ masĩriga. Cũ̶ũ̶ basiro yu̶u̶masĩĩ; wĩmagũ̶ mee niiĩ. Cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáña, jĩĩyira. 22 Cũ̶ũ̶ pacu̶sũ̶mu̶ã cuira, teero jĩĩyira. Judíoare dutirá too su̶gueropu̶ ateré jĩĩyira: “Jõõ niiãrigu̶re ‘Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiĩ’ jĩĩgṹ̶norẽ marĩ neãrí wiipu̶ cõãwioneconoãdacu; marĩmena niinemoriqui”, jĩĩyira. 23 Teero tiirá, cũ̶ũ̶ pacu̶sũ̶mu̶ã “wĩmagũ̶ mee niiĩ; cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáña” jĩĩyira. 24 Judíoare dutirápeja capeari ĩñahẽgũ̶ niimiãrigu̶re su̶ocóyira sũcã. Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —Cõãmacũ̶ tu̶ocóropu̶re diamacṹ̶ wedeseya. Ũ̶sã masĩã: Jõõ niiãrigu̶ ñañaré tiigú̶ niiĩ, jĩĩyira. 25 Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶yigu̶: —Cũ̶ũ̶ ñañaré tiigú̶ niigũ̶ niiqui; yu̶u̶ masĩriga. Ate dícu̶re masĩã: Yu̶u̶ capeari ĩñahẽgũ̶ niipacu̶, mecũ̶tígãrẽ ĩñaã sáa, jĩĩyigu̶. 26 Cṹ̶ãpeja cũ̶ũ̶rẽ sãĩñánemoyira: —¿Deero mu̶u̶rẽ tiiárĩ? ¿Ñeenómena mu̶u̶rẽ ĩñarĩ tiiárĩ? jĩĩyira. 27 Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶yigu̶: —Mú̶ãrẽ wedetoamiãwũ̶; yu̶u̶re tu̶orícu. ¿Deero tiirá wedenemorõ booi sũcã? ¿Mú̶ãcã cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶du̶gágari? jĩĩyigu̶. 28 Cṹ̶ãpeja cũ̶ũ̶rẽ tutiyira: —Mu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶ñá. Ũ̶sãpeja Moisés dutirére nu̶nu̶ã́da. 29 Ũ̶sã masĩã: Cõãmacũ̶ Moisére wedeseyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽjã “too macũ̶pu̶ niiĩ” jĩĩmasĩriga, jĩĩyira. 30 Cũ̶ũ̶peja cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —¡Ayo! ¿Mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ “noo macũ̶pu̶ niiĩ” jĩĩmasĩrigari? ¡Cũ̶ũ̶rã́ yu̶u̶re capeari ĩñarĩ tiiáwĩ! 31 Marĩ ateré masĩã: Cõãmacũ̶ ñañaré tiiráre cṹ̶ã sãĩrére yu̶u̶riqui. Cũ̶ũ̶rẽ padeoránorẽ, cũ̶ũ̶ booré tiiránorẽ yu̶u̶qui. 32 Sĩcãrĩ “sĩcũ̶ wĩmagũ̶pu̶ra capeari ĩñahẽgũ̶ bauárigu̶re ĩñarĩ tiiáyigu̶” jĩĩrĩ tu̶oyá maniwṹ̶. 33 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ ticocoriatã, yu̶u̶re capeari ĩñarĩ tiiríboajĩyi, jĩĩyigu̶. 34 Cṹ̶ãpeja cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —Mu̶u̶ sicatopu̶ra ñañagṹ̶ bauárigu̶ niipacu̶, ũ̶sãrẽ buemasĩricu sáa, jĩĩyira. Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãmena niimiãrigu̶re cõãwionecojãyira. 35 Jesús capeari ĩñahẽgũ̶ niimiãrigu̶re cṹ̶ã cõãwionecori tu̶owí. Cũ̶ũ̶rẽ bu̶ajeágu̶, jĩĩwĩ: —¿Mu̶u̶ niipetira sõwũ̶rẽ padeói? jĩĩwĩ. 36 —¿Noã niiĩ cũ̶ũ̶? Yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ padeodu̶gága, jĩĩ yu̶u̶wi. 37 —Mu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ ĩñatoaa. Yu̶u̶ mu̶u̶mena wedesegu̶ cũ̶ũ̶rã́ niiã, jĩĩwĩ. 38 —Õpũ̶, mu̶u̶rẽ padeóa, jĩĩ, cũ̶ũ̶ pu̶to ñicãcoberimena jeacũmuwĩ. 39 Jesupé jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ atibú̶recopu̶re basocáre cṹ̶ã ñañaré tiirére masĩãrõ jĩĩgũ̶ atiwu̶. Teero wáari, capeari ĩñahẽrã tiiróbiro ĩñaãdacua; capeari ĩñarã́ capeari ĩñahẽrã tiiróbiro wáaadacua, jĩĩwĩ. 40 Sĩquẽrã fariseo basoca cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ niirã́peja cũ̶ũ̶rẽ tu̶o, jĩĩwã: —Ũ̶sãcãrẽ “capeari ĩñahẽrã tiiróbirora niiã mú̶ã” ¿jĩĩgũ̶ tiii? jĩĩwã. 41 Jesupéja cṹ̶ãrẽ yu̶u̶wi: —Mú̶ã capeari ĩñahẽrã tiiróbiro niirãjã, yu̶u̶ tiirére ĩñaribojĩyu. Teero tiirá, wapa cu̶oríbojĩyu. Mú̶ã “ĩñamasĩã” jĩĩ wãcũjĩrã, wapa cu̶orá niiã, jĩĩwĩ.

Juan 10

1 Jesús queorémena wedewi: —Yu̶u̶ ateré diamacṹ̶rã jĩĩã: Sĩcũ̶ oveja niirí sãnirõ soperé sããwahegu̶, tiisãnirõrẽ mu̶ãnetõsãwagu̶, yaarépigu̶ niiqui. 2 Soperé sããwagu̶pe oveja coterí basocu̶ niiqui. 3 Sope sããwaro coterí basocu̶ cũ̶ũ̶rẽ pã́õsõnecoqui. Cũ̶ũ̶yara oveja cũ̶ũ̶ wedeseri tu̶omasĩ́cua. Cṹ̶ãcõrõrẽ cṹ̶ã wãmemena su̶o, néewitiwaqui. 4 Cũ̶ũ̶yarare witiwapetiri ĩña, cṹ̶ãrẽ su̶guewaqui. Cũ̶ũ̶ wedeseri tu̶omasĩ́jĩrã, cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶cúa. 5 Ãpĩ cṹ̶ã ĩñamasĩhẽgũ̶rẽ nu̶nu̶rídojãcua. Cũ̶ũ̶ wedeseri tu̶omasĩ́rijĩrã, cũ̶ũ̶rẽ dutibatéjõãcua, jĩĩwĩ. 6 Fariseo basoca cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ queorémena wederi, “biirope jĩĩdu̶garo tiicú” jĩĩmasĩriwa. 7 Cṹ̶ã tu̶ohéri ĩñagũ̶, Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩnemowĩ: —Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Yu̶u̶rá oveja sããwari sope tiiróbiro niiã. 8 Niipetira yu̶u̶ su̶guero atirira ñañarã́, ovejare yaarépira tiiróbiro niiĩya. Teero tiirá, oveja cṹ̶ãrẽ nu̶nu̶rírira niiwã. 9 Yu̶u̶rá sope tiiróbiro niiã. Yu̶u̶pu̶re sããwarano netõnénoãdacua. Oveja tiiróbiro sããwa, witiwa, táa bu̶ará tiiróbiro niiãdacua. 10 ’Yaarépigu̶ cṹ̶ãrẽ yaagú̶du̶, sĩãgṹ̶du̶ dícu̶ atiqui. Yu̶u̶peja cṹ̶ãrẽ catiré ticogu̶ atiwu̶, ãñurõ peti niiãrõ jĩĩgũ̶. 11 ’Yu̶u̶rá ovejare ãñurõ coterí basocu̶ tiiróbiro niiã. Ovejare ãñurõ coterí basocu̶ cũ̶ũ̶yarare diabosaqui. 12 Ãpĩpé cũ̶ũ̶ õpũ̶yarare ĩñanu̶nu̶segu̶ dícu̶ niiqui; oveja coterí basocu̶ peti mee niiqui. Cũ̶ũ̶yara mee niicua. Teero tiigú̶, yái atiri ĩña, ovejare cõãnu̶cõjã, dutijṍãqui. Yáipe cṹ̶ãrẽ ñee, ãcũbatejãqui. 13 Ovejare ĩñanu̶nu̶segu̶ dícu̶ niijĩgũ̶, cṹ̶ãrẽ wãcũriqui. Ãñunicu cũ̶ũ̶rẽjã. 14 ’Yu̶u̶peja ovejare ãñurõ coterí basocu̶ tiiróbiro niiã. Yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re masĩĩ; yu̶u̶cã cũ̶ũ̶rẽ masĩã. Teerora yu̶u̶cã yáarare masĩã; cṹ̶ãcã yu̶u̶re masĩĩya. Yáarare diabosa, netõnégũ̶dacu. 16 Yu̶u̶ ãpẽrã́ ovejare cu̶oa; cṹ̶ã atisãnírõ macãrã mee niiĩya. Cṹ̶ãcãrẽ néeatigu̶da. Cṹ̶ãcã yu̶u̶ wedeseri tu̶o, yu̶u̶adacua. Teero tiirá, sĩcũ̶põna niiãdacua; teero biiri sĩcũ̶rã cṹ̶ãrẽ cotegú̶ niigũ̶daqui. 17 ’Yáarare diabosa, too síro masãgũ̶dacu. Teero tiigú̶, yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re maĩĩ. 18 Sĩcũ̶ yu̶u̶re diari tiimasĩ́riqui; yu̶u̶ booró diagu̶da. Yu̶u̶ diamasĩã; too síro masãmasĩã. Yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re biirora tiidutíwi, jĩĩwĩ. 19 Judíoape cũ̶ũ̶ wedeseri tu̶orá, cũ̶ũ̶rẽ sĩcãrĩbíro wãcũriwa sũcã. Teero tiirá, batajṍãwã. 20 Pau̶ cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwã: —¿Deero tiirá mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ tu̶oi? Wãtĩ cu̶ogú̶ niiĩ; teero biiri mecũ̶gṹ̶ peti tiii, jĩĩwã. 21 Ãpẽrãpéja jĩĩwã: —Wãtĩ sããnorigu̶ teero wedeseriboqui. Wãtĩ sããnorigu̶ capeari ĩñahẽgũ̶rẽ ĩñarĩ tiimasĩ́riqui, jĩĩwã. 22 Púuriro niirĩ, Jerusalénpu̶ ũ̶sã judíoa bosebu̶reco tiiwú̶. Too su̶guero macãrãpu̶ Cõãmacũ̶wiire yaponóãri siro, bosebu̶reco tiipéoyira. Tii bosebu̶reco ũ̶sã wãcũnu̶nu̶seri bu̶reco niiwũ̶. 23 Jesús Cõãmacũ̶wiipu̶ biayá manirí tatiapu̶ wáawi. Tiitatia wãmecu̶tia Pórtico de Salomón. 24 Toopú̶ judíoare dutirápeja cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ sodeanu̶cãjõãwã. Cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwã: —¿Dee biiripu̶ ũ̶sãrẽ diamacṹ̶ maquẽrẽ wedegu̶dari? Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niigũ̶, diamacṹ̶rã ũ̶sãrẽ wedeya, jĩĩwã. 25 Jesupé cṹ̶ãrẽ yu̶u̶wi: —Wedemiwũ̶; mú̶ã tu̶oríwu̶. Yu̶u̶ Pacu̶ wãmemena tiiẽ́ñore yu̶u̶ niirecu̶tirere ãñurõ ẽñoã. 26 Mú̶ã yáara oveja niiria. Teero tiirá, yu̶u̶re padeoría. 27 Yáara ovejapeja yu̶u̶ wedeserere tu̶omasĩ́ya. Yu̶u̶cã cṹ̶ãrẽ masĩã. Cṹ̶ã yu̶u̶re nu̶nu̶ṹ̶ya. 28 Yu̶u̶ cṹ̶ãrẽ catiré petihére ticoa. Cṹ̶ã pecamepu̶ wáaricua. Sĩcũ̶no yu̶u̶ cu̶oráre yu̶u̶re ẽmamasĩriqui. 29 Cṹ̶ãrẽ yu̶u̶ Pacu̶ ticorigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ niipetira nemorṍ tutuagu̶ niiĩ. Teero tiigú̶, sĩcũ̶no yu̶u̶ Pacu̶ cu̶oráre ẽmamasĩriqui. 30 Ũ̶sã yu̶u̶ Pacu̶mena sĩcũ̶rã niiã, jĩĩwĩ. 31 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, judíoare dutirápeja ũ̶tãperire néemiwã sũcã, cũ̶ũ̶rẽ déesĩããda jĩĩrã. 32 Jesupé cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ Pacu̶ tutuaremena mú̶ã ĩñacoropu̶ pee ãñuré tiiẽ́ñowũ̶. ¿Ñeenó tiiré wapape yu̶u̶re déesĩãdu̶gai? jĩĩwĩ. 33 Cṹ̶ãpe yu̶u̶wa: —Mu̶u̶ ãñurõ tiiré wapa déesĩãricu. Mu̶u̶ basocú̶ra niipacu̶, “yu̶u̶ Cõãmacũ̶ niiã” jĩĩré wapa mu̶u̶rẽ sĩãã́da. Mu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ ñañarõ wedesegu̶ tiia, jĩĩwã. 34 Jesupé cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Mú̶ã dutiré watoapu̶re Cõãmacũ̶ jĩĩriguere biiro jóanoã: “Mú̶ã Cõãmacũ̶ tiiróbirora niirã́ niiã”, jĩĩ jóanoã. 35 Marĩ masĩã: Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ maquẽrẽ “diamacṹ̶ maquẽ niiria” jĩĩmasĩña maniã. Cõãmacũ̶ye wederirare “mú̶ã Cõãmacũ̶ tiiróbirora niirã́ niiã” jĩĩ jóadutirigu̶ niiwĩ. 36 Teero tiigú̶, “yu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ niiã” jĩĩmasĩã. Mú̶ãpe yu̶u̶ teero jĩĩré wapa yu̶u̶re “Cõãmacũ̶rẽ ñañarõ wedesegu̶ tiia” jĩĩã. Teero niiria. Cõãmacũ̶ yu̶u̶re besewi; yu̶u̶re atibú̶recopu̶re ticodiocowi. 37 Yu̶u̶ Pacu̶ tiirére yu̶u̶ tiihéri, yu̶u̶re padeoríjãña. 38 Cũ̶ũ̶ tiirére tiirípereja, yu̶u̶re padeorípacara, yu̶u̶ tiiẽ́ñorere padeoyá. Mú̶ã teeré padeorá, “yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶pu̶re niiĩ” jĩĩrére masĩãdacu. Teero biiri “yu̶u̶ cũ̶ũ̶pu̶re niiã” jĩĩrére tu̶omasĩ́ãdacu, jĩĩwĩ. 39 Cṹ̶ãpeja cũ̶ũ̶rẽ peresuwiipu̶ néewadu̶gamiwã sũcã. Cũ̶ũ̶pe cṹ̶ãrẽ dutijṍãwĩ. 40 Too síro Jesús día Jordán apeniñapú̶ tĩãwawi. Toopú̶re Juan wãmeõtiri basocu̶ wãmeõtiriropu̶ pu̶tu̶ácũmuwĩ. 41 Pau̶ Jesuré ĩñarã jeara, jĩĩwã: —Juan Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́rere tiiẽ́ñoriwi. Tiiẽ́ñoripacu̶, niipetire ãniyé maquẽrẽ wedegu̶, diamacṹ̶rã wedeyi, jĩĩwã. 42 Toopú̶re pau̶ Jesuré padeowá.

Juan 11

1 Sĩcũ̶ basocú̶ diarecu̶tigu̶ niirigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiwi Lázaro. Cũ̶ũ̶, teero biiri cũ̶ũ̶ sõwõsãnumiã María, Marta Betania macã macãrã niiwã. 2 Maríara niiwõ Jesuyé du̶poripu̶re sitiaãñúre píopeo, coo póañapõmena tuucosérigo. Coo bai Lázaro diarecu̶tigu̶ niiwĩ. 3 Lázaro sõwõsãnumiã Jesuré queti ticocorira niiwã: —Õpũ̶, mu̶u̶ menamacũ̶ diagu̶ tiii, jĩĩcoyira. 4 Jesupé tee quetire tu̶ogú̶, jĩĩwĩ: —Cũ̶ũ̶ diarecu̶tiremena diadoariqui. Cũ̶ũ̶ diarémena Cõãmacũ̶ tutuarere ẽñonóãdacu. Yu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶cãrẽ basocá “cũ̶ũ̶ tutuagu̶ niiĩ” jĩĩãdacua, jĩĩwĩ. 5 Jesús cṹ̶ã María, Marta, teero biiri cṹ̶ã bai Lázarore maĩrígu̶ niiwĩ. 6 Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ diarecu̶tire quetire tu̶ogú̶, cũ̶ũ̶ niirṍpu̶ pu̶abú̶reco pu̶tu̶ácũmunemowũ̶ sũcã. 7 Too síro ũ̶sã cũ̶ũ̶ bueráre: —Jãmu̶ Judeapu̶ sũcã, jĩĩwĩ. 8 Ũ̶sãpe cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwũ̶: —Ũ̶sãrẽ buegú̶, yoawaria ména judíoare dutirá ũ̶tãperimena mu̶u̶rẽ déesĩãdu̶gamiwã. ¿Mu̶u̶ toopú̶ wáadu̶gagari sũcã? jĩĩwũ̶. 9 Jesupé queorémena yu̶u̶wi: —Wãcũpatirijãña. Mú̶ã masĩã: Sicabu̶recore doce horari bóea. Bú̶reco wáagu̶no bóeremena ĩñamasĩqui. Teero tiigú̶, ñaacũmuriqui. 10 Naĩtĩãrõpu̶ wáagu̶nopeja cũ̶ũ̶ wáaro sĩãwócore maniré wapa du̶potua, ñaacũmuqui, jĩĩwĩ. 11 Teero jĩĩãri siro, ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Marĩ menamacũ̶ Lázaro cãnijṍãjĩyi. Yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ wãcõgṹ̶ wáagu̶da, jĩĩwĩ. 12 —Õpũ̶, cũ̶ũ̶ cãniã́rigu̶, ãñujõãgũ̶daqui, jĩĩwũ̶. 13 Jesús “Lázaro cãnijṍãjĩyi” jĩĩgũ̶, “diajõãjĩyi” jĩĩdu̶gagu̶ tiiwí. Ũ̶sãpe cãniré petire wãcũjãmiwũ̶. 14 Ũ̶sã tu̶ohéri ĩñagũ̶, Jesús ũ̶sãrẽ tu̶omasĩ́rõrã wedewi: —Lázaro diajõããjĩyi. 15 Marĩ toopú̶ niihẽrĩ, ãñuã. Yu̶u̶ u̶seniã; ãñuniãdacu mú̶ãrẽ. Toorá mú̶ã nemorṍ padeoádacu. Jãmu̶, cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã, jĩĩwĩ. 16 Tomás (“su̶du̶árigu̶” ũ̶sã jĩĩgṹ̶) ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Jãmu̶ marĩcã. Marĩrẽ buegú̶re cṹ̶ã sĩãrĩ́, cũ̶ũ̶menarã diara wáaada, jĩĩwĩ. 17 Jesús Lázaroya macãpu̶ jeagu̶du̶ tiirí, ũ̶tãtutipu̶ cṹũrigue quetire tu̶owí. Cũ̶ũ̶rẽ cṹũãri siro, bapari bu̶recori netõyíro mée. 18 Betania Jerusalén pu̶togã niiwũ̶. Pu̶a kilómetro, ape kilómetro deco yoaro niiwũ̶. 19 Teero tiirá, pau̶ Jerusalén macãrã cṹ̶ã bai diari tu̶orá, Marta, Maríare wãcũtutuaaro jĩĩrã, cṹ̶ã pu̶topu̶ ĩñarã jearira niiwã. 20 “Jesús atitoai mée” jĩĩrĩ tu̶ogó, Marta cũ̶ũ̶rẽ bocago atiwo. Maríape wiipú̶ pu̶tu̶áyigo. 21 Marta Jesús pu̶to jeago, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwõ: —Õpũ̶, mu̶u̶ ãnopú̶ niirĩ, yu̶u̶ bai diariboajĩyi. 22 Mecũ̶tígãcãrẽ Cõãmacũ̶ niipetire mu̶u̶ sãĩrénorẽ ticoqui. Teeré masĩã, jĩĩwõ. 23 Jesús coore jĩĩwĩ: —Mu̶u̶ bai masãgũ̶daqui, jĩĩwĩ. 24 Coopeja yu̶u̶wo: —Yu̶u̶ masĩã: Atibú̶reco petirí, niipetira diarira masãripu̶, masãgũ̶daqui, jĩĩwõ. 25 Jesupé jĩĩwĩ: —Yu̶u̶rá diarirare masõ, catiré ticogú̶ niiã. Yu̶u̶re padeogú̶ diapacu̶, catigu̶daqui sũcã. 26 Mecũ̶tígãrẽ catirá yu̶u̶re padeorá diari siro, dianemoricua. ¿Mu̶u̶ teeré padeói? jĩĩwĩ. 27 Coope yu̶u̶wo: —Õpũ̶, ateré padeóa: Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo, Cõãmacũ̶ macũ̶ niiã. Mu̶u̶ “sĩcũ̶ basocú̶ atigu̶du̶ niiãyigu̶” cṹ̶ã jĩĩrigu̶ niiã, jĩĩwõ. 28 Marta Jesuména wedeseari siro, coo bayio Maríare su̶ogó wáawo. Coore ãpẽrã́ tu̶ohéropu̶ wedeyigo: —Marĩrẽ buegú̶ jeatoaawĩ. Mu̶u̶rẽ su̶odutíawĩ, jĩĩyigo. 29 Coo teero jĩĩrĩ tu̶ogó, cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ máata atirigo niiwõ. 30 Jesús Marta bocaariropu̶ niiwĩ. Macãpu̶re piyawariwi ména. 31 Judíoa wiipú̶ Maríare wãcũtutuari tiirá tiiyíra. Cṹ̶ã coo boyeromena witiwari ĩñarã, coore nu̶nu̶yíra. “Cṹũãri tutipu̶ utigo wáago tiicó”, jĩĩ wãcũmiyira. 32 Maríape Jesús pu̶to jea, cũ̶ũ̶rẽ ĩña, cũ̶ũ̶ye du̶pori pu̶topu̶ munibiácũmuwõ. —Õpũ̶, mu̶u̶ ãnopú̶ niiãtã, yu̶u̶ bai diariboajĩyi, jĩĩwõ. 33 Jesús coo utiri ĩñagũ̶, teero biiri judíoa coore nu̶nu̶átiariracã utiri ĩñagũ̶, bayiró wãcũpati, ñañarõ yeeripũnacu̶tiwi. 34 —¿Noopú̶ cũ̶ũ̶rẽ cṹũãrĩ? jĩĩ sãĩñáwĩ. —Jãmu̶, ĩñagũ̶ atiya, jĩĩwã. 35 Jesús utiwi. 36 Cũ̶ũ̶ utiri ĩñarã, judíoa cãmerĩ́ jĩĩwã: —Ĩñaña. Cũ̶ũ̶rẽ bayiró maĩjã́miãyiri cũ̶ũ̶, jĩĩwã. 37 Sĩquẽrã jĩĩwã: —Ãni jõõ niirigu̶ capeari ĩñahẽgũ̶rẽ netõnérigu̶ra niiĩrã. ¿Lázarocãrẽ diari tiiríboayiri? jĩĩwã. 38 Jesús Lázarore cṹũri tutipu̶ jeagu̶, bayiró wãcũpatiremena niiwĩ sũcã. Tiituti ũ̶tãtuti niiwũ̶. Tiituti sopepu̶tó ũ̶tãquicamena bianówũ̶. 39 Jesús cṹ̶ãrẽ: —Tiiquire néecoya, jĩĩwĩ. Marta diaarigu̶ sõwõpe cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwõ: —Õpũ̶, ũ̶ni niiqui. Cũ̶ũ̶ diaari siro, bapari bu̶recori netõã, jĩĩwõ. 40 Jesús coore jĩĩwĩ: —“Yu̶u̶re padeogó, Cõãmacũ̶ tutuarere ĩñagõdacu”, jĩĩ wedeawũ̶ mu̶u̶rẽ, jĩĩwĩ. 41 Teero tiirá, cṹ̶ã tiituti biaríquicare néecowa. Jesús ĩñamu̶õco, Cõãmacũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Pacu̶, yu̶u̶ sãĩrére mu̶u̶ tu̶oa. Teero tiigú̶, mu̶u̶rẽ u̶senire ticoa. 42 Yu̶u̶ masĩã: Mu̶u̶ yu̶u̶re tu̶orucújãã. Ãniã ãnopú̶ nucũrã́ye maquẽrẽ bu̶su̶rómena mu̶u̶mena wedesea. “Yu̶u̶ mu̶u̶ ticodiocorigu̶ niiã” jĩĩrére masĩãrõ jĩĩgũ̶, teero tiia, jĩĩwĩ. 43 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩãri siro, bayiró bu̶su̶rómena jĩĩwĩ: —Lázaro, witiatiya, jĩĩwĩ. 44 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, diaarigu̶ niimiãrigu̶ witiatiwi. Cũ̶ũ̶ye wãmorĩ, cũ̶ũ̶ye du̶porire sutiména du̶du̶anorigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ya diapóacã suti caseromena cõmanórigu̶ niiwĩ. Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Cũ̶ũ̶rẽ jõãñá, witiatiaro jĩĩrã, jĩĩwĩ. 45 Judíoa Maríare ĩñarã jeaarira cũ̶ũ̶ teero tiiríguere ĩñarã, pau̶ cũ̶ũ̶rẽ padeowá. 46 Ãpẽrãpé Jesús tiiríguere fariseo basocapu̶re wedera wáayira. 47 Teeré tu̶oári siro, paiaré dutirá, teero biiri fariseo basoca, Judíoare Dutirá Petimena neãyira. Neããri siro, jĩĩyira: —¿Deero tiiádari marĩ? Jõõ niiãrigu̶ pee tiiẽ́ñorere tiigú̶ tiiquí. 48 Marĩ cũ̶ũ̶rẽ teero ĩñajãrĩ, niipetira cũ̶ũ̶rẽ padeoádacua. Romanuã ati, Cõãmacũ̶wiire cõããdacua. Teero biiri marĩ dutiré cu̶orére petirí tiiádacua, jĩĩyira. 49 Sĩcũ̶ cṹ̶ã menamacũ̶ wãmecu̶tiwi Caifás. Cũ̶ũ̶ tiicũ̶marẽ paiaré dutigú̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ã tu̶omasĩ́ridojãã. 50 Niipetira basocá marĩya dita macãrã diari, ñañanibocu. Biiro tiirípe, ãñucu: Sĩcũ̶ marĩ niipetiraye niiãdarere diabosari, marĩrẽ ãñuãdacu, jĩĩyigu̶. 51 Caifás cũ̶ũ̶ basiro wãcũrémena teero jĩĩriyigu̶. Tiicũ̶ma cũ̶ũ̶ paiaré dutigú̶ niirĩ, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ teero wãcũré ticoyigu̶. Teero jĩĩgũ̶, “marĩ niipetiraye niiãdarere Jesús diabosagu̶daqui” jĩĩsu̶gueyigu̶. 52 Jesús judíoa dícu̶re diabosariyigu̶. Niipetira Cõãmacũ̶ põna cũ̶ũ̶rẽ padeoádarare, apeyé ditapu̶ niirã́cãrẽ diabosayigu̶. Sicapõna macãrã sĩcũ̶põna tiiróbiro niiãrõ jĩĩgũ̶, teero tiiyígu̶. 53 Teero tiirá, cṹ̶ã tiibu̶recora “¿deero tiiádari marĩ cũ̶ũ̶rẽ sĩãã́dara?” jĩĩ wãcũnu̶cãyira. 54 Teero tiigú̶, Jesús pau̶ judíoa watoapu̶re wáanetõnemoriwi. Too niiãrigu̶ yucu̶ manirṍ wesapu̶ wáawi. Efraín wãmecu̶tiri macãpu̶ jea, toopú̶ ũ̶sãmena pu̶tu̶áwi. 55 Pascua judíoa bosebu̶reco jeaadaro tiirí, pau̶ basocá Jerusalénpu̶re jeawa. Cṹ̶ã tii bosebu̶reco su̶guero cṹ̶ã ñañaré tiiríguere cosesu̶guéra jeara tiiyíra. 56 Jesuré ãmaãcãmesãyira. Cõãmacũ̶wii wesa macã yepapu̶ niirã, cãmerĩ́ sãĩñáyira: —¿Mú̶ã deero tu̶gueñaĩ? ¿Cũ̶ũ̶ bosebu̶recore ĩñagũ̶ atigu̶dari? jĩĩyira. 57 Paiaré dutirá, fariseo basocamena too su̶gueropu̶ basocáre biiro dutiyira: —Mú̶ã “jõõ niiãrigu̶ toopú̶ niiãyigu̶” jĩĩrĩ tu̶orá, ũ̶sãrẽ wedeya, jĩĩyira. Cũ̶ũ̶rẽ ñee, peresuwiipu̶ néewadu̶gayira.

Juan 12

1 Pascua bosebu̶reco wáaadaro seis bu̶recori du̶sarí, Jesús cũ̶ũ̶ buerámena Betaniapu̶ wáawi. Too su̶guero tiimacãpu̶ra Jesús Lázaro diarigu̶pu̶re masõwĩ. 2 Toopú̶ Jesuré bosebu̶reco tiipéowa. Marta yaarére batowo. Lázaro, ãpẽrãcã́ Jesuména yaaduiwa. 3 Teero tiigó, María sicagá sitiaãñúrigare Jesús pu̶to néeatiwo. Tee sitiaãñúre “nardo” wãmecu̶tire wapapacáre niiwũ̶. Cũ̶ũ̶ye du̶poripu̶ píopeo, cooya póañapõmena tuucoséwo. Tiiwií niipetiropu̶ sitiaãñúsesajõãwũ̶. 4 Judas Iscariote jĩĩwĩ: —Ate sitiaãñúrere sicacũ̶ma padegu̶ wapatárocõrõ dúaro boomíãyu. Tee niyerure bóaneõrãrẽ ticonoboajĩyu, jĩĩwĩ. Cũ̶ũ̶ Jesús buegú̶ too síropu̶ cũ̶ũ̶rẽ ĩñatutirapu̶re wedesãgũ̶du̶ niirigu̶ niiwĩ. 6 Diamacṹ̶ bóaneõrãrẽ tiiápudu̶gagu̶ mee tee jĩĩwĩ. Biiro wedesegu̶ niyeru yaadu̶gágu̶, teero jĩĩwĩ. Cũ̶ũ̶ ũ̶sã niyeru sã́ãripore cotegú̶ niimiwĩ. Tiipo maquẽ niyerure yaajã́rucurigu̶ niiwĩ. 7 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —¿Deero tiigú̶ coore potocṍĩ? Potocṍgũ̶ mee tiiyá. Coo ateré ĩñanocũrigo niiwõ yu̶u̶ diaadari bu̶reco maquẽrẽ. 8 Bóaneõrã mú̶ã watoapu̶ niirucujããdacua. Yu̶u̶peja mú̶ãmena niirucuricu, jĩĩwĩ. 9 Pau̶ judíoa Jesús Betaniapu̶ niiré quetire tu̶oyíra. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã jeawa. Cũ̶ũ̶ dícu̶re ĩñarã jeariwa. Cũ̶ũ̶ masõrigu̶ Lázarocãrẽ ĩñarã jeawa. 10 Pau̶ judíoa cũ̶ũ̶ masãrigue quetire tu̶orá, paiaré dutirá dutirére duujã́, Jesuré padeowá. Teero tiirá, paiaré dutirá: --# Lázarocãrẽ sĩãã́da, jĩĩmiyira. 12 Apebú̶reco Jerusalénpu̶ pau̶ bosebu̶recore ĩñarã jeará “Jesús atiqui mée” jĩĩré quetire tu̶oríra niiwã. 13 Teero tiirá, iquiquerire páata, cũ̶ũ̶rẽ bocara atiwa. Bayiró wedeseremena jĩĩatiwa: —¡Marĩ Õpũ̶rẽ u̶senire ticoada! ¡Ãni Cõãmacũ̶ ticodiocorigu̶ niiĩ! ¡Cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ tiiáro! ¡Cũ̶ũ̶ marĩ Israelya põna macãrã Õpũ̶ niiĩ! jĩĩwã. 14 Jesús burro wĩmagũ̶rẽ bu̶ajeá, cũ̶ũ̶ sotoapu̶ mu̶ãpeawi. Cũ̶ũ̶ teero tiiríguere Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jóanoã: 15 Mú̶ã Jerusalén macãrã, cuirijãña. Ĩñaña: Mú̶ã Õpũ̶ atitoai mée; cũ̶ũ̶ burra macũ̶ wĩmagũ̶ sotoapu̶ pesaatii, jĩĩ jóanoã. 16 Tee jóariguere ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá sicatopu̶re “Jesuyé queti niicu” jĩĩ tu̶omasĩ́riwu̶. Too síro ũ̶mu̶ã́sepu̶ cũ̶ũ̶ mu̶ãwari siropu̶, ũ̶sã wãcũbu̶awu̶. Teero tiirá, “Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jĩĩrõbirora cũ̶ũ̶rẽ diamacṹ̶rã wáawu̶” jĩĩ cãmerĩ́ wedesewu̶. 17 Pau̶ Jesús Lázarore masõrĩ ĩñarira tee quetire wedesesajõãyira. “Lázaro ũ̶tãtutipu̶ niimiãrigu̶re su̶owíonecowi”, jĩĩ wedeyira. 18 Teero tiirá, pau̶ tee tiiẽ́ñoriguere tu̶oríra Jesuré bocara atiwa. 19 Fariseo basocapeja cãmerĩ́ jĩĩyira: —Marĩ deero tiimasĩ́ritu niiã. ¿Ĩñamiĩ mú̶ã? Niipetira cũ̶ũ̶mena wáara tiiíya, jĩĩyira. 20 Bosebu̶reco ĩñarã jeará watoapu̶ sĩquẽrã griegoa niiwã. Cṹ̶ãcã Cõãmacũ̶rẽ padeorá atirira niiwã. 21 Cṹ̶ã Felipe pu̶to jeayira. Felipe Betsaida Galilea ditapu̶ niirí macã macũ̶ niiwĩ. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —Jesuré ĩñarã wáadu̶gaga. 22 Felipe Andrére wedegu̶ wáayigu̶. Cṹ̶ã pu̶arã́pu̶ Jesuré wedera jeawa. 23 Jesús cṹ̶ãrẽ queorémena yu̶u̶wi: —Máata niipetira sõwũ̶ u̶pu̶tí macũ̶ niirére ẽñonóãdacu. 24 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Sĩcũ̶ oteré capere oteriatã, teero pu̶tu̶ájãcu. Teeperi oteri docare, ditapu̶ bóa, wii, bu̶cu̶á, pee du̶cacu̶ticu. 25 Atibú̶recopu̶re cũ̶ũ̶ catirí bu̶recorire maĩnetṍnegũ̶no pecamepu̶ ñañarõ tiinógũ̶daqui. Cũ̶ũ̶ catirí bu̶recorire maĩhẽ́gũ̶nope ũ̶mu̶ã́sepu̶ catiré petihére bu̶agú̶daqui. 26 Yu̶u̶ dutirére tiidu̶gágu̶no yu̶u̶re nu̶nu̶ã́rõ. Yu̶u̶ niiãdaropu̶re yu̶u̶mena niigũ̶daqui. Yu̶u̶ dutirére tiinu̶nú̶segu̶norẽ yu̶u̶ Pacu̶ ãñurõ tiigú̶daqui, jĩĩwĩ. 27 Jesús jĩĩnemowĩ: —Mecũ̶tígã yu̶u̶ bayiró wãcũpatia. Teero tiigú̶, yu̶u̶ deero jĩĩmasĩriga. “Pacu̶, yu̶u̶re ñañarõ wáaadarere netõnéña”, ¿jĩĩgũ̶dari? Jĩĩricu. Teero ñañarõ tiinógũ̶du̶ra atiwu̶. 28 Pacu̶, “mu̶u̶ ãñunetõjõãã” jĩĩrére ẽñoñá, jĩĩwĩ. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩãri siro, ũ̶mu̶ã́sepu̶ wedeseri tu̶owú̶: —“Yu̶u̶ ãñunetõjõãã” jĩĩrére ẽñotóawu̶; ẽñonemógũ̶da sũcã, jĩĩti. 29 Basocá toopú̶ niirã́ cũ̶ũ̶ wedeseri tu̶orá: —Bu̶po bu̶su̶ati, jĩĩwã. Ãpẽrã́: —Ángele cũ̶ũ̶rẽ wedeseati, jĩĩwã. 30 Jesús cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶re tu̶odutígu̶ mee wedeseati; mú̶ãpere tu̶odutígu̶ wedeseati. 31 Mecũ̶tígãrẽ Cõãmacũ̶ atibú̶reco macãrãrẽ wapa tiigú̶daqui. Mecũ̶tígãcãrẽ atibú̶reco macãrãrẽ dutigú̶re cõãwionecogu̶daqui. 32 Yu̶u̶pere basocá néemu̶õnu̶cõãdacua, niipetirare yu̶u̶ ãñurõ tiibosáremena u̶garipéaatiaro jĩĩgũ̶, jĩĩwĩ. 33 Teero jĩĩgũ̶, “biiro tiirí, diagu̶dacu” jĩĩgũ̶ tiiwí. 34 Basocá cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwã: —Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ cṹ̶ã bueẽñorĩ, biiro tu̶onówũ̶: “Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo catirucujãgũ̶daqui”. Tee diamacṹ̶ niirĩ, ¿deero tiigú̶du̶ mu̶u̶pe “niipetira sõwũ̶rẽ néemu̶õnu̶cõrõ booa” jĩĩĩ? Niipetira sõwũ̶ ¿niipé niiĩ? jĩĩ sãĩñáwã. 35 Jesupé cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ atibú̶reco macãrãrẽ sĩãwócore tiiróbiro niiã. Yu̶u̶ basocáre Cõãmacũ̶yere ãñurõ masĩrĩ tiia. Mú̶ãmena péerogã niigũ̶dacu. Yu̶u̶ ãnopú̶ niirĩ, mú̶ã yu̶u̶ buerére padeoyá. Teero tiirá, mú̶ã wãcũña manirṍ naĩtĩãrõpu̶ wáara tiiróbiro wáaricu. Yu̶u̶re padeohégu̶no naĩtĩãrõpu̶ niigṹ̶ tiiróbiro niiĩ. Teero tiigú̶, ãñurépere besemasĩriqui. 36 Yu̶u̶ sĩãwócore tiiróbiro niigṹ̶ mú̶ãmena niiã. Yu̶u̶ mú̶ãmena niirĩ, yu̶u̶re padeoyá. Teero tiirá, mú̶ãcã sĩãwócoropu̶ niiãdacu; Cõãmacũ̶yere ãñurõ masĩãdacu, jĩĩwĩ. Jesús cṹ̶ãrẽ teero jĩĩãri siro, dutijṍãwĩ. 37 Jesús cũ̶ũ̶ tutuaremena pee tiiẽ́ñopacari, judíoare dutirá cũ̶ũ̶rẽ padeoríwa. 38 Cṹ̶ã padeoríriguemena profeta Isaías jóarirobirora wáaro tiiwú̶. Ateré jóarigu̶ niiwĩ: Ũ̶sã Õpũ̶, noãnópe ũ̶sã wederére padeorá padeojĩ́ya. Niipetira padeopetíriya. Cõãmacũ̶ tutuaremena tiiẽ́ñorĩ ĩñapacara, padeoríya, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 39 Teero tiirá, cṹ̶ã padeomasĩ́riwa. Isaías atecã́rẽ jóarigu̶ niiwĩ: 40 Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ capeari ĩñahẽrã tiiróbiro tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶yere tu̶omasĩ́hẽrĩ tiiyígu̶. Teero tiirá, ãñurõ cũ̶ũ̶ tiirére ĩñapacara, ĩñamasĩriyira. Cũ̶ũ̶ buerére tu̶opacára, tu̶omasĩ́riyira. Cũ̶ũ̶ buerére padeorá niirãpeja, cṹ̶ã ñañaré tiirére duujã́, acabóre sãĩbójĩya. Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ netõnébojĩyi, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 41 Isaías Jesús u̶pu̶tí macũ̶ niirére ĩñasu̶gueyigu̶. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ye maquẽrẽ wedeseyigu̶. 42 Teero jóari siro niipacari, pau̶ judíoa, judíoare dutirápu̶cã Jesuré padeomíwã. Marĩ neãrí wiipu̶ niirã́rẽ cõãwionecori jĩĩrã, baurocápu̶ Jesuré padeorére wedeseriwa. Fariseo basocare cuiyira. 43 Jesuré padeopacára, basocápere nemorṍ ãñurõ wãcũrĩ boojĩ́ya. Cõãmacũ̶pereja “ãñuniya” jĩĩsu̶guero booríjĩya. 44 Jesús bayiró bu̶su̶rómena jĩĩwĩ: —Yu̶u̶re padeoráno yu̶u̶ dícu̶re padeoríya; yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re ticodiocorigu̶cãrẽ padeoóya. 45 Yu̶u̶re ĩñarã́no yu̶u̶re ticodiocorigu̶cãrẽ ĩñaãya. 46 Yu̶u̶ sĩãwócore tiiróbiro niiã. Atibú̶recopu̶re atiwu̶, yu̶u̶re padeoráno naĩtĩãrõpu̶ pu̶tu̶árijããrõ jĩĩgũ̶. 47 Yu̶u̶ buerére tu̶o, teeré yu̶u̶heranorẽ yu̶u̶pe ñañarõ tiiría. Yu̶u̶ atibú̶recopu̶ niirã́rẽ ñañarõ tiigú̶ atiriwu̶; cṹ̶ãrẽ netõnégũ̶ atiwu̶ 48 Yu̶u̶re boohérano, yu̶u̶ buerécãrẽ yu̶u̶herano ñañarõ tiinóãdarapu̶ niitoaya. Atibú̶reco petirí, yu̶u̶ wederé cṹ̶ãrẽ ñañarõ wáari tiiádacu. 49 Yu̶u̶ booró wederia. Yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re ticodiocorigu̶ “teero jĩĩ wedeya” jĩĩ dutirómena wedea. 50 Yu̶u̶ masĩã: Yu̶u̶ Pacu̶ dutirére padeorá catirucujããdacua. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ wededutirobirora basocáre wedea, jĩĩwĩ.

Juan 13

1 Pascua bosebu̶reco wáaadaro péero du̶sawú̶. Jesús cũ̶ũ̶ atibú̶recopu̶ niirigu̶ máata cũ̶ũ̶ Pacu̶ pu̶topu̶ wáaadarere masĩtoawi. Ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá atibú̶recopu̶ niirã́rẽ maĩnetṍnejãwĩ. Ũ̶sãrẽ cũ̶ũ̶ bayiró maĩrére ẽñoã́daro péerogã du̶sawú̶. 2 Wãtĩãrẽ dutigú̶ Judas Iscariote (Simón macũ̶rẽ) wãcũré ticotoarigu̶ niiwĩ. Jesuré wedesãdutirigu̶ niiwĩ. Jesupéja Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ atirigue, cũ̶ũ̶ toopú̶ cãmepu̶tú̶awaadarere masĩtoarigu̶ niiwĩ. Teero biiri cũ̶ũ̶ Pacu̶ cũ̶ũ̶rẽ niipetire dutiré ticoriguere masĩtoarigu̶ niiwĩ. Teeré masĩgũ̶, ũ̶sã yaaduiri, wũ̶mu̶nu̶cã, cũ̶ũ̶yaro sutiró sotoá sãñaãrirore tuuwéwi. Õpũ̶ũ̶ decopu̶ oco tuucoséri caserore siatúwi. 5 Too siro ocoré bapapú̶ píosã, ũ̶sãye du̶porire cosenu̶cã́wĩ. Cũ̶ũ̶ siatúari caseromena ocoré tuucoséwi. 6 Cũ̶ũ̶ Simón Pedroye du̶porire cosegú̶du̶ tiirí, Pedropeja cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —¿Õpũ̶, yée du̶porire mu̶u̶ cosegú̶dari? jĩĩwĩ. 7 —Mecũ̶tígã yu̶u̶ tiirére mu̶u̶ tu̶omasĩ́ricu; too síropu̶ tu̶omasĩ́gũ̶dacu, jĩĩ yu̶u̶wi. 8 Cũ̶ũ̶peja: —Yée du̶porire mu̶u̶ coserídojãgũ̶dacu, jĩĩmiwĩ. —Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ coseríatã, mu̶u̶ yu̶u̶ menamacũ̶ niiricu, jĩĩwĩ. 9 Simón Pedro jĩĩwĩ: —Too docare yée du̶porire cosegú̶, yée wãmorĩ, yáa dupucãrẽ coseyá, jĩĩwĩ. 10 Jesupéja jĩĩwĩ: —Marĩ cusaári sirogã, jũĩrĩmanírã niipacara, cusanemóña manicú. Wáaari siro, du̶pori dícu̶re cosenócu. Mú̶ã jũĩrĩmanírã tiiróbiro niiã. Teero niipacari, sĩcũ̶ mú̶ã watoapu̶re ñañagṹ̶ jũĩrĩcu̶tígu̶ tiiróbiro niiĩ, jĩĩwĩ. 11 Jesús cũ̶ũ̶rẽ wedesãgũ̶du̶re masĩtoarigu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, “sĩcũ̶ mú̶ã watoapu̶re jũĩrĩcu̶tígu̶ tiiróbiro niiĩ” jĩĩwĩ. 12 Ũ̶sãye du̶porire coseári siro, cũ̶ũ̶ tuuwéarirore sãña, jeanuã, ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —¿Yu̶u̶ mú̶ãrẽ tiiáriguere tu̶omasĩ́ĩ? 13 Mú̶ã yu̶u̶re “ũ̶sãrẽ buegú̶”, teero biiri “ũ̶sã Õpũ̶” jĩĩã. Yu̶u̶ teerora niiã mú̶ã jĩĩrõbirora. 14 Yu̶u̶ mú̶ã Õpũ̶, mú̶ãrẽ buegú̶ niipacu̶, mú̶ãye du̶porire coseáwũ̶. Teero tiirá, mú̶ãcã teerora mú̶ãye du̶porire cãmerĩ́ coseyá. 15 Mú̶ãrẽ yu̶u̶ tiiáriguere ĩñacũ, tiinu̶nú̶searo jĩĩgũ̶, tee queorére tiiẽ́ñoãwũ̶. 16 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Sĩcũ̶ padecotegu̶no cũ̶ũ̶rẽ dutigú̶ nemorṍ niiriqui. Sĩcũ̶ ticoconorigu̶cã cũ̶ũ̶rẽ ticocorigu̶ nemorṍ niiriqui. 17 Mú̶ã yu̶u̶ wedeariguere masĩ, teeré tiirá, u̶seniãdacu. 18 ’Yu̶u̶ mú̶ã niipetirapu̶re wederia. Yu̶u̶ beserirare yu̶u̶ masĩã. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jĩĩrõbirora diamacṹ̶ wáaro tiiádacu. Ateré jóanoã: “Yu̶u̶mena yaaduiarigu̶ yu̶u̶re ĩñatutigu̶ peti niiĩ”, jĩĩ jóanoã. 19 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ wedesu̶guegu̶ tiia. Teero tiirá, too síro yu̶u̶ jĩĩãriguere diamacṹ̶ wáari ĩñarã, “yu̶u̶rá niiã” jĩĩrére padeoádacu. 20 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Yu̶u̶ ticocoarigu̶re bocagú̶no yu̶u̶cãrẽ bocagu̶daqui. Yu̶u̶re bocagú̶no yu̶u̶re ticodiocorigu̶cãrẽ bocagu̶daqui, jĩĩwĩ. 21 Jesús teeré ũ̶sãrẽ wedeari siro, bayiró wãcũpatiwi. Tu̶omasĩ́rõrã wedemiwĩ: —Yu̶u̶ ateré diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ã menamacũ̶ sĩcũ̶ yu̶u̶re ĩñatutirapu̶re ticogu̶daqui, jĩĩwĩ. 22 Ũ̶sã cãmerĩ́ ĩña, “¿noãpére teero jĩĩgũ̶ tiii?” jĩĩmasĩriwu̶. 23 Yu̶u̶ Juan Jesús maĩnógũ̶ cũ̶ũ̶ pu̶togã duiwu̶. 24 Teero tiigú̶, Simón Pedro súupuaremena yu̶u̶re sãĩñádutiwi: “¿Noãrẽ́ wedesegu̶ tiii?” 25 Yu̶u̶ cũ̶ũ̶ pu̶togã munijeátua, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwũ̶: —¿Õpũ̶, noã niiĩ cũ̶ũ̶? jĩĩwũ̶. 26 Jesús yu̶u̶re jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ pã soa, ticogú̶ra niiĩ, jĩĩwĩ. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩãri siro, Judare (Simón Iscariote macũ̶rẽ) soa, ticowi. 27 Judas pãrẽ ñeeãri sirogã, Satanás cũ̶ũ̶rẽ sããrigu̶ niiwĩ. Jesús Judare: —Mu̶u̶ tiiádarere máata tiisírotiya, jĩĩwĩ. 28 Ũ̶sã niipetira toopú̶ yaaduira cũ̶ũ̶ teero jĩĩrére tu̶omasĩ́riwu̶. 29 Sĩquẽrã biiro wãcũwũ̶: “Judas niyeru sã́ãripore cotegú̶ niirĩ, cũ̶ũ̶rẽ apeyenó bosebu̶reco maquẽrẽ sãĩdutígu̶ tiiájĩyi; o bóaneõrãrẽ niyeru ticodutigu̶ ticodutiajĩyi”, jĩĩ wãcũmiwũ̶. 30 Judas pãrẽ ñeeãri sirogã, witijõãwĩ. Ñamipu̶ niiwũ̶. 31 Judas witiwari siro, Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Mecũ̶tígã yu̶u̶ niipetira sõwũ̶ u̶pu̶tí macũ̶ niirére ẽñonóãdacu. Yu̶u̶mena “Cõãmacũ̶ u̶pu̶tí macũ̶ niiĩ” jĩĩrécãrẽ ẽñonóãdacu. 32 Yu̶u̶ “Cõãmacũ̶ u̶pu̶tí macũ̶ niiĩ” jĩĩrére ẽñorĩ́, cũ̶ũ̶cã yu̶u̶ u̶pu̶tí macũ̶ niirére máata ẽñogṹ̶daqui. 33 Yu̶u̶ menamacãrã, yu̶u̶ péerogã mú̶ãmena niinemogũ̶dacu. Mú̶ã yu̶u̶re ãmaãmiãdacu. Yu̶u̶ judíoare dutiráre jĩĩrirobirora mú̶ãrẽ mecũ̶tígã jĩĩã: “Yu̶u̶ wáaadaropu̶re mú̶ã wáamasĩricu”. 34 Mú̶ãrẽ mama dutirére cṹũã: Cãmerĩ́ maĩñá; yu̶u̶ mú̶ãrẽ maĩrṍbirora mú̶ãcã cãmerĩ́ maĩñá. 35 Mú̶ã cãmerĩ́ maĩrĩ́, ãpẽrã́ niipetira mú̶ãrẽ yu̶u̶ buerá niirére masĩãdacua, jĩĩwĩ. 36 Simón Pedro cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwĩ: —Õpũ̶, ¿noopú̶ wáagu̶dari? jĩĩwĩ. Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —Mecũ̶tígã yu̶u̶ wáaadaropu̶re mu̶u̶ wáamasĩricu. Too síropu̶ yu̶u̶re nu̶nu̶gṹ̶dacu, jĩĩwĩ. 37 Pedropeja cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwĩ sũcã: —Õpũ̶, ¿deero tiigú̶ yu̶u̶ mu̶u̶mena máata wáamasĩrigari? Mu̶u̶ye wapamena yu̶u̶ diari, ãñuniãdacu, jĩĩmiwĩ. 38 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —¿Yée wapamena diabosagu̶dari? Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Cãrẽquẽ wedeadari su̶guero, yu̶u̶re ĩtĩã́rĩ “cũ̶ũ̶rẽ masĩriga” jĩĩditogu̶dacu, jĩĩwĩ.

Juan 14

1 Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Mú̶ã bayiró wãcũpatirijãña. Cõãmacũ̶rẽ padeoyá. Yu̶u̶cãrẽ padeoyá. 2 Yu̶u̶ Pacu̶ pu̶topu̶ mú̶ã niiãdare wiseri pee niiã. Tee wiseri maniã́tã, mú̶ãrẽ wedeboajĩyu. Toopú̶ mú̶ã niiãdarore quẽnosu̶guégu̶ wáagu̶ tiia. 3 Mú̶ã niiãdarore quẽnoã́ri siro, mú̶ãrẽ néegũ̶ atigu̶da. Teero tiirá, yu̶u̶ niirṍpu̶re mú̶ãcã niiãdacu. 4 Yu̶u̶ wáaropu̶ niirímarẽ mú̶ã masĩcu, jĩĩwĩ. 5 Tomás cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Õpũ̶, mu̶u̶ wáaadarore masĩriga. ¿Ũ̶sã deero tii tiimarẽ́ masĩbogari? jĩĩwĩ. 6 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —Yu̶u̶rá tiimá tiiróbiro niiã; basocáre diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩrĩ tiigú̶ niiã; teero biiri catiré petihére ticogú̶ niiã. Yu̶u̶re padeonu̶nú̶sera dícu̶ yu̶u̶ Pacu̶ pu̶to jeaadacua. 7 Mú̶ã yu̶u̶re masĩrã, yu̶u̶ Pacu̶cãrẽ masĩãdacu. Mecũ̶ãmena cũ̶ũ̶rẽ masĩã; cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã́ tiiróbiro niiã, jĩĩwĩ. 8 Felipe Jesuré jĩĩwĩ: —Õpũ̶, mu̶u̶ Pacu̶re ẽñoñá ũ̶sãrẽ. Cũ̶ũ̶rẽ ĩñarémena dícu̶ ũ̶sãrẽ ãñutoaadacu, jĩĩwĩ. 9 Jesupéja cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —Felipe, yu̶u̶ mú̶ãmena yoari niiã mée. ¿Yu̶u̶re ĩñamasĩrii ména? Yu̶u̶re ĩñagṹ̶no yu̶u̶ Pacu̶cãrẽ ĩñaĩ. ¿Deero tiigú̶ “mu̶u̶ Pacu̶re ẽñoñá” jĩĩĩ? 10 “Yu̶u̶ Pacu̶pu̶re niiã yu̶u̶; cũ̶ũ̶ yu̶u̶pu̶re niiĩ” jĩĩrére ¿padeoríi? Yu̶u̶ mú̶ãrẽ wederére yu̶u̶ booró wederia. Yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶pu̶re niigṹ̶rã yu̶u̶mena cũ̶ũ̶ booró tiii. 11 “Yu̶u̶ Pacu̶pu̶re niiã yu̶u̶” jĩĩrére padeoyá. Teero biiri “yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶pu̶re niiĩ” jĩĩrécãrẽ padeoyá. Mú̶ã teeré padeomasĩ́hẽrã, yu̶u̶ tiirépere yu̶u̶ Pacu̶ tutuaremena tiirí ĩña, padeosãñúña. 12 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Yu̶u̶re padeoráno yu̶u̶ tiirírobirora tiinu̶nú̶seadacua. Yu̶u̶ Pacu̶ niirṍpu̶ yu̶u̶ wáagu̶da. Teero tiirá, yu̶u̶re padeoráno yu̶u̶ tiiríro nemorṍ tiiádacua. 13 Niipetire mú̶ã sãĩrére yu̶u̶ wãmemena sãĩrĩ́, tiigú̶da. Yu̶u̶ teeré tiigú̶, yu̶u̶ Pacu̶ u̶pu̶tí macũ̶ niirére ẽñogṹ̶dacu. 14 Yu̶u̶ wãmemena mú̶ã sãĩrénorẽ tiigú̶da. 15 ’Mú̶ã yu̶u̶re maĩrã́, yu̶u̶ dutirére tiiádacu. 16 Mú̶ãrẽ yu̶u̶ Pacu̶re sãĩboságu̶da. Yu̶u̶ sãĩrĩ́, cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ ãpĩ tiiápugu̶du̶re ticodiocogu̶daqui. Mú̶ãmena niirucujãgũ̶daqui. 17 Cũ̶ũ̶rã́ Espíritu Santo, diamacṹ̶ maquẽrẽ wedegú̶ niiĩ. Atibú̶reco macãrã cũ̶ũ̶rẽ ĩñaricua; cũ̶ũ̶rẽ masĩricua. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ boorícua. Mú̶ãpeja cũ̶ũ̶rẽ masĩã. Cũ̶ũ̶ mú̶ãmena niiĩ; mú̶ãpu̶re niirucujãgũ̶daqui. 18 ’Yu̶u̶ mú̶ãrẽ cõãwaricu. Mú̶ãmena niigũ̶ atigu̶da sũcã. 19 Péero du̶saa yu̶u̶ wáaadaro. Yu̶u̶ wáari siro, atibú̶reco macãrã yu̶u̶re ĩñariadacua. Mú̶ãpeja ĩñaãdacu. Yu̶u̶ catirucujãã; teero tiirá, mú̶ãcã catirucujããdacu. 20 Yu̶u̶ Pacu̶ mú̶ãrẽ Espíritu Santore ticodiocoari siro, “yu̶u̶ Pacu̶pu̶re yu̶u̶ niiã” jĩĩrére masĩãdacu. Teero biiri “mú̶ã yu̶u̶pu̶re niiã; yu̶u̶ mú̶ãpu̶re niiã” jĩĩrécãrẽ masĩãdacu. 21 Yu̶u̶ dutirére tiigú̶no yu̶u̶re maĩgṹ̶rã niiqui. Yu̶u̶re maĩgṹ̶norẽ yu̶u̶ Pacu̶ maĩgṹ̶daqui. Yu̶u̶cã cũ̶ũ̶rẽ maĩgṹ̶dacu; yu̶u̶ niirecu̶tirere ẽñogṹ̶dacu, jĩĩwĩ. 22 Ãpĩ Judas (Iscariote niihẽgũ̶pe) Jesuré jĩĩwĩ: —Õpũ̶, ¿deero tiigú̶ mu̶u̶ niirecu̶tirere ũ̶sã dícu̶re ẽñogṹ̶dari? ¿Deero tiigú̶ atibú̶reco macãrãrẽ ẽñorígari? jĩĩwĩ. 23 Jesús cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —Yu̶u̶re maĩrã́no yu̶u̶ wedeseri tu̶onu̶nú̶secua. Yu̶u̶ Pacu̶ cṹ̶ãrẽ maĩgṹ̶daqui. Ũ̶sã pu̶arã́pu̶ra cṹ̶ãmena niiãdacu. 24 Yu̶u̶re maĩhẽ́rãnopeja yu̶u̶ wederére tu̶orícua. Yu̶u̶ wederé yée mee niiã; yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re ticodiocorigu̶ wededutire niiã. 25 ’Yu̶u̶ mú̶ãmena niiã ména; teero tiigú̶, teeré mú̶ãrẽ wedea. 26 Too síro yu̶u̶ Pacu̶ Espíritu Santore yu̶u̶ wãmemena ticodiocogu̶daqui. Cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ tiiápugu̶ niigũ̶daqui. Cũ̶ũ̶ niipetirere mú̶ãrẽ buegu̶daqui. Niipetire yu̶u̶ mú̶ãrẽ bueriguere teero wãcũrĩ tiirucújãgũ̶daqui. 27 ’Yu̶u̶ mecũ̶tígã mú̶ãrẽ “wáagu̶ tiia” jĩĩgũ̶da. Ãñurõ niirecu̶tire mú̶ãmena niiãrõ. Yu̶u̶ ãñurõ niirecu̶tirere cu̶oa. Teeré mú̶ãcãrẽ ticoa. Atibú̶reco macãrã ãñurõ niirecu̶tirere ticooya, ticorapeja. Yu̶u̶ cṹ̶ã ticoré tiiróbiro ticoria. Teero tiirá, wãcũpatirijãña; cuirijãña. 28 “Yu̶u̶ Pacu̶ pu̶topu̶ wáagu̶ tiia” jĩĩrĩ, mú̶ã tu̶otóaawũ̶. “Too síro yu̶u̶ mú̶ãmena niigũ̶ atigu̶da sũcã” jĩĩrĩcãrẽ tu̶oáwũ̶. Yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶ nemorṍ niiĩ. Teero tiirá, “yu̶u̶ Pacu̶ pu̶topu̶ wáagu̶ tiia” jĩĩrĩ tu̶ojĩ́rã, yu̶u̶re diamacṹ̶rã maĩrã́, u̶seniboajĩyu. 29 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ wedesu̶guegu̶ tiia. Teero tiirá, yu̶u̶ mú̶ãrẽ wedesu̶gueriguere queoró wáari, “diamacṹ̶rã jĩĩyi” jĩĩãdacu. 30 ’Wãtĩãrẽ dutigú̶ atibú̶reco macãrãrẽ dutigú̶ atitoaqui mée. Teero tiigú̶, yu̶u̶ mú̶ãmena péero wedesegu̶da. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re péerogã netõnu̶cã́masĩripacu̶, dutimigũ̶daqui. 31 Yu̶u̶peja cũ̶ũ̶rẽ tu̶oría. Yu̶u̶ Pacu̶ dutirépere tiia, atibú̶reco macãrã “yu̶u̶ Pacu̶re maĩã” jĩĩrére masĩãrõ jĩĩgũ̶. Wũ̶mu̶nu̶cãña. Jãmu̶, wáaco, jĩĩwĩ ũ̶sãrẽ.

Juan 15

1 Jesús queorémena ũ̶sãrẽ wedewi: —Yu̶u̶ u̶segu̶ peti tiiróbiro niiã. Yu̶u̶ Pacu̶ tiigu̶ré cotegú̶ tiiróbiro niiĩ. 2 Yée du̶pu̶ri du̶camanire du̶pu̶rire páatacõãjãĩ. Du̶cacu̶tire du̶pu̶ripere nemorṍ du̶cacu̶tiaro jĩĩgũ̶, ñañaré du̶pu̶rire páatawenemoqui. 3 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ wederémena ñañaré du̶pu̶rire páatawenorira tiiróbiro niiã. 4 Yu̶u̶mena niirucujãña yu̶u̶ mú̶ãmena niirucujãrõbirora. Sicadu̶pu̶ u̶segu̶pu̶ niirucuripacaro, du̶cacu̶tiricu. Ate tiiróbiro mú̶ã yu̶u̶mena niirucuripacara, ãñuré tiimasĩ́ricu. 5 ’Yu̶u̶ u̶segu̶ tiiróbiro niiã. Mú̶ã tiigú̶ du̶pu̶ri niiã. Yu̶u̶mena niirucurano yu̶u̶ cṹ̶ãmena niirĩ, pee ãñuré tiimasĩ́cua. Mú̶ã yu̶u̶mena niihẽrã, ãñuré tiimasĩ́ricu. 6 Yu̶u̶mena niihẽrãno páatare du̶pu̶ri tiiróbiro cõãnoãdacua. Páatacõãre du̶pu̶ri sĩnijṍãcu. Sĩniré du̶pu̶rire see, pecamepu̶ sóecõãnocu. 7 ’Mú̶ã yu̶u̶mena niirĩ, yu̶u̶ buerére wãcũrĩ, Cõãmacũ̶ mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ sãĩrénorẽ wáari tiigú̶daqui. 8 Mú̶ã pee ãñuré tiirémena “Cõãmacũ̶ ãñunetõjõãĩ” jĩĩrére ẽñoã́dacu. Teero biiri “mú̶ã yu̶u̶ buerá niiã” jĩĩrére ẽñoã́dacu. 9 Yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re maĩrṍbirora yu̶u̶cã mú̶ãrẽ maĩã. Teero tiirá, yu̶u̶ mú̶ãrẽ maĩrére masĩjĩrã, yu̶u̶re maĩrucújãña. 10 Yu̶u̶ Pacu̶ dutirére yu̶u̶ tiiwú̶; cũ̶ũ̶ yu̶u̶re maĩrucúi. Cũ̶ũ̶ tiiróbirora mú̶ã yu̶u̶ dutirére tiirí, yu̶u̶cã mú̶ãrẽ maĩrucúgu̶dacu. 11 ’Yu̶u̶ u̶senirõbirora mú̶ãrẽ u̶seniãrõ jĩĩgũ̶, teeré wedea. Teero tiirá, mú̶ã u̶seninetõjõããdacu. 12 Yu̶u̶ dutiré ate niiã: Yu̶u̶ mú̶ãrẽ maĩrṍbirora cãmerĩ́ maĩñá. 13 Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ menamacãrãrẽ diabosagu̶no cṹ̶ãrẽ maĩnetṍnequi; nemorṍ maĩmasĩ́ña maniã. 14 Mú̶ã yu̶u̶ dutirére tiirá, yu̶u̶ menamacãrã niiã. 15 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ “yu̶u̶re padecotera niiĩya” jĩĩnemoricu. Padecotera cṹ̶ãrẽ dutigú̶ tiirére masĩricua. Niipetire yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re jĩĩriguere mú̶ãrẽ wedepetijãã. Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ “yu̶u̶ menamacãrã niiĩya” jĩĩã. 16 Mú̶ã yu̶u̶re beseriwu̶; yu̶u̶pe mú̶ãrẽ besewu̶. Mú̶ã yu̶u̶ boorére tiiáro jĩĩgũ̶, teero biiri mú̶ã tiiré petiríjããrõ jĩĩgũ̶, mú̶ãrẽ besewu̶. Mú̶ã yu̶u̶ boorére tiirí, mú̶ã yu̶u̶ wãmemena yu̶u̶ Pacu̶re sãĩrénorẽ cũ̶ũ̶ ticogu̶daqui. 17 Ateré mú̶ãrẽ dutia: Cãmerĩ́ maĩñá, jĩĩwĩ. 18 Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩnemowĩ: —Atibú̶reco macãrã mú̶ãrẽ ĩñatutiri, yu̶u̶re ĩñatutisu̶gueriguere wãcũña. 19 Mú̶ã atibú̶reco macãrã peti niiãtã, cṹ̶ã menamacãrãrẽ maĩrṍbirora mú̶ãcãrẽ maĩbócua. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ cṹ̶ã watoapu̶ niirã́rẽ besewu̶. Yu̶u̶ besenorira niijĩrã, atibú̶reco macãrã peti niiria. Teero tiirá, cṹ̶ã mú̶ãrẽ ĩñatutiya. 20 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ jĩĩriguere wãcũña: Sĩcũ̶ padecotegu̶no cũ̶ũ̶rẽ dutigú̶ nemorṍ niiriqui. Yu̶u̶re ñañarõ tiirá, mú̶ãcãrẽ teerora ñañarõ tiiádacua. Yu̶u̶ wederi tu̶orá, mú̶ãcãrẽ tu̶oádacua. 21 Mú̶ã yu̶u̶re nu̶nu̶rĩ́ ĩñarã, tee niipetire ñañarére mú̶ãrẽ tiiádacua. Yu̶u̶re ticodiocorigu̶re cṹ̶ã masĩhẽre wapa teero tiiádacua. 22 ’Yu̶u̶ cṹ̶ãrẽ wedegu̶ atiriatã, wapa cu̶oríbocua. Cṹ̶ã mecũ̶tígãrẽ deero jĩĩmasĩricua; wapa cu̶ojã́ya. 23 Yu̶u̶re ĩñatutirano yu̶u̶ Pacu̶cãrẽ ĩñatutiya. 24 Cṹ̶ã pu̶topu̶re pee ĩñaña manirére tiiẽ́ñomiwũ̶. Yu̶u̶ tiiẽ́ñohẽri siro niiãtã, wapa cu̶oríbocua. Cṹ̶ã yu̶u̶ tiiríguere ĩñawã. Teeré ĩñapacara, yu̶u̶re ĩñatutiwa. Teero biiri yu̶u̶ Pacu̶cãrẽ ĩñatutiwa. 25 Cṹ̶ã teero tiirémena Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jĩĩrõbirora diamacṹ̶ wáaro tiia. Ateré jóanoã: “Bú̶ri peti yu̶u̶re ĩñatutiwa”, jĩĩ jóanoã. 26 ’Espíritu Santo mú̶ãrẽ tiiápugu̶ atigu̶daqui. Cũ̶ũ̶ diamacṹ̶ maquẽrẽ wedegú̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶ Pacu̶mena niigṹ̶rẽ ticodiocogu̶dacu. Cũ̶ũ̶ atigu̶, yée maquẽrẽ mú̶ãrẽ wedegu̶daqui. 27 Mú̶ãcã yu̶u̶ buenu̶cãripu̶ra yu̶u̶mena niiwũ̶. Teero tiirá, yée maquẽrẽ wedeadacu, jĩĩwĩ.

Juan 16

1 Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩnemowĩ sũcã: —Tee niipetirere mú̶ãrẽ wedeawũ̶, yu̶u̶re padeodúrijããrõ jĩĩgũ̶. 2 Judíoare dutirá mú̶ãrẽ cṹ̶ã neãré wiseripu̶ niirã́rẽ cõãwionecoadacua. Too síro mú̶ãrẽ sĩãcõã́rã, “marĩ Cõãmacũ̶ booró tiirá tiia” jĩĩ wãcũmiãdacua. 3 Cṹ̶ã yu̶u̶ Pacu̶re, teero biiri yu̶u̶re masĩrijĩrã, mú̶ãrẽ teero tiiádacua. 4 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ wedesu̶guegu̶ tiia. Teero tiirá, diamacṹ̶ teero wáari, mú̶ã “teerora jĩĩwĩ” jĩĩ wãcũãdacu. ’Yu̶u̶ mú̶ãmena niijĩgũ̶, sicatopu̶re máata teeré wederiwu̶. 5 Mecũ̶tígã yu̶u̶re ticodiocorigu̶ pu̶topu̶ wáagu̶ tiia. Yu̶u̶ teeré jĩĩpacari, mú̶ã sĩcũ̶nopera yu̶u̶re “¿noopú̶ wáai?” jĩĩ sãĩñária. 6 Yu̶u̶ jĩĩãriguere tu̶ojĩ́rã, bóaneõrã niijãã. 7 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ diamacṹ̶ maquẽrẽ jĩĩã: Yu̶u̶ wáari, mú̶ãrẽ nemorṍ ãñuãdacu. Yu̶u̶ wáariatã, mú̶ãrẽ tiiápugu̶ atiriqui. Yu̶u̶ wáagu̶, cũ̶ũ̶rẽ mú̶ãrẽ ticodiocogu̶dacu. 8 Cũ̶ũ̶ atigu̶, atibú̶reco macãrãrẽ cṹ̶ã ñañaré tiirére tu̶omasĩ́rĩ tiigú̶daqui. Diamacṹ̶ maquẽrẽ tu̶omasĩ́rĩ tiigú̶daqui. Teero biiri cṹ̶ã ñañaré tiiré wapa Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiiádarecãrẽ tu̶omasĩ́rĩ tiigú̶daqui. 9 Espíritu Santo cṹ̶ãrẽ cṹ̶ã ñañaré tiirére masĩãrõ jĩĩgũ̶, ateré tu̶omasĩ́rĩ tiigú̶daqui: Cṹ̶ã yu̶u̶re padeohére wapa ñañaré tiirá niicua sáa. 10 Diamacṹ̶ tiirécãrẽ masĩãrõ jĩĩgũ̶, ateré tu̶omasĩ́rĩ tiigú̶daqui: Yu̶u̶ diamacṹ̶ tiigú̶ niijĩgũ̶, yu̶u̶ Pacu̶ pu̶topu̶ wáaa. Toopú̶ wáari, mú̶ã yu̶u̶re ĩñanemoricu sáa. 11 Teero biiri “Cõãmacũ̶ ñañaré tiiráre ñañarõ tiigú̶daqui” jĩĩrécãrẽ masĩãrõ jĩĩgũ̶, ateré cṹ̶ãrẽ tu̶omasĩ́rĩ tiigú̶daqui: Wãtĩãrẽ dutigú̶ ñañarõ tiinógũ̶du̶ niitoai. 12 ’Yu̶u̶ mú̶ãrẽ pee wededu̶gamiga. Mecũ̶tígã wederi, mú̶ã tu̶omasĩ́ribocu. 13 Espíritu Santope atigu̶, niipetire diamacṹ̶ maquẽrẽ mú̶ãrẽ wedegu̶daqui. Cũ̶ũ̶ diamacṹ̶ maquẽrẽ wedegú̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ wãcũrémena wederiqui; yu̶u̶ Pacu̶ wederi tu̶ogú̶, wedegu̶daqui. Too síropu̶ wáaadarecãrẽ mú̶ãrẽ wedegu̶daqui. 14 Yéere mú̶ãrẽ masĩrĩ tiigú̶daqui. Cũ̶ũ̶ teero masĩrĩ tiirémena mú̶ã yu̶u̶re nemorṍ padeoádacu. 15 Niipetire yu̶u̶ Pacu̶ cu̶oré yée niiã. Teero tiigú̶, ateré mú̶ãrẽ wedetoaawũ̶: Espíritu Santo yéere mú̶ãrẽ masĩrĩ tiigú̶daqui. 16 ’Péerogã siro mú̶ã yu̶u̶re ĩñaricu; too síro yu̶u̶re ĩñaãdacu sũcã, jĩĩwĩ Jesús. 17 Ũ̶sã sĩquẽrã cãmerĩ́ sãĩñáwũ̶: —Cũ̶ũ̶ “péerogã siro mú̶ã yu̶u̶re ĩñaricu; too síro yu̶u̶re ĩñaãdacu sũcã” jĩĩrére tu̶oríga. Teero biiri “yu̶u̶ Pacu̶ pu̶topu̶ wáaa” jĩĩrécãrẽ tu̶oríga. 18 Cũ̶ũ̶ “péerogã siro” jĩĩré ¿deero jĩĩdu̶garo tiigári? Ñeenórẽ wedesegu̶ wedesequi, masĩriga, jĩĩwũ̶. 19 Jesús ũ̶sã cũ̶ũ̶rẽ sãĩñádu̶garere masĩjĩgũ̶, ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —“Péerogã siro mú̶ã yu̶u̶re ĩñaricu; too síro yu̶u̶re ĩñaãdacu sũcã”, jĩĩãwũ̶. ¿Teeré cãmerĩ́ sãĩñárã tiii? 20 Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ã uti, boorituara niiãdacu. Atibú̶reco macãrãpe u̶seniãdacua. Mú̶ã bóaneõmiãdacu. Bóaneõrã niimiãrira u̶seniãdacu. 21 Queorémena wedegu̶da: Sĩcõ niipacó coo wĩmagũ̶ apaadari su̶guerogã, bayiró pũninogõ, bóaneõco. Coo apaari siro, coo macũ̶ bauári ĩñagõ, u̶senigõ, coore pũniãriguere wãcũrico. 22 Coo tiiróbiro mú̶ã mecũ̶tígã bóaneõmiã. Too síro yu̶u̶ mú̶ãrẽ ĩñagũ̶da sũcã. Toorá mú̶ã u̶seninetõjõããdacu. Sĩcũ̶no mú̶ã u̶senirere petirí tiimasĩ́riqui. 23 ’Teero wáaadari bu̶reco jeari, yu̶u̶re sãĩñáriadacu. Yu̶u̶ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mú̶ã yu̶u̶ wãmemena yu̶u̶ Pacu̶re sãĩrénorẽ cũ̶ũ̶ ticogu̶daqui. 24 Mú̶ã yu̶u̶ wãmemena sãĩría ména. Sãĩñá. Mú̶ã sãĩrã́, bu̶aádacu. Teeména bayiró u̶seniãdacu. 25 ’Yu̶u̶ mú̶ãrẽ pee queorémena wedewu̶. Too síro queoré manirṍ tu̶omasĩ́rõrã yu̶u̶ Pacu̶ye maquẽrẽ wedegu̶dacu. 26 Teero wáaadari bu̶reco jeari, mú̶ã yu̶u̶ wãmemena yu̶u̶ Pacu̶re sãĩã́dacu. Yu̶u̶ teero jĩĩgũ̶, “yu̶u̶ Pacu̶re mú̶ãrẽ sãĩboságu̶da” jĩĩgũ̶ mee tiia. 27 Cũ̶ũ̶rã́ mú̶ãrẽ maĩĩ. Biiro biia: Mú̶ã yu̶u̶re maĩã. Teero biiri mú̶ã yu̶u̶re “Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ atirigu̶ niiĩ” jĩĩ padeóa. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ maĩjĩ́gũ̶, mú̶ãrẽ yu̶u̶gu̶daqui. 28 Yu̶u̶ Pacu̶mena niirigu̶ atibú̶recopu̶re atiwu̶. Ãnopú̶ niiãrigu̶ yu̶u̶ Pacu̶ pu̶topu̶ coepu̶tú̶awagu̶da sũcã, jĩĩwĩ. 29 Ũ̶sã cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwũ̶: —Mecũ̶tígãrẽ mu̶u̶ queorémena wederipacu̶, tu̶omasĩ́rõrã wedejãã. 30 Mecũ̶tígã ũ̶sã masĩã: Mu̶u̶ niipetirere masĩpetijãã. Ũ̶sã mu̶u̶rẽ sãĩñáãdari su̶guero, masĩtoaa. Teero tiirá, mu̶u̶ “Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ atirigu̶ niiã” jĩĩrére padeóa, jĩĩwũ̶. 31 Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —¿Niirṍrã; mú̶ã padeói? 32 Mú̶ã dutiwáadaro jearo tiia; jeatoaa mée. Mú̶ã sĩquẽrã wáabateadacu. Yu̶u̶re sĩcũ̶rã cõãnu̶cõãdacu. Sĩcũ̶rã niiria, niigũ̶peja. Yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶mena niiĩ. 33 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ yu̶u̶mena ãñurõ niirecu̶tire cu̶oáro jĩĩgũ̶, tee niipetirere wedeawũ̶. Mú̶ã atibú̶recopu̶re ñañarõ netõã́dacu. Yu̶u̶ atibú̶reco maquẽrẽ docacũmurĩ tiitóawu̶. Teero tiirá, wãcũtutuaya, jĩĩwĩ.

Juan 17

1 Jesús teero jĩĩãri siro, ĩñamu̶õco, jĩĩwĩ: —Pacu̶, mu̶u̶ “teero wáaadacu” jĩĩrí bu̶reco jeatoaa mée. Basocáre ẽñoñá yu̶u̶ mu̶u̶ macũ̶ u̶pu̶tí macũ̶ niirére. Mu̶u̶ teero tiirí, yu̶u̶ mu̶u̶ u̶pu̶tí macũ̶ niirére ẽñogṹ̶dacu. 2 Mu̶u̶ yu̶u̶re dutirére ticowu̶. Teeména basocá niipetirare dutimasĩã. Teero tiigú̶, niipetira mu̶u̶ yu̶u̶re ticorirare catiré petihére ticomasĩã. 3 Cṹ̶ã mu̶u̶ diamacṹ̶ niigṹ̶rẽ sĩcũ̶ niigṹ̶rẽ masĩrã́, teero biiri yu̶u̶ Jesucristo mu̶u̶ ticodiocorigu̶cãrẽ masĩrã́ catiré petihére cu̶oádacua. 4 ’Mu̶u̶ yu̶u̶re tiidutírere tiipetíjãwũ̶. Teeména yu̶u̶ atibú̶recopu̶re mu̶u̶ u̶pu̶tí macũ̶ niirére ẽñowṹ̶. 5 Pacu̶, atibú̶reco tiiádari su̶guero, yu̶u̶ mu̶u̶mena niiwũ̶. Mu̶u̶mena niigũ̶, mu̶u̶ tiiróbiro u̶pu̶tí macũ̶ niiwũ̶. Mecũ̶tígãrẽ mu̶u̶ niirṍpu̶ niigũ̶dacu sũcã. Yu̶u̶re u̶pu̶tí macũ̶ niirére ticoya sũcã. 6 ’Mu̶u̶ ãniãrẽ yu̶u̶re ticowu̶. Cṹ̶ã atibú̶reco macãrã watoapu̶ niirira niiwã. Mu̶u̶ niirecu̶tirere cṹ̶ãrẽ masĩrĩ tiiwú̶. Cṹ̶ã mu̶u̶yara niirirare yu̶u̶re ticowu̶. Cṹ̶ã mu̶u̶ wedecorere ãñurõ tu̶ojĩ́rã, yu̶u̶wa. 7 Mecũ̶tígãrẽ cṹ̶ã ateré masĩĩya: Niipetire yu̶u̶ niirecu̶tire mu̶u̶ ticorigue niiã. 8 Mu̶u̶ yu̶u̶re wederiguere cṹ̶ãrẽ wedewu̶. Cṹ̶ã teeré padeowá. Cṹ̶ã diamacṹ̶rã yu̶u̶ mu̶u̶ pu̶topu̶ atiriguere padeowá. Teero biiri mu̶u̶ yu̶u̶re ticodiocoriguecãrẽ padeowá. 9 ’Yu̶u̶ cṹ̶ãye niiãdarere mu̶u̶rẽ sãĩã. Atibú̶reco macãrãpereja sãĩbosária. Yu̶u̶re mu̶u̶ ticorirapere sãĩbosáa; cṹ̶ã mu̶u̶yara niiĩya. 10 Niipetira mu̶u̶yara, yáara niiĩya. Yáaracã mu̶u̶yara niiĩya. Cṹ̶ã tiirémena, cṹ̶ã padeorémena yu̶u̶ u̶pu̶tí macũ̶ niirére masĩrĩ tiia. 11 ’Yu̶u̶ mu̶u̶ pu̶topu̶ wáagu̶du̶ tiia; atibú̶recopu̶ pu̶tu̶áricu. Yu̶u̶ buerápeja pu̶tu̶áadacua. Pacu̶ ãñugṹ̶, mu̶u̶ tutuaremena mu̶u̶ yu̶u̶re ticorirare coteya. Mu̶u̶ teero tiirí, marĩ sĩcãrõména niirõbirora cṹ̶ãcã sĩcãrõména niiãdacua. 12 Yu̶u̶ cṹ̶ãmena niigũ̶, mu̶u̶ tutuare ticoriguemena cṹ̶ãrẽ cotewu̶. Sĩcũ̶norẽ ditiri tiiríwu̶. Mu̶u̶ye queti jóaripũpu̶ jĩĩrõbirora diamacṹ̶ wáaro tiiwú̶: “Ditigu̶daqui” jĩĩrigu̶ dícu̶ ditiwi. 13 ’Mecũ̶tígã yu̶u̶ mu̶u̶ pu̶topu̶ wáagu̶du̶ tiia. Yu̶u̶ atibú̶recopu̶ niigũ̶, mu̶u̶ye quetire wedea. Cṹ̶ã yu̶u̶ tiiróbiro u̶seniãrõ jĩĩgũ̶, wedea. 14 Mu̶u̶ wederiguere cṹ̶ãrẽ wedewu̶. Cṹ̶ã yu̶u̶ tiiróbiro atibú̶reco macãrã peti niiriya. Teero tiirá, atibú̶reco macãrã cṹ̶ãrẽ ĩñatutiya. 15 “Cṹ̶ã atibú̶reco macãrã watoapu̶ niirã́rẽ mu̶u̶ pu̶topu̶ máata néewaya”, jĩĩ sãĩría. Atepére sãĩã: “Wãtĩãrẽ dutigú̶re cãmotáya cṹ̶ãrẽ”, jĩĩã. 16 Yu̶u̶ atibú̶reco macũ̶ peti niiria. Teero tiiróbiro cṹ̶ãcã atibú̶reco macãrã peti niiriya. 17 Mu̶u̶ wederé diamacṹ̶ maquẽ niiã. Teeména cṹ̶ãrẽ mu̶u̶ booré tiiádara peti wáari tiiyá. 18 Yu̶u̶re mu̶u̶ye quetire atibú̶reco macãrãrẽ wededutigu̶ ticodiocowu̶. Teero tiiróbiro yu̶u̶cã cṹ̶ãrẽ atibú̶reco macãrãrẽ wededutigu̶ ticocoa. 19 Cṹ̶ãye niiãdarere tiigú̶, yu̶u̶ mu̶u̶ booróbirora tiia. Cṹ̶ãcã mu̶u̶ booróbiro tiiáro jĩĩgũ̶, cṹ̶ã diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩnemoãrõ jĩĩgũ̶, teero tiia. 20 ’Yu̶u̶ cṹ̶ã dícu̶re sãĩbosária. Too síropu̶ cṹ̶ã wederi tu̶o, yu̶u̶re padeoádaracãrẽ sãĩbosáa. 21 Cṹ̶ã sĩcãrõména niiãrõ jĩĩgũ̶, sãĩã. Pacu̶, mu̶u̶ yu̶u̶mena niirõbirora yu̶u̶cã mu̶u̶mena niiã. Cṹ̶ãcã marĩmena niiãrõ. Teero wáari ĩñarã, atibú̶reco macãrã “yu̶u̶ mu̶u̶ ticodiocorigu̶ niiã” jĩĩrére padeoádacua. 22 Mu̶u̶ yu̶u̶re u̶pu̶tí macũ̶ niirére ticowu̶. Yu̶u̶cã cṹ̶ãrẽ teerá ticowu̶, cṹ̶ã sĩcãrõména niiãrõ jĩĩgũ̶. Marĩ sĩcãrõména niirõbirora cṹ̶ãcã sĩcãrõména niiãrõ. 23 Yu̶u̶ cṹ̶ãmena niirĩ, mu̶u̶ yu̶u̶mena niirõbirora cṹ̶ãcã sĩcãrõména niiãdacua. Teero wáari ĩñarã, atibú̶reco macãrã ateré masĩãdacua: Mu̶u̶ cṹ̶ãrẽ maĩã yu̶u̶re maĩrṍbirora; teero biiri “yu̶u̶ mu̶u̶ ticodiocorigu̶ niiã” jĩĩrére masĩãdacua. 24 ’Atibú̶reco tiiádari su̶guero, mu̶u̶ yu̶u̶re maĩwṹ̶. Teero tiigú̶, mu̶u̶ u̶pu̶tí macũ̶ niirére yu̶u̶re ticowu̶. Pacu̶, mu̶u̶ yu̶u̶re ticorirare yu̶u̶mena niirĩ boogá. Yu̶u̶mena niirã, yu̶u̶ u̶pu̶tí macũ̶ niirére ĩñaãdacua. 25 Pacu̶, mu̶u̶ diamacṹ̶ tiigú̶ niiã. Atibú̶reco macãrã mu̶u̶rẽ masĩriya; yu̶u̶pe mu̶u̶rẽ masĩã. Ãniã yu̶u̶ buerá mu̶u̶ yu̶u̶re ticodiocoriguere masĩĩya. 26 Mu̶u̶ niirecu̶tirere cṹ̶ãrẽ masĩrĩ tiiwú̶; teero masĩrĩ tiirucújãgũ̶da. Yu̶u̶ teero tiirucúri, mu̶u̶ yu̶u̶re maĩrṍbirora cṹ̶ãcã cãmerĩ́ maĩã́dacua; teero biiri yu̶u̶ cṹ̶ãmena niigũ̶dacu, jĩĩ sãĩwĩ́.

Juan 18

1 Jesús cũ̶ũ̶ Pacu̶re sãĩã́ri siro, ũ̶sã Jerusalénpu̶ niiãrira witiwawu̶. Cedrón wãmecu̶tirimaarẽ tĩãwawu̶. Tiimaá apeniñapú̶ olivo yucu̶re cṹ̶ã oteriropu̶ jeawu̶. 2 Judas Jesuré ticogu̶du̶ olivo niirṍrẽ masĩtoarucuwi. Jesús too su̶gueropu̶re ũ̶sãrẽ toopú̶ dícu̶ su̶owárucuwi. 3 Teero tiigú̶, suraramena Judas jeawi. Ãpẽrã́ sĩquẽrã Cõãmacũ̶wii coterí basoca cṹ̶ãmena jeawa. Paiaré dutirá, fariseo basoca cṹ̶ãrẽ ticocorira niiwã. Cṹ̶ã ãñurõ wãmocu̶tírirapu̶ niiwã. Sĩãwócore yucu̶, sĩãwócorepamena atirira niiwã. 4 Jesús cũ̶ũ̶rẽ wáaadarere masĩtoarigu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, su̶guewa, sãĩñáwĩ: —¿Noãrẽ́ ãmaãĩ? jĩĩwĩ. 5 —Jesús Nazaret macũ̶rẽ ãmaãã, jĩĩwã. —Yu̶u̶rá niiã, jĩĩwĩ. Judas Jesuré wedesãrigu̶cã cṹ̶ãmena niiwĩ. 6 Jesús “yu̶u̶rá niiã” jĩĩrĩ tu̶orá, cṹ̶ã dúudicu̶tu̶a, ñaacũmujõãwã. 7 Jesús sãĩñáwĩ sũcã: —¿Noãrẽ́ ãmaãĩ? jĩĩwĩ. —Jesús Nazaret macũ̶rẽ ãmaãã, jĩĩwã. 8 —Mú̶ãrẽ wedetoaawũ̶ mée: Yu̶u̶rá niiã. Too docare yu̶u̶re ãmaãrãjã, ãniãpereja “wáaya” jĩĩña, jĩĩwĩ. 9 Jesús cũ̶ũ̶ Pacu̶re wedesearigue diamacṹ̶ wáaaro jĩĩgũ̶, teeré jĩĩwĩ. Cũ̶ũ̶ biiro wedesewi cũ̶ũ̶ Pacu̶re: “Mu̶u̶ yu̶u̶re ticorirare sĩcũ̶no ditiri tiiríwu̶”, jĩĩwĩ. 10 Too síro Simón Pedro cũ̶ũ̶ya espadare néewionecowi. Paiaré dutigú̶re padecotegu̶re diamacṹ̶ macã cãmopérore páatacojãwĩ. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiwi Malco. 11 Cũ̶ũ̶ teero tiirí ĩñagũ̶, Jesupé Pedrore jĩĩwĩ: —Mu̶u̶yapĩrẽ quẽnocṹña. Yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re ñañarõ netõdutírirobirora ñañarõ netõgṹ̶dacu, jĩĩwĩ. 12 Too síro surara, cṹ̶ãrẽ dutigú̶, ãpẽrã́ Cõãmacũ̶wii coterí basoca Jesuré ñee, siatúwa. 13 Anásya wiipu̶ néewasu̶guewa. Cũ̶ũ̶ Caifás mañecṹ̶ niiwĩ. Caifás tiicũ̶marẽ paiaré dutigú̶ niiwĩ. 14 Cũ̶ũ̶rã́ too su̶gueropu̶re judíoare dutiráre ateré jĩĩyigu̶: “Sĩcũ̶ niipetiraye niiãdarere diabosari, marĩrẽ ãñuãdacu”, jĩĩyigu̶. 15 Cṹ̶ã Jesuré néewari, Simón Pedromenarã yu̶u̶cã cṹ̶ãrẽ nu̶nu̶wáwu̶. Paiaré dutigú̶ yu̶u̶re masĩwĩ. Teero tiigú̶, yu̶u̶ Jesuré néewaramena wii popea macã yepapu̶re sããwawu̶. 16 Pedrope sopepu̶tó sããatiropu̶ pu̶tu̶ánu̶cãwĩ. Cũ̶ũ̶ teero tiirí ĩñagũ̶, yu̶u̶ sopepu̶tó coterí basocomena wedese, cũ̶ũ̶rẽ sããatidutiwu̶. 17 Sope coterí basoco Pedrore sãĩñáwõ: —¿Mu̶u̶ ĩ́nimena buegú̶ mee niiĩ? jĩĩwõ. —Niiria, jĩĩwĩ cũ̶ũ̶peja. 18 Yu̶su̶á niiwũ̶. Teero tiirá, tiiwií padecoteri basoca, ãpẽrã́ Cõãmacũ̶wii coterí basoca pecame diosũmárã tiiwá. Pedrocã cṹ̶ãmena sũmagṹ̶ tiiwí. 19 Paiaré dutigú̶ Jesuré sãĩñáwĩ: —¿Mu̶u̶ buerá, ñiirũnoã basoca peti niiĩ? ¿Ñeenórẽ buei mu̶u̶ cṹ̶ãrẽ? jĩĩwĩ. 20 Jesupé cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ niipetira tu̶ocóropu̶ buewu̶. Judíoa neãré wiseripu̶, ãno niirí wii Cõãmacũ̶wiipu̶cãrẽ niipetira judíoa neãrṍpu̶ buewu̶. Yayióropu̶ bueriwu̶. 21 ¿Yu̶u̶re deero tiigú̶ sãĩñáĩ? Yu̶u̶ bueriguere tu̶orírapere sãĩñáña. Cṹ̶ã masĩcua. Cṹ̶ã mu̶u̶rẽ wedeadacua, jĩĩwĩ. 22 Jesús teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, sĩcũ̶ Cõãmacũ̶wii coterí basocu̶ Jesuyá diapóare páawi. Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Paiaré dutigú̶re teero yu̶u̶rijãña, jĩĩwĩ. 23 Jesupé yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ ñañarõ jĩĩãriguere wedeñate. “Ateré ñañarõ jĩĩãwũ̶”, jĩĩña. Yu̶u̶ diamacṹ̶ maquẽrẽ jĩĩãri siro niipacari, ¿deero tiigú̶ yu̶u̶re páai? jĩĩwĩ. 24 Jesús siatúarigu̶pu̶ niitoawi. Anás Jesuré ticocowi Caifás paiaré dutigú̶ pu̶topu̶. 25 Simón Pedro pecame wesapu̶ra sũmanucṹwĩ ména. Toopú̶ niirã́ cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwã: —¿Mu̶u̶ ĩ́nimena buegú̶ mee niiĩ? jĩĩwã. —Niiria, jĩĩwĩ. 26 Toopú̶ sĩcũ̶ paiaré dutigú̶re padecotegu̶ sũmanucṹwĩ. Cãmopéro páatanorigu̶ya wedegu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ Pedrore sãĩñáwĩ: —Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ olivo yucu̶ oteriropu̶ cũ̶ũ̶mena niirĩ ĩñatu niiãwũ̶rã, jĩĩwĩ. 27 —Niiria; yu̶u̶ mee niiãwũ̶, jĩĩwĩ sũcã. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, cãrẽquẽ wedewi. 28 Too síro Jesuré Caifáya wiipu̶ niiãrigu̶re tiidita dutigú̶ niiré wiseri pu̶topu̶ néewawa. Bóeropu̶ tiiwú̶. Judíoare dutirá tee wiseri popea macã yepapu̶re sããwariwa. Toopú̶ sããwaraja, Pascua bosebu̶reco niirĩ, yaarénorẽ yaaribojĩya. 29 Cṹ̶ã sããwaheri ĩñagũ̶, Pilato cṹ̶ãmena wedesegu̶ witiatiwi. Cṹ̶ãrẽ sãĩñáwĩ: —¿Mú̶ã ãnirẽ́ ñeenó wapare wedesãrã tiii? jĩĩwĩ. 30 —Cũ̶ũ̶ ñañaré tiihégu̶ niiãtã, mu̶u̶ pu̶to cũ̶ũ̶rẽ néeatiriboajĩyu, jĩĩwã. 31 Pilato cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Cũ̶ũ̶rẽ néewaya. Mú̶ãrẽ dutiré jĩĩrõbirora mú̶ã basiro cũ̶ũ̶ tiiáriguere besera wáaya, jĩĩmiwĩ. Judíoape yu̶u̶wa: —Ũ̶sã judíoa mú̶ã romanuã tiiróbiro sĩãdutímasĩriga, jĩĩwã. 32 Too su̶gueropu̶re Jesús “cṹ̶ã teero tiirí, diagu̶dacu” jĩĩ wedesu̶guetoarucuwi. Cũ̶ũ̶ wedeserigue diamacṹ̶ wáaaro jĩĩrã, judíoa romanuãrẽ cũ̶ũ̶rẽ sĩãdutíwa. 33 Pilato cãmecócu̶tu̶sãwawi sũcã. Jesuré su̶ocó, sãĩñáyigu̶: —¿Mu̶u̶rã́ niiĩ judíoa õpũ̶? jĩĩyigu̶. 34 Jesupé yu̶u̶yigu̶: —¿Mu̶u̶ wãcũrémena sãĩñáĩ? ¿Ãpẽrã́ mu̶u̶rẽ yée maquẽrẽ wedearĩte? jĩĩyigu̶. 35 Pilatope jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ judíoayu̶ mee niiã. Mu̶u̶ya dita macãrã judíoa, teero biiri paiaré dutirá mu̶u̶rẽ néeatiawã. ¿Deero tiiárĩ mu̶u̶? jĩĩ sãĩñáyigu̶. 36 Jesupé cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ Õpũ̶ niiré atibú̶reco maquẽ niiria. Atibú̶reco maquẽ niiãtã, yu̶u̶re nu̶nu̶rã́ cãmerĩ́sĩãboajĩya, judíoare dutirá ñeewarijããrõ jĩĩrã. Yu̶u̶ Õpũ̶ niiré ãnopú̶ mee niiã, jĩĩyigu̶. 37 Pilato jĩĩyigu̶: —¿Too docare õpũ̶ niiĩ mu̶u̶? jĩĩyigu̶. Jesupé cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Mu̶u̶ jĩĩrõbirora õpũ̶ niiã. Yu̶u̶ diamacṹ̶ maquẽrẽ wedegu̶da jĩĩgũ̶, ãnopú̶ ati, bauáwu̶. Niipetira diamacṹ̶ maquẽrẽ boorá yu̶u̶ wederére tu̶oóya, jĩĩyigu̶. 38 —Diamacṹ̶ maquẽ ¿ñeenó niirõ niicu? masĩña maniã, jĩĩyigu̶ Pilato. Pilato teero jĩĩãri siro, judíoare dutirámena wedesegu̶ witiatiwi sũcã. Cṹ̶ãrẽ wedewi: —Yu̶u̶ cũ̶ũ̶ ñañaré tiiáriguere bu̶aríatu̶. 39 Too docare biirope tiigú̶da: Pascua bosebu̶reco niirĩ, mú̶ã tiimú̶ãatirigue tiiróbirora tiigú̶da: Sĩcũ̶ peresuwiipu̶ niigṹ̶rẽ wionécobosagu̶da. ¿Mú̶ã judíoa õpũ̶rẽ wionécori boogári? jĩĩwĩ. 40 Niipetira acaribíjõãwã: —¡Cũ̶ũ̶rẽ wionécorijãña! ¡Barrabápere wionécoya! jĩĩwã. Barrabás yaarépigu̶ niirigu̶ niiwĩ.

Juan 19

1 Teero tiigú̶, Pilato Jesuré tãnadutíyigu̶. 2 Tãnaã́ri siro, surara potamena cṹ̶ã tiiári betore cũ̶ũ̶ya dupupu̶re péorira niiwã. Sicaró õpũ̶ya sutiro tiiróbiro sõã ñiisãñúrõca sã́ãrira niiwã. 3 —U̶seniã mu̶u̶mena, judíoa õpũ̶, jĩĩ buijã́yira. Teero jĩĩrãrã, cũ̶ũ̶rẽ pee páajãrira niiwã. 4 Pilato popeapu̶ niiãrigu̶ witiatiwi sũcã. Basocáre jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ ñañaré tiiáriguere bu̶aríatu̶. Teero tiigú̶, mú̶ã pu̶to su̶owitíatigu̶da. Mú̶ã ĩñaãdacu, jĩĩwĩ. 5 Too síro Jesús witiatiwi. Cũ̶ũ̶ pota betore pesawi. Õpũ̶yaro tiiróbiro sõã ñiisãñúrõ cṹ̶ã sã́ããrirore sãñawitiatiwi. Pilato basocáre jĩĩwĩ: —¡Ĩñaña! Ãni niiĩ, jĩĩwĩ. 6 Paiaré dutirá, Cõãmacũ̶wii coterí basoca cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã, acaribíjõãwã: —¡Cũ̶ũ̶rẽ curusapu̶ páabiatu sĩãdutíya; sĩãdutíya! jĩĩwã. Pilatope jĩĩwĩ: —Mú̶ã basiro cũ̶ũ̶rẽ curusapu̶ páabiatu sĩãrã́ wáaya. Yu̶u̶ja cũ̶ũ̶rẽ ñañaré tiiáriguere bu̶aríatu̶, jĩĩwĩ. 7 Judíoare dutirápeja cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwã: —“Yu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ niiã”, jĩĩwĩ cũ̶ũ̶jã. Ũ̶sãrẽ dutiré teero wedesegu̶norẽ sĩãdutía, jĩĩwã. 8 Pilato teeré tu̶ogú̶, bayiró cuiyigu̶. 9 Cũ̶ũ̶ye wiseri popea macã yepapu̶ cãmecósãwawi sũcã. Jesuré sãĩñáyigu̶: —¿Noo macũ̶ niiĩ mu̶u̶? jĩĩyigu̶. Jesupé cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶riyigu̶. 10 Pilato jĩĩyigu̶: —¿Deero tiigú̶ yu̶u̶re yu̶u̶rii? ¿Mu̶u̶ masĩrii? Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ wionécogu̶ wionécomasĩã. Sĩãdutígu̶cã sĩãdutímasĩã, jĩĩyigu̶. 11 Jesupé cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ dutigú̶ sõnecorigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ sõnecoriatã, mu̶u̶ deero sĩãdutímasĩriboajĩyu. Teero tiigú̶, yu̶u̶re mu̶u̶ pu̶topu̶ ticocoarigu̶ mu̶u̶ nemorṍ wapa cu̶oquí, jĩĩyigu̶. 12 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, Pilato Jesuré, “¿deero tii yu̶u̶ ãnirẽ́ wionécogu̶dariye?” jĩĩ wãcũmiyigu̶. Judíoare dutirápeja bayiró acaribíremena jĩĩwã: —Mu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ wionécogu̶, romanuã õpũ̶ menamacũ̶ niiricu. Sĩcũ̶ “yu̶u̶ mú̶ã õpũ̶ niiã” jĩĩgṹ̶no romanuã õpũ̶rẽ netõnu̶cã́gũ̶ tiii, jĩĩwã. 13 Cṹ̶ã teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, Pilato Jesuré su̶owitíatidutiwi. Too síro cũ̶ũ̶ queti beserópu̶ wáa, duiwi. Cũ̶ũ̶ duiró niirí yepa ũ̶tãmena weeri yepapu̶ niiwũ̶. Hebreoayemena Gabata wãmecu̶tiwu̶. 14 Judíoa Pascua bosebu̶reco maquẽ quẽnorí bu̶reco niiwũ̶. Coeritó su̶guerogã niiwũ̶. Pilato judíoare dutiráre jĩĩwĩ: —Mú̶ã õpũ̶rẽ ĩñaña, jĩĩmiwĩ. 15 Cṹ̶ãpe acaribíjõãwã sũcã: —¡Cũ̶ũ̶rẽ sĩãjã́ãrõ; sĩãjã́ãrõ! ¡Curusapu̶ páabiatu sĩãdutíjãña! jĩĩwã. Pilatope jĩĩwĩ: —¿Mú̶ã õpũ̶rẽ curusapu̶ páabiatu sĩãdutígu̶dari? jĩĩwĩ. Paiaré dutirápeja jĩĩwã: —Ũ̶sã õpũ̶ sĩcũ̶rã romanuã õpũ̶ dícu̶ niiĩ, jĩĩwã. 16 Cṹ̶ã teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, Jesuré cṹ̶ãrẽ wiyawí, curusapu̶ páabiatuaro jĩĩgũ̶. Surarape cũ̶ũ̶rẽ néewawa. 17 Jesús curusare apawagu̶, “Dupucoro” wãmecu̶tiropu̶ wáawi. Hebreoayemena wãmecu̶tia Gólgota. 18 Toopú̶ cũ̶ũ̶rẽ curusapu̶ páabiatuwa. Ãpẽrã́ pu̶arã́cãrẽ teerora tiiwá. Jesuré cṹ̶ã deco nu̶cõwã́, sĩcũ̶rẽ diamacṹ̶pe, ãpĩrẽ́ acuniñape. 19 Pilato cũ̶ũ̶ jóadutiariguere curusapu̶ tuudutirigu̶ niiwĩ. Biiro jóanoriro niiwũ̶: “JESÚS NAZARET MACŨ̶ JUDÍOA ÕPŨ̶ NIIĨ”. 20 Tee jóariguere hebreoaye, griegoaye, latínmena jóadutirigu̶ niiwĩ. Cṹ̶ã Jesuré páabiaturiro Jerusalén pu̶togã niiwũ̶. Teero tiirá, pau̶ judíoa tee jóaturiguere bueĩñawã. 21 Cṹ̶ã bueĩñarĩ ĩñarã, paiaré dutirá Pilato pu̶topu̶ wáa, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —Mu̶u̶ “judíoa õpũ̶ niiĩ” jĩĩ jóariboajĩyu. “ ‘Judíoa õpũ̶ niiã’, jĩĩãwĩ”, jĩĩ jóaboajĩyu, jĩĩmiyira. 22 Pilato yu̶u̶yigu̶: —Yu̶u̶ jóatoaawũ̶; yu̶u̶ jóaarirobirora pu̶tu̶áadacu, jĩĩyigu̶. 23 Too síro bapari surara Jesuré páabiatuarira cũ̶ũ̶ye sutire seenéõwã. Seenéõ, cṹ̶ãcõrõ batowa. Cũ̶ũ̶ya sutiró docasãñariwu̶cã sua cãmeyioriro niiwũ̶. 24 Teero tiirá, surara cãmerĩ́ jĩĩyira: —Ãnorẽ́jã yigarijããda. ¿Noãrẽ́ pu̶tu̶áadari? jĩĩrã, jĩĩbu̶aapeada, jĩĩyira. Cṹ̶ã teero tiirí, Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jóarigue diamacṹ̶ wáaro tiiwú̶. Biiro jóanoã: “Yée sutire batowa; sicaróre jĩĩbu̶aapewa”, jĩĩ jóanoã. Tee jóarirobirora surara teerora tiiwá. 25 Jesuyá curusa pu̶topu̶ cũ̶ũ̶ paco, cũ̶ũ̶ bu̶go, apegó María (coo Cleofas nu̶mo niiwõ), María Magdalena nucũwã. 26 Jesús cũ̶ũ̶ pacore, teero biiri yu̶u̶ Juan cũ̶ũ̶ bayiró maĩgṹ̶rẽ coo wesa nucũrĩ ĩñagũ̶, coore jĩĩwĩ: —Paco, ãni mu̶u̶ macũ̶ pu̶tu̶ái, jĩĩwĩ. 27 Too síro yu̶u̶re jĩĩwĩ: —Atigó mu̶u̶ paco pu̶tu̶áyo, jĩĩwĩ. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩãri siro, coore yáa wiipu̶ néepu̶tu̶awawu̶. 28 Too síro Jesús cũ̶ũ̶rẽ tiidutíriguere masĩjĩgũ̶, “niipetire peotítoaa” jĩĩ wãcũrigu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jóarigue wáaaro jĩĩgũ̶: —Yu̶u̶ sĩnidu̶gága, jĩĩwĩ. 29 Toopú̶ sicarú̶ vino piyare dadaríru̶ duiwu̶. Teero tiirá, surara sicasitia soa, “hisopo” du̶pu̶pu̶ siatú, súumu̶õcowa. 30 Cũ̶ũ̶ teeré sĩniã́ri siro: —Niipetire peotítoaa, jĩĩwĩ. Teero jĩĩãri siro, cũ̶ũ̶ya dupu ñaañumu, diajõãwĩ. 31 Pascua bosebu̶reco wáaadaro sicabu̶reco du̶sawú̶. Tii bosebu̶reco ũ̶sãrẽ u̶pu̶tí niirí bu̶reco niiwũ̶. Tiibu̶recore judíoare dutirá diaarirare curusaripu̶re niirĩ boorírira niiwã. Teero tiirá, judíoare dutirá Pilato pu̶topu̶ wáa, cũ̶ũ̶yara surarare cṹ̶ãrẽ máata diaaro jĩĩrã, cṹ̶ãye ñicãrĩrẽ páapedutiyira. Too síro cṹ̶ãye õpũ̶ũ̶rĩrẽ néedioco, aperopú̶ néewadutiyira. 32 Teero tiirá, surara toopú̶ jea, sĩcũ̶rẽ páapesu̶guewa. Ãpĩ Jesuména páabiatunoãrigu̶cãrẽ teerora tiiwá. 33 Jesupére diaarigu̶pu̶re bu̶ajeáwa. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ páaperiwa. 34 Páaperono tiigú̶, sĩcũ̶ surara Jesuré warupãmarẽ sadewi. Cũ̶ũ̶ teero tiirí, máata díi ocoména witiwu̶. 35 Yu̶u̶ teero wáari ĩñawũ̶. Teero tiigú̶, yu̶u̶ masĩã: Yu̶u̶ jóare diamacṹ̶rã niiã. Mú̶ãcãrẽ teeré padeoáro jĩĩgũ̶, tee diamacṹ̶ maquẽrẽ wedea. 36 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jĩĩrõbirora wáaaro jĩĩrõ, teero wáawu̶. Biiro jóanoã: “Cũ̶ũ̶ye cõãrĩ́ sicacõãno páapeya maniã́dacu”, jĩĩ jóanoã. 37 Tiipũpu̶re aperopú̶ jóanoã sũcã: “Cṹ̶ã sadearigu̶pu̶re ĩñaãdacua”, jĩĩ jóanoã. 38 Too síro José Arimatea wãmecu̶tiri macã macũ̶ Pilatore Jesuyá õpũ̶ũ̶rẽ sãĩyígu̶. José Jesuré padeogú̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ judíoare dutiráre cuigu̶, yayióropu̶ padeogú̶ niirigu̶ niiwĩ. Pilato “jáu̶” jĩĩrĩ tu̶ogú̶, José wáa, Jesuyá õpũ̶ũ̶rẽ néedioco, néewawi. 39 Nicodemo ñamipu̶ Jesuména wedesegu̶ jearigu̶cã jeawi. Cũ̶ũ̶ treinta kilos sitiaãñúrere néejeawi. Tee ate niiwũ̶: “Mirra” wãmecu̶tire, “áloe” wãmecu̶tiremena wú̶origue niiwũ̶. 40 José Nicodemomena suti caseri sitiaãñúre tuusĩã́remena Jesuyá õpũ̶ũ̶rẽ cõmawã́. Judíoa diaarirare cṹũri tutipu̶ cṹũãdari su̶guero tiirucúrere tiiwá. 41 Jesuré curusapu̶ páabiaturiro pu̶to oteré oteriro niiwũ̶. Tee oteriro deco mama tuti, ũ̶tãgãpu̶ coari tuti niiwũ̶. Tiitutipu̶ sĩcãrĩ diaarirare cṹũña maniríro niiwũ̶ ména. 42 Muĩpũ sããwari, ũ̶sã yeerisãri bu̶reco jearopu̶ tiiwú̶. Teero tiirá, tiicope pu̶togã niirĩ, Jesuyá õpũ̶ũ̶rẽ toopú̶ néewa, cṹũwã.

Juan 20

1 Ũ̶sã yeerisãri bu̶reco síro macã bu̶reco niirĩ, bóeadari su̶guero, María Magdalena cũ̶ũ̶rẽ cṹũri tutipu̶ wáayigo. Tiituti biamíriquicare aperopú̶ nucũrĩ ĩñayigo. 2 Teero tiigó, ũ̶sã pu̶topu̶ cu̶tu̶pu̶tú̶aatirigo niiwõ. Yu̶u̶ Jesús bayiró maĩnógũ̶, Simón Pedromena niiwũ̶. Ũ̶sãrẽ jĩĩwõ: —Marĩ Õpũ̶rẽ aperopú̶ néejõããrira niiãwã. Noopú̶ néewara néewaajĩya, jĩĩwõ. 3 Coo teero jĩĩrĩ tu̶orá, yu̶u̶, Simón Pedromena cũ̶ũ̶rẽ cṹũriropu̶ ĩñarã wáawu̶. 4 Ũ̶sã toopú̶ wáara, yu̶u̶ Pedro nemorṍ cu̶tu̶bayíwu̶. Teero tiigú̶, yu̶u̶ cũ̶ũ̶ su̶guero jeawu̶. 5 Toopú̶ jea, tiicopepu̶ munibiá, ĩñasõnecowu̶. Sããwaripacu̶, cũ̶ũ̶rẽ cõmaré caseri pesari ĩñawũ̶. 6 Too síropu̶ Simón Pedro yu̶u̶re nu̶nu̶jeáwi. Cũ̶ũ̶jã sããjõãwĩ. Cũ̶ũ̶cã teecaserire toopú̶ niirĩ ĩñawĩ. 7 Aperó Jesuré dupure cṹ̶ã cõmarí caserocã aperopú̶ pesari ĩñawĩ. Tuupéari casero niiwũ̶. 8 Yu̶u̶ tiitutipu̶re jeasu̶guerigu̶cã sããwawu̶. Niipetirere ĩñagũ̶, padeowú̶. 9 Ũ̶sã Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ maquẽrẽ “Jesús diarigu̶pu̶ masãgũ̶daqui” jĩĩrére masĩriwu̶ ména. 10 Ĩñaãri siro, ũ̶sãya wiipu̶ pu̶tu̶awawu̶. 11 María Magdalenape tiituti díamacũ̶pu̶ utigo pu̶tu̶áwo. Utigora, tiitutipu̶ munibiá, ĩñasõnecoyigo. 12 Ángelea pu̶arã́ suti butiré sãñarã́rẽ duiri ĩñayigo. Cṹ̶ã Jesuré cṹũmiriropu̶ duiyira, sĩcũ̶ dupu niimirirope, ãpĩ du̶pori niimirirope. 13 Cṹ̶ã coore sãĩñáyira: —¿Deero tiigó utii? jĩĩyira. Cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigo: —Yu̶u̶ Õpũ̶rẽ néejõããrira niiãwã. Noopú̶ néewara néewaajĩya, jĩĩyigo. 14 Coo teero jĩĩãri siro, aperopé cãmenu̶cã́yigo. Jesús coo pu̶to nucũrĩ ĩñayigo. “Jesús niiĩ” jĩĩ ĩñamasĩriyigo ména. 15 Cũ̶ũ̶pe coore sãĩñáyigu̶: —¿Deero tiigó utii? ¿Noãrẽ́ ãmaãĩ? jĩĩyigu̶. “Oteré coterí basocu̶ niiqui”, jĩĩ wãcũgõ, jĩĩyigo: —Mu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ néewaarigu̶ wedeya. ¿Noopú̶ cṹũãrĩ? Yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ néegõ wáagoda, jĩĩyigo. 16 Jesús coore jĩĩyigu̶: —¡María! Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogó, cãmenu̶cã́: —¡Raboni! jĩĩyigo. (Hebreoayemena “basocáre buegú̶” jĩĩdu̶garo tiia.) 17 Jesús coore jĩĩyigu̶: —Ñeerijãña yu̶u̶re. Yu̶u̶ Pacu̶ pu̶topu̶ mu̶ãwaria ména. Yu̶u̶re padeoráre wedego wáaya. “Biiro jĩĩãwĩ”, jĩĩña: “ ‘Yu̶u̶ Pacu̶ pu̶topu̶ mu̶ãwagu̶du̶ tiia; yu̶u̶ Pacu̶ mú̶ã Pacu̶ niiĩ; yu̶u̶ Õpũ̶ mú̶ã Õpũ̶ niiĩ’, jĩĩãwĩ”, jĩĩ wedeya, jĩĩyigu̶. 18 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogó, María Magdalena ati, ũ̶sã cũ̶ũ̶ bueráre wedewo: —Marĩ Õpũ̶rẽ ĩñaãwũ̶, jĩĩwõ. Cũ̶ũ̶ coore wedeariguere wedewo. 19 Teero wáari bu̶reco ũ̶sã yeerisãri bu̶reco síro macã bu̶reco niiwũ̶. Tiibu̶reco ñamipu̶ ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá niirira neãwũ̶. Ũ̶sã judíoare dutiráre cuira, ãñurõ biacósãwũ̶. Ũ̶sã toopú̶ niirĩ, Jesús ũ̶sã decopu̶ bauánu̶cãwĩ. Ũ̶sãrẽ ãñudutiwi: —Ãñurõ niirecu̶tire mú̶ãpu̶re niiãrõ, jĩĩwĩ. 20 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩãri siro, cũ̶ũ̶ye wãmorĩrẽ, warupãmarẽ ẽñowĩ́. Ũ̶sã cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã, bayiró u̶seniwũ̶. 21 Ũ̶sãrẽ jĩĩnemowĩ: —Ãñurõ niirecu̶tire mú̶ãpu̶re niiãrõ. Yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re ticodiocorirobirora yu̶u̶cã yée quetire wededutigu̶ mú̶ãrẽ ticocoa, jĩĩwĩ. 22 Teero jĩĩãri siro, cũ̶ũ̶ ũ̶sãrẽ wĩãpũpeo, jĩĩwĩ: —Mú̶ãmena Espíritu Santo niiãrõ. 23 Mú̶ã ãpẽrãrẽ́ cṹ̶ã ñañaré tiirére acabóri, acabónoãrira pu̶tu̶áadacua. Mú̶ã cṹ̶ãrẽ acabóheri, acabóya manirã́ pu̶tu̶áadacua, jĩĩwĩ Jesús. 24 Tomás ũ̶sã menamacũ̶ (“su̶du̶árigu̶” ũ̶sã jĩĩgṹ̶) Jesús ũ̶sã pu̶topu̶ bauáritore, maniwĩ́. 25 Teero tiirá, ũ̶sã cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwũ̶: —Marĩ Õpũ̶rẽ ĩñaãwũ̶. Tomapé ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ cũ̶ũ̶ye wãmorĩpu̶ cṹ̶ã páabiare coperire ĩñahẽgũ̶, teecoperipu̶ yáa wãmosṹãrẽ súusõnecohegu̶, teerora yáa wãmorẽ cũ̶ũ̶ warupãmapu̶cãrẽ súusõnecohegu̶, padeorícu, jĩĩwĩ. 26 Sica semana siro ũ̶sã cũ̶ũ̶ buerá niirira tiiwiipú̶ neãwũ̶ sũcã. Tomás ũ̶sãmena niiwĩ sáa. Ũ̶sã ãñurõ biacósãpacari, Jesús ũ̶sã decopu̶ bauánu̶cãwĩ sũcã. Ũ̶sãrẽ ãñudutiwi: —Ãñurõ niirecu̶tire mú̶ãpu̶re niiãrõ, jĩĩwĩ. 27 Too síro Tomarẽ́ jĩĩwĩ: —Ĩñaña yée wãmorĩrẽ; mu̶u̶ya wãmosṹãrẽ ãno súusõnecoya. Yáa warupãmapu̶cãrẽ mu̶u̶ya wãmorẽ súusõnecoya. Padeoré manigṹ̶ niirijãña. Padeoyá, jĩĩwĩ. 28 Tomapé jĩĩwĩ: —Mu̶u̶ yu̶u̶ Õpũ̶ niiã; mu̶u̶ Cõãmacũ̶ yu̶u̶ padeogú̶ niiã, jĩĩwĩ. 29 Jesupé jĩĩwĩ: —Tomás, mu̶u̶ yu̶u̶re ĩñatoagu̶pu̶ padeóa. Ãpẽrã́ yu̶u̶re ĩñaripacara padeorápe u̶seninemorã niiĩya, jĩĩwĩ. 30 Jesús ũ̶sã ĩñacoropu̶ pee apeyenó cũ̶ũ̶ tutuaremena tiiẽ́ñowĩ. Tee niipetirere yu̶u̶ atipũpú̶re jóaria. 31 Yu̶u̶ atipũpú̶ Jesús sĩquẽ cũ̶ũ̶ tutuaremena tiiẽ́ñoriguere jóaa. Mú̶ãrẽ “Jesús Cõãmacũ̶ beserigu̶ cũ̶ũ̶ macũ̶ niiĩ” jĩĩrére padeodutígu̶ jóaa. Mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ padeorá catiré petihére cu̶oádacu.

Juan 21

1 Too síro Jesús Tiberiataro wesapu̶ ũ̶sãrẽ bauánemowĩ. Biiro wáawu̶: 2 Ũ̶sã toopú̶re niirã́ noquẽrã niiwũ̶: Simón Pedro, Tomás (“su̶du̶árigu̶” ũ̶sã jĩĩgṹ̶), Natanael (cũ̶ũ̶ Caná Galilea dita macũ̶ niiwĩ), ũ̶sã Zebedeo põna, ãpẽrã́ ũ̶sã menamacãrã pu̶arã́ niiwũ̶. 3 Ũ̶sã toopú̶ niirĩ, Simón Pedro ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Wai wasagu̶ wáagu̶ tiia. —Ũ̶sãcã mu̶u̶mena wáaada, jĩĩwũ̶. Ũ̶sã wáa, dooríwu̶pu̶ mu̶ãsãwũ̶. Tiiñamirẽ wai sĩãbóejõãmiwũ̶. Bu̶arítu̶. 4 Bóecũmurĩ, Jesús tiitaro wesapu̶ nucũwĩ. Ũ̶sã cũ̶ũ̶rẽ ĩñamasĩriwu̶. 5 Cũ̶ũ̶ ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —¿Wai bu̶aárĩ? —Bu̶aríatu̶, jĩĩwũ̶. 6 —Dooríwu̶ diamacṹ̶pe cõãñoña mú̶ãya bapigu̶re sũcã. Toopé bu̶aádacu, jĩĩwĩ. Cũ̶ũ̶ jĩĩrirobirora tiiwú̶. Pau̶ peti sããrĩ, bapigu̶re wéemu̶õcobayiritu̶. 7 Teero wáari ĩñagũ̶, yu̶u̶ Jesús bayiró maĩnógũ̶ Pedrore jĩĩwũ̶: —Marĩ Õpũ̶ niiĩ. Simón Pedro “marĩ Õpũ̶ niiĩ” jĩĩrĩ tu̶ogú̶, cũ̶ũ̶yaro sutiroré máata sãñawĩ; peesutimena pademasĩriwi. Sãña, tiitaropu̶ ñaacoñuãwĩ. 8 Ũ̶sã pasaró wesapu̶ jeaadaro cien metrora yoaro niiwũ̶. Teero tiirá, dooríwu̶mena wesapu̶ waire wéepãwawu̶. 9 Toopú̶ pããjeara, pecame cũ̶ũ̶ dioárimerẽ ĩñawũ̶. Tiimepú̶ sĩcũ̶ wai cããrĩõã́rigu̶ pesawi. Teero biiri pã niiwũ̶. 10 Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Wai mú̶ã bu̶aárirare néeatiya, jĩĩwĩ. 11 Simón Pedro dooríwu̶pu̶ mu̶ãsã, bapigu̶re wéemaatiwi. Wai pacaramena dadajõãwũ̶. Ciento cincuenta y tres sããrira niiwã. Pau̶ sããpacari, bapigu̶ yigariwu̶. 12 Jesús ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Yaawãcãrã atiya. Ũ̶sã cũ̶ũ̶rẽ ĩñamasĩtoawu̶. Teero tiirá, sĩcũ̶nopera, “¿noã niiĩ mu̶u̶?” jĩĩ sãĩñáriwu̶. 13 Jesús pãrẽ née, ũ̶sãrẽ batowi. Waicãrẽ teerora tiiwí. 14 Jesús dia masãri siro, pu̶arĩ́ ũ̶sãrẽ bauátoawi. Ateména ĩtĩã́rĩ wáaro tiiwú̶ sáa. 15 Ũ̶sã yaaari siro, Jesús Simón Pedrore sãĩñáwĩ: —Simón, Jonás macũ̶, ¿mu̶u̶ ãniã nemorṍ yu̶u̶re maĩĩ? jĩĩwĩ. —Ṹ̶jũ̶, yu̶u̶ Õpũ̶. Mu̶u̶ masĩã yu̶u̶ mu̶u̶rẽ maĩrére, jĩĩwĩ. —Too docare yu̶u̶re padeoráre bueya, jĩĩwĩ. 16 Pedrore sãĩñánemowĩ sũcã: —Simón, Jonás macũ̶, ¿yu̶u̶re maĩĩ? jĩĩwĩ. —Ṹ̶jũ̶, yu̶u̶ Õpũ̶. Mu̶u̶ masĩã yu̶u̶ mu̶u̶rẽ maĩrére, jĩĩwĩ. —Too docare yu̶u̶re padeoráre coteya, jĩĩwĩ. 17 Too síro jĩĩnemowĩ sũcã: —Simón, Jonás macũ̶, ¿yu̶u̶re maĩĩ? Pedro ĩtĩã́rĩ cũ̶ũ̶rẽ sãĩñárĩ ĩñagũ̶, bayiró bóaneõgũ̶ wáawi. Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Õpũ̶, mu̶u̶ niipetirere masĩã. Mu̶u̶ masĩã yu̶u̶ mu̶u̶rẽ maĩrére, jĩĩwĩ. Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Too docare yu̶u̶re padeoráre bueya. 18 Mu̶u̶rẽ ateréja diamacṹ̶rã jĩĩã: Mu̶u̶ mamu̶ niigũ̶ ména, mu̶u̶ booró sutiré sãña, mu̶u̶ noo wáadu̶garopu̶ wáawu̶. Bu̶cu̶ wáagu̶pe, mu̶u̶ye wãmorĩrẽ súumu̶õcogu̶dacu. Ãpĩ mu̶u̶rẽ suti sã́ã, mu̶u̶ wáadu̶gaheropu̶ mu̶u̶rẽ néewagu̶daqui, jĩĩwĩ. 19 (Jesús teero jĩĩgũ̶, “Pedro biiro wáa, diagu̶daqui” jĩĩgũ̶ tiiwí. “Cũ̶ũ̶ diarémena basocá Cõãmacũ̶rẽ ãñurõ wedeseadacua” jĩĩgũ̶, teero jĩĩwĩ.) Teero jĩĩãri siro, Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwĩ: —Yu̶u̶re padeonu̶nú̶serucujãña, jĩĩwĩ. 20 Too síro Pedro cãmenu̶cã́, yu̶u̶ cṹ̶ã siro nu̶nu̶rĩ́ ĩñawĩ. Yu̶u̶ Jesús maĩnógũ̶ niiwũ̶. Yu̶u̶rá too su̶gueropu̶re ũ̶sã yaaritore, Jesús pu̶togã duigu̶, cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwũ̶: “Õpũ̶, ¿noã mu̶u̶rẽ ĩñatutirapu̶re ticogu̶dari?” jĩĩwũ̶. 21 Pedro yu̶u̶re ĩñagũ̶, Jesuré sãĩñáwĩ: —Õpũ̶, ¿ãnirẽ́ deero wáaadari? jĩĩwĩ. 22 Jesupé cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wi: —Yu̶u̶ pu̶tu̶aatiripu̶ cũ̶ũ̶ catiricãrẽ, tee mu̶u̶ye maquẽ mee niiã. Teeré wãcũrijãña. Mu̶u̶ yu̶u̶pere wãcũnu̶nu̶seya, jĩĩwĩ. 23 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, Jesuré padeorá “Juan diariqui” jĩĩré sesajõãmiwũ̶. Jesús yu̶u̶re “cũ̶ũ̶ diariqui” jĩĩgũ̶ mee tiiwí. Biirope jĩĩgũ̶ tiiwí: “Yu̶u̶ pu̶tu̶aatiripu̶ cũ̶ũ̶ catiricãrẽ, tee mu̶u̶ye maquẽ mee niiã”. 24 Yu̶u̶ Juan niiã, Jesús buegú̶ niirigu̶. Yu̶u̶ ĩñariguere jóaa. Teero tiigú̶, “diamacṹ̶rã niiã” jĩĩmasĩnoã. 25 Apeyé Jesús tiirígue pee niiã. Yu̶u̶ tu̶gueñarĩ, cũ̶ũ̶ tiiríguecõrõ jóaatã, peepũrĩ peti wáabojĩyu. Teepũrĩ atibú̶recore dadajõãbojĩyu.

Hechos 1

1 Teófilo, mu̶u̶rẽ sicapũ too su̶gueropu̶re jóawu̶. Tiipũpu̶re niipetire Jesús basocáre buerucuriguere, cũ̶ũ̶ tiirucúriguere wedewu̶. Sicato cũ̶ũ̶ buenu̶cãriguere, 2 tée cũ̶ũ̶ bueyapacu̶tiriguere wedewu̶. Teero biiri cũ̶ũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ mu̶ãwariguere wedewu̶. Jesús ũ̶mu̶ã́sepu̶ mu̶ãwaadari su̶guero, cũ̶ũ̶ buerá cũ̶ũ̶ beserirare dutiré cṹũyigu̶ cṹ̶ã tiiádarere. Espíritu Santo masĩré ticorémena teeré dutiyigu̶. 3 Cũ̶ũ̶ dia masãri siro, Jesús bauáyigu̶. Cuarenta bu̶recorire pee bauáyigu̶ cṹ̶ãrẽ. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã, “marĩ ‘diajõããwĩ’ jĩĩãrigu̶ra catii” jĩĩyira. Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdare jeariguere wedenemoyigu̶ sũcã. 4 Jesús cṹ̶ãmena niigũ̶, cṹ̶ãrẽ Jerusalénpu̶ niidutiyigu̶ ména. Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶ Pacu̶ mú̶ãrẽ too su̶gueropu̶ jĩĩrirobirora Espíritu Santore ticodiocogu̶du̶re yueya. Teeré wedetoawu̶. 5 Juan mú̶ãrẽ ocoména wãmeõtiwi. Yu̶u̶ Pacu̶peja nemorṍ ãñurõ tiigú̶daqui mú̶ãrẽ: Péerogã siro Espíritu Santore ticodiocogu̶daqui, jĩĩyigu̶ Jesús. 6 Cũ̶ũ̶mena neããrira cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: —Ũ̶sã Õpũ̶, ¿mu̶u̶ mecũ̶tígãrẽ romanuãrẽ cõãjãgũ̶dari? Teero biiri ¿ãpẽrã́ marĩya wederare diamacṹ̶rã marĩrẽ dutirá sããrĩ tiigú̶dari? jĩĩmiyira. 7 Cũ̶ũ̶ yu̶u̶yigu̶: —Marĩ Pacu̶ sĩcũ̶rã masĩqui. Cũ̶ũ̶ “teerora wáaaro” jĩĩrĩ, teerora wáaadacu. Ate masĩré mú̶ãye maquẽ niiria. 8 Teero niipacari, marĩ Pacu̶ cũ̶ũ̶ tutuarere mú̶ãrẽ ticogu̶daqui, Espíritu Santo mú̶ãpu̶re atiri. Mú̶ã cuiro manirṍ, wãcũtutuaremena yée quetire basocáre wedera wáaadacu. Jerusalén macãrãrẽ, Judea dita macãrãrẽ, Samaria dita macãrãrẽ, niipetiro atibú̶recopu̶ niirã́rẽ wedera wáaadacu, jĩĩyigu̶. 9 Teero jĩĩ wedetoaari siro, cũ̶ũ̶rẽ cũ̶ũ̶ Pacu̶ néemu̶ãwayigu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶. Cũ̶ũ̶ mu̶ãwari, cũ̶ũ̶ buerá ĩñanu̶nu̶seyira. Cũ̶ũ̶rẽ õmebu̶ru̶á tuubiácojãyiro. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ ĩñanemoriyira sáa. 10 Cṹ̶ã Jesús mu̶ãwari ĩñanucũrĩ, cṹ̶ã decopu̶ ũ̶mu̶ã́ pu̶arã́ suti butiré sãñarira bauánu̶cãjeayira. 11 Cṹ̶ãrẽ jĩĩyira: —Mú̶ã Galilea macãrã, ¿deero tiirá ũ̶mu̶ã́sepu̶ ĩñamu̶õconucũĩ? Ãni Jesús mú̶ãmena niiãrigu̶ mecũ̶tígã ũ̶mu̶ã́sepu̶ mu̶ãwaarigu̶ra atibú̶recopu̶re atigu̶daqui sũcã. Mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ mu̶ãwari ĩñaãrirobirora atigu̶daqui, jĩĩyira. 12 Teero tiiári siro, Jesús beserira Ũ̶tãgṹ̶ Olivopu̶ niiãrira diiwá, Jerusalénpu̶ coepu̶tú̶awayira. Tiimacã pu̶togã niiã tiigú̶ sica kilómetro wáaro. 13 Jerusalénpu̶ pu̶tu̶ajeara, cṹ̶ã cãnirí wiipu̶ wáayira. Tiiwií casacu̶tiri wii niiyiro. Sicatatia ũ̶mu̶ã́rõ macã tatiapu̶ sããwayira. Cṹ̶ã niiyira: Pedro, Santiago, Juan, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Santiago (Alfeo macũ̶), Simón (romanuã dutiráre cõãdu̶gara menamacũ̶ niimirigu̶), Judas (Santiago macũ̶) niiyira. 14 Cṹ̶ã sĩcãrõména neã, Cõãmacũ̶rẽ sãĩrucúyira. Jesús baira, cũ̶ũ̶ paco María, ãpẽrã́ numiã́cã cṹ̶ãmena neãyira. 15 Teebu̶recorire Jesuré padeorá neãyira sũcã. Ciento veinte watoa niiyira. Pedro wũ̶mu̶nu̶cã, cṹ̶ãrẽ wedeyigu̶. 16 —Yáa wedera, too su̶gueropu̶ marĩ ñecũ̶ David Espíritu Santo masĩré ticorémena Judare wáaadarere jóasu̶guerigu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ maquẽ diamacṹ̶rã wáaadare niirõ tiiwú̶. Teero tiigú̶, ãpẽrãrẽ́ Judas néewa, cṹ̶ãrẽ Jesuré ẽñowĩ́. Cṹ̶ãpe Jesuré ñee, néewawa. 17 Judas ũ̶sã menamacũ̶rã niimiwĩ. Jesús cũ̶ũ̶cãrẽ basocáre buerére cṹũmiwĩ. 18 Cũ̶ũ̶ ñañarõ tii wapatáriguemena sicadita sãĩnóyiro. Too síro dupupe ñaacũmu, cũ̶ũ̶ páaga podo, cu̶tamisĩ witibatejõãyigu̶. 19 Niipetira Jerusalén macãrã teeré tu̶oyíra. Cṹ̶ã tiiditare Acéldama jĩĩyira. Acéldama “Díi Dita” jĩĩrõ tiicú cṹ̶ãyemena. 20 ’Tíatopu̶ Salmopũpu̶re jóagu̶ teeré biiro jóarigu̶ niiwĩ: Cũ̶ũ̶ye niimirigue cõãjãnoãrõ. Cũ̶ũ̶ jóarigu̶ niiwĩ sũcã: Ãpĩ cũ̶ũ̶ pademiriguere wasoáro, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 21 ’Marĩmena sĩquẽrã niipetiropu̶ wáanetõrira niiĩya, marĩ Õpũ̶ Jesús marĩmena niirĩ. Juan Jesuré wãmeõtiri, tée Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ ũ̶mu̶ã́sepu̶ néemu̶ãrĩ, ĩñarira niiĩya. Ãniãpu̶re sĩcũ̶ besero booa ũ̶sã oncemena niigũ̶du̶re. Cũ̶ũ̶ ũ̶sã tiiróbiro Jesús diarigu̶pu̶ masãrigue quetire wedegú̶ wáagu̶daqui, jĩĩ wedeyigu̶ Pedro. 23 Tiitatiapu̶ niirã́ pu̶arã́rẽ beseyira. Sĩcũ̶ José Barsabáre beseyira. Cũ̶ũ̶ wãmesotoapeore griegoayemena Justo niiyiro. Ãpĩ Matíare beseyira. 24 Too síro marĩ Õpũ̶rẽ sãĩrã́, biiro jĩĩyira: —Ũ̶sã Õpũ̶, mu̶u̶ niipetira basocá wãcũrére masĩã. Judas wasogú̶du̶re besetoajĩyu. Ũ̶sãrẽ ẽñoñá. ¿Nii niigari? Judas mu̶u̶ dutiré cṹũriguere duujã́wĩ, ñañarã́ cṹ̶ã ñañarõ netõrṍpu̶ wáagu̶, catigu̶ cũ̶ũ̶ ãñurõ tiirírigue wapa, jĩĩ sãĩyíra. 26 Too síro pu̶apé ũ̶tãpepu̶ Matías, Barsabás wãmerẽ jóayira. ¿Nii marĩ Õpũ̶ beserigu̶ niiĩ? jĩĩrã, piipu̶ sã́ã, sicape née, ĩñayira. Matías wãme jóaturipe niiyiro. —Jã́ã, ãni Matías Judas wasogú̶ niiĩ, jĩĩyira. Cũ̶ũ̶ ãpẽrã́ oncemena Jesucristoye quetire wedegú̶ wáayigu̶.

Hechos 2

1 Cincuenta bu̶recori Pascua netõrí siro, Pentecostés wãmecu̶tiri bosebu̶reco wáayiro. Tii bosebu̶reco niirĩ, niipetira Jesuré padeorá sĩcãrõména neãyira. 2 Tiiwiipú̶ cṹ̶ã duiri, wãcũña manirṍ wĩno bayiró atiro tiiróbiro ũ̶mu̶ã́sepu̶ bu̶su̶diatiyiro. Tiiwií bu̶su̶sesajõãyiro. 3 Teero wáari, pecame jũ̶ũ̶rípõnabiro bauré cṹ̶ãcõrõrẽ pesayucoyiro. 4 Niipetiramena Espíritu Santo niinu̶cãgũ̶ jeayigu̶. Cũ̶ũ̶ dutirémena ãpẽrã́ basocáye wedeserere masĩripacara, wedesenu̶cãyira. 5 Teebu̶recorire Jerusalénpu̶re pau̶ judíoa apeyé dita macãrãpu̶ niiyira. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ quioníremena padeorá niiyira. 6 Cṹ̶ã tee bu̶su̶ri tu̶orá, toopú̶ neãwayira. Deero jĩĩmasĩriyira, cṹ̶ã pu̶topu̶ jeara. Cṹ̶ã basocácõrõ cṹ̶ãye wedeseremena Jesús bueráre wedeseri tu̶oyíra. 7 Tu̶omaníjõãrã, cãmerĩ́ jĩĩyira: —Niipetira ãniã wedesera ¿Galilea macãrã mee niimiĩ? 8 ¿Deero tiirá marĩyere ãñurõ wedeseri tu̶oi? 9 Marĩ aperó macãrã niiã. Partia macãrã, Media macãrã, Elam macãrã, Mesopotamia macãrã, Judea macãrã, Capadocia macãrã, Ponto macãrã, Asia macãrã niiã marĩ. 10 Frigia macãrã, Panfilia macãrã, Egipto macãrã, Cirene pu̶to macãrã niiã marĩ. Cirene Libia ditapu̶ niiã. Sĩquẽrã Roma atirá niiĩya. 11 Cṹ̶ã sĩquẽrã judíoa niiĩya. Ãpẽrã́ judíoa niihẽrã Cõãmacũ̶rẽ padeoóya. Ãpẽrã́ Creta macãrã, Arabia macãrã niiĩya. Marĩ niipetira marĩye wedeseremena tu̶orá tiia Cõãmacũ̶ ãñuré tiirére, jĩĩyira. 12 Niipetira tu̶omaníjõãyira. —¿Ate deero jĩĩdu̶garo tiii? jĩĩ cãmerĩ́ sãĩñáyira. 13 Sĩquẽrã cṹ̶ãrẽ buijã́yira. —Ãniã cũmurã tiiíya, jĩĩyira. 14 Cṹ̶ã teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, Pedro ãpẽrã́ once Jesús beseriramena wũ̶mu̶nu̶cã, bayiró bu̶su̶rómena wedeyigu̶: —Yáa wedera, niipetira Jerusalén niirã́, yu̶u̶ jĩĩrére ãñurõ tu̶oyá. 15 “Ãniã cũmurã tiiíya” jĩĩ wãcũmiã mú̶ã. Cũmurã mee tiiíya. Mecũ̶tígã ñamisãñurõgã nueve niiã. 16 Mú̶ã mecũ̶tígã tu̶orére too su̶gueropu̶ profeta Joel jóarigu̶ niiwĩ: 17 Atibú̶reco petiádari su̶guero, Espíritu Santore niipetirare ticodiocogu̶da, jĩĩrigu̶ niiwĩ Cõãmacũ̶. Espíritu Santore ticodiocori, mú̶ã põna ũ̶mu̶ã́, numiã́ yu̶u̶ wededutirere wedeadacua. Bu̶toáre, mamarã́rẽ cṹ̶ã quẽẽrṍpu̶ ẽñogṹ̶dacu too síropu̶ wáaadarere. 18 Yu̶u̶re padecoterare Espíritu Santore ticodiocogu̶dacu. Cṹ̶ãcã yu̶u̶ wededutirere wedeadacua. 19 Ũ̶mu̶ã́sepu̶re merẽã bauré tiigú̶dacu. Atiditapú̶re díi, pecame, õme yu̶u̶ tiiẽ́ñore niiãdacu. 20 Muĩpũ bú̶reco macũ̶ naĩtĩãjõãgũ̶daqui. Muĩpũ ñami macũ̶ díi tiiróbiro sõãgṹ̶ wáagu̶daqui. Marĩ Õpũ̶ jeaadari bu̶reco su̶guero teero wáaadacu. Quioníri bu̶reco niiãdacu. Bú̶ri niirí bu̶reco mee niiãdacu. 21 Sĩcũ̶: “Yu̶u̶ Õpũ̶, yu̶u̶re netõnéña” jĩĩ sãĩgṹ̶no netõnénogũ̶daqui, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ Joel, jĩĩ wedeyigu̶ Pedro--. 22 ’Yáa wedera, yu̶u̶ jĩĩrére ãñurõ tu̶oyá, jĩĩyigu̶ sũcã--. Jesús Nazaret macã macũ̶rẽ mú̶ã ĩñajĩyu. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶mena pee ãñuré tiirígu̶ niiwĩ. Bayiró tutuaremena tiiẽ́ñore tiirígu̶ niiwĩ cũ̶ũ̶mena. Teeré mú̶ã ãñurõ masĩã. 23 Mú̶ã cũ̶ũ̶rẽna curusapu̶ sĩãdutíra, ñañarã́pu̶re ticowu̶. Cõãmacũ̶ tíatopu̶ “teero wáaadacu” jĩĩrirobirora wáawu̶. 24 Cõãmacũ̶ Jesuré diarigu̶pu̶re masõrigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ diadoaririgu̶ niiwĩ. Masãgũ̶du̶ niigũ̶ tiiyígu̶. 25 Tíatopu̶ David jóasu̶guerigu̶ niiwĩ Cristo Cõãmacũ̶mena wedeseadarere: Yu̶u̶ yu̶u̶ Õpũ̶rẽ yu̶u̶ díamacũ̶pu̶ ĩñarucujãwũ̶. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶ diamacṹ̶pe niirĩ, cuiria. 26 Teero tiigú̶, yu̶u̶ bayiró u̶senigũ̶ wedesea. Yáa u̶seromena bayiró u̶senigũ̶ basaa. Yáa yeeripũnarẽ diarira ĩñanorõpu̶ mu̶u̶ cṹũdoaricu. Yu̶u̶re “bóarijããrõ” jĩĩgũ̶dacu mu̶u̶, yu̶u̶re maĩgṹ̶. Teero tiigú̶, yu̶u̶ ãñurõ cuire manirṍ niijãgũ̶dacu, mu̶u̶rẽ yuegu̶. 28 Yu̶u̶re catiré petihére bu̶anu̶cã́rĩ tiiwú̶. Mu̶u̶rẽ ĩñagũ̶, u̶seniremena niigũ̶dacu, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ David. 29 ’Yáa wedera, ãñurõ tu̶ojĩ́ña ména marĩ ñecũ̶ Daviyé maquẽrẽ. Cũ̶ũ̶ diajõãyigu̶. Cũ̶ũ̶ diari, cũ̶ũ̶rẽ yaaríra niiwã. Cũ̶ũ̶ diari yaarí cope masãcope marĩ pu̶topu̶ra niiã ména. 30 David catigu̶, profeta niirigu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ too síropu̶ tiiádarere masĩjĩgũ̶, wederigu̶ niiwĩ: “Mu̶u̶ pã́rãmi niinu̶nu̶segu̶pu̶ mu̶u̶ dutirobirora atiditaré Õpũ̶ niigũ̶daqui”, jĩĩrigu̶ niiwĩ Cõãmacũ̶ quioníremena. 31 Teero tiigú̶, David Cõãmacũ̶ beserigu̶ diarigu̶pu̶re masõriguere ĩñagũ̶ tiiróbiro jóarigu̶ niiwĩ: “Mu̶u̶ yu̶u̶re diarira ĩñanorõpu̶ cõãdoaricu. Yáa õpũ̶ũ̶ bóaricu”. 32 Jesuré wáaadarere jóarigu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽna masõrigu̶ niiwĩ. Teeré ũ̶sã niipetira ĩñawũ̶. 33 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ ũ̶mu̶ã́sepu̶ néemu̶ãrigu̶ niiwĩ, cũ̶ũ̶ diamacṹ̶pe duiaro jĩĩgũ̶. Cũ̶ũ̶ Pacu̶ tíatopu̶ jĩĩrirobirora cũ̶ũ̶rẽ Espíritu Santore ticoyigu̶. Cũ̶ũ̶pe ũ̶sãrẽ ticonetõnecoarigu̶ niiãwĩ. Teerá niiã mú̶ã ĩñaãrigue, mú̶ã tu̶oárigue. 34 Davipé cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶mena ũ̶mu̶ã́sepu̶re mu̶ãwaririgu̶ niiwĩ. Mu̶ãwaripacu̶, ateré jóarigu̶ niiwĩ: Cõãmacũ̶ jĩĩwĩ yu̶u̶ Õpũ̶rẽ: “Yáa wãmo diamacṹ̶niñape duiya, 35 tée mu̶u̶rẽ ĩñatutirare mu̶u̶ dutiriguere yu̶u̶ ãñurõ yu̶u̶ri tiirípu̶”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 36 ’Teero tiirá, judíoa niipetira tu̶omasĩ́ãrõ. Mú̶ã Jesuré curusapu̶ páabiatu sĩãdutípacari, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽna marĩ Õpũ̶ wáari tiirígu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ ticodiocorigu̶ niiwĩ, marĩrẽ netõnéãrõ jĩĩgũ̶, jĩĩ wedeyigu̶ Pedro. 37 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, bayiró wãcũpati, sãĩñáyira: —Ũ̶sãya wedera, ¿ũ̶sã deero tiiádari? jĩĩyira Pedrore, ãpẽrã́ Jesús beserirare. 38 Pedro cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Wãcũpati, wasoyá mú̶ã ñañaré tiirére. Jesucristore padeó, wãmeõtidutiya. Mú̶ã teero tiirí, mú̶ã ñañaré tiirére Cõãmacũ̶ acabógu̶daqui. Espíritu Santo mú̶ãpu̶re niigũ̶ jeari tiigú̶daqui. 39 Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ tíatopu̶ jĩĩrirobirora mú̶ãrẽ, mú̶ã põna niinu̶nu̶serare, yoaro macãrãcãrẽ, niipetira cũ̶ũ̶ beseráre Espíritu Santore ticogu̶daqui, jĩĩyigu̶ Pedro. 40 Cũ̶ũ̶ tee dícu̶ wederiyigu̶. Cṹ̶ãrẽ wãcũtutuare tico, ãñurõ quioníremena wedenemoyigu̶: —Atibú̶reco macãrã ñañaré tiirére dutijṍãña. Cõãmacũ̶ netõnérepere ñeeña, jĩĩyigu̶. 41 Pedro wedeariguere padeorá wãmeõtinoyira. Tiibu̶recora Jesuré padeorámena tres mil watoa basocá niinemoyira. 42 Cṹ̶ã Jesús beserira buerére tu̶orucúyira. Niipetira Jesuré padeorá cãmerĩ́ wéepeo niijãyira. Su̶oyá, Cõãmacũ̶rẽ sãĩ tiirucúyira. 43 Jesús beserira diarecu̶tirare netõné, apeyé pee Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́rere tiiẽ́ñoyira. Cṹ̶ã tiirére ĩñarã, basocá niipetira cuirucuyira. 44 Jesuré padeorá sicapõna macãrã tiiróbiro niiyira. Cṹ̶ã cu̶orére cãmerĩ́ batorucuyira. 45 Peedita cu̶orá, apeyenó pee cu̶orá teeré dúayira. Cṹ̶ã dúa wapatáriguere apeyenó cu̶ohérare batoyira. 46 Bú̶recoricõrõ niipetira súubusera neãyira Cõãmacũ̶wiipu̶. Cṹ̶ãye wiseripu̶ u̶seniremena cãmerĩ́ su̶oyárucuyira. 47 Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticorucujãyira. Ãpẽrãcã́ cṹ̶ãrẽ ãñurõ ĩña padeoyíra. Bú̶recoricõrõ Cõãmacũ̶ padeorí tiiyígu̶ cũ̶ũ̶rẽ padeohérare. Jõõpemena Jesuré pau̶ padeomú̶ãnu̶cãyira.

Hechos 3

1 Sicabu̶reco coeritó siro tres niirĩ, Pedro, Juan Cõãmacũ̶wiipu̶ wáara tiiyíra. Tiiwiipú̶re bú̶recoricõrõ tii horare Cõãmacũ̶rẽ basocá súubuseyira. 2 Toopú̶ sĩcũ̶ basocú̶ wáamasĩhẽgũ̶ duiyigu̶. Sicato bauágu̶pu̶ra posarigu̶ niiyigu̶. Bú̶recoricõrõ Cõãmacũ̶wii sope sããwaro cũ̶ũ̶rẽ néewa du̶poyira. Tiisope wãmecu̶tia Ãñurí Sope. Too sããwarare niyeru sãĩduíyigu̶. 3 Pedro, Juan sããwaadara tiirí ĩñagũ̶, cṹ̶ãrẽ niyeru sãĩyígu̶. 4 Pu̶arã́pu̶ra cũ̶ũ̶rẽ ĩñayira. Pedrope: —Ũ̶sãrẽ ĩñaña, jĩĩyigu̶. 5 Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ bayiró ĩñayigu̶. “Yu̶u̶re niyeru, apeyenó ticoadara tiicúa”, jĩĩ wãcũmiyigu̶. 6 Pedro cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Niyeru cu̶oría yu̶u̶. Teeré cu̶orípacu̶, mu̶u̶rẽ tiiápugu̶da. Jesucristo Nazaret macã macũ̶ tutuaremena mu̶u̶rẽ jĩĩã: Wũ̶mu̶nu̶cã, wáaya. 7 Tee jĩĩgũ̶rã, cũ̶ũ̶ duigú̶re diamacṹ̶ macã wãmorẽ ñee, wéemu̶õcoyigu̶. Cũ̶ũ̶ wéemu̶õcorira, máata cũ̶ũ̶ye du̶pori, cũ̶ũ̶ ãñayepa tutuajõãyiro. 8 Bupucu̶tú̶a, wũ̶mu̶nu̶cã, wáanu̶cãyigu̶. Wáagu̶ra, bupuwá, Cõãmacũ̶wiipu̶ cṹ̶ãmena sããwayigu̶. U̶senire ticoyigu̶ Cõãmacũ̶rẽ. 9 Niipetira Cõãmacũ̶wiipu̶ niirã́ cũ̶ũ̶rẽ ĩñamasĩyira. —Ĩ́ni jõõ bupuwágu̶, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticogú̶ Ãñurí Sopepu̶ niyeru sãĩduíarigu̶ra niiĩrã, jĩĩyira. Cũ̶ũ̶rẽ wáarere ĩñamanijõãyira. 11 Wáamasĩhẽgũ̶ niiãrigu̶ cṹ̶ãrẽ duuríyigu̶. Basocá cũ̶ũ̶rẽ ĩñamanijõã, Pedro, Juan pu̶topu̶ cu̶tu̶sã́jeayira. Too cṹ̶ã neãrṍ biayá manirí tatia niiã. Tiitatia wãmecu̶tia Pórtico de Salomón. 12 Cṹ̶ã cu̶tu̶sã́jeari ĩñagũ̶, Pedro cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Yáa wedera, ¿deero tiirá mú̶ã nocõrõca ĩñamanijõãĩ? ¿Deero tiirá mú̶ã ũ̶sãrẽ bayiró ĩñaĩ? Mú̶ã ũ̶sãrẽ “ĩ́niã basocá ãñurã́ niijĩrã, cṹ̶ã tutuaremena wáari tiiíya” jĩĩ wãcũã. 13 Marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã Abraham, Isaac, Jacob, ãpẽrã́ marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã Õpũ̶ niirigu̶ niiĩ Cõãmacũ̶. Cũ̶ũ̶rã́ “Jesús u̶pu̶tí macũ̶ niiĩ; ãñuniĩ” jĩĩ, ẽñorígu̶ niiwĩ. Jesuré mú̶ãrẽ dutirápu̶re ticowu̶. Pilato ĩñacoro mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ booríwu̶. Cũ̶ũ̶ “ĩ́nirẽ wionécogu̶du̶ tiia” jĩĩpacari, mú̶ã “wionécorijãña” jĩĩwũ̶. 14 Jesús ñañaré manigṹ̶, ãñuré tiigú̶re mú̶ã booríwu̶. Basocá sĩãgṹ̶pere wionécodutiwu̶ Pilatore. 15 Jesús marĩrẽ catiré ticogú̶pere sĩãdutíwu̶. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ diarigu̶pu̶re masõrigu̶ niiwĩ. Ũ̶sã teeré ĩñawũ̶. 16 Jesús cũ̶ũ̶ tutuaremena ãni mú̶ã ĩñamasĩgũ̶rẽ wáari tiiárigu̶ niiãwĩ. Jesús ũ̶sã cũ̶ũ̶rẽ padeorí ĩñagũ̶, mú̶ã ĩñacoro ãnirẽ́ ãñurõ netõnéãrigu̶ niiãwĩ. 17 ’Yáa wedera, mú̶ã “Cõãmacũ̶ macũ̶ niiĩ” jĩĩ masĩrijĩrã, cũ̶ũ̶rẽ sĩãdutíwu̶. Marĩrẽ dutirácã teerora tiiwá. 18 Cõãmacũ̶pe Cristo cũ̶ũ̶ beserigu̶ ñañarõ netõã́darere wedetoarigu̶ niiwĩ. Niipetira profetas teeré jóarira niiwã. Mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ tiiríguemena teeré wáari tiirígu̶ niiwĩ. 19 Mú̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasoyá. Cõãmacũ̶ booróbirora tiiyá. Teero tiirí, Cõãmacũ̶ mú̶ã ñañaré tiirére acabó, ãñurõ niirecu̶tiri tiigú̶daqui. 20 Jesucã́rẽ ticodiocogu̶daqui sũcã. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiĩ. 21 Mecũ̶tígã cũ̶ũ̶rẽ ũ̶mu̶ã́sepu̶ pu̶tu̶áro booa, tée Cõãmacũ̶ niipetirere wasorípu̶. Teeré Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶yara profetas ãñurã́mena wedesu̶guerigu̶ niiwĩ. 22 Moisés biiro jóarigu̶ niiwĩ: “Too síropu̶ marĩ Õpũ̶ Cõãmacũ̶ profetare ticocogu̶daqui. Yu̶u̶ tiiróbiro tiigú̶daqui. Cũ̶ũ̶ marĩya wedegu̶ niigũ̶daqui. Niipetire cũ̶ũ̶ wederére tu̶opetíjãña mú̶ã. 23 Ãpẽrã́ cũ̶ũ̶ dutirére tiidu̶gáherano judíoamena niinemoricua; sĩãjã́noãdacua”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ Moisés. 24 ’Samuel, ãpẽrã́ profetas mecũ̶tígã wáarere jóasu̶guerira niiwã. 25 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶yara profetamena mú̶ãrẽ wederigu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ mú̶ã pacu̶sũ̶mu̶ãrẽ, teero biiri mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶ netõnére quetire ticowi. Tee quetire ticogu̶, Abrahamrẽ ateré jĩĩrigu̶ niiwĩ: “Mu̶u̶ pã́rãmi niinu̶nu̶segu̶mena niipetira atiditá macãrãrẽ ãñurõ tiigú̶da”, jĩĩrigu̶ niiwĩ. 26 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶ diarigu̶pu̶re masõ, marĩrẽ ticocosu̶guerigu̶ niiwĩ. Teeména marĩrẽ ãñurõ tiirígu̶ niiwĩ. Marĩ ñañaré tiirére duudutírigu̶ niiwĩ, jĩĩyigu̶ Pedro.

Hechos 4

1 Pedro, Juan basocáre wedera tiirí, paiá, ãpĩ Cõãmacũ̶wii coterí basocare dutigú̶, ãpẽrã́ saduceo basoca jeayira. 2 Pedro, Juanména jĩĩyigu̶: —Cõãmacũ̶ Jesuré diarigu̶pu̶re masõrigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, marĩcã diaari siro, masããdacu, jĩĩyigu̶. Saduceo basoca, cṹ̶ãmena jeaarira tee buerére tu̶orá, bayiró cúayira. 3 Cúa, Pedro, Juanrẽ́ ñeewayira. Muĩpũ sããritopu̶ niirĩ ĩñarã, cṹ̶ãrẽ ñeewa, peresu sõnecoyira. 4 Cõãmacũ̶wiipu̶ cṹ̶ã bueariguere tu̶oárira pau̶ Jesuré padeonu̶cã́yira. Jesuré padeorámena niirã, ũ̶mu̶ã́ dícu̶re bapaqueori, cinco mil niiyira. 5 Apebú̶recope judíoare dutirá, ãpẽrã́ bu̶toá dutirá, teero biiri Moisés jóarigue buerá tiimacã Jerusalénpu̶ neãyira. 6 Cṹ̶ãmena ãpẽrã́ neãyira: Anás (cũ̶ũ̶ paiaré dutigú̶ niiyigu̶), Caifás, Juan, Alejandro, ãpẽrã́ paiaré dutiráya wedera. 7 Neãtoa, Pedro, Juanrẽ́ cṹ̶ã pu̶topu̶ néeatidutiyira. Cṹ̶ã pu̶to jeari: —¿Noã dutirémena teeré tiiárĩ mú̶ã? jĩĩ sãĩñáyira. 8 Pedro, Espíritu Santo cũ̶ũ̶mena niirĩ, cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Ũ̶sãrẽ dutirá, teero biiri bu̶toá dutirá, 9 mú̶ã mecũ̶ã ũ̶sãrẽ sãĩñáã, ũ̶sã ãñurõ tiiárigue maquẽrẽ masĩdu̶gara. Mú̶ã “¿ñeenómena cũ̶ũ̶rẽ wáamasĩhẽgũ̶ niimiãrigu̶re netõnéãrĩ?” jĩĩ sãĩñárã tiicú. 10 Mú̶ã sãĩñáãriguere yu̶u̶gu̶da, mú̶ã niipetira, teero biiri niipetira Israelya põna macãrã masĩãrõ jĩĩgũ̶. Jesucristo Nazaret macã macũ̶ mú̶ã curusapu̶ páabiatudutirigu̶ tutuaremena ãni mú̶ã ĩñacoropu̶ niigṹ̶rẽ netõnéãwũ̶. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ diarigu̶pu̶re masõrigu̶ niiwĩ. 11 Jesús ũ̶tãqui mú̶ã cõãriqui tiiróbiro niiĩ. Profeta tiiqui maquẽrẽ jóarigu̶ niiwĩ: “Wii weerira ũ̶tãquire booríyira. Cṹ̶ã boorípacari, tiiquira u̶pu̶tí macãqui pu̶tu̶áwu̶ tiiwiipú̶re”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 12 Ãpẽrãpú̶ja netõnémasĩricua. Cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rã petihérimepu̶ wáaborirare netõnémasĩĩ, jĩĩyigu̶ Pedro. 13 Dutirá cṹ̶ã cuiro manirṍ wederi ĩñarã, tu̶omaníjõãyira. Cṹ̶ã basiro cãmerĩ́ wedeseyira: —Ĩ́niã bú̶ri niirã́, buerira mee niiĩya. Marĩ cṹ̶ãrẽ ĩñamasĩã; Jesuména wáanetõrira niiĩya, jĩĩyira. 14 Pedro, Juan netõnéãrigu̶ cṹ̶ãmena nucũrĩ ĩñarã, deero jĩĩnemomasĩriyira. 15 Cṹ̶ãrẽ witiwadutiyira ména. Cṹ̶ã sesaro cãmerĩ́ wedeseyira: 16 —¿Deero tiiádari marĩ ĩ́niãrẽ? Niipetira ãno Jerusalén macãrã cṹ̶ã tiiẽ́ñoãriguere ĩñapetijããrira niiãwã. Teero tiirá, marĩ “tiiríawã” jĩĩmasĩricu. 17 Basocá aperó macãrãpu̶ teeré tu̶onemórĩ tiiríjããda. “Mú̶ã Jesuyére wedenemorĩ, mú̶ã ñañarõ tiinóãdacu” jĩĩco cṹ̶ãrẽ, jĩĩyira. 18 Wedesetoa, cṹ̶ãrẽ sããatidutiyira sũcã. Cṹ̶ã, cṹ̶ã pu̶topu̶ jeari, jĩĩyira: —¡Ãñurõ tu̶oyá mú̶ã! Jesuyére péerogã wedenemorijãña; buenemorijãña sáa, jĩĩmiyira. 19 Pedro, Juan yu̶u̶yira: —¿Cõãmacũ̶ ĩñacorore ũ̶sã mú̶ã dutirére o cũ̶ũ̶ dutirépere tiirí booi? Mú̶ã basiro beseya. 20 Ũ̶sã ĩñariguere, ũ̶sã tu̶oríguere wederipacara, niimasĩriga, jĩĩyira. 21 Dutirápe bayiró tutuaremena dutinemoyira, cṹ̶ãrẽ cuiaro jĩĩrã. Basocá cũ̶ũ̶rẽ wáaariguere ĩñarã, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyira. Teero tiirá, cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiimasĩ́ri, wionécojãyira. 22 Cṹ̶ã netõnéãrigu̶ cuarenta cũ̶marĩ nemorṍ cu̶oyígu̶. 23 Cṹ̶ãrẽ wionécoari siro, Jesuré padeorá niirṍpu̶ wáayira. Paiaré dutirá, ãpẽrã́ bu̶toá dutirá jĩĩãriguere wedeyira. 24 Cṹ̶ã wederi tu̶orá, sĩcãrõména Cõãmacũ̶rẽ jĩĩyira: —Ũ̶sã Õpũ̶, mu̶u̶ ũ̶mu̶ã́se, atiyepá, día pairímaa, niipetire atibú̶reco niirére tiirígu̶ niiã. 25 Tíatopu̶ Espíritu Santo wãcũré ticorémena mu̶u̶ ũ̶sã ñecũ̶ Daviré wededutirigu̶ niiwũ̶. David mu̶u̶ wededutiriguere biiro jóarigu̶ niiwĩ: Judíoa niihẽrã Cõãmacũ̶mena cúara ñañarã́ wáajãya. Judíoapeja “marĩ biiro tiiáda Cõãmacũ̶rẽ” jĩĩãmajãya. 26 Atibú̶reco macãrã õpãrã́ neããya, Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́ cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ tiidu̶gára. Cũ̶ũ̶ beserigu̶cãrẽ teerora ñañarõ tiidu̶gáya, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ David. 27 ’Cũ̶ũ̶ jóarirobirora wáawu̶. Atimacãpú̶re Herodes, Poncio Pilato, ãpẽrã́ judíoa niihẽrã, judíoamena neãwã. “Cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ tiiáda” jĩĩrira niiwã mu̶u̶ macũ̶ Jesús mu̶u̶ beserigu̶re ñañarõ tiiádara. 28 Tíatopu̶ mu̶u̶ “teerora wáaadacu” jĩĩrirobirora tiiríra niiwã. 29 Ũ̶sã Õpũ̶, cṹ̶ã ũ̶sãrẽ bayiró tutuaremena dutiawã, cuiaro jĩĩrã. Cṹ̶ã jĩĩãriguere wãcũña. Ũ̶sã mu̶u̶rẽ padecotera niiã. Ũ̶sãrẽ mu̶u̶ye quetire cuire manirémena wederi tiiyá. 30 Mu̶u̶ tutuaremena diarecu̶tirare netõnéña. Mu̶u̶ sĩcũ̶rã Jesús mu̶u̶ macũ̶ cũ̶ũ̶ tutuaremena tiiẽ́ñodutiya, jĩĩyira. 31 Cṹ̶ã tee jĩĩãri siro, cṹ̶ã niirṍ cãmeñayiro. Espíritu Santo cṹ̶ãpu̶re niiyigu̶. Teero tiirá, Cõãmacũ̶ye quetire cuiro manirṍ wedeyira. 32 Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserira bayiró tutuaremena basocáre wedeyira: “Marĩ Õpũ̶ Jesús diari siro, masãrigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ masãri siro, cũ̶ũ̶rẽ ĩñawũ̶”, jĩĩyira. Niipetira Jesuré padeorá sĩcãrĩbíro wãcũré cu̶oyíra. Cṹ̶ã cu̶orére “yée dícu̶ niiã” jĩĩriyira. Teero tiirá, cṹ̶ã cu̶orére cãmerĩ́ batoyira. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ bayiró tiiápuyigu̶. 34 Wiserí, dita cu̶orá dúayira. Cṹ̶ã dúa wapatáariguere Jesús beserirare ticoyira. Jesús beserirape cṹ̶ã ticoariguere cṹ̶ã menamacãrãrẽ apeyenó cu̶ohérare batoyira. Teero tiirá, cṹ̶ãya põna macãrã bóaneõrã maniyíra. 36 Teebu̶recorire sĩcũ̶ José wãmecu̶tigu̶ niiyigu̶. Chipre nu̶cũ̶rõ macũ̶, Leviyá põna macũ̶ niiyigu̶. Jesús beserirape cũ̶ũ̶rẽ Bernabé jĩĩyira. Bernabé griegoayemena “ãñurõ wãcũtutuari tiigú̶” jĩĩrõ tiicú. 37 Sicadita cũ̶ũ̶ye oteré ditare dúayigu̶. Cũ̶ũ̶ dúa wapatáariguere Jesús beserirare ticopetijãyigu̶.

Hechos 5

1 Ãpĩ Ananías wãmecu̶tigu̶, cũ̶ũ̶ nu̶mo Safiramena sicadita dúayira. 2 Ananías cũ̶ũ̶ dúa wapatáariguere néedu̶o, du̶sarére ticoyigu̶ Jesús beserirare. Cũ̶ũ̶ nu̶moména “biiro tiiáda” jĩĩtoayigu̶. 3 Pedro cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Ananías, ¿deero tiigú̶ mu̶u̶ Satanárẽ yu̶u̶arĩ? Mu̶u̶ Espíritu Santore jĩĩditoayu, mu̶u̶ dúa wapatáariguere néedu̶ogu̶. 4 Tiidita mu̶u̶ dúaadari su̶guero, mu̶u̶ya dita niiwũ̶. Tee mu̶u̶ dúare wapa mu̶u̶ye niyeru niiãjĩyu. ¿Deero tiigú̶ “jĩĩditogu̶da” jĩĩ wãcũãrĩ mu̶u̶? Mu̶u̶ basocá dícu̶re jĩĩditogu̶ mee tiia; Cõãmacũ̶cãrẽ jĩĩditogu̶ tiia. 5 Teeré tu̶ogú̶ra, Ananías ñaacũmu, diajõãyigu̶. Ãpẽrã́ tee quetire tu̶orá, cuipetijõãyira. 6 Cũ̶ũ̶ diari, mamarã́ tiiwiipú̶ sããwa, suti caserimena cõma, néewayira, cũ̶ũ̶rẽ yaará wáara. 7 Itiá hora siro Safira cũ̶ũ̶ nu̶mo niimiãrigo sããjeayigo. Teero wáaariguere masĩriyigo. 8 Pedro coore sãĩñáyigu̶: —Wedeya yu̶u̶re. ¿Mú̶ãya dita dúara, nocõrõrã niyeru wapatáarĩ? jĩĩyigu̶. —Nocõrõrã wapatáawũ̶ ũ̶sã, jĩĩyigo. 9 Pedro coore jĩĩyigu̶: —¿Deero tiirá mú̶ã sĩcãrĩbíro wãcũrémena “marĩ Õpũ̶ Espíritu marĩrẽ ñañarõ tiiríqui” jĩĩ wãcũmiãrĩ? Mecũ̶tígãrã mu̶u̶ manu̶ niimiãrigu̶re yaará jeaarira pu̶tu̶ajeara tiiíya. Mu̶u̶cãrẽ teerora yaaádara néewaadacua, jĩĩyigu̶. 10 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, máata coocã Pedro pu̶to ñaacũmu, diajõãyigo. Coo manu̶ niimiãrigu̶re yaará jeaarira diaarigopu̶re bu̶ajeáyira. Cṹ̶ãrã coore néewa, yaará wáayira coo manu̶nígũ̶ pu̶topu̶ra. 11 Niipetira Jesuré padeorá, ãpẽrã́ niipetira tee quetire tu̶orá, bayiró cuiyira. 12 Teebu̶recorire Jesús beserirare Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́remena pee tiiẽ́ñorĩ tiiyígu̶ basocá watoapu̶re. Niipetira Jesuré padeorá Pórtico de Salomón tatiapu̶ sĩcãrõména neãyira. 13 Ãpẽrã́ cṹ̶ãmena bapacu̶ti, cui niiyira. Cṹ̶ãrẽ bapacu̶ti, cuipacara, Jesuré padeoráre ãñurõ wãcũyira. 14 Ũ̶mu̶ã́, numiã́ pau̶ Jesuré padeomú̶ãnu̶cãyira. 15 Diarecu̶tirare maa wesapu̶ néewa, cõãré caseri sotoapu̶ cṹũyira. “Pedro netõwágu̶, cũ̶ũ̶ wãtĩcõãtucoro cṹ̶ã sotoa netõwári, cṹ̶ã diaré netõã́dacu”, jĩĩ wãcũyira. 16 Jerusalén wesa niiré macãrĩ macãrãcã diarecu̶tirare néewayira. Wãtĩã ñañarõ tiinórãcãrẽ néewayira. Niipetira netõnénoyira. 17 Cṹ̶ã teero tiirí tu̶orá, paiaré dutigú̶, niipetira cũ̶ũ̶ menamacãrã saduceo basoca ĩñatutiyira cṹ̶ãrẽ. 18 Teero tiirá, Jesús beserirare ñee, néewa, peresuwiipu̶ sõnecomiyira. 19 Tiiñamirã ángele peresuwii sopepãmarẽ pã́õ, cṹ̶ãrẽ néewitiatiyigu̶. 20 —Cõãmacũ̶wiipu̶ basocáre wedera wáaya, jĩĩyigu̶--. “Jesuré padeoráre Cõãmacũ̶ ãñurõ niirecu̶tiri tiigú̶daqui”, jĩĩ wedeya, jĩĩyigu̶ ángele. 21 Cũ̶ũ̶ jĩĩãrirobirora bóemu̶ãatiri, Cõãmacũ̶wiipu̶ sããwa, bueyira. Tiibu̶recora paiaré dutigú̶, cũ̶ũ̶ menamacãrãmena, judíoare dutirá, teero biiri bu̶toá dutiráre neãdutiyira. Cṹ̶ã neãpetiari siro, peresuwiipu̶ niirã́rẽ néeatidutimiyira. 22 Cõãmacũ̶wii coterí basoca peresuwiipu̶ jeara, cṹ̶ãrẽ bu̶aríyira. Cṹ̶ã manirĩ́ ĩñarã, wedera wáayira. 23 Toopú̶ jea, cṹ̶ãrẽ wedeyira: —Peresuwii ãñurõ biaári wii niimiãwũ̶. Tiisope coterí basocacã ãñurõ cotemiãwã. Tiisopere pã́õ ĩñarĩ, sĩcũ̶no maniã́wĩ, jĩĩyira. 24 Cṹ̶ã teeré tu̶orá, Cõãmacũ̶wii coterí basocare dutigú̶, paiaré dutirá dee tii masĩriyira. —¿Deero yapacu̶tíadari ate? jĩĩyira. 25 Cṹ̶ã wãcũrã tiirí, sĩcũ̶ jea, wedeyigu̶: —Tu̶oyá ména. Mú̶ã peresuwiipu̶ sõnecomiãrira Cõãmacũ̶wiipu̶ basocáre buera tiiáwã, jĩĩyigu̶. 26 Cũ̶ũ̶ wederi tu̶orá, Cõãmacũ̶wii coterí basoca cṹ̶ãrẽ dutigú̶mena cṹ̶ãrẽ ñeerã wáayira. “Basocá cṹ̶ãrẽ maĩrã́ marĩrẽ ũ̶tãperimena déebocua” jĩĩrã, cṹ̶ãrẽ néewara, ñañarõ tiiríyira. 27 Cṹ̶ãrẽ judíoare dutirá decopu̶ néejeari, paiaré dutigú̶ cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: 28 —Ũ̶sã mú̶ãrẽ “cũ̶ũ̶ye maquẽrẽ buenemorijãña” jĩĩmiãwũ̶. Ũ̶sã mú̶ãrẽ buedutiripacari, niipetiro ãno Jerusalénpu̶re mú̶ã bueré sesajõãtoaa. Mú̶ã buerémena ũ̶sãpere “cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ sĩãrĩ́ tiiwá” jĩĩrĩ tiidu̶gára tiia, jĩĩyigu̶ paiaré dutigú̶. 29 Pedro, ãpẽrã́ Jesús beseriramena cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Basocá dutiré Cõãmacũ̶ dutiré niihẽrĩ, Cõãmacũ̶ dutirépere tiiró booa. 30 Cõãmacũ̶ marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã Õpũ̶ Jesuré diarigu̶pu̶re masõrigu̶ niiwĩ. Jesús niiĩ mú̶ã curusapu̶ páabiatu diari tiirígu̶. 31 Cũ̶ũ̶rẽna masõtoa, ũ̶mu̶ã́sepu̶ néemu̶ã, cũ̶ũ̶ya wãmo diamacṹ̶niñape du̶poyigu̶. Marĩrẽ netõnérigu̶, marĩ Õpũ̶ niiãrõ jĩĩgũ̶, teero tiirígu̶ niiwĩ. Marĩ judíoa ñañaré tiirére wãcũpati, wasorí, marĩrẽ acabógu̶daqui. 32 Ũ̶sã Jesús tiiríguere ĩñarira niijĩrã, teeré wedea. Espíritu Santocã ĩñarigu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ dutiré tiiráre Espíritu Santore ticoqui, jĩĩyigu̶ Pedro. 33 Cũ̶ũ̶ tee jĩĩrĩ tu̶orá, bayiró peti cúayira. Cṹ̶ãrẽ sĩãdu̶gámiyira. 34 Cṹ̶ã cúari ĩña, Gamaliel judíoare dutirá menamacũ̶ wũ̶mu̶nu̶cã: --# Ãniãrẽ su̶owitíwaya ména, jĩĩyigu̶. Gamaliel fariseo basocu̶, Moisés jóarigue buegú̶ niiyigu̶. Basocá “ãñuniĩ” jĩĩ padeogú̶ niiyigu̶. 35 Cṹ̶ã su̶owitíwari siro, toopú̶ niirã́rẽ jĩĩyigu̶: —Yáa wedera, ãñurõ wãcũña mú̶ã cṹ̶ãrẽ tiidu̶gárere. 36 Tíatopu̶re sĩcũ̶ Teudas wãmecu̶tigu̶ “yu̶u̶ dutigú̶ niiã” jĩĩ wãcũmiyigu̶. Cuatrocientos basocá cũ̶ũ̶ buerére nu̶nu̶yíra. Too síro cũ̶ũ̶rẽ ãpẽrã́ sĩãjã́yira. Cũ̶ũ̶rẽ sĩãã́ri siro, cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶miãrira cṹ̶ã booró wáabatejõãyira. Nocõrõrã cũ̶ũ̶ buemiãrigue petijṍãyiro. 37 Too síro basocáre cṹ̶ã bapaqueore bu̶recori niirĩ, ãpĩ Judas Galilea macũ̶ niiyigu̶. Pau̶ basocá cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶rĩ́ tiimíyigu̶. Too síro cũ̶ũ̶cãrẽ sĩãjã́yira. Cũ̶ũ̶rẽ sĩãã́ri siro, cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶miãriracã cṹ̶ã booró wáabatejõãyira. 38 Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ wedea. Cṹ̶ãrẽ teero ĩñajãña. Basocá dutirémena cṹ̶ã bueri, petijṍããdacu. 39 Cõãmacũ̶ dutirémena cṹ̶ã bueri docare, mú̶ã sĩcãrĩbíricu. Mú̶ã cṹ̶ãrẽ cãmotára, Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́rã tiibócu, jĩĩyigu̶ Gamaliel. 40 Cũ̶ũ̶rẽ “jáu̶” jĩĩyira. Jesús beserirare su̶ocó, tãna, “Jesuyé quetire wedenemorijãña” jĩĩ, cṹ̶ãrẽ wionécojãyira. 41 Cṹ̶ã judíoare dutirá pu̶topu̶ niiãrira witiyira u̶seniremena. Cãmerĩ́ wedeseyira: —Cõãmacũ̶ marĩrẽ “ãpẽrã́ cṹ̶ãrẽ ñañarõ buijã́pacari, Jesuyére bueduricua” jĩĩ masĩjĩyi, jĩĩyira. 42 Bú̶recoricõrõ Cõãmacũ̶wiipu̶, wiseripú̶ “Jesús Cõãmacũ̶ beserigu̶ niiĩ” jĩĩ wederucujãyira.

Hechos 6

1 Jõõpemena pau̶ Jesuré padeonu̶cã́rã tiiyíra. Teebu̶recorire griegoaye wedesera hebreoaye wedeseramena cúayira. —Ũ̶sãya wedera wapewia numiãrẽ bú̶recoricõrõ péerogã yaaré ticorá niiãwũ̶, jĩĩyira. 2 Teero tiirá, cṹ̶ã doce Jesús beserira Jesuré padeorá niipetirare wedeadara neãdutiyira. —Ũ̶sã Cõãmacũ̶yere wededu, yaaré batori, ãñuria. 3 Teero tiirá, siete ũ̶mu̶ã mú̶ãmena niirã́rẽ beseya. “Cṹ̶ãrã basocá ãñuũya” jĩĩrã́, Espíritu Santo dutiré tiirucúra, ãñurõ masĩrã́ niiãrõ. Mú̶ã beseadarare yaaré batodutiadacu. 4 Ũ̶sãpe Cõãmacũ̶rẽ sãĩ, cũ̶ũ̶yere buerucujããdacu, jĩĩyira. 5 Niipetira: —Teerora wáaaro, jĩĩyira. Teero tiirá, sĩcũ̶ Esteban wãmecu̶tigu̶re beseyira. “Cũ̶ũ̶ ãñurõ Cõãmacũ̶rẽ padeói; cũ̶ũ̶mena Espíritu Santo niiqui”, jĩĩyira. Ãpẽrãrẽ́ Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas, Nicolás beseyira. Nicolás Antioquía macũ̶ judíoayu̶ niiripacu̶, cṹ̶ã tiiróbiro Cõãmacũ̶rẽ padeogú̶ wáayigu̶. 6 Cṹ̶ãrẽ besetoa, Jesús beserira pu̶to néewayira. Cṹ̶ã néejeari, Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosáyira. Cṹ̶ã besearirare ñaapeóyira, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ tiiápuaro jĩĩrã. 7 Too síro Cõãmacũ̶yere pau̶ basocá masĩpetijõãrã tiiyíra. Jerusalén macãrã pau̶ Jesuré padeorá niinu̶cãyira. Paiacã́ pau̶ Jesuyére tiinu̶cã́yira. 8 Estebanrẽ Cõãmacũ̶ ãñurõ tiiápuyigu̶. Teero tiigú̶, tutuaremena Cõãmacũ̶ dícu̶ tiimasĩ́rere basocá ĩñacoropu̶ tiiẽ́ñoyigu̶. 9 Cũ̶ũ̶ pu̶to ãpẽrã́ jeayira. Judíoa niiyira. Cṹ̶ã dutiapenori basoca niimirira niiyira. Teero tiiró, cṹ̶ã neãrí wii “Libertado” wãmecu̶tiyiro. Ãpẽrã́ cṹ̶ã menamacãrã judíoa Cirene macãrã, Alejandría macãrã, Cilicia dita macãrã, Asia dita macãrã niiyira. Cṹ̶ã cúaremena Estebanrẽ sãĩñáyira. 10 Estebanpe Espíritu Santo cũ̶ũ̶rẽ ãñuré masĩré ticorémena wedeseyigu̶. Teero tiirá, cṹ̶ã cũ̶ũ̶mena wedese sĩcãrĩbíriyira. 11 Sĩcãrĩbíri, ãpẽrãrẽ́ niyeru tico, jĩĩyira: —Jĩĩditora wáaya. “Esteban Moisére dutiré cṹũriguere ñañarõ wedeseawĩ; Cõãmacũ̶cãrẽ ñañarõ wedeseawĩ”, jĩĩ wedewa basocáre, jĩĩyira. 12 Cṹ̶ã jĩĩditoariguere tu̶orá, niipetira basocá, ãpẽrã́ bu̶toá dutirá, teero biiri Moisés jóarigue buerá cúayira. Cu̶tu̶jeá, cũ̶ũ̶rẽ ñee, judíoare dutirá pu̶topu̶ néewayira. 13 Jĩĩditoracãrẽ néewa, wedesedutiyira: —Ãni Cõãmacũ̶wiire ñañarõ jĩĩãwĩ. Moisére dutiré cṹũriguecãrẽ teerora jĩĩãwĩ. 14 “Jesús Nazaret macã macũ̶ Cõãmacũ̶wiire cõãgũ̶daqui; Moisés marĩrẽ tiidutíriguere wasojã́gũ̶daqui” jĩĩrĩ tu̶oáwũ̶, jĩĩditoyira. 15 Teeré tu̶orá, judíoare dutirá, too duirá niipetira Estebanrẽ bayiró ĩñayira. Cũ̶ũ̶ya diapóa cṹ̶ã ĩñarĩ, ángeleya diapóa tiiróbiro bauyíro.

Hechos 7

1 Paiaré dutigú̶ Estebanrẽ sãĩñáyigu̶: —¿Diamacṹ̶rã niiĩ ãniã mu̶u̶rẽ wedesãre? jĩĩyigu̶. 2 Esteban yu̶u̶yigu̶: —Yáa wedera, yu̶u̶ pacu̶sũ̶mu̶ã, ãñurõ tu̶oádacu mú̶ã, yu̶u̶ wederi. Cõãmacũ̶ ãñurõ asibatégu̶ marĩ ñecũ̶ Abrahamrẽ bauáyigu̶, Mesopotamiapu̶ cũ̶ũ̶ niirĩ. Harán macãpu̶ cũ̶ũ̶ niigũ̶ wáaadari su̶guero, cũ̶ũ̶rẽ wedeseyigu̶. 3 “Mu̶u̶ya ditare, mu̶u̶ya wederare cṹũjã, wáagu̶a. Mu̶u̶ wáari, mu̶u̶ niiãdari ditare ẽñogṹ̶da”, jĩĩyigu̶. 4 ’Teeré tu̶ogú̶, Abraham caldeoaya ditapu̶ niiãrigu̶ Haránpu̶ niigũ̶ wáayigu̶. Toopú̶ cũ̶ũ̶ pacu̶ diaweojõãyigu̶. Cũ̶ũ̶ pacu̶ diaweori siro, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ atiditá atitó marĩ niirṍrẽ atidutiyigu̶. 5 Cũ̶ũ̶ ãnopú̶ jeari, dita ticoriyigu̶ ména. Ticoripacu̶, “too síropu̶ mu̶u̶ye, mu̶u̶ pã́rãmerã niinu̶nu̶seraya dita niiãdacu” jĩĩyigu̶. Cõãmacũ̶ teeré wederitore, Abraham põnamaníyigu̶ ména. 6 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ apeyé wedenemoyigu̶: “Mu̶u̶ pã́rãmerã niinu̶nu̶sera ãpẽrãyé ditapu̶ niiãdacua ména. Dutiapenori basoca niiãdacua. Cuatrocientos cũ̶marĩ cṹ̶ãrẽ padeduti, ñañarõ tiiápeadacua. 7 Cṹ̶ãrẽ teero tiirí, yu̶u̶ tiidita macãrãrẽ ñañarõ tiigú̶dacu. Yu̶u̶ teero tiiári siro, mu̶u̶ pã́rãmerã niinu̶nu̶sera witiadacua. Witi, atiditapú̶ jea, yu̶u̶ dutiré tiiádacua”, jĩĩyigu̶ Cõãmacũ̶. 8 Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ wedecũyigu̶: “Niipetira ũ̶mu̶ãrẽ cṹ̶ã cõnerígu̶ yapa macã caseróre widecõã́ña. Ate yu̶u̶ jĩĩrére tiirá, mú̶ã yu̶u̶mena niirére ẽñoã́dacu”, jĩĩyigu̶ Cõãmacũ̶. Teero tiigú̶, Abraham cũ̶ũ̶ macũ̶ Isaare ocho bú̶recori cũ̶ũ̶ bauári siro, cũ̶ũ̶ cõnerígu̶ yapa macã caseróre widecõã́yigu̶. Isaacã teerora tiiyígu̶ cũ̶ũ̶ macũ̶ Jacoré. Jacob teerora tiiyígu̶ cũ̶ũ̶ põna doce põnarĩ pacu̶sũ̶mu̶ã niiãdarare. 9 ’Jacob põna marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã cṹ̶ã bai Joseré ĩñatutira, Egiptopu̶ wáarare dúayira. Cõãmacũ̶pe cũ̶ũ̶mena niijãyigu̶, 10 niipetire cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ netõbóarere netõrĩ́ tiigú̶du̶. Faraón Egipto dita macãrã õpũ̶mena wedeseri, Cõãmacũ̶ Joseré masĩré ticoyigu̶. Cõãmacũ̶ Faraónrẽ u̶senirĩ tiiyígu̶ Joseména. Teero tiigú̶, Faraón cũ̶ũ̶rẽ cũ̶ũ̶ doca macũ̶ dutigú̶ sõnecoyigu̶. Apeyeré, Faraón cũ̶ũ̶ya wii maquẽ paderé dutigú̶ cṹũyigu̶. 11 ’Too síro niipetiro Egiptopu̶re, Canaánpu̶cãrẽ ju̶abóare wáayiro. Teero tiirá, basocá teeditapu̶ niirã́ bayiró ñañarõ netõrã́ tiiyíra. Marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ãcã yaaré bu̶amasĩ́riyira. 12 Jacob “Egiptopu̶ yaaré dúare niiãyiro” jĩĩré quetire tu̶ogú̶, cũ̶ũ̶ põnarẽ́, marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã niiãdarare, “yaaré sãĩrã́ wáaya” jĩĩcoyigu̶. Cũ̶ũ̶ sicato ticocogu̶ tiiyígu̶. 13 Cṹ̶ã nemo jeari, José “yu̶u̶ mú̶ã bai niiã” jĩĩ wedeyigu̶ cũ̶ũ̶ sõwũ̶sũ̶mu̶ãrẽ. Faraóncã “cṹ̶ã José sõwũ̶sũ̶mu̶ã niiãwã” jĩĩrĩ tu̶oyígu̶. 14 José, cũ̶ũ̶ sõwũ̶sũ̶mu̶ãmena queti ticocoyigu̶ cũ̶ũ̶ pacu̶pu̶re. “Marĩ pacu̶, niipetira marĩya wederamena atiaro ãnopú̶”, jĩĩcoyigu̶. Cũ̶ũ̶ya wederape “setenta y cinco” niiyira. 15 Jacob “jáu̶” jĩĩ, Egiptopu̶ wáajõãyigu̶. Toopú̶ diayigu̶. Cũ̶ũ̶ põna marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ãcã toopú̶ra diayira. 16 Jacob diarigu̶ õpũ̶ũ̶rẽ Siquempu̶ néewayira. Toopú̶ Abraham cũ̶ũ̶ Hamor põnarẽ́ ũ̶tãtuti sãĩrítutipu̶ cṹũyira. 17 ’Abrahamrẽ Cõãmacũ̶ jĩĩrigue jeaatiri, marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã pau̶ basocáputiyira Egiptopu̶. 18 Cṹ̶ã toopú̶ niirĩrã, ãpĩ õpũ̶ sããyigu̶. Cũ̶ũ̶ Josenígũ̶ tiiríguere masĩriyigu̶. 19 Cũ̶ũ̶ marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ jĩĩdito, ñañarõ tiiápeyigu̶. Cṹ̶ã põna bauárare diaaro jĩĩgũ̶, cõãdutiyigu̶. 20 ’Teebu̶recorira Moisés bauáyigu̶. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ ĩñarĩ, ãñugṹ̶gã niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ pacu̶sũ̶mu̶ã ĩtĩã́rã muĩpũrã cṹ̶ãya wiipu̶ cũ̶ũ̶rẽ masõmiyira. 21 Dee tii masĩri, cũ̶ũ̶rẽ cõãjãyira. Cõããri sirogã, Faraón macõ cũ̶ũ̶rẽ ĩñabu̶ayigo. Ĩñabu̶a, néema, coo macũ̶ tiiróbiro cũ̶ũ̶rẽ masõyigo. 22 Egipto macãrã ãñurõ masĩrã́yere bueyira Moisére. Teero tiigú̶, cuiro manirṍ wedesegu̶, õpũ̶ tiiróbiro tiirécu̶tigu̶ niiyigu̶. 23 ’Moisés cuarenta cũ̶marĩ cu̶ogú̶, cũ̶ũ̶ya wedera Israelya põna macãrãrẽ ĩñadu̶gagu̶, cṹ̶ã pu̶topu̶ wáayigu̶. 24 Toopú̶ jeagu̶, sĩcũ̶rẽ Egipto macũ̶ páari ĩñayigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ cãmeboságu̶, Egipto macũ̶rẽ páasĩãjãyigu̶. 25 Cũ̶ũ̶ basirope wãcũmiyigu̶: “Yu̶u̶menarã Cõãmacũ̶ yáa wederare dutiapenori basoca niirã́rẽ witiri tiigú̶daqui. Cṹ̶ã ateré masĩcua”, jĩĩ wãcũmiyigu̶. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶ tiiróbiro wãcũriyira. 26 Apebú̶reco ãpẽrã́ cũ̶ũ̶ya wedera pu̶arã́ cãmerĩ́quẽrã tiirí bu̶ajeáyigu̶. Cṹ̶ãrẽ cãmerĩ́quẽduri tiidu̶gágu̶, “mú̶ã sĩcũ̶ya wedera niiã. ¿Deero tiirá cãmerĩ́ ñañarõ tiii?” jĩĩ wedemiyigu̶. 27 Ãpĩrẽ́ bayiró ñañarõ tiigú̶pe Moisére tuunécojãyigu̶. “Mu̶u̶ ũ̶sãrẽ dutigú̶ mee niiã; ũ̶sãrẽ queti besegú̶ mee niiã. 28 ¿Mu̶u̶ ñamica Egipto macũ̶rẽ sĩãã́rirobirora yu̶u̶re sĩãdu̶gágu̶ tiii sũcã?” jĩĩ yu̶u̶tutiyigu̶. 29 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, Moisés dutijṍãyigu̶. Madián ditapu̶ wáa, aperó macũ̶pu̶ tiiróbiro nii, pu̶arã́ ũ̶mu̶ã põnacu̶tíyigu̶. 30 ’Moisés tiiditapu̶re cuarenta cũ̶marĩ niiyigu̶. Sicabu̶reco basocá manirṍ Sinaí ũ̶tãgṹ̶ pu̶topu̶ wáayigu̶. Toopú̶ yucu̶sati jũ̶ũ̶rĩ ĩñayigu̶. Pecame jũ̶ũ̶rípõna decopu̶ ángele bauáyigu̶. 31 Moisés teeré ĩñagũ̶, ĩñamanijõãyigu̶. “¿Deero tiiró tee wáamiĩto?” jĩĩ, pu̶togãsãñurõ ĩñaquẽnogũ̶ wáayigu̶. Cũ̶ũ̶ pu̶togãpu̶ jeari, Cõãmacũ̶ tiimé decopu̶ cũ̶ũ̶rẽ wedeseyigu̶. 32 “Yu̶u̶ Cõãmacũ̶ niiã. Mu̶u̶ ñecũ̶sũ̶mu̶ã Abraham, Isaac, Jacob Õpũ̶ niiã”, jĩĩyigu̶. Moisés ñapõpiyigu̶. Cuigu̶, ĩñadujãyigu̶. 33 Cũ̶ũ̶rẽ wedesenemoyigu̶: “Mu̶u̶ yu̶u̶ pu̶tora nucũã. Teero tiigú̶, mu̶u̶ sapature tuuwéya. Tuuwégu̶, yu̶u̶re padeorére ẽñogṹ̶dacu. 34 Yáara basoca Egiptopu̶ niirã́rẽ ñañarõ tiiáperi ĩñaã. Cṹ̶ã pũnisíre tu̶oa. Cṹ̶ãrẽ netõnégũ̶du̶ diiátiawũ̶. Teero tiigú̶, mu̶u̶rẽ Egiptopu̶ ticocogu̶da”, jĩĩyigu̶ Cõãmacũ̶. 35 ’Moisére boorírira too su̶gueropu̶ jĩĩyira: “Mu̶u̶ ũ̶sãrẽ dutigú̶ mee niiã; ũ̶sãrẽ queti besegú̶ mee niiã”. Cṹ̶ã tee jĩĩpacari, Cõãmacũ̶pe Moisére cṹ̶ãrẽ dutigu̶du̶, netõnégũ̶du̶ sõnecoyigu̶ sáa. Cõãmacũ̶ ángelere jũ̶ũ̶rísatipu̶ teeré wederi tiiyígu̶. 36 Moiséra cṹ̶ãrẽ néewitiwayigu̶. Cũ̶ũ̶rã́ Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́rere tiiẽ́ñoyigu̶ Egiptopu̶re. Día Sõãrímaa pairímaapu̶cãrẽ teerora tiiẽ́ñoyigu̶. Cuarenta cũ̶marĩ basocá manirṍpu̶ cṹ̶ã wáari, teerora tiiẽ́ñorucujãyigu̶. 37 Cũ̶ũ̶rã́ Israelya põna macãrãrẽ wederigu̶ niiwĩ: “Too síropu̶ Cõãmacũ̶ profetare ticocogu̶daqui. Cũ̶ũ̶ marĩya wedegu̶ niigũ̶daqui. Yu̶u̶ tiiróbiro tiigú̶daqui”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ Moisés. 38 Moisés basocá manirṍpu̶ marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã neãrĩ, cṹ̶ãmena niiyigu̶. Sinaí ũ̶tãgũ̶pú̶ ángele cũ̶ũ̶rẽ wedeseyigu̶. Moisés Cõãmacũ̶ dutiré petihérere ñeeyigu̶, marĩrẽ ticogu̶du̶. 39 ’Cũ̶ũ̶rẽ marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã tu̶odu̶gáriyira. Cũ̶ũ̶rẽ boohéra, Egiptopu̶ cãmecópu̶tu̶adu̶gamiyira. 40 Teero tiirá, Aarónrẽ jĩĩyira: “Jõõ niiãrigu̶ marĩrẽ Egiptopu̶ néeatirigu̶ cũ̶ũ̶ bauhéro yoajõãã. ¿Deero wáaayiri? Marĩ masĩria. Teero tiirá, ũ̶sã padeoádarare weebosaya. Cṹ̶ãrẽ marĩ apasu̶gueadacu. Cṹ̶ã marĩ wáaadarimarẽ ẽñoã́dacua”, jĩĩyira. 41 Teebu̶recorire sĩcũ̶ wecu̶ wĩmagũ̶ tiiróbiro baugú̶ weeyira. Bosebu̶reco tii, ecaráre sĩã, sóeditioyira cṹ̶ã weearigu̶re tiipéora. 42 Cṹ̶ã teero tiirí ĩñagũ̶, Cõãmacũ̶ cṹ̶ã booró tiiáro jĩĩgũ̶, cṹ̶ãmena niiãrigu̶ cõãjõãyigu̶. Cṹ̶ã booró muĩpũrãrẽ, ñocõãrẽ́ padeoyíra. Teeré profetas jóarira niiwã: Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: Mú̶ã Israelya põna macãrã, basocá manirṍpu̶re cuarenta cũ̶marĩ niirã, ecaráre sĩã sóeditioriwu̶, yu̶u̶re padeorá. 43 Ãpĩ Moloc queorére padeorá, suti caserimena tiirí wiire apacãmesãwũ̶. Ãpĩ Refán ñocõãwṹ̶ mú̶ã weerigu̶cãrẽ padeorá, teerora tiiwú̶. Ãniãrẽ mú̶ã basirora weewu̶, padeoádara. Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ ñee, néewadutigu̶da Babilonia berupu̶, jĩĩyigu̶ Cõãmacũ̶, jĩĩ jóarira niiwã. 44 Esteban wedenemoyigu̶: —Marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã basocá manirṍpu̶ Cõãmacũ̶ basocámena niirí wiire cu̶oyíra. Tiiwiiré Cõãmacũ̶ Moisére cũ̶ũ̶ ẽñorírobirora tiidutíyigu̶. 45 Marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã niinu̶nu̶seraya wii pu̶tu̶áyiro. Josuémena néeatiyira tiiwiiré. Cṹ̶ã atiditá ñeerã atiri, Cõãmacũ̶ atiditá macãrãrẽ ãcũcoyigu̶. Cṹ̶ã wáaweorepu̶re niiyira. Yoari tiiwií ãnopú̶ niiyiro, tée David cũ̶ũ̶ õpũ̶ sããri siropu̶. 46 David Cõãmacũ̶ ãñurõ tiirére bu̶agú̶ jĩĩyigu̶: “Mu̶u̶ yu̶u̶ ñecũ̶ Jacob padeorígu̶ya wiire mu̶u̶ niiãdari wiire tiibosádu̶gaga”, jĩĩmiyigu̶. 47 Cũ̶ũ̶ tiibosádu̶gapacari, cũ̶ũ̶ macũ̶ Salomónpu̶ tiiwiiré tiibosáyigu̶. 48 Cõãmacũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ basocá tiiré wiseripu̶ niirii. Profeta teeré jóarigu̶ niiwĩ: 49 Yu̶u̶ boorí, ũ̶mu̶ã́se yu̶u̶ duirípĩrõ tiiróbiro niiãdacu; atiditapú̶ yée du̶pori yeerisãgũ̶dacu. Teero tiirá, yáa wii niiãdari wiire tiimasĩ́ria mú̶ã. Yu̶u̶ yeerisããdaro tiimasĩ́ria. 50 Yu̶u̶ ate niipetirere tiiwú̶, jĩĩyigu̶ Cõãmacũ̶, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 51 Esteban cṹ̶ãrẽ jĩĩnemoyigu̶: —Mú̶ã Cõãmacũ̶ dutirére netõnu̶cã́netõjõãã. Cũ̶ũ̶rẽ masĩhẽrã tiiróbiro cũ̶ũ̶ wederére tu̶odu̶gária. Espíritu Santo dutirére tiidu̶gária. Mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã tiirírobirora tiijã́ã. 52 Mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã niipetira profetare ñañarõ netõrĩ́ tiiyíra. Marĩrẽ netõnégũ̶du̶ atiadarere wedesu̶guerirare sĩãjã́yira. Cṹ̶ã wedesu̶guerigu̶ ãñugṹ̶ jeari, mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ jĩĩditoremena wedesã, sĩãdutírira niiã. 53 Mú̶ãrẽ Cõãmacũ̶ ángeleamena cũ̶ũ̶ dutirére cṹũyigu̶. Teeré cṹũnorira niipacara, mú̶ã netõnu̶cã́netõjõãã, jĩĩyigu̶ Esteban. 54 Cũ̶ũ̶ tee jĩĩrĩ tu̶orá, cṹ̶ãpe bayiró cúayira. Cṹ̶ã cúare ẽñorã́, upire bacadiyóyira. 55 Estebanpe Espíritu Santo cũ̶ũ̶mena niirĩ, ũ̶mu̶ã́sepu̶ ĩñamu̶õco, Cõãmacũ̶ ãñurõ asibatérere ĩñayigu̶. Cõãmacũ̶ diamacṹ̶pe Jesús nucũrĩ ĩñayigu̶. 56 Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ ĩñagũ̶, jĩĩyigu̶: —Jã́ã, ũ̶mu̶ã́se pã́õrĩ ĩñaã; Cõãmacũ̶ diamacṹ̶pe niipetira sõwũ̶ nucũrĩ ĩñaã yu̶u̶, jĩĩyigu̶. 57 Cũ̶ũ̶ tee jĩĩrĩ tu̶orá, bayiró acaribí, tu̶odu̶gáhera cṹ̶ãye cãmopéri paabiáyira. Cũ̶ũ̶ pu̶to sĩcãrõména cu̶tu̶jeá, cũ̶ũ̶rẽ ñee, tiimacã wesapu̶ cõãjãyira. Cṹ̶ãye suti sotoá sãñarére tuuwé, ticoyira sĩcũ̶ mamu̶rẽ cotedutira. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Saulo. Ticotoa, Estebanrẽ ũ̶tãperimena déesĩãyira. 59 Cṹ̶ã déesĩãrã tiirí, cũ̶ũ̶pe Cõãmacũ̶rẽ sãĩyígu̶: —Jesús yu̶u̶ Õpũ̶, yu̶u̶ yeeripũnarẽ ñeeña, jĩĩyigu̶. 60 Ñicãcoberimena jeacũmujea, bayiró acaribíremena jĩĩyigu̶ sũcã: —Õpũ̶, acabóya ãniãrẽ ate cṹ̶ã ñañaré tiirére, jĩĩyigu̶. Tee jĩĩtoa, diajõãyigu̶ sáa.

Hechos 8

1 Saulo Estebanrẽ sĩãrĩ́ ĩñagũ̶, “ãñuã” jĩĩyigu̶. Tiibu̶recora Jerusalénpu̶re Jesuré padeoráre ñañarõ netõrĩ́ tiinu̶cã́yira. Niipetira Judea ditapu̶, Samaria ditapu̶ dutibatéjõãyira. Jesús beserira dícu̶ wáariyira. 2 Ãpẽrã́ ũ̶mu̶ã́ Cõãmacũ̶rẽ quioníremena padeorá Estebanrẽ yaayíra. Cũ̶ũ̶rẽ yaa, bayiró boorituayira. 3 Saulope Jesuré padeoráre nemorṍ ñañarõ tiinetṍnu̶cãyigu̶. Cṹ̶ãye wisericõrõ sããwa, ũ̶mu̶ã́rẽ, numiã́rẽ ñee, néewa, biadu̶póyigu̶ peresuwiipu̶. 4 Dutibatéwarira cṹ̶ã wáaro Jesuyé quetire wedewayira. 5 Felipe Samaria dita niirí macãpu̶ wáayigu̶. Toopú̶ jea, “Jesús Cõãmacũ̶ beserigu̶ niiĩ” jĩĩrére wedeyigu̶. 6 Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́rere tiiẽ́ñoyigu̶. Wãtĩã pau̶ basocápu̶re sããrirare witidutiyigu̶. Witiatira, bayiró acaribíyira. Pau̶ wáamasĩhẽrãrẽ, opayuriri wáarare netõnéyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero tiirí ĩñarã, niipetira cũ̶ũ̶ wederére ãñurõ tu̶onu̶nú̶seyira. 8 Tiimacãpu̶re bayiró u̶seniyira. 9 Toopú̶re sĩcũ̶ basocú̶ yái tiiróbiro niigṹ̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Simón. Cũ̶ũ̶ tiirémena Samaria dita macãrãrẽ u̶cu̶anére tiiyígu̶. Cṹ̶ãrẽ “u̶pu̶tí macũ̶ niiĩ” jĩĩ wãcũrĩ tiiyígu̶. 10 U̶pu̶tí macãrã, bú̶ri niirã́ niipetira cũ̶ũ̶ jĩĩrére ãñurõ tu̶onu̶nú̶seyira. “Ãni Cõãmacũ̶ tutuare cu̶ogú̶ niiqui”, jĩĩmiyira. 11 Yoari pee tiiẽ́ñoremena cṹ̶ãrẽ u̶cu̶anére tiiẽ́ñoyigu̶. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ tu̶onu̶nú̶semiyira. 12 Felipe jea, Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdare jeariguere bueyigu̶. “Jesús Cõãmacũ̶ beserigu̶ basocáre netõnégũ̶ niiĩ” jĩĩrére bueyigu̶ too macãrãrẽ. Ũ̶mu̶ã́, numiã́ Jesuyé maquẽrẽ tu̶o, padeotóa, wãmeõtidutiyira. 13 Simón “yu̶u̶cã Jesuré padeóa” jĩĩ, wãmeõtiduti, Felipe wáaro cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶yígu̶. Felipe Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́rere tiiẽ́ñojãgũ̶ tiiyígu̶. Simón teeré ĩñagũ̶, ĩñamanijõãyigu̶. 14 Jesús beserira Jerusalénpu̶ niirã́ “Samaria dita macãrã Cõãmacũ̶yere ãñurõ padeoáyira” jĩĩré quetire tu̶oyíra. Teero tiirá, Pedro, Juanrẽ́ ticocoyira toopú̶re. 15 Cṹ̶ã toopú̶ jea, cṹ̶ãrẽ Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosáyira, cṹ̶ãpu̶re Espíritu Santo niigũ̶ jeaaro jĩĩrã. 16 Cṹ̶ãmena Espíritu Santo niiriyigu̶ ména. Jesús wãmemena dícu̶ wãmeõtinorira niiyira. 17 Cṹ̶ãrẽ ñaapeóri, Espíritu Santo cṹ̶ãpu̶re niigũ̶ jeayigu̶. 18 Simón teeré ĩñagũ̶, Jesús beserirare niyeru ticomiyigu̶. 19 —Ate tiimasĩ́rere ticoya yu̶u̶cãrẽ, yu̶u̶ ñaapeórare Espíritu Santo cṹ̶ãpu̶re niigũ̶ jeari, jĩĩmiyigu̶. 20 Pedro cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ tutuare ticorére “niyerumena sãĩgṹ̶da” jĩĩ wãcũmiãjĩyu. Mu̶u̶menarã tee niyeru pecamepu̶ jũ̶ũ̶tẽrĩjããrõ. 21 Cõãmacũ̶ ĩñarĩ, mu̶u̶ diamacṹ̶ wãcũria. Ate ũ̶sã tiirére tiimasĩ́ria mu̶u̶. 22 Yu̶u̶ ĩñarĩ, mu̶u̶ ĩñatutire, mu̶u̶ ñañaré tiirípore niinetõjõãã mu̶u̶rẽ. Teero tiigú̶, mu̶u̶ ñañaré wãcũrére wãcũpati, wasoyá. Cõãmacũ̶rẽ acabóre sãĩñá. Apetó tiigú̶, mu̶u̶ ñañarõ wãcũrére acabóboqui, jĩĩyigu̶ Pedro. 24 Simón jĩĩyigu̶: —Tee mú̶ã jĩĩãrigue yu̶u̶re wáarijããrõ jĩĩrã, mú̶ã yu̶u̶re Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosáya, jĩĩyigu̶. 25 Too síro Jesús beserira Jesús tiiríguere cũ̶ũ̶ bueriguere wedeyira. Teeré wedetoa, Samaria dita niiré macãrĩ macãrãrẽ Jesuyé ãñuré quetire wedepu̶tu̶ayira, Jerusalénpu̶ pu̶tu̶ara. 26 Felipere sĩcũ̶ ángele bauá, wedeyigu̶: —Jerusalén niiwarima Gaza macã búarimapu̶ wáaya. Tiimá basocá manirṍpu̶ niiwacu, jĩĩyigu̶. 27 Felipe tiimapú̶ búayigu̶. Toopú̶ wáagu̶, sĩcũ̶ Etiopía dita macũ̶rẽ bu̶ajeáyigu̶. Tiidita õpõ doca macũ̶ niipetire cooye niyerure coterí basocu̶ niiyigu̶. Jerusalénpu̶ Cõãmacũ̶rẽ padeogú̶ jearigu̶ 28 coepu̶tú̶agu̶ tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶yawu̶ tũnuríwu̶ caballoa wéeriwu̶pu̶ sãñawayigu̶. Profeta Isaías jóariguere buegu̶ tiiyígu̶. 29 Espíritu Santo Felipere: —Iiwu̶ré quẽmu̶, tiiwú̶ pu̶togã wáaya, jĩĩyigu̶. 30 Felipe tiiwú̶ pu̶togãpu̶ cu̶tu̶jeágu̶, Isaías jóariguere bueri tu̶oyígu̶. Teeré tu̶ogú̶: —¿Mu̶u̶ buerére tu̶ogári? jĩĩ sãĩñáyigu̶. 31 Cũ̶ũ̶pe cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Tu̶oríga. Yu̶u̶re wedegú̶ maniĩ. Jãmu̶, mu̶ãsãña; yu̶u̶ pu̶to sãñagũ̶ atiya, jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶ mu̶ãsãyigu̶. 32 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ maquẽ cũ̶ũ̶ buearigue ate niiyiro: Oveja cṹ̶ã sĩãgṹ̶du̶re ñeewaro tiiróbiro basocú̶re ñeewayira. Oveja wĩmagũ̶rẽ póare cṹ̶ã súari cũ̶ũ̶ ditamanírõbirora basocú̶cã ditamaníyigu̶. 33 Cũ̶ũ̶rẽ buijã́yira. Cũ̶ũ̶ ñañaré tiirípacari, cũ̶ũ̶rẽ wionécori booríyira. Cṹ̶ã ñañarõ tiiríguere deero wedemasĩña maniã. Atiditapú̶ cũ̶ũ̶ niiré petirí tiiyíra, jĩĩ jóariguere bueyigu̶. Ateré buegu̶ tiiyígu̶ Etiopía macũ̶. 34 Etiopía macũ̶ teeré buetoanu̶cõ, Felipere sãĩñáyigu̶: —¿Isaías cũ̶ũ̶ jĩĩgṹ̶ noã niigari? ¿Cũ̶ũ̶ basirope o ãpĩ niigari? jĩĩ sãĩñáyigu̶. 35 Felipe cṹ̶ã bueariguere wedesu̶gue, niipetire Jesuyé quetire wedeyigu̶. 36 Maapu̶ wáara, oco niirṍpu̶ jeayira. Etiopía macũ̶ jĩĩyigu̶: —Ĩñaña. Jõõ oco niiã. ¿Mu̶u̶ yu̶u̶re wãmeõtiri, ñeenó cãmotábogari? jĩĩyigu̶. 37 —Mu̶u̶ Jesucristore ãñurõ padeorí, cãmotáre manicú, jĩĩyigu̶ Felipe. —Yu̶u̶ Jesuré padeóa. Cũ̶ũ̶rã́ Cõãmacũ̶ beserigu̶ niiĩ, jĩĩyigu̶ Etiopía macũ̶. 38 Caballoa wéeriwu̶ waatúgu̶re pu̶tu̶ánu̶cãdutiyigu̶. Tiiwu̶ré pu̶tu̶ánu̶cõtoa, cṹ̶ã pu̶arã́ diinu̶cã́, oco niirṍpu̶ búa, wabawía, Felipe cũ̶ũ̶rẽ wãmeõtiyigu̶. 39 Cṹ̶ã wabapã́rĩ, Espíritu Santo Felipere aperopú̶ néecocu̶tu̶ayigu̶. Teero tiigú̶, Etiopía macũ̶ Felipere ĩñanemoriyigu̶. U̶seniremena cũ̶ũ̶ wáarimapu̶ wáayigu̶ sáa. 40 Felipepe aperopú̶ bauágu̶, “Azotopu̶ niiã” jĩĩ ĩñamasĩyigu̶. Tiimacãrẽ netõwá, macãrĩcṍrõ Jesuyé ãñuré quetire wedewarucu, Cesarea macãpu̶ wedejeayigu̶.

Hechos 9

1 Saulope Jesuré padeoráre ĩñatutigu̶, cṹ̶ãrẽ sĩãjã́gũ̶da jĩĩgũ̶, paiaré dutigú̶re ĩñagũ̶ wáayigu̶. 2 Cũ̶ũ̶rẽ sãĩyígu̶: —Yu̶u̶ Damascopu̶ wáagu̶ tiia. Dutirépũrĩrẽ jóabosaya yu̶u̶re. Teepũrĩrẽ judíoa neãré wiseri macãrã dutirápu̶re wiyagú̶du̶ tiia. Mama bueré padeorá ũ̶mu̶ã́, numiã́rẽ ñeegũ̶da. Cṹ̶ãrẽ néeatigu̶da ãno Jerusalénpu̶ peresu tiigú̶du̶, jĩĩyigu̶. 3 Too síro teepũrĩmena Damascopu̶ wáajõãyigu̶. Toopú̶ jeagu̶du̶ tiirí, wãcũña manirṍ ũ̶mu̶ã́sepu̶ cũ̶ũ̶ pu̶to bóediatiyiro. 4 Teero wáari, ñaacũmu, sĩcũ̶ cũ̶ũ̶rẽ wedeseri tu̶oyígu̶: —Saulo, ¿deero tiigú̶ yu̶u̶re ñañarõ tiinu̶nú̶sei? jĩĩyigu̶. 5 —¿Noã niiĩ mu̶u̶? jĩĩyigu̶ Saulo. —Yu̶u̶ Jesús, mu̶u̶ ñañarõ tiinu̶nú̶segu̶ra niiã. Mu̶u̶ basirope ñañarõ tiigú̶ tiia, yu̶u̶re teero tiigú̶, jĩĩyigu̶. 6 Saulo cui, ñapõpigu̶, jĩĩyigu̶: —Õpũ̶, ¿deero yu̶u̶ tiirí boogári? Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Wũ̶mu̶nu̶cãña. Iimacãpu̶ wáaya. Toopú̶ sĩcũ̶ wedegu̶daqui mu̶u̶ tiiádarere, jĩĩyigu̶. 7 Saulomena wáarira wedesere tu̶orá, wedesemasĩrijõãyira. Teeré tu̶opacára, wedesegu̶re ĩñariyira. 8 Saulo wũ̶mu̶nu̶cã, cũ̶ũ̶ capearire ĩñapõmiyigu̶. Baunóriyigu̶. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶ya wãmorẽ ñee, Damascopu̶ tũ̶ãwáyira. 9 Itiábu̶reco ĩñari, yaari, sĩniríyigu̶. 10 Damascopu̶re sĩcũ̶ Jesuré padeogú̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Ananías. Cũ̶ũ̶ cãnirípacari, quẽẽrṍpu̶ tiiróbiro Jesús cũ̶ũ̶rẽ wedeseyigu̶: —Ananías, jĩĩyigu̶. —¿Deero jĩĩĩ, yu̶u̶ Õpũ̶? jĩĩ yu̶u̶yigu̶. 11 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Diamacṹ̶ niiwarimapu̶ wáaya. Toopú̶ Judaya wiipu̶ Tarso macũ̶rẽ sãĩñáña. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tii Saulo. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re sãĩgṹ̶ tiii. 12 Cũ̶ũ̶ quẽẽgũ̶ tiiróbiro ate ĩñaãwĩ: Sĩcũ̶ Ananías wãmecu̶tigu̶ cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ sããati, cũ̶ũ̶rẽ ñaapeó tiiáwĩ, ĩñaãrõ jĩĩgũ̶, jĩĩyigu̶. 13 Ananías jĩĩyigu̶: —Õpũ̶, pau̶ basocá queti wedeawã. Cũ̶ũ̶ Jerusalénpu̶ niigũ̶, mu̶u̶rẽ padeoráre ñañarõ tiigú̶ tiiáyigu̶. 14 Ãno macãrãcãrẽ mu̶u̶rẽ padeoráre ñeegũ̶ jeaayigu̶. Paiaré dutirá dutirigue cu̶oáyigu̶, jĩĩyigu̶ Ananías. 15 Jesús cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Wáagu̶a. Yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ yée quetire wedegu̶du̶re besetoawu̶. Cũ̶ũ̶ niipetire dita macãrãrẽ, cṹ̶ã õpãrãrẽ́, Israelya põna macãrãrẽ wedewarucugu̶ wáagu̶daqui. 16 “Jesuré padeóa” cũ̶ũ̶ jĩĩrémena cũ̶ũ̶ bayiró ñañarõ netõã́darere yu̶u̶ basiro cũ̶ũ̶rẽ masĩrĩ tiigú̶da, jĩĩyigu̶. 17 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩãri siro, Ananías toopú̶ wáa, tiiwiipú̶ sããwa, Saulore ñaapeó, jĩĩyigu̶: —Yáa wedegu̶, marĩ Õpũ̶ Jesús, mu̶u̶ maapu̶ atiri bauárigu̶, yu̶u̶re ticocoawĩ, mu̶u̶rẽ “ĩñaãrõ sũcã” jĩĩgũ̶. “Espíritu Santo mu̶u̶mena niiãrõ”, jĩĩcoawĩ, jĩĩyigu̶. 18 Máata cũ̶ũ̶ capearipu̶ wai nu̶tũ̶rĩ́ tiiróbiro bauré tusaarigue ñaacodiayiro. Ãñurõ ĩñayigu̶ sũcã. Ĩña, wũ̶mu̶nu̶cã, wãmeõtinoyigu̶. 19 Too síro yaa, tutuajõãyigu̶ sũcã. Jesuré padeorá Damascopu̶ niirã́mena yoasãñurĩ pu̶tu̶áyigu̶. 20 Máata judíoa neãré wiseripu̶ “Jesús Cõãmacũ̶ macũ̶ niiĩ” jĩĩrére wedenu̶cãyigu̶. 21 Niipetira cũ̶ũ̶ wederi tu̶orá, tu̶omaníjõãyira. —Ãni Jerusalénpu̶ niigũ̶, Jesuré padeoráre ñañarõ tiirígu̶ra niiĩrã. Ãnopú̶cãrẽ Jesuré padeoráre ñeegũ̶ atigu̶ tiimíãyigu̶, Jerusalénpu̶ cṹ̶ãrẽ néewa, paiaré dutirápu̶re ticogu̶du̶, jĩĩyira. 22 Saulope cũ̶ũ̶ wederécõrõ jõõpemena nemorṍ wedemu̶ãnu̶cãyigu̶. Wãcũtutuaremena “Jesús diamacṹ̶rã Cõãmacũ̶ beserigu̶ niiĩ” jĩĩ ẽñopetíjãyigu̶. Ateména Damasco macãrã judíoare jĩĩwisiojãrucuyigu̶. 23 Yoari siro, judíoa neã, Saulore sĩãdutíadarere wedeseyira. 24 Cũ̶ũ̶pe cũ̶ũ̶rẽ sĩãã́dare quetire tu̶ojã́yigu̶. Cṹ̶ã bú̶recori, ñamirĩ́, tiimacã witiwarepu̶ cotemiyira, cũ̶ũ̶rẽ sĩãã́dara. 25 Teero tiirá, ñamipu̶ Saulo buerá cũ̶ũ̶rẽ “dutiwáya” jĩĩ, pairí piimena cũ̶ũ̶rẽ sãã, tiimacã sãnirõ macã sopegãpu̶ duunu̶nú̶sediocoyira. 26 Cũ̶ũ̶ Jerusalénpu̶ jeagu̶, ãpẽrã́ Jesuré padeorámena niidu̶gamiyigu̶. Niipetira “cũ̶ũ̶ Jesuré padeogú̶ mee niiĩ” jĩĩ, cuiyira. 27 Cṹ̶ã cuipacari, Bernabé cũ̶ũ̶rẽ tiiápugu̶, Jesús beserira pu̶topu̶ néewayigu̶. Toopú̶ jea, Saulo maapu̶ Jesuré ĩñariguere, cũ̶ũ̶ cũ̶ũ̶mena wedeseriguere, cũ̶ũ̶ Damascopu̶ Jesuyé quetire wãcũtutuaremena wederiguere wedeyigu̶. 28 Bernabé wederipu̶, Saulo cṹ̶ãmena niinu̶cãyigu̶. Jerusalénpu̶cãrẽ wãcũtutuaremena Jesuyé quetire wedeyigu̶. 29 Ãpẽrã́ judíoa griegoaye wedeseramena cãmerĩ́ sãĩñá, wedeseyigu̶. Cṹ̶ãpe cũ̶ũ̶rẽ sĩãdu̶gápacara, deero tii sĩãmasĩ́riyira. 30 Cṹ̶ã teero tiidu̶gári ĩñarã, ãpẽrã́ Jesuré padeorá cũ̶ũ̶rẽ néebuayira Cesareapu̶. Toopú̶mena cũ̶ũ̶rẽ Tarsopu̶ ticocoyira sáa. 31 Teebu̶recorimena Jesuré padeorá yeerisãyira. Jõõpemena niipetira Judea, Galilea, Samaria macãrã nemorṍ wãcũtutua, padeonemóyira. Jesús dutirére quioníremena tiirucújãyira. Espíritu Santo tiiápuremena pau̶ ãpẽrã́ Jesuré padeohéra niiãrira padeonu̶cã́yira. 32 Pedro niipetire macãrĩpu̶re ĩñanetõgũ̶, Jesuré padeorá Lida macãpu̶ niirã́rẽ ĩñagũ̶ jeayigu̶. 33 Toopú̶ sĩcũ̶ bu̶ajeáyigu̶. Ocho cũ̶marĩ netõyíro cũ̶ũ̶ wáamasĩhẽgũ̶ pesaró. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Eneas. 34 Pedro cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Eneas, Jesucristo mu̶u̶rẽ netõnéĩ. Wũ̶mu̶nu̶cãña. Mu̶u̶ cõãrṍrẽ ĩñanoña, jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, máata Eneas wũ̶mu̶nu̶cãyigu̶. 35 Niipetira Lida, Sarón macãrĩ macãrã cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã, cṹ̶ãcã Jesuré padeonu̶cã́yira. 36 Jope wãmecu̶tiri macãpu̶ sĩcõ numiṍ Jesuré padeogó niiyigo. Coo wãmecu̶tiyigo Tabita. Griegoayemena coo wãme Dorcas niiyiro. Coo ãñurõ tiirucújãyigo. Bóaneõrãrẽ ãñurõ tiiápuyigo. 37 Teebu̶recorire diarecu̶ti, diajõãyigo. Coo diaari siro, cṹ̶ã tiirucúrobirora cooya õpũ̶ũ̶rẽ coseyíra. Cosetóanu̶cõ, sicatatia ũ̶mu̶ã́rõ macã tatiapu̶ péoyira. 38 Jope Lida pu̶togã niicu. Teero tiirá, Jope macãrã Jesuré padeorá “Pedro Lidapu̶ niiãyigu̶” jĩĩrĩ tu̶orá, ũ̶mu̶ã́ pu̶arã́rẽ “Pedro boyero atiaro” jĩĩ duticoyira. 39 Cṹ̶ã Lidapu̶ jeari, máata Pedro cṹ̶ãmena wáayigu̶. Toopú̶ jeari, coo diaarigo pesarí tatiapu̶ cũ̶ũ̶rẽ néemu̶ãwayira. Tiitatiapu̶ wapewia numiã Pedro wesa neãnu̶cãyira. Cṹ̶ã utirara, docasãñare, apeyé suti sotoá sãñaré coo catigo cṹ̶ãrẽ jeebosáriguere ẽñoyíra. 40 Pedro niipetirare witiwadutiyigu̶. Cṹ̶ã witiwaari siro, ñicãcoberimena jeacũmu, Cõãmacũ̶rẽ sãĩyígu̶. Sãĩtóa, cãmenu̶cã́, diaarigore jĩĩyigu̶: —Tabita, wũ̶mu̶nu̶cãña. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, coo capearire ĩñapõ, Pedrore ĩñagõrã, jeaconuãyigo. 41 Cooya wãmopu̶ ñee, coore wéemu̶õnu̶cõyigu̶. Wapewia numiãrẽ, ãpẽrã́ Jesuré padeorámena sããatiduti, catigópu̶ wiyayígu̶. 42 Niipetiro Jopepu̶ tu̶osesájõãyira. Teero tiirá, pau̶ Jesuré padeonu̶cã́yira. 43 Pedro Jopepu̶re peebu̶recori Simón wáicu̶ra caseri quẽnogṹ̶ya wiipu̶ pu̶tu̶áyigu̶.

Hechos 10

1 Cesareapu̶ sĩcũ̶ cien surara dutigú̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Cornelio. Tii põna macãrã surara wãmecu̶tiyira Italiano. 2 Cornelio ãñuniyigu̶. Cũ̶ũ̶ya wii macãrã niipetira Cõãmacũ̶rẽ quioníremena ĩña, padeorá niiyira. Cornelio judíoa bóaneõrãrẽ niyeru ticorucuyigu̶. Cõãmacũ̶rẽ sãĩrucújãyigu̶. 3 Sicabu̶reco ñamica tres niirĩ, cãnirípacu̶, quẽẽgũ̶ tiiróbiro ĩñayigu̶. Ángele cũ̶ũ̶ pu̶to sããjeari ãñurõ ĩñajãyigu̶. —Cornelio, jĩĩyigu̶. 4 Cornelio bayiró cuiremena ĩñayigu̶ cũ̶ũ̶rẽ. —¿Deero jĩĩĩ? jĩĩ yu̶u̶yigu̶. Ángele cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Cõãmacũ̶ mu̶u̶ sãĩrucúrere “jáu̶” jĩĩãwĩ. Mu̶u̶ bóaneõrãrẽ niyeru ticorécãrẽ u̶seniremena ĩñaãwĩ. 5 Jope wãmecu̶tiri macãpu̶ mu̶u̶ ũ̶mu̶ã́rẽ ticocoya. Simón Pedro wãmecu̶tigu̶re atidutiya. 6 Cũ̶ũ̶ wáicu̶ra caseri quẽnogṹ̶ya wiipu̶ niiqui. Cũ̶ũ̶cã wãmecu̶tii Simón. Cũ̶ũ̶ya wii pairímaa wesapu̶ niiã, jĩĩyigu̶. 7 Ángele cũ̶ũ̶rẽ wedetoa, wáajõãyigu̶. Cũ̶ũ̶ wáaari siro, Cornelio cũ̶ũ̶ya wii padecotera pu̶arã́rẽ, sĩcũ̶ surara cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ tiiápugu̶re atidutiyigu̶. Suraracã Cõãmacũ̶rẽ padeogú̶ra niiyigu̶. 8 Niipetire cṹ̶ãrẽ wedetoa, Jopepu̶ ticocoyigu̶. 9 Apebú̶reco coeritó niirĩ, cṹ̶ã Jopepu̶ jeaadaara tiiyíra. Pedro cũ̶ũ̶ niirí wii sotoapu̶ Cõãmacũ̶rẽ sãĩgṹ̶ mu̶ãwayigu̶. 10 Ju̶abóanu̶cãgũ̶, yaadu̶gayigu̶. Tiiwií macãrã cṹ̶ã yaaré doarí, cãnirípacu̶, quẽẽgũ̶ tiiróbiro ĩñayigu̶. 11 Ũ̶mu̶ã́se pã́õrĩ ĩñayigu̶. Toopú̶ sicaró sutiróbiro baurí caseroca ditapu̶ diiátiyiro. Bapari wesari siaríro niiyiro. 12 Tiicasero popeapu̶re niipetiracõrõ wáicu̶ra páira, yepapu̶ wéera, wu̶u̶rá sãñayira. 13 Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶rẽ wedeseri tu̶oyígu̶: —Jã́ã, Pedro, ãniãrẽ sĩãyáya, jĩĩyigu̶. 14 Pedrope cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Yaaria, yu̶u̶ Õpũ̶. Ñañarã́ ũ̶sã judíoa yaaya manirã́no niiĩya. Yu̶u̶ ãniãnorẽ yaahegu̶ niitu̶, jĩĩyigu̶. 15 Wedeseri tu̶onemóyigu̶: —Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ “ãñurã́ niiĩya” jĩĩrã́rẽ mu̶u̶pe “ñañarã́, yaaya manirã́no niiĩya” jĩĩrijãña, jĩĩyigu̶. 16 Ĩtĩã́rĩ wedeseari siro, máata tiicasero ũ̶mu̶ã́sepu̶ mu̶ãjõãyiro sũcã. 17 Pedro bayiró wãcũrecu̶tiyigu̶. “¿Deero jĩĩdu̶garo tiigári tee yu̶u̶ quẽẽgũ̶ tiiróbiro ĩñaãrigue?” jĩĩ wãcũyigu̶. Teeré cũ̶ũ̶ wãcũgũ̶ tiirí, Cornelio ticocoarira jeayira. “Simónya wii ¿noopú̶ niiĩ?” jĩĩ sãĩñáãri siro, cũ̶ũ̶ya wiipu̶ jeayira. 18 Jea, bayiró bu̶su̶rómena sãĩñáyira: —¿Simón Pedro wãmecu̶tigu̶ atiwiiré niiĩ? jĩĩyira. 19 Pedro cũ̶ũ̶ ĩñaãriguere wãcũgũ̶ tiirí, Espíritu Santo cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Ĩtĩã́rã ũ̶mu̶ã mu̶u̶rẽ ãmaãrã tiiíya. 20 Boyero diiwágu̶a. Cṹ̶ãmena wáagu̶a. “Cṹ̶ã judíoa mee niiĩya; yu̶u̶ cṹ̶ãmena wáari, ñañanibocu”, jĩĩ wãcũrijãña. Yu̶u̶ cṹ̶ãrẽ ticocoawũ̶, jĩĩyigu̶. 21 Pedro diiwá: —Yu̶u̶ niiã mú̶ã ãmaãgũ̶. ¿Deero tiirónomena atiarĩ mú̶ã? jĩĩyigu̶. 22 Cṹ̶ã yu̶u̶yira: —Sĩcũ̶ cien surara dutigú̶ Cornelio wãmecu̶tigu̶ ticocoawĩ. Cũ̶ũ̶ basocú̶ ãñugṹ̶, Cõãmacũ̶rẽ quioníremena ĩñagṹ̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶rẽ niipetira judíoa “ãñuniĩ” jĩĩĩya. Sĩcũ̶ ángele cũ̶ũ̶rẽ bauá, cũ̶ũ̶ya wiipu̶ mu̶u̶rẽ atiaro jĩĩyigu̶, mu̶u̶ wederére tu̶oáro jĩĩgũ̶, jĩĩyira. 23 Cṹ̶ã jĩĩãriguere tu̶ogú̶, Pedro cṹ̶ãrẽ sããatiduti, cũ̶ũ̶ niirí wiipu̶ cãnidutíyigu̶. Apebú̶reco cṹ̶ãmena wáajõãyigu̶. Ãpẽrã́ tiimacã Jope macãrã Jesuré padeorá cũ̶ũ̶rẽ bapacu̶tiwayira. 24 Apebú̶recope jeayira Cesareapu̶re. Corneliope cũ̶ũ̶ya wederare, cũ̶ũ̶ menamacãrãrẽ néõ, yueyigu̶. 25 Pedro toopú̶ jeari, Cornelio cũ̶ũ̶rẽ bocagu̶ witiwayigu̶. Toopú̶ quioníremena cũ̶ũ̶rẽ padeogú̶, ñicãcoberimena jeacũmumiyigu̶. 26 Pedro cũ̶ũ̶rẽ wéemu̶õco: —Nucũña; yu̶u̶cã basocú̶ niiã, jĩĩyigu̶. 27 Pedro cũ̶ũ̶mena wedeapugu̶ sããwayigu̶. Toopú̶ sããjeagu̶, pau̶ basocá neããrirare bu̶ajeáyigu̶. 28 Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Ũ̶sã judíoare dutirére mú̶ã ãñurõ masĩcu. Mú̶ã judíoa niihẽrãye wiseripu̶re naĩrõ sããwadutiria. Mú̶ãrẽ naĩrõ bapacu̶tidutiria. Teero niipacari, yu̶u̶re Cõãmacũ̶ apepõná macãrãrẽ “ñañarã́ niiĩya” jĩĩdutiriawĩ. 29 Teero tiigú̶, ãniã yu̶u̶re “jãmu̶” jĩĩrĩ, atiawũ̶. “Wáaria”, jĩĩriawũ̶. Yu̶u̶ masĩdu̶gaga; mú̶ã ¿deero tiiádara yu̶u̶re atidutiarĩ? jĩĩ sãĩñáyigu̶. 30 Cornelio cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Mecũ̶ãmena bapari bu̶recori netõã, ate wáari siro: Yu̶u̶ ati horanorã atiwií yáa wiipu̶ beti, Cõãmacũ̶rẽ sãĩgṹ̶ tiiáwũ̶. Wãcũña manirṍ sĩcũ̶ ũ̶mu̶ suti asiyáre sãñarigu̶ bauáawĩ yu̶u̶ pu̶topu̶. 31 Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re jĩĩãwĩ: “Cornelio, Cõãmacũ̶ mu̶u̶ sãĩrére tu̶oáwĩ. Mu̶u̶ bóaneõrãrẽ niyeru ticorécãrẽ u̶seniremena ĩñaãwĩ. 32 Teero tiigú̶, Jopepu̶ mu̶u̶ ũ̶mu̶ã́rẽ ticocoya. Simón Pedro wãmecu̶tigu̶re atidutiya. Cũ̶ũ̶ wáicu̶ra caseri quẽnogṹ̶ya wiipu̶ niiqui. Cũ̶ũ̶cã wãmecu̶tii Simón. Cũ̶ũ̶ya wii pairímaa wesapu̶ niiã”, jĩĩ wedeawĩ yu̶u̶re. 33 Teero tiigú̶, máata atidutigu̶ ticocoawũ̶. Mu̶u̶ ãñurõ tiigú̶ atiayu. Marĩ niipetira Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ niiã. Niipetire mu̶u̶rẽ Cõãmacũ̶ wededutiariguere wedeya. Tu̶oádara tiia, jĩĩyigu̶. 34 Pedro wedeyigu̶: —Yu̶u̶ mecũ̶tígã tu̶omasĩ́ã: Cõãmacũ̶ niipetirare sĩcãrĩbíro ĩñaqui. 35 Niipetire põnarĩ macãrã cũ̶ũ̶rẽ quioníremena ĩñarã́rẽ, cũ̶ũ̶ booré tiiráre bocaqui. 36 Mú̶ã masĩcu: Cõãmacũ̶ Israelya põna macãrãrẽ cũ̶ũ̶ye quetire ticocorigu̶ niiwĩ, Jesucristomena ãñurõ niirecu̶tirere bu̶aáro jĩĩgũ̶. Jesucristo niipetira Õpũ̶ niiĩ. 37 Niipetiropu̶ ũ̶sã judíoa niirí ditapu̶ wáariguere tu̶ojĩ́yu mú̶ãcã. Teeré tiinu̶cã́wũ̶ Galileapu̶, Juan basocáre “wãmeõtidutiya” jĩĩãri siro. 38 Cõãmacũ̶ Jesús Nazaret macã macũ̶rẽ tutuare ticorigu̶ niiwĩ. Espíritu Santo cũ̶ũ̶mena niirĩ tiirígu̶ niiwĩ. Jesús cũ̶ũ̶ noo wáaro ãñuré tiiwáwi. Niipetira wãtĩ ñañarõ tiirírare netõnéwĩ. Teeré tiiwí, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶mena niirĩ. 39 ’Ũ̶sã judíoa niirí ditapu̶re, Jerusalénpu̶re cũ̶ũ̶ tiiríguere ũ̶sã ĩñapetijãwũ̶. Cũ̶ũ̶rẽna ãpẽrã́ curusapu̶ páabiatu sĩãdutíwa. 40 Cõãmacũ̶pe itiábu̶reco siro cũ̶ũ̶rẽ masõrigu̶ niiwĩ. Masõãri siro, ũ̶sã pu̶topu̶ cũ̶ũ̶rẽ bauánemorĩ tiirígu̶ niiwĩ. 41 Basocá niipetirare bauáriwi. Ũ̶sãrẽ bauáwi. Ũ̶sãrẽ tíatopu̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ niiwĩ, Jesús tiiádarere ĩñapetijããrõ jĩĩgũ̶. Cũ̶ũ̶rẽ masõãri siro, ũ̶sã cũ̶ũ̶mena yaa, sĩni tiiwú̶. 42 Ũ̶sãrẽ cũ̶ũ̶ye quetire wededutiwi. “Basocá catiráre, diarirare wapa tiigú̶du̶re cṹũrigu̶ niiwĩ Cõãmacũ̶ Jesuré” jĩĩrére wededutiwi ũ̶sãrẽ. 43 Cõãmacũ̶ niipetira Jesuré padeoráre cũ̶ũ̶mena cṹ̶ã ñañaré tiirére acabógu̶daqui. Teeré jóarira niiwã niipetira profetas, jĩĩyigu̶. 44 Pedro teero jĩĩrĩrã, Espíritu Santo diijeáyigu̶ Pedro wederére tu̶orápu̶re. 45 Teero tiirá, cṹ̶ã ãpẽrãyémena wedesenu̶cãyira masĩripacara. Cõãmacũ̶rẽ “ãñuniã mu̶u̶” jĩĩ, u̶senire ticoyira. Judíoa Pedrore bapacu̶tiatiarira teeré tu̶orá, tu̶omaníjõãyira. —¡Acuéi! Judíoa niihẽrãpu̶cãrẽ Cõãmacũ̶ Espíritu Santore niigũ̶ jeari tiii, jĩĩyira. 47 Pedro jĩĩyigu̶: —Cõãmacũ̶ Espíritu Santore ticoi ãniãcãrẽ marĩ judíoare tiirírobirora. Teero tiirá, “wãmeõtirijãña” jĩĩ cãmotámasĩria, jĩĩyigu̶. 48 Teero tiigú̶, cṹ̶ãrẽ Jesucristo wãmemena wãmeõtidutiyigu̶. Too síro cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —Ãnopú̶ pu̶tu̶ácũmuña ména sĩquẽ bu̶recori ũ̶sãmena, jĩĩyira. Teero tiigú̶, cṹ̶ãmena pu̶tu̶áyigu̶.

Hechos 11

1 Jesús beserira, Jesuré padeorá Judeapu̶ niirã́ atequetí tu̶oyíra: “Judíoa niihẽrã Cõãmacũ̶ye quetire booáyira” jĩĩrére tu̶oyíra. 2 Teero tiirá, Pedro Jerusalénpu̶ pu̶tu̶ajeari, judíoa Jesuré padeorá sĩquẽrã cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáyira: 3 —Mu̶u̶ judíoa niihẽrãya wiipu̶ sããwayiro. Cṹ̶ãmena yaayiro, jĩĩyira. 4 Pedro cũ̶ũ̶rẽ toopú̶ wáariguere ãñurõ wedemu̶ãnu̶cãyigu̶ cṹ̶ãrẽ: 5 —Yu̶u̶ Jopepu̶ niigũ̶, súubusegu̶ tiiwú̶. Yu̶u̶ cãnirípacu̶, quẽẽgũ̶ tiiróbiro ĩñawũ̶. Ũ̶mu̶ã́sepu̶ sicaró sutiróbiro baurí caseroca yu̶u̶ pu̶topu̶ diiátiwu̶. Too bapari wesari siaríro niiwũ̶. 6 Yu̶u̶ tiicasero popeapu̶ niirére ĩña, “¿ñeenó niiĩ?” jĩĩ wãcũgũ̶, ĩñaquẽnowũ̶. Niipetira wáicu̶ra páira, macãnu̶cũ̶ macãrã, yepapu̶ wéera, wu̶u̶rá sãñawã. 7 Yu̶u̶ teeré ĩñarĩ, sĩcũ̶ yu̶u̶re wedeseri tu̶owú̶: “Jã́ã, Pedro, ãniãrẽ sĩãyáya”, jĩĩwĩ. 8 Yu̶u̶pe cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wu̶: “Yaaria, yu̶u̶ Õpũ̶. Ñañarã́ ũ̶sã judíoa yaaya manirã́no niiĩya. Yu̶u̶ ãniãnorẽ yaahegu̶ niitu̶”, jĩĩwũ̶. 9 Ũ̶mu̶ã́sepu̶ wedesegu̶ yu̶u̶re jĩĩnemowĩ: “Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ ‘ãñurã́ niiĩya’ jĩĩrã́rẽ mu̶u̶pe ‘ñañarã́, yaaya manirã́no niiĩya’ jĩĩrijãña”, jĩĩwĩ. 10 Ĩtĩã́rĩ wedeseari siro, niipetiremena ũ̶mu̶ã́sepu̶ mu̶ãjõãwũ̶. 11 ’Teero wáarira, ĩtĩã́rã ũ̶mu̶ã Cesarea macãrã yu̶u̶ pu̶to ticocoarira jearira niiwã yu̶u̶ niirí wiipu̶re. 12 Espíritu Santo yu̶u̶re cṹ̶ãmena wáadutiwi. “ ‘Cṹ̶ã judíoa mee niiĩya; yu̶u̶ cṹ̶ãmena wáari, ñañanibocu’, jĩĩ wãcũrijãña”, jĩĩwĩ. Ãniã seis Jesuré padeorá yu̶u̶mena jeawa. Ũ̶sã toopú̶ jea, yu̶u̶re boocórigu̶ya wiipu̶ sããjeawu̶. 13 Ũ̶sã toopú̶ sããjeari, tiiwií macũ̶ ũ̶sãrẽ wedewi: “Sĩcũ̶ ángele yáa wiipu̶ nucũrĩ ĩñaãwũ̶. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re jĩĩãwĩ: ‘Jopepu̶ mu̶u̶ ũ̶mu̶ã́rẽ ticocoya. Cṹ̶ãrẽ Simón Pedro wãmecu̶tigu̶re atidutiya. 14 Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶yere mu̶u̶rẽ wedegu̶daqui. Mu̶u̶, mu̶u̶ya wii macãrãmena netõnéãdare quetire wedegu̶daqui’, jĩĩ wedeawĩ yu̶u̶re ángele”, jĩĩwĩ. 15 ’Yu̶u̶ cṹ̶ãrẽ wedesenu̶cãrĩrã, sicato marĩrẽ diijeárirobirora Espíritu Santo diijeárigu̶ niiwĩ cṹ̶ãpu̶re. 16 Teeré ĩñagũ̶, Jesús marĩ Õpũ̶ jĩĩriguere wãcũwũ̶: “Juan mú̶ãrẽ ocoména wãmeõtiwi. Yu̶u̶ Pacu̶peja nemorṍ ãñurõ tiigú̶daqui mú̶ãrẽ. Péerogã siro Espíritu Santore ticodiocogu̶daqui”, jĩĩwĩ. 17 Teero tiigú̶, yu̶u̶ wãcũtu̶: “Cõãmacũ̶ marĩrẽ ticodiocorirobirora cṹ̶ãrẽ ticodiocorigu̶ niiwĩ, cṹ̶ã Jesucristo marĩ Õpũ̶rẽ padeorí. Teero tiigú̶, yu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́masĩritu̶”, jĩĩyigu̶ Pedro. 18 Cũ̶ũ̶ tee jĩĩrĩ tu̶orá, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩnemoriyira sáa. Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyira: —Judíoa niihẽrãcã cṹ̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasorá, Cõãmacũ̶ netõnérira niiãdacua. Cṹ̶ãcãrẽ catiré petihére ticogu̶daqui, jĩĩyira. 19 Judíoa Estebanrẽ sĩãrí siro, Jesuré padeoráre ñañarõ netõrĩ́ tiiyíra. Teero tiirá, dutibatéjõãyira. Ãpẽrã́ Fenicia ditapu̶, ãpẽrã́ Chipre nu̶cũ̶rõpu̶, ãpẽrã́ Antioquíapu̶ jeayira. Cṹ̶ã toopú̶ jeara, judíoa dícu̶re Jesuyé quetire wedeyira. 20 Sĩquẽrã cṹ̶ãmena dutiwárira Antioquíapu̶ jea, judíoa niihẽrãcãrẽ wedeyira. Cṹ̶ã Chipre macãrã, Cirene macãrã niiyira. “Jesús marĩrẽ netõnégũ̶ niipetira Õpũ̶ niiĩ”, jĩĩ wedeyira. 21 Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ ãñurõ tiiápuyigu̶. Teero tiirá, pau̶ too macãrã Jesuré padeonu̶cã́yira. 22 Jerusalén macãrã Jesuré padeorá tee quetire tu̶oyíra. Teeré tu̶orá, Bernabére Antioquíapu̶ ticocoyira. 23 Cũ̶ũ̶ tiimacãpu̶ jea, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ tiiápurere ĩña, bayiró u̶seniyigu̶. Cṹ̶ãrẽ wãcũtutuare tico, wedeyigu̶: —Jesuré mú̶ã wãcũdurijãña. Cũ̶ũ̶ dutirére ãñurõ tiirucújãña, jĩĩyigu̶. 24 Cũ̶ũ̶ ãñuniwĩ. Espíritu Santo cũ̶ũ̶mena niirigu̶ niiwĩ. Ãñurõ Cõãmacũ̶rẽ padeorucúrigu̶ niiwĩ. Pau̶ basocá cũ̶ũ̶ wedeserere tu̶orá Jesuré padeoyíra. 25 Bernabé Antioquíapu̶ niigũ̶, Tarsopu̶ Saulore ãmaãgũ̶ jeayigu̶. 26 Cũ̶ũ̶rẽ bu̶ajeá, Antioquíapu̶ néepu̶tu̶ayigu̶. Cṹ̶ã tiimacãpu̶re Jesuré padeorámena sicacũ̶ma niiyira. Pau̶ basocáre bueyira. Toopú̶ Jesuré padeoráre “cristiano” jĩĩnu̶cãyira. 27 Teebu̶recorire Jerusalén macãrã profetas Antioquíapu̶ jeayira. 28 Sĩcũ̶ cṹ̶ãmena jearigu̶ wãmecu̶tiyigu̶ Agabo. Cũ̶ũ̶ Espíritu Santo masĩré ticorémena wedeyigu̶: —Niipetiropu̶ ju̶abóare wáaadacu, jĩĩyigu̶. Ju̶abóare wáawu̶ Claudio romanuã õpũ̶ niirito. 29 Teeré tu̶orá, Jesuré padeorá cãmerĩ́ wedeseyira: —Marĩ niyeru ticocoada Judeapu̶ niirã́rẽ Jesuré padeoráre. Marĩ cu̶oró jeatuaro ticocoada, jĩĩyira. 30 Cṹ̶ã jĩĩrirobirora niyerure néõ, Bernabé, Saulomena ticocoyira Judeapu̶re. Cṹ̶ãrẽ jĩĩyira: —Ateré ticowa bu̶toá dutiráre, jĩĩyira.

Hechos 12

1 Teebu̶recorire Herodes Judea dita õpũ̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ sĩquẽrã Jesuré padeoráre ñañarõ tiiápeyigu̶. 2 Juan sõwũ̶ Santiagore espadamena sĩãdutíyigu̶. 3 Cũ̶ũ̶rẽ sĩãrĩ́ ĩñarã, judíoa u̶seniyira. Cṹ̶ã u̶senirĩ ĩñagũ̶, Pedrore ñeeduti, peresuwiipu̶ sõnecodutiyigu̶. Baparipõna surara waso, cũ̶ũ̶rẽ coterucuyira. Sicapõna macãrã bapari dícu̶ niiyira. Pascua bu̶recori niirĩ, Herodes teero tiiyígu̶. “Pascua bu̶recori siro Pedrore néewioneco, basocá ĩñacoropu̶ sĩãdutígu̶da”, jĩĩ wãcũmiyigu̶. 5 Teero tiirá, Pedrore cotemiyira peresuwiipu̶. Cũ̶ũ̶ toopú̶ niirĩ, Jesuré padeorápe Cõãmacũ̶rẽ bayiró sãĩrã́ tiiyíra. 6 Herodes cũ̶ũ̶rẽ sĩãdutíadari su̶guero macã ñamirẽ Pedro surara pu̶arã́ decopu̶ cãnigṹ̶ tiiyígu̶. Cõmedá pu̶adámena siatúnoyigu̶. Ãpẽrã́ surara sopepú̶ peresuwiire cotera tiiyíra. 7 Wãcũña manirṍ sĩcũ̶ ángele cũ̶ũ̶ niirṍpu̶ bauáyigu̶. Ãñurõ bóejõãyiro. Cũ̶ũ̶rẽ warupu̶ paacaré, wãcõyígu̶. —Boyero wũ̶mu̶nu̶cãña, jĩĩyigu̶ ángele. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, cõmedári Pedroye wãmorĩrẽ siatúaredari jõãcódiayiro. 8 —Sitũrṹda siatúya. Mu̶u̶ye sapature sãñaña, jĩĩyigu̶. Pedro cũ̶ũ̶ jĩĩrirobirora tiiyígu̶. —Mu̶u̶yaro sutiró sotoá macãrõ sãñaña. Jãmu̶, yu̶u̶re nu̶nu̶ñá, jĩĩyigu̶. 9 Pedro cũ̶ũ̶ siro nu̶nu̶witíwayigu̶. “¿Diamacṹ̶rã niigari ate ángele yu̶u̶re néewitiware? Apetó tiigú̶, quẽẽgũ̶ tiibócu”, jĩĩ wãcũmiyigu̶ cũ̶ũ̶peja. 10 Surara niisu̶guerare netõwáyira. Too síro surara ãpẽrãrẽ́ netõwáyira. Tiiwií sããwaro cõme sopepãma niirṍpu̶ jeayira. Tiipãma basiro pã́õjõãyiro. Cṹ̶ã tiisopere witiwayira. Maapu̶ yoasãñurõ wáa, ángele ditijõãyigu̶. 11 Pedro ãñurõ tu̶omasĩ́nu̶cãjea, wãcũyigu̶: “Diamacṹ̶rã niiãyu yu̶u̶ ĩñaãrigue. Niirṍrã Cõãmacũ̶ yu̶u̶re netõnégũ̶du̶ ángelere ticocoayi, Herodes sĩãríjããrõ jĩĩgũ̶. Judíoa niipetire yu̶u̶re ñañarõ wáare ĩñadu̶garere cãmotáayi”, jĩĩ wãcũyigu̶. 12 Teeré masĩtoa, wáajõãyigu̶ Juan Marcos pacoya wiipu̶. Coo wãmecu̶tiyigo María. Tiiwiipú̶re pau̶ basocá neã, Cõãmacũ̶rẽ sãĩrã́ tiiyíra. 13 Toopú̶ jea, sicato sããrõ macã sopepãmapu̶ doteyigu̶. Tiiwií padegó, Rode wãmecu̶tigo, “¿noã niiĩ?” jĩĩ sãĩñágõ wáayigo. 14 Pedro wedeserere tu̶omasĩ́, bayiró u̶seniyigo. U̶senipaco, pã́õriyigo. Cãmecu̶tú̶sã, cṹ̶ãrẽ: —Pedro sopepú̶ niiãti, jĩĩ wedemiyigo. 15 —Mu̶u̶ teero jĩĩãmajãgõ tiia, jĩĩyira. —Diamacṹ̶rã jĩĩã, jĩĩyigo. —Too docare Pedrore cotegú̶ ángele niiqui, jĩĩmiyira. 16 Cṹ̶ã teero jĩĩcõãtorito, Pedro dotejãgũ̶ tiiyígu̶. Cṹ̶ã wáa, pã́õ, Pedrore ĩña, ĩñamanijõãyira. 17 Cṹ̶ãrẽ wãmomena wẽ́ẽtucoyigu̶, nocõrõ wedeseya jĩĩgũ̶. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ peresuwiipu̶ néewitiwaariguere wedeyigu̶. —Santiagore, ãpẽrã́ Jesuré padeoráre teeré wedeya, jĩĩyigu̶. Tiiwií niiãrigu̶ witi, wáajõãyigu̶ aperopú̶. 18 Bóeri surara Pedro manirĩ́ ĩñarã, bayiró wãcũpatiyira. “¿Deero wáaayiriye?” cãmerĩ́ jĩĩyira. 19 Herodes “Pedro maniã́wĩ” jĩĩrĩ tu̶ogú̶, surarare “ãmaãrã wáaya” jĩĩcoyigu̶. Cṹ̶ã ãmaãmiyira. Bu̶aríyira. Herodes Pedrore cotemiãrirare bayiró sãĩñárucu, cṹ̶ãrẽ sĩãjã́dutiyigu̶. Too síro Herodes Judea ditapu̶ niiãrigu̶ Cesareapu̶ niigũ̶ wáayigu̶. 20 Herodes bayiró cúayigu̶ Tiro, Sidón macãrĩ macãrãmena. Cṹ̶ã Herodeya ditapu̶ yaaré sãĩrucúyira. Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãmena cúagu̶, yaaré dúadutiriyigu̶. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã wáayira. Herodeyere dutibosagu̶mena tiiápure bu̶ayíra. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Blasto. Cũ̶ũ̶ tiiápuremena ãñurõ niirecu̶tirere sãĩyíra Herodere. 21 —Tiibu̶reco niirĩ, mú̶ãrẽ wedegu̶da, jĩĩyigu̶ Herodepe. Cũ̶ũ̶ jĩĩri bu̶reco jeari, Herodes cũ̶ũ̶ye õpũ̶ suti ãñurére sãña, õpũ̶ duirípĩrõpu̶ dui, basocáre wedeyigu̶. 22 Cũ̶ũ̶ teero wederi, basocá acaribíyira: —Ate sĩcũ̶ cõãmacũ̶ wederé niiã; basocú̶ wederé mee niiã, jĩĩyira. 23 Cũ̶ũ̶pe “niiria; yu̶u̶ basocú̶ niiã; cõãmacũ̶ mee niiã” jĩĩriyigu̶. Teero tiigú̶, wãcũña manirṍ ángele cũ̶ũ̶rẽ diarecu̶tiri tiiyígu̶. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ becoa yaasĩãjãyira. 24 Niipetiropu̶ Jesuyé queti sesajõãyiro. Teero tiirá, pau̶ Jesuré padeonemóyira. 25 Bernabé, Saulomena Jerusalénpu̶ Jesuré padeoráre tiiáputoa, cãmecópu̶tu̶ayira Antioquíapu̶. Juan Marcore cṹ̶ãmena néewayira.

Hechos 13

1 Antioquíapu̶re Jesuré padeorámena niiyira profetas, ãpẽrã́ Jesuyére buerá. Noquẽrã niiyira: Bernabé, Simón (cũ̶ũ̶rẽna “Ñíigũ̶” jĩĩyira), Lucio (Cirene macã macũ̶), Manaén (Herodes Galilea õpũ̶mena sĩcãrõména masãrigu̶), Saulo niiyira. 2 Sicabu̶reco cṹ̶ã beti, Cõãmacũ̶rẽ sãĩ, u̶senire ticora tiirí, Espíritu Santo cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Bernabé, Saulore beseya, yu̶u̶ cṹ̶ãrẽ “tiiyá” jĩĩrére tiirá wáari, jĩĩyigu̶. 3 Teero jĩĩrĩ tu̶o, beti, Cõãmacũ̶rẽ sãĩã́ri siro, cṹ̶ãrẽ ñaapeó, “wáaya” jĩĩyira. 4 Teero tiirá, Espíritu Santo ticocoarira niijĩrã, wáayira. Seleucia macãpu̶ búawasu̶gueyira. Too macãrã dooríwu̶mena wáa, Chipre nu̶cũ̶rõpu̶ jeayira. 5 Salaminapu̶ niirã, judíoa neãré wiseripu̶ Jesuyé quetire bueyira. Juan Marcos cṹ̶ãrẽ tiiápugu̶ wáayigu̶. 6 Tiimacã niiãrira wáa, tiinu̶cũ̶rõpu̶re Jesuyé quetire buesu̶gocojãyira. Tée apeniñá Pafos macãpu̶ buejeayira. Tiimacãpu̶re sĩcũ̶ judíoayu̶ yái tiiróbiro niigṹ̶rẽ bu̶ajeáyira. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Barjesús. “Yu̶u̶ profeta niiã”, jĩĩditonetõyigu̶. 7 Tiinu̶cũ̶rõ dutigú̶ bayiró masĩgṹ̶ menamacũ̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Sergio Paulo. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ye quetire tu̶odu̶gágu̶, Bernabé, Saulore su̶odutíyigu̶. 8 Cṹ̶ã jeari, yái tiiróbiro biigú̶ cṹ̶ã buerére cãmotádu̶gamiyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ Elimas jĩĩyira griegoayemena. Cũ̶ũ̶ tiinu̶cũ̶rõ dutigú̶ Jesuré padeorí booríyigu̶. 9 Saulo, ãpẽrã́ “Pablo” jĩĩgṹ̶, Espíritu Santo cũ̶ũ̶mena niirĩ, cũ̶ũ̶rẽ bayiró ĩña, 10 jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ jĩĩditorebu̶cu̶, mu̶u̶ booró tiigú̶, wãtĩ tiiróbiro tiigú̶, ãñuré tiirére ĩñatutigu̶ niiã mu̶u̶. Cõãmacũ̶ diamacṹ̶ wederére “diamacṹ̶ niiria” jĩĩ wedewisiogu̶ tiia. 11 Mu̶u̶rẽ mecũ̶tígã Cõãmacũ̶ ñañarõ tiigú̶daqui. Mu̶u̶ capeari ĩñahẽgũ̶ pu̶tu̶águ̶dacu; yoari muĩpũ bóerere ĩñaricu, tée Cõãmacũ̶ booró jeatuaro, jĩĩyigu̶ Pablo. Máata cũ̶ũ̶rẽ naĩtĩãjõãyiro. Paaã́manucũ, cũ̶ũ̶rẽ wéewaadarare ãmaãyigu̶. 12 Teero wáari ĩñagũ̶, tiinu̶cũ̶rõ dutigú̶ quioníremena Jesuyé buerére ĩñamanijõãgũ̶, Jesuré padeonu̶cã́yigu̶. 13 Pablo, cũ̶ũ̶ menamacãrãmena Pafopu̶ niiãrira tĩãwa, Panfilia ditapu̶ jeayira. Tiiditapu̶ jea, Pergepu̶ wáayira. Cṹ̶ã Pergepu̶ jeari, Juan Marcos cṹ̶ãrẽ toorá cṹũ, coecópu̶tu̶ayigu̶ Jerusalénpu̶. 14 Tiimacãpu̶ niiãrira wáayira apemacã́ Antioquíapu̶. Tiimacã Pisidia ditapu̶ pu̶tu̶áa. Judíoa yeerisãri bu̶reco niirĩ, cṹ̶ã neãrí wiipu̶ sããwa, duiyira. 15 Moisére dutiré cṹũriguere, profetas jóariguere buetoari, tiiwií dutirá cṹ̶ãrẽ wededutiyira: —Ũ̶sãya wedera, basocáre wededu̶gara, wedeya, cṹ̶ãrẽ wãcũtutuaaro jĩĩrã, jĩĩyira. 16 Pablo “jáu̶” jĩĩ, wũ̶mu̶nu̶cã, wãmo wẽ́ẽtuyigu̶, ditamaníña jĩĩgũ̶. Teero tiitóa, cṹ̶ãrẽ wedeyigu̶: —Yáa wedera Israelya põna macãrã, Cõãmacũ̶rẽ quioníremena ĩñarã́cã, yu̶u̶re tu̶oyá: 17 Cõãmacũ̶ Israelya põna macãrã Õpũ̶ niirigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ ũ̶sã ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ besecũrigu̶ niiwĩ. Cṹ̶ã ãpẽrãyé dita Egiptopu̶ niirĩ, cṹ̶ãrẽ pau̶ basocáputiri tiirígu̶ niiwĩ. Too síro cṹ̶ã tiiditapu̶ niirã́rẽ cũ̶ũ̶ tutuaremena néewitiatirigu̶ niiwĩ. 18 Cuarenta cũ̶marĩ basocá manirṍpu̶ cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ netõnu̶cã́riguere nu̶cãrígu̶ niiwĩ. 19 Too síro cṹ̶ã Canaán ditapu̶ jeari, tiidita macãrã siete põnarĩ macãrãrẽ cõãrĩ tiirígu̶ niiwĩ. Tiiditare ũ̶sã ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ cṹũrigu̶ niiwĩ. 20 Tiiditapu̶ cṹ̶ãrẽ cṹũãri siro, cuatrocientos cincuenta cũ̶marĩ niiyira. ’Cṹ̶ã toopú̶ niirĩ, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ queti beseadarare cṹũyigu̶. Tée profeta Samuel niiré bu̶recoripu̶ dutituyira. 21 Samuel niirito, basocá sĩcũ̶ cṹ̶ã õpũ̶ niigũ̶du̶re sãĩyíra. Cõãmacũ̶ cṹ̶ã õpũ̶rẽ sõnecoyigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Saúl. Cũ̶ũ̶ pacu̶ Cis wãmecu̶tiyigu̶. Cṹ̶ã Benjamínya põna macãrã niiyira. Saúl cuarenta cũ̶marĩ cṹ̶ã õpũ̶ niiyigu̶. 22 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ õpũ̶ niiré wionécoari siro, Daviré cṹ̶ã õpũ̶ sõnecoyigu̶. Cõãmacũ̶ Daviyé maquẽrẽ wedeyigu̶ basocáre: “Yu̶u̶ ĩñarĩ, David, Isaí macũ̶, yu̶u̶ tu̶sarére tiii. Niipetire yu̶u̶ tiidutírere tiigú̶du̶ niiĩ”, jĩĩyigu̶. 23 “Sĩcũ̶ David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶pu̶ Israelya põna macãrãrẽ netõnégũ̶du̶re ticocogu̶da”, jĩĩ wedeyigu̶ Cõãmacũ̶ ũ̶sã ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ. Jesús Cõãmacũ̶ jĩĩrigu̶ra niiĩ. 24 Jesús buenu̶cããdari su̶guero, Juan Israelya põna macãrãrẽ bueyueyigu̶: “Mú̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, waso, wãmeõtidutiya”, jĩĩyigu̶. 25 Juan cũ̶ũ̶ tiiré petiádaro tiirí, jĩĩyigu̶: “Yu̶u̶ mú̶ã wãcũgũ̶ mee niiã. Yu̶u̶ siro ãpĩ atiqui. Cũ̶ũ̶ ãñunetõgũ̶ niiqui. Yu̶u̶pe cũ̶ũ̶ du̶aró bú̶ri niigṹ̶ niiã”, jĩĩyigu̶. 26 ’Yáa wedera Abraham pãrãmerã niinu̶nu̶sera, Cõãmacũ̶rẽ quioníremena ĩñarã́cã, tu̶oyá. Cõãmacũ̶ marĩrẽ cũ̶ũ̶ netõnére quetire ticocorigu̶ niiwĩ. 27 Jerusalén macãrã, cṹ̶ãrẽ dutirácã Jesuré ĩñamasĩriyira. Cṹ̶ã yeerisãre bu̶recoricõrõ profetas jóariguere buepacara, tu̶omasĩ́riyira. Jesuré sĩãdutíri, tee jóaripũ jĩĩrõbirora tiiyíra. 28 Cũ̶ũ̶rẽ sĩãrĩ́ tiiréno wapa bu̶arípacara, Pilatore “sĩãdutíya cũ̶ũ̶rẽ” jĩĩ sãĩyíra. 29 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ jĩĩrõbirora cũ̶ũ̶rẽ tiipetíra, curusapu̶ niigṹ̶rẽ néedioco, ũ̶tãtutipu̶ cṹũmiyira. 30 Cõãmacũ̶pe cũ̶ũ̶rẽ diarigu̶pu̶re masõrigu̶ niiwĩ. 31 Jesús cũ̶ũ̶ masãri siro, pee bu̶recori bauáyigu̶ cũ̶ũ̶mena Galileapu̶ nii, Jerusalénpu̶ bapacu̶ti jearirare. Cṹ̶ãrã cũ̶ũ̶ masãrigu̶re ĩñarira basocáre wedeeya. 32 ’Ũ̶sãcã mú̶ãrẽ teeréna wedea. Cõãmacũ̶ marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ cũ̶ũ̶ jĩĩrirobirora 33 marĩrẽ cṹ̶ã pãrãmérã niinu̶nu̶serapu̶re teeré tiiẽ́ñoyigu̶. Tee Jesús diarigu̶pu̶re masõrigue niiã. Salmopũcãrẽ teeré biiro jóanoã: “Mu̶u̶ yu̶u̶ macũ̶ niiã. Mecũ̶ãmena yu̶u̶ mu̶u̶ pacu̶ niirére masĩãdacua”, jĩĩ jóarigue niiã. 34 Cũ̶ũ̶ diarigu̶pu̶ masõãdare, cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶ bóariadarecãrẽ biiro jóanoã: “Niipetire yu̶u̶ Daviré jĩĩriguecõrõ mu̶u̶rẽ ãñurõ tiiboságu̶dacu”, jĩĩ jóanoã. 35 Salmopũpu̶ David biiro jóarigu̶ niiwĩ sũcã: “Mu̶u̶ ‘bóarijããrõ’ jĩĩgũ̶dacu mu̶u̶ maĩgṹ̶rẽ”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 36 Davipé Cõãmacũ̶ dutirére tii, cũ̶ũ̶ dutirito macãrãrẽ tiiápu, too síro diajõã, cũ̶ũ̶rẽ yaaári siro, bóawejõãjĩyi. 37 Cõãmacũ̶ masõrigu̶pe bóaweririgu̶ niiwĩ. 38 Yáa wedera, yu̶u̶ mú̶ãrẽ wederére masĩrĩ booa. Mú̶ã Moisére dutiré cṹũriguere tiipacára, acabóre bu̶arícu. Jesuména, cũ̶ũ̶rẽ padeorá, tee niipetire acabóya maniríguere acabóre bu̶amasĩ́cu. 40 Profetas jóarigue mú̶ãrẽ wáari jĩĩrã, ãñurõ wãcũña. Biiro jóarira niiwã: 41 Mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ buijã́rã, ãñurõ tiiyá. Mú̶ã catiré bu̶recorire yu̶u̶ tiiádarere ẽñogṹ̶da. Ãpẽrã́ mú̶ãrẽ teeré ãñurõ wedepacari, padeorídojãcu. Teero tiirá, ĩñamanijõã, diajõããdacu mú̶ã, jĩĩ jóarira niiwã, jĩĩ wedeyigu̶ Pablo. 42 Cṹ̶ã witiwari, cṹ̶ãrẽ sãĩyíra: —Ape yeerisãri bu̶reco niirĩ, ateré buewa sũcã ũ̶sãrẽ, jĩĩyira. 43 Tiiwií neããrira witibatewara, pau̶ judíoa, judíoa niihẽrã Cõãmacũ̶rẽ u̶seniremena padeorá cṹ̶ãmena bapacu̶tiwayira. Pablo, Bernabé cṹ̶ãrẽ jĩĩyira: —Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticorére wãcũdurijãña. Cũ̶ũ̶rẽ padeorucújãña, jĩĩ wedeyira. 44 Apesemána yeerisãri bu̶reco niirĩ, niipetira tiimacã macãrã Cõãmacũ̶ye quetire tu̶oádara neãyira. 45 Pau̶ neãrĩ ĩñarã, judíoa bayiró pesucu̶tiyira. Teero tiirá, ñañarõ wedeseremena Pablo buerére “diamacṹ̶ niiria” jĩĩ buijã́yira. 46 Pablo, Bernabé teeré tu̶orá, cuiro manirṍ cṹ̶ãrẽ jĩĩyira: —Mú̶ã judíoare ãpẽrã́ su̶guero Cõãmacũ̶ye quetire bueró niirõ tiiwú̶. Mú̶ã teeré tu̶opacára, booría. “Cõãmacũ̶ catiré petihére ticorére cu̶obórano mee niiã”, jĩĩrã tiia mú̶ã. Teero tiirá, ũ̶sã mecũ̶tígãrẽ judíoa niihẽrãrẽ Cõãmacũ̶ye quetire bueadacu sáa. 47 Cõãmacũ̶ teeré jĩĩ dutirigu̶ niiwĩ ũ̶sãrẽ cũ̶ũ̶ye maquẽ jóaripũpu̶re: Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ sĩãwócore tiiróbiro cṹũã judíoa niihẽrãpu̶re. Yu̶u̶ netõnére quetire buegu̶dacu niipetire macãrĩpu̶, jĩĩ jóarigue niiã, jĩĩyigu̶ Pablo. 48 Teeré tu̶orá, judíoa niihẽrã bayiró u̶seniyira. “Cõãmacũ̶ye queti ãñunetõjõãã”, jĩĩyira. Cõãmacũ̶ catiré petihére ticonoãdara padeonu̶cã́yira. 49 Tiiditapu̶re Jesuyé quetire wedewarucuyira. 50 Judíoape Pablo, Bernabére cõãdu̶gayira. Cṹ̶ã masĩrã́ numiãrẽ cúari tiiyíra. Cṹ̶ã numiã́ cṹ̶ãmena naĩrõ súubusera neãrã́ niiyira. Basocá ãñurã́ numiã niiyira. Ũ̶mu̶ã́cãrẽ teerora cúari tiiyíra. Cṹ̶ã ũ̶mu̶ã́ u̶pu̶tí macãrã niiyira tiimacãpu̶re. Pablo, Bernabére ñañarõ tiinu̶cã́rĩ tii, cṹ̶ãya ditapu̶ niiãrirare cõãjãyira. 51 Cṹ̶ãpe tiimacã maquẽ dita cṹ̶ãye du̶pori túaariguere páabatecõãyira. “Mú̶ã basiro wapa cu̶oa” jĩĩrã, teero tiiyíra. Iconio macãpu̶ wáajõãyira. 52 Jesuré padeorá Espíritu Santo cṹ̶ãmena niirĩ, bayiró u̶seniremena pu̶tu̶áyira.

Hechos 14

1 Pablo, Bernabé Iconiopu̶re judíoa neãrí wiipu̶ sããwa, wedeyira. Cṹ̶ã tu̶oríãñuremena wederi, pau̶ judíoa, ãpẽrã́ judíoa niihẽrã Jesuré padeonu̶cã́yira. 2 Judíoa Jesuré padeohéra judíoa niihẽrãrẽ cúari tii, ñañarõ wãcũrĩ tiiyíra Pablo, Bernabére. 3 Teero tiirá, Pablo, Bernabé yoari pu̶tu̶áyira tiimacãpu̶re. Cuiro manirṍ marĩ Õpũ̶yere wedeyira. Cõãmacũ̶pe “diamacṹ̶rã wedeeya” jĩĩgũ̶, cũ̶ũ̶ tutuaremena tiiẽ́ñorĩ tiiyígu̶. 4 Tiimacã macãrã pu̶apõná batoyira. Ãpẽrã́ judíoa tiiróbiro wãcũyira; ãpẽrãpé Jesús beserira tiiróbiro wãcũyira. 5 Teero tiirá, judíoa niihẽrã, judíoa, cṹ̶ãrẽ dutirámena neã, wedeseyira: —Jãmu̶, Pablo, Bernabére ñañarõ jĩĩ, ũ̶tãperimena déesĩããda marĩ, jĩĩmiyira. 6 Pablo, Bernabé cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiidu̶gárere tu̶orá, dutijṍãyira. Licaonia ditapu̶ jea, too maquẽ macãrĩ Listra, Derbe, apeyé macãrĩpu̶cãrẽ jeayira. 7 Toopú̶re Jesuyé ãñuré quetire wedewarucuyira sũcã. 8 Listrapu̶ sĩcũ̶ basocú̶ wáamasĩhẽgũ̶ duiyigu̶. Sicato bauágu̶pu̶ra du̶pori posarigu̶ niiyigu̶. 9 Toopú̶ duigu̶, Pablo basocáre wederére tu̶oyígu̶. Pablo cũ̶ũ̶rẽ ĩña, “ãni Jesuré cũ̶ũ̶ye du̶pori netõnémasĩrere padeói” jĩĩ wãcũyigu̶. 10 Teero tiigú̶, bayiró wedeseremena: —Mu̶u̶ du̶porimena ãñuripĩ wũ̶mu̶nu̶cãña, jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, bupucu̶tú̶a, wáanu̶cãyigu̶. 11 Pablo teero tiirí ĩñarã, Licaonia macãrã cṹ̶ãyemena bayiró bu̶su̶rómena wedeseyira: —Cõãpõna basocá tiiróbiro õpũ̶ũ̶cu̶tira marĩ pu̶topu̶ diijeáaya, jĩĩyira. 12 Bernabére cṹ̶ãyagu̶ cõãmacũ̶ Zeus wãmecu̶tigu̶ wãme tuuyira. Pablopere, cũ̶ũ̶ wederi ĩñarã, ãpĩ cṹ̶ãyagu̶ cõãmacũ̶ Hermes wãmecu̶tigu̶ wãme tuuyira. 13 Tiimacã witiwaropu̶ Zeure padeorí wii niiyiro. Tiiwií macũ̶ pai wecu̶á ũ̶mu̶ãrẽ coorimena mamoãrirare tiimacã sããwaropu̶ néeatidutiyigu̶. Pai, ãpẽrã́ too macãrã Pablo, Bernabére padeoádara, wecu̶aré sĩãdu̶gámiyira. 14 Cṹ̶ã teeré tiidu̶gári tu̶orá, Pablo, Bernabé cṹ̶ã basiro cṹ̶ãye sutire wéeyigajãyira. “Mú̶ã tiiádare bayiró ñañaã” jĩĩrã, teero tiiyíra. Cṹ̶ã pau̶ decopu̶ cu̶tu̶wá, cṹ̶ãrẽ bayiró bu̶su̶rómena jĩĩyira: 15 —¡Mú̶ã ũ̶sãrẽ teeré tiiríjãña! Ũ̶sãcã mú̶ã tiiróbirora basocá niiã. Mú̶ã biiro tiirécu̶tirere nocõrõrã duujã́ña. Mú̶ã padeoré wapamaníã. Cõãmacũ̶ catigú̶pere padeonu̶cã́ña. Cũ̶ũ̶ ũ̶mu̶ã́se, atiditá, día pairímaa, niipetire atibú̶reco niirére tiirígu̶ niiwĩ. Teeré mú̶ãrẽ wedera atira tiiáwũ̶. 16 Cõãmacũ̶ tíatopu̶re niipetire dita macãrĩ macãrã cṹ̶ã booró tiirí, cãmotáririgu̶ niiwĩ. 17 Basocá cũ̶ũ̶rẽ padeorípacari, cũ̶ũ̶ niirecu̶tirere cũ̶ũ̶ ãñuré tiirémena ẽñoĩ niipetirare. Cũ̶ũ̶ oco peari tiirémena ote du̶cacu̶tiri tiii. Marĩrẽ ãñurõ yaaré tico, u̶seniremena niirĩ tiii, jĩĩyira. 18 Wáicu̶rare sĩã, cṹ̶ãrẽ padeoádara tiimíyira. Péerogã du̶saátiri, Pablo, Bernabé cṹ̶ãrẽ cãmotájãyira. 19 Antioquía macãrã, ãpẽrã́ Iconio macãrã jeayira toopú̶re. Judíoa niiyira cṹ̶ã. Basocáre wãcũre wasorí tiiyíra. Pablore ũ̶tãperimena dée, “diajõãĩ” jĩĩmiyira. Macã wesapu̶ wéewa, cṹũjãyira. 20 Jesuré padeorá cũ̶ũ̶rẽ ĩñasodeanu̶cãyira. Cũ̶ũ̶pe wũ̶mu̶nu̶cã, macãpu̶ piyajõãyigu̶ sũcã. Apebú̶reco Bernabémena Derbepu̶ wáajõãyigu̶. 21 Cṹ̶ã toopú̶ jea, Jesuyé ãñuré quetire wedeyira. Too macãrã pau̶ cṹ̶ã buerére padeonu̶cã́yira. Too síro cṹ̶ã cãmepu̶tú̶aatiyira Listrapu̶. Too macãrã Iconiopu̶, too macãrã Antioquíapu̶ pu̶tu̶ajeayira. 22 Teemacãrĩpu̶re Jesuré padeoráre wãcũtutuare ticoyira. “Jesuré padeorucújãña”, jĩĩyira. “Marĩ Cõãmacũ̶ Õpũ̶ niirṍpu̶ wáaadari su̶guero, pee ñañaré wáari, wãcũbayijãrõ booa”, jĩĩyira. 23 Jesuré padeoré põnarĩcõrõ bu̶toá dutiráre beseyira. Cṹ̶ãrẽ cṹũrã, beti, Cõãmacũ̶rẽ sãĩyíra. “Marĩ Õpũ̶ mú̶ã padeogú̶ tiiápuaro mú̶ãrẽ” jĩĩ, wáajõãyira. 24 Pablo, Bernabé Pisidia ditapu̶ netõwá, Panfilia ditapu̶ jeayira. 25 Pergepu̶ wedetoa, Atalia macãpu̶ búajeayira. 26 Too macãrã dooríwu̶mena wáayira Antioquíapu̶ wáara. Tiimacã macãrã cṹ̶ãrẽ sicato ticocora, “Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñurõ cotearo” jĩĩ ticocoyira. Cõãmacũ̶ tiidutírere tiirá wáadutiyira. Cṹ̶ãpe teeré tiipetítoa, pu̶tu̶ajeajõãyira. 27 Tiimacãpu̶ coerá, Jesuré padeoráre néõ, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãmena tiiríguere wedeyira. “Cõãmacũ̶ judíoa niihẽrãcãrẽ netõnérere ticowi”, jĩĩ wedeyira. 28 Cṹ̶ã yoari pu̶tu̶áyira Jesuré padeorámena.

Hechos 15

1 Cṹ̶ã toopú̶ niirĩ, ãpẽrã́ Judea dita macãrã cṹ̶ã pu̶topu̶ jeayira. Jesuré padeoráre bueyira: —Mú̶ã Moisére dutiré cṹũrigue tiihéri, mú̶ã cõnerígu̶ yapa macã caseróre widecõã́hẽrĩ, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ netõnériqui, jĩĩyira. 2 Pablo, Bernabé cṹ̶ãmena bayiró cãmerĩ́ wedeseyira. Teero tiirá, Antioquía macãrã Jerusalénpu̶ ticocoadara, Pablo, Bernabé, ãpẽrã́ too macãrãrẽ beseyira. Cṹ̶ãrẽ jĩĩyira: —Jerusalénpu̶ wáaya. Jesús beseriramena, ãpẽrã́ bu̶toá dutirámena wedesera wáaya tee marĩ wedesere maquẽrẽ, jĩĩ ticocoyira. 3 Jesuré padeorá cṹ̶ãrẽ ticocori, Fenicia dita, Samaria ditapu̶ netõwáyira. Teemacãrĩpu̶ netõwára, judíoa niihẽrã cṹ̶ã Jesuré padeonu̶cã́rigue quetire wedeyira. Tee quetire tu̶orá, niipetira Jesuré padeorá bayiró u̶seniyira. 4 Cṹ̶ã Jerusalénpu̶ jeari, Jesuré padeorá, Jesús beserira, ãpẽrã́ bu̶toá dutirá cṹ̶ãrẽ bocayira. Cṹ̶ãrẽ Cõãmacũ̶ cṹ̶ãmena tiiríguere wedeyira. 5 Toopú̶re sĩquẽrã fariseo basoca Jesuré padeorá niiyira. Cṹ̶ã wũ̶mu̶nu̶cã, wedeseyira: —Judíoa niihẽrã cṹ̶ã Jesuré padeorí, cṹ̶ã cõnerígu̶ yapa macã caseróre widecõã́dutiro booa. Moisére dutiré cṹũriguere tiidutíro booa, jĩĩmiyira. 6 Teero tiirá, Jesús beserira, ãpẽrã́ bu̶toá dutirá neã, wedeseyira tee maquẽrẽ. 7 Cṹ̶ã yoari cãmerĩ́ sãĩñá wedeseari siro, Pedro wũ̶mu̶nu̶cã, cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Yáa wedera, mú̶ã masĩã: Cõãmacũ̶ jõõ niiritopu̶, judíoa niihẽrãrẽ cũ̶ũ̶ye quetire wededutigu̶, yu̶u̶re beserigu̶ niiwĩ. Cṹ̶ãcãrẽ teeré tu̶o, “Jesuré padeoáro” jĩĩrigu̶ niiwĩ. 8 Cõãmacũ̶ niipetire basocá wãcũrére masĩgṹ̶ “yáara niiĩya cṹ̶ã” jĩĩrére ẽñogṹ̶, Espíritu Santore ticorigu̶ niiwĩ cṹ̶ãrẽ marĩrẽ cũ̶ũ̶ ticorirobirora. 9 Marĩrẽ cṹ̶ãmena tuudu̶cáwaririgu̶ niiwĩ. Cṹ̶ãcãrẽ Jesuré padeorí, cṹ̶ã ñañaré tiirére acabórigu̶ niiwĩ. 10 Mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ “mu̶u̶ cṹ̶ãrẽ netõnémasĩricu, cṹ̶ã Moisére dutiré cṹũriguere tiihéri” jĩĩrã tiicú. Marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã Moisére dutiré cṹũriguere tii sĩcãrĩbíriyira; marĩcã sĩcãrĩbíricu. 11 Cõãmacũ̶ judíoa niihẽrãrẽ tiiróbiro marĩrẽ netõnéqui. Jesús marĩ Õpũ̶rẽ padeorí, wapa booró manirṍ marĩcãrẽ netõnéqui, jĩĩyigu̶ Pedro. 12 Teeré tu̶orá, niipetira ditamaníjõãyira. Bernabé, Pablo wedeserecãrẽ ãñurõ tu̶oyíra. Judíoa niihẽrã pu̶topu̶ Cõãmacũ̶ cṹ̶ãmena tiiẽ́ñonetõriguere wedeyira. 13 Cṹ̶ã wedetoari, Santiago wedeyigu̶: —Yáa wedera, tu̶oyá. 14 Cõãmacũ̶ judíoa niihẽrãpu̶re cũ̶ũ̶yara niiãdarare besesu̶gueriguere wedeawĩ Simón Pedro. 15 Profetas teerora jóarira niiwã. Cṹ̶ã jóariguere ãñurõ tu̶oyá: 16 “David dutirigue petirí siro, cũ̶ũ̶ pãrãmérã niinu̶nu̶sera dutirigue petirí siropu̶, sĩcũ̶ David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶re yu̶u̶ cṹ̶ã õpũ̶ sõnecogu̶dacu sũcã. 17 Teero tiirá, judíoa niihẽrã yu̶u̶re padeoádacua, yu̶u̶ beserira niijĩrã”, 18 jĩĩrigu̶ niiwĩ Cõãmacũ̶. Tíatopu̶ teeré jĩĩrigu̶ niiwĩ Cõãmacũ̶, basocáre masĩdutigu̶, jĩĩ jóarira niiwã. 19 ’Too docare judíoa niihẽrã Jesuré padeonu̶cã́rãrẽ “dutipotocõrijããda sáa” jĩĩ wãcũã yu̶u̶. 20 Ateré jóaada cṹ̶ãrẽ: Wáicu̶ra dii cṹ̶ã padeoráre ticoariguere yaarijãña. Ãpẽrãména ñañarõ ñeeaperijãña. Wáicu̶ra dii díi cõãña maniré diiré yaarijãña. Wáicu̶ra díire sĩniríjãña, jĩĩ jóaada. 21 Mú̶ã masĩã: Tíatopu̶ marĩ yeerisãre bu̶recoricõrõ Moisére dutiré cṹũriguere wedenu̶cãjĩya. Marĩcã atitóre buedecocu̶tia. Teeré niipetire macãrĩpu̶ judíoa neãré wiseripu̶ bueeya, jĩĩyigu̶ Santiago. 22 Teero tiirá, Jesús beserira, ãpẽrã́ bu̶toá dutirá, niipetira Jesuré padeorámena jĩĩyira: “Marĩ ticocoadarare beseri, ãñuãdacu. Pablo, Bernabémena cṹ̶ãrẽ ticococo Antioquíapu̶”, jĩĩyira. Judare beseyira. Cũ̶ũ̶rẽna ãpẽrã́ Barsabás jĩĩyira. Ãpĩ Silas niiyigu̶. Cṹ̶ã pu̶arã́ cṹ̶ã ãñurõ padeorá niiyira. 23 Cṹ̶ãmena atipṹ ticocoyira: “Ũ̶sã Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserira, ãpẽrã́ bu̶toá dutirá mú̶ã judíoa niihẽrãrẽ ãñudutia. Mú̶ã ũ̶sã baira tiiróbiro niirã́ Antioquíapu̶, Siriapu̶, Ciliciapu̶ niirã́rẽ jóaa. 24 Sĩquẽrã ãno macãrã ũ̶sã menamacãrã ũ̶sã dutiró manirṍ mú̶ã pu̶topu̶ wáayira. Mú̶ãrẽ potocṍãyira. Cṹ̶ã wederémena mú̶ãrẽ wedewisioayira. 25 Teeré tu̶orá, ũ̶sã sĩcãrĩbíro wãcũrémena ũ̶mu̶ã́ sĩquẽrãrẽ mú̶ã pu̶topu̶ bese, ticocori, ‘ãñuãdacu’ jĩĩãwũ̶. Cṹ̶ã wáaadacua Bernabé, Pablo marĩ bayiró maĩrã́mena. 26 Bernabé, Pablo sĩãrĩ́quioro tiiyíra, Jesucristo marĩ Õpũ̶yere buera. 27 Judas, Silas ũ̶sã ticocora wedeadacua atipṹ maquẽrẽ. 28 Ũ̶sãrẽ Espíritu Santo wãcũré ticorobirora pee dutiré mú̶ãrẽ cṹũricu. Ate bayiró booré dícu̶re mú̶ãrẽ cṹũãda: 29 Wáicu̶ra dii cṹ̶ã weerirare ticoariguere yaarijãña. Wáicu̶ra díire sĩniríjãña. Wáicu̶ra dii díi cõãña maniré diiré yaarijãña. Ãpẽrãména ñañarõ ñeeaperijãña. Mú̶ã ate dutirére tiirá, diamacṹ̶ tiirá niiãdacu. Nocõrõrã niiã”, jĩĩ jóayira. 30 Cṹ̶ã “wáara tiia” jĩĩ, Antioquíapu̶ wáajõãyira. Toopú̶ jea, basocáre neãduti, tiipũrẽ wiyayíra. 31 Tiipũrẽ bueri tu̶orá, wãcũtutuare ñeerã, ãñurõ u̶seniyira. 32 Judas, Silas profetas niijĩrã, yoari wedeyira. Ãñurõ wãcũtutuare, ãñurõ yeeripũnacu̶tire ticonemoyira cṹ̶ãrẽ. 33 Yoasãñurĩ niiyira cṹ̶ãmena. Too síro “wáara tiia” jĩĩ, wáajõãyira. Too macãrãpe “Cõãmacũ̶mena wáaya mú̶ãrẽ ticocorira pu̶topu̶” jĩĩcoyira. 34 Silape “wáagu̶ tiia” jĩĩpacu̶, “yu̶u̶ ãno pu̶tu̶águ̶da” jĩĩ, pu̶tu̶ájãyigu̶. 35 Pablo, Bernabécã too Antioquíapu̶ pu̶tu̶ájãyira. Pau̶ ãpẽrãména too macãrãrẽ Jesuyé quetire bueyira. 36 Nocõrõ yoari siro, Pablo Bernabére jĩĩyigu̶: —Jãmu̶ sũcã, wáaco marĩ Jesuyé quetire bueré macãrĩcõrõ. Jesuré padeonu̶cã́rirare ĩñanetõãda, ¿deero niirecu̶timiĩ cṹ̶ã? jĩĩrã, jĩĩmiyigu̶. 37 Bernabé néewadu̶gamiyigu̶ Juan Marcore. 38 Pablope jĩĩyigu̶: —Too su̶gueropu̶ bueyapacu̶tiriwi cũ̶ũ̶. Panfiliapu̶ marĩ niirĩ, cõãcopu̶tu̶aatiwi. Marĩmena wáanemorĩ booríga, jĩĩyigu̶. 39 Cṹ̶ã basiro bayiró cãmerĩ́ wedese, cúa, cãmerĩ́ cõãjãyira. Bernabépe dooríwu̶mena Chipre nu̶cũ̶rõpu̶ Marcore néewayigu̶. 40 Pablope Silare beseyigu̶. Jesuré padeorá “Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ ãñuré ticorémena mú̶ãrẽ cotearo” jĩĩ sãĩbosáari siro, wáajõãyigu̶. 41 Wáa, Siria, Cilicia ditapu̶ netõwáyigu̶. Jesuré padeoráre wãcũtutuare ticonemoyigu̶.

Hechos 16

1 Pablo Derbe, Listra macãrĩpu̶re jeayigu̶. Toopú̶ sĩcũ̶ Jesuré padeogú̶re bu̶ajeáyigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Timoteo. Cũ̶ũ̶ judíoayo Jesuré padeogó macũ̶ niiyigu̶. Pacu̶pé griegoayu̶ niiyigu̶. 2 Jesuré padeorá Listra, Iconio macãrã cũ̶ũ̶rẽ “ãñuniĩ” jĩĩ wedeseyira. 3 Pablo cũ̶ũ̶rẽ bapacu̶tiaro jĩĩgũ̶, néewadu̶gayigu̶. Judíoare tiigú̶, Pablo Timoteo cõnerígu̶ yapa macã caseróre widecõã́dutiyigu̶. Judíoa niipetira tiidita macãrãpe Timoteo pacu̶ griegoayu̶ niirére masĩyira. 4 Teero tiitóa, macãrĩpú̶re netõwáyira. Jerusalén macãrã Jesús beserira, ãpẽrã́ bu̶toá dutirá dutiré cṹũriguere wede, “teeré tiiyá” jĩĩnetõwayira. 5 Teero tiirá, Jesuré padeorá wãcũtutuanemoyira. Jesuré padeodúriyira. Bú̶recoricõrõ ãpẽrãcã́ Jesuré padeonu̶cã́yira. 6 Too síro cṹ̶ã Asia ditapu̶ Jesuyé quetire buera wáadu̶garare Espíritu Santo cãmotáyigu̶. Teero tiirá, Frigia, Galacia ditape tã́ãtãwa, 7 Misia dita táariropu̶ jeayira. Toopú̶ jea, Bitinia ditapu̶ wáajõãmiyira. Espíritu Santo toopú̶cãrẽ wáadutiriyigu̶. 8 Teero tiirá, Misia netõwá, búawayira Troaspu̶. 9 Toopú̶ ñami Pablo quẽẽgũ̶ tiiróbiro sĩcũ̶ Macedonia dita macũ̶ cũ̶ũ̶ pu̶to wedesenucũrĩ ĩñayigu̶: —Ũ̶sã Macedonia macãrãrẽ tiiápugu̶ tĩãatiya, jĩĩyigu̶. 10 Cũ̶ũ̶ quẽẽrṍpu̶ tiiróbiro ĩñaãri siro, máata ũ̶sãrẽ néewaadariwu̶re ãmaãwũ̶. “Cõãmacũ̶ marĩrẽ Macedonia macãrãrẽ Jesuyé ãñuré quetire wededutigu̶ tiiájĩyi”, jĩĩ wãcũwũ̶. 11 Ũ̶sã Troaspu̶ niiãrira dooríwu̶mena diamacṹ̶rã Samotracia nu̶cũ̶rõpu̶ wáajõãwũ̶. Apebú̶reco Neápolis macãpu̶ wáawu̶. 12 Too macãrã Filipospu̶ maajeáwu̶. Romanuã tiirí macã niiã. Macedonia ditapu̶re Filipos bú̶ri niirí macã mee niiã. Tiimacãpu̶re sĩquẽ bu̶recori pu̶tu̶áwu̶. 13 Judíoa yeerisãri bu̶reco niirĩ, tiimacãrẽ witiwa, día wesapu̶ jeawu̶. “Judíoa súubusero toopú̶ niibocu”, jĩĩ wãcũwũ̶. Numiã́ neããrirare bu̶ajeá, cṹ̶ãmena dui, wedewu̶ cṹ̶ãrẽ. 14 Toopú̶re sĩcõ Tiatira macã macõ niiwõ. Coo suti wapapacáre sõã ñiisãñúre dúago niiwõ. Cõãmacũ̶rẽ padeogó niiwõ. Coo wãmecu̶tiwo Lidia. Coo Pablo wederére tu̶orí, Cõãmacũ̶ coore ãñurõ tu̶onu̶nú̶seri tiiwí. 15 Coore, cooya wii macãrãrẽ wãmeõtiari siro, ũ̶sãrẽ jĩĩwõ: —Yu̶u̶re “diamacṹ̶rã Jesuré padeogó niiyo” jĩĩ wãcũrã, jãmu̶, yáa wiipu̶ pu̶tu̶áya, jĩĩwõ. Coo bayiró pu̶tu̶ádutiri tu̶orá, pu̶tu̶áwu̶. 16 Sicabu̶reco ũ̶sã Cõãmacũ̶rẽ súubuseropu̶ wáara, sĩcõ numiṍ wãtĩ sããnorigore bocawu̶. Coo ãpẽrãrẽ́ dutiapenori basoco niiwõ. Wãtĩ masĩré ticorémena too síropu̶ wáaadarere wedemasĩwõ. Coo teero wederémena coore dutiapera pairó niyeru wapaséwa. 17 Pablore, ũ̶sãrẽ bayiró bu̶su̶rómena jĩĩnu̶nu̶sewo: —Ãniã Cõãmacũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶rẽ padecotera niiĩya. Cõãmacũ̶ basocáre netõnére quetire wedeeya, jĩĩwõ. 18 Pee bu̶recori teero jĩĩnu̶nu̶sewo. Pablope páasu̶ti, cãmenu̶cã́, wãtĩ coomena niigṹ̶rẽ jĩĩwĩ: —Mu̶u̶ coomena niigṹ̶rẽ Jesucristo wãmemena witiwadutia, jĩĩwĩ. Máata witijõãrigu̶ niiwĩ. 19 Coore dutiapera “deero tii niyeru wapatánemoricu coomena” jĩĩwã. Teero tiirá, Pablo, Silare ñee, tiimacã decopu̶ dutirápu̶re néewawa. 20 Queti beserí basoca pu̶topu̶re néejea, jĩĩwã: —Ãniã judíoa niiĩya. Marĩya macã macãrãrẽ wedeñañorã tiiíya. 21 Apeyé niirecu̶tirere bueeya. Marĩ romanuã niijĩrã, teero niirijãrõ booa. Marĩ teeré tiimasĩ́ria, jĩĩwã. 22 Toopú̶ neããriracã Pablo, Silamena cúajõãwã. Queti beserí basoca Pablo, Silare cṹ̶ãye sutire tuuwéduti, tãnadutíwa. 23 Cṹ̶ãrẽ bayiró tãnatóa, peresuwiipu̶ tuunécosõnecowa. Tiiwií coterí basocu̶re dutiwitíwari jĩĩrã, ãñurõ biajã́dutiwa. 24 Cṹ̶ã teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, peresuwii coterí basocu̶ niituri tatiapu̶ tuunécosõnecoyigu̶ cṹ̶ãrẽ. Pu̶agú̶ yucu̶gu̶ tusure coperi watoapu̶ cṹ̶ãye du̶porire súucũduti, siatú, biadu̶pójãyigu̶. 25 Ñami deco Pablo, Silas Cõãmacũ̶rẽ sãĩ, basapeoyira. Ãpẽrã́ peresu niirã́ cṹ̶ã basari tu̶oyíra. 26 Wãcũña manirṍ dita bayiró cãmeñayiro. Cṹ̶ã niirí wii maquẽ botarí cãmeñayiro. Máata tiiwií biare sopepãmarĩ pã́õpetijõãyiro. Niipetira peresuwiipu̶ niirã́rẽ cõmedárimena siatúarigue jõãpetíjõãyiro. 27 Tiiwií coterí basocu̶ wãcã, tee pã́õãrigue soperire ĩña, “dutipetíjõããya” jĩĩ wãcũmiyigu̶. Teero tiigú̶, cuigu̶, cũ̶ũ̶ basiro espada née, sĩãgṹ̶du̶ tiimíyigu̶. 28 Pablope cũ̶ũ̶rẽ bayiró wedeseremena jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ basiro ñañarõ tiiríjãña. Ũ̶sã ãnopú̶ niipetijãã, jĩĩyigu̶. 29 Teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, cṹ̶ãrẽ coterí basocu̶pe sĩãwócore néeatiduti, sĩãcu̶tú̶sãyigu̶ Pablo, Silas niirṍpu̶. Cuigu̶, bayiró ñapõpigu̶ra, cṹ̶ã pu̶to ñicãcoberimena jeacũmuyigu̶. 30 Too síro wũ̶mu̶nu̶cã, cṹ̶ãrẽ néewitiwa, sãĩñáyigu̶: —¿Deero tiibógari yu̶u̶, Cõãmacũ̶ yu̶u̶re netõnéãrõ jĩĩgũ̶? 31 Cṹ̶ã yu̶u̶yira: —Mu̶u̶ ũ̶sã Õpũ̶ Jesuré padeogú̶, netõnénogũ̶dacu. Mu̶u̶ya wii macãrãcã padeorá, netõnénoãdacua, jĩĩyira. 32 Cũ̶ũ̶rẽ, cũ̶ũ̶ya wii macãrãrẽ Cõãmacũ̶ye quetire wedeyira. 33 Ñami tii horara cṹ̶ã tãnaã́rigue cãmirẽ cosegú̶du̶ néewayigu̶. Coseári siro, máata cũ̶ũ̶, cũ̶ũ̶ya wii macãrã wãmeõtinoyira. 34 Tiiwií coterí basocu̶ cũ̶ũ̶ya wiipu̶ néemu̶ãwa, cṹ̶ãrẽ yaaré ecayígu̶. Cũ̶ũ̶, cũ̶ũ̶ya wederamena bayiró u̶seniyira Cõãmacũ̶rẽ padeonu̶cã́rã. 35 Bóeri queti beserí basoca tiimacã coterí basocare jĩĩyira: —Ĩ́niãrẽ wionécodutira wáaya, jĩĩyira. 36 Tiimacã coterí basoca toopú̶ jea, cṹ̶ã jĩĩãriguere tiiwií coterí basocu̶re wedeyira. Teeré tu̶o, cũ̶ũ̶pu̶ Pablore wedeyigu̶ sáa: —Mú̶ãrẽ queti beserí basoca “wionécoaro” jĩĩãrira niiãwã. Teero tiirá, ãñurõ wáaya, jĩĩyigu̶. 37 Pablope tiimacã coterí basocare jĩĩyigu̶: —Ũ̶sã romanuã niipacari, queti beserí basoca ũ̶sã tiiáriguere beseripacara, ũ̶sãrẽ basocá ĩñacoropu̶ tãnarĩ́ tiiáwã. Peresuwiipu̶ tuunésõnecori tiiáwã. Mecũ̶tígã ũ̶sãrẽ basocá ĩñahẽrõpu̶ wionécodu̶gacua. Niiria. Cṹ̶ã basiro atijĩrã, ũ̶sãrẽ néewionecora atiaro, jĩĩyigu̶. 38 Tiimacã coterí basoca queti beserí basocare wedera wáayira. —Ĩ́niã “romanuã niiã ũ̶sã” jĩĩ wedeawã, jĩĩyira. Teeré tu̶orá, queti beserí basoca cuiyira. 39 Tiiwiipú̶ jea, cṹ̶ãrẽ acabóre sãĩyíra. Sãĩtóa, cṹ̶ãrẽ peresuwiipu̶ niirã́rẽ néewioneco: —Atimacãrẽ́ niirijãña; wáaya, jĩĩyira. 40 Pablo, Silas peresuwiipu̶ niiãrira wáa, Lidiaya wiipu̶ sããwayira sũcã. Toopú̶ Jesuré padeoráre ĩña, wãcũtutuare tico, wáajõãyira.

Hechos 17

1 Pablo, Silas netõwáyira Anfípolis, Apolonia macãrĩrẽ. Too netõwá, jeayira Tesalónica macãpu̶. Tiimacãpu̶re judíoa neãrí wii niiyiro. 2 Pablo cũ̶ũ̶ tiirucúrobirora tiiwiipú̶ sããwayigu̶. Itiá semana cṹ̶ã yeerisãre bu̶recoricõrõ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ maquẽrẽ wedeyigu̶. 3 Tiipũ maquẽrẽ cṹ̶ãrẽ wede, “Cõãmacũ̶ beserigu̶re ñañarõ netõ diari siro, masãgũ̶daqui” jĩĩ wedeyigu̶. —Jesús yu̶u̶ mú̶ãrẽ jĩĩãrigu̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶ra niiĩ, jĩĩyigu̶. 4 Cũ̶ũ̶ wederi tu̶orá, sĩquẽrã judíoa “teerora niiã” jĩĩ, Pablo, Silamena niinu̶cãyira. Teero biiri pau̶ griegoa Cõãmacũ̶rẽ padeorá, pau̶ u̶pu̶tí macãrã numiã cṹ̶ãmena niinu̶cãyira. 5 Teero tiirá, ãpẽrã́ judíoa ĩñatutiyira Pablo, Silare. Teero tiirá, ũ̶mu̶ã́ daderáre, ñañarã́ niisodeaatirare néõ, tiimacã macãrãrẽ cúaaro jĩĩrã, acaribídutiyira. Cṹ̶ã cúara, Jasónya wiipu̶ wáayira. Pablore, Silare basocá decopu̶ néewaadara ãmaãrã wáamiyira. 6 Bu̶aríyira. Cṹ̶ãrẽ bu̶ahéra, Jasónrẽ, ãpẽrã́ Jesuré padeoráre ñee, wéewayira. Acaribíwa, tiimacã dutirá pu̶topu̶ jea, wedesãyira: —Ãniã niipetiro cṹ̶ã wáaropu̶re wedemecũ̶õrã tiicúa. Marĩya macãrẽ teerora tiijeáaya. 7 Jasón cṹ̶ãrẽ cũ̶ũ̶ya wiipu̶ cu̶oárigu̶ niiãwĩ. Cṹ̶ã niipetire romanuã õpũ̶ dutirére netõnu̶cã́rã tiiáwã. “Ãpĩ õpũ̶ niiĩ, Jesús wãmecu̶tigu̶” jĩĩrã tiiáwã, jĩĩyira acaribíremena. 8 Cṹ̶ã teero jĩĩrĩ tu̶orá, niipetira, cṹ̶ãrẽ dutirácã dee tii masĩriyira. 9 Jasónrẽ, cũ̶ũ̶ menamacãrãrẽ niyeru cṹũdutiyira cṹ̶ãmena. —Ate wisióre quẽnojeáripu̶, wiyaáda mú̶ãrẽ tee niyerure, jĩĩyira. Niyeru cṹũãri siro, cṹ̶ãrẽ duujã́yira. 10 Máata tiiñamirã Jesuré padeorá Pablo, Silare wáadutiyira Berea macãpu̶. Toopú̶ jea, judíoa neãrí wiipu̶ sããwayira. 11 Berea macãrãpe Tesalónica macãrã nemorṍ basocá ãñurã́ niiyira. Cṹ̶ã wederére tu̶ou̶séniyira. Teeré tu̶orá, ¿diamacṹ̶rã niimiĩ? jĩĩ masĩdu̶gara, bú̶recoricõrõ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũrẽ teero buerucujãyira. 12 Teero tiirá, pau̶ Jesuré padeonu̶cã́yira. Basocá ãñurã́ griegoa numiã́, ũ̶mu̶ã́cã pau̶ padeonu̶cã́yira. 13 Tesalónica macãrã judíoa Pablo Bereapu̶ “Cõãmacũ̶ye quetire wedegu̶ tiiáyigu̶” jĩĩrére tu̶oyíra. Teero tiirá, toopú̶ wáayira. Wedemecũ̶õ, cúari tiiyíra. 14 Teero tiirí ĩñarã, Jesuré padeorá máata Pablore día pairímaapu̶ wáadutiyira. Silas, Timoteo tiimacãpu̶ra pu̶tu̶ájãyira. 15 Pablore néewarira Atenaspu̶ jea, cũ̶ũ̶rẽ toopú̶ cṹũjã, cãmecópu̶tu̶ayira. Cṹ̶ãmenarã Pablo queti ticocoyigu̶: —Boyero Silas, Timoteo atiaro ãnopú̶, jĩĩyigu̶. 16 Pablo Atenaspu̶ cṹ̶ãrẽ yuegu̶, tiimacã macãrã pee cṹ̶ã padeorá weerirare ĩñagũ̶, bayiró wãcũyigu̶. 17 Teero tiigú̶, judíoa neãrí wiipu̶ sããwa, judíoamena, ãpẽrã́ Cõãmacũ̶rẽ padeorámena wedeseyigu̶. Bú̶recoricõrõ macã decopu̶ cũ̶ũ̶ bu̶ajeáramena wedeseyigu̶. 18 Ãpẽrã́ epicúreoyere buerá, estoicoyere buerá Pablomena wedeseyira. Cũ̶ũ̶ Jesuyé quetire, diarirapu̶ masãrére wedeyigu̶ cṹ̶ãrẽ. Cṹ̶ã basiro cãmerĩ́ sãĩñáyira: —¿Deero jĩĩdu̶gagu̶ tiii ãni, teero wedeseãmajãgũ̶? jĩĩyira. Ãpẽrãpé jĩĩyira: —Apeditá macãrã cṹ̶ã padeoráye maquẽrẽ wedesegu̶ niitu niiĩ, jĩĩyira. 19 “Jãmu̶” jĩĩ, cũ̶ũ̶rẽ néewayira Areópago buropu̶, dutirá neãrucuropu̶. Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —Mu̶u̶ mama bueré wederére tu̶odu̶gága. 20 Mu̶u̶ tu̶oyá maniríguere wedesea. Teeré masĩdu̶gaga. ¿Deero jĩĩdu̶garo tiii? jĩĩyira. 21 Atenas macãrã, aperó macãrã toopú̶ jea niirã́ mama queti dícu̶re tu̶o, wedese u̶senicua. 22 Pablo Areópagopu̶ neãrã́ decopu̶ wũ̶mu̶nu̶cã, jĩĩyigu̶: —Mú̶ã Atenas macãrã, mú̶ãyarare bayiró padeóa, yu̶u̶ ĩñarĩ. 23 Yu̶u̶ ĩñanetõgũ̶, mú̶ã súubuserere ĩñagũ̶, sicaró mú̶ã súubuseropu̶ jóaturiguere ĩñaãwũ̶: “MASĨÑA MANIGṸ̶RẼ SÚUBUSERO NIIÔ, jĩĩ jóaturigue niiãwũ̶. Mú̶ã masĩripacara súubusegu̶rena yu̶u̶ mú̶ãrẽ wedea. 24 ’Cõãmacũ̶ atibú̶recore, atibú̶recopu̶ niirécãrẽ tiirígu̶ niiwĩ. Ũ̶mu̶ã́se, atiyepá Õpũ̶ niiĩ. Teero tiigú̶, basocá cṹ̶ã tiiré wiserire niiriqui. 25 Marĩ paderémena cũ̶ũ̶rẽ tiiápumasĩña manicú. Apeyenó du̶sarícu cũ̶ũ̶rẽ. Cũ̶ũ̶ niipetirare catiré, yeerisãre, apeyé niipetirere ticoqui. 26 ’Sĩcũ̶ basocú̶menarã niipetire põnarĩ macãrã wáari tiirígu̶ niiwĩ. Cṹ̶ãrẽ atibú̶reco niipetiropu̶ wáa, niirĩ tiirígu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶rã́ niipetire põnarĩrẽ “atiditapú̶ nocõrõ yoari niiãdacua” jĩĩ cṹũrigu̶ niiwĩ. 27 Cõãmacũ̶ teero tiirígu̶ niiwĩ, cũ̶ũ̶rẽ ãmaããrõ jĩĩgũ̶. Ãñurõ ãmaãmasĩhẽrã niipacara, bu̶abócua. Cũ̶ũ̶ marĩ sĩquẽrã pu̶togã niiqui. Yoaropu̶ niiriqui. 28 Cũ̶ũ̶ tutuaremena marĩ cati, wáamasĩ, niiã. Mú̶ã basarére jóarira biiro jóarira niiwã: “Marĩcã cũ̶ũ̶ põna niiã”. 29 Marĩ Cõãmacũ̶ põna niijĩrã, oro, plata, ũ̶tãmena tiirírare “Cõãmacũ̶ niiĩ” jĩĩ wãcũrijãrõ booa. Marĩ wãcũrémena Cõãmacũ̶ queorére tiimasĩ́ricu. 30 Cõãmacũ̶ too su̶guero macãrãpu̶re cũ̶ũ̶rẽ masĩrijĩrã, cũ̶ũ̶ dutirére tiihérare teero ĩñajãrigu̶ niiwĩ. Atitóre niipetirare niipetiropu̶re cṹ̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasodutíqui. 31 Cõãmacũ̶ niipetirare wapa tiiádari bu̶recore besetoayigu̶. Tiibu̶reco jeari, queoró jĩĩrémena wapa tiigú̶daqui. Cũ̶ũ̶ beserigu̶mena teero tiigú̶daqui. “Cũ̶ũ̶rã́ mú̶ãrẽ wapa tiigú̶du̶ niiĩ” jĩĩ ẽñogṹ̶, diarigu̶pu̶re masõrigu̶ niiwĩ, jĩĩyigu̶ Pablo. 32 Diarirapu̶ masãrére wederi tu̶orá, sĩquẽrã buijã́yira. Ãpẽrãpé: —Too síro mu̶u̶ wedeseri tu̶oáda teeréja, jĩĩyira. 33 Pablo cṹ̶ã too niirĩrã, wáajõãyigu̶. 34 Sĩquẽrã Jesuré padeó, Pablore nu̶nu̶yíra. Sĩcũ̶ Areópagopu̶ dutirámena neãrucugu̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Dionisio. Apegó Dámaris wãmecu̶tiyigo. Ãpẽrã́ cṹ̶ãmena niiyira.

Hechos 18

1 Too síro Pablo Atenaspu̶ niiãrigu̶ Corinto macãpu̶ wáajõãyigu̶. 2 Toopú̶ jeagu̶, judíoayu̶ Ponto dita macũ̶rẽ bu̶ajeáyigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Aquila. Pablo toopú̶ wáaadari su̶guero, Claudio romanuã õpũ̶ judíoa Romapu̶ niirã́rẽ witidutiyigu̶. Aquila, cũ̶ũ̶ nu̶mo Priscilamena Italiapu̶ niiãrira witi, jeayira tiimacã Corintore. Pablo cṹ̶ãrẽ ĩñagũ̶ wáayigu̶. 3 Cũ̶ũ̶ cṹ̶ã paderénorã padegú̶ niijĩgũ̶, cṹ̶ãmena padegu̶du̶ pu̶tu̶áyigu̶. Wáicu̶ra caserimena wiseri tiirá niiyira. 4 Judíoa yeerisãre bu̶recoricõrõ cṹ̶ã neãrí wiipu̶ wedegu̶ wáayigu̶. Judíoare, judíoa niihẽrãrẽ padeodu̶gári tiidu̶gágu̶ tiimíyigu̶. 5 Silas, Timoteo Macedoniapu̶ niiãrira jeari, Pablo wederé dícu̶ wedeyigu̶. “Jesús Cõãmacũ̶ beserigu̶ niiĩ”, jĩĩ wedemiyigu̶ judíoare. 6 Cṹ̶ãpe cũ̶ũ̶ wederére cãmotánu̶cãyira. Cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ jĩĩyira. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiiádarere ẽñogṹ̶, cũ̶ũ̶ sotoá sãñaãrirore, tuuwé páabateyigu̶. Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ã pecamepu̶ wáari, mú̶ãye wapa niiãdacu; yée wapa mee niiãdacu. Teero tiigú̶, mecũ̶ãmena judíoa niihẽrãrẽ wedegu̶ wáagu̶da, jĩĩyigu̶. 7 Tiiwií niiãrigu̶ witiwayigu̶. Apewií pu̶togã niirí wiipu̶ sããwayigu̶. Tiiwií Ticio Justoya wii niiyiro. Cõãmacũ̶rẽ padeogú̶ niiyigu̶ cũ̶ũ̶. 8 Judíoa neãrí wii dutigú̶, cũ̶ũ̶ya wii macãrãmena Jesuré padeoyíra. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Crispo. Pau̶ too macãrãcã Pablo wederére tu̶orá, Jesuré padeoyíra. Padeó, wãmeõtinoyira. 9 Sicañami Pablo cãnirípacu̶, quẽẽgũ̶ tiiróbiro Jesús cũ̶ũ̶rẽ wederi tu̶oyígu̶. Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Cuirijãña. Yéere wederucujãña. Wededujã tiiríjãña. 10 Yu̶u̶ mu̶u̶mena niirucujãã. Basocá mu̶u̶rẽ ñañarõ tiimasĩ́ricua. Atimacãrẽ́ pau̶ yu̶u̶re padeoádara niiĩya, jĩĩyigu̶. 11 Teero tiigú̶, Pablo sicacũ̶ma apecũ̶má deco toopú̶ pu̶tu̶áyigu̶. Cõãmacũ̶ye quetire bueyigu̶. 12 Teebu̶recorire sĩcũ̶ Acaya dita dutigú̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Galión. Cũ̶ũ̶ dutigú̶ niirito, judíoa sĩcãrĩbíro wãcũrã Pablore ñee, queti beserópu̶ néewayira. 13 Galiónrẽ jĩĩyira: —Ãni Cõãmacũ̶rẽ padeodutíre romanuã õpũ̶ dutirére netõnu̶cã́re niiã, jĩĩyira. 14 Pablo wedegu̶du̶ tiirí, Galión judíoare wedesu̶guecojãyigu̶: —Ãni apeyenó ñañoã́tã, basocáre ñañarõ tiiátã, mú̶ãrẽ ãñurõ tu̶obóajĩyu. 15 Mú̶ãye, mú̶ã judíoa dutiré niirĩ, mú̶ã basiro quẽnoñá. Yu̶u̶ teenórẽ besegu̶du̶ mee niiã, jĩĩyigu̶. 16 Cṹ̶ã queti beserópu̶ niiãrirare cõãwionecojãyigu̶. 17 Niipetira Sóstenes judíoa neãrí wii dutigú̶re ñee, queti beserí wii díamacũ̶ páayira. Galiónpe “cṹ̶ã booró tiiáro” jĩĩjãyigu̶. 18 Pablo peebu̶recori pu̶tu̶áyigu̶ Corintopu̶. Too síro Jesuré padeoráre “wáagu̶ tiia” jĩĩ, dooríwu̶mena wáajõãyigu̶ Siria ditapu̶ wáagu̶. Priscila, Aquila cũ̶ũ̶mena wáayira. Cencreapu̶ búawasu̶gueyira. Toopú̶ Pablo Cõãmacũ̶rẽ “biiro tiigú̶da” jĩĩrirobirora tiigú̶, cũ̶ũ̶ póare pedecõãjãyigu̶. 19 Too macãrã Éfesopu̶ tĩãjeayira. Tiimacãpu̶ Pablo cṹũyigu̶ Priscila, Aquilare. Cũ̶ũ̶pe judíoa neãrí wiipu̶ sããwa, judíoare wedeyigu̶. 20 Cũ̶ũ̶rẽ yoasãñurĩ pu̶tu̶ádutimiyira. Cũ̶ũ̶pe booríyigu̶. 21 —Jerusalénpu̶ yu̶u̶re wáaro booa, bosebu̶reco ĩñagũ̶ wáagu̶. Mú̶ãrẽ ĩñagũ̶ atinemogũ̶dacu, Cõãmacũ̶ boorí, jĩĩyigu̶. “Wáagu̶ tiia” jĩĩ, wáajõãyigu̶ dooríwu̶mena. 22 Cesareapu̶ jea, Jerusalénpu̶ maawáyigu̶. Toopú̶ Jesuré padeoráre ãñudutiyigu̶. Too macũ̶ Antioquíapu̶ wáajõãyigu̶. 23 Toopú̶re péero nii, wáajõãyigu̶ sũcã. Galacia dita maquẽ macãrĩrẽ́, Frigia dita maquẽ macãrĩrẽ́ netõwáyigu̶. Niipetira Jesuré padeoráre wãcũtutuare ticonemoyigu̶. 24 Tíatore judíoayu̶ Alejandría macã macũ̶ Éfesopu̶ jeayigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Apolos. Cũ̶ũ̶ ãñurõ wedemenigũ̶ niiyigu̶. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ maquẽrẽ ãñurõ masĩgṹ̶ niiyigu̶. 25 Marĩ Õpũ̶ “biiro niirecu̶tiro booa” jĩĩrére buenorigu̶ niiyigu̶. Juan basocáre wãmeõtigu̶ buerigue dícu̶re masĩpacu̶, diamacṹ̶ Jesuyére bueyigu̶ u̶seniremena. 26 Cũ̶ũ̶ judíoa neãrí wiipu̶ cuire manirṍmena wedenu̶cãyigu̶. Priscila, Aquila cũ̶ũ̶rẽ tu̶o, néewa, Cõãmacũ̶ye quetire ãñurõ diamacṹ̶ wedenemoyira. 27 Cũ̶ũ̶ Acayapu̶ “wáagu̶du̶ tiia” jĩĩrĩ, Jesuré padeorá “ãñurõ wáaya” jĩĩyira. Cũ̶ũ̶rẽ paperapũ jóabosayira. Jesuré padeorá Acayapu̶ niirã́rẽ “Apolore ãñurõ bocaya” jĩĩ jóayira. Cũ̶ũ̶ toopú̶ jeagu̶, Cõãmacũ̶ tiiápuremena Jesuré padeoráre ãñurõ tiiápuyigu̶. 28 Cũ̶ũ̶ niipetira ĩñacoropu̶ judíoare cũ̶ũ̶ wedemeniremena docacũmurĩ tiiyígu̶. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ cṹ̶ãrẽ bue, “Jesús Cõãmacũ̶ beserigu̶ niiĩ” jĩĩrére ẽñoyígu̶.

Hechos 19

1 Apolos Corintopu̶ niirito, Pablope ũ̶mu̶ã́reburire netõwá, Éfesopu̶re jeayigu̶. Toopú̶ sĩquẽrã Cõãmacũ̶rẽ padeoráre bu̶ajeáyigu̶. 2 Cṹ̶ãrẽ sãĩñáyigu̶: —Mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeorí, ¿Espíritu Santo mú̶ãmena niinu̶cãrĩ? jĩĩyigu̶. Cṹ̶ãpe yu̶u̶yira: —Ṍba. Ũ̶sã Espíritu Santo niirére tu̶ohéra niitu̶, jĩĩyira. 3 —Too docare ¿noã wederiguere padeojĩ́rã, wãmeõtidutiri? jĩĩyigu̶. —Juan wederiguere padeojĩ́rã, wãmeõtidutiwu̶, jĩĩyira. 4 Pablo jĩĩnemoyigu̶: —Juan basocáre wãmeõtiyigu̶. Teeména cṹ̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasorére ẽñoyíra. Juan biiro wedeyigu̶: “Yu̶u̶ siro ãpĩ atigu̶daqui. Cũ̶ũ̶rẽ padeoyá”, jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩ wederigu̶ra niiĩ Jesús, jĩĩyigu̶. 5 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, Jesús wãmemena wãmeõtidutiyira. 6 Pablo cṹ̶ãrẽ ñaapeóri, Espíritu Santo cṹ̶ãpu̶re niigũ̶ diijeáyigu̶. Ãpẽrã́ basocáye wedeserere masĩripacara, wedesenu̶cãyira. Cõãmacũ̶ wededutirere wedeyira. 7 Cṹ̶ã niipetira niirã, doce ũ̶mu̶ã niiyira. 8 Pablo tiimacãpu̶ judíoa neãrí wiipu̶ wáarucuyigu̶. Ĩtĩã́rã muĩpũrã tiiwiipú̶re cuire manirṍmena wedeyigu̶. “Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdare jeatoaa” jĩĩrémena Jesuré padeorí tiijã́du̶gagu̶ tiiyígu̶. 9 Sĩquẽrã cũ̶ũ̶ wederére tu̶odu̶gáriyira. Padeoríyira. Mama buerére basocá tu̶ocóropu̶ ñañarõ wedeseyira. Teero tiigú̶, Pablo witiweojõãyigu̶; Jesuré padeoráre néewitiwayigu̶. Bú̶recoricõrõ Tiranoya wiipu̶ neãyira. Tiiwií buerí wiipu̶ bueyigu̶ sũcã. 10 Pu̶acũ̶má bueyigu̶. Teero tiirá, tiidita Asia macãrã tu̶opetíjõãyira Jesuyé quetire. Judíoa, judíoa niihẽrãcã teeré tu̶oyíra. 11 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́rere Pablomena tiiẽ́ñoyigu̶. Cũ̶ũ̶mena ĩñaña manirére tiiyígu̶. 12 Cũ̶ũ̶ paacõã́re caserire, cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶ pẽniã́rigue caserire néewayira diarecu̶tirare. Teeména netõnéyira; wãtĩã sããnorirare cõãwionecoyira. 13 Sĩquẽrã judíoa wáanetõrã wãtĩãrẽ cõãwionecora niiyira. Cṹ̶ã marĩ Õpũ̶ Jesús wãmemena wãtĩãrẽ cõãwionecodu̶gamiyira. —Jesús Pablo wedewarucugu̶ wãmemena mú̶ãrẽ witiwadutia, jĩĩmiyira wãtĩãrẽ. 14 Teerora tiirá tiimíyira Esceva põnacã. Esceva judíoayu̶, paiaré dutigú̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ põna siete niiyira. 15 Cṹ̶ã teero tiirí, wãtĩ cṹ̶ãrẽ yu̶u̶yigu̶: —Jesuré yu̶u̶ masĩã. Pablocãrẽ masĩã. ¿Mú̶ãpeja noãnó niiĩ? jĩĩyigu̶. 16 Basocú̶ wãtĩ sããnorigu̶ cṹ̶ãpu̶re bupuñápeayigu̶. Cṹ̶ã niipetira nemorṍ tutuanetõnu̶cãjãyigu̶. Cṹ̶ãrẽ ñañarõ peti tiiyígu̶. Sutimanírã, cãmicu̶tira tiiwií niiãrira cu̶tu̶cówitiwayira. 17 Cṹ̶ãrẽ teero wáare quetire Éfeso macãrã tu̶opetíjõãyira. Niipetira judíoa, judíoa niihẽrãcã tu̶oyíra. Bayiró cuiyira sáa. Marĩ Õpũ̶ Jesuyére ãñurõ quioníremena wedeseyira sáa. 18 Pau̶ too su̶gueropu̶ Jesuré padeonu̶cã́rira jea, cṹ̶ã ñañaré tiirére wedeyira. 19 Pau̶ yaso doarira cṹ̶ã bueré papera tutirire néeneõ, sóecõãjãyira niipetira ĩñacoropu̶. Teetutiri wapa cṹ̶ã bapaqueori, “cincuenta mil” niyeruquiri plataquiri wapacu̶tímiyiro. 20 Ateména marĩ Õpũ̶ye queti sesajõãrõ tiiyíro. Cõãmacũ̶ tutuaremena pau̶ padeonemórã tiiyíra. 21 Ate wáari siro, Pablo wãcũyigu̶: “Yu̶u̶ Jerusalénpu̶ pu̶tu̶awagu̶da. Toopú̶ wáaadari su̶guero, Macedonia, Acaya ditapu̶ ĩñanetõgũ̶ wáagu̶da. Jerusalénpu̶ jea, niiãri siro, Romapu̶ ĩñagũ̶ wáaro boocú”, jĩĩ wãcũyigu̶. 22 Teero tiigú̶, pu̶arã́ cũ̶ũ̶rẽ tiiápurare ticocosu̶gueyigu̶ Macedoniapu̶. Cṹ̶ã niiyira Timoteo, Erasto. Cũ̶ũ̶pe pu̶tu̶ájãyigu̶ ména toopú̶ Asia ditapu̶. 23 Tíatorena mama bueré padeorémena bayiró cúasore wáayiro. 24 Cúasori tiinu̶cã́yigu̶ sĩcũ̶ plata padegú̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Demetrio. Platamena cṹ̶ã padeogóya wii tiiróbiro biiré wiserigã tii, dúagu̶ niiyigu̶. Cṹ̶ã padeogó weerigo wãmecu̶tiyigo Artemisa. Tee wiserigãrẽ dúara, Demetrio, cũ̶ũ̶rẽ padecoteracã pairó wapatárucuyira. 25 Cũ̶ũ̶rẽ padecotera, ãpẽrã́ plata paderáre néõyigu̶. Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ã ãñurõ masĩã: Marĩ ate paderémena ãñurõ wapatá niijãmiã. 26 Ãno Éfesopu̶re Pablo pau̶re cũ̶ũ̶ wederémena nu̶nu̶rĩ́ tiitóai mée. Ãno Asiapu̶cãrẽ mú̶ã ĩñarõbirora, teero biiri mú̶ã tu̶oróbirora pau̶ niicua. Basocá tiiríraja “padeorá mee niiĩya” jĩĩãwĩ cũ̶ũ̶du. 27 Ate bayiró quioa. Marĩ tiiré bú̶ri niiré pu̶tu̶ábocu. Artemisa ãñunetõjõãgõya wiicã bú̶ri niirí wii pu̶tu̶ábocu. Coo Asia macãrã padeogó niipetira atibú̶reco macãrã padeogó niiyo. Coo u̶pu̶tí macõ niirére basocá ñañarõ wedesenu̶cãrĩ, bú̶ri niiré pu̶tu̶ábocu, jĩĩyigu̶. 28 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, bayiró cúa, acaribíyira: —Artemisa ãñunetõjõãgõ Éfeso macãrã padeogó niiyo, jĩĩyira. 29 Cṹ̶ã acaribíri, pau̶ tiimacã macãrãcã “¿deero wáai?” jĩĩ masĩripacara, acaribípetijõãyira. Sĩcãrõména cṹ̶ã neãrṍpu̶ cu̶tu̶wáyira. Pablomena bapacu̶tiwarirare bayiró ñee, néewayira. Cṹ̶ã niiyira Gayo, Aristarco. Macedonia macãrã niiyira. 30 Pablo basocá decopu̶ sããwadu̶gamiyigu̶. Jesuré padeorápe cũ̶ũ̶rẽ wáadutiriyira. 31 Ãpẽrã́ Pablore maĩrã́ queti ticocoyira. Cṹ̶ã sĩquẽrã Asia macãrã dutirá niiyira. “Pablo ũ̶sã neãrṍpu̶ sããatirijããrõ”, jĩĩcoyira. 32 Toopú̶ niirã́ ãpẽrã́ cṹ̶ã booró acaribíyira. Ãpẽrã́ apeyenó acaribíyira. Ãpẽrãcã́ teerora jĩĩãmajãyira. “¿Marĩ ãnopú̶ deero tiirá neããrĩ?” jĩĩ masĩriyira. 33 Ãpẽrã́ judíoa Alejandrore ĩñabu̶ayira. Basocá díamacũ̶pu̶ cũ̶ũ̶rẽ tuunéconu̶cõcoyira, wedearo jĩĩrã. Cṹ̶ãrẽ “ditamaníjõãña” jĩĩdu̶gagu̶, wẽ́ẽtucomiyigu̶. “Ũ̶sã wapa cu̶oría”, jĩĩdu̶gamiyigu̶. 34 “Cũ̶ũ̶ judíoayu̶ niiĩ”, jĩĩ ĩñamasĩrã, acaribínemoyira. Pu̶a hora sĩcãrĩbíro acaribíyira. —Artemisa ãñunetõjõãgõ Éfeso macãrã padeogó niiyo, jĩĩyira. 35 Sĩcũ̶ tiimacã macãrãrẽ dutigú̶ too acaribírare ditamanírĩ tiiyígu̶. Cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Mú̶ã Éfeso macãrã, yu̶u̶re tu̶oyá. Niipetiro macãrã ateré masĩcua: Marĩ atimacã́ Éfeso macãrã Artemisa ãñunetõjõãgõ padeorí wiire coterá niiã. Coo queoré ũ̶mu̶ã́sepu̶ diiátiriguere coterá niiã. 36 Sĩcũ̶ “teero mee niiã” jĩĩmasĩriqui. Teero tiirá, nocõrõrã acaribíya. Ãñurõ wãcũsu̶gueya, noo booró tiiã́marĩ jĩĩrã. 37 Ãniã mú̶ã néeatiarira apeyé marĩ padeorí wii maquẽrẽ yaaríarira niiãwã. Marĩ padeogóre ñañarõ wedeseriarira niiãwã. 38 Demetrio, ãpẽrã́ plata paderámena wedesãre cu̶ogú̶, queti beserópu̶ wáaaro. Tee niiãdarerena queti beseró, queti beserí basocacã niiĩya. Toopú̶ cãmerĩ́ wedesããrõ. 39 Mú̶ã apeyenó sãĩdu̶gára, atimacã́ macãrã dutirámena cṹ̶ã neãrṍpu̶ wedesera wáaya. Cṹ̶ã mú̶ãrẽ wedeadacua. 40 Mecũ̶ã marĩ acaribíariguere romanuã dutirá marĩrẽ wedesãrĩquioro tiirá tiia. Marĩ teero peti acaribíro bauró acaribíãmajãrã tiiáwũ̶. Teero tiirá, romanuã cṹ̶ã wedesãrĩ, marĩrẽ deero jĩĩ yu̶u̶masĩña maniã́dacu, jĩĩyigu̶. 41 Teero wedeseyapacu̶ti: —Nocõrõrã niiã, jĩĩyigu̶.

Hechos 20

1 Cúasore petiári siro, Pablo Jesuré padeoráre neãdutiyigu̶. Cṹ̶ãrẽ wãcũtutuare tico, “wáagu̶ tiia” jĩĩ, Macedoniapu̶ wáajõãyigu̶. 2 Too maquẽ macãrĩpu̶ netõwágu̶, too macãrãrẽ cũ̶ũ̶ wederémena wãcũtutuare ticonemowayigu̶. Teero tii, jeayigu̶ Greciapu̶. 3 Toopú̶ ĩtĩã́rã muĩpũrã pu̶tu̶áyigu̶. Cũ̶ũ̶ Siriapu̶ dooríwu̶mena wáagu̶du̶, judíoa cũ̶ũ̶rẽ sĩãdu̶gáre quetire tu̶oyígu̶. Teero tiigú̶, “Macedonia wáarimapu̶ra cãmepu̶tú̶awagu̶da sũcã” jĩĩ wãcũyigu̶. 4 Cũ̶ũ̶ wáari, ãpẽrã́ cũ̶ũ̶rẽ bapacu̶tiwarira niiwã. Cṹ̶ã niiwã: Sópater Berea macã macũ̶ (cũ̶ũ̶ Pirro wãmecu̶tigu̶ macũ̶ niiwĩ); Segundo, Aristarco (cṹ̶ã pu̶arã́ Tesalónica macãrã niiwã); Gayo Derbe macã macũ̶; Timoteo; Tíquico, Trófimo (cṹ̶ã pu̶arã́ Asia macãrã niiwã). 5 Cṹ̶ã ũ̶sã su̶guero wáa, Troaspu̶ ũ̶sãrẽ yuerira niiwã. 6 Ũ̶sã Filipospu̶ pu̶tu̶áwu̶. Toopú̶ pã púuri tiirémena wú̶oya maniré pãrẽ yaarí bosebu̶reco ĩñawũ̶. Nocõrõrã nii, wáajõãwũ̶ dooríwu̶mena. Cinco bu̶recori siro jeawu̶ Troaspu̶. Toopú̶ sica semana pu̶tu̶áwu̶. 7 Yeerisãri bu̶reco niirĩ, ũ̶sã neãwũ̶ bocaadara. Apebú̶recope Pablo wáagu̶du̶ niijĩgũ̶, cṹ̶ãrẽ wedewi. Ñami deco niirĩ, wedegu̶ tiiwí ména. 8 Ũ̶mu̶ã́rõ macã tatia ũ̶sã neãrí tatiapu̶ pee sĩãwócorepa niiwũ̶. 9 Sĩcũ̶ mamu̶ ventana sopepu̶ duigú̶ wu̶goá jeanowĩ. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiwi Eutico. Pablo yoari peti wedegu̶ tiirí, cãnicónuãrigu̶ niiwĩ. Yepapu̶ ñaacodiawi. Cũ̶ũ̶ duiariro itiácasa sotoapu̶ niiwũ̶. Cṹ̶ãpe cu̶tu̶diwá, diaarigu̶pu̶re néemu̶õcowa. 10 Pablocã diiwáwi. Cũ̶ũ̶ sotoa munibiá, cũ̶ũ̶rẽ ñeediyo, cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Nocõrõca u̶cu̶árijãña. Catijãĩ ména, jĩĩwĩ. 11 Mu̶ãwa, cṹ̶ãrẽ pã bato, yaa, wedeseboejõã, wáajõãwĩ. 12 Mamu̶pere wiipú̶ néejõãwã. Cũ̶ũ̶ catiri, ãñurõ yeeripũnacu̶tira niiwã sũcã. 13 Pablo ũ̶sãrẽ jĩĩrirobirora dooríwu̶mena cũ̶ũ̶ su̶guero Asopu̶ wáajõãwũ̶. Pablo ũ̶sãrẽ: —Yu̶u̶ maapu̶ wáa, Asopu̶ mú̶ãrẽ bocagu̶da, jĩĩwĩ. 14 Asopu̶ ũ̶sãmena bu̶ajeá, ũ̶sã atiriwu̶pu̶ sããwĩ. Too síro Mitilenepu̶ tĩãwawu̶. 15 Too macãrã apebú̶reco Quío nu̶cũ̶rõ díamacũ̶pu̶ tĩãjeawu̶. Maawáriwu̶. Too macãrã apebú̶reco Samospu̶ tĩãjeawu̶. Too macãrã apebú̶reco Miletopu̶ jeajõãwũ̶ sáa. 16 Ũ̶sã Miletopu̶ wáara, Éfesore diamacṹ̶ netõjṍãwũ̶. Pablo Asiapu̶ yoari pu̶tu̶ádu̶gariwi. Cũ̶ũ̶rẽ basioatã, Jerusalénpu̶ Pentecostés bosebu̶reco ĩñadu̶gawi. 17 Pablo Miletopu̶ niigũ̶, Éfeso macãrã Jesuré padeorá bu̶toá dutiráre atiduticowi. 18 Cṹ̶ã jeari ĩña, cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Mú̶ã ãñurõ masĩcu yu̶u̶ mú̶ã watoapu̶re tiirécu̶tiriguere. Yu̶u̶ sicato Asiapu̶ jeagu̶, tée yu̶u̶ niitugu̶pu̶ tiitúcoriguere ãñurõ masĩcu. 19 Yu̶u̶ marĩ Õpũ̶ dutiró tiigú̶, “ãpẽrã́ nemorṍ ãñuré tiia” jĩĩ wãcũriwu̶. Mú̶ãmena utiwu̶. Judíoa yu̶u̶re ñañarõ tiidu̶gári, ñañarõ netõwṹ̶. 20 Niipetire mú̶ã ãñurõ niiãdarere wedepetijãwũ̶. Basocá neãrṍpu̶, mú̶ãye wiseripu̶ teero wederucujãwũ̶. 21 Judíoare, judíoa niihẽrãcãrẽ ateré sĩcãrĩbíro wedewu̶: “Mú̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasoyá; Cõãmacũ̶yere ãñurõ tiinu̶cã́ña; Jesús marĩ Õpũ̶rẽ padeoyá”, jĩĩ wederucujãwũ̶. 22 Yu̶u̶ mecũ̶tígã wáagu̶ tiia Jerusalénpu̶ Espíritu Santo yu̶u̶re dutirirobirora. Toopú̶ yu̶u̶re deero wáaro wáaadacu masĩriga. 23 Ate dícu̶re masĩã: Basocá ñañarõ netõrĩ́ tii, yu̶u̶re peresuwiipu̶ sõnecoadacua. Ateré macãrĩcṍrõ Espíritu Santo yu̶u̶re wedei. 24 Ateré masĩpacu̶, wãcũpatiria. Yu̶u̶ catirére maĩría. Marĩ Õpũ̶ Jesús cũ̶ũ̶ paderé cṹũriguere peotídu̶gaga. Cõãmacũ̶ basocáre netõnére quetire wededutiwi yu̶u̶re. 25 ’Yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ niigũ̶, Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdare jeariguere wedewarucuwu̶. “Mú̶ã sĩcũ̶no yu̶u̶re ĩñanemoricu sáa”, jĩĩ tu̶gueñajãga. 26 Teero tiigú̶, mecũ̶ã mú̶ãrẽ wedea: Yu̶u̶ wederiguere tu̶oríra pecamepu̶ wáari, yée wapa niiricu. 27 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ niipetire Cõãmacũ̶ye quetire wederijã tiiríwu̶. 28 Teero tiirá, mú̶ã basiro coteya. Jesuré padeorí põna macãrãcãrẽ ãñurõ cote, buenemoña. Mú̶ãrẽ Espíritu Santo cṹũrigu̶ niiwĩ, cṹ̶ãrẽ ĩñanu̶nu̶searo jĩĩgũ̶. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶ye díimena cṹ̶ãrẽ cũ̶ũ̶yara wáari tiirígu̶ niiwĩ. Teero tiirá, oveja coterí basoca tiiróbiro cṹ̶ãrẽ tiiápuya. 29 Yu̶u̶ tu̶gueñarĩ, yu̶u̶ wáari siro, ãpẽrã́ jĩĩditorepira mú̶ãmena niirã jeaadacua. Yáiwa ovejare sĩãrã́ tiiróbiro mú̶ã Jesuré padeorére petirí tiidu̶gáadacua. 30 Sĩquẽrã mú̶ã menamacãrãcã wedewisioadacua, Jesuré padeorá cṹ̶ãrẽ tu̶onu̶nú̶searo jĩĩrã. 31 Teero tiirá, ãñurõ tu̶omasĩ́ niiña. Mú̶ã ateré acabóricu: Itiácũ̶ma mú̶ã niipetirare ãñurõ tiiádarere bóaneõremena bú̶recori, ñamirĩ́ wedewu̶. 32 ’Yu̶u̶ wáagu̶ tiia. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñurõ cotearo. Cũ̶ũ̶ maĩré quetimena mú̶ãrẽ tutuare ticoaro. Tee queti mú̶ãrẽ wãcũtutuari, padeonemórĩ tiimasĩ́cu. Tee quetire padeorí, ãpẽrã́ Jesuré padeorámena mú̶ãrẽ ãñuré ticogu̶daqui Cõãmacũ̶. 33 Ãpẽrãyé niyeru, oro, suti boonemósãriwu̶ yu̶u̶. 34 Mú̶ã masĩcu: Yée wãmorĩmena padewu̶. Teeména yu̶u̶, yu̶u̶ menamacãrã booríguenorẽ bu̶awú̶. 35 Niipetire yu̶u̶ tiiríguemena mú̶ãrẽ ẽñowṹ̶. Marĩ paderémena bóaneõrãrẽ tiiápuro booa. Marĩ Õpũ̶ Jesús cũ̶ũ̶ jĩĩriguere wãcũrõ booa: “Ticogú̶pe ñeegṹ̶ nemorṍ u̶seniqui”, jĩĩyigu̶, jĩĩwĩ Pablo. 36 Teeré jĩĩtoanu̶cõ, cṹ̶ã niipetiramena ñicãcoberimena jeacũmu, Cõãmacũ̶rẽ sãĩwĩ́. 37 Niipetira bayiró utiwa. Cũ̶ũ̶rẽ páabu̶a, wasopúro ũpũ tiiwá. 38 Cũ̶ũ̶ “mú̶ã yu̶u̶re ĩñanemoricu sáa” jĩĩãriguere wãcũrã, nemorṍ bóaneõrã pu̶tu̶áwa. Too síro dooríwu̶pu̶ cũ̶ũ̶rẽ cṹũcora wáawa.

Hechos 21

1 Ũ̶sã Éfeso macãrã bu̶toá dutiráre “wáara tiia” jĩĩtoa, dooríwu̶pu̶ mu̶ãsã, wáajõãwũ̶. Wáa, diamacṹ̶ wáa, Cos macãpu̶ jeawu̶. Apebú̶reco Rodas macãpu̶, too macãrã Pátara macãpu̶ jeawu̶. 2 Toopú̶ Feniciapu̶ wáariwu̶care bu̶ajeáwu̶. Tiiwu̶pú̶ mu̶ãsã, wáajõãwũ̶. 3 Wáa, Chipre nu̶cũ̶rõrẽ ĩñawa, tiinu̶cũ̶rõ acuniñape pu̶tu̶áwu̶. Too netõwá, Siria ditapu̶re jeawu̶. Jea, Tiro macãpu̶ maajeáwu̶. Toopú̶ tiiwú̶ macãrã apeyé cṹ̶ã néewariguere apamonecoadara tiiwá. 4 Toopú̶ ũ̶sã Jesuré padeoráre ãmaã, bu̶ajeáwu̶. Cṹ̶ãmena sica semana pu̶tu̶áwu̶. Cṹ̶ã Espíritu Santo masĩré ticorémena Pablore “Jerusalénpu̶ wáarijãña” jĩĩmiwã. 5 Cṹ̶ã teero jĩĩpacari, tii semana petirí, wáajõãwũ̶ sũcã. Cṹ̶ã niipetira, cṹ̶ã nu̶mosã́numiã, cṹ̶ã põna ũ̶sãrẽ bapacu̶tibuawa macã wesapu̶. Ditatuparipu̶ ñicãcoberimena jeacũmu, Cõãmacũ̶rẽ sãĩwṹ̶. 6 Sãĩtóa, “wáara tiia” jĩĩ, dooríwu̶capu̶ mu̶ãsãwũ̶. Cṹ̶ãpe cṹ̶ãye wiseripu̶ pu̶tu̶ajõãwã. 7 Tiropu̶ niiãrira wáa, Tolemaida macãpu̶ jeawu̶. Toopú̶ Jesuré padeoráre ãñuduti, sicabu̶reco pu̶tu̶áwu̶ cṹ̶ãmena. 8 Apebú̶reco wáa, Cesareapu̶ jeawu̶. Toopú̶ jeara, Felipe Jesuyé queti wedegú̶ya wiipu̶ sããwawu̶. Felipe Jesuré padeorá siete yaaré batorira menamacũ̶ niirigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ pu̶tu̶áwu̶. 9 Cũ̶ũ̶ põna numiã manu̶manirã bapari niiwã. Cṹ̶ã profetas niiwã. 10 Yoari ũ̶sã niiripacari, sĩcũ̶ Judeapu̶ niiãrigu̶ jeawi. Profeta niiwĩ. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiwi Agabo. 11 Ũ̶sã pu̶to jea, Pabloyada siatúridare née, cũ̶ũ̶ basiro cũ̶ũ̶ye du̶pori, cũ̶ũ̶ye wãmorĩpu̶ siatúwi. Siatútoa, ũ̶sãrẽ jĩĩwĩ: —Espíritu Santo jĩĩãwĩ yu̶u̶re: “Judíoa Jerusalénpu̶ atidá õpũ̶rẽ siatúadacua ãno mu̶u̶ siatúro tiiróbiro. Cũ̶ũ̶rẽ judíoa niihẽrãpu̶re ticoadacua”, jĩĩwĩ Agabo. 12 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶orá, ũ̶sã Pablore: —Jerusalénpu̶ wáarijãña, jĩĩmiwũ̶. Cesarea macãrãcã: —Wáarijãña, jĩĩmiwã. 13 Cũ̶ũ̶pe jĩĩwĩ: —Utirijãña. Yu̶u̶re bayiró wãcũpatiri tiirá tiia. Jerusalénpu̶ Jesuyé wapa yu̶u̶re siatú, sĩãdu̶gápacari, wáagu̶da, jĩĩwĩ. 14 Cũ̶ũ̶ “jáu̶, ãñuã” jĩĩhẽrĩ ĩñarã: —Cõãmacũ̶ booró tiiáro, jĩĩjãwũ̶. Nocõrõrã ditamanírã pu̶tu̶áwu̶. 15 Ũ̶sã too niiãrira ũ̶sãye ĩñanotoa, wáajõãwũ̶ Jerusalénpu̶. 16 Sĩquẽrã Cesarea macãrã Jesuré padeorá wáawa ũ̶sãmena. Cṹ̶ã ũ̶sãrẽ néewawa Mnasónya wiipu̶. Cũ̶ũ̶ Chipre macũ̶ niirigu̶ niiwĩ. Yoari Jesuré padeogú̶ niiwĩ. Toopú̶ cãniwṹ̶. 17 Ũ̶sã Jerusalénpu̶ jeari, Jesuré padeorá u̶seniremena bocawa ũ̶sãrẽ. 18 Apebú̶reco Pablo ũ̶sãmena Santiagore ĩñagũ̶ wáawi. Toopú̶ niipetira bu̶toá dutirá niiwã. 19 Pablo cṹ̶ãrẽ ãñudutiwi. Judíoa niihẽrãrẽ Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶mena tiiríguecõrõ du̶aró manirṍ wedemu̶ãnu̶cãwĩ. 20 Teeré tu̶o, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticowa. Pablore jĩĩwã: —Ũ̶sãya wedegu̶, mu̶u̶ masĩcu: Pau̶ peti judíoa Jesuré padeorá niiĩya. Cṹ̶ã “Moisére dutiré cṹũriguere tiipetíro booa” jĩĩrã tiiíya. 21 Cṹ̶ã ate wedepatirere tu̶oáyira: Mu̶u̶ judíoa niihẽrãye ditapu̶ niigũ̶, judíoa toopú̶ niirã́rẽ Moisés dutirére “tiiríjãña” jĩĩyiro. Cṹ̶ã põnarẽ cõnerígu̶ yapa macã caseróre “widecõã́rijãña” jĩĩyiro. Teero biiri marĩ judíoa tiirécu̶tirenocãrẽ “tiiríjãña” jĩĩyiro. Teeré tu̶oyíra. 22 “¿Deero tiigú̶dari cũ̶ũ̶?” jĩĩ wedeseawũ̶ ũ̶sã mu̶u̶rẽ. Cṹ̶ã mu̶u̶ “ãnopú̶ jeaayigu̶” jĩĩrére tu̶oádacua. 23 Teero tiirá, ũ̶sã biiro wãcũãwũ̶: Ũ̶mu̶ã́ bapari Cõãmacũ̶rẽ “biiro tiiáda” jĩĩãrira niiãwã. 24 Mu̶u̶ cṹ̶ãmena Cõãmacũ̶wiipu̶ wáari, ãñubocu. Mu̶u̶cã cṹ̶ã tiiróbirora tiiyá. Cṹ̶ã marĩ tiirénorẽ tiirá tiiáwã. Atebú̶recorire ñañaré tiiáriguere acabóre sãĩrã́ tiiáwã. Niipetire wáicu̶ra cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ ticoadarare mu̶u̶ sãĩbosáya. Mu̶u̶ teero tiiári siro, cṹ̶ã póare pedecõãdutiadacua. Mu̶u̶ biiro tiiáriguere masĩrã, niipetira judíoa mu̶u̶ye quetire “teero jĩĩãmajãrã tiijĩ́ya” jĩĩãdacua. “Cũ̶ũ̶cã Moisére dutiré cṹũriguere ãñurõ tiigú̶ niiĩ”, jĩĩãdacua. 25 Jesuré padeorá judíoa niihẽrãpere “biiro tiirí ãñuãdacu” marĩ jĩĩriguere jóacotoawu̶: Wáicu̶ra dii cṹ̶ã padeoráre ticoariguere yaarijãña. Wáicu̶raye díire sĩniríjãña. Wáicu̶ra dii díi cõãña maniré diiré yaarijãña. Ãpẽrãména ñañarõ ñeeaperijãña, jĩĩ jóawu̶, jĩĩwã. 26 Apebú̶recope Pablo cṹ̶ã baparire néewawi. Pablo cũ̶ũ̶ ñañaré tiiáriguere acabóre sãĩtóari, Cõãmacũ̶wiipu̶ sããwayira. Pablo pairé wedeyigu̶: —Sica semana du̶saa ãniã ñañaré tiiáriguere acabóre sãĩã́daro. Niituri bu̶recore cṹ̶ãcõrõ wáicu̶rare sĩãdutí, ticoadacua Cõãmacũ̶rẽ, jĩĩyigu̶. 27 Cṹ̶ã siete bu̶recori peotíadara tiirí, judíoa Asia macãrã Pablore Cõãmacũ̶wiipu̶ niirĩ ĩñayira. Cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã, ãpẽrãrẽ́ cúarosãrĩ tiiyíra. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ ñee, acaribíyira: 28 —Ũ̶sãya wedera, tiiápura atiya. Ãnirã́ niiĩ niipetiropu̶ niipetirare ñañarõ buewarucugu̶. Cũ̶ũ̶ marĩ judíoa maquẽrẽ, Moisére dutiré cṹũriguere, teero biiri atiwií maquẽrẽ ñañarõ wedesewarucuyigu̶. Apeyeréja, griegoare atiwiipú̶re néesããwĩ. Cũ̶ũ̶ biiro tiigú̶, atiwií ñañaré manirí wiire ñañogṹ̶ tiii, jĩĩyira. 29 Ate su̶guero Trófimo Éfeso macũ̶ Pablomena macãpu̶ niirĩ ĩñayira. Teero ĩñarira niijĩrã, cṹ̶ã “cũ̶ũ̶rẽ Cõãmacũ̶wiipu̶ néesããjĩyi” jĩĩ wãcũrira niimiwã. 30 Cṹ̶ã wedesãrĩ tu̶orá, niipetira tiimacã macãrã acaribíbatejõãwã. Cu̶tu̶jeáwa. Pablore ñee, wéecowitiawa, tée Cõãmacũ̶wii sopepu̶tópu̶. Máata sopepãmarĩrẽ biajã́wã. 31 Pablore sĩãã́darapu̶ tiirí, ãpẽrã́ basocá surara dutigú̶pu̶re wedera wáarira niiwã: —Niipetira atimacã́ Jerusalén macãrã neã, cúa, acaribíra tiiáwã, jĩĩyira. 32 Cũ̶ũ̶ tee quetire tu̶ogú̶, cũ̶ũ̶yara surarare, cṹ̶ãrẽ dutiráre néõ, diiáti, cu̶tu̶átiwa cṹ̶ã pu̶topu̶. Surara dutigú̶ suraramena cu̶tu̶átiri ĩñarã, Pablore páarira duujã́wã. 33 Surara dutigú̶ Pablo pu̶topu̶ jea, surarare ñeeduti, pu̶adá cõmedaména siatúdutiwi. Basocáre sãĩñáwĩ: —¿Noã niiĩ ãni? ¿Deero tiiárĩ? jĩĩmiwĩ. 34 Basocápe ãpĩ merẽã, ãpẽrãcã́ merẽã noo booró acaribíãmajãwã. Teero tiigú̶, surara dutigú̶pe ãñurõ tu̶obú̶ariwi. Cũ̶ũ̶yara surarare néewadutiwi cṹ̶ã niirí wiicapu̶. 35 Tiiwií mu̶ãwaropu̶ jeari, basocá bayiró tuudiyówa. Teero tiirá, surara Pablore néeapa néecomu̶ãwã. 36 Niipetira cṹ̶ã siro tuudiyóatira: —Sĩãcõã́jãña, jĩĩ acaribíwa. 37 Tiiwiipú̶ sõnecoadara tiirí, Pablo surara dutigú̶re sãĩñáyigu̶: —Yu̶u̶ mu̶u̶mena wedeseri, ¿ãñuniãdari? jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —¡Ayo! Mu̶u̶cã griegoayere wedesemasĩjããyo. 38 ¿Mu̶u̶ Egipto macũ̶ ũ̶sã romanuãrẽ cõãdu̶gamirigu̶ mee niiĩ? Cũ̶ũ̶ cuatro mil basocáre sĩãrépira dutigú̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶yarare néõ, basocá manirṍpu̶ néewayigu̶, jĩĩyigu̶. 39 Pablo yu̶u̶yigu̶: —Yu̶u̶ cũ̶ũ̶ mee niiã. Judíoayu̶ niiã. Tarso Cilicia ditapu̶ niirí macã macũ̶ niiã. Bú̶ri niirí macã macũ̶ mee niiã. Yu̶u̶ ãniãrẽ wededu̶gaga. Mu̶u̶ boorí, wedegu̶da, jĩĩyigu̶. 40 Surara dutigú̶ “jáu̶” jĩĩyigu̶. Teero tiigú̶, too mu̶ãwaropu̶ nucũgũ̶rã, wẽ́ẽtucowi. Cṹ̶ã ditamanírĩ ĩña, hebreoayemena wedewi cṹ̶ãrẽ:

Hechos 22

1 —Yáa wedera, yu̶u̶ pacu̶sũ̶mu̶ã, yu̶u̶re tu̶oyá ména. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ yée maquẽrẽ wedegu̶da, mú̶ã yu̶u̶re “wapa cu̶oríi” jĩĩãrõ jĩĩgũ̶, jĩĩwĩ. 2 Cũ̶ũ̶ hebreoayemena wederi tu̶orá, nemorṍ ditamaníjõãwã. Pablo cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: 3 —Yu̶u̶ judíoayu̶ niiã. Tarso Cilicia ditapu̶ niirí macãpu̶ bauáwu̶. Atimacãpú̶ masãwũ̶. Gamaliel yu̶u̶re buewi. Cũ̶ũ̶ Moisés marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ dutiré niipetirere buepetijãwĩ yu̶u̶re. Mú̶ã atitóre Cõãmacũ̶ dutirére tiirécu̶tirobirora yu̶u̶cã ãñurõ tiirucújãã. 4 Yu̶u̶ tiibu̶recopu̶ mama buerére padeoráre ñañarõ tiirucúwu̶. Sĩquẽrãrẽ sĩãdutíwu̶. Ũ̶mu̶ã́, numiã́rẽ ñee, cṹ̶ãrẽ peresuwiipu̶ sõnecodutirucuwu̶. 5 Paiaré dutigú̶, niipetira Judíoare Dutirá Peti “teerora tiiwí” jĩĩ masĩcua. Cṹ̶ãrã yu̶u̶re dutirépũrĩrẽ jóabosarira niiwã. Teepũrĩrẽ née, marĩya wedera Damascopu̶ niirã́rẽ ticogu̶du̶ tiimíwũ̶. “Mama buerére padeoráre ñee, siatú, néewagu̶da Jerusalénpu̶, cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiidutígu̶du̶”, jĩĩmiwũ̶. 6 ’Maa wáagu̶, Damascopu̶ jeagu̶du̶ tiirí, coeritó niirĩ, wãcũña manirṍ ũ̶mu̶ã́sepu̶ bóediati yu̶u̶ pu̶to bayiró capemórõ bóewu̶. 7 Teero wáari, yu̶u̶ ditapu̶ ñaacũmujõãwũ̶. Sĩcũ̶ yu̶u̶re wedeseri tu̶owú̶: “Saulo, ¿deero tiigú̶ yu̶u̶re ñañarõ tiinu̶nú̶sei?” jĩĩwĩ. 8 “¿Noã niiĩ mu̶u̶?” jĩĩwũ̶. “Yu̶u̶ Jesús Nazaret macã macũ̶ mu̶u̶ ñañarõ tiinu̶nú̶segu̶ra niiã”, jĩĩwĩ. 9 Yu̶u̶mena wáariracã tee bóediatiriguere ĩña, “cuijõããwũ̶” jĩĩwã. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶mena wedeseriguere “tu̶oríatu̶” jĩĩwã. 10 Yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáwũ̶: “Õpũ̶, ¿deero tiirí boogári?” jĩĩwũ̶. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re yu̶u̶wi: “Wũ̶mu̶nu̶cãña. Damascopu̶ wáaya. Toopú̶ mu̶u̶rẽ sĩcũ̶ wedegu̶daqui niipetire mu̶u̶ tiiádare Cõãmacũ̶ quẽnorére”, jĩĩwĩ. 11 Yu̶u̶mena wáarira yu̶u̶re tũ̶ãwáta, Damascopu̶ wáara. Yu̶u̶re asibatére capeari bauhéri tiiwú̶. 12 ’Tiimacãpu̶re Ananías wãmecu̶tigu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶rẽ quioníremena padeogú̶, Moisére dutiré cṹũriguere tiigú̶ niiwĩ. Niipetira judíoa tiimacã niirã́ cũ̶ũ̶rẽ “ãñuniĩ” jĩĩ ĩñawã. 13 Yu̶u̶re ĩñagũ̶ jea, yu̶u̶ wesapu̶ nucũ, yu̶u̶re jĩĩwĩ: “Yáa wedegu̶ Saulo, ĩñamu̶õcoya sũcã”, jĩĩwĩ. Wãcũña manirṍ cũ̶ũ̶rẽ ĩñamu̶õcowu̶. 14 Yu̶u̶re jĩĩnemowĩ: “Tíatopu̶ Cõãmacũ̶ marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã padeorígu̶ mu̶u̶rẽ besetoayigu̶, cũ̶ũ̶ boorére mu̶u̶rẽ masĩãrõ jĩĩgũ̶. Cũ̶ũ̶ macũ̶ ãñugṹ̶rẽ ĩña, cũ̶ũ̶ wedeserere tu̶oáro jĩĩgũ̶, beseyigu̶. 15 Mu̶u̶ cũ̶ũ̶yere wedegu̶ wáagu̶dacu. Niipetirare niipetiropu̶ mu̶u̶ ĩñaãriguere, mu̶u̶ tu̶oáriguere wedewarucugu̶ wáagu̶dacu. 16 Teero tiigú̶, yoari yuerijãña mu̶u̶. Wũ̶mu̶nu̶cãña. Marĩ Õpũ̶rẽ padeojĩ́gũ̶, mu̶u̶ ñañaré tiirére acabóre sãĩñá. Sãĩtóa, wãmeõtidutiya”, jĩĩwĩ. 17 ’Too síro Jerusalénpu̶ pu̶tu̶ajeagu̶, Cõãmacũ̶wiipu̶ cũ̶ũ̶rẽ sãĩgṹ̶ jeawu̶. Yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ sãĩgṹ̶ tiirí, cãnirípacu̶, quẽẽrṍpu̶ tiiróbiro Jesuré ĩñawũ̶. 18 Jesús yu̶u̶re jĩĩwĩ: “Boyero atimacã́ Jerusalénrẽ witiwaya. Ãno macãrã yée quetire mu̶u̶ wederi, booríadacua”, jĩĩwĩ. 19 Yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwũ̶: “Õpũ̶, cṹ̶ã ãñurõ masĩcua: Niipetire judíoa cṹ̶ã neãré wiseripu̶ mu̶u̶rẽ padeoráre tãnadutí, peresuwiipu̶ sõnecorucuwu̶. 20 Esteban mu̶u̶ye queti wederigu̶re cṹ̶ã sĩãrítore, yu̶u̶cã toopú̶ra ĩñanucũwũ̶. Cũ̶ũ̶rẽ sĩãrã́ye suti sotoá maquẽrẽ cotebosawu̶. ‘Ãñurõ tiirá sĩãã́ya’, jĩĩ wãcũmiwũ̶”, jĩĩ wedemiwũ̶ Jesuré. 21 Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re jĩĩwĩ: “Wáaya. Yu̶u̶ aperopú̶ yoaropu̶ ticocogu̶dacu mu̶u̶rẽ judíoa niihẽrã pu̶topu̶”, jĩĩwĩ. 22 Nocõrõrã ãñurõ tu̶otúwa. Teeré tu̶orá, bayiró acaribíwa sũcã. —Cũ̶ũ̶rẽ sĩãcõã́jãña. Cũ̶ũ̶rẽ boorídojãã, jĩĩ acaribíwa. 23 Acaribíra, cṹ̶ã cúarere ẽñorã́, cṹ̶ãye suti sotoá sãñarére tuuwé, wẽ́ẽtuwa. Dita maané, déebatecowa. 24 Cṹ̶ã teero tiirí ĩñagũ̶, surara dutigú̶ Pablore sõnecojãdutiyigu̶ cṹ̶ãya wii popeapu̶. Sõnecotoanu̶cõ, Pablore “¿deero tiirá basocá mu̶u̶rẽ acaribíi?” jĩĩ wederi tiidu̶gágu̶, cũ̶ũ̶rẽ tãnagṹ̶du̶ siatúdutiyigu̶. 25 Siatúari siro, Pablope cũ̶ũ̶ pu̶to nucũgṹ̶ cien surara dutigú̶re jĩĩyigu̶: —Mú̶ã yu̶u̶re bú̶ri peti tãnamasĩ́ricu; romanuãrẽ dutiré teero tiidutíria. Yu̶u̶ romanuãyu̶ niiã; queti beserí basoca yu̶u̶ tiiáriguere beseriya ména, jĩĩyigu̶. 26 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, cien surara dutigú̶ cũ̶ũ̶rẽ dutigú̶pu̶re wedegu̶ wáayigu̶. —Mu̶u̶ ãñurõ tiiyá. Jõõ niiãrigu̶ “romanuãyu̶ niiã” jĩĩãwĩ, jĩĩyigu̶. 27 Teeré tu̶ogú̶, surara dutigú̶ sãĩñágũ̶ wáayigu̶: —¿Niirṍrã mu̶u̶ romanuãyu̶ niiĩ? jĩĩyigu̶. —Ṹ̶jũ̶, cũ̶ũ̶rã́ niiã, jĩĩyigu̶ Pablo. 28 Surara dutigú̶pe: —Yu̶u̶ pairó niyeru wapatíwu̶, romanuãyu̶ niirére sããgũ̶du̶, jĩĩyigu̶. —Yu̶u̶ja máata bauágu̶pu̶ra romanuãyu̶ niirigu̶ niiwũ̶, jĩĩyigu̶ Pablo. 29 Teeré tu̶orá, cũ̶ũ̶rẽ tãnaã́dara tiimíãrira máata aperopé jeaconu̶cãyira. Surara dutigú̶cã cui niiyigu̶. “Romanuãyu̶re ‘tãnañá’ jĩĩgũ̶, siatúdutimiãyu” jĩĩ wãcũgũ̶, cuijõãyigu̶. 30 Teero tiigú̶, judíoa cũ̶ũ̶rẽ wedesãre diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩdu̶gagu̶, apebú̶recope paiaré dutiráre, teero biiri niipetira Judíoare Dutirá Petire néõyigu̶. Pablore jõãdutí, néediati, cṹ̶ã ĩñacoropu̶ nucũdutiyigu̶.

Hechos 23

1 Pablo Judíoare Dutirá Petire ĩña, jĩĩyigu̶: —Yáa wedera, yu̶u̶ catiré bu̶recorire tée mecũ̶ãpu̶mena Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ ãñurõ yeeripũnacu̶tia, jĩĩyigu̶. 2 Ananías paiaré dutigú̶ teeré tu̶ogú̶, Pablo wesa nucũrã́rẽ u̶seropu̶ páadutimiyigu̶ cũ̶ũ̶ teero jĩĩré wapa. 3 Teero tiigú̶, Pablo cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: —Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ ñañarõ tiigú̶daqui. Mu̶u̶ tiiditórepigu̶ niiã. Mu̶u̶ too duia, yu̶u̶re queti besegu̶du̶ Moisés dutiré jĩĩrõbirora. Mu̶u̶ basirora tee dutirére netõnu̶cã́gũ̶ tiia, yu̶u̶re páadutigu̶peja, jĩĩyigu̶. 4 Too nucũrã́ cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyira: —Biiro ñañarõ wedeserijãrõ booa paiaré dutigú̶ Cõãmacũ̶ cṹũrigu̶re, jĩĩyira. 5 Pablo cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Yáa wedera, cũ̶ũ̶ paiaré dutigú̶ niirére yu̶u̶ masĩriatu̶. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jóare niiã: “Mú̶ãya macã macãrãrẽ dutigú̶re ñañarõ wedeserijãña”, jĩĩã, jĩĩyigu̶. 6 Pablo too niirã́ saduceo basoca, ãpẽrã́ fariseo basoca niirĩ ĩñagũ̶, bayiró bu̶su̶rómena wedeseyigu̶: —Yáa wedera, yu̶u̶ fariseo basocu̶ra niiã yu̶u̶ pacu̶sũ̶mu̶ã tiiróbirora. Basocá diarira masãrére yu̶u̶ padeóa. Ate yu̶u̶ padeoré wapa mú̶ã yu̶u̶re ãno queti beserópu̶ néeatia, jĩĩyigu̶. 7 Teeré tu̶orá, fariseo basoca, saduceo basocamena bayiró cãmerĩ́ jĩĩyira. Teero tiirá, sĩcãrõména niimiãrira batajṍãyira. 8 Saduceo basoca diarirapu̶ masãrére, teero biiri ángelea, wãtĩã niirére padeoríya. Fariseo basocape teeré padeoóya. 9 Cṹ̶ã bayiró acaribíyira. Teero tiirá, sĩquẽrã Moisés jóarigue buerá wũ̶mu̶nu̶cãyira. Fariseo basoca niiyira. Bayiró cúasoremena wedemiyira: —Ãnirẽ́ wapa ñañaré bu̶aría. Apetó tiigú̶, ángele cũ̶ũ̶rẽ wedesejĩyi, jĩĩmiyira. 10 Cṹ̶ã bayiró cãmerĩ́ jĩĩnemorĩ ĩñagũ̶, surara dutigú̶ Pablore wéetamu̶tõrĩ jĩĩgũ̶, cuiyigu̶. Teero tiigú̶, Pablo cṹ̶ã watoapu̶ niigṹ̶rẽ surarare néeatidutiyigu̶. Cṹ̶ã niirí wiicapu̶ néewadutiyigu̶ sũcã. 11 Tiiñami Jesús Pablo pu̶to bauá, jĩĩyigu̶: —Wãcũtutuaya. Atimacã́ Jerusalénpu̶ yée quetire wedearirobirora Romapu̶cãrẽ wedegu̶dacu, jĩĩyigu̶. 12 Apebú̶recope ãpẽrã́ judíoa yayióropu̶ neã, “Pablore sĩãã́da” jĩĩmiyira. “Mecũ̶ãmena yaari, sĩnirínu̶cããda; Pablore sĩãtóarapu̶, yaaada. Cũ̶ũ̶rẽ sĩãríatã, Cõãmacũ̶ marĩrẽ ñañarõ tiiáro”, jĩĩmiyira. 13 Teero wedesera cuarenta nemorṍ niiyira. 14 Cṹ̶ã paiaré dutirá, ãpẽrã́ bu̶toá dutirá pu̶topu̶ wáa, cṹ̶ãrẽ jĩĩyira: —Ũ̶sã Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ yaarinu̶cããwũ̶; Pablore sĩãã́dari su̶guero, yaaria. 15 Teero tiirá, mú̶ã, niipetira mú̶ãmena dutirá surara dutigú̶re queti ticocoya. Cũ̶ũ̶ Pablore néediatiaro. “Ũ̶sã cũ̶ũ̶ tiiáriguere ãñurõ sãĩñádu̶gaga”, jĩĩcoya. Pablo mú̶ã pu̶to jeaadari su̶guero, cũ̶ũ̶rẽ sĩãã́dara, cũmuãdacu, jĩĩmiyira. 16 Pablo bayio macũ̶ cṹ̶ã sĩãdu̶gáre quetire tu̶ogú̶, surara niirí wiicapu̶ sããwa, Pablore queti wedeyigu̶. 17 Pablope cũ̶ũ̶ wederi tu̶ogú̶, sĩcũ̶ cien surara dutigú̶re atiduti, jĩĩyigu̶: —Ãnirẽ́ mu̶u̶ dutigú̶ pu̶topu̶ néewaya. Queti wedegu̶du̶ tiiáyigu̶ cũ̶ũ̶rẽ, jĩĩyigu̶. 18 Cũ̶ũ̶rẽ surara dutigú̶ pu̶topu̶ néewa, jĩĩyigu̶: —Pablo marĩ peresu cu̶ogú̶ yu̶u̶re atiduti, ãnirẽ́ mu̶u̶ pu̶topu̶ néeatidutiawĩ. Queti wedegu̶du̶ tiiáyigu̶ mu̶u̶rẽ, jĩĩyigu̶. 19 Surara dutigú̶ mamu̶rẽ wãmopu̶ ñee, néewa, basocá tu̶ohéropu̶ sãĩñáyigu̶: —¿Ñeenó queti wededu̶gai yu̶u̶re? jĩĩyigu̶. 20 Mamu̶pe cũ̶ũ̶rẽ wedeyigu̶: —Judíoa mu̶u̶rẽ queti ticocoadacua. Niipetira “biiro tiiáda” jĩĩãyira. Pablore ñamigã Judíoare Dutirá Peti neãrṍpu̶ néewadutiadacua mu̶u̶rẽ. “Cũ̶ũ̶ tiiáriguere ãñurõ sãĩñádu̶gaga”, jĩĩditoadacua. 21 Cṹ̶ãrẽ tu̶oríjãña. Cṹ̶ã menamacãrã cuarenta nemorṍ ũ̶mu̶ã́ cũ̶ũ̶rẽ duti, coteadacua. Cṹ̶ã yaari, sĩniríadacua; cũ̶ũ̶rẽ sĩãtóarapu̶, yaaadacua. Cṹ̶ã “marĩ teero tiiríatã, Cõãmacũ̶ ñañarõ tiiáro” jĩĩãyira. Quẽnotóaayira cṹ̶ã tiiádarere. Mecũ̶tígã mu̶u̶ “jáu̶” jĩĩré dícu̶re yuera tiicúa, jĩĩyigu̶. 22 Surara dutigú̶pe jĩĩyigu̶: —Sĩcũ̶norẽ “teeré cũ̶ũ̶rẽ wedeawũ̶” jĩĩrijãña. Nocõrõrã niiã, jĩĩyigu̶. 23 Surara dutigú̶ cien surara dutirá pu̶arã́rẽ atiduti, wedeyigu̶: —Surarare quẽnodutíya. Cṹ̶ã mecũ̶ã ñami nueve niirĩ, wáaadacua Cesareapu̶. Doscientos surara du̶pomena wáaaro; setenta caballoamena pesawaaro; doscientos saderéyucu̶re néewaaro. 24 Pablo cũ̶ũ̶ pesawaadara caballoacãrẽ quẽnoã́rõ. Apeyenó merẽã wáaro manirṍ Félix atiditá dutigú̶pu̶re néewaya, jĩĩyigu̶. 25 Wedetoa, paperapũ jóayigu̶. Ate cũ̶ũ̶ jóarigue tiiróbiro niiã: 26 “Yu̶u̶ Claudio Lisias, mu̶u̶ Félix Judea dita dutigú̶re ãñudutia. 27 Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ ticocogu̶re judíoa ñeejããwã. Cũ̶ũ̶rẽ sĩãã́dara tiimíãwã. Yu̶u̶ cũ̶ũ̶ romanuãyu̶ niirére tu̶ogú̶, suraramena cũ̶ũ̶rẽ netõnéãwũ̶. 28 ‘¿Ñeenó wapa cũ̶ũ̶rẽ wedesãĩ?’ jĩĩ masĩdu̶gagu̶, Judíoare Dutirá Peti neãrṍpu̶ cũ̶ũ̶rẽ néediwaawũ̶. 29 Judíoare dutiré maquẽ dícu̶re ‘netõnu̶cã́ãwĩ’ jĩĩ wedesããwã. Tee dícu̶re cũ̶ũ̶rẽ wedesãrĩ, ñeenó wapa sĩãmasĩ́ña maniã́wũ̶; cũ̶ũ̶ ñañarõ tiirípacari, peresuwiipu̶ sõnecomasĩña maniã́wũ̶. 30 Ãpẽrã́ judíoa ‘cũ̶ũ̶rẽ sĩãã́da’ jĩĩré queti yu̶u̶pu̶re jeaawũ̶. Teero tiigú̶, máata mu̶u̶pu̶re ticocoa. Cũ̶ũ̶rẽ ãnopú̶ wedesããrirare mu̶u̶pu̶re ‘wedesãrã wáaya’ jĩĩãwũ̶. Nocõrõrã niiã”, jĩĩ jóayigu̶. 31 Tiiñami surara cũ̶ũ̶ dutiarirobirora Pablore néewa, néejeayira Antípatris macãpu̶. 32 Apebú̶recope surara du̶pomena wáarira toorá cãmecópu̶tu̶aatiyira cṹ̶ãya wiicapu̶ra sũcã. Caballoamena wáarira dícu̶ Pablomena netõwáyira. 33 Cṹ̶ã Cesareapu̶ jea, surara dutigú̶ jóaripũrẽ ticoyira tiidita dutigú̶re. Pablocãrẽ cũ̶ũ̶pu̶re ticoyira. 34 Cũ̶ũ̶ tiipũrẽ buetoa, Pablore sãĩñáyigu̶: —¿Noo macũ̶pu̶ niiĩ mu̶u̶? jĩĩyigu̶. —Cilicia macũ̶ niiã, jĩĩyigu̶. 35 —Mu̶u̶rẽ wedesãrã ãnopú̶ jeari, mu̶u̶rẽ tu̶ogú̶da, jĩĩyigu̶. Teero jĩĩtoa, Pablore Herodeniiya wiicapu̶ cotedutiyigu̶.

Hechos 24

1 Sicamoquẽñe bu̶recori siro paiaré dutigú̶ Ananías, sĩquẽrã bu̶toá dutirámena Cesareapu̶ jeayira. Basocáre wedesãrirare wedesebosagu̶ cṹ̶ãmena jeayigu̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Tértulo. Félixpu̶re Pablore wedesãyira. 2 Pablore néejeari, Tértulo cũ̶ũ̶rẽ wedesãnu̶cãyigu̶: —Ũ̶sãrẽ dutigú̶, mu̶u̶ dutirémena ãñurõ niirecu̶tia ũ̶sã. Mu̶u̶ masĩrémenarã atiditá ãñurí dita wáaro tiia. 3 Niipetiropu̶ niipetire mu̶u̶ ũ̶sãrẽ tiibosárere u̶seniremena ĩñaã. 4 Mu̶u̶rẽ páasu̶tiri tiidu̶gáriga. Teero tiigú̶, péero wedesecogu̶da. Ũ̶sãrẽ péero tu̶ocójĩña ména. 5 Ũ̶sã ĩñarĩ, ãni ñañoĩ. Niipetiropu̶ judíoare sĩcãrõména niimirirare cãmerĩ́ batarí tiinetṍĩ. Nazaret macũ̶ buerigue nu̶nu̶rã́rẽ su̶guegú̶ niiĩ. 6 Cõãmacũ̶wiire ñañodu̶gámiyigu̶. Teero tiirá, ũ̶sã cũ̶ũ̶rẽ peresu ñeewũ̶. Ũ̶sã judíoare queti beserobirora cũ̶ũ̶rẽ queti besedu̶gamiwũ̶. 7 Ũ̶sã teero tiiádara tiirí, Lisias surara dutigú̶ ũ̶sã pu̶to sããati, tutuaromena cũ̶ũ̶rẽ néejõãwĩ. 8 Ũ̶sã cũ̶ũ̶rẽ wedesãrere mu̶u̶pu̶re wedesãdutiwi. Mu̶u̶ basiro cũ̶ũ̶rẽ sãĩñáte. Teero tiigú̶, ate niipetire ũ̶sã wedesãrere “niirṍrã niicu” jĩĩ masĩgũ̶dacu mu̶u̶, jĩĩyigu̶. 9 Judíoa “ṹ̶jũ̶, teerora wáawu̶” jĩĩnemocoyira. 10 Félix Pablore ĩñayigu̶, wedeseya jĩĩgũ̶. Pablo wedeseyigu̶: —Yu̶u̶ masĩã: Mu̶u̶ yoari atiditá macãrãrẽ queti beserí basocu̶ niiã. Teero tiigú̶, u̶seniremena mu̶u̶rẽ wedegu̶da yée maquẽrẽ. 11 Niipetire yu̶u̶ tiiríguere, mu̶u̶ sãĩñárĩ, pau̶ basocá mu̶u̶rẽ wedemasĩcua. Doce bu̶recori netõã, yu̶u̶ Jerusalénpu̶ jeari siro. Toopú̶ Cõãmacũ̶rẽ padeogú̶ jeawu̶. 12 Ãniã yu̶u̶re ãpẽrãména cãmerĩ́ ñañarõ jĩĩrĩ bu̶ajeáriwa. Cõãmacũ̶wiipu̶, ũ̶sã neãré wiseripu̶, teero biiri macãpu̶ yu̶u̶ basocáre cúari tiirí bu̶ajeáriwa. 13 Cṹ̶ã wedesãrere “biiro tiiáwĩ” jĩĩmasĩriya. 14 Yu̶u̶ tiirére wedegu̶da. Mama bueré jĩĩrõbirora yu̶u̶ Cõãmacũ̶ ũ̶sã ñecũ̶sũ̶mu̶ã padeorígu̶re padeóa. Ãniã mama buerére padeorí booríya. Yu̶u̶ doca niipetire Moisére dutiré cṹũriguere, teero biiri profetas jóariguere padeóa. 15 Yu̶u̶ ãniã tiiróbirora Cõãmacũ̶ tiiádarere yuea. Cũ̶ũ̶ basocá diarirapu̶ masõgũ̶daqui, ãñuré tiiráre, ñañaré tiiráre teerora. 16 Teero tiigú̶, yu̶u̶ masĩrõ jeatuaro wapa cu̶ohégu̶ niidu̶gaga, Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶, basocá ĩñacoropu̶ teerora. 17 ’Yu̶u̶ peecũ̶marĩ aperopú̶ wáanetõãrigu̶ Jerusalénpu̶ jeawu̶ sũcã. Judíoa bóaneõrãrẽ niyeru ticogu̶ jeawu̶. Teero biiri Cõãmacũ̶rẽ padeogú̶ apeyenó ticogu̶ jeawu̶. 18 Yu̶u̶ teeré tiigú̶ tiirí, sĩquẽrã Asia macãrã judíoa yu̶u̶re bu̶ajeáwa Cõãmacũ̶wiipu̶. Yu̶u̶pe too su̶gueropu̶ Moisés cosedutírirobirora cosetóawu̶. Yu̶u̶re bu̶arí, pau̶ basocá maniwã́. Acaribíre maniwṹ̶. 19 Cṹ̶ã yu̶u̶re bu̶ajeárira mu̶u̶pu̶re atiro booa, yu̶u̶re wedesãdu̶garaja, yu̶u̶re wedesãre cu̶orája. 20 Cṹ̶ã atiheri, ãniã wedearo. Yu̶u̶ Judíoare Dutirá Peti pu̶topu̶ nucũrĩ, cṹ̶ã ñañaré bu̶aríguere wedesããrõ. 21 Ate docare yu̶u̶re wedesãmasĩya. Yu̶u̶ cṹ̶ã pu̶topu̶ niigũ̶, bayiró bu̶su̶rómena jĩĩwũ̶: “Basocá diarira masãrére padeóa yu̶u̶. Ate yu̶u̶ padeoré wapa mú̶ã mecũ̶ã yu̶u̶re ãno queti beserópu̶ néeatia”, jĩĩwũ̶, jĩĩyigu̶. 22 Félix mama bueré maquẽrẽ ãñurõ masĩgṹ̶ niijĩgũ̶, cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Nocõrõrã tu̶ogú̶da. Lisias surara dutigú̶ jearipu̶, mú̶ã wedesãre maquẽrẽ nemorṍ ãñurõ sãĩñágũ̶da, jĩĩyigu̶. 23 Teero jĩĩtoa, cien surara dutigú̶re jĩĩrigu̶ niiwĩ: —Ãnirẽ́ ãñurõ cotedutiya. Cũ̶ũ̶ niirṍpu̶ wáanetõ, niijããrõ. Cũ̶ũ̶ menamacãrã cũ̶ũ̶rẽ tiiápudu̶gari, cãmotárijãña, jĩĩrigu̶ niiwĩ. 24 Pee bu̶recori wáaripacari, Félix, cũ̶ũ̶ nu̶mo Drusilamena jeayigu̶ sũcã. Coo judíoayo niiyigo. Pablore néeatidutiyigu̶. Jesucristore padeorére wederi, tu̶oyígu̶. 25 Pablo wedegu̶, jĩĩyigu̶: —Cõãmacũ̶ marĩ ãñurõ tiirí booi. Marĩ ñañarére tiidu̶gápacara, tiiríjãrõ booa. Atibú̶reco petirí, Cõãmacũ̶ wapa tiigú̶daqui, jĩĩyigu̶. Félix teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, cuijõãyigu̶. Pablore wáadutigu̶ jĩĩyigu̶: —Apetó apeyenó tiiré manirĩ́, mu̶u̶rẽ atidutigu̶da sũcã, jĩĩyigu̶. 26 Naĩrõ Félix Pablore atiduti, cũ̶ũ̶mena wedeseyigu̶. “Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re niyeru ticori boomíga, cũ̶ũ̶rẽ wionécogu̶du̶”, jĩĩ wãcũmiyigu̶. 27 Pu̶acũ̶má siro Félix dutigú̶ niirére witijãyigu̶. Cũ̶ũ̶ wasoró sããgṹ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Porcio Festo. Félix judíoamena ãñurõ pu̶tu̶ádu̶gagu̶, Pablore toopú̶ra cṹũjãyigu̶.

Hechos 25

1 Festo tiiditapu̶ jeayigu̶, dutigú̶ niiré sããgũ̶ jeagu̶. Itiábu̶reco siro Cesareapu̶ niiãrigu̶ Jerusalénpu̶ wáayigu̶. 2 Toopú̶ paiaré dutirá, ãpẽrã́ judíoa u̶pu̶tí macãrã Pablore cṹ̶ã wedesãriguere wedeyira cũ̶ũ̶rẽ sũcã. 3 Cũ̶ũ̶rẽ tutuaremena sãĩyíra: —Ũ̶sãrẽ tiiápuya. Pablore ãno Jerusalénpu̶ néeatidutiya, jĩĩmiyira. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ maapu̶ atigú̶re sĩãã́darere quẽnorã́ tiimíyira. 4 Festo cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: —Pablo Cesareapu̶ cotenoqui. Yu̶u̶ máata pu̶tu̶awagu̶da toopú̶re. 5 Teero tiirá, mú̶ã menamacãrã teeré ãñurõ wedesemasĩrã yu̶u̶mena wáaaro. Cũ̶ũ̶ ñañaré tiigú̶ niirĩ, toopú̶ wedesããrõ, jĩĩyigu̶. 6 Festo pu̶amóquẽñe bu̶recori du̶aró niiyigu̶ toopú̶re. Too síro pu̶tu̶ajõãyigu̶ Cesareapu̶. Cũ̶ũ̶ pu̶tu̶ajeari bu̶reco, apebú̶recope queti beserí basocu̶ duirópu̶ dui, Pablore néeatidutiyigu̶. 7 Pablo toopú̶ sããjeari, judíoa Jerusalénpu̶ atiarira cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ neãnu̶cãyira. Pee ñañanetõjõãre cũ̶ũ̶rẽ wedesãmiyira. Cṹ̶ã wedesãrere “diamacṹ̶rã niiã” jĩĩ ẽñomasĩ́riyira. 8 Pablo “yu̶u̶ wapa cu̶oría” jĩĩgũ̶, wedeyigu̶: —Judíoa dutirére netõnu̶cã́gũ̶ mee niiã yu̶u̶. Cõãmacũ̶wiire ñañoríwu̶. Romanuã õpũ̶rẽ netõnu̶cã́riwu̶, jĩĩyigu̶. 9 Festope judíoamena ãñurõ pu̶tu̶ádu̶gagu̶, Pablore sãĩñáyigu̶: —¿Jerusalénpu̶ wáadu̶gagari? Mu̶u̶ wáari, yu̶u̶ toopú̶ mu̶u̶ye maquẽrẽ besegu̶dacu, jĩĩmiyigu̶. 10 Pablo cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: —Yu̶u̶ ãno romanuãrẽ queti beserópu̶ nucũã. Ãnopú̶ra yu̶u̶re besero booa. Mu̶u̶ ãñurõ masĩcu: Yu̶u̶ judíoare ñañarõ tiiríwu̶. 11 Yu̶u̶ ñañaré tiirígu̶no niigũ̶jã, “cũ̶ũ̶rẽ sĩãrṍ booa” jĩĩrĩ docare, “ãñurõ diagu̶da” jĩĩjãbocu. Cṹ̶ã wedesãre diamacṹ̶ niihẽrĩrã, sĩcũ̶nopera yu̶u̶re judíoapu̶re ticomasĩrii. Teero tiigú̶, romanuã õpũ̶ yu̶u̶re besearo sáa, jĩĩyigu̶. 12 Festo cũ̶ũ̶rẽ tiiápuri basocamena wedesetoa, jĩĩyigu̶: —Mu̶u̶ romanuã õpũ̶pu̶re beseri booa. Too docare mu̶u̶ cũ̶ũ̶pu̶re besedutigu̶ wáagu̶dacu, jĩĩyigu̶. 13 Pee bu̶recori wáaripacari, tiidita õpũ̶ Agripa, Berenicemena Cesareapu̶ wáayigu̶ Festore ãñudutigu̶ wáagu̶. 14 Cṹ̶ã toopú̶ peebu̶recori niirĩ, Festo Agripare wedeyigu̶ Pabloye maquẽrẽ. —Félix peresu cṹũrigu̶ sĩcũ̶ niiĩ. 15 Yu̶u̶ Jerusalénpu̶ niirĩ, paiaré dutirá, judíoa bu̶toá dutirá cũ̶ũ̶rẽ wedesãwã yu̶u̶pu̶re. “Cũ̶ũ̶rẽ sĩãdutíya”, jĩĩmiwã. 16 Yu̶u̶ cṹ̶ãrẽ yu̶u̶wu̶: “Ũ̶sã romanuã teero peti ‘sĩãjã́ña’ jĩĩmasĩriga. Sĩcũ̶ wedesãnorigu̶, cũ̶ũ̶rẽ wedesãriramena queti beserópu̶ wedesesu̶guero booa. Cṹ̶ã wedesãrigu̶re ‘wederijããrõ’ jĩĩrĩ, queti besemasĩña maniã”, jĩĩwũ̶. 17 Teero tiigú̶, cṹ̶ã ãno jeari bu̶reco apebú̶recope pearó manirṍ yu̶u̶ queti beserí basoca duirópu̶ duijĩgũ̶, cũ̶ũ̶rẽ néeatidutiwu̶. 18 “Too nucũrã́ pee ñañaré cũ̶ũ̶rẽ wedesããdacua”, jĩĩ wãcũmiwũ̶. Maniríro niiwũ̶. 19 Cṹ̶ã padeoré maquẽ dícu̶re cũ̶ũ̶rẽ wedesãwã. Apeyé, sĩcũ̶ Jesús wãmecu̶tigu̶ cũ̶ũ̶ diarigu̶ niipacari, Pablope “catii” jĩĩwĩ. 20 Yu̶u̶ ateré deero tii masĩhẽgũ̶, Pablore sãĩñáwũ̶: “¿Jerusalénpu̶ wáadu̶gagari? Mu̶u̶ wáari, toopú̶ mu̶u̶ye maquẽrẽ besenoãdacu”, jĩĩmiwũ̶. 21 Cũ̶ũ̶pe “romanuã õpũ̶ yu̶u̶re besearo” jĩĩwĩ. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶rẽ ãnorã́ cṹũjãdutiwu̶ sũcã, tée marĩ õpũ̶pu̶re ticocoripu̶, jĩĩyigu̶. 22 Agripa Festore jĩĩyigu̶: —Yu̶u̶cã cũ̶ũ̶ wedeseri tu̶odu̶gága, jĩĩyigu̶. —Jáu̶, ñamigã tu̶ogú̶dacu, jĩĩyigu̶ cũ̶ũ̶pe. 23 Apebú̶reco Agripa, Berenicemena cṹ̶ã ãñuré õpãrã́ suti sãñarira niiwã. Basocá ĩñacoropu̶ ãñurõ tiiẽ́ñowa, sããwawa neãrí tatiacapu̶. Surara dutirá, u̶pu̶tí macãrã too macãrã cṹ̶ãmena sããwawa. Cṹ̶ã neãpetiri, Festo néeatidutiwi Pablore. 24 Cũ̶ũ̶ sããjeari, Festo jĩĩwĩ: —Ũ̶sã õpũ̶ Agripa, mú̶ã niipetira ũ̶sãmena neãrã́ tu̶oyá. Ãnirã́ niiĩ niipetira judíoa wedesãrigu̶. Jerusalén macãrã, teero biiri ãno macãrã yu̶u̶pu̶re “sĩãrṍ booa” jĩĩ acaribíwa. 25 Cṹ̶ã teero jĩĩpacari, ñeenó wapa sĩãmasĩ́ña maniwṹ̶, yu̶u̶ tu̶gueñarĩ. Cũ̶ũ̶ basiro “romanuã õpũ̶ yu̶u̶re besearo” jĩĩrĩ, “toopú̶ra ticocogu̶da” jĩĩwũ̶ cũ̶ũ̶rẽ. 26 Yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ ticocogu̶, marĩ õpũ̶rẽ ñeenó jóamasĩriga. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶rẽ néeatidutiawũ̶ mú̶ã pu̶topu̶. Mu̶u̶rẽ tiigú̶, néeatidutiawũ̶, ũ̶sã õpũ̶ Agripa. Marĩ cũ̶ũ̶mena wedeseari siro, cũ̶ũ̶rẽ wedesãre maquẽrẽ ãñurõ jóabocu. 27 Peresupu̶ niigṹ̶rẽ ticocogu̶, “ate wedesãwã cũ̶ũ̶rẽ” jĩĩ jóacoheri, ñañaniã, yu̶u̶ wãcũrĩ, jĩĩwĩ.

Hechos 26

1 Agripa Pablore jĩĩwĩ: —Mecũ̶tígã yu̶u̶ya mu̶u̶rẽ cṹ̶ã wedesãrere, jĩĩwĩ. Pablo wedegu̶da jĩĩgũ̶, wãmorẽ wẽ́ẽtu, wedewi: 2 —Ũ̶sã õpũ̶ Agripa, mecũ̶tígã mu̶u̶ yu̶u̶re wededutiri, ãñurõ u̶seniã. Teero tiigú̶, judíoa yu̶u̶re wedesãre niipetirere mu̶u̶rẽ wedegu̶da. 3 Mu̶u̶ judíoa niirecu̶tirere, teero biiri ũ̶sã sĩcãrĩbíro padeohérecãrẽ masĩpetijãgũ̶ niirĩ, bayiró u̶seniã. Teero tiigú̶, yu̶u̶re ãñurõ tu̶ocóduiya. 4 ’Niipetira judíoa yáa dita macãrã, Jerusalén macãrã yu̶u̶ mamu̶pu̶ra cṹ̶ãmena niirecu̶tiriguere masĩĩya. 5 Cṹ̶ãcã yu̶u̶ fariseo basocu̶ niirére yoari masĩĩya. Fariseo basocu̶ niijĩgũ̶, ãpẽrã́ judíoa nemorṍ Moisés dutirére ãñurõ tiipetíjãwũ̶. Cṹ̶ã mu̶u̶rẽ wededu̶gara, teeré wedemasĩya. 6 Cõãmacũ̶ ũ̶sã ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ cũ̶ũ̶ tiiádarere wedeyigu̶. Yu̶u̶ cũ̶ũ̶ tiiádarere padeoré wapa judíoa yu̶u̶re queti besedutiwa. 7 Teeréna yuera tiia ũ̶sã doce põnarĩ macãrã. Teero tiirá, bú̶recori, ñamirĩ́ Cõãmacũ̶rẽ padeorucújãã. Yu̶u̶cã teeré yuegu̶ tiia. Ũ̶sã õpũ̶, tee yu̶u̶ yueré wapara judíoa yu̶u̶re wedesãrã tiiíya. 8 Mú̶ãpe ¿deero tiirá Cõãmacũ̶ basocá diarirapu̶re masõrére padeoríi? 9 ’Yu̶u̶ja too su̶gueropu̶ Jesús Nazaret macã macũ̶rẽ padeoráre “ñañarõ tiiró boocú yu̶u̶re” jĩĩ wãcũmiwũ̶. 10 Jerusalénpu̶ teero tiimíwũ̶. Paiaré dutirá cṹ̶ã dutiriguemena pau̶ Jesuré padeoráre ñee, peresu tiirucúmiwũ̶. Cṹ̶ãrẽ sĩãrĩ́, “teerora sĩãrṍ booa” jĩĩrucumiwũ̶. 11 Pee judíoa neãré wiseripu̶ wáa, Jesuré padeodúaro jĩĩgũ̶, ñañarõ tiirucúmiwũ̶. Bayiró cṹ̶ãmena cúagu̶, tée apeyé ditapu̶ cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiinu̶nú̶semiwũ̶. 12 ’Teeré tiigú̶, wáamiwũ̶ Damascopu̶re paiaré dutirá yu̶u̶re dutirépũrĩ jóabosariguemena. 13 Maapu̶ yu̶u̶ wáari, coeritó niirĩ, ũ̶mu̶ã́sepu̶ muĩpũ bú̶reco macũ̶ bóero nemorṍ bóediatiri ĩñawũ̶. Yu̶u̶ pu̶to yu̶u̶mena wáarira pu̶topu̶cãrẽ bóesesajõãwũ̶. 14 Teero wáarira, ũ̶sã niipetira ñaacũmujõãwũ̶ ditapu̶. Sĩcũ̶ yu̶u̶re hebreoayemena wedeseri tu̶owú̶: “Saulo, ¿deero tiigú̶ yu̶u̶re ñañarõ tiinu̶nú̶sei? Mu̶u̶ basirope ñañarõ tiigú̶ tiia, yu̶u̶re teero tiigú̶”, jĩĩwĩ. 15 “¿Noã niiĩ mu̶u̶?” jĩĩwũ̶ cũ̶ũ̶rẽ. “Yu̶u̶ Jesús mu̶u̶ ñañarõ tiinu̶nú̶segu̶ra niiã. 16 Wũ̶mu̶nu̶cãña. Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ ‘wedecotearo’ jĩĩgũ̶, mu̶u̶rẽ bauáa. Mecũ̶tígã mu̶u̶ ĩñarére, yu̶u̶ mu̶u̶rẽ too síropu̶ bauáadarere wedegu̶ wáagu̶dacu. 17 Judíoa, judíoa niihẽrã mu̶u̶rẽ ñañarõ tiirí, yu̶u̶ mu̶u̶rẽ netõnégũ̶dacu. Mu̶u̶rẽ cṹ̶ãpu̶re ticocoa. 18 Mu̶u̶ yéere wedegu̶, cṹ̶ã capearire ĩñapõrĩ tiigú̶ tiiróbiro niigũ̶dacu. Naĩtĩãrõpu̶ tiiróbiro wáarare bóeropu̶ wáari tiinu̶cã́gũ̶dacu mu̶u̶. Cṹ̶ã Satanás dutirére duujã́, Cõãmacũ̶ dutirépere tiiáro jĩĩgũ̶, mu̶u̶rẽ ticocoa yu̶u̶. Cṹ̶ã ñañaré tiirére acabóre ñeeãrõ jĩĩgũ̶, ticocoa. Cṹ̶ã yu̶u̶re padeorámena niiãrõ jĩĩgũ̶, ticocoa”, jĩĩwĩ yu̶u̶re. 19 ’Teero tiigú̶, ũ̶sã õpũ̶ Agripa, ũ̶mu̶ã́sepu̶ dutirigue quẽẽrṍpu̶ tiiróbiro yu̶u̶ tu̶oríguere netõnu̶cã́riwu̶. 20 Wedenu̶cãwũ̶ Damasco macãrãrẽ. Too síro Jerusalén macãrãrẽ, niipetiro Judea dita macãrãrẽ, teero biiri judíoa niihẽrãcãrẽ wedewu̶. Cṹ̶ãrẽ “mú̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasoyá” jĩĩwũ̶. “Cõãmacũ̶rẽ padeonu̶cã́ña”, jĩĩwũ̶. “Mú̶ã ãñuré tiirémena mú̶ã wasorére ẽñoñá”, jĩĩwũ̶. 21 Yu̶u̶ teeré wederé wapa judíoa Cõãmacũ̶wiipu̶ yu̶u̶ niigṹ̶rẽ ñee, sĩãdu̶gámiwã. 22 Cṹ̶ã teero tiidu̶gápacari, Cõãmacũ̶pe yu̶u̶re tiiápurucujãĩ. Teero tiigú̶, yu̶u̶ atitóre u̶pu̶tí macãrãrẽ, ãpẽrã́ bú̶ri niirã́cãrẽ Cõãmacũ̶ye quetire wedea. Tíatopu̶ Moisés, ãpẽrã́ profetas síropu̶ wáaadarere jóarira niiwã. Cṹ̶ã jĩĩrirobirora yu̶u̶ wedea: 23 “Cristo Cõãmacũ̶ beserigu̶re ñañarõ netõã́daro niirõ tiiyíro. Diatoa, cũ̶ũ̶rã́ diarigu̶pu̶ masãsu̶guegu̶daqui. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ netõnére maquẽrẽ wedegu̶daqui judíoare, judíoa niihẽrãrẽ”, jĩĩ jóarira niiwã, jĩĩ wedewi Pablo. 24 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩrã, Festo bayiró wedeseremena jĩĩwĩ: —Pablo, mu̶u̶ mecũ̶gṹ̶ tiia. Mu̶u̶ basiro pee buenetõjĩgũ̶, mecũ̶gṹ̶ tiia, jĩĩwĩ. 25 Pablope jĩĩyigu̶: —Ũ̶sãrẽ dutigú̶ Festo, yu̶u̶ mecũ̶gṹ̶ mee tiia. Yu̶u̶ wederé diamacṹ̶rã niiã. Quioníremena wedea. 26 Marĩ õpũ̶ Agripa tee maquẽrẽ ãñurõ masĩqui. Teero tiigú̶, cuiro manirṍ wedea cũ̶ũ̶rẽ. Ate yu̶u̶ wedeariguere tu̶opetíjãjĩyi. Yayióropu̶ wáariyiro. 27 Mu̶u̶te ũ̶sã õpũ̶ Agripa, ¿mu̶u̶ profetas jóariguere padeói? Yu̶u̶ masĩã: Mu̶u̶ padeocú, jĩĩwĩ. 28 —¡Nocõrõgã wedepacu̶, yu̶u̶re Jesuré padeogú̶ wáari tiidu̶gácu! jĩĩwĩ Agripa Pablore. 29 —Cõãmacũ̶ boorí, péerogã o pairó wedepacu̶, teeré padeogú̶ wáari tiidu̶gága. Mu̶u̶, teero biiri niipetira yu̶u̶re mecũ̶ã tu̶orá yu̶u̶ tiiróbiro niirĩ boogá. Peresu niiré dícu̶re mú̶ãrẽ boosã́riga, jĩĩwĩ. 30 Agripa, Festo wũ̶mu̶nu̶cãrĩ, Berenice, cṹ̶ãmena duirácã wũ̶mu̶nu̶cãwã. 31 Witiwa, cãmerĩ́ wedeseyira: —Ĩ́ni cũ̶ũ̶ tiirémena peresu tiimasĩ́ña maniã. Teero tiirá, ¿ñeenó wapa cũ̶ũ̶rẽ sĩãbógari? jĩĩyira. 32 Agripa Festore jĩĩyigu̶: —Ĩ́ni “romanuã õpũ̶ yu̶u̶re besearo” jĩĩriatã, cũ̶ũ̶rẽ wionécoboajĩyu, jĩĩyigu̶.

Hechos 27

1 Festo Italiapu̶ ticocomasĩrĩ ĩñagũ̶, Pablore, teero biiri ãpẽrã́ peresu niirã́rẽ Julio cien surara dutigú̶re cotedutiwi. Julio romanuã õpũ̶ya põna macãrã surara dutigú̶ niiwĩ. 2 Ũ̶sã Adramitio macãwu̶ dooríwu̶pu̶ mu̶ãsãwũ̶. Tiiwú̶ Asia dita maquẽ petaripu̶ wáaadaro tiiwú̶. Sĩcũ̶ Tesalónica macã macũ̶ ũ̶sãmena wáawi. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiwi Aristarco. Cũ̶ũ̶ya macã Macedonia ditapu̶ niiyiro. 3 Apebú̶reco Sidónpu̶re jeawu̶. Julio Pablore ãñurõ tiiwí; cũ̶ũ̶rẽ cũ̶ũ̶ menamacãrã niirira pu̶topu̶ ĩñagũ̶ wáadutiwi, cũ̶ũ̶ boorénorẽ “ticoaro” jĩĩgũ̶. 4 Too niiãrira tiiwu̶ména wáawu̶ sũcã. Wĩno ũ̶sã díamacũ̶pe bayiró páapuwu̶. Teero tiirá, Chipre nu̶cũ̶rõrẽ diamacṹ̶pe netõwáwu̶. Toopé wĩno páapubayiriwu̶. 5 Cilicia, Panfilia dita netõwá, Mirapu̶ jeawu̶ Licia ditapu̶re. 6 Toopú̶ cien surara dutigú̶ Italiapu̶ wáaadariwu̶re bu̶ajeárigu̶ niiwĩ. Alejandría macãwu̶ niiwũ̶. Ũ̶sãrẽ tiiwu̶pú̶ cṹũwĩ. 7 Wáa, peebu̶recori ãñurõgã wáawu̶. Bayiró ñañarõ netõrémena jeawu̶ Gnido macã díamacũ̶pu̶re. Wĩno bayiró páapucãmotawu̶ ména. Teero tiirá, Creta nu̶cũ̶rõpu̶re wáa, Salmónrẽ netõwá, Creta acuniñape sodeawu̶. 8 Bayiró ñañarõ netõrémena sicapeta Ãñurí Peta wãmecu̶tiri petapu̶ jeawu̶. Tiipeta Lasea macã pu̶to niiwũ̶. 9 Ũ̶sã yoari pearémena péerogã du̶sawú̶ púuriro, wĩno bayiró páapure wáaadari su̶guero. Teero tiiró, bayiró quiowú̶, wáari. Teeré masĩgũ̶, Pablo cṹ̶ãrẽ wedemiwĩ: 10 —Marĩ netõwári, quio niiãdacu, yu̶u̶ tu̶gueñarĩ. Mú̶ã néeware, mú̶ãyawu̶, marĩ catirécãrẽ tiidióbocu, jĩĩmiwĩ. 11 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩpacari, cien surara dutigú̶ Pablo wedeariguere padeoríwi. Tiiwú̶ waatúgu̶, tiiwú̶ dutigú̶pere padeowí. 12 Tiipetape púuriro niirĩ, ñañaniyiro. Teero tiirá, pau̶ tiiwú̶ macãrã “Fenicepu̶ wáañaãda, púuriro netõã́da jĩĩrã” jĩĩmiwã. Fenice macã peta Cretapu̶ niiyiro. Tiipeta muĩpũ sããwaro niirí peta niijĩrõ, wĩno bayiró páapuriyiro. 13 Wĩno aperopé péero páapuatiri, “jãmu̶, jeajõããdacu” jĩĩmiwã. Teero tiirá, tiiwu̶pú̶ mu̶ãsã, Creta wesagãpu̶ wáamiwũ̶. 14 Ũ̶sã péerogã wáaari siro, wãcũña manirṍ wĩno bayiró tiinu̶cũ̶rõ pu̶tope páapuatiwu̶, Nordeste cṹ̶ã jĩĩré. 15 Wĩno ũ̶sãrẽ aperopé néejõãwũ̶. Wĩno atirópe deero tii ũ̶sã wáamasĩriwu̶. Teero tiirá, “teerora too wáajõããrõ” jĩĩ, wĩno noo páapucorope wáajõãwũ̶. 16 Cauda nu̶cũ̶rõpu̶ netõwáwu̶. Tiinu̶cũ̶rõ apeniñapé wáari, wĩno bayiró jeariwu̶. Toopú̶ yucusóro cṹ̶ã siatú wéeriwu̶re bayiró paderémena wéecowu̶ pairíwu̶ wesapu̶. 17 Wéemu̶õcotoa, siatúpeowu̶. Ũ̶sã wáariwu̶care watirí jĩĩrã, cṹ̶ã pũũgũ̶du̶pórimena siatúdiyowa. Sirte ditatupari niirṍcapu̶ páapucori jĩĩrã, cui niiwã. Teero tiirá, wĩno ñeeré caserire jõãdíocowa. Cṹ̶ã jõãã́ri siro, wĩno páapucorope wáawu̶. 18 Apebú̶reco oco pea, páapu, ocoturí paca niirĩ ĩñarã, apeyé cõãdu̶owa. 19 Itiábu̶reco wáaromena, cṹ̶ã basiro tiiwú̶ maquẽrẽ cõãdu̶owa sũcã. 20 Pee bu̶recori muĩpũ bú̶reco macũ̶, ñocõã́ bauríwa. Oco pea, teerora páapujãwũ̶. Teero tiirá, “deero tii marĩ catiricu” jĩĩ wãcũmiwũ̶. 21 Yoari yaaheri ĩñagũ̶, Pablo cṹ̶ã decopu̶ jeanu̶cã, jĩĩwĩ: —Yu̶u̶ menamacãrã, mú̶ã yu̶u̶re tu̶oátã, ãñuniboajĩyu; Cretare witiriboajĩyu; dooríwu̶ maquẽrẽ ñañoríboajĩyu; marĩ cõããriguere cu̶obóajĩyu ména. 22 Marĩrẽ teero wáapacari, wãcũtutuaya. Sĩcũ̶ diaricu. Atiwú̶ dícu̶re tiidióadacu. 23 Yu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ padeogú̶ niiã. Cũ̶ũ̶ dutirére tiia. Cũ̶ũ̶ ñami yu̶u̶ pu̶topu̶ ángelere ticocoarigu̶ niiãwĩ. 24 Ángele yu̶u̶re wedeawĩ: “Pablo, cuirijãña. Mu̶u̶rẽ romanuã õpũ̶ pu̶topu̶ jearo booa. Mu̶u̶rẽ tiigú̶, Cõãmacũ̶ mu̶u̶ menamacãrãrẽ netõnégũ̶daqui sĩcũ̶ diaro manirṍ”, jĩĩãwĩ. 25 Teero tiirá, mú̶ã wãcũtutuaya. Yu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ padeóa. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re jĩĩãrirobirora wáaadacu. 26 Teero ãñurõ wáapacari, atiwú̶ nu̶cũ̶rṍpu̶ súuñacũmuãdacu, jĩĩwĩ Pablo. 27 Pu̶a semana ũ̶sã Cretare witiwari siro, pairímaa Adriáticopu̶ wĩno bayiró páapucoremena wáawu̶. Ñami deco tiiwú̶ macãrã paderá “marĩ dita pu̶topu̶ jeara tiitú niiã” jĩĩwã. 28 Cṹ̶ã ¿nocõrõ ũ̶cũ̶ãmiĩ? jĩĩrã, opada cãnotí, duudíoco, queoñáwã. “Treinta y seis metros ũ̶cũ̶ãã”, jĩĩ ĩñawã. Péero wáa, queoñáwã sũcã. “Veintisiete metros ũ̶cũ̶ãã”, jĩĩwã sáa. 29 Ũ̶tãpapú̶ ñaapeari jĩĩ, cuiwa. Teero tiirá, bapari cõmepĩ́rĩ teeyapupu̶ siatúredarimena cõãñowã, waatúrope wéeñepasoaro jĩĩrã. “Boyero bóeri boomíga”, jĩĩwã. 30 Tiiwú̶ macãrã paderá dutijṍãdu̶gamiwã. “Ũ̶sã cõmepĩ́rĩrẽ waasu̶guérope cõãñoãdara tiia”, jĩĩdito, péeriwu̶gãrẽ néediocora tiimíwã díapu̶. 31 Pablope cien surara dutigú̶re, suraracãrẽ jĩĩwĩ: —Ãniã atiwu̶pú̶ pu̶tu̶áheri, mú̶ã sĩcũ̶ catiricu, jĩĩwĩ. 32 Teero tiirá, surarape wéeñeredarire páata, tiiwú̶gãrẽ ñaañorĩ tiiwá. 33 Bóeadari su̶guero, Pablo ũ̶sãrẽ “yaaya” jĩĩgũ̶, niipetirare jĩĩwĩ: —Pu̶a semana netõã, mú̶ã ãñurõ yaaripacara, “¿deero wáaadari marĩ?” jĩĩcotero. 34 Teero tiirá, mú̶ã ãñurõ niiãda jĩĩrã, yaaro booa. Mecũ̶tígã marĩrẽ ñañarõ wáapacari, mú̶ãrẽ merẽã wáaricu, jĩĩwĩ. 35 Teeré jĩĩ, pãrẽ née, niipetira ĩñacoropu̶ Cõãmacũ̶rẽ u̶senire tico, pãrẽ pu̶atá, yaanu̶cãwĩ. 36 Wãcũtutua, cṹ̶ãcã yaawa. 37 Ũ̶sã niipetira tiiwu̶pú̶ niirã́ doscientos setenta y seis niiwũ̶. 38 Cṹ̶ã yaadu̶garere yaaari siro, trigoporire cõãñojãwã, tiiwú̶ nu̶cũ̶hẽriwu̶ pu̶tu̶áaro jĩĩrã. 39 Bóecũmurĩ, ditare ĩñarã, “¿Noopú̶ niiĩ?” jĩĩmasĩriwa. Opacoca ditatuparigu̶ niirṍrẽ ĩñawã. —Toopú̶ wáaada; ditatuparigu̶pu̶ súumacũmubocu, jĩĩwã. 40 Teero tiirá, cõmepĩ́rĩrẽ cõõtẽ́rĩjããrõ jĩĩrã, wéeñeãredarire widetácodiocowa. Waarípĩrĩ waatúgu̶ waatúrepĩrĩrẽ jõãdíocowa. Waasu̶guéro niirí caserore wéemu̶õtucowa, wĩno néewaaro jĩĩrã. Teero tiirá, tiiwu̶ré ditatuparipu̶ ticocomiwã. 41 Wáa, wãcũña manirṍ ditatupari buro oco watoa niirí buropu̶ su̶gacopeawu̶ waasu̶guérope. Cãmeñariwu̶. Waatúrope ocoturí páapusãcori, watijṍãwũ̶. 42 Teero wáari ĩñarã, surara jĩĩwã: —Jãmu̶, marĩ peresu tiiráre sĩãjã́co; cṹ̶ã báapã dutijṍãbocua, jĩĩwã. 43 Cien surara dutigú̶pe “Pablore sĩãbócua” jĩĩgũ̶, cãmotáwi. Báamasĩrãrẽ: —Ñaañuãsu̶gue, ditapu̶ báapãña, jĩĩwĩ--. 44 Ãpẽrã́ táboapĩrĩmena, tiiwú̶ maquẽ watiárepĩrĩmena pasapãwaya, jĩĩwĩ. Teero tiirá, ditapu̶ jea, niipetira netõpetíjãwũ̶.

Hechos 28

1 Ũ̶sã ditapu̶ jeapetira, tu̶owú̶: Tiinu̶cũ̶rõ Malta wãmecu̶tiwu̶. 2 Too macãrã basoca ãñurõ tiiwá ũ̶sãrẽ. Oco pea, yu̶su̶ári ĩñarã, pecame diobosáwa. —Sũmarã́ atiya mú̶ã niipetira, jĩĩwã. 3 Pablo peca seegú̶ wáa, néeati, cũ̶ũ̶ wã́ãtĩãrĩ, ãña tiidotopu̶ niiãrigu̶ asiré cuigu̶, witiwi. Pabloya wãmopu̶ bacañáñumuwĩ. 4 Tiinu̶cũ̶rõ macãrã ãña cũ̶ũ̶ya wãmopu̶re tusari ĩñarã, cãmerĩ́ jĩĩwã: “Ãni basocá sĩãrígu̶ niiqui. Cũ̶ũ̶ día pairímaapu̶ netõã́rigu̶ niipacu̶, cũ̶ũ̶ ñañaré tiiré wapa diagu̶daqui”, jĩĩwã. 5 Cũ̶ũ̶pe pecamepu̶ wẽ́ẽbatesoewi ãñarẽ. Pũniriwi cũ̶ũ̶rẽ. 6 Too macãrãpe wãcũmiyira: “Bipijṍããdacu. Bipiríatã, wãcũña manirṍ ñaacũmu, diajõãgũ̶daqui”, jĩĩmiyira. Cṹ̶ã yoari yuemi, cũ̶ũ̶rẽ merẽã wáaheri ĩña, merẽã wãcũyira sũcã. “Ãni basocú̶ mee niiqui; sĩcũ̶ basocá padeogú̶ niigũ̶ niiãti”, jĩĩwã. 7 Too pu̶togã tiinu̶cũ̶rõ macãrã dutigú̶ya dita niiwũ̶. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiyigu̶ Publio. Cũ̶ũ̶ ũ̶sãrẽ bocawi. Itiábu̶reco ũ̶sã cũ̶ũ̶ pu̶to niirĩ, ãñurõ tiiwí. 8 Publio pacu̶ wioré, yoopote diagu̶ pesawi. Pablo cũ̶ũ̶ niirṍpu̶ sããwa, Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosá, cũ̶ũ̶rẽ ñaapeó, netõnéwĩ. 9 Cũ̶ũ̶ teero tiirí ĩñarã, ãpẽrã́ tiinu̶cũ̶rõ macãrãcã diará atirucuwa. Netõnénowã. 10 Ũ̶sãrẽ pee apeyenó ticowa. Too síro ũ̶sã wáaadara tiirí, ũ̶sãrẽ du̶sarécõrõ ticowa. 11 Ĩtĩã́rã muĩpũrã niiwũ̶ ũ̶sã toopú̶re. Alejandría macã macãwu̶ tée púuriro wáapetiripu̶ niiwũ̶ tiinu̶cũ̶rõpu̶re. Tiiwú̶ ẽquẽãpu̶ cṹ̶ã padeorá Cástor, Pólux queoré cṹ̶ã páateture tusawu̶. Ũ̶sã tiiwu̶pú̶ mu̶ãsã, wáajõãwũ̶. 12 Wáa, Siracusa macã petapu̶ jeawu̶. Toopú̶ itiábu̶reco pu̶tu̶áwu̶. 13 Too macãrã tiinu̶cũ̶rõ wesa wáa, Regio macãpu̶ jeawu̶. Sicabu̶reco siro ũ̶sã sirope wĩno páapuatiwu̶. Pu̶abú̶reco siro Puteoli macãpu̶ jeawu̶. 14 Toopú̶re ãpẽrã́ Jesuré padeoráre bu̶ajeáwu̶. Cṹ̶ã ũ̶sãrẽ: —Sica semana ũ̶sã pu̶to pu̶tu̶áya, jĩĩwã. Too pu̶tu̶áari siro, maapu̶ wáa, Romapu̶ jeawu̶ sáa. 15 Ãpẽrã́ Roma macãrã Jesuré padeorá ũ̶sã Romapu̶ wáare quetire tu̶otóayira. Teeré tu̶o, tée Foro de Apio macãpu̶ ũ̶sãrẽ bocara jeawa. Ãpẽrãcã́ Tres Tabernas wãmecu̶tiropu̶ ũ̶sãrẽ bocawa. Pablo cṹ̶ãrẽ ĩñagũ̶, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire tico, wãcũtutuare bu̶anemówĩ. 16 Ũ̶sã Romapu̶ jeari, too macãrã dutirá jĩĩwã: —Pablo merẽã niidu̶gari, ãñuniãdacu. Cũ̶ũ̶mena surara sĩcũ̶ cũ̶ũ̶rẽ cotegu̶du̶re cṹũwĩ. 17 Itiábu̶reco siro Pablo judíoa u̶pu̶tí macãrãrẽ neãdutiwi. Cṹ̶ã neãtoari, jĩĩwĩ: —Yáa wedera, yu̶u̶ marĩya wederare, marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã tiirécu̶tiriguere netõnu̶cã́riwu̶. Netõnu̶cã́ripacari, Jerusalénpu̶ judíoa yu̶u̶re ñee, romanuãrẽ dutirápu̶re tico, yu̶u̶re peresu tiidutíwa. 18 Romanuãrẽ dutirá yu̶u̶re sãĩñápeti, sĩãrĩ́ tiiréno wapa bu̶aríwa. Wionécodu̶gamiwã. 19 Judíoape booríwa. Teero tiigú̶, yu̶u̶ “romanuã õpũ̶ yu̶u̶re queti besearo” jĩĩwũ̶. Yu̶u̶pe yáa wederare wedesãre cu̶oríwu̶. 20 Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ ĩña, wedesegu̶da jĩĩgũ̶, boocóawũ̶. Cõãmacũ̶ beserigu̶ marĩ Israelya põna macãrã yoari yuerigu̶yere yu̶u̶ wederé wapa atidá cõmedá siatúarigu̶ niiã, jĩĩwĩ. 21 Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwã: —Ũ̶sã sicapũ Judea macãrã mu̶u̶ye maquẽrẽ cṹ̶ã jóaripũrẽ ñeeriwu̶. Teero biiri too macãrã marĩya wedera ãnopú̶ jeara, ñañarõ wedeseriwa mu̶u̶rẽ. 22 Ũ̶sã masĩã: Niipetiropu̶re mama buerére “ñañaniã” jĩĩcua. Ũ̶sã mu̶u̶ padeorére tu̶odu̶gága, jĩĩwã. 23 Cṹ̶ã neããdari bu̶recore wedecũjã, wáajõãwã. Tiibu̶reco niirĩ, pau̶ basocá cũ̶ũ̶ niirí wiipu̶ jeawa. Bóeri wedenu̶cãrigu̶ wedenañiõjõãwĩ. Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdare jeariguere wedewi. Moisére dutiré cṹũriguemena, profetas jóariguemena wedeyapono, “Jesús Cõãmacũ̶ beserigu̶ niiĩ” jĩĩ padeorí tiijã́du̶gagu̶ tiimíwĩ. 24 Sĩquẽrã Pablo wederére tu̶orá “niirṍrã niiã” jĩĩwã. Ãpẽrãpé padeoríwa. 25 Cãmerĩ́ wedesetoa, sĩcãrĩbíro wãcũri, wáajõãwã. Cṹ̶ã wáaadari su̶guerogã, Pablo jĩĩwĩ: —Profeta Isaías mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ jóariguere tu̶oyá. Diamacṹ̶ maquẽrẽ Espíritu Santo biiro cũ̶ũ̶rẽ jóari tiirígu̶ niiwĩ: 26 Basocáre wedegu̶ wáaya: “Mú̶ã tu̶opacára, tu̶omasĩ́riadacu; ĩñapacara, ĩñamasĩriadacu”, jĩĩña cṹ̶ãrẽ. 27 Cṹ̶ãpe ãñurõ wãcũdu̶garicua; tu̶odu̶gáricua; ĩñadu̶garicua. Cṹ̶ã ãñurõ tu̶o, ãñurõ ĩña, wãcũré wasoátã, yu̶u̶ cṹ̶ãrẽ netõnéboajĩyu, jĩĩ wedeya, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 28 Teero tiirá, ãñurõ masĩña mú̶ã: Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ basocáre netõnére quetire judíoa niihẽrãrẽ wedenoãdacu. Cṹ̶ãpe tu̶oádacua, jĩĩwĩ. 29 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩãri siro, judíoa cṹ̶ã basiro bayiró cãmerĩ́ wedeseco, witiwawa. 30 Pu̶acũ̶má Pablo cṹ̶ã waso, wapatídutiri wiipu̶ niiwĩ. Toopú̶ cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã jearáre u̶seniremena bocarucuwi. 31 Cuiro manirṍ Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re niiãdare jeariguere, teero biiri marĩ Õpũ̶ Jesucristoyere wederucujãwĩ ãpẽrã́ cãmotáro manirṍ.

Romanos 1

1 Yu̶u̶ Pablo, Jesucristore padecotegu̶, cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserigu̶ niiã. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re Cõãmacũ̶ netõnére quetire wededutigu̶ boorígu̶ niiwĩ. 2 Profetamenapu̶ra “netõnére quetire ticogu̶da” jĩĩ wedesu̶guetoarigu̶ niiwĩ. Tee maquẽrẽ marĩ buea Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶. 3 Tee queti Cõãmacũ̶ macũ̶ye maquẽrẽ wedea. Cũ̶ũ̶ marĩ tiiróbiro biigú̶, õpũ̶ David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶ niiyigu̶. 4 Ñañaré tiihégu̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ diari siro, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ masõyigu̶. Teero cũ̶ũ̶ masõriguemena Cõãmacũ̶ basocáre “yu̶u̶ macũ̶ niiĩ” jĩĩriguere tutuaremena ẽñoyígu̶. Cũ̶ũ̶ macũ̶ marĩ Õpũ̶ Jesucristo niiĩ. 5 Jesús yu̶u̶re ãñuré ticorigu̶ niiwĩ. Yu̶u̶re cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ besewi. Niipetiropu̶ basocá Jesuré padeoáro jĩĩgũ̶, cũ̶ũ̶ dutirére tiiáro jĩĩgũ̶, yu̶u̶ cũ̶ũ̶ye quetire wedebatea. Niipetira Jesuré maĩã́rõ cṹ̶ãcã jĩĩgũ̶, wedebatea. 6 Cõãmacũ̶ mú̶ãcãrẽ boorígu̶ niiwĩ Jesucristomena niiãdarare. 7 Mú̶ã Cõãmacũ̶ maĩrã́rã niiã. Mú̶ãrẽ beserigu̶ niiwĩ cũ̶ũ̶ põna niiãdarare. Teero tiigú̶, yu̶u̶ niipetira mú̶ã Roma macãrãrẽ ãñudutia. Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶, teero biiri marĩ Õpũ̶ Jesucristo mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro; ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. 8 Ateré mú̶ãrẽ wedesu̶guea: Niipetiro macãrãpu̶ mú̶ã Jesuré padeorére wedesecua. Teeré tu̶ogú̶, Jesucristo wãmemena Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoa. 9 Cõãmacũ̶rẽ maĩrémena padecotea. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ macũ̶ye netõnére quetire wedebatea. Cũ̶ũ̶ masĩqui: Yu̶u̶ cũ̶ũ̶mena wedeserecõrõ mú̶ãye maquẽrẽ sãĩbosárucua. 10 Teero biiri ateré cũ̶ũ̶rẽ sãĩrucújãã: “Cõãmacũ̶, mu̶u̶ boorí, yu̶u̶ Romapu̶ wáagu̶da; too macãrã mu̶u̶rẽ padeoráre ĩñadu̶gamiga”, jĩĩ sãĩmíã. Yoajõãã yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ wáadu̶gamiriro. 11 Mú̶ãrẽ nemorṍ wãcũtutuare bayiró boosã́jĩgũ̶, Espíritu Santo yu̶u̶re masĩré ticorémena mú̶ãrẽ tiiápudu̶gaga. Teeré tiigú̶, toopú̶re wáadu̶gamiga. 12 Marĩ cãmerĩ́ tiiápuadacu. Mú̶ã yu̶u̶ Jesuré padeorére ĩñarã, nemorṍ padeó, wãcũtutuaadacu. Yu̶u̶cã mú̶ã padeorére ĩñagũ̶, teerora wãcũtutuagu̶dacu. 13 Yáa wederabiro niirã́, mú̶ãrẽ ateré masĩrĩ boogá: Sĩcãrĩ mee mú̶ã pu̶topu̶ “wáagu̶da” jĩĩmiã. Dee tii wáamasĩña maniã ména. Aperopú̶ macãrã judíoa niihẽrãrẽ yu̶u̶ Jesuré padeoré boosã́rirobirora mú̶ãcãrẽ Jesuré padeoré boosã́gũ̶ wedegu̶ wáadu̶gamiga. 14 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ye quetire niipetirare yu̶u̶re wededutiwi. Griegoaye wedeserare, griegoaye wedesemasĩhẽrãcãrẽ wededutiwi. Masĩrã́rẽ, masĩhẽrãcãrẽ wededutiwi. 15 Tee tiigú̶, mú̶ã Romapu̶ niirã́rẽ Cõãmacũ̶ netõnére queti cṹũriguere bayiró wededu̶gaga. 16 Yu̶u̶ Cõãmacũ̶ netõnére quetire boboró manirṍ wedea, tee queti tutuare cu̶orí ĩñagũ̶. Cõãmacũ̶ niipetirare tee quetire padeoráre netõnéqui. Judíoare netõnéqui; judíoa niihẽrãcãrẽ teerora netõnéqui. 17 Tee quetimena marĩ ateré masĩã: Cõãmacũ̶ Jesuré padeoráre “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩ ĩñaqui. Jesuré padeorá dícu̶re teero ĩñaqui. Teero padeoráre Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jóanowũ̶: Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ padeogú̶norẽ “ãñugṹ̶rã niiĩ” jĩĩ ĩñaqui; cũ̶ũ̶rẽ catiré petihére ticogu̶daqui, jĩĩ jóanowũ̶. 18 Marĩ masĩã: Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ netõnu̶cã́rãrẽ, teero biiri ñañaré tiiráre ñañarõ tiiquí. Cṹ̶ã ñañaré tiirémena ãpẽrã́ diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩrĩ tiirícua. Cṹ̶ã teero tiiré wapa Cõãmacũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶menarã cũ̶ũ̶ bayiró cúarere marĩrẽ ẽñogṹ̶ tiiquí. 19 Cṹ̶ã Cõãmacũ̶ye maquẽ sĩquẽrẽ masĩmicua. Cũ̶ũ̶ basiro teeré ãñurõ masĩrĩ tiirígu̶ niimiwĩ. 20 Cõãmacũ̶ atibú̶reco maquẽ tiiríguere ĩñarã, cũ̶ũ̶rẽ ĩñaripacara, “niiqui” jĩĩmasĩnoã. Cũ̶ũ̶ tiiríguemena cũ̶ũ̶ tutuare cu̶onetṍjõãre baucú. Teero tiirá, deero jĩĩmasĩricua; wapa cu̶ojã́cua. 21 Cṹ̶ã “cũ̶ũ̶jã teero biigú̶no niiqui” jĩĩ masĩpacara, cũ̶ũ̶rẽ quioníremena ĩñariyira. Sĩcãrĩno cũ̶ũ̶rẽ u̶senire ticoriyira. “Cũ̶ũ̶jã teero biigú̶no niiqui” jĩĩrõno tiirá, queoró wáari tiihérepere wãcũyira. Jõõpemena nemorṍ ñañarõ wãcũãmajãyira. 22 Cṹ̶ã “masĩnetõjõãã” jĩĩrã́ niipacara, tu̶omasĩ́hẽrã wáayira. 23 Cõãmacũ̶ catirucugu̶re asibatére cu̶ogú̶pere booríyira. Cũ̶ũ̶pere booróno tiirá, basocá cṹ̶ã weerirapere padeoyíra. Basocá bóadiaadara queorére, minipõná queorére, wáicu̶ra queorére, pĩnoã queorére wee, padeoyíra. 24 Cṹ̶ã teero tiiré wapa Cõãmacũ̶ cṹ̶ã booró tiidu̶gárenorẽ tiijã́ãrõ jĩĩgũ̶, cõãjõãrigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, ñeeapera, cṹ̶ã basirora basocá tiinóña manirénorẽ tiicãmésãjãyira. 25 Cõãmacũ̶ye queti diamacṹ̶ niirépere booríyira. Jĩĩditorepere booyíra. Niipetire tiirígu̶pere súubusepeoriyira. Cũ̶ũ̶pere súubusepeorono tiirá, cũ̶ũ̶ tiiríguepere súubusepeoyira. Marĩrẽ Cõãmacũ̶rẽ u̶senipeorucujãrõ booa. Teerora tiiró booa. 26 Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cṹ̶ã bayiró u̶garipéarere tiijã́ãrõ jĩĩgũ̶, cṹ̶ãrẽ cõãjõãyigu̶. Numiã́pu̶ra ũ̶mu̶ã́mena dícu̶ ñeeaperenorẽ duujã́, cṹ̶ã basiro numiã́ sesaro ñañaré tiiyíra. 27 Teerora ũ̶mu̶ã́cã numiã́mena dícu̶ ñeeaperenorẽ duujã́, ãpẽrã́ ũ̶mu̶ã́ sesaro bayiró ñeeapedu̶gayira. Ũ̶mu̶ã́ basirora ãpẽrã́ ũ̶mu̶ã́mena ñeeape, bobooro wáari tiirére tiiyíra. Teero tiirá, cṹ̶ã ñañaré tiiré wapa cṹ̶ãye õpũ̶ũ̶rĩpu̶re, teero biiri cṹ̶ã wãcũrépu̶re ñañarõ wáari tiiyíra. 28 “Marĩ Cõãmacũ̶rẽ wãcũre wapamaníã”, jĩĩyira. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶pe cṹ̶ã basiro wãcũrére “wapamaníre niijããdacu” jĩĩyigu̶. Toorá nemorṍ ñañarõ tiiã́majãrucuyira sáa. 29 Niipetire ñañaré tiirénorẽ tiirucújãcua. Ãpẽrãrẽ́ ñañarõ netõrĩ́ tiiádarere wãcũcua. Apeyenó cu̶opacára, boonemójãcua. Ate niipetire ñañarére tiidu̶gácua. Doecua. Cãmerĩ́sĩãcua. Cãmerĩ́tuti, cãmerĩ́quẽcua. Tiiditócua. Ñañaré tiidu̶gárere tiirucúcua. Wedepaticua. 30 Ãpẽrãrẽ́ ñañarõ wáari tiidu̶gára, wedesããmajãcua. Cõãmacũ̶ doonórã niicua. “Marĩ u̶pu̶tí macãrã niijĩrã, marĩ tiidu̶gárere tiiáda”, jĩĩ wãcũcua. “Marĩ ãpẽrã́ nemorṍ niinetõnu̶cãã”, jĩĩ wãcũcua. “Biiro biiráno niiã ũ̶sãjã”, jĩĩcua. Ñañarére tiibú̶ajãcua. Cṹ̶ã pacu̶sũ̶mu̶ãrẽ netõnu̶cã́jãcua. 31 Ãñurõ diamacṹ̶ wãcũricua. Cṹ̶ã “teerora tiijã́ãda” jĩĩmiãriguere tiirícua. Cṹ̶ãya wederare maĩrénorẽ masĩricua. Bóaneõ ĩñaricua. 32 Ateré ãñurõ masĩmicua: Cṹ̶ãnorẽ cṹ̶ã teero tiiré wapa Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ pecamepu̶ cõãgũ̶daqui. Teeré masĩpacara, ñañarére tiirucújãcua. Ãpẽrãrẽ́ ñañaré tiirí ĩñarã, “ãñuniã” jĩĩcua.

Romanos 2

1 Mú̶ãcã basocára niipacara, ãpẽrãrẽ́ “cṹ̶ã ñañarã́ niiĩya” jĩĩ ĩñabeserijãña. “Cṹ̶ã wapa cu̶oóya” jĩĩrã, mú̶ã basiropecã wapa cu̶oádarara niirã tiia. Mú̶ãcã cṹ̶ã tiiróbirora tiicú. Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ deero jĩĩ netõnu̶cã́masĩricu; mú̶ãcã wapa cu̶orára niicu. 2 Ateré marĩ masĩã: Cõãmacũ̶jã ñañaré tiiráre diamacṹ̶rã wapa tiigú̶, diamacṹ̶rã tiigú̶ tiiquí. 3 Mú̶ã ãpẽrãrẽ́ “cṹ̶ã ñañarã́ niiĩya” jĩĩpacara, cṹ̶ã tiiróbirora tiijã́ã. Teero tiirá, “Cõãmacũ̶ ũ̶sãpereja ‘mú̶ã ñañarã́ niiã’ jĩĩriqui” jĩĩ wãcũrijãña. “Mú̶ãcã ñañarã́rã niiã”, jĩĩgũ̶daqui. 4 Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ bóaneõ ĩñagṹ̶ máata ñañarõ tiiríqui ména. Cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ bóaneõ ĩñapacari, mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ teero ĩñajãã. Ateré mú̶ã tu̶omasĩ́ricu: Cõãmacũ̶ mú̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasoáro jĩĩgũ̶, ãñugṹ̶ niijĩgũ̶, máata ñañarõ tiiríqui ména. 5 Cũ̶ũ̶ teero tiipacári, mú̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasodu̶gáricu. Mú̶ã jõõpemena ñañarére tiinemósãjãjĩrã, Cõãmacũ̶rẽ cúarosãrĩ tiirá tiia. Too síro basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, Cõãmacũ̶ bayiró cúagu̶ mú̶ãrẽ wapa tiiádarere ẽñogṹ̶daqui. 6 Basocácõrõ tiiríguepu̶re ĩñaco, wapa tiigú̶daqui. 7 Ãñuré tiirucúranopere cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ catiré petihére ticogu̶daqui. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶mena niirucujãrere boocúa. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ “ãñurõ tiiáwũ̶” jĩĩrére tu̶odu̶gácua. 8 Ãpẽrãménapere Cõãmacũ̶ bayiró cúagu̶daqui. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́rã, cṹ̶ã booré dícu̶re tiidu̶gácua. Diamacṹ̶ maquẽrẽ boohéra, ñañarépere tiinu̶nú̶secua. 9 Niipetira ñañaré tiirécu̶tirano ñañarõ netõã́dacua; teero biiri ñañarõ tu̶gueñarucujããdacua. Judíoare teero wáaadacu; judíoa niihẽrãcãrẽ teerora wáaadacu. 10 Niipetira ãñurõ tiirécu̶tirapere Cõãmacũ̶ “mú̶ã ãñurõ tiiwú̶” jĩĩgũ̶daqui. Niipetira ĩñacoropu̶ cṹ̶ãrẽ ãñurõ tiigú̶daqui. Cṹ̶ãrẽ ãñurõ niirecu̶tiri tiigú̶daqui. Judíoare teero tiigú̶daqui; judíoa niihẽrãcãrẽ teerora tiigú̶daqui. 11 Cõãmacũ̶ sicadita macãrãrẽ “mú̶ã dícu̶ ãñurã́ niiã” jĩĩriqui; niipetire dita macãrãrẽ sĩcãrĩbíro ĩñaqui. 12 Niipetirare Moisére dutiré cṹũriguere cu̶orípacari, cṹ̶ã ñañaré tiirécu̶tire wapa pecamepu̶ wáarora niijããdacu. Tee dutirére cu̶orápecãrẽ netõnu̶cã́re wapa diamacṹ̶rã wapa tiinóãdacua tee dutiré jĩĩrõbirora. 13 Tee dutirére tu̶orémena dícu̶ Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re ãñurã́ mee niiĩya. Tee dutirébirora tiirí siro niiãtã, “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩgũ̶daqui Cõãmacũ̶. 14 Judíoa niihẽrã Moisére dutiré cṹũriguere ticonoripacara, cṹ̶ã basiro ãñurére tiirá, tee dutirénorẽna tiirá tiicúa. Cṹ̶ã basiro tiirémena tee dutirére masĩrã́ tiiróbiro niiĩya, tee dutirére cu̶orípacara. 15 Ãñuré tiirémena cṹ̶ã diamacṹ̶ wãcũrére ẽñocúa. Tee dutirére masĩrã́ tiiróbiro niicua. Ãñurõ yeeripũnacu̶tira niicua. Teero tiirá, ãñurére tiiárira “ãñuniãwũ̶” jĩĩmasĩcua; ñañarére tiiárira “ñañaniãwũ̶” jĩĩmasĩcua. 16 Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, Jesucristore wapa tiidutígu̶daqui. Tiibu̶reco jeari, Jesucristo niipetira cṹ̶ã ñañaré wãcũré wapa, teero biiri cṹ̶ã ãpẽrã́ ĩñahẽrõpu̶ tiirígue wapacãrẽ cṹ̶ãrẽ wapa tiigú̶daqui. Yu̶u̶ Cõãmacũ̶ netõnére queti cṹũriguere wedegu̶, teeré wederucua. 17 Apetó tiirá, mú̶ã judíoa wãcũbocu: “Ũ̶sã judíoa niiã; Moisére dutiré cṹũriguere cu̶oa; Cõãmacũ̶ ũ̶sã judíoayagu̶ra niiĩ; teero tiirá, ũ̶sã dícu̶ Cõãmacũ̶ põna niiã”, jĩĩ wãcũmicu. 18 “Ũ̶sã Cõãmacũ̶ boorénorẽ masĩã. Moisére dutiré cṹũriguere masĩrã́ niijĩrã, ũ̶sã ãñuré petire besemasĩã”, jĩĩ wãcũmicu. 19 “Capeari bauhérare wéewasu̶guera tiiróbiro judíoa niihẽrãrẽ buemasĩjãã. Naĩtĩãrõpu̶ niirã́rẽ sĩãwócora tiiróbiro Moisére dutiré cṹũriguere masĩhẽrãrẽ wedemasĩã”, jĩĩ wãcũmicu. 20 “Ũ̶sã Moisére dutiré cṹũriguere cu̶ojĩ́rã, diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩã. Teero tiirá, tu̶omasĩ́hẽrãrẽ, sicato buemu̶õcorare buemasĩã”, jĩĩ wãcũmicu. 21 Mú̶ã “ãpẽrãrẽ́ buerá niiã” jĩĩrã, mú̶ã basirope buesu̶guero booa ména. Ãpẽrãrẽ́ “yaaríjãña” jĩĩ wedepacara, ãpẽrãyére yaajã́cu. 22 “Mú̶ã nu̶mosã́numiã niihẽrãrẽ, mú̶ã manu̶sũ̶mu̶ã niihẽrãrẽ ñeeaperijãña” jĩĩpacara, ñeeapejãcu. Mú̶ã ãpẽrã́ weerirare, cṹ̶ã padeoráre doopacára, cṹ̶ã padeoré wiseripu̶ niirére yaajã́cu. 23 “Ũ̶sã Moisére dutiré cṹũriguere cu̶ojĩ́rã, ãpẽrã́ nemorṍ niiã”, jĩĩ wãcũmicu. Teero wãcũpacara, tee dutirére netõnu̶cã́jãcu. Ãpẽrã́ mú̶ã netõnu̶cã́rĩ ĩñajĩrã, Cõãmacũ̶pere ñañarõ wedesecua. 24 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ mú̶ã teero tiirénorẽ biiro jóanowũ̶: “Mú̶ã tiibuyére wapa judíoa niihẽrãpe Cõãmacũ̶rẽ ñañarõ wedesecua”, jĩĩ jóanowũ̶. 25 Mú̶ã Moisére dutiré cṹũriguebirora tiiátã, mú̶ã cõnerígu̶ yapa macã caseróre widecõã́recã wapacu̶tía. Mú̶ã tee dutirére netõnu̶cã́rã doca, widecõã́noña manirã́ tiiróbiro pu̶tu̶ácu. 26 Apetóre sĩcũ̶ widecõã́noña manigṹ̶pe Moisére dutiré cṹũriguere tiiquí. Teeré tiigú̶, Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re widecõã́norigu̶ tiiróbiro niiqui. 27 Mú̶ã judíoa Moisére dutiré cṹũriguere cu̶omíã. Widecõã́norira niipacara, tee dutirére netõnu̶cã́jãcu. Ãpĩ widecõã́noña manigṹ̶ niipacu̶, tee dutirére masĩripacu̶, tee dutiré jĩĩrõbirora tiiquí. Cũ̶ũ̶ teero tiirí, niipetira mú̶ã wapa cu̶orére ãñurõ ĩñamasĩjãnoãdacu. 28 “Judíoayu̶ peti niiã” jĩĩgṹ̶no sotoá maquẽ dícu̶re tiinórigu̶ mee niiqui. Cũ̶ũ̶ye õpũ̶ũ̶ maquẽ dícu̶re widecõã́norigu̶ mee niiqui. 29 Judíoayu̶ peti niigṹ̶pe cũ̶ũ̶ wãcũrépu̶re Cõãmacũ̶ dutirére u̶seniremena tiiquí. Cũ̶ũ̶pe ñañarõ wãcũrére widecõã́norigu̶ tiiróbiro niiqui. Espíritu Santo marĩ wãcũrére wasorí tiiquí. Tee dutirére tiirémenape marĩ basiro wasomasĩ́ricu. Basocá teero wasonórirare “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩripacari, Cõãmacũ̶pe teeré jĩĩgũ̶daqui.

Romanos 3

1 Yu̶u̶ teero jĩĩgũ̶, “judíoa niiré wapamaníã” jĩĩgũ̶ mee tiiáwũ̶. Teero biiri “cõnerígu̶ yapa macã caseróre widecõã́recã wapamaníã” jĩĩgũ̶ mee tiiáwũ̶. 2 Teero wapacu̶tírucujãã. Ateré wedesu̶guegu̶da: Cõãmacũ̶ marĩ judíoarena cũ̶ũ̶ye quetire wedearo jĩĩgũ̶, cṹũyigu̶. 3 Ãpẽrã́ judíoa Cõãmacũ̶ dutirére tiidújãmicua. Cõãmacũ̶cã cṹ̶ã tiiróbirora cũ̶ũ̶ “tiigú̶da” jĩĩriguere ¿tiidújãgari? 4 Tiidúriqui. Ateré wãcũrucujãña: Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ jĩĩrirobirora queoró tiirucúqui. Marĩpe niiã “tiiáda” jĩĩmiãriguere tiihérapeja. Cũ̶ũ̶ye queti jóaripũpu̶ tee maquẽrẽ biiro jóanowũ̶: Mu̶u̶ jĩĩré diamacṹ̶rã niijãrõ tiia. Teero tiirá, mu̶u̶rẽ wedesãmasĩña maniã. Mu̶u̶rẽ wedesãpacari, netõnu̶cã́rucujãgũ̶dacu, jĩĩ jóanowũ̶. 5 Teero tiigú̶, sĩcũ̶ ñañarõ wãcũgũ̶no biiro wãcũboqui: “Yu̶u̶ ñañaré tiirémena Cõãmacũ̶ ãñurõ tiirépe nemorṍ ãñurõ baujã́ãdacu sáa”, jĩĩmiqui. Too síro jĩĩnemoboqui: “Yu̶u̶ teero tiiárigue wapa niipacari, Cõãmacũ̶ yu̶u̶mena cúagu̶, ñañarõ tiiquí”, jĩĩ wãcũboqui. 6 Teero mee niiã. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩréno diamacṹ̶ niiréno niiãtã, Cõãmacũ̶ sĩcũ̶norẽ cũ̶ũ̶ ñañaré tiiré wapa diamacṹ̶ bese, ñañarõ tiimasĩ́riboqui. 7 Ãpĩ ñañarõ wãcũgũ̶no jĩĩnemojãboqui: “Yu̶u̶ jĩĩditoremena Cõãmacũ̶ diamacṹ̶ wedeserepere ãñurõ wedesenoãdacu. Yu̶u̶ jĩĩditoremena ãñurõ wedesenopacu̶, ¿deero tiigú̶ Cõãmacũ̶ yu̶u̶re yu̶u̶ jĩĩditore wapa ñañarõ tiibógari?” jĩĩmiqui. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩré jĩĩãmare niiã. 8 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩréno diamacṹ̶ niiréno niiãtã, biirope pu̶tu̶áboyu: “Marĩ ñañaré tiirí, Cõãmacũ̶ ãñurõ tiirére nemorṍ masĩãdacua. Teero tiirá, ãñuré wáaaro jĩĩrã, ñañarépere tiiáda”, jĩĩjãbocu. Ãpẽrã́ yu̶u̶re, yu̶u̶ menamacãrãrẽ merẽã wãcũãrõ jĩĩrã, “Pablo teeré buequi” jĩĩditocua. Cṹ̶ã teero jĩĩditore wapa Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ diamacṹ̶rã wapa tiigú̶, ñañarõ tiigú̶daqui. 9 Too docare ¿deero pu̶tu̶ánoãdari sáa? ¿Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re marĩ judíoa ãpẽrã́ nemorṍ ãñurã́ niinetõnu̶cãĩ? Niiria. Niipetira judíoa, judíoa niihẽrã Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́rã niijĩrã, sĩcãrĩbíro wapa cu̶orá dícu̶ niiã. Mú̶ãrẽ teeréna wedetoawu̶. 10 Tee maquẽrẽ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jóanoã: Sĩcũ̶no ãñuré tiigú̶ maniĩ. 11 Sĩcũ̶no Cõãmacũ̶ye maquẽrẽ tu̶omasĩ́gũ̶ maniĩ. Sĩcũ̶no Cõãmacũ̶rẽ masĩdu̶garii; cũ̶ũ̶rẽ wãcũnu̶nu̶sedu̶garii. 12 Niipetira Cõãmacũ̶yere duujã́, posapetijõãya. Niipetira ñañaré tiiíya. Sĩcũ̶no ãpẽrãrẽ́ ãñurõ tiigú̶no maniĩ. 13 Cṹ̶ã wedesere masãcope tusuri copepu̶ ũ̶niwiónecoro tiiróbiro niiã. Tee ũ̶niwiónecore tiiróbiro basocá ñañarére wedeseya. Jĩĩditorucuya. Ãñaã u̶seropu̶ nima cu̶orá tiiróbiro bayiró pũnirṍ wedeseya. 14 Ãpẽrãrẽ́ doajãya; bayiró tutiiya. 15 Cṹ̶ã basocáre sĩãdu̶gára, boyeromena sĩãrã́ wáaaya. 16 Cṹ̶ã wáaro basocáre ñañarõ peti tiiíya. Cṹ̶ãyere ñañopetíjã, bóaneõrã pu̶tu̶ári tiiíya. 17 Ãpẽrãrẽ́ ãñurõ niirecu̶tiri tiiríya. 18 Cõãmacũ̶rẽ quioníremena ĩñariya. Cũ̶ũ̶rẽ cuiriya, jĩĩ jóanoã. 19 Marĩ masĩã: Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ maquẽ marĩ judíoarena jĩĩjãrõ tiia, “ãñurã́ niiã ũ̶sã” jĩĩrijããrõ jĩĩrõ. Niipetirapu̶ra wapa cu̶orá dícu̶ niijãcu. 20 Moisére dutiré cṹũriguemenarã marĩ ñañaré tiiríra Cõãmacũ̶rẽ “ũ̶sã mu̶u̶ dutirére netõnu̶cã́jãtu̶” jĩĩmasĩnoã. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ sĩcũ̶norẽ “mu̶u̶ tee dutirére tiipetíjãrigu̶ niijĩgũ̶, ãñugṹ̶rã niiã” jĩĩ ĩñariqui. 21 Atitóre Cõãmacũ̶ Jesuré padeoráre “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩ ĩñaqui. Marĩ “Moisére dutiré cṹũrigue jĩĩrõbirora tiiáwũ̶” jĩĩripacari, “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩ ĩñaqui. Moisés, teero biiri profetas Cõãmacũ̶ teero marĩrẽ tiibosáadarere cũ̶ũ̶ye queti jóaripũpu̶ jóarira niiwã. 22 Niipetirare Jesucristore padeorémena Cõãmacũ̶ “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩ ĩñaqui. Cõãmacũ̶ niipetirare sĩcãrĩbíro ĩñaqui. 23 Marĩ niipetira ñañaré tiirá niiã. Marĩ niipetirare pairó du̶saa; marĩ ãñurã́ niiridojãã Cõãmacũ̶ niiré tiiróbiro. 24 Teero niipacari, Cõãmacũ̶ marĩrẽ ãñuré ticogú̶ Jesucristo wapatíbosariguemena marĩrẽ “wapa cu̶ohéra pu̶tu̶áaro” jĩĩyigu̶. Tee wapatíbosariguere teerora ticojãyigu̶. 25 Too su̶guero macãrãpu̶re cṹ̶ã ñañaré tiipacári, ñañarõ tiiríyigu̶. Bóaneõ ĩñaré cu̶ojĩ́gũ̶, cṹ̶ãmena cũ̶ũ̶ cúarere ẽñoríyigu̶ ména; teerora ĩñajãyigu̶. Too síro Cõãmacũ̶ Jesuré marĩrẽ diabosari tiirí, cũ̶ũ̶ye díi õmayudiayiro. Marĩ cũ̶ũ̶ diabosariguere padeorí, Cõãmacũ̶ marĩmena cúanemoriqui. Teeména Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ “diamacṹ̶rã tiigú̶ niiã” jĩĩrére ẽñoyígu̶. 26 Atitócãrẽ Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ “diamacṹ̶rã tiigú̶ niiã” jĩĩrére ẽñoquí. Diamacṹ̶rã tiirécu̶tijĩgũ̶, Jesuré padeoráre “wapa cu̶ohérara niiĩya” jĩĩ ĩñamasĩqui. 27 Teero tiirá, marĩ “biiro tiirécu̶tirano niiã ũ̶sãjã” jĩĩmirigue wapamaníã. Marĩ Moisére dutiré cṹũriguere tiipetírapeja, teeré jĩĩmasĩnobojĩyu. Cõãmacũ̶ marĩ Jesuré padeorípere ĩña, “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩqui. Teero tiirá, “biiro tiirécu̶tirano niiã ũ̶sãjã” jĩĩmasĩña maniã. 28 Ateména pu̶tu̶áa sáa: Marĩ Jesuré padeorí, Cõãmacũ̶ marĩrẽ “wapa cu̶ohérara pu̶tu̶áya” jĩĩ ĩñaqui. Moisére dutiré cṹũriguere tiirígue wapa mee niicu. 29 Too docare ¿Cõãmacũ̶ judíoayagu̶ dícu̶ niigari? Niirii. Judíoa niihẽrãyagu̶cã niiĩ. 30 Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã niiĩ. Cõãmacũ̶ judíoa Jesuré padeorí ĩñagũ̶, “wapa cu̶ohéra, ãñurã́rã niiĩya” jĩĩqui. Judíoa niihẽrãcãrẽ Jesuré padeorí ĩñagũ̶, teerora jĩĩqui. 31 Too docare marĩ Jesuré padeojĩ́rã, “marĩrẽ Moisére dutiré cṹũriguepe wapamaníã” ¿jĩĩrã tiii? Jĩĩridojãã. Biirope jĩĩã: “Jesuré padeorémena dícu̶ tee dutirére tiimasĩ́ã”, jĩĩã.

Romanos 4

1 Mecũ̶tígãrẽ Abraham marĩ ñecũ̶rẽ wáarigue quetimena wedenemogũ̶da. Mú̶ã masĩã: Cũ̶ũ̶ judíoayu̶ niisu̶guerigu̶ niiyigu̶. 2 Cõãmacũ̶ Abraham tiirére ĩña, “mu̶u̶ ãñugṹ̶rã niiã” jĩĩ ĩñariyigu̶. Teero jĩĩri siro niiãtã, Abraham “ ‘ãñuré tiigú̶ niiĩ’ jĩĩnorigu̶ niiã yu̶u̶ja” jĩĩbojĩyi. Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re teenórẽ jĩĩmasĩña maniã. 3 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jóanoã: “Abraham Cõãmacũ̶rẽ padeoyígu̶. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ ‘ãñugṹ̶rã niiĩ’, jĩĩ ĩñayigu̶”. 4 Queorémena mú̶ãrẽ wedegu̶da. Sĩcũ̶norẽ wapatíra, teero ticora mee tiiíya. Cũ̶ũ̶ paderé wapa wapatíra tiiíya. 5 Cõãmacũ̶pe teero tiiríqui. Marĩ ãñuré tiiré wapa mee “wapa cu̶ohéra niiĩya” jĩĩ ĩñaqui. Basocá Cõãmacũ̶rẽ “mu̶u̶ ũ̶sãrẽ ñañaré tiirécu̶timirirare acabócu” jĩĩ, cũ̶ũ̶rẽ padeorípere, “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩqui. 6 Õpũ̶ Davicã́ yu̶u̶ jĩĩãrirobirora jóarigu̶ niiwĩ. “Cõãmacũ̶ basocá basirora tiirére ĩñaripacu̶, cũ̶ũ̶rẽ padeorípere cṹ̶ãrẽ ‘ãñurã́rã niiĩya’ jĩĩ ĩñaqui. Teero tiigú̶, cṹ̶ãrẽ u̶senirã niirĩ tiigú̶daqui” jĩĩré quetire jóarigu̶ niiwĩ. 7 Tee maquẽrẽ biiro jóarigu̶ niiwĩ: Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ netõnu̶cã́rãrẽ acabóri, u̶seniya. Cṹ̶ã ñañaré tiiré wapacãrẽ ñañarõ tiihéri, u̶seniya. 8 Cõãmacũ̶ “ãniyé wapare ĩñanemoricu sáa” jĩĩnogũ̶cã u̶seniĩ, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ David. 9 ¿Noãnópe tee u̶senirere cu̶omasĩ́gari? ¿Cõnerígu̶ yapa macã caseróre widecõã́norira dícu̶ o widecõã́noña manirã́cã tee u̶senirere cu̶omasĩ́garite? Niiria. Ateré yu̶u̶ jĩĩtoaawũ̶: Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ cũ̶ũ̶ padeorémena “ãñugṹ̶rã niiĩ” jĩĩyigu̶. 10 ¿Deero biiripe Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ “ãñugṹ̶rã niiĩ” jĩĩyiri? ¿Cũ̶ũ̶ widecõã́nori siro, o cũ̶ũ̶ widecõã́noãdari su̶guerope teero jĩĩyirite? Widecõã́noãdari su̶gueropu̶ teero jĩĩtoayigu̶. 11 Abraham widecõã́noãdari su̶guero, Cõãmacũ̶rẽ padeotóayigu̶. Teero cũ̶ũ̶ padeorí siropu̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ widecõã́dutiyigu̶. Cõãmacũ̶ Abraham widecõã́noremena cũ̶ũ̶rẽ too su̶gueropu̶ “ãñugṹ̶rã niiĩ” jĩĩriguere ẽñoyígu̶. Teero tiigú̶, Abraham niipetira padeoádara ñecũ̶ pu̶tu̶áyigu̶, cṹ̶ã widecõã́noña manirã́ niipacari. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãcãrẽ teerora “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩ ĩñaĩ. 12 Widecõã́noriracãrẽ Abraham cṹ̶ã ñecũ̶ niiĩ. Abraham padeoré cu̶oyígu̶, widecõã́noãdari su̶guero. Teero tiirá, widecõã́norira Abraham tiiróbiro padeoré cu̶orí, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ Abraham pãrãmerã niinu̶nu̶sera wáari tiiquí. 13 Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ, teero biiri cũ̶ũ̶ pãrãmérã niinu̶nu̶serare “atibú̶reco niirére mú̶ãrẽ pu̶tu̶ári tiigú̶da” jĩĩyigu̶. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ dutirére tiirí ĩñagũ̶ mee teero jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶ padeorépere ĩñagũ̶, teero jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶ padeorémena “ãñugṹ̶rã niiĩ” jĩĩ ĩñayigu̶. 14 Moisére dutiré cṹũriguere tiirápere Cõãmacũ̶ “atibú̶reco niirére mú̶ãrẽ pu̶tu̶ári tiigú̶da” jĩĩri siro niiãtã, marĩ Cõãmacũ̶rẽ padeorépe wapamaníbojĩyu. Teero biiri cũ̶ũ̶ Abrahamrẽ “ticogu̶da” jĩĩriguecã queoró wáaribojĩyu sáa. 15 Basocáre dutiréno manirí siro niiãtã, netõnu̶cã́re manibójĩyu. Cõãmacũ̶ Moisére dutiré cṹũriguere cu̶opacára, marĩ netõnu̶cã́rĩ ĩñagũ̶, cúagu̶, ñañarõ tiigú̶daqui. 16 Teero tiigú̶, Abraham padeorírobiro padeonu̶nú̶sera dícu̶re Cõãmacũ̶ “teeré ticogu̶da” jĩĩriguere ticojãgũ̶daqui sáa. Cũ̶ũ̶ marĩrẽ ãñurõ tiijĩ́gũ̶, teeré ticoqui. Moisére dutiré cṹũriguere cu̶orá dícu̶re ticoriqui. Niipetira Abraham padeorírobiro padeorápere ticogu̶daqui. Abraham niipetira padeorá ñecũ̶ niiĩ. 17 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ateré jóanoã: “Mu̶u̶rẽ pee põnarĩ macãrã ñecũ̶ sõnecoa sáa”, jĩĩyigu̶ Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ. Abraham teeré padeoyígu̶. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re pee põnarĩ macãrã ñecũ̶ pu̶tu̶áyigu̶. Cõãmacũ̶ niipetirere tiimasĩ́ĩ. Diarirare masõqui. Marĩ pu̶topu̶ wáaadare baurípacari, cũ̶ũ̶pere bausu̶guépetitoacu mée. 18 Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ “mu̶u̶ pã́rãmerã niinu̶nu̶sera pee põnarĩ macãrã niiãdacua” jĩĩritore, põnacu̶tígu̶no mee niimiyigu̶ cũ̶ũ̶peja. Teero põnamanígũ̶no niipacu̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ “pau̶ peti basocáputiri tiigú̶dacu” jĩĩriguere padeojã́yigu̶. 19 Abrahampe “yu̶u̶ cien cũ̶marĩ cu̶ogú̶ niitoaa; yáa õpũ̶ũ̶ maquẽ wĩmagũ̶ bu̶arí tiiréno diarigue tiiróbiro cu̶ogú̶pu̶ niiã; Sarayaro niisutirocã diariro tiiróbiro niijãcu sáa” jĩĩréno maniyíro. Ãñurõ Cõãmacũ̶rẽ padeorucúyigu̶. 20 “Apetó tiigú̶, cũ̶ũ̶ ‘tiigú̶da’ jĩĩriguere tiimasĩ́riboqui” jĩĩréno maniyíro. Teero jĩĩrõno tiigú̶, Cõãmacũ̶rẽ padeonemójãyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: “Ãñugṹ̶ peti niiã mu̶u̶; tutuagu̶ peti niiã”, jĩĩyigu̶. Teero tiigú̶, tutuare bu̶ayígu̶. 21 “Cõãmacũ̶ yu̶u̶re cũ̶ũ̶ ‘tiigú̶da’ jĩĩriguere tiimasĩ́qui”, jĩĩyigu̶. 22 Cũ̶ũ̶ padeorí ĩñagũ̶, Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ “ãñugṹ̶rã niiĩ” jĩĩyigu̶. 23 Tee jĩĩré Abraham dícu̶re jĩĩ jóanoriyiro. 24 Marĩpu̶cãrẽ teerora jĩĩ jóanoyiro. Marĩ Cõãmacũ̶rẽ padeorí, Abrahamrẽ jĩĩrirobirora marĩrẽ “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩqui. Cũ̶ũ̶rã́ marĩ Õpũ̶ Jesús diarigu̶pu̶re masõrigu̶ niiwĩ. 25 Cõãmacũ̶ marĩ cũ̶ũ̶rẽ netõnu̶cã́re wapa Jesuré diari tiiyígu̶. Cõãmacũ̶ marĩrẽ “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩgũ̶du̶, cũ̶ũ̶rẽ masõjãrigu̶ niiwĩ.

Romanos 5

1 Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ marĩ Jesucristore padeorémena “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩ ĩñaqui. Teero tiirá, marĩ Õpũ̶ Jesucristo marĩrẽ diabosariguemena Cõãmacũ̶mena ãñurõ niirecu̶tia sáa. 2 Jesucristo marĩrẽ diabosariguere padeojĩ́rã, diamacṹ̶ Cõãmacũ̶mena wedesemasĩã. Teero biiri Cõãmacũ̶ marĩrẽ tiiápure marĩye niiã. Marĩ cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ ãñuré baurére ĩñaãdara niirã tiia. “Teeré ĩñajããdacu” jĩĩ cotera, tee maquẽrẽ ãñurõmena wedesea. 3 Tee dícu̶re wedesericu. Marĩrẽ ñañarõ netõré wáaricãrẽ, ãñurõmena wedesecu. Marĩrẽ ñañarõ netõré wáaricãrẽ, nu̶cãjã́rãno niimu̶ãnu̶cãcu sáa. 4 Nu̶cãrípora niirã, basocá ãñurã́ niimu̶ãnu̶cãcu. Teero niimu̶ãnu̶cãrã, cũ̶ũ̶ marĩrẽ ãñurõ tiiádarere wãcũrã, u̶seniyuetoacu. 5 Cõãmacũ̶ Espíritu Santore marĩpu̶re ticorigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶mena Cõãmacũ̶ marĩpu̶re cũ̶ũ̶ maĩrére masĩrĩ tiiquí. Teero cũ̶ũ̶ maĩrére cu̶orá niijĩrã, boboró manirṍ “ ‘Cõãmacũ̶ marĩrẽ ãñurõ tiigú̶daqui’ jĩĩrére diamacṹ̶ tiijã́gũ̶daqui” jĩĩ u̶seniyuetoacu sáa. Teero tiirá, ãñurõmena wedesemasĩcu sáa. 6 Marĩrẽ marĩ basirora deero tii netõmasĩ́ña manimírira niiwũ̶. Marĩ tee niiríto, Cristo marĩrẽ ñañaré tiiré wapa diabosarito jeayiro. 7 Marĩ doca ãpẽrãrẽ́ diabosadu̶garicu. Sĩcũ̶ ãñurõ yu̶u̶gú̶no niipacari, diabosaricu. Apetó tiigú̶, sĩcũ̶ ãpẽrãrẽ́ ãñurére tiibosárucugu̶re diabosagu̶ diabosaboqui. 8 Cõãmacũ̶ doca marĩ ñañaré tiirá niipacari, cũ̶ũ̶ maĩrére ẽñogṹ̶, Cristore marĩrẽ diabosari tiiyígu̶. 9 Cũ̶ũ̶ye díi õmayudiaremena Cõãmacũ̶ marĩrẽ “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩ ĩñaqui. Teero tiirá, marĩ nemorṍ ateré masĩmasĩcu: Cõãmacũ̶ marĩmena bayiró cúagu̶, Jesucristo tiibosáriguere ĩñagũ̶, cũ̶ũ̶ marĩrẽ ñañaré tiimíãdarere netõnéjãgũ̶daqui. 10 Marĩ Cõãmacũ̶mena cãmerĩ́ ĩñadu̶gahera niirira niipacari, cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ marĩrẽ diabosari tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶ diabosariguemena marĩ Cõãmacũ̶mena bapacu̶timasĩã sũcã. Teero tiirá, marĩ mecũ̶tígãrẽ cũ̶ũ̶mena bapacu̶timasĩrã niijĩrã, ateré nemorṍ masĩã: Jesucristo masãmu̶ãrigu̶ niijĩgũ̶, marĩrẽ ñañaré tiimíãdarere netõrĩ́ tiigú̶daqui. 11 Netõnénore dícu̶re bu̶arí tiibosárijĩyi. Marĩ Õpũ̶ Jesucristo diabosariguemena Cõãmacũ̶ marĩ cũ̶ũ̶mena bapacu̶timasĩrere bu̶arí tiijĩ́yi sũcã. Teero tiirá, marĩ nemorṍ u̶seniremena wedesea sáa. 12 Sĩcũ̶ basocú̶ Adán wãmecu̶tigu̶mena ñañaré tiiré pu̶u̶tocu̶tiyiro. Teewapara diaadarecã pu̶u̶tocu̶tiyiro. Adán tiibuyériguemenarã basocá niipetirapu̶re ñañaré tiiré pẽnipéapetijõãyiro. Teewapara niipetirapu̶re diaadarecã sesapetijõãyu. 13 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ dutiré Moisémena cṹũãdari su̶gueropu̶, basocá ñañarére tiitóayira. Dutiré manirĩ́, basocáre “wapa cu̶oóya” jĩĩmasĩña maniã. 14 Teero biipacari, Adán síro macãrã tée Moisés niirito macãrãpu̶ teerora diarira niiwã. Cṹ̶ãjã Adán tiiróbiro Cõãmacũ̶ dutirére netõnu̶cã́ripacara, diarira niiwã. Adán, teero biiri Jesucristo basocá biiadarere tiisu̶guérira niiĩya. Adánpe pu̶u̶tocu̶tirigu̶ niiwĩ ñañaré tiirére. Jesucristope pu̶u̶tocu̶tirigu̶ niiwĩ ãñurõ tiirére. 15 Sĩcũ̶ basocú̶ netõnu̶cã́rigue wapamena pau̶ dianu̶nu̶seyira; Jesucristomenapereja Cõãmacũ̶ pau̶re nemorṍrã ãñuré ticobosarigu̶ niiwĩ. Wapaséro manirṍ teero ticojãqui. Teero tiiró, Cõãmacũ̶ basiro basocáre ticobosariguepe Adán netõnu̶cã́rigue wapa tiiróbiro niiridojãcu. 16 Sĩcũ̶ basocú̶ cũ̶ũ̶ sĩcãrĩrã netõnu̶cã́rigue waparena pau̶ “wapa cu̶orá niiĩya” jĩĩnorira niiwã. Bayiró peti basocá netõnu̶cã́jãri siro, Cõãmacũ̶ basirora ticobosarigue pau̶ petire “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩnorĩ tiia. Teero tiiró, sĩcãrĩrã netõnu̶cã́rigue wapapeja Cõãmacũ̶ basocáre ticobosarigue tiiróbiro niiridojãcu. 17 Sĩcũ̶ basocú̶ sĩcãrĩrã netõnu̶cã́rigue wapamenarã diaré sesajõãyu. Teero wáapacari, nemorṍrã Cõãmacũ̶ ãñurõ tiinórãpe ãñurére bu̶aádacua. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶ basiro ãñuré ticobosariguere ñeeãdacua. Teero biiri cũ̶ũ̶ “ãñurã́rã niiã mú̶ã” jĩĩrére tu̶oádacua. Sĩcũ̶ basocú̶ye tiibosáriguemenape catiré petihére cu̶onu̶nú̶seadacua. Cũ̶ũ̶rã́ Jesucristo niiĩ. 18 Biiro pu̶tu̶ájĩyu sáa: Sĩcũ̶ basocú̶ sĩcãrĩrã netõnu̶cã́rigue wapamenarã niipetira ñañarõ tiinóãdara pu̶tu̶ári tiiyígu̶. Teerora sĩcũ̶ basocú̶ sĩcãrĩrã ãñurõ tiibosáriguemenarã niipetirare “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩmasĩrĩ tiigú̶ tiirígu̶ niiwĩ; catiré petihére bu̶amasĩ́rĩ tiigú̶ tiirígu̶ niiwĩ. 19 Sĩcũ̶ basocú̶ Cõãmacũ̶rẽ yu̶u̶ririgue wapamena pau̶re ñañaré tiirá pu̶tu̶ári tiiyígu̶. Teerora sũcã sĩcũ̶ basocú̶ Cõãmacũ̶rẽ yu̶u̶rigue wapamena pau̶re “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩgũ̶daqui. 20 Basocá cṹ̶ã basiro dutiré cu̶orí siro niipacari, Moisére dutiré cṹũriguecã jeanemoyiro sũcã. Teeména basocá nemosãñúrõ netõnu̶cã́rere ĩñamasĩyira. Tee tiiró, ñañaré tiiré tiinemórõbirora Cõãmacũ̶pe nemosãñúrõ basocáre ãñuré ticorigu̶ niiwĩ. 21 Ñañaré tiirígue wapamena niipetira basocáre diaadare wáayiro. Tee tiiróbirora Cõãmacũ̶ basiro ãñuré ticorépecã basocáre ãñurã́rã, wapa cu̶ohéra pu̶tu̶ári tiimasĩ́re wáayiro. Teeména Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ Jesucristomena catiré petihére ticomasĩqui.

Romanos 6

1 Too docare ¿deerope pu̶tu̶ánoãdari sáa? “Cõãmacũ̶ basiro marĩrẽ ãñuré ticonemoãrõ jĩĩrã, ñañaré tiirucújããda”, ¿jĩĩãdarite? 2 Jĩĩrijããda. Jesucristo curusapu̶ diarito, marĩcã cũ̶ũ̶menarã diarirapu̶ tiiróbiro wáarira niiwũ̶. Marĩ diarira tiiróbiro niijĩrã, ñañarére tiihéra niirõ booa. ¿Deero tiirá marĩ too su̶gueropu̶ ñañarére tiinu̶nú̶serirobiro tiinu̶nú̶seboatau̶? Tiirícu sáa. 3 Mú̶ã masĩcu: Niipetira marĩ wãmeõtinorira Jesucristo diarirobiro diasotoapeora tiiróbiro tiirá tiijĩ́yu. 4 Jesús diaari siro, masãcopepu̶ cṹũnoyigu̶. Marĩ wãmeõtinoremena cũ̶ũ̶rẽ cṹũriro tiiróbirora marĩcãrẽ marĩ ñañaré tiirécã cṹũnoriro niiwũ̶. Marĩ Pacu̶ cũ̶ũ̶ tutuaremena Jesucristore diarigu̶pu̶re masõrigu̶ niiwĩ. Marĩpe cũ̶ũ̶mena masãrira tiiróbiro niijĩrã, cũ̶ũ̶mena mama catiré tiiróbiro cu̶orécu̶tia. 5 Marĩ Jesucristomena diarira tiiróbiro niijĩrã, cũ̶ũ̶ diarigu̶pu̶ masãriro tiiróbirora sĩcãrõména marĩcã masããdacu sũcã. 6 Ateré masĩã: Marĩ too su̶gueropu̶ ñañarõ niirecu̶tirere Jesucristo diariguemena curusapu̶ páabiatunoriro tiiróbiro wáayiro. Marĩ bayiró ñañaré tiidu̶gárere petijṍããrõ jĩĩrõ, teero tiinóyiro. Teero tiirá, ñañarére tiiríjãrõ booa. Marĩrẽ ñañaré bayiró peti tiinu̶nú̶seri tiiríjãrõ booa sáa. 7 Sĩcũ̶ diarigu̶pu̶ cũ̶ũ̶ catigu̶ ñañaré tiiríguere netõrígu̶pu̶ niiqui. 8 Marĩ Jesucristomena diarira tiiróbiro niijĩrã, “cũ̶ũ̶ tiiróbirora catiadacu” jĩĩrécãrẽ padeóa. 9 Ateré masĩã: Jesucristo diarigu̶pu̶ masõnorigu̶ dianemoriqui. Cũ̶ũ̶rẽ dianemorĩ tiimasĩ́ricu. 10 Jesucristo diagu̶, sĩcãrĩrã basocá ñañaré tiiré wapare diabosayigu̶. Mecũ̶tígãrẽ cũ̶ũ̶ catigú̶ niijĩgũ̶, sĩcãrõména Cõãmacũ̶mena duuró manirṍ catirucuqui. 11 Tee tiirá, marĩcã “Jesucristomena diarira tiiróbiro niiã” jĩĩ tu̶gueñaãda. Diarira tiiróbiro ñañarére tiiríjããda. Teerora sũcã marĩcã sĩcãrõména Jesucristomena niijĩrã, “Cõãmacũ̶mena duuró manirṍ catirucuadacu” jĩĩ tu̶gueñaãda. 12 Teero tiirá, marĩrẽ ñañaré tiidu̶gáre marĩ wãcũrépu̶re jeapacari, teero nu̶cãjã́ãda. 13 Marĩye õpũ̶ũ̶ maquẽ tiirémena wapa cu̶orá pu̶tu̶árijããda. Teero tiirá, biirope niiãda: Marĩ dia masãrira tiiróbiro niijĩrã, marĩye õpũ̶ũ̶ maquẽrẽ Cõãmacũ̶yepere tiicotéri tiiáda sáa. Teeména cũ̶ũ̶ dutiré ãñurépere tiicotérucuada. 14 Marĩjã Moisés dutirémena niiria; Cõãmacũ̶ marĩrẽ ãñuré ticorémenape niiã. Teero tiiró, ñañaré marĩrẽ dutinetõnu̶cãrĩ, tiiríjãrõ booa. 15 Too docare ¿deerope pu̶tu̶ánoãdari sáa? Marĩjã Cõãmacũ̶ marĩrẽ ãñurõ tiibosáremena niiã. Moisés dutirémenape niiria sáa. Teero tiirá, “ñañaré tiijã́co” ¿jĩĩãdari? Jĩĩrijããda. 16 Mú̶ã masĩcu: Ãpĩ dutirére yu̶u̶rucura, cũ̶ũ̶rẽ dutiapenori basoca sããrã tiia; cũ̶ũ̶ mú̶ã õpũ̶ pu̶tu̶águ̶ tiiquí. Tee tiiróbiro niiã, mú̶ã ñañarére tiirucúra. Ñañaré tiiré wapa pecamepu̶ wáarere bu̶aádacu. Cõãmacũ̶ dutirére yu̶u̶rucurapeja, cũ̶ũ̶rẽ padecotera tiiróbiro niiã. Cũ̶ũ̶ dutirére yu̶u̶ra, ãñurõ tiimasĩ́rere bu̶aádacu. 17 Too su̶gueropu̶ mú̶ã ñañarére tiirucúrira niijĩyu ména. Tee biirira niipacara, Jesucristoye quetire bueri tu̶orá, ãñurõ yu̶u̶yiro. Teero tiirá, ñañarére tiirucúmirira ãñurépere yu̶u̶yiro sáa. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ teero tiiríguere wãcũcogu̶, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoa. 19 Mú̶ãrẽ wisióro tu̶gueñarijããrõ jĩĩgũ̶, biiro wedea: Mú̶ã too su̶gueropu̶re mú̶ãye õpũ̶ũ̶ maquẽmena ñañarére tiirucújĩyu. Jõõpemena ñañaré tiidóajĩyu. Atitópere mú̶ãye õpũ̶ũ̶ maquẽmena ãñurére tiiyá. Teero tiirá, ãñurére tiirucúra pu̶tu̶áadacu. 20 Too su̶gueropu̶re mú̶ã ñañarére tiirucúra niijĩrã, ãñurépere tiibórano mee niijĩyu ména. 21 Mú̶ã ñañaré tiirígue wapare ¿ñeenó ãñurére bu̶ayíri? Atitóre mú̶ã too su̶gueropu̶ ñañaré tiiríguere wãcũrã, bobocú. Tee ñañaré tiirígue wapamena pecamepu̶ wáare dícu̶re bu̶abójĩyu. 22 Atitóre mú̶ã netõnénorira niijĩrã, ñañarére tiirícu sáa. Cõãmacũ̶rẽ padecotera niicu. Cũ̶ũ̶rẽ padecotere wapa ãñurõ tiimasĩ́re bu̶aádacu. Teewapamena catiré petihére bu̶aádacu. 23 Ñañaré tiiré wapare diadoarere bu̶anócu. Cõãmacũ̶ marĩrẽ wapamanírõ ticoréja catiré petihére bu̶arí tiiré niicu. Marĩ Õpũ̶ Jesucristomena “sĩcãrõména niiĩya” jĩĩgũ̶, teeré ticoqui.

Romanos 7

1 Yáa wedera, mú̶ã basocáre dutirére masĩrã́ niicu. Teero tiirá, mú̶ã ateré masĩcu: Marĩ catirí bu̶recopu̶ dícu̶re basocáre dutirére yu̶u̶masĩcu. 2 Queorémena mú̶ãrẽ wedegu̶da. Marĩrẽ dutiré biiro niiã: Sĩcõ wãmosíarigo coo manu̶ catiritabere ména cũ̶ũ̶ nu̶mo niiyo. Cũ̶ũ̶ diaari siro docare, cṹ̶ã wãmosíarigue petijṍãcu; coo manu̶ manigṍ pu̶tu̶ájãco. 3 Coo manu̶ catipacari, ãpĩména niigõ, ñeeaperepigo pu̶tu̶áco. Coo manu̶ diaari siro docare, cṹ̶ã wãmosíarigue petijṍãcu. Teero tiigó, ãpĩména dúutugo, ñañarõ tiigó mee tiicó. 4 Yáa wedera, tee tiiróbirora wáajĩyu marĩrẽ. Marĩ Cristomena diasotoapeorira niiã. Mecũ̶tígãrẽ Moisére dutiré cṹũriguemena mee niiã. Teero tiirá, ãpĩména dúutumasĩgõ tiiróbiro niimasĩã. Marĩ dúutugu̶ diarigu̶pu̶ masõrigu̶ niiĩ. Marĩ cũ̶ũ̶mena niijĩrã, ãñurõ niirecu̶tirere bu̶aádacu. 5 Tíatopu̶re marĩ ñañarére tiirí basoca niirucuwu̶. Moisére dutiré cṹũriguere tu̶oári siro, nemosãñúrõ ñañarépere tiidu̶gáwu̶. Tee ñañarére tiirígue wapa diadoare bu̶aádara niimiwũ̶. 6 Atitóre Moisés dutiré marĩrẽ dutimasĩria. Teeré netõrírapu̶ niiã. Teero tiirá, Moisés dutiré jóariguere tiicotéria. Espíritu Santo boorépere tiicotéa. 7 Too docare ¿deerope pu̶tu̶ánoãdari sáa? “Moisére dutiré cṹũrigue ñañaniã”, ¿jĩĩãdari? Jĩĩrijããda. Tee dutiré maniã́tã, marĩ tiirére “ñañaré tiiré niicu” jĩĩmasĩribojĩyu. Tee dutiré watoapu̶re sicawãme biiro jĩĩã: “Ãpẽrãyére u̶gorijãña”, jĩĩã. Tee jĩĩrṍno manidójããtã, too docare yu̶u̶ “u̶gorecu̶tire ñañaré niicu” jĩĩmasĩña manibójĩyu. 8 Tee dutiré yu̶u̶re ñañaré tiirére ãñurõ tu̶gueñamasĩrĩ tiipacári, yu̶u̶pe nemosãñúrõ ñañarére tiidu̶gágu̶ pu̶tu̶ájãã. Tee dutiré maniã́tã, ñañaré tiiárigu̶ niipacu̶, wãcũña manibójĩyu. 9 Tíatopu̶re ména yu̶u̶ tee dutirére masĩriritopu̶re wãcũpatiro manirṍ yu̶u̶ niijãmiwũ̶. Too síro tee dutirére yu̶u̶ masĩrĩ sáa, ñañaré tiiré yu̶u̶re dutinu̶cãwũ̶. Teero tiigú̶, “pecamepu̶ wáagu̶dacu” jĩĩ tu̶gueñamitu̶. 10 Teero tiiré wapa ñañaré tiinógũ̶du̶pu̶ niijãgũ̶ tiirígu̶ niimiwũ̶. Tee dutiré basocáre Cõãmacũ̶mena ãñurõ pu̶tu̶ári tiiré niipacaro, yu̶u̶pere wapa cu̶ogú̶, diagu̶du̶ pu̶tu̶ári tiiwú̶. 11 Yu̶u̶ tee dutirépere wãcũnu̶nu̶seboarigu̶re ñañaré yu̶u̶pu̶re niiré yu̶u̶re ñañarére wãcũnu̶nu̶seri tiiã́majãmitu̶. Tee dutirére masĩpacu̶, yu̶u̶ ñañaré tiiré wapamena diadoarere bu̶ajã́gũ̶du̶ tiimírigu̶ niiwũ̶. 12 Teero tiiró, Moisére dutiré cṹũrigue ñañaré maniré peti niiã. Tee dutiré niipetirepu̶ra ñañaré maniré, diamacṹ̶ maquẽ, ãñuré niiã. 13 Too docare tee dutiré ãñuré niipacaro, ¿yu̶u̶re diadoarere bu̶ajã́gũ̶du̶ pu̶tu̶ári tiigári? Tiirícu. Yu̶u̶ netõnu̶cã́re wapamenape diadoarere bu̶ajã́gũ̶du̶ pu̶tu̶ámitu̶. Teero tiiró, yu̶u̶ tiirécu̶tirepe tee dutiré ãñurémena ĩñarĩpereja, ñañaré tiiré niiriro niiwũ̶. Ateména pu̶tu̶áa: Tee dutirére tu̶omasĩ́pacu̶ netõnu̶cã́jĩgũ̶, ñañaré tiirére “bayiró ñañaré niiã” jĩĩmasĩnoã. 14 Marĩ masĩã: Moisére dutiré cṹũrigue Cõãmacũ̶ ticorigue niirõ tiia. Yu̶u̶pe ñañarére tiisu̶guénu̶cãrigu̶ niijĩgũ̶, ñañarérena tiirucúgu̶ tiiróbiro niigṹ̶ niiã. 15 Yu̶u̶ tiidu̶gárere tiiría; yu̶u̶ tiiríporepere tiirucújãga sũcã. Yu̶u̶ basiro yu̶u̶ tiirucúrere tu̶omasĩ́riga. Deero tiigú̶ teero tiiáta yu̶u̶. 16 Yu̶u̶cã yu̶u̶ tiidu̶gáherere tiirucújĩgũ̶, Moisére dutiré cṹũriguere tiirípacu̶, “ãñuréra niiã” jĩĩapujãã. 17 Yu̶u̶ basiro mee ñañaré tiia. Yu̶u̶pu̶re ñañaré tiiré niijĩrõ, yu̶u̶re ñañaré tiirí tiigá. 18 Ateré yu̶u̶ masĩã: Yu̶u̶ basirora yu̶u̶ ñañarére tiisu̶guénu̶cãrigu̶ niijĩgũ̶, ãñurépere “ãñurõ tiijã́gũ̶da” jĩĩãrigu̶ niipacu̶, tiimasĩ́riga. 19 Ãñuré yu̶u̶ tiidu̶gárere tiiróno tiigú̶, ñañaré yu̶u̶ tiidu̶gáherepere tiirucúa. 20 Yu̶u̶ tiidu̶gáherere tiigú̶, yu̶u̶ basiro mee teero tiia. Yu̶u̶pu̶re ñañaré tiiré niijĩrõ, yu̶u̶re ñañaré tiirí tiigá. 21 Ate wáarucua yu̶u̶re: Yu̶u̶ “ãñurére tiijã́gũ̶da” jĩĩpacu̶, ñañarére tiiyapácu̶tirucujãga. 22 Yu̶u̶ basiropeja Cõãmacũ̶ dutirére tu̶sanetõjãmiga. 23 Tee tiiró, yu̶u̶ tu̶gueñarĩ, yu̶u̶ ñañaré tiisu̶guérigue yu̶u̶ ãñurõ tiidu̶gárepere wãcũnu̶nu̶sedu̶gari, bayiró cãmerĩ́quẽrõbiro tu̶gueñaga. Wãcũnu̶nu̶sedu̶gamiãriguere ñañarépe dutinetõnu̶cãjãcu. 24 Ñañaré tiirére duumasĩ́rijĩgũ̶, ñañarõ tu̶gueñaga. ¿Noã yu̶u̶ diadoaboarigu̶re catiré petihérepere bu̶arí tiimasĩ́gari? 25 Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã marĩ Õpũ̶ Jesucristomena yu̶u̶re catiré petihére bu̶arí tiimasĩ́qui. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoa. Ateména pu̶tu̶áa: Yu̶u̶ wãcũrémena Cõãmacũ̶ dutirére tiicotégu̶ niiã. Yu̶u̶ ñañaré tiisu̶guériguere tiirucúgu̶ niijĩgũ̶, ñañarépere tiicotégu̶ra niiã.

Romanos 8

1 Teero tiirá, marĩ Jesucristomena niirã́jã ñañaré tiinóricu; pecamepu̶ wáaricu. 2 Espíritu Santo marĩrẽ mama catirére Jesucristomena cu̶orí tiirígu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ catiré ticoriguemena marĩ ñañaré tiirécu̶tirere tiidúmasĩã sáa. Diadoaborere netõrírapu̶ niiã sáa. 3 Marĩ ñañarépere tiisu̶guénu̶cãrira niijĩrã, Moisére dutiré cṹũriguepere ãñurõ tiimasĩ́hẽrã niijĩyu. Tee dutirépeja marĩrẽ netõrĩ́ tiimasĩ́ria. Cõãmacũ̶ dícu̶ netõrĩ́ tiimasĩ́qui. Cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ ticodiocorigu̶ niiwĩ, marĩ ñañaré tiirére dia wapatíbosadutigu̶. Cũ̶ũ̶ macũ̶ marĩ ñañarére tiisu̶guénu̶cãrira õpũ̶ũ̶cu̶tiro tiiróbirora õpũ̶ũ̶cu̶tiyigu̶. Tiiõpũ̶ũ̶mena diagu̶, marĩ ñañaré tiiré wapare wapatípetijãbosarigu̶ niiwĩ. 4 Teeré wapatígu̶, marĩrẽ Cõãmacũ̶ dutiróbiro tiiáro jĩĩgũ̶, teero tiibosáyigu̶. Teero tiirá, marĩ ñañarére tiisu̶guénu̶cãriguere tiinu̶nú̶sera mee niiã sáa; Espíritu Santo tutuaromena cũ̶ũ̶ booróbiro tiirécu̶tirape niiã. 5 Basocá cṹ̶ã ñañarére tiisu̶guénu̶cãriguere tiinu̶nú̶seraja tee dícu̶re wãcũnu̶nu̶secua. Basocá Espíritu Santo boorére tiirécu̶tirapeja tee dícu̶re wãcũnu̶nu̶secua. 6 Basocá cṹ̶ã ñañarére tiisu̶guénu̶cãrigue dícu̶re wãcũnu̶nu̶serapeja diará tiiróbiro niitoacua. Espíritu Santo boorénorẽ wãcũnu̶nu̶serapeja catiré petihére cu̶oádara niitoacua; ãñurõ niirecu̶tirere cu̶oádara niitoacua. 7 Basocá cṹ̶ã ñañarére tiisu̶guénu̶cãrigue dícu̶re wãcũnu̶nu̶serapeja Cõãmacũ̶rẽ ĩñadu̶gahera tiiróbiro niicua. Cũ̶ũ̶ dutirére tiidu̶gárijĩrã, tiimasĩ́hẽrã niicua. 8 Cṹ̶ã ñañarére tiisu̶guénu̶cãrigue dícu̶re tiirucújĩrã, Cõãmacũ̶pere u̶senirĩ tiimasĩ́ricua. 9 Mú̶ãpe mú̶ã ñañarére tiisu̶guénu̶cãriguere tiirécu̶tiricu. Espíritu Santo mú̶ãpu̶re niigṹ̶ cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ tiidutírenorẽ tiirécu̶ticu sáa. Sĩcũ̶norẽ Espíritu Santo cũ̶ũ̶pu̶re manirĩ́, Jesucristomena niiriqui. 10 Cristo mú̶ãpu̶re niiãtã, mú̶ãye õpũ̶ũ̶rĩ bóaadari õpũ̶ũ̶rĩ niipacari, mú̶ãye yeeripũnarĩpe catiré petihére cu̶otóacu. Ñañaré tiiré wapa mú̶ãye õpũ̶ũ̶rĩ bóaadacu. Cõãmacũ̶pe mú̶ãrẽ “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩnoremena catiré petihére cu̶otóacu. 11 Cõãmacũ̶ Jesuré diarigu̶pu̶re masõrigu̶ niiwĩ. Espíritu Santo mú̶ãmena niirĩ ĩñagũ̶, Cõãmacũ̶ mú̶ãye õpũ̶ũ̶rĩ bóaadare õpũ̶ũ̶rĩ niipacari, catiri tiigú̶daqui. Teeré tiigú̶daqui Espíritu Santo mú̶ãpu̶re niigṹ̶mena. 12 Teero tiirá, yáa wedera, Espíritu Santo marĩrẽ tiidutírobirora tiirucúro booa. Marĩ ñañarére tiisu̶guénu̶cãriguere tiiríjãrõ booa sáa. 13 Marĩ ñañarére tiisu̶guénu̶cãriguere tiirája, diadoaadara niiãdacu. Tee ñañarére tiisu̶guénu̶cãriguere Espíritu Santo tiiápuremena tiidúrapeja catirucuadacu. 14 Niipetira Espíritu Santo dutirobiro tiinu̶nú̶serano Cõãmacũ̶ põna niiĩya. 15 Cõãmacũ̶ marĩrẽ Espíritu Santore ticorigu̶ niiwĩ. Espíritu Santo marĩmenarã niigũ̶, marĩrẽ cuiri tiiríqui; ñañarõ netõã́darape cuiremena niirucucua. Espíritu Santo marĩrẽ “diamacṹ̶ Cõãmacũ̶ põnabiro pu̶tu̶ára tiia” jĩĩmasĩrĩ tiirígu̶ niiwĩ. Teero tiirá, cũ̶ũ̶menarã Cõãmacũ̶rẽ “Pacu̶” jĩĩmasĩã. 16 Espíritu Santora marĩ wãcũrépu̶re “Cõãmacũ̶ põna niitoaa” jĩĩ tu̶gueñarĩ tiiquí. 17 Cõãmacũ̶ cu̶oré cũ̶ũ̶ macũ̶mena pu̶tu̶áadacu. Marĩ Cõãmacũ̶ põna niirĩ, Cristore pu̶tu̶aréno marĩcãrẽ pu̶tu̶áadacu. Teeré ñeeãdari su̶guero, Jesucristo ñañarõ netõrírobirora ñañarõ netõápuro booa ména. Too síropu̶cãrẽ sĩcãrõména Cõãmacũ̶ ãñuré cu̶orére Cristomena cu̶oádacu marĩ. 18 Marĩ atibú̶recopu̶ ñañarõ netõã. Too síropu̶ Cõãmacũ̶ marĩrẽ ũ̶mu̶ã́sepu̶ ãñurére ticoadarere wãcũrã, mecũ̶tígã marĩ ñañarõ netõré “bayiró niiré mee niiã” jĩĩ wãcũã. 19 Too síro Cõãmacũ̶ marĩrẽ “yu̶u̶ põna niiĩya” jĩĩgũ̶, cũ̶ũ̶ ãñuré cu̶orére ticogu̶daqui. Cũ̶ũ̶ teeré ticoadari bu̶recore niipetire cũ̶ũ̶ bauanérigue cotero tiicú. 20 Niipetire Cõãmacũ̶ bauanérigue cũ̶ũ̶rẽ netõnu̶cã́ripacaro, bóaadare pu̶tu̶áyu. Cõãmacũ̶ “bóaditire pu̶tu̶ádoaricu tiirópu̶ja” jĩĩgũ̶, teeré teero wáari tiijã́rigu̶ niiwĩ. 21 Too síropu̶reja cũ̶ũ̶ bauanérigue bóaadare mee niiãdacu; netõnénoãdacu sáa. Cõãmacũ̶ põna cũ̶ũ̶ ãñurére cu̶oróbirora cũ̶ũ̶ bauanériguecã cu̶oádacu. 22 Marĩ ateré masĩã: Atitóre niipetire Cõãmacũ̶ bauanérigue pũnirére tu̶gueñacu ména. Sĩcõ numiṍ wĩmagũ̶ apagodo pũnirére tu̶gueñarõbiro tu̶gueñacu. 23 Tee bauanérigue dícu̶ pũniré tu̶gueñarõ mee tiia. Marĩ Espíritu Santore cu̶orácã pũniré tu̶gueñarãbiro niijãã. Cõãmacũ̶ marĩrẽ Espíritu Santore ticosu̶guerigu̶ niiwĩ ména. Teero tiirá, ateré cotera tiia sũcã: Too síropu̶ Cõãmacũ̶ niipetira tu̶ocóropu̶ marĩrẽ “yu̶u̶ põnabirora pu̶tu̶ájãrã tiiíya” jĩĩãdarere cotea. Teero biiri “Cõãmacũ̶ marĩrẽ niirucujããdare õpũ̶ũ̶rĩrẽ ticogu̶daqui” jĩĩrã cotea. 24 “Teeré ñeejããdacu” jĩĩ wãcũremena padeosu̶guéjĩrã, netõnénowũ̶. Sĩcũ̶norẽ “ticogu̶da” jĩĩriguere ñeetoarigu̶pu̶ja cotenemoriqui sáa; diiyenópere cotemasĩña manicú. 25 Marĩpe too síropu̶ ñeeãdarere cotea. Potocṍrõ manirṍ cotea. 26 Apetó marĩ wãcũbayiripacari, Cõãmacũ̶rẽ diamacṹ̶ ãñurõ sãĩmasĩ́ripacari, Espíritu Santo tiiápuqui. Marĩ ñañarõ netõrĩ́, Cõãmacũ̶rẽ ãñurõ sãĩmasĩ́rõ mee wáacu. Teero tiigú̶, Espíritu Santope marĩrẽ tiiápugu̶ marĩ sãĩbóariguere sãĩbosáqui. Marĩ sãĩmasĩ́ña manirére sãĩmasĩ́qui. 27 Cõãmacũ̶pe marĩ boorére tu̶gueñamasĩgũ̶ niijĩgũ̶, Espíritu Santo sãĩbosárere ãñurõ masĩtoaqui. Espíritu Santo Cõãmacũ̶ basiro cũ̶ũ̶rẽ padeoráre boosã́renorẽ bayiró sãĩbosáqui. 28 Cõãmacũ̶ marĩrẽ cũ̶ũ̶ booróbiro tiiáro jĩĩgũ̶, beseyigu̶. Teero tiirá, marĩ ateré masĩã: Marĩ cũ̶ũ̶rẽ maĩrã́rẽ tiiápurucujãqui; niipetire marĩrẽ noo niiréno wáapacari, Cõãmacũ̶ ãñurére marĩrẽ wáari tiiquí. 29 Cõãmacũ̶ sicatopu̶ra cũ̶ũ̶rẽ padeoádarare masĩpetitoayigu̶. Cṹ̶ã niiãdare maquẽrẽ biiro jĩĩyigu̶: “Cṹ̶ãrã yu̶u̶ macũ̶ niirirobirora niiãdacua; cũ̶ũ̶ niirecu̶tirebirora niimu̶ãnu̶cããdacua”, jĩĩyigu̶. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ “niipetira yu̶u̶re padeorá sõwũ̶ tiiróbiro niigṹ̶ pu̶tu̶águ̶daqui” jĩĩtoayigu̶. 30 Cõãmacũ̶ “yu̶u̶ macũ̶ niirecu̶tirebirora niimu̶ãnu̶cããdacua” jĩĩnorirarena cũ̶ũ̶ põna tiiróbirora pu̶tu̶ári tiirígu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ põna tiiróbiro pu̶tu̶aráre “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩrigu̶ niiwĩ. “Ãñurã́rã niiĩya” jĩĩrã́rẽ cũ̶ũ̶ macũ̶biro pu̶tu̶ári tiirígu̶ niiwĩ. 31 Teero tiirá, marĩ tee niipetirere wãcũjĩrã, “marĩrẽ Cõãmacũ̶ diamacṹ̶rã tiiápujãgũ̶daqui” jĩĩmasĩã. Cũ̶ũ̶ tiiápuri, ãpẽrã́ marĩrẽ ñañarõ tiipacári, wãcũpatiria. Cṹ̶ã ñañarõ tiiré niidoaricu. 32 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶ peticãrẽ maĩpacú̶, marĩye wapare diabosadutigu̶, basocá cũ̶ũ̶rẽ sĩãrĩ́ tiijã́rigu̶ niiwĩ. Teero cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ ticorigu̶ niijĩgũ̶, niipetire marĩrẽ tiiápurecãrẽ ticogu̶daqui. 33 Sĩcũ̶no Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ beserirapu̶re “ñañarã́ niiĩya” jĩĩmasĩriqui. Cõãmacũ̶ basirope “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩtoarigu̶ niiwĩ. 34 Sĩcũ̶no marĩrẽ “ñañarõ tiiró booa” jĩĩsu̶guemasĩriqui. Jesucristope marĩrẽ diabosarigu̶ niiwĩ. Diatoa, masãrigu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, mecũ̶tígãrẽ cũ̶ũ̶ Pacu̶ diamacṹ̶pe duijĩgũ̶, marĩrẽ sãĩboságu̶ tiiquí. 35 Sĩcũ̶no Cristo marĩrẽ maĩrécãrẽ cãmotámasĩriqui. Marĩ ñañarõ netõpacári, marĩ ñañarõ tu̶gueñarucupacari, marĩrẽ ñañarõ tiipacári, marĩrẽ ju̶abóare wáapacari, marĩ suti cu̶orípacari, marĩ quioré watoapu̶ niipacari, marĩrẽ sĩãpacári, Cristope maĩrucújãqui. 36 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶cã teerora jĩĩ jóanoã: Mu̶u̶rẽ padeoré wapa wãcũhẽrõ sĩãnóãdarapu̶ra niiã. Ovejare sĩãã́dara tiiróbiro ũ̶sãrẽ tu̶gueñaya, jĩĩ jóanoã. 37 Marĩpu̶re noo niiré wáapacari, Jesucristo marĩrẽ maĩgṹ̶ tiiápuremena ãñurõ netõnu̶cã́jããdacu. 38 “Cõãmacũ̶ marĩrẽ maĩrére apeyenó cãmotámasĩricu”, jĩĩ padeomasĩ́jãã yu̶u̶ja. Diarénocã, teero biiri catiré; ángelea, teero biiri wãtĩãrẽ dutirá; atitó wáarecã, teero biiri too síropu̶ wáaadare; tutuare cu̶orácã, 39 teero biiri ũ̶mu̶ã́rõpu̶ wáarecã, ũ̶cũ̶ã́rõpu̶ wáare; teero biiri dee biiré Cõãmacũ̶ bauanériguenocã cũ̶ũ̶ marĩrẽ maĩrére cãmotámasĩricu. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ maĩrére ẽñogṹ̶rã, marĩ Õpũ̶ Jesucristore marĩye wapare diabosadutirigu̶ niiwĩ.

Romanos 9

1 Yu̶u̶ Jesucristore padeojĩ́gũ̶, jĩĩditoro manirṍ, diamacṹ̶ wedea. Espíritu Santocã yu̶u̶ jĩĩrére “diamacṹ̶rã jĩĩgũ̶ tiii” jĩĩmasĩqui. 2 Yu̶u̶ bayiró wãcũpati, ñañarõ yeeripũnacu̶tiga, yáa wedera Israelya põna macãrã Jesuré padeohéri ĩñagũ̶. Yáa põna macãrã diamacṹ̶ Jesuré padeorí boogú̶, pecamepu̶ cṹ̶ã wáari booríga. Teero tiigú̶, yu̶u̶pe cṹ̶ãmena wasodu̶gámiã. Wasogú̶, yu̶u̶pe pecamepu̶ wáagu̶dacu; Cristore ĩñaribocu. 4 Cṹ̶ãjã biirope jĩĩnorira niiĩya: Israel pãrãmerã niinu̶nu̶sera niiĩya; Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ põna tiiróbiro pu̶tu̶áaro jĩĩgũ̶, cṹ̶ãrẽ beseyigu̶; cũ̶ũ̶ bóebaterere cṹ̶ã ĩñayira; cṹ̶ãrẽ “biirope cãmerĩ́ tiirécu̶tiada” jĩĩyigu̶; cṹ̶ãrẽ dutiré cu̶oádarecãrẽ cṹũrigu̶ niiwĩ; “yáa wiipu̶re yu̶u̶re padeorá, biiro tiirécu̶tiya” jĩĩrigu̶ niiwĩ; cṹ̶ãrẽ “ãñurõ tiiápurucujãgũ̶dacu” jĩĩrigu̶ niiwĩ; 5 cṹ̶ã Abraham, Isaac, Jacob pãrãmerã niinu̶nu̶serapu̶ niiĩya; Cristocã basocú̶ bauájĩgũ̶, cṹ̶ãya põna macũ̶rã niirigu̶ niiwĩ sũcã. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶rã niiqui. Niipetirere dutimasĩgũ̶ niiqui. Teero tiirá, “mu̶u̶ ãñugṹ̶ niiã” jĩĩ, u̶senire ticorucujãrõ booa. Teerora jĩĩrõ booa. 6 Cõãmacũ̶ Israelya põna macãrãrẽ ãñurõ tiipacári, pau̶ cũ̶ũ̶rẽ padeoríya. Cṹ̶ã padeohéri, “Cõãmacũ̶ Israelya põna macãrãrẽ ‘ãñurõ tiigú̶da’ jĩĩriguere tiiríqui” jĩĩgũ̶ mee tiia. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ jĩĩrére diamacṹ̶ tiiquí. “Cõãmacũ̶ niipetira Israel pãrãmerã niinu̶nu̶serare beseriyigu̶”, jĩĩdu̶garo tiia. 7 Teero biiri niipetira Abraham pãrãmerã niinu̶nu̶serare beseriyigu̶. Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ jĩĩyigu̶: “Isaac pãrãmerã niinu̶nu̶sera mu̶u̶ pã́rãmerã peti niiãdacua”, jĩĩrigu̶ niiwĩ. 8 Biiro jĩĩdu̶garo tiia: Cõãmacũ̶ niipetira Abraham pãrãmerã niinu̶nu̶serare “yu̶u̶ põna niiĩya” jĩĩriqui. Abrahamrẽ “sĩcũ̶ põnacu̶tígu̶dacu” jĩĩrigu̶ põna dícu̶ Abraham pãrãmerã niinu̶nu̶sera niicua Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶. 9 Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ cũ̶ũ̶ põnacu̶tíadare maquẽrẽ wedesu̶guegu̶, biiro jĩĩrigu̶ niiwĩ: “Atitónorã yu̶u̶ atiri, Sara macũ̶cu̶tigopu̶ niigõdaco mée”, jĩĩrigu̶ niiwĩ. 10 Apeyé niinemoã sũcã: Too síro marĩ ñecũ̶ Isaac nu̶mocu̶tiyigu̶. Cũ̶ũ̶ nu̶mo Rebeca su̶du̶árirare niipacó niiyigo. Cṹ̶ãgã Isaac sĩcũ̶põnarã niiyira. 11 Cṹ̶ã bauáadari su̶gueropu̶ra, ãñuré, ñañarére cṹ̶ã tiirípacarira, Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rẽna besesu̶guetoayigu̶. Teero tiiríguemena Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ “besea” jĩĩrére ẽñoyígu̶. Basocá tiirére ĩñagũ̶ mee cũ̶ũ̶ besedu̶garare besequi. Teero tiigú̶, Rebecare jĩĩrigu̶ niiwĩ: “Cũ̶ũ̶ sõwũ̶pe cũ̶ũ̶ bairé padecotegu̶ sããgũ̶daqui”. 13 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóanoã: “Jacoré maĩwṹ̶; Esaúpere booríwu̶”, jĩĩ jóanoã. 14 Too docare ¿deerope pu̶tu̶ánoãdari sáa? “Cõãmacũ̶ diamacṹ̶ tiihégu̶ niiqui too docare”, ¿jĩĩãdarite? Jĩĩrijããda. 15 Cõãmacũ̶ sicatopu̶ra Moisére “yu̶u̶ bóaneõ ĩñadu̶gagu̶norẽ bóaneõ ĩñagũ̶da” jĩĩrigu̶ niiwĩ. 16 Teero tiirá, marĩ ateré masĩã: Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ bóaneõ ĩñadu̶garare bóaneõ ĩñaqui. Basocá basiro bóaneõ ĩñadutiri mee bóaneõ ĩñaqui. Teero biiri ãñurõ tiiré wapa mee bóaneõ ĩñaqui. 17 Teero tiiró sũcã, Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶cãrẽ Cõãmacũ̶ Faraónrẽ “tee biigu̶dacu” jĩĩriguere jóanoriro niiwũ̶: “Yu̶u̶ tutuarere mu̶u̶mena ẽñogṹ̶da jĩĩgũ̶, mu̶u̶rẽ õpũ̶ wáari tiiwú̶. Niipetiro macãrã yu̶u̶ tutuarere masĩãrõ jĩĩgũ̶, teero tiiwú̶”, jĩĩrigu̶ niiwĩ Cõãmacũ̶. 18 Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ bóaneõ ĩñadu̶gagu̶norẽ bóaneõ ĩñaqui. Cũ̶ũ̶ basirora ãpẽrãrẽ́ tu̶odu̶gáhera niirĩ tiiquí. 19 Sĩcũ̶no yu̶u̶ teero jĩĩãriguere tu̶ogú̶ jĩĩboqui: “Too docare Cõãmacũ̶ basiro basocáre tu̶odu̶gáhera niirĩ tiipacú̶, ¿deero tiigú̶ cṹ̶ãrẽ ‘wapa cu̶orá niiĩya’ jĩĩbogari? Cũ̶ũ̶ basirora tiidutírenorẽ ‘tiiría’ jĩĩmasĩña manimícura”, jĩĩboqui. 20 Cõãmacũ̶rẽ teenórẽ jĩĩrijãrõ booa. Teero jĩĩgṹ̶nojã Cõãmacũ̶rẽ “diamacṹ̶ tiiría mu̶u̶jã” jĩĩãmajãgũ̶ niiqui. Sotu̶cu̶ru̶ weeariru̶ tiiru̶ré weearigore “¿deero tiigó biiro bauríru̶ weearĩ?” jĩĩmasĩricu. 21 Dii weegóno sicabu̶ru̶a niipacari, coo tiidu̶gáro weemasĩco. Decomena ãñuréparu̶ coo dúaadareparu̶re weemasĩco. Apebu̶ru̶aména coo cu̶oádareparu̶re weemasĩco. 22 Teerora Cõãmacũ̶cã tiiquí. Cũ̶ũ̶ bayiró cúare, teero biiri cũ̶ũ̶ tutuarere ẽñogṹ̶da jĩĩgũ̶, cṹ̶ã ñañaré tiirá niipacari, teero ĩñajãqui ména. “Ñañarõ tiinóãdarapu̶ niitoaya mée” jĩĩgũ̶, teero ĩñajãqui. 23 Teero tiigú̶ sũcã, cũ̶ũ̶ basirora bóaneõ ĩñarirapereja ãñurõ tiiápugu̶daqui. Cũ̶ũ̶ ãñurére cu̶oáro jĩĩgũ̶, besetoajĩyi. 24 Marĩ cũ̶ũ̶ bóaneõ ĩñarã́ niiã. Marĩ judíoare, ãpẽrã́ judíoa niihẽrãcãrẽ beserigu̶ niiwĩ. 25 Oseas Cõãmacũ̶ wederiguere tee jĩĩ jóatoarigu̶ niiwĩ mée: Basocá yáa põna macãrã niihẽrãpere “yáa põna macãrã niiĩya” jĩĩgũ̶dacu; yu̶u̶ maĩrã́ niihẽrãpere “yu̶u̶ maĩrã́ niiĩya” jĩĩgũ̶dacu, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 26 Teero biiri “mú̶ãjã yu̶u̶ menamacãrã mee niiã” jĩĩnori dita macãrãpu̶rena “cṹ̶ã Cõãmacũ̶ catigú̶ põna niiĩya” jĩĩnoãdacu, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 27 Israelya põna macãrã maquẽrẽ Isaías biiro jóarigu̶ niiwĩ: Israel pãrãmerã niinu̶nu̶sera ditatupari día pairímaa wesapu̶ niiré tiiróbiro pau̶ niipacara, pu̶arã́gãsãñurõ netõnénoãdacua. 28 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ jĩĩrirobirora diamacṹ̶ tiigú̶daqui. Cũ̶ũ̶ teeré tiiádari bu̶reco jearipu̶reja, pearó manirṍ máata atibú̶reco macãrãrẽ ñañarõ tiigú̶daqui, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 29 Isaías basirora tee maquẽrẽ biiro wedesu̶guetoarigu̶ niiwĩ: Cõãmacũ̶ niipetire sotoapu̶ niigṹ̶ marĩya põna macũ̶ sĩcũ̶norẽ du̶arídojããtã, marĩcã petibójĩyu Sodoma macãrã, Gomorra macãrã petirírobirora, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 30 Too docare ¿deerope pu̶tu̶ánoãdari sáa? Biiro niiã: Judíoa niihẽrãpe “ateré tiirí, Cõãmacũ̶ marĩrẽ ‘ãñurã́rã niiĩya’ jĩĩgũ̶daqui” jĩĩrénorẽ tiinu̶nú̶sericua. Tiinu̶nú̶seripacara, Jesuré padeorémenape “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩnorã niicua. 31 Judíoape “Moisére dutiré cṹũrigue tiirécu̶tiremena Cõãmacũ̶ ũ̶sãrẽ ‘ãñurã́rã niiĩya’ jĩĩgũ̶daqui” jĩĩ wãcũmiyira. Teero wãcũpacara, tee dutirébiro tiiríyira. 32 ¿Deero tiigú̶ Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩriyiri? Cṹ̶ãpe Jesucristore padeorípacara, Cõãmacũ̶pe “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩrĩ tu̶odu̶gámiyira. “Marĩ tiirécu̶tiremenape marĩrẽ ‘ãñurã́rã niiĩya’ jĩĩgũ̶daqui”, jĩĩ wãcũmiyira. Teero tiirá, Jesús ũ̶tãgã tiiróbiro biigú̶re padeoríjĩrã, tiigapú̶ du̶potua, ñaacũmucua. 33 Tee maquẽrẽ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jóanoã: Jerusalénpu̶re sicaqui ũ̶tãqui cṹũã. Tiiquipu̶ basocá du̶potua, ñaacũmuãdacua. Cũ̶ũ̶rẽ padeogú̶no “bú̶ri peti padeotú̶” jĩĩriqui, jĩĩ jóanoã.

Romanos 10

1 Yáa wedera, Israelya põna macãrãrẽ netõnérĩ bayiró boosã́ã. Teero tiigú̶, bayiró Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosáa. 2 Cṹ̶ã Cõãmacũ̶ boorére ãñurõ tiidu̶gámicua. Teero tiidu̶gápacara, ãñurõ tu̶omasĩ́ricua. Yu̶u̶ masĩã cṹ̶ã tiidu̶gárere. 3 Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ Jesuré padeorémenape “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩrére tu̶odu̶gáricua. Cṹ̶ãrẽ dutirére yu̶u̶rémenape ãñurã́rã niidu̶gacua Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re. Teero tiirá, Cõãmacũ̶ “Jesupére padeoyá” jĩĩrére boorícua. 4 Jesuré padeogú̶no doca “dutirére tiirémenape Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re ãñugṹ̶rã niiã” jĩĩ wãcũnu̶nu̶seriqui; “Jesuré padeorémenape Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re ãñugṹ̶rã niiã” jĩĩ wãcũnu̶nu̶sequi. 5 Ãpẽrã́ Moisés dutirémena Cõãmacũ̶ “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩrére tu̶odu̶gáya. Moisés tee maquẽrẽ biiro jóarigu̶ niiwĩ: “Ate dutiré cṹũrigue maquẽrẽ tiirucúgu̶, catiré petihére bu̶agú̶daqui”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 6 Ãpẽrãpé cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeorémena cũ̶ũ̶ “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩrére tu̶odu̶gáya. Tee maquẽcãrẽ Moisés biiro jóarigu̶ niiwĩ: “ ‘¿Noã ũ̶mu̶ã́sepu̶ mu̶ãwagu̶dari?’ jĩĩ wãcũrijãña”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. Moisés biiro jĩĩdu̶gayigu̶: “ ‘¿Noã ũ̶mu̶ã́sepu̶ marĩrẽ netõnégũ̶du̶re su̶ogú̶ wáagu̶dari?’ jĩĩ wãcũnemorijãña; atitoarigu̶ niiwĩ”. 7 Atecã́rẽ jóarigu̶ niiwĩ: “ ‘¿Noã niiditidiari copepu̶ diiwágu̶dari?’ jĩĩ wãcũrijãña”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. Biiro jĩĩdu̶gayigu̶: “ ‘Cristo diarira watoapu̶ niigṹ̶rẽ ¿noã masãmu̶ãatiri tiigú̶dari?’ jĩĩ wãcũnemorijãña; masãmu̶ãtoarigu̶ niiwĩ”. 8 Teenórẽ “wãcũnemorijãña” jĩĩ jóaari siro, ateré jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ: “Cõãmacũ̶ basocáre netõnére queti marĩ watoapu̶ niitoaa; marĩ teeréna wedea; teeréna sũcã wãcũnu̶nu̶sea”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. (Marĩ tee quetirena wedea; “Jesuré padeoyá”, jĩĩ wedea.) 9 “Jesucristo yu̶u̶ Õpũ̶ niiĩ” jĩĩ wedegú̶no “Cõãmacũ̶ Jesucristo diarigu̶pu̶re masõyigu̶” jĩĩ padeó wãcũnu̶nu̶segu̶, netõnénogũ̶daqui. 10 Jesucristore padeó wãcũnu̶nu̶segu̶norẽ Cõãmacũ̶ “ãñugṹ̶rã niiĩ” jĩĩqui. Cũ̶ũ̶rã́ “Jesucristo yu̶u̶ Õpũ̶ niiĩ” jĩĩ wederi, Cõãmacũ̶ netõnégũ̶daqui. 11 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ateré jóanoã: “Cũ̶ũ̶rẽ padeogú̶no ‘bú̶ri peti padeotú̶’ jĩĩriqui”, jĩĩ jóanoã. 12 Cõãmacũ̶ judíoare, judíoa niihẽrãrẽ sĩcãrĩbíro ĩñaqui. Cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rã niipetira Õpũ̶ niiĩ. Niipetira cũ̶ũ̶rẽ padeorémena sãĩrã́rẽ pee ãñurére ticogu̶daqui. 13 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jóanoã sũcã: “ ‘Õpũ̶, yu̶u̶re netõnéña’ jĩĩ sãĩgṹ̶no netõnénogũ̶daqui”, jĩĩ jóanoã. 14 ¿Deero tii basocá Jesuré netõnére sãĩã́dari, cũ̶ũ̶rẽ padeorípacara? ¿Deero tii cũ̶ũ̶rẽ padeoádari, cũ̶ũ̶ye quetire tu̶orípacara? ¿Deero tii cũ̶ũ̶ye quetire tu̶oádari, tee quetire wederí basoca manipacári? 15 ¿Deero tii cṹ̶ã tee quetire wedeadari, sĩcũ̶no cṹ̶ã pu̶topu̶ “wedegu̶ wáaya” jĩĩgṹ̶ manipacári? Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ tee maquẽrẽ biiro jóanoã: “Marĩrẽ ãñuré quetire wedeadara jeari ĩñarã, bayiró u̶seniã”, jĩĩ jóanoã. 16 Pau̶ judíoa ãñuré quetire tu̶opacára, niipetira padeoríya. Isaías teeréna biiro jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ: “Ũ̶sã Õpũ̶, noãnópe ũ̶sã wederére padeorá padeojĩ́ya. Niipetira padeopetíriya”, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 17 Ateména pu̶tu̶áa: Tu̶ogú̶no padeoré bu̶aquí. Cũ̶ũ̶ bu̶aquí Cristoye queti wederi tu̶orémena. 18 Yu̶u̶pe ateré sãĩñáã: ¿Apetó tiirá, Israelya põna macãrãcã tu̶orídojãyiri? Tu̶omíjĩya. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóanoã: Cṹ̶ã wederé quetire niipetiro macãrã tu̶opetíjõãyira. Cṹ̶ã wederé atibú̶reco niipetiropu̶ sesajõãyiro, jĩĩ jóanoã. 19 Ateré sãĩñánemoã: ¿Apetó tiirá, Israelya põna macãrã ãñuré quetire tu̶omasĩ́riyiri? Tu̶omasĩ́mijĩya. Yu̶u̶ teeré Moisés jóariguemena wedesu̶guegu̶da. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ wedeseriguere biiro jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ: Judíoa niihẽrãcãrẽ ãñurõ tiigú̶da. Teero cṹ̶ãrẽ tiirí, mú̶ã ĩñatutiadacu. Mú̶ã “Cõãmacũ̶yere tu̶omasĩ́riya” jĩĩré dita macãrãrẽ yu̶u̶ ãñurõ tiirí, mú̶ã cúaadacu, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 20 Too síro Isaíacã Cõãmacũ̶ wedeseriguere cuiro manirṍ biiro jĩĩ jóanemorigu̶ niiwĩ: Ãmaãhẽrãpe yu̶u̶re bu̶awá. Yu̶u̶re “¿deero biirecu̶tigari?” jĩĩ sãĩñáhẽrãpere masĩrĩ tiiwú̶, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 21 Isaías Israelya põna macãrãpere Cõãmacũ̶ wedeseriguere biiro jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ sũcã: “Bú̶recori yoaro yée wãmorĩrẽ súunucũmiwũ̶, ‘sũnarã́rẽ, netõnu̶cã́repirare boca ñeegũ̶da’ jĩĩgũ̶”, jĩĩ jóanemorigu̶ niiwĩ.

Romanos 11

1 Ateré sãĩñánemogũ̶da: ¿Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶yarare cõãjõãyiri? Cõãwaririgu̶ niiwĩ. Yu̶u̶cã Israelya põna macũ̶rã niiã. Abraham pãrãmi niinu̶nu̶segu̶, Benjamínya põna macũ̶rã niiã. 2 Too su̶gueropu̶ Cõãmacũ̶ Israelya põna macãrãrẽ beseyigu̶, cũ̶ũ̶yara niiãrõ jĩĩgũ̶. Atitócãrẽ cṹ̶ãrẽ cõãwariqui. Elías Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ jĩĩriguere mú̶ã tu̶omíjĩyu. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶pu̶re Israelya põna macãrã tiirére biiro wedeyigu̶: 3 “Õpũ̶, cṹ̶ã mu̶u̶yara profetare sĩãpetíjãrira niiwã. Mu̶u̶rẽ padeorá wáicu̶rare sóepeorere tiibatéjãrira niiwã. Yu̶u̶ sĩcũ̶rã du̶saa mu̶u̶rẽ padeogú̶. Yu̶u̶cãrẽ sĩãdu̶gára, ãmaãrã tiicúa”, jĩĩyigu̶. 4 Cõãmacũ̶pe cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶yigu̶: “Cṹ̶ã teero tiipacári, siete mil basocá yu̶u̶re padeorá du̶saáya. Cṹ̶ãjã Baalbiro baugú̶ weerigu̶re padeoríya”, jĩĩyigu̶. 5 Atitópu̶cãrẽ péerora Israelya põna macãrãrẽ Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ ãñurõ tiirémena besequi. 6 Cũ̶ũ̶ basocáre ãñurõ tiigú̶ niijĩgũ̶, cṹ̶ãrẽ besequi; cṹ̶ã ãñurõ tiiré wapa mee besequi. Cṹ̶ã ãñurõ tiiré wapa cṹ̶ãrẽ beseatã, “cũ̶ũ̶ basocáre ãñuré ticogú̶ niiã” jĩĩré wapamaníbojĩyu. 7 Too docare ¿deerope pu̶tu̶áadari? Israelya põna macãrã “Cõãmacũ̶ ‘ãñurã́rã niiĩya’ jĩĩgũ̶daqui marĩrẽjã” jĩĩ wãcũmijĩya. Cõãmacũ̶pe cũ̶ũ̶ beserira dícu̶re “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩrigu̶ niiwĩ. Ãpẽrã́ besenoña manirã́ niijĩrã, tu̶omasĩ́re manidójãrã pu̶tu̶ájãyira. 8 Tee maquẽ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jóanoã: Cõãmacũ̶ Israelya põna macãrãrẽ cũ̶ũ̶yere tu̶omasĩ́hẽrĩ tiiyígu̶. Cṹ̶ãrẽ capeari ĩñahẽrã, cãmopéri tu̶ohéra tiiróbiro niirĩ tiiyígu̶. Tée atitópu̶cãrẽ teerora niijãya ména, jĩĩ jóanoã. 9 Davicã́ tee maquẽrẽ Cõãmacũ̶mena wedesegu̶, biiro jĩĩrigu̶ niiwĩ: Israelya põna macãrã cṹ̶ã boseyara, mu̶u̶rẽ wãcũricua. Cṹ̶ã teero tiiré wapa cṹ̶ãrẽ ñañarõ netõrĩ́ tiiyá. 10 Cṹ̶ãrẽ tu̶omasĩ́hẽrã tiiróbiro, ĩñahẽrã tiiróbiro niirĩ tiiyá. Pee nu̶cũ̶ré apara, sucubírocõã tu̶tu̶ro tiiróbiro ñañarõ netõrĩ́ tiiyá, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 11 Apeyé mú̶ãrẽ jĩĩnemogũ̶da. Judíoa Jesucristore padeohéri, ¿Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ cõãpetijãyiri? Cõãpetirijĩyi. Cõãmacũ̶ cṹ̶ã netõnu̶cã́rĩ ĩñagũ̶, netõnére quetire wederáre judíoa niihẽrãpere wededutirigu̶ niiwĩ. Too docare judíoacã “marĩcã padeoáda” jĩĩãrõ jĩĩgũ̶, teero tiirígu̶ niiwĩ. 12 Judíoa Jesucristore padeohéri, ãpẽrã́ atibú̶recopu̶ niirã́rẽ ãñurõ wáaa. Cõãmacũ̶ “yu̶u̶ põnarẽ ãñuré ticogu̶da” jĩĩriguere judíoa ñeeriwa; judíoa niihẽrãpe ñeeẽya. Judíoacã Jesucristore padeoríto jeari, niipetira atibú̶recopu̶ niirã́rẽ nemorṍrã ãñurõ wáaadacu. 13 Mecũ̶tígã mú̶ã judíoa niihẽrã dícu̶re wedegu̶du̶ tiia. Jesucristo yu̶u̶re mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ besecũwĩ. Yu̶u̶ ĩñarĩ, yu̶u̶ paderé bú̶ri niiré mee niiã. 14 Yu̶u̶ mú̶ãpere tee quetire wederi ĩñarã, yáa wedera judíoacã “padeoró boocú” jĩĩbocua. Teero tiirá, cṹ̶ãcã netõnénobocua. 15 Judíoa Cõãmacũ̶ menamacãrã niimirira cũ̶ũ̶rẽ padeoríjĩrã, cõãnoyira. Tee tiigú̶, judíoa niihẽrãpere cũ̶ũ̶ menamacãrã wáari tiiyígu̶. Too síro cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ ñeenemorĩ, ãñunetõjõããdacu. Diarirapu̶ masõrira tiiróbiro niiãdacu. 16 Queorémena mú̶ãrẽ wedegu̶da: Pã tiirá decomena née, “Cõãmacũ̶ye tiiádare niiã” jĩĩcua. Tee jĩĩpacari, Cõãmacũ̶ du̶sarécãrẽ “yéera niiã” jĩĩ ĩñaqui. Teerora niiã sũcã yucu̶gu̶menacãrẽ. Tiigú̶ nu̶cõrĩ Cõãmacũ̶ye niicu. Teeré tiiróbirora Cõãmacũ̶ teedu̶pu̶ricãrẽ “yéera niiã” jĩĩ ĩñaqui. 17 Ũ̶sã judíoaja olivogu̶ du̶pu̶ macãrã peti tiiróbiro niiã. Sĩquẽrã teedu̶pu̶rire du̶potécõãriro tiiróbiro Cõãmacũ̶ sĩquẽrã judíoare cõãrigu̶ niiwĩ. Too síro teedu̶pu̶ri niiãriropu̶ apegú̶ olivo macãnu̶cũ̶ macũ̶ du̶pu̶rire wiiñédutigu̶ toopú̶ tuuqui. Tuuari siro, ãñurõ wiicãméyio, wĩmu̶ãdacu tiigú̶ du̶pu̶ri tiiróbirora. Teeré tiiríro tiiróbiro wáayiro mú̶ã judíoa niihẽrãcãrẽ. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶yara wáari tiirígu̶ niiwĩ. Mú̶ã judíoa niiripacara, niipetire Cõãmacũ̶ Abraham pãrãmerãrẽ “ãñuré ticogu̶da” jĩĩriguere ñeeãdacu. 18 Teeré ñeeãdara niipacara, “marĩjã judíoa nemorṍ ãñucu” jĩĩ wãcũrijãña. Mú̶ã du̶pu̶ri tiiróbiro dícu̶ niicu. Nu̶cõrĩ tiiróbiro su̶onírã mee niicu mú̶ãjã. 19 Mú̶ã judíoa niihẽrã ateré jĩĩbocu: “Sĩquẽ ñañaré du̶pu̶ri du̶potécõãnorigue tiiróbiro Cõãmacũ̶ judíoare cõãrigu̶ niiwĩ. Apegú̶ maquẽ du̶pu̶rimena wasotúnorigue tiiróbirora ũ̶sãpere cũ̶ũ̶yara wáari tiirígu̶ niiwĩ”, jĩĩbocu. 20 Teerora biia, biiropeja. Cõãmacũ̶ cṹ̶ã padeohéri ĩñagũ̶, cõãrigu̶ niiwĩ. Mú̶ãpe cũ̶ũ̶rẽ padeorá niijĩrã, cũ̶ũ̶yara niiã. Teero tiirá, “ũ̶sã judíoa nemorṍ niiã” jĩĩ wãcũrijãña. Teero wãcũrõno tiirá, Cõãmacũ̶mena tu̶omasĩ́sãñu niiña, ũ̶sãcãrẽ cõãrĩ jĩĩrã. 21 Cũ̶ũ̶rã́ judíoare olivogu̶ niisu̶guere du̶pu̶rire du̶potécõãriro tiiróbiro tiirígu̶ niiwĩ. Mú̶ã judíoa niihẽrãcãrẽ cũ̶ũ̶rẽ padeohéri, teerora tiigú̶daqui. 22 Ateré acabórijãña: Cõãmacũ̶ basocáre bóaneõ ĩñagṹ̶ niiqui. Teero biiri ñañaré tiiráre queoró diamacṹ̶rã ñañarõ netõrĩ́ tiiquí. Cũ̶ũ̶rẽ padeohérare ñañarõ netõrĩ́ tiiquí. Mú̶ã docare bóaneõ ĩñagṹ̶ niiqui. Teero tiirá, mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶ bóaneõ ĩñarére wãcũrã, padeorucújãña. Mú̶ã duucṹrĩ, ñañaré du̶pu̶ri du̶potécõãriro tiiróbiro mú̶ãcãrẽ cõãgũ̶daqui. 23 Judíoacã cõãnorira niipacari, Jesucristore padeorí, cṹ̶ãcãrẽ ãñurõ tiigú̶daqui. Du̶pu̶ri du̶potécõãrigue tiiróbiro niimirirare tiigu̶pú̶ra tuunemorõ tiiróbiro tiigú̶daqui sũcã. Cũ̶ũ̶yara wáari tiigú̶, teero tiigú̶daqui. Cũ̶ũ̶ teeré tiimasĩ́jãqui. 24 Mú̶ã judíoa niihẽrã macãnu̶cũ̶ macũ̶ olivogu̶ du̶pu̶ri tiiróbiro niirira niiã. Cõãmacũ̶ teedu̶pu̶rire ãñurígu̶pu̶re tuurigue tiiróbiro mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶yara wáari tiiyígu̶. Judíoa doca olivogu̶ maquẽ du̶pu̶ri peti tiiróbiro niiĩya. Cõãmacũ̶ teedu̶pu̶rire tiigú̶ basiropu̶re tuuri, nemorṍ ãñurõ wiijṍãcu. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶yara peti niiripacari, cũ̶ũ̶yara niirĩ tiirígu̶ niiwĩ; judíoapereja nemorṍrã cũ̶ũ̶yara niirĩ tiigú̶daqui sáa. 25 Yáa wederabiro niirã́, “Cõãmacũ̶ ũ̶sãpere judíoare nemorṍ maĩquí” jĩĩrĩ booríga. Teero tiigú̶, too su̶guero macãrãpu̶ masĩña maniríguere mú̶ãrẽ masĩrĩ boogá. Ate niiã: Pau̶ judíoa cãmopéri tu̶ohéra tiiróbiro niiĩya: Jesuré padeoríya ména. Tée judíoa niihẽrã Jesuyé maquẽrẽ tu̶opetí, pau̶ padeoári siro, padeoádacua. 26 Teero wáari, niipetira judíoa netõnénoãdacua. Tee maquẽrẽ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jóanoã: Basocáre netõnégũ̶du̶ Jerusalén macãrãya põna macũ̶ niigũ̶daqui. Jacob pãrãmerãye ñañarére cõãgũ̶daqui. 27 Cṹ̶ãye ñañarére acabóri, yu̶u̶ too su̶gueropu̶ jĩĩrigue diamacṹ̶ wáaadacu, jĩĩ jóanoã. 28 Pau̶ judíoa Jesús basocáre netõnére quetire padeodu̶gáricua. Cṹ̶ã padeohére wapa mú̶ãpere Cõãmacũ̶ ãñurõ tiiquí. Cṹ̶ã padeodu̶gáripacari, cṹ̶ãrẽ maĩquí. Sicatopu̶ra cṹ̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ beserigu̶ niijĩgũ̶, cũ̶ũ̶ beserira pãrãmerã niinu̶nu̶seracãrẽ maĩquí. 29 Cõãmacũ̶ judíoare cũ̶ũ̶ “ãñurére ticogu̶da” jĩĩriguere ticorijã tiiríqui. Ãñuré ticoriguere pu̶tu̶áneriqui. Teero biiri cũ̶ũ̶ beseri põna macãrãrẽ cõãriqui. 30 Too su̶gueropu̶ mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́rira niiwũ̶. Atitóre Cõãmacũ̶ judíoa netõnu̶cã́rĩ ĩñagũ̶, mú̶ãpere bóaneõ ĩñaqui. 31 Teerora wáaadacu judíoacãrẽ. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́ya. Too síro Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ bóaneõ ĩñarirobirora cṹ̶ãcãrẽ bóaneõ ĩñagũ̶daqui. 32 Cõãmacũ̶ niipetirapu̶re bóaneõ ĩñadu̶gaqui. Teero tiigú̶, niipetirapu̶re sĩcãrĩbíro “netõnu̶cã́rã niiĩya” jĩĩ ĩñaqui. 33 ¡Ãñunetõjõãgũ̶ niiĩ Cõãmacũ̶! Cũ̶ũ̶ marĩrẽ bayiró ãñurére tiimasĩ́rĩ tiiquí; cũ̶ũ̶ masĩré, cũ̶ũ̶ tu̶gueñare ãñunetõjõãre niicu. Cũ̶ũ̶ “biiro tiigú̶dacu” jĩĩ wãcũrére wedemasĩña maniã; cũ̶ũ̶ tiirére tu̶omasĩ́ña maniã. Cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rã masĩqui. 34 Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ wãcũrére sĩcũ̶no masĩriqui. Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶rẽ “biirope booa” jĩĩmasĩriqui. 35 Teero biiri sĩcũ̶no “Cõãmacũ̶ yu̶u̶re wapamóqui yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ ticorigue wapa” jĩĩmasĩriqui. 36 Niipetire cũ̶ũ̶ tiirígue dícu̶ niiã. Teeré cũ̶ũ̶ cotequi. Teeménarã cũ̶ũ̶ booró tiidu̶gáro tiijã́qui. Teero tiirá, niipetira Cõãmacũ̶rẽ “cũ̶ũ̶ niipetirere dutimasĩqui” jĩĩrucujããda. Teerora niiãrõ.

Romanos 12

1 Yáa wedera, Cõãmacũ̶ marĩrẽ ãñurõ bóaneõ ĩñarucuqui. Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ mú̶ã basiro mú̶ãye õpũ̶ũ̶rĩ, wãcũré, niipetiremena “mu̶u̶yera niiã” jĩĩña. Wáicu̶rare sĩãdutí ticorirobirora mú̶ãye õpũ̶ũ̶rĩ catiré niipacari, cũ̶ũ̶rẽ ticoya. Mú̶ãye õpũ̶ũ̶rĩ ñañaré maniré niirĩ, Cõãmacũ̶ mú̶ãmena u̶senigũ̶daqui. Mú̶ã tee tiirémena cũ̶ũ̶rẽ padeorére diamacṹ̶ ẽñoã́dacu. 2 Mú̶ã atibú̶reco macãrã tiirucúrere ĩñarã, cṹ̶ã tiiróbiro tiiríjãña. Biirope tiiyá: Mú̶ã wãcũrére wasowáya. Teeména mú̶ã niirecu̶tirere wasojã́ãdacu; Cõãmacũ̶ boorépere masĩãdacu. Cũ̶ũ̶ boorére masĩjĩrã, ãñurére tiiádacu; Cõãmacũ̶rẽ u̶senirĩ tiiádacu. Cũ̶ũ̶ booré diamacṹ̶ niiã. 3 Cõãmacũ̶ ãñuré ticogú̶ yu̶u̶re beserigu̶ niiwĩ, cũ̶ũ̶ye quetire wedearo jĩĩgũ̶. Teero tiigú̶, mú̶ã niipetirapu̶re jĩĩã: Sĩcũ̶no “niipetire tiipetíjãmasĩã” jĩĩ wãcũrijãrõ booa. Queoró wãcũrepe biiro niiã: “Jesucristore padeojĩ́gũ̶, cũ̶ũ̶ tiimasĩ́re ticoré jeatuaro tiimasĩ́ã”, jĩĩña. 4 Queorémena wedegu̶da: Marĩya õpũ̶ũ̶ sicaõpũ̶ũ̶ niipacaro, pee õpũ̶ũ̶ maquẽ cu̶ojã́ã. Niipetire tiiõpũ̶ũ̶ niiré merẽã dícu̶ padea. 5 Teerora niiã marĩ Jesuré padeorá. Marĩ pau̶ niipacara, Cristomena niijĩrã, sicaõpũ̶ũ̶ niiré tiiróbiro niiã. Tiiõpũ̶ũ̶ niiré merẽã dícu̶ niipacaro, sicaõpũ̶ũ̶rã niiã. 6 Cõãmacũ̶ marĩ niipetirapu̶re merẽã dícu̶ tiimasĩ́rere cṹũrigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ ãñuré ticodu̶garere ticoqui. Teero tiirá, teeména ãñurõ tiiápuada. Cõãmacũ̶ marĩ sĩquẽrãrẽ cũ̶ũ̶ wededutirere wedemasĩrere ticoqui; teero tiirá, marĩ padeoró jeatuaro ãpẽrãrẽ́ wedeada. 7 Marĩ sĩquẽrãrẽ tiiápumasĩrere ticoqui; teero tiirá, ãpẽrãrẽ́ ãñurõ tiiápuada. Sĩquẽrãrẽ cũ̶ũ̶ye maquẽrẽ buemasĩrere ticoqui; teero tiirá, ãñurõ buearo. 8 Sĩquẽrãrẽ wãcũbayiri tiimasĩ́rere ticoqui; teero tiirá, wãcũbayiri tiiáro. Sĩquẽrãrẽ niyeru o apeyenómena tiiápumasĩrere ticoqui; teero tiirá, tee ticojããrõ. Sĩquẽrãrẽ ãpẽrãrẽ́ dutimasĩrere ticoqui; teero tiirá, ãñurõ dutimasĩãrõ. Sĩquẽrãrẽ bóaneõ ĩñarére ticoqui; teero tiirá, u̶seniremena tiiápuaro. 9 Tiiditóro manirṍ ãpẽrãrẽ́ maĩñá. Ñañarére booríjãña. Ãñurépere booyá. 10 Jesuré padeojĩ́rã, sĩcũ̶põna tiiróbiro cãmerĩ́ maĩñá. Mú̶ã basiro mú̶ã maĩrṍ nemorṍ ãpẽrãcã́rẽ cãmerĩ́ quioníremena maĩñá. 11 Marĩ Õpũ̶rẽ padecotera niijĩrã, niipetire mú̶ã tiirére sõnoremena tiiríjãña; ãñurõ tu̶sarémena tiiyá. 12 “Cõãmacũ̶ too síropu̶re ãñurõ tiigú̶daqui” jĩĩrã, u̶seniyueya. Merẽã wáari, ñañarõ netõrã́, wãcũbayijãña. Duuró manirṍ Cõãmacũ̶rẽ sãĩrucújãña. 13 Jesuré padeoráre apeyenó du̶sarí, tiiápuya. Mú̶ã pu̶topu̶ jearáre ãñurõ ñeeña. 14 Mú̶ãrẽ ñañarõ tiiráre “ãñurõ wáaaro” jĩĩ, Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosáya. “Ñañarõ wáaaro” jĩĩrijãña. 15 U̶senirãnorẽ u̶seniapuya. Utiránorẽ utiapuya. 16 Sĩcãrĩbíro ãñurõ niirecu̶tiya. “Marĩ ĩ́niã nemorṍ niiã”, jĩĩ wãcũrijãña. Teero jĩĩrõno tiirá, bú̶ri niirã́mena sĩcãrĩbíro niiña. “Masĩrã́ peti niiã”, jĩĩrijãña. 17 Mú̶ãrẽ ñañarõ tiirí, cṹ̶ãrẽ cãmeríjãña. Niipetira ĩñacoropu̶re ãñuré dícu̶ tiirucúra niiña. 18 Mú̶ã niirṍ põõtẽ́õrõ niipetiramena ãñurõ niirecu̶tiya. 19 Yáa wedera, mú̶ãrẽ ñañarõ tiirí, cãmeríjãña. Cõãmacũ̶pe cṹ̶ãrẽ ñañarõ netõrĩ́ tiiáro. Tee maquẽrẽ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jóanoã: “ ‘Yu̶u̶ cãmeboságu̶da; yu̶u̶ wapa tiigú̶dacu’, jĩĩyigu̶ Cõãmacũ̶”, jĩĩ jóanoã. 20 Atecã́ jóanoã: “Mu̶u̶rẽ ĩñatutigu̶ ju̶abóari, ecayá. Cũ̶ũ̶ oco sĩnidu̶gári, tĩ́ãña. Mu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ teero ãñurõ tiirí, cũ̶ũ̶ ñañaré tiiríguere bobogú̶daqui”, jĩĩ jóanoã. 21 Ñañaré mú̶ãrẽ docacũmurĩ tiiríjããrõ. Mú̶ã ãñurõ tiirémenape ñañarére docacũmurĩ tiiyá.

Romanos 13

1 Cõãmacũ̶ dícu̶ macãrĩ́ dutiráre sõnecori tiiquí. Cũ̶ũ̶ cṹũrira niiĩya. Teero tiirá, niipetira ãñurõ yu̶u̶ya cṹ̶ãrẽ. 2 Dutiráre netõnu̶cã́gũ̶no Cõãmacũ̶ dutirécãrẽ netõnu̶cã́gũ̶rã tiii. Teero tiirá, netõnu̶cã́rãno ñañarõ tiinóãdacua. 3 Dutiráre ãñurõ yu̶u̶nu̶nu̶sera cuiro manirṍ niijãcua. Netõnu̶cã́rãpeja cui niicua dutiráre. Cuire manirã́ niidu̶gara, ãñurõ tiiyá. Mú̶ã teero tiirí, dutirá “mú̶ã ãñuniã” jĩĩãdacua. 4 Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ tiiápuaro jĩĩgũ̶, cṹ̶ãrẽ sõnecorigu̶ niiwĩ. Mú̶ã cṹ̶ãrẽ netõnu̶cã́rã doca, cuiya. Dutirácã netõnu̶cã́rãnorẽ ñañarõ tiimasĩ́cua. Netõnu̶cã́rãrẽ ñañarõ tiirá, Cõãmacũ̶ dutirére tiirá tiicúa. 5 Teero tiirá, marĩrẽ dutiráre yu̶u̶ro booa. “Ũ̶sãrẽ wapa tiibócua” jĩĩrémena dícu̶ yu̶u̶ra mee tiiyá. Atecã́rẽ wãcũña: “Ũ̶sãpu̶ ñañarõ yeeripũnacu̶tidu̶gariga” jĩĩrémena wãcũrã yu̶u̶ya. 6 Teero tiirá, dutirá niyeru wapasédutirere mú̶ã wapatícu. Dutirá cṹ̶ã paderére diamacṹ̶ tiirá, Cõãmacũ̶rẽ padecotera tiiróbiro niicua. 7 Dutirá mú̶ãrẽ dutiri, cṹ̶ã dutiróbirora tiiyá. Cṹ̶ã wapasédutiri, wapatíya. Cṹ̶ã dutirá niirĩ, cṹ̶ãrẽ quioníremena ĩñaña. Cṹ̶ã ãñurõ tiirí, cṹ̶ãrẽ ãñurõ wedeseya. 8 Ãpẽrãrẽ́ wapamórijãña; máata wapatípetijãña. Cãmerĩ́ maĩrépere wapatípetimasĩricu. Teero tiirá, cãmerĩ́ maĩrucújãña. Ãpẽrãrẽ́ maĩgṹ̶no Moisére dutiré cṹũriguere diamacṹ̶ tiigú̶ tiiquí. 9 Tee dutiré ateré jĩĩã: “Ãpĩ nu̶morẽ ñeeaperijãña; apegó manu̶rẽ ñeeaperijãña. Basocáre sĩãríjãña. Yaaríjãña. Ãpẽrãyére u̶gorijãña”, jĩĩã. Tee niipetire dutiré cṹũriguere sicawãmerã néõnu̶cõcu: “Mu̶u̶ basiro maĩrṍ tiiróbirora ãpẽrãcã́rẽ maĩñá”, jĩĩã. 10 Marĩ ãpẽrãrẽ́ maĩrã́, cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiirícu. Teero tiirá, ãpẽrãrẽ́ maĩrémena Moisére dutiré cṹũriguere tiipetíra tiiróbiro tiirá tiicú. 11 Teeré tiiáda, marĩ catirí bu̶recorire ãñurõ wãcũrã́ niirã. Cãnirã́ tiiróbiro niirijããda. Marĩ sicato Jesucristore padeonu̶cã́rã, “ũ̶mu̶ã́sepu̶ marĩ wáaadaro du̶sanetṍjõãcu” jĩĩmiwũ̶. Atitóre marĩ masĩã sáa: Péerogã du̶sacú Jesucristo pu̶tu̶aatiadaro. 12 Atebú̶recorire ñami naĩtĩãrõ tiiróbiro ñañaré tiiré niinetõjõãã. Bóemu̶ãatiro tiiróbiro Jesucristo pu̶tu̶aatiadaro péerogã du̶sacú. Teero tiirá, noo booró naĩtĩãrõpu̶ tiiã́majãrenorẽ tiidúro booa. Ãñurõ bóeropu̶ niirã́ tiiróbiro niijĩrã, bóeropu̶ tiiréno dícu̶re tiirucújããda. 13 Bú̶recopu̶ tiirécu̶tirobirora tiirucúro booa. Bosebu̶reco niirĩ, cũmu, ãpẽrãrẽ́ acaribírijããda. Cũmurijããda. Ñeeaperijããda. Sõñorõ jĩĩrijããda. Ãpẽrãyére u̶gorijããda. 14 Biirope tiiáda: Marĩ Õpũ̶ Jesucristomena niijĩrã, cũ̶ũ̶ tiiróbiro ãñurõ niinu̶nu̶seada. Marĩ ñañaré tiidu̶gárere wãcũnu̶nu̶serijããda.

Romanos 14

1 Sĩcũ̶ Jesuré ãñurõ masĩhẽgũ̶ mú̶ã pu̶topu̶ jeari, cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ bocaya. Cũ̶ũ̶ Jesuré ãñurõ masĩhẽrĩ ĩñarã, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩpotocõrõ manirṍ ĩñajãña. 2 Sĩcũ̶ “yu̶u̶ niipetirere yaari, merẽã wáaricu” jĩĩ wãcũqui. Ãpĩ Jesuré ãñurõ masĩhẽgũ̶pe “yu̶u̶ oteré du̶ca dícu̶re yaagu̶da, Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́rĩ jĩĩgũ̶” jĩĩ wãcũqui. 3 Niipetire yaagú̶pe oteré du̶ca dícu̶ yaagú̶re “tee tiiã́majãgũ̶ tiia” jĩĩrijãrõ booa. Teerora sũcã, oteré du̶ca dícu̶ yaagú̶pecã niipetire yaagú̶re “mu̶u̶ wáicu̶ diirore yaari, ñañaniã” jĩĩ wedepaticoterijãrõ booa. Niipetire yaagú̶re Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶ wáari tiitóayigu̶. 4 Marĩ ãpĩrẽ́ padecotegu̶re “mu̶u̶ ñañarõ tiia” jĩĩ wedepaticoterijãrõ booa. Cũ̶ũ̶rẽ dutigú̶ dícu̶ “queoró tiiáwũ̶ o ñañarõ tiiáwũ̶” jĩĩmasĩqui. Cõãmacũ̶cã cũ̶ũ̶rẽ padecotegu̶re queoró tiigú̶ wáari tiimasĩ́qui. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶mena u̶senigũ̶daqui. 5 Teerora ãpẽrã́ “sicabu̶recora apeyé bú̶recori nemorṍ Cõãmacũ̶rẽ padeoró booa” jĩĩ wãcũcua. Ãpẽrãpé “niipetire bu̶recori sĩcãrĩbíro Cõãmacũ̶ye niiã” jĩĩ wãcũcua. Teero tiirá, mú̶ã niipetirapu̶ra mú̶ã wãcũrõpu̶re “Cõãmacũ̶ booró tiia” jĩĩrõ booa. 6 Sĩcũ̶ sicabu̶recore “Cõãmacũ̶ya bu̶reco peti niiã” jĩĩgṹ̶no Cõãmacũ̶rẽ padeogú̶du̶, teero jĩĩqui. Niipetire yaagú̶cã cũ̶ũ̶ yaarénorẽ “Cõãmacũ̶ ticoré niiã” jĩĩ, yaaqui. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoqui. Ãpĩ wáicu̶ diirore yaahegu̶cã cũ̶ũ̶ yaarénorẽ “Cõãmacũ̶ ticoré niiã” jĩĩ, yaaqui. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoqui. 7 Marĩ catira, diaracã, marĩ basiro “yu̶u̶ booró tiigú̶da” jĩĩrijãrõ booa. 8 Marĩ catiró jeatuaro marĩ Õpũ̶rẽ “mu̶u̶ booró tiiyá” jĩĩjãrõ booa. Marĩ diaró pu̶togãpu̶ niirã́cã, “mu̶u̶ booró tiiyá” jĩĩjãrõ booa. Teero tiirá, catirá, diaró pu̶togãpu̶ niirã́cã cũ̶ũ̶yara niiã. 9 Cristo diarigu̶ niipacu̶, catijãwĩ. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ catirá Õpũ̶, teero biiri diarirapu̶ Õpũ̶ niiqui sáa. 10 ¿Deero tiirá mú̶ãya wedegu̶ tiiróbiro niigṹ̶rẽ wedepaticotei? ¿Deero tiirá cũ̶ũ̶rẽ “tee tiiã́majãgũ̶ tiia” jĩĩ besei? Cõãmacũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, marĩ niipetira cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ jeaadacu. Cũ̶ũ̶ basiro marĩ tiiríguere besegu̶daqui. 11 Tee maquẽrẽ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jóanoã: Yu̶u̶ mú̶ã Õpũ̶ catirucugu̶ niiã; yu̶u̶ wedesere diamacṹ̶ petira niiã. Teero tiigú̶, ateré jĩĩã: Niipetira yu̶u̶ díamacũ̶pu̶ ñicãcoberimena jeacũmuãdacua. Niipetirapu̶ra yu̶u̶re “Cõãmacũ̶, mu̶u̶ diamacṹ̶ maquẽ dícu̶ tiia” jĩĩãdacua, jĩĩ jóanoã. 12 Tee jóariguere tu̶orá, marĩ ateré masĩã: Marĩ niipetirapu̶ra marĩ tiiríguere Cõãmacũ̶rẽ “teerora tiiwú̶” jĩĩ wedeadacu. 13 Teero tiirá, cãmerĩ́ wedepaticoterijããda. Biirope tiiáda: Apeyenómena Jesuré padeoráre ñañaré tiirí tiibuyérijããda. Teero biiri cṹ̶ã padeorére ñañorĩ́ tiiríjããda. 14 Yu̶u̶ marĩ Õpũ̶ Jesuré padeojĩ́gũ̶, “niipetire yaaré ãñuré niiã” jĩĩmasĩã. Ãpĩpé “ate yaaya maniréno niiã” jĩĩ wãcũrĩ, cũ̶ũ̶ basiropereja diamacṹ̶rã yaaya maniréno niiã. 15 Mu̶u̶ cũ̶ũ̶ yaaherenorẽ cũ̶ũ̶ ĩñacoro yaari, cũ̶ũ̶cã yaajãboqui. Cũ̶ũ̶ yaatoaari siro, “atenórẽ yaahegu̶ niimiãwũ̶rã” jĩĩ, ñañarõ tu̶gueñaqui. Cũ̶ũ̶ ĩñacoro yaaẽñogũ̶, cũ̶ũ̶rẽ maĩgṹ̶ mee tiicú. Cristo cũ̶ũ̶cãrẽ diabosayigu̶. Mu̶u̶ yaarémena ãpĩ padeorére ñañorĩ́ tiibuyérijãña. 16 Teero tiirá, mú̶ã tiiré ãñuré niipacari, ãpẽrãpé “ ‘ñañaniã’ jĩĩbocua” jĩĩ wãcũrã, teeré tiiẽ́ñorijãña. 17 Cõãmacũ̶ dutiré marĩpu̶re niiré yaa, sĩni tiiré mee niiã; ãpẽrãrẽ́ ãñuré tiiré, ãpẽrãména ãñurõ niirecu̶tire, cãmerĩ́ u̶senirepe niiã. Espíritu Santo tiiápuremena teeré tiinóã. 18 Teeré tiigú̶no Cristo booró tiigú̶ niiĩ. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ tiirére ĩña, u̶seniqui. Teero biiri basocácã cũ̶ũ̶rẽ “ãñurõ tiigú̶ niiĩ” jĩĩcua. 19 Teero tiirá, sĩcãrõména ãñurõ cãmerĩ́ wéepeo, ãñurõ niirecu̶tirere ãmaããda. Marĩ sĩcãrõména niirecu̶tira cãmerĩ́ tiiápuada, Jesuré nemorṍ padeoáda jĩĩrã. 20 Mú̶ã yaarémena ãpĩ Jesuré padeorére ñañoríjãña. Niirṍrã niipetire yaaré ãñuniã. Teero biipacari, ãpẽrã́ cṹ̶ã padeorá yaaherenorẽ mú̶ã yaari ĩñabocua. Cṹ̶ãcã mú̶ãrẽ ĩñacũ, yaajãbocua. Teeré yaagú̶no “ñañaré tiiátu̶; Cõãmacũ̶ boorére tiihégu̶ niiã” jĩĩ wãcũgũ̶, padeodúboqui. Mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ teero tiibuyéri, ñañaniã. 21 Marĩ ãpĩ Jesuré ãñurõ masĩhẽgũ̶rẽ “Jesuré padeodúri tiibócu” jĩĩrã, biiro tiiró booa: Cũ̶ũ̶ wáicu̶ dii yaaherere yaarijãrõ booa; vino cũ̶ũ̶ sĩnihẽ́rere sĩniríjãrõ booa; apeyenó cũ̶ũ̶rẽ Jesuré padeodúri tiirénorẽ tiibuyérijãrõ booa. 22 “Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ yu̶u̶ tiiré ãñuniã” jĩĩ tu̶gueñagũ̶no cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rã teeré wãcũãrõ. Teero tiigú̶, ãpẽrã́ padeorére ñañoríjĩgũ̶, wapa cu̶ohégu̶, u̶senigũ̶ niiĩ. 23 “Ateré yaagu̶, Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́gũ̶ tiibócu” jĩĩ wãcũgũ̶no teeré yaagu̶, “Cõãmacũ̶ boorére tiia” jĩĩmasĩriqui. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́qui. Niipetire marĩ tiiré “Cõãmacũ̶ boorére tiigú̶ tiia” jĩĩgũ̶ tiiró booa. “Cũ̶ũ̶ booré mee niibocu” jĩĩpacu̶, “tiigú̶da” jĩĩ, cũ̶ũ̶ basirora ñañarõ tiigú̶ tiiquí.

Romanos 15

1 Jesuré ãñurõ masĩhẽrã cṹ̶ã “teeré tiiríjãrõ booa” jĩĩrĩ, marĩ Jesuré ãñurõ masĩrã́pe cṹ̶ãrẽ maĩjĩ́rã, “jáu̶” jĩĩjãrõ booa. Marĩ tu̶saré dícu̶re tiiríjãrõ booa. 2 Cṹ̶ã tu̶sarépere wãcũ, cṹ̶ãrẽ tiiápuro booa. Cṹ̶ãrẽ nemorṍ Jesuré masĩãrõ jĩĩrã, teero tiiró booa. 3 Cristo basirocã cũ̶ũ̶ tu̶saré dícu̶re tiiríyigu̶; ñañarõ netõrécãrẽ, ñañarõ wedeserecãrẽ nu̶cãjã́yigu̶. Tee maquẽrẽ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jóanoã: Mu̶u̶rẽ ĩñatutira, mu̶u̶rẽ ñañarõ wedesera, yu̶u̶pu̶re ĩñatutira tiiíya, jĩĩ jóanoã. 4 Niipetire too su̶gueropu̶ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ maquẽ marĩrẽ masĩdutiro jóanoyiro. Marĩ ñañarõ netõrã́, tee jóariguere buera, nu̶cãjã́ã. Wãcũtutuanemoã. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ tiiádarere u̶seniremena yuea. 5 Cõãmacũ̶ marĩrẽ merẽã wáari, wãcũtutuari tiiquí. Marĩrẽ nu̶cãjã́rĩ tiiquí. Cũ̶ũ̶ Jesucristo booró mú̶ãrẽ sĩcãrõména niirecu̶tiri tiiáro. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ teero tiirí, Jesucristo tiirírobirora tiirá niiãdacu. 6 Teero tiirá, mú̶ã Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ Jesucristo Pacu̶re sĩcãrõména u̶senire ticoadacu. 7 Teero tiirá, Cristo marĩrẽ ñeerirobirora cãmerĩ́ ñeeña. Mú̶ã teero tiirá, Cõãmacũ̶ u̶pu̶tí macũ̶ peti niirére ẽñonóãdacu. 8 Ateré acabórijãña: Cõãmacũ̶ marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ãpu̶re cũ̶ũ̶ “tiigú̶da” jĩĩriguere diamacṹ̶ tiirígu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, Cristora judíoare tiiápugu̶ atirigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ teero tiirémena Cõãmacũ̶ “tiigú̶da” jĩĩriguere ẽñorígu̶ niiwĩ. 9 Atecã́rẽ acabórijãña: Judíoa niihẽrã “Cõãmacũ̶ ũ̶sãrẽ bóaneõ ĩñagṹ̶ ãñunetõjõãĩ” jĩĩdutigu̶, Cristo atirigu̶ niiwĩ. Tee maquẽrẽ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jóanoã: Teero tiirá, judíoa niihẽrã watoapu̶ mu̶u̶rẽ u̶senipeori tiigú̶da; mu̶u̶rẽ basapeori tiigú̶da, jĩĩ jóanoã. 10 Aperopú̶cãrẽ biiro jóanoã: Mú̶ã judíoa niihẽrã, cũ̶ũ̶yaramena u̶seniña, jĩĩ jóanoã. 11 Aperopú̶cãrẽ biiro jĩĩnemoã: Niipetira mú̶ã judíoa niihẽrã, Cõãmacũ̶rẽ “mu̶u̶ ãñunetõjõãgũ̶ niiã” jĩĩña. Niipetiro macãrãpu̶ra Cõãmacũ̶rẽ “ãñunetõjõãgũ̶ niiĩ” jĩĩãrõ, jĩĩ jóanoã. 12 Isaíacã biiro jóarigu̶ niiwĩ: Isaí pãrãmi niinu̶nu̶segu̶ bauágu̶daqui. Cũ̶ũ̶ judíoa niihẽrã Õpũ̶ niigũ̶du̶ niigũ̶daqui. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ “ũ̶sãrẽ netõnégũ̶ niigũ̶daqui” jĩĩ padeoádacua, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 13 Cõãmacũ̶ marĩrẽ wãcũbayirere ticogú̶ mú̶ãrẽ u̶senirĩ tiiáro. Mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ padeorí, ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. Mú̶ãrẽ Espíritu Santo tutuaromena bayiró wãcũbayirere ticoaro. 14 Yáa wedera, mú̶ãrẽ biiro tu̶gueñaã: Mú̶ã ãpẽrãrẽ́ ãñurõ tiicú; Jesucristoyere ãñurõ masĩcu; cãmerĩ́ wedequẽnomasĩcu. 15 Mú̶ã masĩrã́ niipacari, atipũpú̶re mú̶ãrẽ sĩquẽ apeyé diamacṹ̶rã jóaawũ̶, mú̶ã tu̶oríguepu̶re acabórijããrõ jĩĩgũ̶. Cõãmacũ̶ yu̶u̶re ãñuré ticogú̶ yu̶u̶re sõnecorigu̶ niiwĩ, 16 judíoa niihẽrãrẽ Jesucristoye quetire buearo jĩĩgũ̶. Paiá basocá néeatirere Cõãmacũ̶rẽ ticoro tiiróbirora yu̶u̶ judíoa niihẽrãrẽ cũ̶ũ̶rẽ ticodu̶gaga. Espíritu Santo cṹ̶ãrẽ Cõãmacũ̶yara sããrĩ tiigú̶daqui. Teero tiirí, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ “yáara niiĩya” jĩĩ ñeegũ̶daqui. 17 Jesucristo tiiápuremena Cõãmacũ̶ yu̶u̶re cṹũriguere ãñurõ tiia. Teero tiigú̶, yu̶u̶ paderére ãñurõ tu̶gueñaã. 18 Cristo yu̶u̶mena judíoa niihẽrãrẽ Cõãmacũ̶rẽ yu̶u̶ri tiirígu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶mena tiirígue dícu̶re mú̶ãrẽ wedegu̶dacu. Yu̶u̶ buerémena, teero biiri yu̶u̶ tiirémena Cristo judíoa niihẽrãrẽ padeorí tiiwí. 19 Apeyecã́rẽ, Cõãmacũ̶ tutuaremena cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́renorẽ tiiẽ́ñowũ̶. Espíritu Santo tutuaremena buewu̶. Teeré tiigú̶, Jerusalénpu̶ tée Iliria ditapu̶ Cristo basocáre netõnére quetire wedetugu̶ jeawu̶. 20 “Cristoye quetire ãpẽrã́ buenoña manirṍpu̶re wedegu̶da” jĩĩ wãcũrigu̶ niijĩgũ̶, tee tiiwú̶. Ãpẽrã́ cṹ̶ã buerigue macãrĩpu̶re buenu̶nu̶sedu̶gariwu̶. 21 Yu̶u̶ teero tiirére Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jóanoã: Cũ̶ũ̶ye quetire sicato masĩhẽrãrẽ wedenoãdacua. Cũ̶ũ̶yere cṹ̶ã tu̶oríriguere tu̶omasĩ́ãdacua, jĩĩ jóanoã. 22 Yu̶u̶ teemacãrĩpu̶ buewarucujĩgũ̶, mú̶ã pu̶topu̶ wáamasĩriwu̶ ména. 23 Atitóre teemacãrĩpu̶re bueyapanoã. Teero tiigú̶, tiibu̶recopu̶ mú̶ãrẽ ĩñadu̶garigu̶ niijĩgũ̶, 24 Españapu̶ wáagu̶, mú̶ã pu̶topu̶ netõwágu̶da. Mú̶ãrẽ ĩña, u̶seni, péero niigũ̶da. Too síro Españapu̶ yu̶u̶ wáari, mú̶ã yu̶u̶re tiiápudu̶gari, ãñunetõjõããdacu. 25 Yu̶u̶ Jerusalénpu̶ wáagu̶du̶ tiia ména. Too macãrã Jesuré padeoráre tiiápugu̶, niyeru néewabosagu̶ tiigú̶da. 26 Jesuré padeorá Macedonia, Acaya dita macãrã niyeru néõrira niiwã. “Jerusalénpu̶ niirã́ bóaneõrãrẽ Jesuré padeoráre ticocoada”, jĩĩrira niiwã. 27 Cṹ̶ã wãcũrõmena “ticocoada” jĩĩrira niiwã. Ãñurõ tiirá teero jĩĩrira niiwã. Judíoa Jesuyé quetire wederémena judíoa niihẽrãrẽ tiiápuwa. Judíoa niihẽrã Jesuré padeojĩ́rã, cṹ̶ãcã Cõãmacũ̶ “ticogu̶da” jĩĩriguere ñeerira niiwã. Teero tiirá, cṹ̶ã cu̶orémena judíoapere tiiápuro booa. 28 Yu̶u̶ tee niyerure Jerusalén macãrãrẽ ticotoagu̶, Españapu̶ wáagu̶, mú̶ãrẽ ĩñanetõwagu̶da. 29 Biiro wãcũã: Yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ jeari, Cristo yu̶u̶mena niijĩgũ̶, mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶ ãñurõ tiirére ticonemogũ̶daqui. 30 Yáa wedera, mú̶ãcã Jesucristore padeóa; Espíritu Santo marĩrẽ cãmerĩ́ maĩrĩ́ tiii. Teero tiirá, yu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ sãĩrṍbirora mú̶ãcã sãĩápuya. Yée maquẽ niiãdarere bayiró sãĩbosáya. 31 Biiro sãĩbosáya: “Judeapu̶ niirã́ Jesuré padeohéra Pablore ñañarõ tiiríjããrõ. Teero biiri Jerusalén macãrã Jesuré padeorá Pablo cṹ̶ãrẽ néewaadarere u̶seniremena ñeeãrõ” jĩĩ sãĩbosáya. 32 Yu̶u̶re ãñurõ wáari, Cõãmacũ̶ boorí, mú̶ã pu̶topu̶ u̶seniremena jeagu̶dacu. Toopú̶ yeerisãgũ̶dacu. 33 Cõãmacũ̶ ãñurõ niirecu̶tirere ticogú̶ mú̶ã niipetiramena niiãrõ. Teerora tiiáro.

Romanos 16

1 Sĩcõ Jesuré padeogó mú̶ã pu̶topu̶ wáago tiiyo. Coo wãmecu̶tiyo Febe. Cencrea macãrã Jesuré padeorí põna macãrãrẽ tiiápura menamacõ niiyo. 2 Mú̶ã Jesuré padeorá u̶seniremena coore bocaya. Marĩ Jesuré padeoráre ãñurõ bocaro booa. Coo pau̶re tiiápuco. Yu̶u̶cãrẽ tiiápuyo. Teero tiirá, coore apeyenó du̶sarí, ticowa. 3 Aquila, cũ̶ũ̶ nu̶mo Priscila ãñuãrõ. Yu̶u̶ Jesucristoyere bueri, cṹ̶ãcã yu̶u̶re bueapuwa. 4 Ãpẽrã́ yu̶u̶re sĩãdu̶gári, cṹ̶ãcãrẽ sĩãrĩ́quiopacari, yu̶u̶re tiiápuwa. Cṹ̶ã teero tiiríguere yu̶u̶ dícu̶ u̶senire ticoria; niipetira judíoa niihẽrã Jesuré padeorácã u̶senire ticooya. 5 Jesuré padeorí põna macãrã cṹ̶ãya wiipu̶ neãrã́cã ãñuãrõ. Ãpĩ yu̶u̶ maĩgṹ̶ Epeneto ãñuãrõ. Cũ̶ũ̶rã́ Asia ditapu̶re ãpẽrã́ su̶guero Cristore padeosu̶guérigu̶ niiĩ. 6 Maríacã ãñuãrõ. Mú̶ãrẽ tiiápugo bayiró padebosaayigo. 7 Yáa wedera Andrónico, Junias ãñuãrõ. Cṹ̶ãcã yu̶u̶mena peresuwiipu̶ niiwã. Cṹ̶ã yu̶u̶ su̶guero Cristore padeoríra niiwã. Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserira cṹ̶ãrẽ “ãñurã́ niiĩya” jĩĩãyira. 8 Marĩ Õpũ̶rẽ padeogú̶ yu̶u̶ maĩgṹ̶ Ampliato ãñuãrõ. 9 Urbano marĩmena Cristoye quetire wedegú̶ ãñuãrõ. Teero biiri yu̶u̶ maĩgṹ̶ Estaquis ãñuãrõ. 10 Apeles ãñuãrõ. Cũ̶ũ̶ Cristore ãñurõ padeogú̶ niiĩ. Niipetire cũ̶ũ̶ tiirére ĩñarã, “Jesuré ãñurõ padeogú̶ niiĩ” jĩĩ ĩñaãya. Aristóbuloya wii macãrãcã ãñuãrõ. 11 Yáa wedegu̶ Herodión ãñuãrõ. Teero biiri Narcisoya wii macãrã marĩ Õpũ̶rẽ padeorá ãñuãrõ. 12 Trifena, Trifosa marĩ Õpũ̶yere bayiró paderá ãñuãrõ. Ũ̶sã maĩgṍ Pérsida marĩ Õpũ̶ye maquẽrẽ bayiró peti padegó ãñuãrõ. 13 Rufo ãñuãrõ. Niipetira cũ̶ũ̶rẽ “marĩ Õpũ̶rẽ ãñurõ padeói” jĩĩĩya. Cũ̶ũ̶ pacocã ãñuãrõ. Coore yu̶u̶ pacore tiiróbiro ĩñaã. 14 Asíncrito, Flegonte, Hermes, Patrobas, Hermas, ãpẽrã́ Jesuré padeorá cṹ̶ãmena niirã́ ãñuãrõ. 15 Filólogo, Julia, Nereo, teero biiri cũ̶ũ̶ bayio, Olimpas, niipetira Jesuré padeorá cṹ̶ã pu̶topu̶ niirã́ ãñuãrõ. 16 Mú̶ã cãmerĩ́ maĩrémena ãñudutiya. Niipetira Cristore padeoré põnarĩ macãrã mú̶ãrẽ ãñuduticoya. 17 Yáa wedera, mú̶ã padeorére ñañorã́norẽ, mú̶ãrẽ batanu̶cã́jeari tiibuyéranorẽ ĩñamasĩña. Cṹ̶ã mú̶ãrẽ buerigue maquẽrẽ buericua. Teero tiirá, cṹ̶ãnorẽ tu̶oríjãwa. 18 Cṹ̶ãno marĩ Õpũ̶ Cristo booró tiirá mee tiicúa; cṹ̶ã boorépe tiirá niicua. Cṹ̶ã ãñurõ wedesemeniremena diamacṹ̶ wedesera tiiróbiro wedesecua. Bayiró peti ãñurõ tu̶omasĩ́bayiherare jĩĩditoremena padeorí tiijã́cua. 19 Mú̶ãpeja ãñurõ Jesús booró tiirá tiiáyiro. Niipetira mú̶ãrẽ teero jĩĩĩya. Teero tiigú̶, mú̶ãmena bayiró u̶seniã. Mú̶ãrẽ ãñurépere tiimasĩ́rĩ boosã́ã; ñañarépere tiimasĩ́rĩ booría. 20 Mú̶ã ãñurépere tiimasĩ́rĩ, péerogã siro Cõãmacũ̶ ãñurõ niirecu̶tirere ticogú̶ mú̶ãrẽ Satanárẽ docacũmubosari tiigú̶daqui. Jesucristo marĩ Õpũ̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro. 21 Timoteo yu̶u̶mena Jesuyé quetire wedegú̶ mú̶ãrẽ ãñuduticoi. Yáa wedera Lucio, Jasón, Sosípater cṹ̶ãcã mú̶ãrẽ ãñuduticoya. 22 Yu̶u̶ marĩ Õpũ̶rẽ padeogú̶ atipũrẽ́ Pablore jóabosagu̶ mú̶ãrẽ ãñudutia. Yu̶u̶ wãmecu̶tia Tercio. 23 Gayo mú̶ãrẽ ãñuduticoi. Jesuré padeorí põna macãrã cũ̶ũ̶ya wiipu̶ neãrucuya. Yu̶u̶ Pablo tiiwiipú̶ cãniã. Erasto atimacã́ macãrã paderáre wapatícotegu̶ ãñuduticoi. Teero biiri ãpĩ Jesuré padeogú̶ Cuarto ãñuduticoi. 24 Jesucristo marĩ Õpũ̶ mú̶ã niipetirare ãñuré ticoaro. Teerora tiiáro. 25 Marĩ Cõãmacũ̶rẽ “ãñunetõjõãĩ” jĩĩãda. Yu̶u̶ cũ̶ũ̶ye quetire ãñurére bueri, teero biiri yu̶u̶ Jesucristo marĩrẽ tiibosáriguere wederi, cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ nemorṍ padeorí tiimasĩ́qui. Yu̶u̶ wederé maquẽrẽ too su̶guero macãrãpu̶ tu̶omasĩ́riyira; yoari masĩña manirígue niiriro niiwũ̶. 26 Atitópere Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶yara profetaye jóariguemena niipetire põnarĩ macãrãrẽ masĩrĩ tiiquí. Cõãmacũ̶ catirucugu̶ cũ̶ũ̶ netõnére quetire wededutiqui, basocá cũ̶ũ̶rẽ padeoáro jĩĩgũ̶, teero biiri cũ̶ũ̶ boorépe tiiáro jĩĩgũ̶. 27 Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã niigṹ̶ niipetirere masĩpetigu̶re “ãñunetõjõãĩ” jĩĩãda. Jesucristo tiiápuromena Cõãmacũ̶ niirecu̶tirere wãcũrã, teerora jĩĩrucujããda. Teerora jĩĩãda. Nocõrõrã jóaa.

1 Corintios 1

1 Yu̶u̶ Pablo Cõãmacũ̶ booró cũ̶ũ̶ beserigu̶ niiã Jesucristoyere wededutigu̶. Sóstenes marĩya wedegu̶mena 2 mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeoráre Corintopu̶ niirã́rẽ ãñudutia. Mú̶ã Jesuré padeoráre Cõãmacũ̶ beserigu̶ niiwĩ, cũ̶ũ̶ põna niiãrõ jĩĩgũ̶. Niipetiro macãrãrẽ marĩ Õpũ̶ Jesuré padeoráre beserigu̶ niiwĩ. Jesucristo niipetira cũ̶ũ̶rẽ padeorá Õpũ̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶cã marĩ Õpũ̶ niiĩ. 3 Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶, Jesucristo marĩ Õpũ̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro; ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. 4 Mú̶ã Jesuré padeorá niirĩ, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticorigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ teero tiirére ĩñagũ̶, cũ̶ũ̶rẽ u̶senire ticorucua. 5 Mú̶ã Jesucristomena niirĩ, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶ye niipetire ãñurére ticorigu̶ niiwĩ. Teeré ticogu̶, mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶yere ãñurõ masĩrĩ tiirígu̶ niiwĩ. Ãpẽrãrẽ́ mú̶ã cũ̶ũ̶ye quetire ãñurõ wederi tiirígu̶ niiwĩ. 6 “Cristo ãñurõ tiigú̶daqui” jĩĩrigue, mú̶ã padeorí, diamacṹ̶ wáawu̶. 7 Teero tiirá, mú̶ã marĩ Õpũ̶ Jesucristo pu̶tu̶aatiadarere yueri, Cõãmacũ̶ ãñuré tiimasĩ́rere ticoré du̶saría. 8 Cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ padeorucújãrĩ tiigú̶daqui, tée atibú̶reco petirípu̶. Teero tiirá, marĩ Õpũ̶ Jesucristo pu̶tu̶aatiri, wapa cu̶ohéra niiãdacu. 9 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ jĩĩrére diamacṹ̶ tiigú̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶rã́ mú̶ãrẽ beserigu̶ niiwĩ, cũ̶ũ̶ macũ̶ Jesucristo marĩ Õpũ̶mena sĩcãrõména ãñurõ niidutigu̶. 10 Yáa wedera, marĩ Õpũ̶ Jesucristo wãmemena mú̶ãrẽ ateré jĩĩã: Mú̶ã sĩcãrĩbíro wãcũ, u̶seniremena cãmerĩ́ wedeseya. Sĩquẽrã bataríjãña. Sĩcãrõména wãcũ tu̶gueña, niirecu̶tiya. 11 Yu̶u̶re Cloé wãmecu̶tigoya wii macãrã mú̶ã cãmerĩ́ ĩñadu̶gaherere wedewa. 12 “Basocá merẽã dícu̶ wãcũrã tiiíya”, jĩĩwã. Sĩcũ̶ “yu̶u̶ Pablomena niiã” jĩĩãyigu̶. Ãpĩ “yu̶u̶ Apolomena”, ãpĩ “yu̶u̶ Pedromena”, ãpĩ “yu̶u̶ Cristomena niiã” jĩĩãyira. 13 Teero jĩĩrijãrõ booa. Marĩ Cristore padeorá niijĩrã, sicapõna macãrã niiã. ¿Yu̶u̶ Pablo mú̶ãrẽ curusapu̶ diabosari? Diabosariwu̶. Mú̶ãrẽ wãmeõtira, ¿Pablo wãmemena wãmeõtiri? Wãmeõtirijĩya. 14 Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticorémena ateré jĩĩmasĩã: Yu̶u̶ mú̶ãrẽ wãmeõtiriwu̶. Crispo, Gayo dícu̶re wãmeõtiwu̶. 15 Teero tiirá, sĩcũ̶no “Pablo wãmemena wãmeõtinorigu̶ niiã” jĩĩmasĩriqui. 16 Abenaquẽ́, Estéfanaya wii macãrãcãrẽ wãmeõtiwu̶. Yu̶u̶ wãcũãtã, ãpẽrãrẽ́ yu̶u̶ wãmeõtinemoriwu̶. 17 Cristo yu̶u̶re wãmeõtidutigu̶ cṹũririgu̶ niiwĩ. Basocáre netõnére quetipere yu̶u̶re wededutigu̶ cṹũrigu̶ niiwĩ. Teeré yu̶u̶re cṹũgũ̶, masĩrí basoca wedeserobiro wedesedutiririgu̶ niiwĩ. Yu̶u̶ masĩrí basocabiro wedeseatã, yu̶u̶re tu̶orá ateré jĩĩbojĩya: “Pablo ãñurõ wedesemasĩqui”, jĩĩbojĩya. Tee dícu̶re wãcũrã, Cristo cṹ̶ãrẽ curusapu̶ diabosariguepere tu̶omasĩ́ribojĩya. 18 Cristo curusapu̶ marĩrẽ diabosarigue quetire marĩ wederi, pecamepu̶ wáaadara “teero jĩĩãmajãrã tiiíya” jĩĩ wãcũcua. Marĩ cũ̶ũ̶ netõnénorirapereja tee queti Cõãmacũ̶ tutuarere ẽñoã. 19 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ teeré biiro jóanoã: Cõãmacũ̶ jĩĩwĩ: “Atibú̶reco macãrã masĩrí basoca cṹ̶ã masĩrére bú̶ri niiré pu̶tu̶ári tiigú̶da; cṹ̶ã tu̶omasĩ́rere ẽmajãgũ̶da”, jĩĩ jóanoã. 20 ¿Deero pu̶tu̶ái “masĩpetijãã” jĩĩrã́, teero biiri buerí basoca, teero biiri sũcã atibú̶reco maquẽrẽ wedesemenirãcã? Cõãmacũ̶ atibú̶reco maquẽ cṹ̶ã “tu̶omasĩ́ã” jĩĩrére bú̶ri niiré pu̶tu̶ári tiiquí. 21 Cõãmacũ̶ masĩgṹ̶ niijĩgũ̶, atibú̶reco macãrã cṹ̶ã masĩrémena cũ̶ũ̶rẽ masĩrĩ booríyigu̶. Netõnére quetire wederémenape tee quetire padeoráre netõnédu̶gayigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ padeohérapere tee quetire wederé bú̶ri niiré baucú. 22 Judíoa “Cõãmacũ̶ tutuaromena tiiẽ́ñorĩ ĩñatoarapu̶, mú̶ã wederére padeoáda” jĩĩĩya. Griegoa atibú̶reco maquẽ masĩrére ãmaãya. 23 Ũ̶sãpeja Cristo curusapu̶ diarigu̶ye quetire wedea. Judíoa teeré tu̶orá, ñañarõ jĩĩrõbiro tu̶gueñaya. Griegoacã tee quetire tu̶orá, “teero jĩĩãmajãrã tiiíya” jĩĩĩya. 24 Marĩ Cõãmacũ̶ beserirapeja, judíoa, griegoa, Jesucristoye quetire tu̶orá, Cõãmacũ̶ tutuarere, cũ̶ũ̶ masĩnetõjõãrere tu̶omasĩ́ã. 25 Atibú̶reco macãrã Cõãmacũ̶ masĩrére bú̶ri niiré wãcũũya. Niiria. Cõãmacũ̶ masĩrépe basocá masĩré nemorṍ niiã. Apeyeréja, Cõãmacũ̶rẽ tutuhegu̶ tiiróbiro ĩñaãya. Niiria. Cũ̶ũ̶ tutuarepe basocá tutuare nemorṍ tutuanemore niiã. 26 Yáa wedera, mú̶ã too su̶gueropu̶ niiriguere wãcũña. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ beseri, pu̶arã́gã atibú̶reco maquẽrẽ masĩrí basoca niiwũ̶. Pu̶arã́gã dutirá niiwũ̶. Pu̶arã́gã õpãrã́ya wedera niiwũ̶. 27 Cõãmacũ̶ biiro tiiyígu̶: Cũ̶ũ̶ atibú̶reco maquẽ masĩrí basocare bobodutígu̶, cṹ̶ã “tu̶omasĩ́hẽrã niiĩya” jĩĩrã́rẽ beseyigu̶. Dutiráre bobooro wáadutigu̶, dutiré cu̶ohérare beseyigu̶. 28 Cõãmacũ̶ basocáre besegu̶, bú̶ri niirã́rẽ, ãpẽrã́ doonórãrẽ, wapamanírãrẽ beseyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero tiigú̶, u̶pu̶tí macãrã bú̶ri niirã́ pu̶tu̶áaro jĩĩgũ̶, teero tiiyígu̶. 29 Teero tiirá, marĩ Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ jeari, sĩcũ̶ “yu̶u̶ ãpẽrã́ nemorṍ niiwũ̶” jĩĩmasĩriqui. 30 Cõãmacũ̶ basiro mú̶ãrẽ Jesucristomena sĩcãrĩ́ niirĩ tiiyígu̶. Cristomenarã marĩ masĩré cu̶oa. Cũ̶ũ̶menarã Cõãmacũ̶ marĩrẽ “cṹ̶ã ãñurã́rã niiĩya” jĩĩ ĩñaqui. Marĩrẽ cũ̶ũ̶ põna niirĩ tiirígu̶ niiwĩ. Teero biiri marĩrẽ netõnérĩ tiirígu̶ niiwĩ. 31 Teero tiirá, Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ jĩĩrémena pu̶tu̶áa. Biiro jóanoã: “ ‘Yu̶u̶ja ãñunetõjõãgũ̶ niiã; biiro tiigú̶no niiã’ jĩĩdu̶gagu̶no jĩĩrijãrõ booa. Biirope jĩĩrõ booa: ‘Marĩ Õpũ̶ ãñunetõjõãgũ̶ niiĩ; biiro tiirígu̶ niiwĩ’ jĩĩrõ booa”, jĩĩ jóanoã.

1 Corintios 2

1 Yáa wedera, yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ Cõãmacũ̶ye quetire wedegu̶ jeagu̶, biiro tiiwú̶: Tu̶omasĩ́rõrã wedewu̶. Wisióre wãmemena, atibú̶reco macãrãye masĩrémena wederiwu̶. 2 Yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ niigũ̶, “Jesucristoye queti, cũ̶ũ̶ curusapu̶ diarigue dícu̶re wedegu̶da” jĩĩ wãcũwũ̶. 3 Mú̶ãrẽ wedegu̶, tutuhegu̶ niiwũ̶. Bayiró cuigu̶, ñapõpiremena niiwũ̶. 4 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ padeorí boogú̶, atibú̶reco macãrãye masĩrémena wedeseriwu̶. Teero wedeserono tiigú̶, yu̶u̶ wedeseri, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ Espíritumena cũ̶ũ̶ tutuarere ẽñorígu̶ niiwĩ. 5 Teero tiigú̶, atibú̶reco macãrãye masĩrémena mú̶ãrẽ padeorí tiiríwu̶. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ tutuaromenape mú̶ãrẽ padeorí tiirígu̶ niiwĩ. 6 Teero niipacari, Jesuré ãñurõ padeorápu̶re masĩrére wedea. Tee masĩré atibú̶reco macãrãye masĩré mee niiã; cṹ̶ãrẽ dutiráye masĩré mee niiã. Cṹ̶ã máata petiádacua. 7 Ũ̶sãpe wedera, Cõãmacũ̶ye masĩrére wedea. Cũ̶ũ̶ masĩré too su̶guero macãrãpu̶ masĩña maniríguere wedea. Atibú̶reco tiiádari su̶guero, Cõãmacũ̶ tee yayiórere “biiro tiigú̶da” jĩĩ wãcũtoayigu̶. Marĩrẽ netõnéãdarere, marĩrẽ ũ̶mu̶ã́sepu̶ ãñurõ tiiádarere wãcũyuetoayigu̶. 8 Sĩcũ̶no atibú̶reco macãrã dutigú̶ teeré tu̶omasĩ́riyigu̶. Tu̶omasĩ́rã doca, marĩ Õpũ̶ ãñunetõjõãgũ̶rẽ curusapu̶ sĩãríbojĩya. 9 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ teero jóanoã: Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ maĩrã́rẽ ãñuré quẽnoyúeyigu̶. Sĩcũ̶no ĩñaririguere, cũ̶ũ̶ tu̶oríriguere, cũ̶ũ̶ wãcũririguere quẽnoyúeyigu̶, jĩĩ jóanoã. 10 Tee ãñuré marĩ masĩririguere Cõãmacũ̶ Espíritu Santomena marĩrẽ masĩrĩ tiii. Espíritu Santo niipetire wisiónetõnu̶cãrere, Cõãmacũ̶ tiiádarere masĩpetijãĩ. 11 Marĩ ãpĩ cũ̶ũ̶ wãcũrére masĩria. Cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rã cũ̶ũ̶ wãcũrére masĩqui. Tee tiiróbiro sĩcũ̶no Cõãmacũ̶ wãcũrére masĩriqui; Espíritu Santo dícu̶ cũ̶ũ̶ wãcũrére masĩĩ. 12 Atibú̶reco macãrã wãcũrémena Cõãmacũ̶ marĩrẽ ticoriguere tu̶omasĩ́ria. Espíritu Santo Cõãmacũ̶ marĩrẽ ticodiocorigu̶ wãcũré ticorémenape tu̶omasĩ́ã. 13 Ũ̶sã teeré wedesera, Espíritu Santo “biiro bueya” jĩĩrémena wedesea. Ũ̶sã basiro masĩrémena wedeseria. Espíritu Santo buedutirobirora cũ̶ũ̶rẽ cu̶oráre buea. 14 Espíritu Santore cu̶ohégu̶peja Espíritu Santo buerére booríqui. “Teero jĩĩãmajãrã tiiíya”, jĩĩqui. Espíritu Santo tiiápuremena dícu̶ Cõãmacũ̶yere tu̶omasĩ́noã; “¿diamacṹ̶rã niiĩ?” jĩĩ besemasĩnoã. Teero tiigú̶, Espíritu Santore cu̶ohégu̶ cũ̶ũ̶ buerére tu̶omasĩ́riqui. 15 Espíritu Santore cu̶ogú̶peja niipetire Cõãmacũ̶yere tu̶omasĩ́qui; “¿diamacṹ̶rã niiĩ?” jĩĩ besemasĩqui. Cũ̶ũ̶rẽna Espíritu Santore cu̶ohégu̶pe tu̶omasĩ́riqui; “¿diamacṹ̶rã tiigári cũ̶ũ̶?” jĩĩ besemasĩriqui. 16 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ teero jóanoã: Sĩcũ̶nopera marĩ Õpũ̶ wãcũrére masĩriqui. Sĩcũ̶nopera Cõãmacũ̶rẽ “ateré biiro tiiyá” jĩĩ dutimasĩriqui, jĩĩ jóanoã. Marĩpe Cristo wãcũrére tu̶omasĩ́ã.

1 Corintios 3

1 Yáa wedera, mú̶ãrẽ Jesuré ãñurõ padeorápu̶re tiiróbiro wedemasĩriwu̶. Atibú̶reco macãrãrẽ tiiróbiro wedewu̶. Cristoyere wĩmarãrẽ wedegu̶biro wedewu̶. 2 Mú̶ãrẽ wĩmarãbiro wisióheregãrẽ wedewu̶. Mú̶ã wisiórere tu̶omasĩ́hẽrã niiwũ̶ ména. Sĩcũ̶ wĩmagũ̶ õpẽã ũpũgṹ̶rẽ yaaré ecaróno tiirá, õpẽcóre tĩ́ãcua. Teerora mú̶ãrẽ tiiwú̶. Teerora yu̶u̶ mecũ̶tígãrẽ wisiórere wederi, tu̶oríbocu. 3 Mú̶ã atibú̶reco macãrãbiro niicu ména. Mú̶ã cãmerĩ́ u̶gora, cãmerĩ́ ĩñadu̶gahera atibú̶reco macãrãbiro niicu; cṹ̶ã booró tiidu̶gárabiro tiicú. 4 Mú̶ã sĩquẽrã biiro wedesea: “Yu̶u̶ Pablomena niiã”, ãpẽrã́ “yu̶u̶ Apolomena niiã” jĩĩã. Teero jĩĩrã, atibú̶reco macãrãbiro wedesera tiia. 5 ¿Noã niiĩ Apolos? ¿Noã niiĩ yu̶u̶? Ũ̶sã Cõãmacũ̶rẽ padecoteri basoca niiã. Ũ̶sã wederiguemena mú̶ã marĩ Õpũ̶rẽ padeowú̶. Ũ̶sãcõrõ Cõãmacũ̶ tiidutírere tiiwú̶. 6 Yu̶u̶ sicato otegú̶ tiiróbiro mú̶ãrẽ wedenu̶cãwũ̶. Apolos yu̶u̶ oteriguere oco píogu̶ tiiróbiro mú̶ãrẽ buenemoyigu̶. Cõãmacũ̶pe teeré bu̶cu̶ári tiiquí. 7 Oteré otegú̶, oco píogu̶ u̶pu̶tí macãrã mee niiĩya; Cõãmacũ̶peja u̶pu̶tí macũ̶ niiqui. Cũ̶ũ̶rã́ ũ̶sã oteriguere bu̶cu̶ári tiigú̶ tiiróbiro basocáre padeonemórĩ tiiquí. 8 Oterí basoca, oco píori basoca sĩcãrĩbíro niiĩya. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ cṹ̶ã paderiguecõrõ wapatígu̶daqui. 9 Ũ̶sã Cõãmacũ̶rẽ padecoteri basoca sĩcãrõména padea. Mú̶ã cũ̶ũ̶ye oteré cu̶orí dita tiiróbiro niiã. Teero biiri mú̶ã sicawií Cõãmacũ̶ tiinu̶cã́ri wii tiiróbiro niiã. 10 Cõãmacũ̶ yu̶u̶re buemasĩre ticorémena wii nu̶cõmenígũ̶ tiiróbiro mú̶ãrẽ ãñurõ buenu̶cãwũ̶. Ãpĩ mú̶ãrẽ buenemogũ̶, wiiré tiinemómu̶ãgũ̶ tiiróbiro tiigú̶ tiii. Wiiré padeapura ãñurõ tiiró booa. 11 Botarí nu̶cõã́ri siro, ãpĩ nu̶cõquẽnómasĩriqui. Jesucristo botarí nu̶cõrígue tiiróbiro niiĩ. 12 Jesucristoyere ãñurõ diamacṹ̶ buerá oro, plata, apeyé ũ̶tãperi wapapacáremena wii tiinemómu̶ãrã tiiróbiro tiicúa. Ãpẽrã́ merẽã buerápe yucu̶ páaremena, táamena, muĩmena tiinemómu̶ãrã tiiróbiro tiicúa. 13 Atibú̶reco petirí, pecame atiadacu. Tii pecamerã niipetira basocá tiiríguere baurocá ẽñoã́dacu. Cõãmacũ̶ basocá tiiríguere jũ̶ũ̶rĩ ĩñagũ̶, besegú̶ tiiróbiro bese, wapatígu̶daqui. 14 Sĩcũ̶ ãñurõ tiigú̶, wii wapapacáremena tiinemómu̶ãgũ̶ tiiróbiro niiqui. Cũ̶ũ̶ paderigue jũ̶ũ̶ricu. Netõã́ri siro, wapatínogũ̶daqui. 15 Ãpĩ cũ̶ũ̶ paderigue jũ̶ũ̶ãdacu. Teero wáari, niipetire cũ̶ũ̶ tiirígue ditipetijõããdacu. Cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rã pecamerẽ dutiwitíwarigu̶ tiiróbiro netõgṹ̶daqui. 16 ¿Mú̶ã masĩrii? Mú̶ã Cõãmacũ̶wii tiiróbiro niiã. Espíritu Santo mú̶ãpu̶re niiĩ. 17 Sĩcũ̶ Cõãmacũ̶wiire ñañorĩ́, Cõãmacũ̶ basirora cũ̶ũ̶ya wiire ñañoã́rigu̶re ñañarõ tiigú̶daqui. Cõãmacũ̶wii ãñunetõjõãri wii niiã. Mú̶ãrã tiiwií niijãrã tiia. 18 Wisiríjãña. Sĩcũ̶ biiro wãcũboqui: “Yu̶u̶ atibú̶reco macãrãye masĩré masĩpetijãã”, jĩĩ wãcũboqui. Teero wãcũgũ̶no masĩhẽgũ̶biro niijããrõ. Cũ̶ũ̶ teero niirĩ, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ masĩgṹ̶ pu̶tu̶ári tiigú̶daqui. 19 Atibú̶reco macãrãye masĩré Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re teero jĩĩãmajãre niiã. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ teero jóanoã: “Cõãmacũ̶ atibú̶reco macãrãrẽ cṹ̶ã tiiditómeniremena ñañarõ pu̶tu̶ári tiiquí”, jĩĩ jóanoã. 20 Aperopú̶re Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶re ate jóanemonoã: “Marĩ Õpũ̶ ateré masĩqui: Masĩrí basoca wãcũré bú̶ri niiré niiã”, jĩĩ jóanoã. 21 Teero tiirá, “ĩ́nimena niiã; cũ̶ũ̶ biiro tiigú̶ niiĩ” jĩĩ wãcũrijãrõ booa. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñurõ wáari boogú̶, niipetirere, niipetirare tiiápudutigu̶ ticocoyigu̶. 22 Yu̶u̶ Pablo, Apolos, Pedro, ũ̶sã mú̶ãrẽ tiiápura niiã. Atibú̶reco maquẽ, catiré, diaadare, atitó maquẽ, too síro maquẽ mú̶ãrẽ tiiápure niiã. Niipetire mú̶ãye niiã. 23 Mú̶ãpe Cristomena niiã. Cristope Cõãmacũ̶mena niiĩ.

1 Corintios 4

1 Mú̶ã ũ̶sãrẽ biiro wãcũrõ booa: “Cristore padecoteri basoca niiĩya; Cõãmacũ̶ye quetire too su̶guero macãrãpu̶ masĩña maniríguere wedecotera niiĩya”, jĩĩ wãcũrõ booa. 2 Wedecotegu̶no cũ̶ũ̶rẽ dutiarirocõrõ diamacṹ̶ tiiró booa. Teero tiirá, ãpẽrã́ cũ̶ũ̶rẽ padeoádacua. 3 Mú̶ã yu̶u̶ paderére beseri, péerogã wãcũpatiria. Queti beserí basoca beseri, wãcũpatiria. Yu̶u̶ basiro yu̶u̶ tiirére beseria. 4 Yu̶u̶ paderére wãcũgũ̶, “ñañarõ tiiátu̶” jĩĩ wãcũria. Teero wãcũripacu̶, “ãñurõ paderucua” jĩĩ besemasĩriga; marĩ Õpũ̶ dícu̶ yu̶u̶ tiirére besequi. 5 Teero tiirá, ãpẽrã́ tiirére besesu̶guerijãña. Marĩ Õpũ̶rẽ yueya. Cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatigu̶, niipetire basocá masĩña manimíriguere bauanégũ̶daqui. Ãpẽrã́ apeyenó tiirá wáari, cṹ̶ã wãcũwarere masĩña maniã. Cõãmacũ̶ teecã́rẽ baurocá bauanégũ̶daqui. Tiibu̶reco niirĩ, Cõãmacũ̶ niipetirare cṹ̶ã tiirígue põõtẽ́õrõ ãñuré ticogu̶daqui. 6 Yáa wedera, teeré wedegu̶, mú̶ãrẽ ãñurére boosã́gũ̶ wedea. Teero tiigú̶, Apolos, yu̶u̶ ũ̶sãye maquẽmena mú̶ãrẽ queoré ticoawũ̶. Mú̶ã Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ jĩĩrõbirora queoró tiiáro jĩĩgũ̶, tee queorére ticoawũ̶. Teeména mú̶ã ateré jĩĩnemoribocu: “Ũ̶sãrẽ buegú̶pe mú̶ãrẽ buegú̶ nemorṍ ãñurõ buenemoĩ”, jĩĩribocu sáa. 7 Mú̶ã ãpẽrã́ nemorṍ ãñurã́ niiria; masĩnetõnu̶cãrã niiria. Niipetire mú̶ã cu̶oré Cõãmacũ̶ ticorigue dícu̶ niiã. Cũ̶ũ̶ ticorigue niipacari, ¿deero tiirá mú̶ã basiro bu̶aríra tiiróbiro tu̶gueñaĩ? 8 Mú̶ã niipetire cu̶orábiro tu̶gueñacu. Teero biiri Cõãmacũ̶ tiimasĩ́re ticorére cu̶opetírabiro tu̶gueñacu. Õpãrã́biro tu̶gueñarã, ũ̶sãrẽ booría. Mú̶ã õpãrã́ niirĩ, nemorṍ ãñuniãdacu ũ̶sãrẽ. Mú̶ã diamacṹ̶rã õpãrã́ niiãtã, ũ̶sãcã mú̶ãmena dutiapubocu. 9 Yu̶u̶ biiro tu̶gueñaã: “Ũ̶sã sĩãcõã́ãdarabiro niirã tiia”, jĩĩ tu̶gueñaã. Sĩãcõã́noãdara watoapu̶ Cõãmacũ̶ ũ̶sãrẽ Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserirare niituropu̶ cṹũrirabiro tu̶gueñaã. Atibú̶reco macãrã, ũ̶mu̶ã́se macãrã ũ̶sãrẽ ĩñanucũcua, “deero wáaadari” jĩĩrã. 10 Ũ̶sã Cristoye dícu̶re wederé wapa basocá ũ̶sãrẽ biiro wãcũcua: “Tu̶omasĩ́hẽrã, tutuhera, bú̶ri niirã́ niiĩya”, jĩĩ wãcũmicua. Mú̶ã basiro dícu̶ biiro wãcũcu: “Ũ̶sãcã Cristomena niijĩrã, tu̶omasĩ́petira, tutuara, quioníremena ĩñanorã niiã”, jĩĩ tu̶gueñamicu. 11 Sicatopu̶ra ũ̶sã ñañarõ netõnu̶cã́wũ̶. Atitócãrẽ teerora yapacu̶tíjãã. Ju̶abóara niiã; oco sĩnidu̶gára niiã; suti cu̶ohéra niiã. Basocá ũ̶sãrẽ ñañarõ páaapeya. Ũ̶sãya wii peti maniã. 12 Ũ̶sã boorénorẽ sãĩã́dara, ũ̶sã basiro bayiró padea. Basocá ũ̶sãrẽ ñañarõ wedeseri, cṹ̶ãrẽ ũ̶sãpe “ãñurõ wáaaro” jĩĩ sãĩbosáa. Ũ̶sãrẽ ñañarõ tiirí, teero tu̶gueñajãã. 13 Basocá ũ̶sãrẽ ñañarõ wedepatiri, cṹ̶ãrẽ ãñurõmena quẽnoã. Atibú̶reco maquẽ cṹ̶ã cõãré tiiróbiro, cṹ̶ã boohérebiro ũ̶sãrẽ ĩñaãya. Sicatopu̶ra doonu̶cã́rira teerora doorucújãya. 14 Mú̶ãrẽ bobodutígu̶ mee jóaa; mú̶ãrẽ maĩgṹ̶, yu̶u̶ põnabiro diamacṹ̶ wãcũrĩ boogú̶ wedea. 15 Mú̶ã pau̶ diez mil Cristoye quetire bueráre cu̶omasĩ́ã. Teero pau̶ cu̶opacári, sĩcũ̶rã niiĩ mú̶ãrẽ wedesu̶guerigu̶. Yu̶u̶rá niiã “Jesucristo basocáre netõnégũ̶ atirigu̶ niiwĩ” jĩĩré quetire wedesu̶guegu̶. Mú̶ã tee quetire tu̶orá, cũ̶ũ̶rẽ padeonu̶cã́wũ̶. Teero tiigú̶, yu̶u̶ mú̶ã pacu̶biro niiã. 16 Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ biiro tiirí boogá: Yu̶u̶ tiirécu̶tirere ĩñacũ, tiinu̶nú̶seya. 17 Yu̶u̶ teeré boosã́gũ̶, Timoteore mú̶ã pu̶topu̶ ticocogu̶ tiia. Cũ̶ũ̶rẽ maĩã. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶ macũ̶biro niigṹ̶ niiĩ. Marĩ Õpũ̶yere diamacṹ̶ tiirucúi. Yu̶u̶ Cristore padeogú̶ tiirécu̶tirere cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ wedegu̶daqui. Yu̶u̶ niipetiropu̶ niipetira Jesuré padeoré põnarĩ macãrãrẽ wederénocãrẽ wedegu̶daqui. 18 Sĩquẽrã mú̶ã menamacãrã biiro wãcũcua: “Ũ̶sã Pablo nemorṍ Cõãmacũ̶yere tu̶omasĩ́ã. Teero tiigú̶, cuigu̶, atiriqui” jĩĩ wãcũmicua. 19 Yu̶u̶pe “Cõãmacũ̶ boorí, máata mú̶ã pu̶topu̶ wáagu̶da” jĩĩ wãcũã. Toopú̶ wáagu̶, teero wedesera wederére masĩgũ̶da. Tee dícu̶re masĩricu. “¿Diamacṹ̶rã Cõãmacũ̶ tutuaremena cũ̶ũ̶yere tiirára tiii cṹ̶ã?” jĩĩ masĩgũ̶da. 20 Cõãmacũ̶ dutiré marĩpu̶re jeari, marĩ wedeseremena dícu̶ teeré ẽñoría; cũ̶ũ̶ tutuaremenape ẽñonóã. 21 ¿Ñeerẽ́ tiirí boogári mú̶ã? ¿Yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ wáagu̶, pacu̶ cũ̶ũ̶ põnarẽ́ ñañarõ tiiróbirora mú̶ãrẽ ñañarõ tiirí boogárite? ¿Maĩrémenapere wederi boogárite?

1 Corintios 5

1 Mú̶ãmena niirã́ cṹ̶ã tiiré queti ãnopú̶ jeatoaa. Biiro tu̶onóã: Sĩcũ̶ mú̶ã menamacũ̶ cũ̶ũ̶ pacu̶ dúuturigore ẽma, nu̶mocu̶tiayigu̶. Biiro tiirénorẽ Cõãmacũ̶rẽ padeohéracã “teero tiiríjãña; bayiró ñañaré niiã” jĩĩcua. 2 ¿“Ãpẽrã́ nemorṍ niinetõnu̶cãã” jĩĩgari mú̶ã ména? Wãcũpatirono tiirá, mú̶ã wãcũpatiriayiro. Wãcũpatirapeja, cũ̶ũ̶rẽ cõãbojĩyu; mú̶ãmena neãdutiribojĩyu. 3 Yu̶u̶ ãnopú̶ niipacu̶, yu̶u̶ wãcũrémena mú̶ã pu̶topu̶ niigũ̶biro tu̶gueñaã. Teero tiigú̶, yu̶u̶ wãcũrépu̶re teero ñañaré tiigú̶re “cõãrõ booa” jĩĩtoaa. 4 Mú̶ã neãrĩ, yu̶u̶cã yu̶u̶ wãcũrépu̶ mú̶ã pu̶topu̶ niiapugu̶da. Marĩ Õpũ̶ Jesús tutuarecã mú̶ãmena niiãdacu. 5 Mú̶ã teero neãrã, cũ̶ũ̶rẽ cõãjãña. Wãtĩrẽ wiyayá, cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ ñañarõ netõrĩ́ tiiáro jĩĩrã. Teero ñañarõ netõgṹ̶, duubóqui. Cũ̶ũ̶ teeré duurí, marĩ Õpũ̶ Jesús pu̶tu̶aatigu̶, cũ̶ũ̶ yeeripũnarẽ netõnégũ̶daqui. 6 Teero tiirá, “ũ̶sãpe ãpẽrã́ nemorṍ niinetõnu̶cãã” jĩĩrijãña. Mú̶ã ateré masĩã: Pã tiirá púuaro jĩĩrã, pã púuri tiirére wú̶ocua. Cṹ̶ã péerogã wú̶oari siro, tee niipetiropu̶ sesajõãcu. Teerora basocá ñañaré tiirére pẽnicúa. 7 Teero tiirá, pẽnirĩ́ jĩĩrã, ñañaré tiigú̶re cõãjãña. Mú̶ã teero tiirá, ãñurã́ pu̶tu̶áadacu. Judíoa Pascua bosebu̶recore pã púuremena wú̶oya maniré dícu̶re yaacua. Wú̶oya maniré tiiróbiro niirã́ niiã mú̶ã. Cristo basirora marĩ ñañaré tiirére cõãgũ̶, sĩãnórigu̶ niiwĩ marĩye wapa. Cũ̶ũ̶rã́ Pascua niirĩ, oveja cṹ̶ã sĩãnórigu̶biro niiĩ. 8 Teero tiirá, pã púuri tiirére cõãrãbiro ñañaré tiirére duuáda. Pã púuri tiirére wú̶oya manirébiro niiãda. Teero tiirá, ãñuré tiidu̶gára, tiiditóre manirṍ Cristo marĩrẽ tiibosáriguere u̶seniremena tiiáda. 9 Yu̶u̶ too su̶guero jóaripũpu̶ biiro jóawu̶: “Ñeeapesodeaatiramena bapacu̶tirijãña”, jĩĩ jóawu̶. 10 Yu̶u̶ teero jóagu̶, “atibú̶reco macãrã ñañaré tiirámena wedeserijãña” jĩĩgũ̶ mee tiiwú̶. Mú̶ã “ñeeapesodeaatiramena, u̶gorepiramena, yaarí basocamena, weerirare padeorámena wedeseria” jĩĩrãpeja, atibú̶recore cõãwitiwabojĩyu. 11 Yu̶u̶ biirope jĩĩdu̶gagu̶ tiiwú̶: “Sĩcũ̶ ‘Jesuré padeóa’ jĩĩpacu̶, ñeeapesodeaatigu̶ niirĩ, cũ̶ũ̶mena bapacu̶tirijãña. Teero biiri u̶gorepigu̶mena, weerirare padeogú̶mena, quetipígu̶mena, cũmurépigu̶mena, yaarépigu̶mena bapacu̶tirijãña. Cũ̶ũ̶nomena sĩcãrĩno yaarijãña”, jĩĩwũ̶. 12 Yu̶u̶ Jesuré padeohérare beseria. Cõãmacũ̶ basiro cṹ̶ãrẽ bese, diamacṹ̶rã wapa tiigú̶daqui. Mú̶ãmena niirã́pere besero booa. Teero tiirá, Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ jĩĩrõbirora tiiyá: Mú̶ã watoapu̶ ñañaré tiigú̶re cõãjãña.

1 Corintios 6

1 Mú̶ã Jesuré padeorá cãmerĩ́ wedesãrã tiiáyiro. Sĩcũ̶ ãpĩrẽ́ ñañaré tiiájĩyi. Teero tiiári siro, ¿deero tiirá Jesuré padeohérare queti beserí basocare quẽnodutíi? ¿Deero tiirá Jesuré padeorápere su̶ocó, quẽnodutírii? 2 ¿Ateré mú̶ã masĩriite? Atibú̶reco petiári siro, Cõãmacũ̶rẽ padeorá atibú̶reco macãrãrẽ beseadacua. Mú̶ã atibú̶reco macãrãrẽ beseadara niipacara, ¿deero tiirá teegãrẽ mú̶ã basiro quẽnomasĩ́rii? 3 ¿Atecã́rẽ masĩriite? Atibú̶reco petiári siro, marĩ ángeleare beseadacu. Cṹ̶ãrẽ beseadara niijĩrã, mú̶ãrẽ wáarepere nemorṍ quẽnomasĩ́rõ booa. 4 Mú̶ã cãmerĩ́ wedesãrã, ¿deero tiirá Jesuré padeohégu̶re mú̶ã quioníremena ĩñahẽgũ̶rẽ quẽnodutíi? 5 Mú̶ãrẽ boboáro jĩĩgũ̶, teero jĩĩã. Mú̶ã cãmerĩ́ wedesãrĩ, ¿mú̶ã watoapu̶re sĩcũ̶ Jesuré padeogú̶ quẽnomasĩ́gũ̶no manidójãĩte? 6 Cũ̶ũ̶rẽ besedutirono tiirá, mú̶ã Jesuré padeorá niipacara, Jesuré padeohéra pu̶tope quẽnodutíra wáacu. 7 Mú̶ã basiro cãmerĩ́ wedesãrã, bayiró ñañaré tiirá tiia; mú̶ã sĩcãrõména niimiãrigue petimasĩ́rõpejõãcu. Mú̶ãrẽ ñañaré tiirére teero tu̶gueñajãrĩ, nemorṍ ãñubocu. Mú̶ãyere yaarí, teero ĩñajãrĩ, nemorṍ ãñubocu. 8 Mú̶ã teero ĩñajãrõno tiirá, mú̶ã basirora Jesucristore padeorá mú̶ãya wederare ñañarõ tii, cṹ̶ãyere yaajã́cu. 9 ¿Ateré mú̶ã masĩriite? Ñañaré tiirá Cõãmacũ̶ Õpũ̶ niirṍpu̶ jearicua. Wisiríjãña. Ñeeapesodeaatira, weerirare padeorá Cõãmacũ̶ Õpũ̶ niirṍpu̶ jearicua. Teero biiri wãmosíarira niipacara ãpẽrãména ñeeapera, ũ̶mu̶ã́ sesaro numiã́mena niirã́biro tiirá, numiã sesaro ũ̶mu̶ã́mena niirã́biro tiirá Cõãmacũ̶ Õpũ̶ niirṍpu̶ jearicua. 10 Yaarépira, u̶gorepira, cũmurépira, quetipíra, tiiditórepira Cõãmacũ̶ Õpũ̶ niirṍpu̶ jearicua. 11 Tíatopu̶re mú̶ã sĩquẽrã teerora tiirécu̶timirira niiwũ̶. Teero tiirí siro niipacari, Cõãmacũ̶ mú̶ã ñañaré tiirére coserígu̶ niiwĩ; mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶ põna niirĩ tiirígu̶ niiwĩ. Marĩ Õpũ̶ Jesuména, Espíritu Santomena Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩ ĩñaqui. 12 Mú̶ã sĩquẽrã biiro wedesecu: “Marĩ tiidu̶gárere tiimasĩ́ã”, jĩĩcu. Teerora niiã, niirõpeja. Apetó tiiró, marĩ tiidu̶gáre marĩrẽ tiiápuricu. “Marĩ tiidu̶gárere tiimasĩ́ã” jĩĩré diamacṹ̶ niipacari, marĩ tiidu̶gáre marĩrẽ dutirijããrõ. 13 Apeyé cṹ̶ã wedesere diamacṹ̶ niiã: “Yaaré páaga maquẽ tiirígue niiã; páagape yaaré boocú”. Cõãmacũ̶pe tee pu̶arópu̶re petirí tiigú̶daqui. Apeyepé diamacṹ̶ niiria. Cõãmacũ̶ õpũ̶ũ̶rĩrẽ tiigú̶, ñeeapesodeaatiadari õpũ̶ũ̶rĩrẽ tiiríyigu̶. Marĩye õpũ̶ũ̶rĩ Jesús booró tiiádare õpũ̶ũ̶rĩ niiã. Jesupé teeõpũ̶ũ̶rĩ Õpũ̶ niiĩ. 14 Cõãmacũ̶ Jesuré masõrigu̶ niiwĩ. Teerora cũ̶ũ̶ tutuaremena marĩcãrẽ masõgũ̶daqui. 15 ¿Ateré mú̶ã masĩriite? Mú̶ãye õpũ̶ũ̶rĩ Cristoya õpũ̶ũ̶mena cãmeyioa. ¿Marĩ Cristoya õpũ̶ũ̶rẽ ñeeape wapatári basocoya õpũ̶ũ̶mena cãmeyioadari? Tiirídojãã. 16 ¿Atecã́rẽ masĩriite? Ũ̶mu̶ ñeeape wapatári basocomena niigũ̶, cṹ̶ã pu̶arã́ sicaõpũ̶ũ̶ tiiróbiro pu̶tu̶ácua. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ tee maquẽ jóanoã: “Cṹ̶ã pu̶arã́ sicaõpũ̶ũ̶ tiiróbiro pu̶tu̶áadacua”, jĩĩ jóanoã. 17 Teerora sũcã sĩcũ̶ Jesucristo marĩ Õpũ̶mena niigũ̶, cũ̶ũ̶ wãcũrémena cũ̶ũ̶mena cãmeyioqui. 18 “Ãpẽrãrẽ́ ñeeapedu̶gamiga” jĩĩ wãcũrõno tiigú̶, teeré dutiwáya. Apeyé marĩ ñañaré tiiré marĩye õpũ̶ũ̶rĩrẽ ñañorícu. Marĩ ñeeapesodeaatirape, marĩye õpũ̶ũ̶rĩ petire ñañorã́ tiia. 19 ¿Mú̶ã masĩriite? Marĩrẽ Cõãmacũ̶ Espíritu Santore ticorigu̶ niiwĩ. Marĩye õpũ̶ũ̶rĩ Espíritu Santoya wiibiro niiã. Cũ̶ũ̶ marĩmena niiĩ. Cõãmacũ̶ wapapacáremena marĩrẽ wapatírigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, marĩye õpũ̶ũ̶rĩmena marĩ booró tiimasĩ́ña maniã. Marĩye õpũ̶ũ̶rĩ, marĩ wãcũré Cõãmacũ̶ye niiã. Marĩye õpũ̶ũ̶rĩmena ãñuré tiiáda, ãpẽrã́ Cõãmacũ̶rẽ ãñurõ wãcũãrõ jĩĩrã.

1 Corintios 7

1 Mecũ̶tígãrẽ mú̶ã jóaripũpu̶ sãĩñáriguere yu̶u̶gu̶da. Nu̶mocu̶tiheri, ãñujãã, ãñurõpeja. 2 Teero niipacari, nu̶mocu̶tihera noo booró ñeeapesodeaatibocua. Teero tiirá, ũ̶mu̶ã́ cṹ̶ãcõrõ nu̶mocu̶tiro booa. Numiã́cã cṹ̶ãcõrõ manu̶cu̶tiro booa. 3 Ũ̶mu̶ cũ̶ũ̶ nu̶moména ãñurõ niiãrõ. Coocã cũ̶ũ̶mena teerora niiãrõ. 4 Manu̶cu̶tigore cooya õpũ̶ũ̶ dícu̶ niiria; coo manu̶ booróbirora cũ̶ũ̶mena niirõ booa. Coo manu̶cãrẽ cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶ dícu̶ niiria; cũ̶ũ̶ nu̶mo booróbirora coomena niirõ booa. 5 Cṹ̶ã biiro tiiáro: Numiṍ coo manu̶ coomena niidu̶gari, yu̶u̶aro. Cũ̶ũ̶cã coore yu̶u̶aro. Apetó tiirá, cṹ̶ã biiro cãmerĩ́ jĩĩbocua: “Marĩ tiirucúrobiro tiiríjããda ména; Cõãmacũ̶pere súubuseada”, jĩĩ wedesebocua. Cṹ̶ã “noquẽ bu̶recori súubuseada” jĩĩ quẽnoã́ri siro, súubusecua. Súubuseari siro, too su̶guero niirecu̶tiarirobirora manu̶mena, nu̶moména niiãrõ. Teero tiihéri, cṹ̶ã wãcũtutuheri, Satanás ñañaré tiidutíboqui. Ãpẽrãména noo booró ñeeaperi tiibóqui. 6 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ teeré dutirébiro jĩĩgũ̶ mee tiia. “Mú̶ã teero tiirí, ãñuãdacu” jĩĩgũ̶, teero jĩĩã. 7 Yu̶u̶ biiro wãcũã: Yu̶u̶ mú̶ã niipetirare yu̶u̶ tiiróbiro nu̶momanirã niirĩ boomíga. Cõãmacũ̶pe basocácõrõrẽ cṹ̶ã tiiádarere cṹũrigu̶ niiwĩ. Ãpẽrãrẽ́ nu̶momanidutigu̶, manu̶manidutigu̶ cṹũrigu̶ niiwĩ. Ãpẽrãpére nu̶mocu̶tidutigu̶, manu̶cu̶tidutigu̶ cṹũrigu̶ niiwĩ. 8 Mecũ̶tígã mú̶ã nu̶momanirãrẽ, manu̶manirãrẽ, wapewia numiãrẽ jĩĩgũ̶da. Mú̶ã yu̶u̶ tiiróbiro nu̶mocu̶tiheri, manu̶cu̶tiheri, ãñuniã. 9 Ũ̶mu̶ã́ numiã́mena niidu̶gara nu̶cãhẽ́rãno nu̶mocu̶tiaro. Numiã́cã teerora manu̶cu̶tiaro. Cṹ̶ã nu̶mocu̶tiri, manu̶cu̶tiri, nemorṍ ãñuã. Teero tiirá, cṹ̶ã numiã́mena, ũ̶mu̶ã́mena niidu̶gare dícu̶re wãcũricua. 10 Yu̶u̶ wãmosíarirare biiro dutia: Ate marĩ Õpũ̶ dutiré niiã; yu̶u̶ dutiré mee niiã: Numiṍ coo manu̶rẽ cõãrijããrõ. 11 Cõãgõ, sĩcõrã pu̶tu̶áaro; o coo manu̶ niimirigu̶mena quẽnoã́rõ; cũ̶ũ̶mena niiãrõ sũcã. Ũ̶mu̶cã teerora cũ̶ũ̶ nu̶morẽ́ cõãrijããrõ. 12 Ãpẽrãrẽ́jã yu̶u̶ wãcũrére biiro jĩĩgũ̶da. Ate wãcũré marĩ Õpũ̶ yu̶u̶re wederé mee niiã. Apetó tiigú̶, sĩcũ̶ mú̶ã menamacũ̶ Jesuré padeohégore nu̶mocu̶tiboqui. Coo cũ̶ũ̶mena niirucudu̶gari, cõãrijããrõ. 13 Teerora sũcã padeohégu̶re manu̶cu̶tigocã coomena cũ̶ũ̶ niirucudu̶gari, cõãrijããrõ. 14 Padeohégu̶ nu̶mo coo Jesuré padeoré wapa coo manu̶cã Cõãmacũ̶ ãñurõ tiinórigu̶ niiqui. Teerora padeohégo manu̶ cũ̶ũ̶ Jesuré padeoré wapa cũ̶ũ̶ nu̶mocã Cõãmacũ̶ ãñurõ tiinórigo niico. Teero tiirá, cṹ̶ã põna Jesuré padeohéra põna tiiróbiro niiricua. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cṹ̶ã põnarẽ ãñurõ tiiquí. 15 Jesuré padeohégu̶no cũ̶ũ̶ nu̶morẽ́ cõãdu̶gagu̶, cõãjããrõ. Jesuré padeohégocã coo manu̶rẽ cõãdu̶gago, cõãjããrõ. “Yu̶u̶re cõãrijãña; yu̶u̶mena niijãña”, jĩĩmasĩña maniã. Cõãmacũ̶ marĩrẽ cãmerĩ́quẽrõ manirṍ niirecu̶tiri booi. 16 Jesuré padeogó coo manu̶rẽ Jesuré padeohégu̶re “yu̶u̶mena niigũ̶, padeogú̶daqui” jĩĩmasĩña maniã. Teerora sũcã Jesuré padeogú̶cã cũ̶ũ̶ nu̶mo Jesuré padeohégore “yu̶u̶mena niigõ, padeogódaco” jĩĩmasĩña maniã. 17 Tee biipacari, ateré yu̶u̶ niipetiro macãrã, Jesuré padeoré põnarĩ macãrãrẽ dutia: Mú̶ãcõrõ Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ sicato cũ̶ũ̶ põna pu̶tu̶ári tiirírobirora atitócãrẽ teerora niirõ booa. 18 Cõãmacũ̶ ãpẽrãrẽ́ cõnerígu̶ yapa macã caseróre widecõã́norirare cũ̶ũ̶ põna pu̶tu̶ári tiibóqui. Cṹ̶ã widecõã́norira niiãrõ. Widecõã́noña manirã́rẽ cũ̶ũ̶ põna pu̶tu̶ári tiirícãrẽ, teerora widecõã́noña manirã́ niiãrõ. 19 Widecõã́norigu̶ niirĩ, o widecõã́noña manigṹ̶ niirĩcãrẽ, wapamaníã. Cõãmacũ̶ booró tiirépe wapacu̶tínetõnu̶cãã. 20 Niipetira Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ sicato cũ̶ũ̶ põna pu̶tu̶ári tiiríto cṹ̶ã niisu̶guerirobirora niirucujãrõ booa. 21 Dutiapenori basocare Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ põna pu̶tu̶ári tiirí, cṹ̶ã dutiapenorere wãcũpatirijããrõ. Apetó cṹ̶ãrẽ dutirá “wáaya” jĩĩrĩ, witijõããrõ. 22 Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ Jesuré padeodutígu̶ mú̶ãrẽ beserigu̶ niiwĩ. Teerora sĩcũ̶ besenu̶cãritore, dutiapenori basocu̶ niirigu̶ niiwĩ. Atitóre biiro niiã: Teero dutiapenori basocu̶ niipacu̶, Jesuména niijĩgũ̶, dutiaperere witirigu̶ tiiróbiro niiqui. Jesuyé maquẽrẽ padequi. Ãpĩ cũ̶ũ̶ besenu̶cãritore, dutiapenoña manigṹ̶ niirigu̶ niiwĩ. Atitóre Cristore padecoteri basocu̶ tiiróbiro niiqui sáa. 23 Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ wapapacáremena wapatírigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, ãpẽrã́ dutiapenori basoca tiiróbiro niirijãña. 24 Cõãmacũ̶ sicato besenu̶cãrito, mú̶ã niirecu̶tirirobirora niijãña. Cũ̶ũ̶mena ãñurõ niiña. 25 Wãmosíaherare marĩ Õpũ̶ dutiré maniã. Marĩ Õpũ̶ yu̶u̶re bóaneõ ĩñarémena mú̶ãrẽ yu̶u̶ wederére tu̶orí tiirígu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, yu̶u̶ wãcũrepere wedegu̶da. 26 Biiro wãcũã: Atitóre pee ñañarõ netõré niiã. Teero tiigú̶, sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ niirõbirora pu̶tu̶ájããrõ. 27 Nu̶mocu̶tigu̶ coore cõãrijããrõ. Nu̶momanigũ̶ nu̶mo ãmaãrijããrõ. 28 Nu̶mocu̶tigu̶ Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́gũ̶ mee tiii. Numiṍcã wãmosíago, Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́gõ mee tiiyo. Teero niipacari, wãmosíarirare cṹ̶ã catirí bu̶recorire pee ñañarõ netõré niiã. Yu̶u̶ cṹ̶ã ñañarõ netõrére boosã́rimiga. 29 Yáa wedera, yu̶u̶ mú̶ãrẽ ateré wededu̶gaga: Atibú̶reco petiádaro péero du̶saa. Teero tiirá, mecũ̶ãmena nu̶mocu̶tira nu̶momanirã tiiróbiro niirõ booa. 30 Boorituari basoca boorituahera tiiróbiro niirõ booa. U̶senirãcã tu̶sahera tiiróbiro niirõ booa. Apeyenó sãĩrã́ cṹ̶ãye niidoaadarere tiiróbiro tu̶gueñarijããrõ. 31 Atibú̶reco maquẽmena ãñurõ netõrã́ tee dícu̶re wãcũrijããrõ. Atibú̶reco maquẽ marĩ ĩñaré ditiwaro tiia. 32 Mú̶ãrẽ wãcũpatiro manirṍ niirĩ boogá. Nu̶momanigũ̶ marĩ Õpũ̶ye maquẽrẽ bayiró wãcũqui, Jesucristo u̶senirĩ boogú̶. 33 Nu̶mocu̶tigu̶pe atibú̶reco maquẽrẽ bayiró wãcũqui, cũ̶ũ̶ nu̶morẽ́ u̶senirĩ boogú̶. 34 Cũ̶ũ̶ nu̶mo, teero biiri Jesucristo u̶senirĩ boogú̶, cũ̶ũ̶ tiidu̶gáre pu̶aró niicu. Numiã́cãrẽ teerora niiã. Manu̶manigõ marĩ Õpũ̶ye maquẽrẽ bayiró wãcũco. Cooya õpũ̶ũ̶mena, coo wãcũrémena Cõãmacũ̶ booró tiidu̶gáco. Manu̶cu̶tigope atibú̶reco maquẽrẽ bayiró wãcũco, coo manu̶rẽ boosã́gõ. 35 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ ãñuré boosã́gũ̶ wede, jóacoa. Mú̶ã tiirére cãmotádu̶gariga. Teero tiiróno tiigú̶, mú̶ãrẽ ãñurõ niirĩ boogá. Teero biiri marĩ Õpũ̶ye dícu̶re wãcũrĩ boogá. 36 Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ macõ bu̶cu̶ó wáari ĩñagũ̶, biiro wãcũqui: “Yu̶u̶ macõrẽ ãñurõ tiiríga; coo manu̶cu̶tiri, ãñubocu”, jĩĩ wãcũqui. Teero jĩĩgṹ̶no numicũãrõ. Teero tiiré ñañaré tiiré mee niiã. 37 Ãpĩpéja cũ̶ũ̶ ãñurõ wãcũãri siro, “yu̶u̶ macõrẽ numicũricu” jĩĩqui. Cũ̶ũ̶ teero tiidu̶gáre ãñuniã. Yu̶u̶ macõ manu̶cu̶tirijããrõ jĩĩgũ̶, ãñurõ tiigú̶ tiiquí. 38 Biiro niiã: Numicũgũ̶ ãñurõ tiigú̶ tiiquí. Numicũhẽgũ̶cã toorá ãñunemorõ tiiquí. 39 Marĩrẽ dutiré biiro niiã: Manu̶cu̶tigo coo manu̶ catiri, cũ̶ũ̶mena niirucujããrõ. Cũ̶ũ̶ diari siro, coore cãmotáre manirĩ́, coo tu̶sagú̶mena manu̶cu̶timasĩco. Cũ̶ũ̶ Jesuré padeogú̶ niiãrõ. 40 Yu̶u̶pe biiro wãcũã: Coo ãpĩména dúutuhego, nemorṍ u̶seniremena niico. Yu̶u̶cã Espíritu Santore cu̶ojĩ́gũ̶, teero wedesea.

1 Corintios 8

1 Yu̶u̶ mecũ̶tígãrẽ apeyé mú̶ã sãĩñáriguere yu̶u̶gu̶da. “¿Wáicu̶ra dii cṹ̶ã weerirare ticoariguere yaajãrõ booi?” jĩĩriguere yu̶u̶gu̶da. “Weerirare cṹ̶ã padeoré wapamaníã; teeré masĩtoaa”, jĩĩcu mú̶ã. Teerora niiã, niirõpeja. Teero jĩĩrã, biiro jĩĩrã tiicú: “Ũ̶sãpeja ãpẽrã́ nemorṍ masĩnetõnu̶cãã”, jĩĩãmajãrã tiia. Marĩ cãmerĩ́ maĩrã́, biirope tiicú: Ãpẽrãrẽ́ tiiápucu, Cõãmacũ̶rẽ padeonemóãrõ jĩĩrã. 2 “Masĩnetõnegũ̶ niiã” jĩĩgṹ̶no ãñurõ peti masĩgṹ̶ mee niiqui. “Biirope ãñurõ masĩrõ boocú”, jĩĩmasĩriqui. 3 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ maĩgṹ̶rẽ masĩtoaqui. 4 Wáicu̶ra dii cṹ̶ã weerirare ticoarigue maquẽpere biiro wedegu̶da: Marĩ masĩã: Cṹ̶ã weerira wapamanícua; Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã niiqui. 5 Ãpẽrã́ cũ̶ũ̶rẽ padeohéra pau̶ cõãpõnapere padeocúa. Ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́rẽ, atibú̶recopu̶ niirã́rẽ padeocúa. Cṹ̶ãrẽ marĩ Cõãmacũ̶rẽ padeoróbiro tu̶gueñacua. “Marĩ õpãrã́ niiĩya”, jĩĩcua. 6 Marĩpe ateré masĩã: Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶ sĩcũ̶rã niiqui. Cũ̶ũ̶ niipetire atibú̶reco maquẽrẽ bauanéyigu̶. Marĩ cũ̶ũ̶ põna cũ̶ũ̶ dutiró tiiádara niiã. Jesucristo sĩcũ̶rã marĩ Õpũ̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶menarã niipetire bauanénoriro niiwũ̶. Marĩcãrẽ cũ̶ũ̶mena niirĩ tiirígu̶ niiwĩ. 7 Niipetira Jesuré padeorá teeré masĩriya. Cṹ̶ã sĩquẽrã too su̶gueropu̶ weerira dícu̶re padeomíwã. Mecũ̶tígãrẽ weerirare ticoarigue diiré yaara, biiro wãcũcua: “Teeré yaara, weerirare padeorá tiia”, jĩĩcua. Padeobayíhera yaara, wapa cu̶orá tiiróbiro tu̶gueñacua. Teeména cṹ̶ã wãcũrére ñañocúa. 8 Marĩ yaaré, marĩ yaaherecã marĩrẽ Cõãmacũ̶rẽ masĩrĩ tiinemória. Marĩ yaara, nemorṍ ãñurã́ wáaricu. Yaahera, ñañarã́ wáaricu. 9 Teero niipacari, ãñurõ tiiyá mú̶ã. “Niipetirere yaamasĩã” mú̶ã jĩĩrémena ãpĩ ãñurõ padeobayíhegu̶re ñañaré tiirí tiiríjãña. 10 Biiro niiã: Mu̶u̶ “cṹ̶ã weerirare wapamaníã” jĩĩmasĩpacu̶, cṹ̶ã weerigu̶re súubusepeoropu̶ yaagu̶ wáabocu. Ãpĩ padeobayíhegu̶ mu̶u̶ teero tiirére ĩñaboqui. Mu̶u̶rẽ ĩñacũgũ̶, cũ̶ũ̶cã weerirare ticoariguere yaagu̶ wáaboqui. 11 Mu̶u̶ masĩpacu̶ yaagu̶, padeobayíhegu̶pere “yu̶u̶ ñañaré tiigú̶ tiigá” jĩĩ wãcũrĩ tiigú̶ tiia. Cristo cũ̶ũ̶cãrẽ diabosarigu̶ niiwĩ. Mu̶u̶ yaarémena cũ̶ũ̶ padeorére ñañorĩ́ tiibuyérijãña. 12 Ateména pu̶tu̶áa sáa: Mú̶ã padeobayíhegu̶re ñañaré tiibuyéra, Cristorena ñañaré tiirá tiia. 13 Teero tiirá, marĩ yaarémena marĩya wedegu̶ padeobayíhegu̶re ñañaré tiirí tiirá, diamacṹ̶rã wáicu̶ra diiré yaanemorijãrõ booa, cũ̶ũ̶rẽ ñañaré tiibuyéri jĩĩrã.

1 Corintios 9

1 Yu̶u̶cã Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserigu̶ niiã. Ãpẽrã́ cũ̶ũ̶ beserira tiiróbiro tiimasĩ́ã. Yu̶u̶cã marĩ Õpũ̶ Jesuré ĩñawũ̶. Mú̶ãrẽ marĩ Õpũ̶ye quetire wedewu̶. Mú̶ã teeré tu̶o, padeowú̶. Teero tiirá, yu̶u̶ Jesús beserigu̶ niirére masĩã. 2 Ãpẽrã́ yu̶u̶re “cũ̶ũ̶ Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserigu̶ mee niiĩ” jĩĩrã́ niicua. Mú̶ãpeja teero jĩĩria. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ Jesuyé maquẽrẽ wederi siro, padeowú̶. Teero tiirá, mú̶ã ãpẽrã́ nemorṍ yu̶u̶re “Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserigu̶ niiĩ” jĩĩmasĩã. 3 Ãpẽrã́ yu̶u̶re wedepatira, “cũ̶ũ̶ Jesús beserigu̶ mee niiĩ” jĩĩcua. Cṹ̶ãrẽ biiro yu̶u̶a: 4 Yu̶u̶ Jesús beserigu̶ niijĩgũ̶, yu̶u̶ buerére tu̶oráre “ecayá yu̶u̶re” jĩĩmasĩã. 5 Yu̶u̶cã ãpẽrã́ Jesús beserira, Jesús baira, teero biiri Pedrobirora yu̶u̶ tiirí, ãñubojĩyu. Cṹ̶ã nu̶mosã́numiã Jesuré padeoráre cṹ̶ãmena néewaya. 6 ¿Deero wãcũĩ mú̶ã? ¿Ũ̶sã dícu̶ Bernabé, yu̶u̶ Jesuyé quetire wederá yaacatidu̶gara, padedumasĩrigari? 7 ¿Surara cũ̶ũ̶ yaarére cũ̶ũ̶ basiro wapatígari? Wapatíriqui. ¿U̶sere oterí basocu̶ teedu̶care yaarigari? Yaaqui. ¿Oveja coterí basocu̶ oveja õpẽcóre bipegú̶ sĩnirígari? Sĩniquí. 8 Yu̶u̶ tee queorémena wederi, yu̶u̶re “basocá wãcũré dícu̶re wedei” jĩĩrijãña. Moisére dutiré cṹũriguecã teeré jóanoã. 9 Tee dutirépu̶re biiro jóanoã: “Wecu̶ trigore wãñiã́rĩ, u̶seropu̶ tuusã́ri betore tuusã́rijãña. Yaadu̶gagu̶, yaaaro”, jĩĩ jóanoã. Cõãmacũ̶ teeré jĩĩgũ̶, wecu̶á dícu̶re jĩĩgũ̶ mee tiiyígu̶. 10 Cũ̶ũ̶ teeré jĩĩgũ̶, ũ̶sã cũ̶ũ̶ye quetire wederáre queorémena wedegu̶ tiiyígu̶. Ditare coamu̶tṍsu̶guegu̶, ãpĩ trigore wãñiãgṹ̶ “tiidita oteré du̶care ñeeãdacu” jĩĩrã, padecua. 11 Ũ̶sã otenu̶cãrira tiiróbiro Jesuyé maquẽrẽ mú̶ãrẽ wedenu̶cãwũ̶. Otegú̶ tee oteré du̶care ñeerõbirora mú̶ãcã ũ̶sã bueré wapa apeyenó mú̶ã cu̶orére péero ũ̶sãrẽ ticori, ãñuniã. 12 Mú̶ã ãpẽrã́ mú̶ãrẽ bueráre teero ticojãcu. Ũ̶sãpereja nemocú. “Ũ̶sãrẽ ticoya” jĩĩmasĩpacara, “ticoya” jĩĩria. Teero jĩĩrõno tiirá, teero nu̶cãjã́wũ̶. Biiro wãcũwũ̶: “Marĩ sãĩrĩ́, Cristoye quetire booríbocua”, jĩĩ wãcũwũ̶. 13 ¿Ateré mú̶ã masĩriite? Cõãmacũ̶wiipu̶ paderí basocá Cõãmacũ̶rẽ padeorá yaaré néeati cṹũriguere yaacua. Teerora tiiwiipú̶ wáicu̶rare sĩãrṍpu̶ paderácã tee diiré yaacua. 14 Cṹ̶ã tiiróbiro Jesuyé quetire wederácãrẽ “cṹ̶ã tee wederémena wapatáyaaro” jĩĩrigu̶ niiwĩ marĩ Õpũ̶. 15 Teero jĩĩpacari, yu̶u̶ sĩcãrĩ “ticoya yu̶u̶re” jĩĩricu. Mecũ̶tígãrẽ mú̶ãrẽ apeyenó ticodutigu̶ mee teero jóaa. Bayiró ju̶abóarera diadu̶gapacu̶, mú̶ãrẽ yu̶u̶ wederé wapa yaaré sãĩrícu. 16 Yu̶u̶ Jesuyé quetire wedegú̶ niijĩgũ̶, “ãpẽrã́ nemorṍ ãñugṹ̶ niiã” jĩĩmasĩria. Tee Cõãmacũ̶ yu̶u̶re padedutire niiã. Yu̶u̶ teeré wedeheri, yu̶u̶re ñañanibocu. 17 Yu̶u̶ boorémena wedegu̶ doca, wapatábojĩyu. Cõãmacũ̶ yu̶u̶re wededutiripeja, cũ̶ũ̶ yu̶u̶re cṹũrigue dícu̶re tiigú̶ tiia. 18 Teero tiiró, yu̶u̶ ãñurõ u̶senire yu̶u̶ wede wapatárebiro niicu. Yu̶u̶ wapaséro manirṍ netõnére quetire basocáre wederémenape ãñurõ u̶seniã. Jesús beserigu̶ niijĩgũ̶, “wederé wapa ticoya yu̶u̶re” jĩĩmasĩpacu̶, jĩĩria. 19 Pau̶ Cristore padeorí boosã́gũ̶, biiro tu̶gueñaã: Sĩcũ̶rẽ padecotegu̶ niiripacu̶, yu̶u̶ basiro niipetirare padecotegu̶ tiiróbiro tu̶gueñaã. 20 Judíoa pu̶topu̶ niigũ̶, cṹ̶ãrẽ Cristore padeorí boosã́gũ̶, cṹ̶ã tiiróbirora tiia. Yu̶u̶ Moisére dutiré cṹũriguemena niiripacu̶, tee dutirémena niirã́ pu̶topu̶ wáagu̶, cṹ̶ã tiiróbiro tee dutirére tiia. Cṹ̶ãrẽ Cristore padeorí boosã́gũ̶, teero tiia. 21 Tee dutirémena niihẽrã pu̶topu̶ wáagu̶, cṹ̶ãrẽ Cristore padeorí boosã́gũ̶, tee dutirémena niihẽgũ̶biro niiã. Teero niipacu̶, “Cõãmacũ̶ dutirére tiihégu̶ niiã” jĩĩgũ̶ mee tiia. Yu̶u̶ Cristo boorére tiidu̶gágu̶ niijĩgũ̶, Cõãmacũ̶ dutirémenape niiã. 22 Yu̶u̶ padeobayíheramena niigũ̶, cṹ̶ãrẽ Cristore padeonemórĩ boogú̶, cṹ̶ãbirora tiia. Atepére tiinemóã sũcã: Niipetirare “¿deerope yu̶u̶ tiirí, netõdu̶gámiĩ cṹ̶ã?” jĩĩgũ̶, cṹ̶ã tiirucúrobirora tiia. 23 Tee niipetirere tiia, niipetiro macãrã Jesuyé quetire tu̶oáro jĩĩgũ̶. Teero tiigú̶, yu̶u̶cã cṹ̶ãmenarã Cristo ticoadarere ñeegũ̶dacu. 24 Mú̶ã masĩã: Cu̶tu̶rópu̶ wáara, niipetira cu̶tu̶cúa, “¿noãpé cu̶tu̶bayínemoĩ?” jĩĩrã. Niipetira cu̶tu̶pacára, sĩcũ̶rã wapatáqui. Mú̶ãcã Cõãmacũ̶ ticoadarere wapatádu̶gara, cu̶tu̶rí basoca tiiróbiro tutuaremena Cõãmacũ̶ boorépere tiiró booa. 25 Niipetira cṹ̶ã cu̶tu̶ádari su̶guero, bayiró cu̶tu̶buécua. Too su̶gueropu̶ cṹ̶ãye õpũ̶ũ̶rĩrẽ ñañoríguere duujã́cua. Cṹ̶ã pṹũmena tiirí betore wapatádu̶gara, teero tiisu̶guécua. Tiibeto máata bóajõãcu. Marĩ ñeeãdarepeja petirícu. 26 Teero tiigú̶, yu̶u̶ cu̶tu̶rí basocú̶ capea ĩñahẽgũ̶ tiiróbiro noo booró tiiría. Cãmerĩ́quẽri basocu̶ ãñurõ cãmerĩ́quẽmasĩhẽgũ̶ cũ̶ũ̶ booró tiijã́qui. Yu̶u̶peja cũ̶ũ̶biro tiidu̶gáhegu̶, yu̶u̶ tiiádarere ãñurõ wãcũsu̶guea. 27 Yáa õpũ̶ũ̶rẽ quẽnojeádutigu̶, ñañaré tiidu̶gárere nu̶cãjã́ã. Yáa õpũ̶ũ̶ yu̶u̶re dutiria; yu̶u̶ basiro yáa õpũ̶ũ̶rẽ dutia. Teero tiiríatã, Jesuyé quetire ãpẽrãrẽ́ wedegú̶ niipacu̶, Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re ñañarõ pu̶tu̶ábocu.

1 Corintios 10

1 Yáa wedera, mú̶ãrẽ ateré mú̶ã masĩrĩ boogá: Niipetira ũ̶sã ñecũ̶sũ̶mu̶ã õmebu̶ru̶á doca niiyira. Niipetira Día Oco Sõãrímaarẽ tĩãwayira. 2 Niipetira “Moisémena niiã” jĩĩrére ẽñorã́, õmebu̶ru̶áre nu̶nu̶, tiimaarẽ́ tĩãwayira. Cṹ̶ã õmebu̶ru̶áre nu̶nu̶, tiimaarẽ́ tĩãwariguemena wãmeõtinorirabiro pu̶tu̶áyira. 3 Niipetira maná wãmecu̶tirigue Cõãmacũ̶ ticoriguere yaayira. 4 Niipetira oco Cõãmacũ̶ ticoriguere sĩniyíra. Tee oco ũ̶tãgãpu̶ witiyiro. Tiigá ũ̶tãgã Cõãmacũ̶ ticoriga niiyiro. Cristora tiigabíro niiĩ. Cṹ̶ã noo wáaro cṹ̶ãmena niiyigu̶. 5 Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ teero tiipacári, cṹ̶ãpe cũ̶ũ̶rẽ u̶senirĩ tiiríyira. Cũ̶ũ̶rẽ netõnu̶cã́rĩ ĩñagũ̶, pau̶re yucu̶ manirṍpu̶ diari tiiyígu̶. 6 Cṹ̶ãrẽ teero wáarigue marĩrẽ queoré ticoré niiã. Marĩrẽ cṹ̶ã tiirírobiro ñañarére u̶garipéarijããrõ jĩĩrõ, teero wáayiro. 7 Teero tiirá, cṹ̶ã sĩquẽrã tiirírobiro weerirare padeoríjãña. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ cṹ̶ã tiiríguere jóanoã: “Cṹ̶ã yaa, sĩni, too síro cṹ̶ã booró bosebu̶reco tiinu̶cã́yira”, jĩĩ jóanoã. 8 Marĩpeja sĩquẽrã cṹ̶ã tiirírobiro noo booró ñeeaperijããda. Cṹ̶ãcã teero tiirígue wapa sicabu̶recore veintitrés mil diayira. 9 Teero biiri sĩquẽrã cṹ̶ã tiirírobiro marĩ Õpũ̶rẽ cúari tiiríjããda. Cṹ̶ãcã teero tiirígue wapa pau̶ ãñaã bacasĩã́noyira. 10 Teero biiri sũcã cṹ̶ã sĩquẽrã Cõãmacũ̶rẽ wedepatirirobiro wedepatirijãña. Cṹ̶ãcã wedepatirigue wapa ángele sĩãdutínorigu̶ cṹ̶ãrẽ sĩãyígu̶. 11 Atibú̶reco petiwáro tiia. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ marĩ atitó macãrãrẽ masĩdutigu̶, cṹ̶ãrẽ teero tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ wáariguere jóadutirigu̶ niiwĩ, marĩrẽ cṹ̶ã tiirírobiro tiiríjããrõ jĩĩgũ̶, cṹ̶ãrẽ wáarirobirora marĩrẽ wáari jĩĩgũ̶. 12 Teero tiigú̶, sĩcũ̶ “yu̶u̶peja ãñurõ padeogú̶ niiã; ñañaré tiiría” jĩĩ wãcũgũ̶no ãñurõ tu̶omasĩ́ña, ñañaré tiirí jĩĩgũ̶. 13 Apetó mú̶ã ñañaré tiidu̶gácu. Mú̶ã dícu̶re teero wáaricu; niipetirapu̶re teero wáacu. Cõãmacũ̶pe mú̶ãrẽ tiiápurucugu̶ niijĩgũ̶, mú̶ã nocõrõ nu̶cãrére masĩjĩgũ̶, mú̶ãrẽ ñañaré tiidu̶gánemore jeari tiiríqui. Ñañaré tiidu̶gáre jeari, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ tutuare ticogu̶daqui, ñañaré tiiríjããrõ jĩĩgũ̶. 14 Teero tiirá, yu̶u̶ maĩrã́, mú̶ã cṹ̶ã weerirare padeoríjãña, ñañarõ wáari jĩĩrã. 15 Mú̶ã ãñurõ masĩrã́ niiã. Teero tiirá, mú̶ã basiro yu̶u̶ wedeserere “diamacṹ̶ niiã” o “merẽã niiã” jĩĩãdacu. 16 Marĩ bocara, sĩnirí bapa sĩniã́dari su̶guero, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoa. Tiibapare sĩnirã́, “Cristoye díi marĩrẽ õmayudiabosariguemenarã marĩ cũ̶ũ̶mena niiã” jĩĩdu̶gara tiia. Pã́gãrẽ bato yaara, “Cristoya õpũ̶ũ̶ cũ̶ũ̶ diari õpũ̶ũ̶menarã marĩ cũ̶ũ̶mena niiã” jĩĩdu̶gara tiia. 17 Marĩ sicagá maquẽ pãrẽ yaaa. Teero tiirá, marĩ pau̶ niipacara, sicaõpũ̶ũ̶ tiiróbiro niiã. 18 Israelya põna macãrãrẽ wãcũña. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeorá, wáicu̶rare sĩãpéocua. Tee diiré yaara, “Cõãmacũ̶mena niiã” jĩĩrã tiicúa. 19 ¿Deero jĩĩdu̶gagu̶ tiii yu̶u̶ teeména? “Wáicu̶ra dii cṹ̶ã weerirare ticoariguere marĩ yaara, weeriramena niiãdacu”, ¿jĩĩdu̶gagu̶ tiigári? “Weerira caticua”, ¿jĩĩdu̶gagu̶ tiigári? Jĩĩria. 20 Biirope jĩĩdu̶gagu̶ tiia: Cõãmacũ̶rẽ padeohéra cṹ̶ã weerirare wáicu̶ra diiré ticora, Cõãmacũ̶rẽ ticora mee tiiíya; wãtĩãpere ticora tiiíya. Mú̶ãrẽ wãtĩãmena niirĩ booría. 21 Marĩ Õpũ̶rẽ padeorámena vinorẽ sĩnirã́, pãrẽ yaara, marĩ Õpũ̶rẽ padeorére wiyará tiia. Teeré yaaarira wãtĩãyere sĩni, yaaro booría. 22 Marĩ Õpũ̶rẽ doeri tiidu̶gáricu. Cũ̶ũ̶ marĩmena cúari, marĩ cũ̶ũ̶mena sĩcãrĩbíricu; tutuagu̶ niiqui. 23 Mú̶ã sĩquẽrã biiro wedesecu: “Marĩ tiidu̶gárere tiimasĩ́ã”, jĩĩcu. Teerora niiã, niirõpeja. Apetó tiiró, marĩ tiidu̶gáre marĩrẽ tiiápuricu. “Marĩ tiidu̶gárere tiimasĩ́ã” jĩĩré diamacṹ̶ niipacari, teepé ãpẽrãrẽ́ Cõãmacũ̶rẽ ãñurõ padeorí tiirícu. 24 Mú̶ãye dícu̶re wãcũrijãrõ booa; ãpẽrãyé niiãdarecãrẽ wãcũrõ booa. 25 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jóanoã: “Niipetire atibú̶recopu̶ niiré marĩ Õpũ̶ye niiã”, jĩĩ jóanoã. Teero tiirá, yaaré dúaropu̶ dúarere noo booró sãĩ, yaaya. “¿Weerirare súubusepeoarigue dii niiĩ?” jĩĩ sãĩñárijãña, wapa cu̶orá tu̶gueñarĩ jĩĩrã. 27 Apetó tiigú̶, sĩcũ̶ Jesuré padeohégu̶ mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ yaadutiboqui. Mú̶ã cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ wáadu̶gara, niipetire cũ̶ũ̶ ecarére yaaya. “¿Ate deero tiiárigue dii niiĩ?” jĩĩ sãĩñárijãña, wapa cu̶orá tu̶gueñarĩ jĩĩrã. 28 Toopú̶ niirĩ, ãpẽrã́ mú̶ãrẽ biiro jĩĩbocua: “Ate weerirare cṹ̶ã ticoarigue dii niiã”, jĩĩbocua. Mú̶ã cṹ̶ã padeorére ñañorĩ́ jĩĩrã, tee diiré yaarijãña, wapa cu̶orá tu̶gueñarĩ jĩĩrã. 29 Mú̶ãye maquẽrẽ wederia. Mú̶ã yaara, ñañarõ tu̶gueñaricu. Cṹ̶ã tu̶gueñare maquẽrẽ wedegu̶ tiia. “Yaaya maniréno niiã”, jĩĩ tu̶gueñacua. Mú̶ã yu̶u̶re sãĩñábocu: “¿Deero tiirá ãpẽrã́ tu̶gueñaremena ũ̶sãpe ũ̶sã yaadu̶garere yaarigari? 30 Ũ̶sã yaarére Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticori, ãpẽrã́ ũ̶sã yaarére merẽã jĩĩmasĩricua”, jĩĩbocu. 31 Yu̶u̶peja mú̶ãrẽ biiro wedea: Marĩ yaarémena, marĩ sĩnirémena, marĩ booró tiirémena Cõãmacũ̶rẽ u̶senirĩ tiiáda, ãpẽrãcã́ Cõãmacũ̶rẽ “ãñunetõjõãĩ” jĩĩãrõ jĩĩrã. 32 Mú̶ã tiirémena sĩcũ̶norẽ ñañaré tiiẽ́ñorijãña; niipetira Cõãmacũ̶ põnarẽ́, judíoare, judíoa niihẽrãrẽ ñañaré tiiẽ́ñorijãña. 33 Yu̶u̶cã teerora tiia. Niipetire yu̶u̶ tiirémena niipetirare ãñurõ tiidu̶gáa. Niipetira netõnérĩ boogú̶, cṹ̶ãye niiãdarere boosã́ã; yu̶u̶peja yée dícu̶re ãmaãria.

1 Corintios 11

1 Mú̶ãcã yu̶u̶ Cristore nu̶nu̶rṍbirora teeré ĩñacũ, yu̶u̶re nu̶nu̶ñá. 2 Mú̶ã yu̶u̶ tiiríguere teero wãcũpetirucujããyiro. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ bueriguecãrẽ diamacṹ̶ tiiáyiro. Teero tiigú̶, mú̶ãmena yu̶u̶ bayiró u̶seniã. 3 Apeyeré ateré mú̶ãrẽ masĩrĩ boogá: Cristo niipetira ũ̶mu̶ã sotoa niiĩ. Ũ̶mu̶pe cũ̶ũ̶ nu̶mo sotoa niiĩ. Cõãmacũ̶ Cristo sotoa niiĩ. 4 Ũ̶mu̶ súubusegu̶, cũ̶ũ̶ya dupupu̶ sapeare pesarijãrõ booa. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ wededutirere wedegu̶, teerora pesarijãrõ booa. Pesagú̶peja bobooro tiigú̶ tiiquí. Cũ̶ũ̶ teero tiigú̶, marĩ Õpũ̶ Jesucristore quioníremena padeoríqui. 5 Numiṍpeja súubusego, cooya dupupu̶ suti caserore pesaro booa. Coo Cõãmacũ̶ wededutirere wedego, teerora tiiró booa. Pesahegopeja bobooro tiigó tiicó; marĩ Õpũ̶ Jesucristore quioníremena padeoríco. Póare súa pedenorigo tiiróbiro niico. 6 Sĩcõ numiṍ pesarí casero pesahego, sica diamacṹ̶rã coo póare súacõãjããrõ. “Yu̶u̶re súapetiatã, o pedeatã, bobooro tu̶gueñabocu” jĩĩgõ, suti caserore pesaaro. 7 Ũ̶mu̶pe Cõãmacũ̶ niirére, cũ̶ũ̶ dutimasĩrere ẽñoĩ. Teero tiigú̶, pesarijãrõ booa. Numiṍpe coo manu̶ ãñurõ dutimasĩrere ẽñoyo. Teero tiigó, suti caserore pesaro booa. 8 Mú̶ã masĩã: Sicatopu̶ra Cõãmacũ̶ basocú̶re tiigú̶, ũ̶mu̶rẽ numiṍya cõãmena tiiríyigu̶; numiṍpere ũ̶mu̶ya cõãmena tiiyígu̶. 9 Cõãmacũ̶ Adánrẽ tiigú̶, Evare tiiápuaro jĩĩgũ̶ mee tiiyígu̶. Evare tiigú̶peja, Adánrẽ tiiápuaro jĩĩgũ̶ tiiyígu̶. 10 Teero tiirá, mú̶ã neãrṍpu̶re niirã, numiã́ suti caserore pesaro booa. Teero tiigóno coo manu̶ dutirémena niirére ẽñocó. Ángeleacã coo teero tiirére ĩñacua. 11 Teero niipacari, marĩ Jesuré padeorá cãmerĩ́ tiiápua. Ũ̶mu̶ã́ cṹ̶ã nu̶mosã́numiã tiiápure manirṍ niimasĩricua. Numiã́cã cṹ̶ã manu̶sũ̶mu̶ã tiiápure manirṍ niimasĩricua. 12 Ate diamacṹ̶rã niiã: Cõãmacũ̶ numiṍrẽ ũ̶mu̶ya cõãmena tiiyígu̶; teero biiri ũ̶mu̶ã́ numiã́pu̶re bauácua. Niipetira Cõãmacũ̶ tiiríra dícu̶ niiĩya. 13 Numiã́ Cõãmacũ̶rẽ sãĩrã́, dupupu̶ suti caserore pesaheri, ¿ãñuĩ? Mú̶ã basiro beseya. 14 Niipetira ateré masĩnoã: Ũ̶mu̶ póañapõ yoari, bobo niiã. 15 Numiṍpe póa yoariñapõ cu̶ogó boboríco; tee póamena u̶senico. Coo póamena suti caserore pesagobiro tiicó. 16 Yu̶u̶ wedeserere “diamacṹ̶ niiria” jĩĩgṹ̶norẽ biiro jĩĩgũ̶da: “Ũ̶sã teero dícu̶ tiirucúa. Teero biiri Jesuré padeoré põnarĩ macãrãcã teerora tiirucúcua”, jĩĩgũ̶da. 17 Mecũ̶tígã mú̶ãrẽ apeyeré jóaa. Ateré jóagu̶, mú̶ãmena u̶seniria. Mú̶ã neãrã tiiré mú̶ãrẽ Jesuré padeonemórĩ tiiróno tiirá, padeorére ñañorã́ tiia. 18 Mú̶ãrẽ ateré jĩĩsu̶guegu̶da: Mú̶ã neãrã, sĩcãrõména yaariayiro. Teeré tu̶oáwũ̶. Yu̶u̶ tu̶gueñarĩ, yu̶u̶re diamacṹ̶ maquẽrẽ wedecoaya. 19 Ate diamacṹ̶rã niiã: Mú̶ã batarícãrẽ, ãñuniã. Teeména “¿noãpé diamacṹ̶ Jesuré padeorá niiĩto?” jĩĩrére ẽñoã́dacu. 20 Mú̶ã neãyara, marĩ Õpũ̶ cũ̶ũ̶ buerámena yaaturirobiro diamacṹ̶ tiiríayiro. 21 Mú̶ã yaaré néewarere noo booró yaanu̶cãjããyiro. Ãpẽrã́ ju̶aména pu̶tu̶á, ãpẽrã́ sĩni, cũmu, tiiáyiro. 22 Mú̶ã pairó yaa, sĩnidu̶gára, mú̶ãye wiseripu̶ teero tiiyá. ¿Mú̶ã ãpẽrãrẽ́ Jesuré padeoráre doo niiĩ? Ãpẽrã́ bóaneõrãrẽ bobooro wáari tiirá tiiáyiro. Mú̶ã teero tiiré quetire tu̶ogú̶, ¿deero jĩĩgũ̶dari yu̶u̶ mú̶ãrẽ? “Mú̶ãmena u̶seniã” ¿jĩĩgarite? Jĩĩridojãgũ̶dacu. 23 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ bueriguere marĩ Õpũ̶ yu̶u̶re buewi. Biiro niiã: Jesuré ĩñatutirapu̶re ticoadari ñamirẽ cũ̶ũ̶ pãrẽ née, 24 Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyigu̶. Yaponó, pu̶atásã, jĩĩyigu̶: “Ate pã yu̶u̶ mú̶ãrẽ diabosaadari õpũ̶ũ̶biro niiã. Ateré tiiyá, yu̶u̶ mú̶ãrẽ diabosarere wãcũrã”, jĩĩyigu̶. 25 Yaaari siro, teerora tiiyígu̶ sĩnirí bapamena. Cũ̶ũ̶ bueráre tĩ́ãgũ̶, jĩĩyigu̶: “Atibapá maquẽ yée díibiro niiã. Yée díimena Cõãmacũ̶ mama netõnére quetire cṹũgũ̶daqui. Mú̶ã tiibapare sĩnirécõrõ yu̶u̶re wãcũña”, jĩĩyigu̶. 26 Teero tiirá, mú̶ã pãrẽ yaara, tiibapare sĩnirã́, marĩ Õpũ̶ marĩrẽ diabosariguere ẽñorã́ tiia, tée cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatiripu̶. 27 Bocaadara quioníremena tiiáro. Quioníremena ĩñahẽgũ̶ yaa, sĩni, Jesuré ñañaré tiiquí; Jesuyá õpũ̶ũ̶, cũ̶ũ̶ye díire bú̶ri niiré tu̶gueñaqui. 28 Marĩ niipetira bocaadari su̶guero, marĩ tiiríguere “ñañaré tiitú̶” jĩĩ, wãcũsu̶guero booa. 29 Sĩcũ̶ marĩ Õpũ̶ marĩrẽ diabosariguere wãcũripacu̶, pãrẽ yaa, sĩnigṹ̶, ñañarõ tiinógũ̶daqui. 30 Teero tiirá, mú̶ã pau̶ diarecu̶tira, tutuhera niicu. Sĩquẽrã diajõãtoayira. 31 Marĩ bocaadari su̶guero, wãcũpatisu̶gueatã, Cõãmacũ̶ marĩrẽ teero ñañarõ tiiríqui. 32 Marĩrẽ teero ñañarõ tiigú̶, marĩrẽ marĩ ñañaré tiirére duudutígu̶ tiiquí. Marĩrẽ ãpẽrã́ cũ̶ũ̶rẽ padeohéramena pecamepu̶ wáari booríqui. 33 Teero tiirá, yáa wedera, neãyara, biiro tiiyá: Sĩcãrõména yaaadara, niipetirare yueya. 34 Ju̶abóagu̶no cũ̶ũ̶ya wiipu̶ yaaaro. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ mú̶ã ãñurõ neãrĩ ĩñagũ̶, ñañarõ tiiríqui. Apeyeré mú̶ã pu̶topu̶ wáagu̶, quẽnogṹ̶da.

1 Corintios 12

1 Yáa wedera, Espíritu Santo mú̶ãrẽ tiimasĩ́rere ticoqui, Jesuré padeorí põna macãrãrẽ tiiápuaro jĩĩgũ̶. Mú̶ãrẽ teeré masĩrĩ boogá. 2 Mú̶ã ateré masĩã: Mú̶ã Jesuré padeoádari su̶guero, mú̶ã menamacãrã weerirare padeorá wáari ĩña, mú̶ãcã wáarira niiwũ̶. Weerira cṹ̶ã padeorá catirá mee niiĩya; wedeseriya. 3 Teero tiigú̶, yu̶u̶ mú̶ãrẽ ateré masĩrĩ boogá: Sĩcũ̶no Espíritu Santo ticorémena wedesegu̶ ateré jĩĩmasĩriqui: “Jesús ñañarõ wáatẽrĩjããrõ”. Ãpĩpéja “Jesús marĩ Õpũ̶ niiĩ” jĩĩgṹ̶ Espíritu Santo ticorémena dícu̶ teeré wedesemasĩqui. 4 Espíritu Santo tiimasĩ́re ticogu̶, merẽã dícu̶ marĩrẽ batoqui. Espíritu Santo tee niipetirere ticogú̶ sĩcũ̶rã niiqui. 5 Marĩ merẽã dícu̶ paderé cu̶oa, Jesuré padeorí põna macãrãrẽ tiiápuaro jĩĩrã. Marĩ Õpũ̶ tee niipetirere cṹũrigu̶ sĩcũ̶rã niiĩ. 6 Marĩ merẽã dícu̶ padea. Cõãmacũ̶ marĩrẽ paderi tiigú̶ sĩcũ̶rã niiqui. Niipetire tee marĩ paderére ãñurõ wáari tiiquí. 7 Espíritu Santo cũ̶ũ̶ tiimasĩ́re ticorémena marĩ niipetirare cũ̶ũ̶ marĩmena niirére ẽñoquí. Tee tiimasĩ́rere ticoqui, cãmerĩ́ tiiápuaro jĩĩgũ̶. 8 Cõãmacũ̶ Espíritu Santomena sĩquẽrãrẽ ãñurõ masĩrémena wedesemasĩrere ticoqui. Ãpẽrãrẽ́ cũ̶ũ̶menarã ãñurõ tu̶omasĩ́remena wedemasĩrere ticoqui. 9 Ãpẽrãrẽ́ cũ̶ũ̶menarã padeorére ticoqui. Ãpẽrãrẽ́ cũ̶ũ̶menarã diarecu̶tirare netõnémasĩrere ticoqui. 10 Ãpẽrãrẽ́ Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́rere tiiẽ́ñomasĩrere ticoqui. Ãpẽrãrẽ́ Cõãmacũ̶ wededutirere wedemasĩrere ticoqui. Ãpẽrãrẽ́ besemasĩrere ticoqui. Tee masĩrémena “ãni wãtĩ tutuaremena biiro tiii” o “Espíritu Santo tutuaremena biiro tiii” jĩĩ besemasĩqui. Ãpẽrãrẽ́ ãpẽrãyére máata wedesemasĩrere ticoqui, cṹ̶ã tee wedesere tu̶ohéra niipacari. Ãpẽrãrẽ́ tee wedesere “biiro jĩĩdu̶garo tiia” jĩĩ wedemasĩrere ticoqui. 11 Espíritu Santo basiro tee niipetirere tiiquí. Cũ̶ũ̶rã́ basocácõrõrẽ cũ̶ũ̶ ticodu̶garere ticoqui. 12 Marĩya õpũ̶ũ̶ maquẽ pee niiã. Pee niipacaro, sicaõpũ̶ũ̶rã niiã. Cristocã teerora niiĩ. Marĩ cũ̶ũ̶rẽ padeorá pau̶ niipacara, sicaõpũ̶ũ̶biro niiã. 13 Marĩ niipetira Espíritu Santo sĩcũ̶mena wãmeõtinowũ̶. Teero tiigú̶, marĩ judíoa, griegoa, dutiapenori basoca, dutiapenoña manirã́ sicaõpũ̶ũ̶biro niirĩ tiii. Marĩ niipetira sĩcũ̶rẽna cu̶oa Espíritu Santore. 14 Sicaõpũ̶ũ̶ sicawãme dícu̶ niiria; sicaõpũ̶ũ̶ pee õpũ̶ũ̶ maquẽrẽ cu̶oa. 15 Marĩya du̶po wedeseri du̶po niirõ, biiro jĩĩbocu: “Wãmo niiria; marĩya õpũ̶ũ̶ maquẽ niiria”. Teero jĩĩpacaro, toopú̶ra niijãã. 16 Marĩya cãmopéro wedesebocu: “Capea niiria; marĩya õpũ̶ũ̶ maquẽ niiria”. Teero jĩĩpacaro, toopú̶ra niijãã. 17 Marĩya õpũ̶ũ̶ capea dícu̶ niirĩ, ¿deero tii marĩ tu̶obóatau̶? Marĩya õpũ̶ũ̶ cãmopéro dícu̶ niirĩ, ¿deero tii marĩ wĩniñáboatau̶? 18 Cõãmacũ̶ marĩrẽ tiigú̶, niipetire marĩya õpũ̶ũ̶ maquẽrẽ cũ̶ũ̶ cṹũdu̶garopu̶ cṹũrigu̶ niiwĩ. 19 Sicaõpũ̶ũ̶pu̶re niiréno sicawãme dícu̶ niiãtã, basocú̶ya õpũ̶ũ̶ niiribojĩyu. 20 Biirope niiã: Sicaõpũ̶ũ̶ pee wãme cu̶opacári, sicaõpũ̶ũ̶rã niiã. 21 Capea wãmorẽ “mu̶u̶rẽ booríga” jĩĩmasĩricu. Dupucã du̶porire “booríga” jĩĩmasĩricu. 22 Teero jĩĩrõno tiirá, marĩya õpũ̶ũ̶ maquẽ apeyeré “tutuhere niiã” jĩĩpacari, tee manirĩ́, ãñurõ catimasĩricu. 23 Marĩya õpũ̶ũ̶ maquẽrẽ apeyeré bú̶ri niiré tu̶gueñaã. Teero tiirá, teeré ãñurõ bauáro jĩĩrã, ãñurõ quẽnoã. Apeyeré bobooro tu̶gueñarã, teeré yayióra, sutiré sãñaã. 24 Apeyé ãñuré baurépereja quẽnoría. Cõãmacũ̶ marĩya õpũ̶ũ̶ maquẽrẽ teero cṹũrigu̶ niiwĩ, bú̶ri niirére wapapacárobiro ĩñaãrõ jĩĩgũ̶. 25 Cũ̶ũ̶ niipetire marĩya õpũ̶ũ̶ maquẽ sĩcãrõména paderi booquí; teero biiri sĩcãrõména cãmerĩ́ tiiápuri booquí. 26 Marĩya õpũ̶ũ̶pu̶re sicatabe pũnirĩ, niipetiropu̶ sesajõãã. Ãñurõ wáaricãrẽ, niipetiropu̶ ãñurõ tu̶gueñaremena u̶seniã. 27 Teero jĩĩgũ̶, biiro jĩĩgũ̶ tiia: Mú̶ã Cristore padeojĩ́rã, cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶biro niiã. Basocácõrõ cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶ maquẽbiro niiĩya. 28 Cõãmacũ̶ Jesuré padeorí põna macãrã watoapu̶re Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserirare niipetira sotoapu̶ cṹũrigu̶ niiwĩ. Cṹ̶ã docare cũ̶ũ̶ wededutirere wederáre cṹũrigu̶ niiwĩ. Cṹ̶ã docare cũ̶ũ̶ye quetire bueráre cṹũrigu̶ niiwĩ. Cṹ̶ã docare cũ̶ũ̶ dícu̶ tiimasĩ́rere tiiẽ́ñorãrẽ cṹũrigu̶ niiwĩ. Cṹ̶ã docare diarecu̶tirare netõnérãrẽ, tiiápurare, dutiráre, ãpẽrãyére wedeserare cṹũrigu̶ niiwĩ. 29 Niipetira Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserira niiriya. Niipetira Cõãmacũ̶ wededutirere wederá niiriya. Niipetira Cõãmacũ̶ye quetire buerá niiriya. Niipetira Cõãmacũ̶ dícu̶ tiimasĩ́rere tiiẽ́ñomasĩriya. 30 Niipetira diarecu̶tirare netõnémasĩriya. Niipetira ãpẽrãyére wedesemasĩriya. Niipetira cṹ̶ã wedesere “biiro jĩĩdu̶garo tiia” jĩĩ wedemasĩriya. 31 Teero tiirá, Espíritu Santo nemorṍ ãñurõ tiimasĩ́re ticorére booyá. Mecũ̶tígãrẽ yu̶u̶ mú̶ãrẽ nemorṍ ãñurére wedegu̶da.

1 Corintios 13

1 Marĩ ãpẽrãyére wedesemasĩpacara, ángeleayere wedesemasĩpacara, cãmerĩ́ maĩhẽ́rĩ, marĩ wedesere wapamanícu. Yucu̶tuti páara o cõmequiriré páacarerabiro marĩ wedesere bu̶su̶cu. 2 Cõãmacũ̶ marĩrẽ wededutirere wedemasĩpacara, cãmerĩ́ maĩhẽ́rã, bú̶ri niirã́ pu̶tu̶áa. Marĩ niipetire basocá masĩña manirére masĩpacara, niipetire Cõãmacũ̶yere tu̶omasĩ́rã niipacara, cãmerĩ́ maĩhẽ́rã, bú̶ri niirã́ pu̶tu̶áa. Marĩ bayiró padeorémena ũ̶tãgũ̶rẽ́ aperopú̶ wáadutimasĩpacara, cãmerĩ́ maĩhẽ́rã, bú̶ri niirã́ pu̶tu̶áa. 3 Marĩ cu̶oré niipetirere bóaneõrãrẽ ticobocu. Marĩ cṹ̶ãrẽ maĩrípacara ticora, Cõãmacũ̶ marĩrẽ “ãñurõ tiiwú̶” jĩĩriqui. Marĩ Cõãmacũ̶yere tiirí, cũ̶ũ̶rẽ padeohéra marĩrẽ sóedutibocua. Cũ̶ũ̶yere tiipacára, cãmerĩ́ maĩhẽ́rĩ, Cõãmacũ̶ marĩrẽ “ãñurõ tiiwú̶” jĩĩriqui. 4 Marĩ cãmerĩ́ maĩrã́, biiro tiia: Ãpẽrã́ marĩrẽ merẽã tiirí, cṹ̶ã tiirére nu̶cãjã́ã. Niipetirare ãñurõ tiia. Ãpẽrãrẽ́ ĩñatutiria. “Biiro biigú̶no niiã yu̶u̶ja”, jĩĩ wãcũria. “Ũ̶sã ãpẽrã́ nemorṍ niinetõnu̶cãrã niiã”, jĩĩ wãcũria. 5 Ãpẽrãrẽ́ padeorémena wedesea. Marĩye niiãdare dícu̶re wãcũria. Máata cúaria. Ãpẽrãrẽ́ yoari cúaĩñaria. 6 Ãpẽrã́ ñañaré tiirí ĩñarã, u̶seniria. Cṹ̶ã diamacṹ̶ maquẽpere tiirí, u̶seniapua. 7 Marĩ maĩrã́rẽ cṹ̶ã ñañaré tiirí, maĩdúria. “Too síro cṹ̶ãcã ãñurépere tiimasĩ́ãdacua”, jĩĩ wãcũã. Wãcũtutuarucujãã. Cṹ̶ã ãñurére tiirí yuea. 8 Marĩ cãmerĩ́ maĩré petirícu. Cõãmacũ̶ wededutirere wederé petiádacu. Ãpẽrãyére máata wedesemasĩre petiádacu. Cõãmacũ̶yere tu̶omasĩ́remena wedemasĩre petiádacu. 9 Marĩ niipetirere Cõãmacũ̶yere tu̶omasĩ́petiria. Cõãmacũ̶ wededutirere wedepacara, wedepetiria. 10 Jesús pu̶tu̶aatiri, masĩpetijããdacu; “teeré tu̶omasĩ́riga” jĩĩnemoricu sáa. 11 Yu̶u̶ wĩmagũ̶ niigũ̶, wĩmagũ̶biro wãcũ, wedesewu̶. Bu̶cu̶ wáagu̶, wĩmagũ̶ niigũ̶ tiiríguere duujã́wũ̶. 12 Teerora sũcã atitóre marĩ ãñurõ tu̶omasĩ́ria. Ẽñorṍ bu̶cu̶ropu̶ marĩ ĩñarébiro niiã; ãñurõ bauría. Too síropu̶ ãñurõ bauró ĩñaãdacu. Mecũ̶tígãrẽ marĩ péerogã masĩã. Too síropu̶ cũ̶ũ̶ marĩrẽ masĩrõbirora masĩpetijããdacu. 13 Teero tiiró, ate itiáwãme niirucujããdacu: Cõãmacũ̶rẽ padeoré, “cũ̶ũ̶ marĩrẽ ãñurõ tiigú̶daqui” jĩĩ u̶seniyuere, cãmerĩ́ maĩré niirucujããdacu. Itiáwãme watoare cãmerĩ́ maĩrépe u̶pu̶tí maquẽ niiã.

1 Corintios 14

1 Ãpẽrãrẽ́ maĩrucújãña. Cõãmacũ̶ Espíritu Santomena tiimasĩ́re ticorécãrẽ bayiró booyá. Cõãmacũ̶ wededutirere wedemasĩrere boonetṍnu̶cãña. 2 Ãpẽrãyére máata wedesemasĩgũ̶no Cõãmacũ̶ dícu̶re wedesequi. Basocáre wedeseriqui. Cũ̶ũ̶ wedeserere tu̶orícua. Espíritu Santo tutuaromena masĩña manirére wedesequi. 3 Cõãmacũ̶ wededutirere wedegú̶pe basocáre wedesequi. Cũ̶ũ̶ wederi tu̶oráre Cõãmacũ̶rẽ padeonemórĩ tiiquí. Cũ̶ũ̶rã́ wãcũtutuari, ãñurõ tu̶gueñarĩ tiiquí. 4 Ãpẽrãyére máata wedesemasĩgũ̶no cũ̶ũ̶ basiro Cõãmacũ̶rẽ padeonemógũ̶ tiiquí. Cõãmacũ̶ wededutirere wedegú̶pe Jesuré padeorí põna macãrãrẽ padeonemórĩ tiiquí. 5 Mú̶ã niipetira ãpẽrãyére máata wedesemasĩrĩ boomíga. Tee nemorṍ mú̶ã Cõãmacũ̶ wededutirere wederi bayiró boosã́miã. Cõãmacũ̶ wededutirere wederépe ãpẽrãyére máata wedesere nemorṍ wapacu̶tía. Sĩcũ̶ ãpẽrãyére máata wedeseari siro, cũ̶ũ̶ wedeseariguere ãpĩ wederi, ãñunicu. Teero wedegu̶, niipetira Jesuré padeorí põna macãrãrẽ padeonemórĩ tiiquí. 6 Teero tiigú̶, yáa wedera, yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ wáagu̶, ãpẽrãyére máata wedeseri, tee wedesere mú̶ãrẽ tiiápuricu. Cõãmacũ̶ yu̶u̶re wederére mú̶ãrẽ bueripereja, tiiápucu. Cõãmacũ̶yere yu̶u̶ ãñurõ tu̶omasĩ́rere mú̶ãrẽ wederi, tiiápucu. Cõãmacũ̶ yu̶u̶re wededutirere wederi, tiiápucu. Yu̶u̶ apeyeré buenemorĩ, tiiápucu. 7 Queorémena mú̶ãrẽ wedegu̶da: Tõõrṍriwu̶ noo booró putiã́majãrĩ, “¿ñeenó basaré niigari?” jĩĩmasĩña maniã. Bú̶apũ̶tẽrõcã noo booró bú̶apũ̶tẽãmajãrĩ, “¿ñeenó basaré niigari?” jĩĩmasĩña maniã. 8 Surara cãmerĩ́sĩãrã wáara, cornetare ãñurõ putihéri, cṹ̶ãyere quẽnorícua. 9 Mú̶ãcã teerora niicu. Mú̶ã tu̶omasĩ́hẽre wedeseri, “biiro jĩĩdu̶gara tiiíya” jĩĩmasĩña maniã. Teero wedeseãmajãre niicu. 10 Atibú̶recopu̶re pee merẽã dícu̶ wedesere niicu. Niipetire tee wedeserecõrõ tu̶omasĩ́noã. 11 Yu̶u̶ ãpẽrã́ wedeserere tu̶ohégu̶, aperó macũ̶biro niiã. Yu̶u̶ wedeseri tu̶ohégu̶, cũ̶ũ̶cã aperó macũ̶biro niiqui. 12 Mú̶ãcã ãpẽrãyére tu̶orícu. Teero tiirá, mú̶ã Espíritu Santo tutuaromena tiimasĩ́re ticorére boorá, Jesuré padeorí põna macãrãrẽ ãñurõ padeonemórĩ tiimasĩ́repere boonetṍnu̶cãña. 13 Teero tiigú̶, ãpẽrãyére máata wedesemasĩgũ̶no Cõãmacũ̶rẽ biiro sãĩrṍ booa: “Yu̶u̶ wedesere ‘biiro jĩĩdu̶garo tiia’ jĩĩ wedemasĩrere ticoya” jĩĩ sãĩã́rõ. 14 Yu̶u̶ ãpẽrãyére máata wedeseremena súubusegu̶, yeeripũnamena súubusea. Yu̶u̶ wãcũrémenape “biiro jĩĩgũ̶ tiia” jĩĩmasĩricu. 15 Too docare ¿deero tiigú̶dari yu̶u̶? Biirope tiigú̶da: Yu̶u̶ súubusegu̶, yeeripũnamena súubusegu̶da; teerora yu̶u̶ wãcũrémenacãrẽ súubusegu̶da. Yu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ basapeogu̶, yeeripũnamena basagu̶da; teerora yu̶u̶ wãcũrémenacãrẽ basagu̶da. 16 Mu̶u̶ yeeripũnamena dícu̶ Cõãmacũ̶rẽ “ãñunetõjõãgũ̶ niiĩ” jĩĩrĩ, ãpĩ mu̶u̶ wedeserere tu̶oríqui. Tu̶oríjĩgũ̶, “teerora niiã” jĩĩapumasĩriqui. 17 Mu̶u̶ teero u̶senire ticori, ãñuniã, ãñurõpeja. Cũ̶ũ̶pere Cõãmacũ̶rẽ padeonemórĩ tiirícu. 18 Ãpẽrãyére máata wedeserere yu̶u̶rá mú̶ã niipetira nemorṍ wedesea. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoa. 19 Teero jĩĩpacu̶, Jesuré padeorá neãrṍpu̶ yoari ãpẽrãyére máata wedesegu̶, bú̶ri peti wedesecu. Too niirã́ tu̶orícua. Basocáre buedu̶gagu̶, cṹ̶ã tu̶orémena wederipereja, péerogã wedepacari, nemorṍ ãñuniã. 20 Yáa wedera, wĩmarãbiro wãcũrijãña. Mú̶ã wĩmarã ñañaré wãcũhẽrãbiro wãcũpacara, apeyepére bu̶toábiro wãcũña. 21 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ateré jóanoã: “Marĩ Õpũ̶ Cõãmacũ̶ biiro jĩĩĩ: ‘Yu̶u̶ atiditá macãrãrẽ ãpẽrãyémena wedesegu̶da. Teeménacãrẽ nemorṍrã padeoríadacua’, jĩĩyigu̶”, jĩĩ jóanoã. 22 Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ ãpẽrãrẽ́ ãpẽrãyére máata wedeseri tiiquí, Jesuré padeohéra “Cõãmacũ̶ cṹ̶ãmena niiqui” jĩĩãrõ jĩĩgũ̶. Jesuré padeorápe teeré masĩtoacua. Cõãmacũ̶ ãpẽrãrẽ́ cũ̶ũ̶ wededutirere wederi tiiquí, Jesuré padeorá “Cõãmacũ̶ marĩrẽ wedesequi” jĩĩãrõ jĩĩgũ̶. Jesuré padeohérape teeré tu̶omasĩ́ricua. 23 Mú̶ã niipetira neãrṍpu̶ neãrã, niipetira ãpẽrãyére máata wedeseri, Jesuyé maquẽrẽ masĩhẽrã o Jesuré padeohéra sããjeabocua. Mú̶ã wedeserere tu̶orá, “mecũ̶rã́ tiiíya” jĩĩbocua. 24 Mú̶ã niipetira Cõãmacũ̶ wededutirere wederipereja, Jesuré padeohégu̶ o Jesuyé maquẽrẽ masĩhẽgũ̶ sããjeaboqui. Mú̶ã wederére tu̶ogú̶, “yu̶u̶ ñañagṹ̶ niiga” jĩĩ tu̶gueñaboqui. Mú̶ã niipetira wederi tu̶ogú̶, cũ̶ũ̶ tiiríguere wãcũboqui. 25 Cũ̶ũ̶ popeapu̶ ñañaré wãcũrére wãcũboqui. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶rẽ padeogú̶ cũ̶ũ̶ díamacũ̶pu̶ ñicãcoberimena jeacũmugũ̶daqui. “Cõãmacũ̶ diamacṹ̶rã mú̶ãmena niiqui”, jĩĩgũ̶daqui. 26 Yáa wedera, mú̶ãrẽ ateré wedea: Mú̶ã neãrã, mú̶ã sĩquẽrã Cõãmacũ̶rẽ basapeocu; ãpẽrã́ Cõãmacũ̶yere buecua; ãpẽrã́ Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ wederére mú̶ãrẽ buecua; ãpẽrã́ ãpẽrãyére máata wedesecua; cṹ̶ã wedeseariguere ãpẽrãpé wedecua. Teeména niipetira Jesuré padeorí põna macãrãrẽ cãmerĩ́ Cõãmacũ̶rẽ padeonemórĩ tiiáro. 27 Ãpẽrãyére máata wedeseri, pu̶arã́ o ĩtĩã́rã wedesearo. Sĩcũ̶ wedesesu̶gue, too síro ãpĩ wedesearo. Cṹ̶ã wedeseariguere ãpĩ wedearo. 28 “Biiro jĩĩdu̶garo tiia” jĩĩ wedegú̶ manirĩ́, wedeserijããrõ. Cṹ̶ã basiro wãcũrépu̶ Cõãmacũ̶rẽ wedesearo. 29 Cõãmacũ̶ wededutirere wederácã pu̶arã́ o ĩtĩã́rã wedearo. Ãpẽrã́ cṹ̶ã wederére besearo, “¿diamacṹ̶rã niiĩ?” jĩĩrã. 30 Sĩcũ̶ wedeseri, Cõãmacũ̶ ãpĩrẽ́ toopú̶ duigú̶re wededutiri, wedesesu̶guearigu̶ ditamaníãrõ. 31 Teero tiirá, niipetira Cõãmacũ̶ wededutirere wederá wedesemasĩcua. Sĩcũ̶ wedesesu̶gue, too síro ãpĩ, ãpĩ wedesewacua. Teero tiirí, niipetira too niirã́ masĩãdacua; niipetira wãcũbayiadacua. 32 Mú̶ã Cõãmacũ̶ wededutirere wederá “aterá basocáre mecũ̶tígã wederi, ãñutu niiã” jĩĩ wãcũsu̶gue, wedeya. Ãpẽrã́ wederitabe, wederijãña. 33 Cõãmacũ̶ diamacṹ̶ tiirí booquí; noo booró tiirére booríqui. Niipetira Jesuré padeoré põnarĩ macãrã neãrã, cṹ̶ã tiirére tiinu̶nú̶seya: 34 Mú̶ã neãrṍpu̶re numiã́ wedeserijããrõ. Cṹ̶ãrẽ wedesedutirijãña. Cṹ̶ã manu̶sũ̶mu̶ãrẽ ãñurõ yu̶u̶aro Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ dutirobirora. 35 Cṹ̶ã tu̶oríariguere masĩdu̶gara, wiipú̶ cṹ̶ã manu̶sũ̶mu̶ãrẽ sãĩñáãrõ. Mú̶ã neãrṍpu̶ numiã́ wedeseri, ñañaniã. 36 Mú̶ã niipetira ateré masĩcu: Cõãmacũ̶ye queti mú̶ãmena nu̶cãríriro niiwũ̶. Mú̶ã dícu̶ teeré padeorá niiria. 37 Sĩcũ̶ mú̶ã menamacũ̶ “yu̶u̶ Cõãmacũ̶ wededutirere wedegú̶ niiã; Espíritu Santo wãcũré ticorémena wedea” jĩĩboqui. Teeré jĩĩgṹ̶no yu̶u̶ jóariguere tu̶oári siro, biiro jĩĩgũ̶daqui: “Marĩ Õpũ̶ dutiré ticoré niiã”, jĩĩ masĩgũ̶daqui. 38 Yu̶u̶ jóariguere “teerora niiã” jĩĩ padeohégu̶norẽ padeoríjãña mú̶ãcã. 39 Yáa wedera, Cõãmacũ̶ wededutirere wedemasĩrere booyá. Mú̶ã menamacãrã ãpẽrãyére máata wedeseri, “wedesera mee tiiyá” jĩĩrijãña. 40 Niipetire mú̶ã tiirére quioníremena tiiyá. Teeré ãñurõ tiiyá; noo booró tiiríjãña.

1 Corintios 15

1 Yáa wedera, yu̶u̶ mú̶ãrẽ too su̶gueropu̶ bueriguere Jesús basocáre netõnére quetire mecũ̶tígãrẽ wãcũrĩ boogá. Mú̶ã teeré tu̶orá, padeowú̶. Atitócãrẽ padeóa. 2 Cõãmacũ̶ tee quetimenarã mú̶ãrẽ padeorí tiigú̶ tiii. Mú̶ãrẽ yu̶u̶ wederigue quetire padeó, wãcũnu̶nu̶seri, netõnégũ̶daqui. Diamacṹ̶ padeohéri, netõnériqui. 3 Yu̶u̶re bueriguere mú̶ãrẽ wedewu̶. Tee buerigue u̶pu̶tí maquẽ niiã. Biiro niiã: Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ jĩĩrõbirora Cristo marĩ ñañaré tiiré wapa marĩrẽ diabosarigu̶ niiwĩ. 4 Cũ̶ũ̶ diaari siro, ũ̶tãtutipu̶ cṹũrira niiwã. Itiábu̶reco siro Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ jĩĩrõbirora masãrigu̶ niiwĩ. 5 Teero wáari siro, Pedrore bauásu̶gueyigu̶. Too síro ãpẽrã́ cũ̶ũ̶ beserirare bauáyigu̶. 6 Too síro sĩcãrõména pau̶ quinientos nemorṍ cũ̶ũ̶rẽ padeoráre bauáyigu̶. Pau̶ cũ̶ũ̶rẽ ĩñarira caticua ména; ãpẽrã́ diajõãtoayira. 7 Too síro Santiagore bauáyigu̶. Too síro niipetira cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserirare bauáyigu̶. 8 Niipetirare bauári siropu̶, yu̶u̶re bauáwi. Cṹ̶ã siro macũ̶ bu̶cu̶ápetiririgu̶biro yu̶u̶ niipacari, yu̶u̶cãrẽ bauáwi. 9 Yu̶u̶ niipetira Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserira du̶aró wapacu̶tía. Too su̶gueropu̶ yu̶u̶ Jesuré padeoré põnarĩ macãrãrẽ ñañarõ tiirucúmiwũ̶. Yu̶u̶ ñañagṹ̶ niipacari, Jesús yu̶u̶re bauáwi. Yu̶u̶re bauáriatã, yu̶u̶ cũ̶ũ̶ beserigu̶ niiribocu. 10 Cõãmacũ̶ yu̶u̶re ãñuré ticorémena atitóre merẽã niiã. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ yu̶u̶re “bú̶ri peti cũ̶ũ̶rẽ ãñuré ticowu̶” jĩĩriqui. Yu̶u̶ cṹ̶ã niipetira nemorṍ padea. Yu̶u̶ basiro teero tiiría; Cõãmacũ̶ yu̶u̶re ãñuré ticogú̶ yu̶u̶mena niigũ̶, yu̶u̶re tiiápuqui. 11 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ wederé, ãpẽrã́ Jesús beserira mú̶ãrẽ wederé sĩcãrĩbíro niiã; sicaquetira wedenoã. Teeréna mú̶ã padeowú̶. 12 Cristo dia masãrigue quetire buenoã. Teeré buepacari, ¿deero tiirá mú̶ã sĩquẽrã “diarira masãriya” jĩĩgari? 13 Diarira masãriatã, Cristocã masãribojĩyi. 14 Cũ̶ũ̶ masãriatã, ũ̶sã bueré wapamaníbojĩyu. Mú̶ã padeorécã wapamaníbojĩyu. 15 “Cõãmacũ̶ Cristore masõyigu̶” jĩĩré quetire wedewu̶. Tee queti diamacṹ̶ niiriatã, ũ̶sã Cõãmacũ̶yere jĩĩditora niibocu. Diamacṹ̶rã diarira masãriatã, Cõãmacũ̶ Cristore masõribojĩyi. 16 Diarira masãriatã, Cristocã masãribojĩyi. 17 Cũ̶ũ̶ masãriatã, mú̶ã padeoré wapamaníbocu. Mú̶ã too su̶guero ñañaré tiiríguere teerora acabónoña maniré niijãbocu. 18 Teero niiãtã, Cristore padeorá diarira pecamepu̶ wáabojĩya. 19 Marĩ atibú̶recopu̶ dícu̶re Cristore padeorí, cũ̶ũ̶mena catiré petihére maniã́tã, marĩ ãpẽrã́ nemorṍ bóaneõrã peti niibocu. Bú̶ri peti padeobócu. 20 Ate diamacṹ̶ niiã: Cristo diarigu̶pu̶ niipacu̶, masãrigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ ãpẽrã́ niipetira diarira watoapu̶re masãsu̶guerigu̶ niiwĩ. 21 Biiro niiã: Sĩcũ̶ basocú̶mena basocá diaré nu̶cãyíro. Teerora sũcã sĩcũ̶ basocú̶mena basocá masãrécã nu̶cãyíro. 22 Marĩ niipetira Adán põna niiré wapa diaadacu. Teerora sũcã niipetira Cristomena niirã́cã catirucujããdacu. 23 Cõãmacũ̶ marĩrẽ masãdutiri, masããdacu. Cristo masãsu̶guetoarigu̶ niiwĩ. Too síro cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatiri, marĩ cũ̶ũ̶mena niirã́ masããdacu. 24 Teero wáari, atibú̶reco petijṍããdacu. Teebu̶recori jeari, Cristo atibú̶recopu̶ niirã́rẽ, ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́rẽ, cṹ̶ã õpãrãrẽ́ cõãpetijãgũ̶daqui. Cũ̶ũ̶ teero tiiári siro, cũ̶ũ̶ Pacu̶re cũ̶ũ̶ niipetira Õpũ̶ niirére wiyagú̶daqui. 25 Cristo tee Õpũ̶ niirére cu̶ogú̶daqui, tée Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ ĩñatutirare cũ̶ũ̶ dutiriguere ãñurõ yu̶u̶ri tiirípu̶. 26 Cũ̶ũ̶ niipetira cũ̶ũ̶rẽ ĩñatutirare cõãpetiari siropu̶, diarécãrẽ petirí tiigú̶daqui. 27 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ jĩĩrõbirora niipetirere, niipetirare Cristo docapu̶ pu̶tu̶ári tiiyígu̶. Teero jĩĩrõ, “Cõãmacũ̶ Cristo docapu̶ niiĩ” jĩĩrõ mee tiia. Cõãmacũ̶rã niipetirere, niipetirare Cristo docapu̶ pu̶tu̶ári tiiyígu̶. 28 Cũ̶ũ̶ teero tiiári siro, cũ̶ũ̶ macũ̶ basiro cũ̶ũ̶ Pacu̶ doca pu̶tu̶águ̶daqui. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ niipetire, niipetira Õpũ̶ niigũ̶daqui. 29 Apeyeré ãpẽrã́ biiro tiicúa: Pu̶arĩ́ wãmeõtiduticua. Cṹ̶ã biiro jĩĩ wãcũpaticua: “Yu̶u̶ menamacũ̶ diaadari su̶guero wãmeõtidutiriwi”, jĩĩcua. Teero tiirá, sĩcãrĩ cṹ̶ã basiro wãmeõtiduticua; too síro sĩcũ̶ diarigu̶ye niiboariguere wãmeõtiduticua. ¿Deero tiirá cṹ̶ã teero tiigári? Cṹ̶ã “diarira masãriya” jĩĩ wãcũpacara, cṹ̶ã diariraye niiboariguere wãmeõtidutire wapamaníã. 30 Apeyeré, ũ̶sã “diarira masããdacua” jĩĩ bueré wapa ãpẽrã́ ũ̶sãrẽ ñañarõ tiidu̶gárucujãya. Teero quioré watoapu̶ niipacara, teeré buerucujãã. 31 Bú̶recoricõrõ basocá yu̶u̶re sĩãdu̶gácua. Tee diamacṹ̶rã niiã. Atecã́ teerora diamacṹ̶ niiã: Yu̶u̶ mú̶ã marĩ Õpũ̶ Jesucristore padeoré wapa u̶seniã. 32 Éfeso macãrã yu̶u̶re wáicu̶ra cúarabiro ñañarõ tiiwá. Diarira masãriatã, bú̶ri peti cṹ̶ã tiiríguere ñañarõ netõbójĩyu. “Diarira masãricua” jĩĩré diamacṹ̶ niiãtã, marĩcã ãpẽrã́ wedeserucurobiro wedesebocu. Biiro jĩĩbocu: “Jãmu̶ yaara; jãmu̶ sĩnirã́; marĩ ñamigã diajõãbocu”, jĩĩbocu. 33 Ãpẽrã́ mú̶ãrẽ merẽã padeodutíri, padeoríjãña. Ate basocá wedesere diamacṹ̶rã niiã: “Ñañarã́mena bapacu̶tiri, mú̶ã ãñurõ tiirécu̶tirere ñañoã́dacu”. 34 Teero tiirá, mú̶ã too su̶guero wãcũrirobiro diamacṹ̶ ãñurõ wãcũña sũcã. Teero biiri ñañarére tiiríjãña. Sĩquẽrã mú̶ãmena niirã́ Cõãmacũ̶rẽ masĩriya. Mú̶ãrẽ bobodutígu̶, teero jĩĩã. 35 Apetó tiigú̶, sĩcũ̶ sãĩñáboqui: “Diarira ¿deero tii masãbogari? Cṹ̶ã masãre õpũ̶ũ̶rĩ ¿deero bauré õpũ̶ũ̶rĩ cu̶oádari?” 36 Teero sãĩñágũ̶ tu̶omasĩ́riqui. Marĩ oterípe oteri, wiiádari su̶guero, bóacu. 37 Marĩ otera, wiiárigueyucu̶re oteria; opaperi dícu̶re otea. Trigoperi o apeyenóperire otea. 38 Too síro Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ tu̶saróbiro wiirí tiiquí. Deero bauré du̶ca niirigue teenórã wiirí tiiquí sũcã. 39 Niipetire õpũ̶ũ̶rĩ sĩcãrĩbíro niiricu. Basocáye õpũ̶ũ̶rĩ, wáicu̶raye õpũ̶ũ̶rĩ, minipõnáye õpũ̶ũ̶rĩ, waiye õpũ̶ũ̶rĩ merẽã dícu̶ niicu. 40 Teerora sũcã ũ̶mu̶ã́se maquẽ õpũ̶ũ̶rĩ, atiyepá maquẽ õpũ̶ũ̶rĩ niiã. Ũ̶mu̶ã́se maquẽ õpũ̶ũ̶rĩ merẽã peti ãñuré niiã. Atiyepá maquẽ õpũ̶ũ̶rĩcã ãñuré niiã. 41 Muĩpũ bú̶reco macũ̶ ãñuré asiyáqui. Ñami macũ̶ merẽã ãñuré bóequi. Ñocõã́cã merẽã ãñuré bóecua. Ñocõã́ sĩcãrĩbíro bóericua. 42 Teerora wáacu diarira masãrécã. Diarigu̶re yaarí, cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶ bóaadacu. Too síro apeõpṹ̶ũ̶ masããdacu. Tiiõpũ̶ũ̶ diaricu sáa. 43 Marĩ bú̶ri niiré õpũ̶ũ̶rĩrẽ yaajã́ã. Ãñuré õpũ̶ũ̶rĩpe masããdacu. Marĩ tutuhere õpũ̶ũ̶rĩrẽ yaajã́ã. Tutuare õpũ̶ũ̶rĩpe masããdacu. 44 Marĩ atibú̶reco maquẽ õpũ̶ũ̶rĩrẽ yaajã́ã. Ũ̶mu̶ã́se maquẽ õpũ̶ũ̶rĩ tiiróbiro baurépe masããdacu. Atibú̶reco maquẽ õpũ̶ũ̶rĩ cu̶orá, ũ̶mu̶ã́se maquẽ õpũ̶ũ̶rĩ cu̶oádacu. 45 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jóanoã: “Cõãmacũ̶ basocú̶ niisu̶guerigu̶ Adánrẽ catirére ticoyigu̶”, jĩĩ jóanoã. Cristope ũ̶mu̶ã́se macũ̶ niijĩgũ̶, catiré petihére ticoqui. 46 Cõãmacũ̶ marĩrẽ ũ̶mu̶ã́se maquẽ õpũ̶ũ̶rĩrẽ ticosu̶gueririgu̶ niiwĩ. Atibú̶reco maquẽ õpũ̶ũ̶rĩpere ticosu̶guerigu̶ niiwĩ. Too síro ũ̶mu̶ã́se maquẽ õpũ̶ũ̶rĩrẽ ticogu̶daqui. 47 Basocú̶ niisu̶guerigu̶ atibú̶reco macũ̶ ditamena weenorigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ siro macũ̶pe ũ̶mu̶ã́se macũ̶ niiĩ. 48 Atibú̶reco macãrã ditamena tiinórigu̶biro õpũ̶ũ̶cu̶tiya. Ũ̶mu̶ã́sepu̶ wáaadarape too macũ̶biro õpũ̶ũ̶cu̶tiadacua. 49 Marĩ ditamena weenorigu̶biro baua. Teerora sũcã too síropu̶ ũ̶mu̶ã́se macũ̶biro bauádacu. 50 Yáa wedera, ateré mú̶ãrẽ wededu̶gaga: Marĩ ate õpũ̶ũ̶rĩmena Cõãmacũ̶ Õpũ̶ niirṍpu̶ wáamasĩña maniã. Toopú̶ niiré niirucujããdare niicu. Teero tiirá, bóaadarere toopú̶ cu̶omasĩ́ña maniã. 51 Apeyecã́rẽ, too su̶guero macãrãpu̶ masĩña maniríguere wedegu̶da: Niipetira diaricua. Wãcũña manirṍ, bibitarobiro, ángele cornetare putitúri, marĩ wasojṍããdacu. Tiiwú̶ bu̶su̶ri, diarira masããdacua; cṹ̶ã masãrã, dianemoricua sáa. Teerora marĩcã wasoádacu. 53 Cõãmacũ̶ marĩye õpũ̶ũ̶rĩ diaadare õpũ̶ũ̶rĩrẽ wasogú̶daqui, niirucujããdare õpũ̶ũ̶rĩpe cu̶oáro jĩĩgũ̶. 54 Marĩ diaadare õpũ̶ũ̶rĩrẽ niirucujããdare õpũ̶ũ̶rĩpe wasorí, cũ̶ũ̶ye queti jóaripũ jĩĩrõbirora wáaadacu. Biiro jóanoã: “Marĩrẽ diari tiiré petiádacu”. 55 “Diarére cuinemoricu; marĩ dianemoricu. Boorituanemoricu; marĩ catirucujããdacu”. 56 Basocá ñañaré tiirá, diarére cui niicua. Moisére dutiré cṹũrigue jĩĩrõbirora ñañaré tiirá diaadacua. 57 Teero niipacari, marĩ Õpũ̶ Jesucristo tiirémena marĩ dianemoricu sáa. Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoada. 58 Teero tiirá, yáa wedera, padeorucújãña. Marĩ Õpũ̶yere jõõpemena nemorṍ padenemoña. Mú̶ã ateré masĩã: Cũ̶ũ̶yere padera, bú̶ri peti padeãmajãrã mee tiia.

1 Corintios 16

1 Niyeru néõre maquẽrẽ wedegu̶da. Mú̶ã ãpẽrã́ Jesuré padeoráre ticocoadara niyeru néõrã, yu̶u̶ Galacia macãrãrẽ dutirirobirora tiiyá. Biiro jĩĩwũ̶: 2 “Semanarĩcõrõ yeerisãri bu̶reco niirĩ, mú̶ãcõrõ mú̶ã wapatáro jeatuaro péero merẽã ĩñanoña”. Mú̶ã teero tiiyúera, yu̶u̶ jearipu̶, néõdu̶gara tiirícu. 3 Yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ jeagu̶, mú̶ã niyeru néõriguere mú̶ã beseriramena Jerusalénpu̶ ticocogu̶da. Sicapũ yu̶u̶ jóaripũrẽ cṹ̶ãmena ticocogu̶da: “Atipṹ néewara Corinto macãrã beserira niiĩya”, jĩĩgũ̶da. 4 Yu̶u̶re “wáaro booa” jĩĩãtã, cṹ̶ã yu̶u̶mena wáaadacua. 5 Macedonia ditapu̶ wáasu̶gueadacu. Too netõwágu̶, mú̶ã pu̶to jeagu̶da. 6 Mú̶ãmena yoasãñurĩ niibocu. Apetó tiigú̶, niipetiro púuriro niirĩ, niidiojãbocu. Teero tiirá, mú̶ã yu̶u̶ aperó wáadu̶gari, yu̶u̶re tiiápuadacu. 7 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ bú̶ri peti ĩñanetõwadu̶gariga. Teero tiigú̶, marĩ Õpũ̶ boorí, yoari mú̶ãmena niigũ̶dacu. 8 Ãno Éfesopu̶ niigũ̶dacu ména, tée Pentecostés bosebu̶reco jearipu̶. 9 Ãnorẽ́ pee paderé niiã. Pau̶ niiĩya marĩ Õpũ̶yere tu̶odu̶gára. Teerora teeré cãmotáracã pau̶ niiĩya. 10 Timoteo mú̶ã pu̶topu̶ jeari, cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ bocaya. Mú̶ã teero tiirí, cũ̶ũ̶ wãcũpatiro manirṍ, bóaneõrõ manirṍ niigũ̶daqui. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶ tiiróbiro marĩ Õpũ̶yere padei. 11 Teero tiirá, mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ teero ĩñarijãña. Cũ̶ũ̶ ãnopú̶ atiadare maquẽrẽ tiiápuya. Teero tiirí, cũ̶ũ̶ u̶seniremena yu̶u̶ pu̶topu̶ atigu̶daqui. Yu̶u̶ ãpẽrã́ Jesuré padeorámena cũ̶ũ̶rẽ yuegu̶ tiia. 12 Apoloye maquẽrẽ wedegu̶da: Yu̶u̶ Apolore bayiró peti mú̶ã pu̶topu̶ ĩñagũ̶ wáadutimiwũ̶ marĩya wederamena. Cũ̶ũ̶ mecũ̶tígãrẽ wáadu̶garii. Cũ̶ũ̶rẽ basiori, wáagu̶daqui. 13 Mú̶ã ãñurõ tu̶omasĩ́, niiña. Padeodúrijãña. Cuiro manirṍ niiña. Cõãmacũ̶ tutuaremena niiña. 14 Niipetire apeyenórẽ tiirá, ãpẽrãrẽ́ maĩrémena tiiyá. 15 Yáa wedera, mú̶ã Estéfanaya wii macãrãye quetire masĩã: Cṹ̶ã Acaya ditapu̶re ãpẽrã́ su̶guero Jesuré padeosu̶guérira niiĩya. Teero biiri cṹ̶ã Jesuré padeoráre bayiró tiiápura niiĩya. 16 Teero tiirá, cṹ̶ã tiiróbiro niirã́ mú̶ãrẽ dutiri, yu̶u̶ya. Teero biiri niipetira Jesuyére bayiró paderá mú̶ãrẽ dutiricãrẽ, yu̶u̶ya. 17 Estéfanas, Fortunato, Acaico ãnopú̶ jearémena bayiró u̶seniã. Cṹ̶ã mú̶ã yu̶u̶re tiiápuboriguere tiiápuya. 18 Yu̶u̶re wãcũtutuari tiiwá. Mú̶ãcãrẽ teerora tiijĩ́ya. Teero tiiránorẽ “ãñurõ tiirá tiiíya” jĩĩrõ booa. 19 Asia dita macãrã Jesuré padeoré põnarĩ macãrã mú̶ãrẽ ãñudutiya. Aquila, Priscila, teero biiri Jesuré padeorá cṹ̶ãya wiipu̶ neãrã́ mú̶ãrẽ bayiró ãñudutiya. 20 Niipetira Jesuré padeorá mú̶ãrẽ ãñudutiya. Mú̶ã basiro cãmerĩ́ maĩrémena ãñudutiya. 21 Yu̶u̶ Pablo ate niituredarire mú̶ãrẽ ãñudutire ticogu̶, yu̶u̶ basirora jóaa. 22 Marĩ Õpũ̶ Jesucristore maĩhẽ́gũ̶norẽ ñañarõ wáaaro. “Ũ̶sã Õpũ̶, pu̶tu̶aatiya”. 23 Jesucristo marĩ Õpũ̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro. 24 Mú̶ã niipetira Jesucristomena niirã́rẽ bayiró maĩã. Teerora niirucujããrõ. Nocõrõrã jóaa.

2 Corintios 1

1 Yu̶u̶ Pablo, Timoteo marĩya wedegu̶mena mú̶ãrẽ ãñudutia. Yu̶u̶ Cõãmacũ̶ booró Jesucristoyere wededutigu̶ beserigu̶ niiã. Yu̶u̶ atipũrẽ́ mú̶ãrẽ Cõãmacũ̶rẽ padeorí põna macãrã Corintopu̶ niirã́rẽ jóaa. Teero biiri niipetira Jesuré padeorá Acaya ditapu̶ niirã́cãrẽ jóaa. 2 Mú̶ãrẽ Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶, Jesucristo marĩ Õpũ̶ ãñuré ticoaro; ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. 3 Cõãmacũ̶ Jesucristo marĩ Õpũ̶ Pacu̶re u̶senire ticoada. Cũ̶ũ̶rã́ marĩrẽ bóaneõ ĩñaĩ. Marĩrẽ wãcũtutuari tiirucúi. 4 Ũ̶sã ñañarõ netõrécõrõ ũ̶sãrẽ wãcũtutuari tiii. Teero tiirá, ũ̶sãcã ãpẽrã́ ñañarõ netõrã́rẽ wãcũtutuari tiimasĩ́ã. Ũ̶sãrẽ Cõãmacũ̶ wãcũtutuari tiirírobirora cṹ̶ãrẽ wãcũtutuari tiimasĩ́ã. 5 Cristo ñañarõ netõrírobiro ũ̶sãcãrẽ bayiró ñañarõ netõré jeaa. Teerora sũcã ũ̶sã Cristomena niirĩcãrẽ, ũ̶sãrẽ pee wãcũtutuare jeaa. 6 Ũ̶sã mú̶ãrẽ wãcũtutuari boorá, mú̶ãrẽ netõrĩ́ boosã́rã, teero ñañarõ netõpacára, nu̶cãjã́ã. Cõãmacũ̶ ũ̶sãrẽ wãcũtutuare ticori, ũ̶sãcã mú̶ãrẽ wãcũtutuari tiiádacu. Mú̶ã wãcũtutuara, mú̶ã ũ̶sã tiiróbirora ñañarõ netõrã́, tutuaromena nu̶cãjã́ãdacu. 7 Mú̶ã ũ̶sã tiiróbiro ñañarõ netõrĩ́, Cõãmacũ̶ mú̶ãcãrẽ wãcũtutuari tiigú̶daqui. Teero tiirá, “padeodúbocua” jĩĩrṍ manirṍ mú̶ãrẽ bayiró wãcũria. 8 Yáa wedera, ũ̶sãrẽ Asia ditapu̶ wáariguere mú̶ãrẽ masĩrĩ boogá. Ũ̶sã toopú̶re bayiró peti ñañarõ netõwṹ̶. “Sĩcãrĩbíricu; diajõããdacu”, jĩĩmiwũ̶. 9 “Ũ̶sãrẽ sĩãã́dacua”, jĩĩ wãcũmiwũ̶. Teero wãcũrã, ũ̶sã basiro dee tii masĩriwu̶. Teero tiirá, Cõãmacũ̶ diarirare masõgṹ̶pere tiiápurere sãĩwṹ̶. 10 “Ũ̶sãrẽ sĩãã́dara tiiíya”, jĩĩrĩ, Cõãmacũ̶ netõnéwĩ. Atitóre netõnérucujãĩ. “Too síropu̶cãrẽ ũ̶sãrẽ ñañarõ cṹ̶ã tiidu̶gári, netõnégũ̶daqui”, jĩĩ padeóa. 11 Cõãmacũ̶rẽ mú̶ã ũ̶sãrẽ sãĩbosári, teero tiigú̶daqui. Pau̶ ũ̶sãrẽ sãĩbosári, Cõãmacũ̶ ãñurõ ũ̶sãrẽ tiiápugu̶daqui. Cũ̶ũ̶ teero tiirí ĩñarã, pau̶ u̶senire ticoadacua. 12 Ũ̶sã ateré wãcũrã, bayiró u̶seniã: Atibú̶recopu̶re basocáre tiiditóro manirṍ ãñurõ tiirécu̶tira niirucuwu̶. Mú̶ã watoapu̶cãrẽ teerora tiiwú̶. Teero tiirá, ũ̶sã wapa cu̶ohéra, ãñurõ tu̶gueñaã. Ũ̶sã basiro ũ̶sã masĩrémena teeré tiimasĩ́ria; Cõãmacũ̶ ũ̶sãrẽ ãñurõ tiirémenape teeré tiimasĩ́ã. 13 Mú̶ãrẽ ũ̶sã merẽã jóaria; tu̶omasĩ́reno dícu̶re jóarucua. Mú̶ã péerogã tu̶omasĩ́rõbirora niipetirere ãñurõ tu̶omasĩ́petiri boogá. Teero tiirá, marĩ Õpũ̶ Jesús pu̶tu̶aatiri bu̶reco jeari, mú̶ã ũ̶sãmena u̶seniãdacu; ũ̶sãcã mú̶ãmena u̶seniãdacu. 15 “Teero wáaadacu” jĩĩ wãcũgũ̶, mú̶ãrẽ ĩñagũ̶ wáasu̶guedu̶gamiwũ̶. Mú̶ãrẽ u̶senirĩ tiidu̶gágu̶, pu̶arĩ́ mú̶ã pu̶topu̶ wáadu̶gamiwũ̶. 16 Macedonia ditapu̶ wáagu̶, mú̶ãrẽ ĩñanetõwadu̶gamiwũ̶. Toopú̶ jearigu̶, coepu̶tú̶aatigu̶, mú̶ãrẽ ĩñacãmepu̶tu̶aatidu̶gamiwũ̶. Too yu̶u̶ jeari, mú̶ã yu̶u̶ Judeapu̶ wáaadare maquẽrẽ tiiápubojĩyu. 17 Yu̶u̶ toopú̶ wáaheri ĩñarã, “¿ãñurõ wãcũripacu̶, ‘wáagu̶da’ jĩĩ wedeseyiri?” ¿jĩĩgari mú̶ã? Mú̶ã yu̶u̶re “atibú̶reco macãrãbirora ‘wáagu̶da’ jĩĩrigu̶ niipacu̶, ‘wáaria’ jĩĩgṹ̶no niiqui” ¿jĩĩgari? 18 Niiria. Yu̶u̶ Cõãmacũ̶ diamacṹ̶ maquẽrẽ wedegú̶ wãmemena mú̶ãrẽ jĩĩã: Ũ̶sã mú̶ãrẽ wederére wasoría. 19 Jesucristo Cõãmacũ̶ macũ̶ wasoríqui. Yu̶u̶, Silvano, Timoteocãmena mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶ye quetire wedetoawu̶. Cũ̶ũ̶ “tiigú̶da” jĩĩpacu̶, “tiirícu” jĩĩriyigu̶. Cũ̶ũ̶ jĩĩré diamacṹ̶ maquẽ niiã. 20 Niipetire Cõãmacũ̶ “ãñurõ tiigú̶da” jĩĩrigue Jesucristo tiiríguemena yaponóĩ. Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticora, Jesucristo wãmemena “Cõãmacũ̶ teerora tiiáro” jĩĩã. 21 Cõãmacũ̶rã ũ̶sãrẽ, mú̶ãcãrẽ Cristore padeorucújãrĩ tiii. Cũ̶ũ̶rã́ marĩrẽ Cristomena niiãdarare beserigu̶ niiwĩ. 22 Marĩrẽ cũ̶ũ̶ põna wáari tiirígu̶ niiwĩ. “Cũ̶ũ̶ põna niiã” jĩĩrére masĩdutigu̶, Espíritu Santore marĩpu̶re ticodiocorigu̶ niiwĩ. Espíritu Santore marĩrẽ ticojĩgũ̶, nemorṍrã “ũ̶mu̶ã́sepu̶ marĩrẽ ãñurére ticogu̶daqui” jĩĩmasĩrĩ tiii. 23 “Yu̶u̶ Corintopu̶ wáagu̶da” jĩĩrigu̶ niipacu̶, wáariwu̶. “Yu̶u̶ wáaheri, mú̶ãrẽ nemorṍ ãñucu” jĩĩ wãcũwũ̶. Mú̶ãrẽ bobooro wáari ĩñadu̶gahegu̶, wáariwu̶. Cõãmacũ̶ yu̶u̶ teero wãcũriguere masĩqui. 24 Mú̶ãrẽ “biirope padeoyá” jĩĩgũ̶ mee tiia. Mú̶ã ãñurõ padeóa. Mú̶ãrẽ ãñurõ u̶seniremena niinemoãrõ jĩĩgũ̶, teero tiiápudu̶gaa.

2 Corintios 2

1 Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ bóaneõrã niirĩ tiidu̶gáhegu̶, wáariwu̶ sũcã. 2 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ bóaneõrã niirĩ tiirí, ¿noãpé yu̶u̶re u̶senirĩ tiibógari? Yu̶u̶ bóaneõrĩ tiirá yu̶u̶re u̶senirĩ tiimasĩ́ricua. 3 Teero tiigú̶, toopú̶ wáarono tiigú̶, mú̶ãrẽ quẽnojeádutigu̶ jóawu̶. Teeré jóagu̶, biiro wãcũwũ̶: Yu̶u̶ máata wáaatã, mú̶ã yu̶u̶re u̶senirĩ tiiróno tiirá, yu̶u̶re wãcũpatigu̶ niirĩ tiibócu. Yu̶u̶ biiro wãcũã: Yu̶u̶ u̶seniremena jeari, mú̶ãcã u̶senibojĩyu. 4 Yu̶u̶ tiipũrẽ jóagu̶, bayiró bóaneõremena, utirémena jóawu̶. Mú̶ãrẽ bóaneõrã niiãrõ jĩĩgũ̶ mee jóawu̶. Mú̶ãrẽ yu̶u̶ maĩnetṍrere masĩdutigu̶ jóawu̶. 5 Sĩcũ̶ basocú̶ mú̶ã watoapu̶ niigṹ̶ marĩrẽ bóaneõrã niirĩ tiirígu̶ niiwĩ. Yu̶u̶ dícu̶re teero tiirírigu̶ niiwĩ; mú̶ãcãrẽ teerora tiirígu̶ niiwĩ. Mú̶ã niipetirapu̶re bóaneõrĩ tiiríjĩyi. “Mú̶ã niipetirapu̶re bayiró bóaneõrĩ tiirígu̶ niiwĩ” jĩĩgũ̶jã, jĩĩnemosãñu wedebocu. 6 Mú̶ã pau̶ “cũ̶ũ̶rẽ biiro ñañarõ tiiáda” jĩĩ, tiitóayiro. Nocõrõrã ñañarõ tiiyá. 7 Ñañarõ tiinemórõno tiirá, cũ̶ũ̶rẽ acabóya. Cũ̶ũ̶rẽ wãcũtutuari tiiyá. Mú̶ã teero tiihéri, cũ̶ũ̶ bayiró bóaneõgũ̶ wáaboqui. 8 Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶rẽ maĩrére ẽñodutía sũcã. 9 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ too su̶gueropu̶re ate maquẽrẽ jóawu̶: “¿Tee yu̶u̶ dutiriguere diamacṹ̶rã tiidu̶gámiĩ cṹ̶ã?” jĩĩ masĩdu̶gagu̶ jóawu̶. 10 Cũ̶ũ̶ tiiríguere mú̶ã acabóri, yu̶u̶cã acabóa. Yu̶u̶ wãcũrĩ, yu̶u̶re ñañarõ tiiríjĩyi. Teero niipacari, mú̶ãrẽ maĩgṹ̶, cũ̶ũ̶rẽ acabóa. Diamacṹ̶rã Cristo ĩñacoropu̶ acabóa. 11 Marĩ cũ̶ũ̶rẽ acabóri, Satanás marĩrẽ netõnu̶cã́masĩriqui. Cũ̶ũ̶ tiirécu̶tirere marĩ ãñurõ masĩã. 12 Yu̶u̶ Troas macãpu̶ Cristoye quetire buegu̶ jeari, pau̶ cũ̶ũ̶ye quetire tu̶odu̶gáwa. Marĩ Õpũ̶ cṹ̶ãrẽ tu̶odu̶gári tiirígu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, buemiwũ̶. 13 Yu̶u̶ Tito marĩya wedegu̶re bu̶ajeáhegu̶, bayiró wãcũpatiwu̶. Teero tiigú̶, cṹ̶ãrẽ “wáagu̶ tiia” jĩĩ, Macedoniapu̶ wáajõãwũ̶. 14 Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoa. Cũ̶ũ̶rã́ Cristore ñañarére netõnu̶cã́rĩ tiirígu̶ niiwĩ. Ũ̶sã cũ̶ũ̶mena niijĩrã, ñañarére netõnu̶cã́rãbiro niiã. Sitiaãñúre niipetiropu̶ sesarobirora Cõãmacũ̶ ũ̶sãmena cũ̶ũ̶ye quetire niipetiropu̶ masĩpetijõãrĩ tiii. 15 Cristo paiá tiirucúrobiro sitiaãñúremena Cõãmacũ̶rẽ sóepeogu̶biro tiiquí. Ũ̶sã cũ̶ũ̶ye quetire wedera, sitiaãñúwarebiro niipetiropu̶ wáaa. Netõnénorira pu̶topu̶, pecamepu̶ wáaadara pu̶topu̶cãrẽ cũ̶ũ̶ye queti jeaa. 16 Pecamepu̶ wáaadara “sitiaãñúre pũni niicu” jĩĩ wãcũrãbiro ũ̶sã wederére tu̶saricua. Netõnénorirape ũ̶sã wederére bayiró tu̶sacua; “catiré ticoré niiã” jĩĩ wãcũcua. Cõãmacũ̶ tiiápuriatã, noãpé tee quetire wedemasĩña manibójĩyu. 17 Ũ̶sã ãpẽrã́ tiiróbiro Cõãmacũ̶ye quetire wedera, wapasécãmesãria. Teero tiiróno tiirá, Cõãmacũ̶ ticocorira Cristomena niijĩrã, Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re cũ̶ũ̶ye quetire jĩĩditoro manirṍ wedea.

2 Corintios 3

1 Ũ̶sã “Cõãmacũ̶ye quetire diamacṹ̶rã buea” jĩĩrã, ũ̶sã basiro ũ̶sãye maquẽrẽ ãñurõ wedesera mee tiia. Ũ̶sã basiro “diamacṹ̶rã buea ũ̶sãjã” jĩĩria. Teero biiri “cṹ̶ã diamacṹ̶rã bueeya” jĩĩrípũrẽ ãpẽrã́ ũ̶sãrẽ jóabosari booría. Mú̶ã teero jĩĩrípũrẽ ũ̶sãrẽ jóaricãrẽ booría. Ãpẽrã́jã teero jĩĩrípũrẽ “jóabosaya” jĩĩ sãĩcúa; ũ̶sãpeja sãĩría. 2 Mú̶ãrã “cṹ̶ã Cõãmacũ̶yere ãñurõ bueeya” jĩĩrípũbiro niijãrã tiia ũ̶sãrẽ. Ũ̶sã mú̶ãrẽ “tiipũbirora niijãrã tiiíya” jĩĩ, ãñurõ yeeripũnacu̶tia. Niipetira mú̶ãrẽ masĩãri siro, “Pablocã cṹ̶ãrẽ diamacṹ̶rã buejĩya” jĩĩcua ũ̶sãrẽ. 3 Ũ̶sã mú̶ãrẽ bueri siro, mú̶ã niirecu̶tiremena “Cristo jóaripũ niijãrã tiia” jĩĩ ẽñoã. Tiipũrẽ jóarigu̶mena jóaya maniwṹ̶; ũ̶tãpĩpu̶re jóaya maniwṹ̶. Espíritu Santo mú̶ã wãcũrépu̶re jóarigu̶ niiwĩ. Mú̶ã wãcũrére wasorígu̶ niiwĩ. 4 Ũ̶sã Cristomena niijĩrã, Cõãmacũ̶rẽ bayiró padeojĩ́rã, mú̶ãrẽ “Cristo jóaripũ niijãrã tiia” jĩĩã. 5 Apeyenó tiimasĩ́rere “ũ̶sã basiro masĩwũ̶” jĩĩmasĩña maniã. Niipetire ũ̶sã tiimasĩ́re Cõãmacũ̶ ticoré niiã. 6 Cõãmacũ̶ ũ̶sãrẽ basocáre buemasĩrere ticorigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, mama netõnére quetire buea. Tee quetire basocáre buera, “ate jóariguere tiiyá” jĩĩ bueria; “Espíritu Santo boorépere tiiyá” jĩĩ buea. Dutiré jóariguere tiihéra pecamepu̶ wáacua. Espíritu Santope catiré petihére ticogú̶ niiĩ. 7 Cõãmacũ̶ Moisére cũ̶ũ̶ dutiré cṹũriguere ticogu̶, ũ̶tãpĩpu̶ jóayigu̶. Tee dutiré marĩ netõnu̶cã́re wapa sĩãcõã́dutire niiyiro. Marĩrẽ sĩãcõã́dutire niipacaro, ãñunetõjõãre niiyiro; asibatéremena jeayiro. Moiséya diapóacã bayiró asibatéyiro. Teero tiirá, Israelya põna macãrã cũ̶ũ̶ya diapóare ĩñacõãtumasĩriyira. Jõõpemena cũ̶ũ̶ asibatére petiwáyiro. Tee dutiré ãñuré niiyiro. 8 Toorá nemorṍ Espíritu Santo basocámena niiãdare quetipe ãñunemoã. 9 Tee dutiré “basocá netõnu̶cã́rãrẽ ñañarõ tiiádacu” jĩĩrigue asibatéremena jeayiro; ãñunetõjõãre niiyiro. Toorá nemorṍ “Cõãmacũ̶ basocáre ‘ãñurã́rã niiĩya’ jĩĩ ĩñagũ̶daqui” jĩĩré quetipe ãñunemoã. 10 Tee ãñunemorere marĩ ãñurõ ĩñarĩpereja, tee dutiré ãñuré asibatéremena jeariguepe bú̶ri niiré pu̶tu̶ájãã sáa. 11 Tee dutiré ãñuré asibatéremena jeariguepe petiádare niiyiro. Ãñunemorepe petiríadare niiã. Teero tiiró, tee dutiré nemorṍ ãñunetõnu̶cãã. 12 Ũ̶sã petiríadarere cotera, u̶seniyuetoaa. Teero tiirá, diamacṹ̶, cuiro manirṍ wedea. 13 Ũ̶sã Moisés tiirírobiro tiiría. Cũ̶ũ̶ya diapóa asibatére “máata petiádacu” jĩĩgũ̶, suti caseromena bú̶atoyigu̶, Israelya põna macãrã tee petiwári ĩñarijããrõ jĩĩgũ̶. 14 Cṹ̶ã tu̶oríyira. Atitócãrẽ tee bu̶cu̶ dutirére bueri tu̶orá, tu̶oríya. Tiisuti caserora Cõãmacũ̶ asibatérere bú̶atorobiro niitoaa cṹ̶ãrẽ. Teero tiirá, netõnére maquẽrẽ tu̶oríya. Jesuré padeorípereja, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ tu̶orí tiiquí. 15 Atitócãrẽ Moisés jóariguere bueri tu̶orá, tu̶oríya. Cṹ̶ã tu̶omasĩ́re suti casero bú̶atorobiro niijãã ména. 16 Marĩ Õpũ̶rẽ padeogú̶no dícu̶ tu̶oquí. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ tu̶orí tiiquí; tiicasero pã́õrõbiro wáacu sũcã. 17 Marĩ Õpũ̶, Espíritu Santomena sĩcũ̶rã niiĩ. Teero tiirá, Espíritu Santo marĩmena niirĩ, marĩ cãmotáro manirṍ Jesuména ãñurõ niimasĩã. 18 Teero tiirá, marĩ niipetira dupupu̶ bú̶atori casero manirã́ niijĩrã, cũ̶ũ̶ ãñurõ asibatérere ĩñamasĩã. Teero tiirá, jõõpemena cũ̶ũ̶biro wáara tiia; cũ̶ũ̶yere cu̶onemóã. Tee niiã marĩ Õpũ̶ tiiré. Cũ̶ũ̶rã́, Espíritu Santomena sĩcũ̶rã niiĩ.

2 Corintios 4

1 Cõãmacũ̶ ũ̶sãrẽ ãñurõ tiigú̶, Jesuyé quetire wedeadarare cṹũrigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, wãcũtutuhera niiria. 2 Bobooro tiirére, basocá ĩñahẽrõpu̶ ñañaré tiirére doo niiã. Cõãmacũ̶ye quetire jĩĩditoremena wederia. Teero jĩĩrõno tiirá, tee quetire wasoró manirṍ, diamacṹ̶ wedea. Teeména Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re ũ̶sã wederére basocá “diamacṹ̶rã wedeeya” jĩĩ wãcũrĩ booa. 3 Basocáre netõnére quetire ũ̶sã wederi, ãpẽrã́ cṹ̶ã wãcũrére bú̶atonorirabiro niicua; tu̶orícua. Tee quetire tu̶ohérano pecamepu̶ wáaadara niicua. 4 Cṹ̶ã padeohére wapa atibú̶reco macãrã õpũ̶ Satanás cṹ̶ãrẽ tu̶oñémasĩhẽrã wáari tiiquí. Teero tiirá, basocáre netõnére queti bóere niipacari, ĩñamasĩricua. “Cristo ãñunetõjõãgũ̶ Cõãmacũ̶ niirére ẽñogṹ̶ niiĩ” jĩĩrére tu̶omasĩ́ricua. 5 Ũ̶sã basocáre wedera, “biiro niiã ũ̶sãjã” jĩĩ wederia; “Jesucristo basocá Õpũ̶ niiĩ” jĩĩrépere wedea. Ũ̶sãyepereja wedera, “Jesuré maĩrémena mú̶ãrẽ padecotera niiã” jĩĩ wedea. 6 Biiro niiã: Cõãmacũ̶ basirora sicatopu̶ atibú̶reco naĩtĩãrõ niimiriguere bóeri tiirígu̶ niiwĩ. Teeré tiirírobiro cũ̶ũ̶rã́ marĩye yeeripũnarĩpu̶ bóeri tiirígu̶ niiwĩ. Teero tiirá, marĩ Cristore masĩrémena Cõãmacũ̶ ãñurõ niirecu̶tirere masĩã. 7 Ũ̶sã Cõãmacũ̶ye queti wederá bú̶ri niirã́ niiã. Diiména tiiréparu̶ wapapacáre posecu̶tíreparu̶biro niiã. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ ũ̶sã wederémena cũ̶ũ̶ tutuarere ẽñoquí. Ũ̶sã basiro tutuare cu̶oría. 8 Pee ñañarére netõpacára, bayiró peti wãcũpatiria. Wãcũpatipacara, “¿deero wáaadariye?” jĩĩria. 9 Basocá ũ̶sãrẽ ñañarõ tiidu̶gápacari, Cõãmacũ̶ ũ̶sãrẽ cõãwarii. Ũ̶sãrẽ páanecõãcũpacara, sĩãríya. 10 Ũ̶sã noo wáaro Jesuré sĩãrírobirora ũ̶sãcãrẽ sĩãjã́miwã. Ũ̶sã ñañarõ netõríra niipacara, catia. Teero tiigú̶, Jesús cũ̶ũ̶ catirére ũ̶sãmena ẽñoĩ. 11 Ũ̶sã catiró jeatuaro Jesuyé quetire wederé wapa sĩãrĩ́quio niiã. Teeména Jesús ũ̶sãye õpũ̶ũ̶rĩ bóaadare õpũ̶ũ̶rĩmena cũ̶ũ̶ catirére ẽñoĩ. 12 Ũ̶sãpere sĩãrĩ́quio niiã. Mú̶ãpe catiré petihére bu̶aa. 13 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jóanoã: “Yu̶u̶ padeowú̶; teero tiigú̶, wedesewu̶”. Teerora jĩĩã ũ̶sãcã: Ũ̶sã padeóa; teero tiirá, wedesea. 14 Ũ̶sã ateré masĩjĩrã, wedesea: Cõãmacũ̶ Jesús marĩ Õpũ̶rẽ diarigu̶pu̶re masõrigu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, ũ̶sãcãrẽ cũ̶ũ̶mena masõgũ̶daqui. Ũ̶sãrẽ, mú̶ãrẽ sĩcãrõména cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ néewagu̶daqui. 15 Ũ̶sã mú̶ãye ãñuré niiãdarere boosã́rã, niipetire ũ̶sã ñañarõ netõrére nu̶cãjã́ã. Teeména ãpẽrãcã́ Cõãmacũ̶ ãñuré ticorére masĩjĩrã, cũ̶ũ̶rẽ u̶senire ticoadacua. Jõõpemena pau̶ peti cũ̶ũ̶rẽ u̶senire tico, “ãñunetõjõãgũ̶ niiĩ” jĩĩnemoãdacua. 16 Teero tiirá, wãcũtutuarucujãã. Sotoápere bu̶toá wáapacara, popeapu̶re bú̶recoricõrõ nemorṍ tutuanemoã. 17 Biiro wãcũã: Ũ̶sã atibú̶recopu̶ ñañarõ netõré máata petiádare niiã. Tee ñañarõ netõré wapa apeyé nemorṍ ãñuré bu̶aádacu. Bayiró u̶seniremena cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ niirucujããdacu. 18 Ũ̶sãrẽ baurocá wáarere wãcũnu̶nu̶seria. Bauhérepere wãcũnu̶nu̶sea. Baurocá wáare petiádacu. Bauhérepe niirucujããdacu.

2 Corintios 5

1 Marĩye õpũ̶ũ̶rĩ muĩ wiseri marĩ niiré wiseribiro niiã. Tee wiseri tiiróbiro marĩye õpũ̶ũ̶rĩ bóaadacu. Cõãmacũ̶pe ũ̶mu̶ã́sepu̶ ãñuré wiseri petiríadarere quẽnoyúetoaqui. Tee wiseri basocá tiirígue mee niicu. 2 Ate diamacṹ̶rã niiã: Marĩ ãnopú̶ niirã, ñañarõ tu̶gueñaã, ũ̶mu̶ã́se niirí wiipu̶ wáadu̶gara. 3 Tiiwií sutiró tiiróbiro cãmotáadacu, sutimanírãbiro niirijããrõ jĩĩrã. 4 Marĩ atibú̶recopu̶re ate õpũ̶ũ̶rĩmena ñañarõ netõã. Teero tiirá, ñañarõ tu̶gueñaã. Marĩye õpũ̶ũ̶rĩrẽ cõãdu̶gara mee teero jĩĩã, ũ̶mu̶ã́sepu̶ niiãdare õpũ̶ũ̶rĩpere wasorí boorá. Tee niirucuadari õpũ̶ũ̶rĩ wasorí, bóaadari õpũ̶ũ̶rĩ petiádacu. 5 Cõãmacũ̶rã marĩrẽ teero wáaadarere quẽnoyúerigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ marĩrẽ ãñurõ tiiádarere masĩsu̶guedutigu̶, Espíritu Santore ticodiocosu̶guerigu̶ niiwĩ. 6 Teero tiirá, padeorucúa. Ateré masĩã: Ũ̶sã ate õpũ̶ũ̶rĩmena niirã, Cõãmacũ̶mena niiria ména. 7 Cũ̶ũ̶rẽ ĩñaripacara, cũ̶ũ̶ jĩĩriguere padeonu̶nú̶sea; teeména niiã. 8 Teero tiirá, ateré wãcũrã, padeóa: Ate õpũ̶ũ̶rĩrẽ cõãjãdu̶gamiga, Cõãmacũ̶mena niirã wáadu̶gara. Cũ̶ũ̶mena niirĩ, nemorṍ ãñuniãdacu. 9 Teero tiirá, ate õpũ̶ũ̶rĩmena niirã, o niirucuadare õpũ̶ũ̶rĩmena niirãcã, Cõãmacũ̶rẽ teerora u̶senirĩ tiirucújãdu̶gaga. 10 Cristo wapa tiiádari bu̶reco jeari, marĩ niipetira toopú̶ niiãdacu. Basocácõrõrẽ marĩye õpũ̶ũ̶rĩpu̶ tiiríguere Cristo masĩqui. Ãpẽrã́ ãñurére ñeeãdacua; ãpẽrãpé ñañarére ñeeãdacua. 11 Ũ̶sã teeré masĩjĩrã, marĩ Õpũ̶rẽ quioníremena ĩñarã, basocáre “ũ̶sã wederére diamacṹ̶ maquẽ niiã” jĩĩ pãnarĩ tiia. Cõãmacũ̶pe ũ̶sãrẽ masĩtoai. Mú̶ãcãrẽ teerora ũ̶sãrẽ masĩrĩ booa. 12 Ũ̶sã basiro ũ̶sãye maquẽrẽ ãñurõ wedesera mee tiia sũcã. Ũ̶sãrẽ ãñurõ masĩ, u̶seniremena wãcũãrõ jĩĩgũ̶, mú̶ãrẽ jóaa. Teeré masĩrã, ãpẽrã́ buerí basoca ũ̶sãrẽ ñañarõ wedeseri, mú̶ã cṹ̶ãrẽ yu̶u̶masĩãdacu. Cṹ̶ã sotoá maquẽ dícu̶ baurére wãcũrã, yeeripũna maquẽrẽ wãcũhẽrã niicua. 13 Mú̶ã ũ̶sãrẽ “mecũ̶rã́ tiiíya” jĩĩbocu. Ũ̶sãpe “Cõãmacũ̶ booró tiirá tiia” jĩĩ yu̶u̶adacu. Mú̶ã apetóre ũ̶sãrẽ “mecũ̶ríya” jĩĩbocu. Ũ̶sãpe “mú̶ã ãñurõ niiãdarere boosã́rã, teero tiia” jĩĩ yu̶u̶adacu. 14 Cristo ũ̶sãrẽ maĩrĩ́ ĩñarã, cũ̶ũ̶ dutirére tiia. Ateré masĩnoã: Sĩcũ̶ niipetirare diabosarigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, niipetira cũ̶ũ̶mena diarira tiiróbiro pu̶tu̶ájĩyu. 15 Cristo niipetirare diabosarigu̶ niiwĩ. Catiré petihérere cu̶orá cṹ̶ã booró tiiríjããrõ jĩĩgũ̶, teero tiirígu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ boorépere tiiáro jĩĩgũ̶, cṹ̶ãrẽ dia masãbosarigu̶ niiwĩ. 16 Teero tiirá, ũ̶sã basocáre ĩña, wãcũrã, atibú̶reco macãrã wãcũrõbirora wãcũria. Too su̶gueropu̶re ũ̶sã Cristore atibú̶reco macãrã wãcũrõbirora wãcũmiwũ̶. Mecũ̶tígãrẽ teero cũ̶ũ̶rẽ wãcũria sáa. 17 Cristo cũ̶ũ̶mena niigṹ̶norẽ cũ̶ũ̶ niirecu̶tirere wasorí tiiquí. Cũ̶ũ̶ too su̶guero tiiríguere tiinemóriqui sáa; mama dícu̶ niicu cũ̶ũ̶pu̶re. 18 Cõãmacũ̶rã niipetirere teero wáari tiiquí. Cũ̶ũ̶rã́ Cristo diariguemena ũ̶sãrẽ cũ̶ũ̶mena ãñurõ niirecu̶tiri tiirígu̶ niiwĩ. Niipetirare teero niirĩ boogú̶, ũ̶sãrẽ cũ̶ũ̶ye quetire wededutigu̶ cṹũrigu̶ niiwĩ. 19 Tee queti biiro niiã: Cõãmacũ̶ Cristo diariguemena atibú̶reco macãrãrẽ cũ̶ũ̶mena ãñurõ niirecu̶tiadarere cṹũrigu̶ niiwĩ. Cṹ̶ã ñañaré tiirére petirí tiirígu̶ niiwĩ. Niipetirare cũ̶ũ̶mena ãñurõ niirecu̶tiri boogú̶, ũ̶sãrẽ cũ̶ũ̶ye quetire wededutigu̶ cṹũrigu̶ niiwĩ. 20 Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ ũ̶sãrẽ Cristore wasorá niiãrõ jĩĩgũ̶, ticocorigu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ ũ̶sã wederémena basocáre boocói. Teero tiirá, Cristo wãmemena Cõãmacũ̶mena basocáre ãñurõ niirecu̶tidutia. 21 Cristo péerogã ñañaré tiirípacari, Cõãmacũ̶pe marĩ ñañaré tiiré wapa cũ̶ũ̶rẽ ñañaré tiirígu̶biro ñañarõ netõrĩ́ tiirígu̶ niiwĩ. Teero tiiríguemena marĩ Cristomena niirĩ, Cõãmacũ̶ marĩrẽ wapa cu̶ohérare tiiróbiro ĩñaĩ.

2 Corintios 6

1 Ũ̶sã Cõãmacũ̶yere padeapuri basoca niijĩrã, “cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticorére teero ĩñacõãrijãña” jĩĩã. 2 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jĩĩ jóanoã: Cõãmacũ̶ ateré jĩĩĩ: “Yu̶u̶ basocáre ãñurõ tiiríto niirĩ, mu̶u̶ sãĩríguere tu̶owú̶. Yu̶u̶ netõnéri bu̶reco niirĩ, mu̶u̶rẽ tiiápuwu̶”, jĩĩ jóanoã. Tu̶oyá. Mecũ̶tígã cũ̶ũ̶ teero tiiríto niiã. Mecũ̶tígã cũ̶ũ̶ netõnéri bu̶reco niiã. 3 Ãpẽrãrẽ́ ũ̶sã Cõãmacũ̶ye paderére ñañarõ wedeseri booría. Teero tiirá, basocáre ñañaré tiiẽ́ñoria, “Cõãmacũ̶rẽ padeoríbocua” jĩĩrã. 4 Biirope tiia: Niipetire ũ̶sã tiirémena, ũ̶sãrẽ wáaremena “Cõãmacũ̶ye paderá niiã” jĩĩrére ẽñoã. Ũ̶sãrẽ merẽã wáari, nu̶cãjã́ã; apetó bayiró ñañarõ netõã; ũ̶sãrẽ apeyenó du̶saa; wisióre tu̶gueñaã; 5 ũ̶sãrẽ tãnaã́ya; peresu wiipu̶ sõnecoya; acaribítutire wáaa; bayiró padea; apetóre cãniría; teero biiri ju̶abóaa. 6 Ãpẽrãrẽ́ ñañarõ tiiría; diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩã; ũ̶sãrẽ merẽã wáari, potocṍrõ manirṍ niiã; ãpẽrãrẽ́ bóaneõ ĩñaã; Espíritu Santo tiiápuremena padea; ãpẽrãrẽ́ jĩĩditoro manirṍ maĩã; 7 diamacṹ̶rã wedea; Cõãmacũ̶ tutuarere cu̶oa. Ũ̶sã Cõãmacũ̶yere paderá surarabiro niiã. Ũ̶sã wãmocu̶tíre ũ̶sã diamacṹ̶ tiiré niiã. Teeména surara cãmerĩ́sĩãrã wáarabiro Cõãmacũ̶yere wedera wáaa; ũ̶sãrẽ cãmotádu̶gara ũ̶sãrẽ docacũmurĩ tiimasĩ́riya. 8 Ãpẽrã́ ũ̶sãrẽ padeorémena ĩñaãya; ãpẽrãpé padeoríya. Ãpẽrã́ ũ̶sãrẽ ãñurõ wedeseya; ãpẽrãpé ñañarõ wedeseya. Ũ̶sã diamacṹ̶ maquẽrẽ wedepacari, ãpẽrã́ ũ̶sãrẽ “jĩĩditori basoca niiĩya” jĩĩ ĩñaãya. 9 Niipetira ũ̶sãrẽ masĩpacara, sĩquẽrã ũ̶sãrẽ ĩñamasĩhẽrã tiiróbiro ĩñaãya. Apetóre ũ̶sãrẽ sĩãdu̶gápacari, niirucua. Cṹ̶ã ũ̶sãrẽ ñañarõ tiipacára, sĩãríya. 10 Ũ̶sã bóaneõpacara, u̶senirucujãã. Ũ̶sã apeyenó cu̶orípacara, ũ̶sã buerémena ãpẽrãrẽ́ pee cu̶orábiro niirĩ tiia. Apeyenó cu̶orípacara, niipetire cu̶orábiro niiã. 11 Yáa wedera Corinto macãrã, yayióro manirṍ mú̶ãrẽ ũ̶sã wãcũrére wedepetijãã. Ũ̶sã mú̶ãrẽ bayiró maĩrére ẽñoã. 12 Cãmerĩ́ maĩré manirĩ́, mú̶ãye wapa niiã; ũ̶sãpe mú̶ãrẽ bayiró maĩmíã. 13 Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ põnarẽ́ wederobirora yu̶u̶cã mú̶ãrẽ wedegu̶da: Ũ̶sã mú̶ãrẽ diamacṹ̶ maĩrṍbirora mú̶ãcã ũ̶sãrẽ maĩñá. 14 Jesuré padeohéramena cãmeyiorijãña. Diamacṹ̶ tiirá diamacṹ̶ tiihéramena niimasĩricua. Bóeropu̶ niirã́ naĩtĩãrõpu̶ niirã́mena niimasĩricua. 15 Cristocã Satanámena sĩcãrĩbíro wãcũricua. Teerora sũcã padeogú̶, padeohégu̶mena sĩcãrĩbíro wãcũricua. 16 Cõãmacũ̶wiipu̶re Cõãmacũ̶ dícu̶re padeoró booa; weerirare padeoríjãrõ booa. Marĩpe Cõãmacũ̶ catirucugu̶mena niijĩrã, Cõãmacũ̶wiibiro niiã. Cũ̶ũ̶ basiro biiro jĩĩrigu̶ niiwĩ: “Cṹ̶ãmena niigũ̶dacu; cṹ̶ã watoapu̶ cãmesã́gũ̶dacu. Yu̶u̶ cṹ̶ã Õpũ̶ niigũ̶dacu; cṹ̶ã yáara niiãdacua. 17 Teero tiirá, ñañarã́ pu̶topu̶ niimiãrira witiwajõãña”, jĩĩĩ marĩ Õpũ̶. “Niipetire ñañaré tiirére tiiríjãña. Teero tiirí, yu̶u̶ mú̶ãrẽ ñeegũ̶da. 18 Yu̶u̶ mú̶ã Pacu̶ niigũ̶da; mú̶ã yu̶u̶ põna niiãdacu”, jĩĩĩ marĩ Õpũ̶ tutuanetõjõãgũ̶.

2 Corintios 7

1 Teero tiirá, yáa wedera, yu̶u̶ maĩrã́, Cõãmacũ̶ “teero tiigú̶da” jĩĩriguere masĩrã, niipetire marĩ ñañaré tiirére duujã́ãda. Marĩye õpũ̶ũ̶rĩrẽ ñañorére, marĩ wãcũré ñañorére duuáda. Cõãmacũ̶rẽ quioníremena padeojĩ́rã, cũ̶ũ̶ booré dícu̶re tiiáda. 2 Ũ̶sãrẽ maĩñá. Sĩcãrĩ mú̶ãrẽ ñañarõ tiiríwu̶; mú̶ã padeorécãrẽ ñañoríwu̶; mú̶ãyere jĩĩditoremena néeriwu̶. 3 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ “wapa cu̶orá niiĩya” jĩĩgũ̶ mee tiia. Yu̶u̶ too su̶guero jĩĩrirobirora mú̶ãrẽ maĩã. Teero tiirá, marĩ catira, sĩcãrõména niiã. Diaracã, sĩcãrõména niirucuadacu. 4 Yu̶u̶ mú̶ã ãñurõ tiiré quetire tu̶ogú̶, “teerora tiirucúadacua” jĩĩ wãcũwũ̶. Ãpẽrãrẽ́ mú̶ã ãñurõ tiirére u̶seniremena wedea. Teero tiigú̶, ñañarõ netõpacú̶, wãcũtutua, bayiró u̶seniã. 5 Macedoniapu̶ coerí siro, ũ̶sã yeerisãre bu̶aríwu̶. Ũ̶sã noo wáaro ñañarõ netõwṹ̶. Ãpẽrã́ ũ̶sãmena cãmerĩ́ cúasodu̶gawa. Mú̶ã ũ̶sã buerirare wãcũgũ̶, bayiró wãcũpatiwu̶. 6 Cõãmacũ̶ bóaneõremena niirã́rẽ wãcũtutuari tiigú̶pe Tito ũ̶sã pu̶topu̶ jearémena ũ̶sãrẽ wãcũtutuari tiiwí. 7 Cũ̶ũ̶ jearémena dícu̶ wãcũtutuariwu̶. Mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ wãcũtutuari tiiríguere tu̶orá, nemorṍ wãcũtutuanemowũ̶. Mú̶ã yu̶u̶re ĩñadu̶garere, mú̶ã wãcũpatiriguere, mú̶ã yu̶u̶re wãcũrére wedewi. Teeré tu̶ogú̶, toorá nemorṍ u̶seninemowũ̶. 8 Yu̶u̶ mú̶ã ñañaré tiirére mú̶ãrẽ jóaripũmena mú̶ãrẽ bóaneõrã niirĩ tiiwú̶. Mecũ̶tígãrẽ teeré wãcũpatiria. Too su̶guero “yu̶u̶ jóaheri ãñunibojĩyu” jĩĩ wãcũmiwũ̶. Teeré mecũ̶tígã wãcũria. Mú̶ãrẽ bóaneõrĩ tiipacú̶, yoari bóaneõrĩ tiiríjĩyu. 9 Mecũ̶tígã yu̶u̶ u̶seniã. Mú̶ã bóaneõriguere wãcũgũ̶ mee u̶seniã. Mú̶ã bayiró bóaneõriguepe mú̶ãrẽ wãcũpati, wasorí tiiyíro. Teero tiigú̶, u̶seniã. Cõãmacũ̶ booróbirora mú̶ã ñañaré tiiríguere wãcũ, bóaneõyiro. Teero tiiró, ũ̶sã mú̶ãrẽ jóacoripũ mú̶ãrẽ ñañarõ tiiríjĩyu. 10 Marĩ Cõãmacũ̶ booróbirora bóaneõrã, wãcũpati, wasoa. Teeména netõnénoã. Too síro “ñañaré tiitú̶” jĩĩña maniã. Atibú̶reco macãrãpe cṹ̶ã ñañaré tiiríguemena bóaneõjãcua. Bóaneõpacara, pecamepu̶ wáacua. 11 Mú̶ãpe Cõãmacũ̶ tu̶saróbirora bóaneõrĩ, ate ãñuré pu̶tu̶áyiro: Mú̶ã watoapu̶ wáariguere “quẽnoã́da” jĩĩyiro; “too su̶gueropu̶re marĩ diamacṹ̶ tiiríjĩyu; mecũ̶tígã diamacṹ̶ tiia sáa”, jĩĩyiro; mú̶ã watoapu̶ wáariguere mú̶ã yoari teero ĩñariguere wãcũrã, cúayiro; “Cõãmacũ̶ marĩrẽ ñañarõ tiibóqui”, jĩĩ wãcũrã, cuijõãyiro; yu̶u̶ mú̶ãrẽ ĩñagũ̶ wáari booáyiro; diamacṹ̶ maquẽrẽ tiidu̶gáayiro; “ñañaré tiigú̶re diamacṹ̶ ñañarõ tiiádacu”, jĩĩyiro. Niipetire teero mú̶ã tiirémena mú̶ã wapa cu̶ohérere ẽñoyíro. 12 Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ jóagu̶, ñañaré tiirígu̶yere, teero biiri ñañaré tiinógũ̶ye dícu̶re wãcũriwu̶. Mú̶ãye niiãdarere bayiró wãcũwũ̶. Mú̶ã Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ ũ̶sãrẽ bayiró maĩã sáa. Teeré masĩdutigu̶ mú̶ãrẽ jóawu̶. 13 Teero tiirá, mú̶ã ãñurõ tiirémena ũ̶sã wãcũtutuawu̶. Teero wãcũtutuara, Tito bayiró u̶senirĩ ĩñarã, toorá nemorṍ u̶seninemowũ̶. Mú̶ã niipetirapu̶ra cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ tu̶gueñarĩ tiiríra niiwũ̶. 14 Tito mú̶ã pu̶topu̶ wáaadari su̶guero, yu̶u̶ mú̶ãmena u̶senirere cũ̶ũ̶rẽ wedewu̶. Cũ̶ũ̶ toopú̶ jeari, yu̶u̶ jĩĩrirobirora wáayiro. Niipetirere ũ̶sã mú̶ãrẽ wederiguere diamacṹ̶rã wedewu̶. Teerora ũ̶sã Titore mú̶ãye maquẽrẽ wederiguecã diamacṹ̶rã niiwũ̶. 15 Mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ quioníremena bocayiro. Cũ̶ũ̶ dutirére yu̶u̶yiro. Mú̶ã teero tiiríguere wãcũgũ̶, mú̶ãrẽ nemorṍ maĩnetṍneĩ. 16 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ padeóa; “ãñurõ tiiádacua” jĩĩgũ̶, bayiró u̶seniã.

2 Corintios 8

1 Yáa wedera, ũ̶sã ateré mú̶ãrẽ masĩrĩ boogá: Macedoniapu̶ Jesuré padeoré põnarĩ macãrãrẽ Cõãmacũ̶ ãñuré ticorigu̶ niiwĩ. 2 Cṹ̶ã bayiró ñañarõ netõpacára, diamacṹ̶ tiiríra niiwã. Teero ñañarõ netõpacára, bayiró u̶seniwã. Cṹ̶ã bóaneõrã peti niipacara, pee apeyé cu̶orá tiiróbiro ãpẽrãrẽ́ ãñurõ tiiápuwa. 3 Cṹ̶ã booró cṹ̶ã cu̶oró jeatuaro cṹ̶ã cu̶orére ticowa. Cṹ̶ã “ticoada” jĩĩãriro nemorṍ ticowa. Yu̶u̶ cṹ̶ãrẽ teero tiirí ĩñawũ̶. 4 Ũ̶sãrẽ sĩcãrĩ mee biiro jĩĩwã: “Cõãmacũ̶rẽ padeorá bóaneõrãrẽ ũ̶sãcã niyerure ticoada”, jĩĩwã. 5 Cṹ̶ã ũ̶sã wãcũriro nemorṍ tiiwá. Cṹ̶ã marĩ Õpũ̶rẽ “mu̶u̶ booré dícu̶re tiiáda” jĩĩsu̶guewa. Too síro ũ̶sãrẽ “mú̶ã dutirére tiiáda Cõãmacũ̶ booróbirora” jĩĩwã. 6 Teero tiirá, ũ̶sã Titore mú̶ã pu̶topu̶ wáadutia. Cũ̶ũ̶ too su̶gueropu̶ mú̶ã pu̶to niigũ̶, niyerure néõnu̶cãyigu̶. Teeré peotídutira cũ̶ũ̶rẽ ticocoa. Teero tiirá, mú̶ã ãñurõ u̶seniremena néõnu̶cãriguere diamacṹ̶ tii yaponóãdacu. 7 Mú̶ã niipetirere ãñurõ tiia: Ãñurõ padeóa; Cõãmacũ̶yere ãñurõ buea; teeré ãñurõ masĩã; u̶seniremena ãñurõ tiia; ũ̶sãrẽ maĩã. Mú̶ã tee niipetirere ãñurõ tiiróbirora niyeru ticorécãrẽ teerora tiiyá. 8 Teeré jĩĩgũ̶, mú̶ãrẽ dutiré peti tiiróbiro jĩĩgũ̶ mee tiia. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ “apemacã́rĩ macãrã u̶seniremena niyeru néõtoawa, ãpẽrãrẽ́ tiiápura” jĩĩ wedegu̶, ateré masĩdu̶gaga: “¿Mú̶ãcã bóaneõrãrẽ maĩrére ẽñoã́dari cṹ̶ãrẽ tiiápuremena?” 9 Marĩ Õpũ̶ Jesucristo marĩrẽ ãñurõ tiiríguere mú̶ã masĩã: Cũ̶ũ̶ niipetire cu̶ogú̶ niipacu̶, marĩye ãñuré niiãdarere boosã́gũ̶, bóaneõgũ̶biro wáarigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ bóaneõgũ̶ wáariguemena marĩpere pee cu̶orábiro wáari tiirígu̶ niiwĩ. 10 Mú̶ãrẽ ãñurõ niirĩ boogú̶, yu̶u̶ wãcũrére mú̶ãrẽ jĩĩgũ̶da. Biiro niiã: Iicũ̶mamena mú̶ã apemacã́ macãrã su̶guero niyeru néõnu̶cãrira niiwũ̶. Teeré néõrã, u̶seniremena néõrira niiwũ̶. 11 Teero tiirá, mú̶ã tiinu̶cã́rirobirora tii yaponóña. Mú̶ã u̶seniremena “ticoada” jĩĩrirobirora teerora tii yaponóña. Mú̶ã ticodu̶garo jeatuaro ticoya. 12 Marĩ diamacṹ̶rã ticodu̶gari, marĩ ticodu̶garo jeatuaro ticori, Cõãmacũ̶ teeména u̶seniqui. Marĩ cu̶ohérere Cõãmacũ̶ sãĩríqui. 13 Mú̶ã ãpẽrãrẽ́ tiiápujĩrã, mú̶ãpere cu̶ohéra pu̶tu̶ári booría. 14 Sĩcãrĩbíro cu̶orí booa. Mecũ̶tígã mú̶ã cu̶orémena cṹ̶ã boorére tiiápua. Too síropu̶ cṹ̶ãcã cṹ̶ã cu̶orémena mú̶ã boorére tiiápuadacua. Teero tiirá, sĩcãrĩbíro cu̶oádacu. 15 Tee Cõãmacũ̶ye jóaripũpu̶ biiro jóanoã: “Pee seerígu̶cã cu̶onetṍriwi; péerogã seerígu̶cãrẽ du̶saríwu̶”, jĩĩ jóanoã. 16 Yu̶u̶ mú̶ãye maquẽrẽ wãcũã. Yu̶u̶ wãcũrõbirora Titocãrẽ Cõãmacũ̶ wãcũrĩ tiiyígu̶. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoa. 17 Yu̶u̶ Titore “Corinto macãrãrẽ ĩñagũ̶ wáaya” jĩĩrĩ, máata yu̶u̶wi. Mecũ̶tígãrẽ cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ ĩñadu̶gajĩgũ̶, cũ̶ũ̶ ãñurõ tu̶sarómena mú̶ã pu̶topu̶ wáagu̶daqui. 18 Titomena ãpĩ ticocoadacu. Cũ̶ũ̶ marĩya wedegu̶ niiĩ. Niipetira Jesuré padeoré põnarĩ macãrã cũ̶ũ̶rẽ biiro wedeseya: “Cũ̶ũ̶ Jesuyé quetire ãñurõ wedei”, jĩĩĩya. 19 Apeyecã́rẽ, Jesuré padeoré põnarĩ macãrã cũ̶ũ̶rẽ beserira niiwã, ũ̶sãmena niyeru néõriguere néewadutira. Ũ̶sã bóaneõrãrẽ niyerure ticora, marĩ Õpũ̶rẽ ãñurõ wedesedutira, teero ticoa. Teero biiri ũ̶sã u̶seniremena tiiápudu̶garere ẽñorã́, teero tiia. 20 Ũ̶sã pairó niyeru néõriguere néewara, basocá ũ̶sãrẽ “niyeru tiidiójĩyu” jĩĩrĩ booría. 21 Teero tiirá, ũ̶sã marĩ Õpũ̶, teero biiri basocá ĩñacoropu̶re diamacṹ̶ tiidu̶gáa. 22 Cṹ̶ãmena ãpĩ marĩya wedegu̶cãrẽ ticoconemoã. Cũ̶ũ̶ bayiró tiiápudu̶garere ũ̶sãrẽ naĩrõ ẽñowĩ́. Mecũ̶tígãrẽ mú̶ãrẽ “cṹ̶ã diamacṹ̶rã tiiádacua” jĩĩgũ̶, nemorṍ tiiápudu̶gai. 23 Titoye maquẽrẽ ãpẽrã́ sãĩñárĩ, biiro jĩĩña: “Pablo menamacũ̶ cũ̶ũ̶mena padegú̶ ũ̶sãrẽ tiiápugu̶ niiĩ”, jĩĩña. Ãpẽrã́ pu̶arã́rẽ sãĩñárĩpereja, biiro jĩĩña: “Jesuré padeoré põnarĩ macãrã cṹ̶ã ticocorira niiĩya. Cṹ̶ã tiirémena Cristore ãñurõ wedeseri tiiíya”, jĩĩña. 24 Teero tiirá, maĩrémena cṹ̶ãrẽ bocaya. Mú̶ã teero tiirí, Jesuré padeoré põnarĩ macãrã mú̶ã maĩrére tu̶oádacua. Ũ̶sã cṹ̶ãrẽ biiro jĩĩwũ̶: “Corinto macãrã basocáre ãñurõ bocaaya”, jĩĩwũ̶. Mú̶ã teero tiirí tu̶orá, cṹ̶ã ũ̶sã jĩĩriguere “diamacṹ̶rã niiãyu” jĩĩãdacua.

2 Corintios 9

1 Mú̶ã niyeru néõrere Jesuré padeoráre ticoadare maquẽrẽ jóanemoria; mú̶ã masĩtoaa. 2 Yu̶u̶ mú̶ã tiiápudu̶garere masĩtoaa. U̶seniremena Macedonia macãrãrẽ biiro wedea: “Iicũ̶mamena Acaya dita macãrã ‘tiiápuada’ jĩĩnu̶cãwã”, jĩĩ wedea. Teeré tu̶orá, pau̶ Macedonia macãrã “ũ̶sãcã tiiápuada” jĩĩwã. 3 Teero niipacari, Titore cũ̶ũ̶ menamacãrãmena mú̶ã pu̶topu̶ ticocogu̶da. Yu̶u̶ Macedonia macãrãrẽ jĩĩriguere diamacṹ̶ wáari booa. Yu̶u̶ “Corinto macãrã niyeru néõ, cu̶oyúeadacua” jĩĩwũ̶. 4 Apetó yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ wáari, Macedonia macãrã yu̶u̶mena wáabocua. Ũ̶sã toopú̶ jeara, mú̶ã niyeru néõhẽrã niirĩ bu̶ajeádu̶gariga. Yu̶u̶ “cṹ̶ã néõtoajĩya” jĩĩrigue wapa bayiró bobooro wáabocu. Mú̶ãcã teerora bobobócu. 5 Teero tiigú̶, yu̶u̶ biiro wãcũã: Yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ wáaadari su̶guero, Titocãrẽ wáadutia. Cṹ̶ã mú̶ã “ticoada” jĩĩ néõrere quẽnosu̶guéadacua. Cṹ̶ã teero tiirí, ũ̶sã jeaadari su̶guero, mú̶ã cu̶otóaadacu. Teero tiirá, ãpẽrã́ mú̶ãrẽ “ticoya” jĩĩripacari, mú̶ã wãcũrõ ticoadacu. 6 Mú̶ã ateré wãcũña: Oterí basocu̶ péerogã oteri, péerogã du̶cacu̶tiri ĩñaqui. Pee oterigu̶peja pee du̶cacu̶tiri ĩñaqui. 7 Marĩ “nocõrõ ticogu̶da” jĩĩ tu̶gueñarõcõrõ ticoro booa. Marĩ ticodu̶gahera, o ãpẽrã́ ticodutiri ñañarõ tu̶gueñarã, ticorijãrõ booa. U̶seniremena ticoráre Cõãmacũ̶ maĩquí. 8 Cõãmacũ̶ niipetire ãñuré mú̶ãrẽ ticonemomasĩĩ. Cũ̶ũ̶ teero tiirí, mú̶ãrẽ du̶saríadacu. Mú̶ãrẽ ticorémena mú̶ãpe ãpẽrãrẽ́ tiiápumasĩãdacu. 9 Tee Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jóanoã: Ãñugṹ̶ bóaneõrãrẽ ãñurõ ticoqui. Teero tiiró, cũ̶ũ̶ ãñurõ tiiré niirucujããdacu, jĩĩ jóanoã. 10 Cõãmacũ̶rã niiĩ oteréperire ticogú̶, teero biiri yaarére ticogú̶. Tee tiiróbiro cũ̶ũ̶rã́ mú̶ãcãrẽ niipetire mú̶ã cu̶oádarere ticogu̶daqui. Oteréperi wii du̶cacu̶tirobiro mú̶ã cu̶orére nemorṍ wáari tiigú̶daqui. Teeména mú̶ã ãpẽrãrẽ́ ãñurõ tiiápumasĩãdacu. 11 Teero tiirá, pee cu̶ojĩ́rã, ãpẽrãrẽ́ tiiápuadacu. Mú̶ã ticorére ũ̶sã ticobosari, tee niyerure ñeerã́ Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoadacua. 12 Mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeorá bóaneõrãrẽ tiiápura, cṹ̶ãrẽ du̶saré dícu̶re ticora mee tiia; Cõãmacũ̶cãrẽ u̶senire ticora tiia. 13 Mú̶ã cṹ̶ãrẽ tiiápuremena mú̶ã Cristoyere padeorére, cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶rére ẽñoã. Cṹ̶ã teeré ĩñarã, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoadacua. Teero biiri mú̶ã cṹ̶ãrẽ, niipetirare tiiápuri ĩñarã, teeré tiiádacua. 14 Cṹ̶ãcã Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñurõ tiirére ĩñarã, bayiró maĩrémena Cõãmacũ̶rẽ mú̶ãye niiãdarere sãĩbosáadacua. 15 Cũ̶ũ̶ marĩrẽ ticorigue ãñunetõjõãre niiã. Tee ãñunetõjõãre dee jĩĩ wedesemasĩña maniã. Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoada.

2 Corintios 10

1 Yu̶u̶ Pablo mú̶ãrẽ tiidutígu̶da. Yu̶u̶rá niiã basocá biiro jĩĩ wãcũnorigu̶: “Cũ̶ũ̶ marĩmena niigũ̶, bú̶ri niigṹ̶biro wedesei; marĩrẽ jóagu̶pe, tutuaromena jóai”, jĩĩcua. Mú̶ã Cristo niirecu̶tirere masĩã; cũ̶ũ̶ bóaneõ ĩñarémena tiidutíyigu̶. 2 Teero tiigú̶, yu̶u̶ cũ̶ũ̶ tiiróbiro niidu̶gagu̶, ateré mú̶ãrẽ tiidutía: Yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ jeari, mú̶ã sĩquẽrãmena tutuaromena wedeseri tiiríjãña. Sĩquẽrã mú̶ã menamacãrã ũ̶sãrẽ biiro jĩĩãyira: “Cṹ̶ã atibú̶reco macãrã tiiróbiro Cõãmacũ̶ booré tiirícua”, jĩĩãyira. Yu̶u̶ teero jĩĩrã́norẽ diamacṹ̶rã tutuaromena wedesegu̶da. 3 Ũ̶sã atibú̶recopu̶ niipacara, atibú̶reco macãrãbiro cãmerĩ́quẽria; Cõãmacũ̶ wãmocu̶tíre ticorémenape cãmerĩ́quẽã. 4 Ũ̶sã wãmocu̶tíre atibú̶reco maquẽ mee niiã; ũ̶mu̶ã́se maquẽ, Cõãmacũ̶ tutuare cu̶orépe niiã. Teeména ñañaré tutuarere docacũmurĩ tiia. 5 Cõãmacũ̶ wãmocu̶tíremena basocá cṹ̶ã wãcũrémena buerére diocóa. Cṹ̶ã wederémena mú̶ãrẽ pãnarĩ tiidu̶gácua; mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ masĩrĩ boorícua. Ũ̶sã cṹ̶ã buerére diocóari siro, Jesús boorépere cṹ̶ãrẽ tiidutía. 6 Mú̶ã Cristo dutirére ãñurõ yu̶u̶ri ĩñaãri siro, ũ̶sã biiro tiimasĩ́ãdacu: Niipetira netõnu̶cã́rãrẽ ñañarõ tiiádacu. 7 Mú̶ã sotoá maquẽ dícu̶re ĩñaã. “Cristomena niiã” jĩĩgṹ̶no ateré masĩrõ booa: Cũ̶ũ̶ diamacṹ̶ Cristomena niigũ̶, “Pablocã Cristomenarã niiĩya” jĩĩ masĩgũ̶daqui. 8 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ wedegu̶, ũ̶sã dutirére “jĩĩnemosãñu wedetu̶” jĩĩpacu̶, boboría. Marĩ Õpũ̶ ũ̶sãrẽ tee dutirére ticorigu̶ niiwĩ, mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ padeonemóãrõ jĩĩgũ̶. Mú̶ã padeorére ñañoã́rõ jĩĩgũ̶ mee tee dutirére ticorigu̶ niiwĩ. 9 Yu̶u̶ jóarepũrĩmena mú̶ãrẽ u̶cu̶ádutigu̶ mee jóaa. 10 Ãpẽrã́ yu̶u̶re biiro jĩĩcua: “Cũ̶ũ̶ jóare bayiró tutuaremena dutia. Cũ̶ũ̶ baurocápereja tutuhegu̶biro bauwí. Cũ̶ũ̶ wedeserecãrẽ bayiró tu̶saya maniã”, jĩĩcua. 11 Yu̶u̶re teero jĩĩrã́no ateré masĩrõ booa: Ũ̶sã yoaropu̶ niirã jóacorirobirora mú̶ã pu̶topu̶ jearacã, teerora tutuaromena wedeseadacu. 12 Sĩquẽrã mú̶ã watoapu̶ niirã́ cṹ̶ã basiro cãmerĩ́ padeorá biiro jĩĩcua: “Marĩpeja ãñurõ tiia”, jĩĩ cãmerĩ́ wedesecua. Teero jĩĩ wedesepacara, masĩricua. Ũ̶sãpe cṹ̶ã tiiróbiro ũ̶sã ãñurõ tiirére péerogã wedeseñaria; yu̶u̶ tiiré cṹ̶ã tiirémena queodu̶gária. 13 Ũ̶sã tiiríguere jĩĩnemosãñu wederia. Cõãmacũ̶ ũ̶sãrẽ Cristoye quetire wededutirigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ tiidutíre dícu̶re tiia. Cũ̶ũ̶rã́ ũ̶sãrẽ mú̶ã pu̶topu̶cãrẽ tee quetire wededutirigu̶ niiwĩ. 14 Teero tiirá, mú̶ã pu̶topu̶ wáara, Cõãmacũ̶ wáadutiheropu̶ wáara mee tiia. Mú̶ãmena niisu̶guewu̶. Ũ̶sãrã́ mú̶ãrẽ ãñuré “Cristo basocáre netõnéĩ” jĩĩré quetire wedesu̶guewu̶. 15 Ũ̶sãrẽ Cõãmacũ̶ wededutigu̶ cṹũriro jeatuaro wedea. Ãpẽrã́ tiiríguepu̶re “yu̶u̶ tiirígue niiã” jĩĩria. Teero jĩĩrõno tiirá, mú̶ãrẽ padeonemórĩ tiidu̶gáa. Mú̶ã padeonemórĩ ĩñarã, ũ̶sã mú̶ãrẽ nemorṍ buemasĩã. Cõãmacũ̶ ũ̶sãrẽ cṹũriro jeatuaro bueadacu. 16 Too síro mú̶ã nemorṍ niiré macãrĩpu̶ Jesuyé quetire wedegu̶da. Cũ̶ũ̶ye quetire wedeya maniré macãrĩpu̶ wáadu̶gaga. Ãpẽrã́ cṹ̶ã paderiguepu̶re “yu̶u̶ paderé niiã” jĩĩdu̶gahegu̶, teero tiidu̶gáa. 17 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ateré jóanoã: “ ‘Yu̶u̶ja ãñunetõjõãgũ̶ niiã; biiro tiigú̶no niiã’ jĩĩdu̶gagu̶no jĩĩrijãrõ booa. Biirope jĩĩrõ booa: ‘Marĩ Õpũ̶ ãñunetõjõãgũ̶ niiĩ; biiro tiirígu̶ niiwĩ’, jĩĩrõ booa”, jĩĩ jóanoã. 18 Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ basiro wedesegu̶ “yu̶u̶ ãñurõ tiia” jĩĩgṹ̶rẽ “cũ̶ũ̶ ãñugṹ̶ niiĩ” jĩĩmasĩña maniã. Marĩ Õpũ̶ sĩcũ̶norẽ “ãñugṹ̶ niiĩ” jĩĩrĩ, ãñugṹ̶ peti niiĩ.

2 Corintios 11

1 Mecũ̶tígã mú̶ãrẽ yée maquẽrẽ wededu̶garipacu̶, wedegu̶da. Yée maquẽrẽ wedegu̶, jĩĩãmagũ̶ tiiróbiro tu̶gueñaã. Yu̶u̶ jóarere páasu̶tiro manirṍ bueri boogá. 2 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ põnarẽ́ ãpĩrẽ́ padeorí booríqui. Cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ doerobirora yu̶u̶cã mú̶ãrẽ doea. Mú̶ã yu̶u̶ Cristoyere wederi tu̶orá, padeowú̶. Teero tiigú̶, Cristo mú̶ã manu̶ niigũ̶du̶biro niiĩ. Mú̶ã sĩcõ numiṍ manu̶cu̶tigodo tiiróbiro niiã. Sĩcõ numiṍrẽ ñañaré manigṍrẽ wiyagú̶du̶biro mú̶ãrẽ wiyadu̶gága. 3 Teero wiyadu̶gápacu̶, Evare wáarirobirora mú̶ãcãrẽ “wáabocu” jĩĩgũ̶, bayiró wãcũã. Pĩno ãñurõ cũ̶ũ̶ jĩĩditomeniremena coore jĩĩcõãsãyigu̶. Ãpẽrã́ cũ̶ũ̶biro jĩĩditora, mú̶ã “Cristo booré dícu̶re diamacṹ̶ tiiáda” jĩĩ wãcũrére wasorí tiibócua. 4 Mú̶ã biiro tiiáyiro: Ãpẽrã́ mú̶ãrẽ buera jeari, merẽã wedepacari, mú̶ã ãñurõ tu̶ou̶sénicu. Cṹ̶ãpe ũ̶sã Jesuyére diamacṹ̶ wederirobirora wedericua. Espíritu Santoyere merẽã bueri, cṹ̶ã buerére ñeeãyiro. Cõãmacũ̶ basocáre netõnére quetire cṹ̶ã bueri, merẽã niipacari, mú̶ã ãñurõ tu̶ocú. 5 Mú̶ãrẽ buerá Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserira nemorṍ tu̶gueñacua. Yu̶u̶pe “cṹ̶ã docapu̶ niiã” jĩĩ tu̶gueñaria. 6 Yu̶u̶ ãñurõ wedeseri basocu̶ tiiróbiro wederipacu̶, Cõãmacũ̶yepere ãñurõ masĩã. Tee masĩrére niipetire yu̶u̶ tiirémena mú̶ãrẽ ẽñoã́wũ̶. 7 Yu̶u̶ Cõãmacũ̶yere basocáre netõnére quetire wederé wapa mú̶ãrẽ wapaséhegu̶, ¿ñañarõ tiirí? Bú̶ri niigṹ̶biro pade, wapatá, yaawu̶ mú̶ãrẽ netõnére maquẽrẽ boosã́gũ̶. 8 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ tiiápugu̶, ãpẽrã́ Jesuré padeoré põnarĩ macãrã yu̶u̶re niyeru ticocorira niiwã. Yu̶u̶ teeré ñeegũ̶, cṹ̶ãye niyerure néedu̶ogu̶biro tu̶gueñawũ̶. 9 Yu̶u̶ mú̶ãmena niigũ̶, apeyenó du̶sarí ĩñagũ̶, sĩcũ̶rẽ potocṍriwu̶. Marĩya wedera Macedonia macãrã jeara, yu̶u̶re du̶sarénorẽ ticowa. Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ sãĩ potocṍriwu̶. Teerora yapacu̶tíjãgũ̶da. 10 Yu̶u̶ diamacṹ̶rã Cristoye maquẽrẽ masĩã. Teeré masĩrõbirora atecã́rẽ masĩã: Yu̶u̶ bueré wapa apeyenó sãĩrícu; sĩcũ̶ Acaya dita macũ̶ “Pablo cũ̶ũ̶ bueré wapa wapaséi” jĩĩmasĩriqui. 11 ¿Deero tiigú̶ biiro wedesegari yu̶u̶? ¿Mú̶ãrẽ maĩhẽ́gũ̶ teero jĩĩgarite? Niiria. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ maĩrére Cõãmacũ̶ masĩqui. 12 Yu̶u̶peja yu̶u̶ tiirucúrobirora tiirucúgu̶da. Ãpẽrãpéja yu̶u̶ tiiróbiro “tiirá tiia” jĩĩmicua. Teero tiirícua. Cṹ̶ã bueré wapare wapasécua; yu̶u̶pe wapaséria. Teero tiirá, cṹ̶ã “ãpẽrã́ Jesús beserira tiiróbiro tiia” jĩĩmasĩricua. 13 Cṹ̶ã “Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserira niiã” jĩĩrã, teero jĩĩãmajãrã tiiíya. Cṹ̶ã tiiditóra niiĩya. Sotoá dícu̶ Jesús beserira tiiróbiro bauúya. 14 Teero tiiré wisióricu. Satanácã teerora tiimasĩ́qui. Apetó cũ̶ũ̶ ángele ãñugṹ̶biro, asibatégu̶biro baugú̶ wáaqui. 15 Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ padecoteracã cũ̶ũ̶ tiiróbiro tiicúa. Sotoá dícu̶ ãñuré tiirábiro baucúa. Cṹ̶ãpeja cṹ̶ã ñañaré tiiré wapa pecamepu̶ yapacu̶tídiaadacua. 16 Yu̶u̶ too su̶guero jóarirobirora mú̶ãrẽ jóanemogũ̶da. Yée maquẽrẽ wededu̶garipacu̶, wedegu̶da. Teeré yu̶u̶ wederi, “¿apeyé cũ̶ũ̶ye maquẽ dícu̶re wedejĩgũ̶, mecũ̶gṹ̶ tiii?” jĩĩ wãcũrijãña. Teero wãcũrãpeja, “cũ̶ũ̶ booró wedejããrõ” jĩĩña ména. Ãpẽrã́ cṹ̶ãye maquẽcãrẽ bayiró wedecua, mú̶ãrẽ padeoáro jĩĩrã. Teero tiigú̶, yu̶u̶cã yu̶u̶ tiiríguere péero wedegu̶da. 17 Marĩ Õpũ̶ teenórẽ wededutiririgu̶ niimiwĩ. Teero tiigú̶, “mecũ̶rĩ basocu̶biro wedegu̶da” jĩĩã. 18 Pau̶ mú̶ãrẽ buerá noo booró cṹ̶ã basiro dícu̶ ãñurõ wedeseya. Cṹ̶ã teero tiirí, yu̶u̶cã yu̶u̶ basiro ãñurõ wedesegu̶da. 19 Mú̶ã “masĩnetõrã niiã” jĩĩ wãcũrã niipacara, mecũ̶rĩ basoca wedeseri, ãñurõ u̶seniremena nu̶cãjã́masĩcu. 20 Biiro tiirácãrẽ nu̶cãjã́ãyiro: Mú̶ãrẽ dutiaperare, mú̶ãyere néerãrẽ, mú̶ãrẽ dutirábiro tiiáperare, mú̶ã nemorṍ u̶pu̶tí macãrãbiro mú̶ãrẽ tiiráre, mú̶ãrẽ diapóapu̶ páaracãrẽ nu̶cãjã́ãyiro. 21 ¿Ãñujãĩ mú̶ãrẽ cṹ̶ã teero tiirí? Acuéi, ¿cṹ̶ã tutuanetõjõãrã niiĩ? Ũ̶sãpe cṹ̶ãbiro tutuaria. Teero tiirá, cṹ̶ãbiro ñañarõ tiiría. Cṹ̶ã “biiro biia ũ̶sãjã” jĩĩ ãñurõ wedecua. Teero tiigú̶, yu̶u̶cã cṹ̶ãbirora yée maquẽrẽ wedegu̶da, wededu̶garipacu̶. 22 Cṹ̶ã “hebreoa niiã” jĩĩcua. Yu̶u̶cã cũ̶ũ̶rã́ niiã. Cṹ̶ã “Israelya põna macãrã niiã” jĩĩcua. Yu̶u̶cã cũ̶ũ̶rã́ niiã. Cṹ̶ã “Abraham pãrãmerã niinu̶nu̶sera niiã” jĩĩcua. Yu̶u̶cã cũ̶ũ̶rã́ niiã. 23 Cṹ̶ã “Cristore padecotera niiã” jĩĩcua. Yu̶u̶peja cṹ̶ã nemorṍ cũ̶ũ̶rẽ padecotegu̶ niiã. Yu̶u̶ teero jĩĩgũ̶, wedeseãmagũ̶biro wedesea. Yu̶u̶ cṹ̶ã nemorṍ padenetõnu̶cãwũ̶. Cṹ̶ã nemorṍ peresuwiseripu̶ sõneconowũ̶. Yu̶u̶re cṹ̶ã nemorṍ tãnawã́. Pee sĩãrĩ́quioro niiwũ̶. 24 Judíoa sicamoquẽñe yu̶u̶re ñeenu̶cõjĩrã, wecu̶ caserodamena tãnawã́. Cṹ̶ã yu̶u̶re tãnarécõrõ treinta y nueve tãnawã́. 25 Ĩtĩã́rĩ yucu̶ména yu̶u̶re páawa. Sĩcãrĩ ũ̶tãperimena yu̶u̶re déewa. Ĩtĩã́rĩ ũ̶sã wáari, dooríwu̶ duadiawu̶. Sĩcãrĩ duagu̶, sicañami, sicabu̶reco tiimaapú̶re pasawu̶. 26 Pee wáanetõwũ̶. Díare tĩãwagu̶, duariquioro netõwṹ̶. Yaarí basoca watoa, yáa wedera judíoa pu̶topu̶, judíoa niihẽrã pu̶topu̶ quiorémena wáanetõwũ̶. Teero biiri macãpu̶re, basocá manirṍpu̶re, día pairímaapu̶re quiorémena cãmesã́wũ̶. “Jesuré padeorá niiã” jĩĩditori basocá watoapu̶cãrẽ quiorémena cãmesã́wũ̶. 27 Yu̶u̶ padegu̶, ñañarõ netõwṹ̶. Pee ñamirĩ́ cãniríwu̶. Ju̶abóawu̶. Oco sĩnidu̶gáwu̶. Pee betiwú̶. Yu̶su̶ábu̶awu̶. Apetóre yu̶u̶re suti maniwṹ̶. 28 Apeyeréja, bú̶recoricõrõ yu̶u̶ niipetiro macãrãrẽ Jesuré padeoré põnarĩ macãrãrẽ bayiró wãcũã. 29 Tutuhegu̶no niirĩ, yu̶u̶cã cũ̶ũ̶birora tutuhegu̶ tu̶gueñaapua. Sĩcũ̶rẽ ãpẽrã́ ñañaré tiidutíri, cũ̶ũ̶ ñañaré tiirí, yu̶u̶ ñañaré tiidutíramena cúaa. 30 Yée maquẽrẽ wedegu̶, “biiro tiigú̶no niiã yu̶u̶ja” jĩĩria. Teero jĩĩrõno tiigú̶, “yu̶u̶ tutuhegu̶ niiã” jĩĩã. 31 Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ Jesús Pacu̶ yu̶u̶ wederére “jĩĩditogu̶ mee tiii” jĩĩmasĩqui. Cũ̶ũ̶rẽna u̶senire ticorucujãrõ booa. 32 Yu̶u̶ Damascopu̶ niirĩ, tiimacã dutigú̶ yu̶u̶re ñeedu̶gagu̶, biiro tiirígu̶ niiwĩ: Tiimacã witiware soperipu̶re surarare cṹũrigu̶ niiwĩ cotedutigu̶. Cũ̶ũ̶ tiidita õpũ̶ Aretas wãmecu̶tigu̶ doca macũ̶ niiwĩ. 33 Yu̶u̶ menamacãrãpe yu̶u̶re biiro tiiwá: Piimena tiimacã sãnirõ macã sopegãpu̶ duunu̶nú̶sediocowa. Teero tiigú̶, yu̶u̶ cṹ̶ãrẽ ñeõríwu̶.

2 Corintios 12

1 Yée maquẽrẽ wededu̶garipacari, mú̶ã yu̶u̶re wederi tiia sũcã. Yée maquẽrẽ yu̶u̶ basiro ãñurõ wederi, mú̶ãrẽ tiiápuria. Teero biipacu̶, marĩ Õpũ̶ quẽẽrṍpu̶re tiiróbiro yu̶u̶re ẽñoríguere wedegu̶da. 2 Cristore padeorí siro, biiro wáawu̶: Quẽẽrṍpu̶re tiiróbiro Cõãmacũ̶ yu̶u̶re cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ néemu̶ãwawi. Teeré yu̶u̶ ĩñari siro, catorce cũ̶marĩ netõã. Yáa õpũ̶ũ̶mena o yeeripũnamena dícu̶ wáagu̶ wáajĩyu; masĩriga. Cõãmacũ̶ dícu̶ masĩqui. 3 Ateré masĩã: Cõãmacũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ Paraíso wãmecu̶tiropu̶ yu̶u̶re néejeawi. Yáa õpũ̶ũ̶mena o yeeripũnamena dícu̶ néewagu̶ néewajĩyi; masĩriga. Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã masĩqui. Yu̶u̶ toopú̶ niigũ̶, basocáre wedemasĩña manirére wedeseri tu̶owú̶. Yu̶u̶ toopú̶ tu̶orígue basocáre wededutire mee niiwũ̶. 5 Yu̶u̶re toopú̶ néewariguere ãñurõ wedegu̶da. Yu̶u̶ ãñurõ tiiríguepereja wederia. Yu̶u̶ “basocú̶ dícu̶ niijĩgũ̶, tutuhegu̶, ñañarõ netõã” jĩĩrére ãñurõ wedegu̶da. 6 Teero jĩĩpacu̶, yu̶u̶ basiro ãñurõ wedesedu̶gagu̶, wedesemasĩã. Diamacṹ̶ maquẽrẽ wedeseri, “mecũ̶rĩ basocu̶ niiĩ” jĩĩmasĩriya. Yée maquẽrẽ wedesemasĩpacu̶, wedeseria. Yu̶u̶ basiro yu̶u̶ ãñurõ wedeseremena yu̶u̶re padeorí booría. Yu̶u̶ tiirére ĩñatoarapu̶, yu̶u̶ wederére tu̶otóarapu̶, padeorí booa. 7 Cõãmacũ̶ yu̶u̶re ẽñorígue ãñuré peti niiwũ̶. Yu̶u̶ teeré wãcũgũ̶, yu̶u̶ basiro “ãñugṹ̶ niiã” jĩĩrĩquio niiwũ̶. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ yu̶u̶re teero wãcũrĩ jĩĩgũ̶, biiro tiiwí: Satanás yáa õpũ̶ũ̶rẽ pũnirṍ tiirí, teero ĩñajãrigu̶ niiwĩ. Tee pũniré potaga sããwarobiro pũniã. 8 Ĩtĩã́rĩ yu̶u̶ marĩ Õpũ̶rẽ “tee pũnirére netõnéña” jĩĩ sãĩmíwũ̶. 9 Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶re ateré jĩĩwĩ: “Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ ãñurõ tiia. Teero tiiró, mu̶u̶rẽ apeyenó du̶saría. Basocá tutuhera niirĩ, yu̶u̶ tutuarere nemorṍ ẽñomasĩ́ã”, jĩĩwĩ. Teero tiigú̶, yu̶u̶ tutuhegu̶ niirémena u̶seniã. Yu̶u̶ tutuheremena Cristo cũ̶ũ̶ tutuarere ãñurõ ẽñoĩ. 10 Teero tiigú̶, yu̶u̶ tutuhegu̶ niirére u̶seniremena nu̶cãjã́ã. Yu̶u̶ Cristore padeoré wapa ãpẽrã́ yu̶u̶re ñañarõ jĩĩpacari, yu̶u̶re apeyenó du̶sapacári, ãpẽrã́ yu̶u̶re ñañarõ tiipacári, yu̶u̶re wisiórere tu̶gueñapacu̶, u̶seniremena nu̶cãjã́ã. Nemorṍ tutuhegu̶ niirṍno tiigú̶, nemorṍrã tutuanemogũ̶ wáaa. 11 Yu̶u̶ basiro yée maquẽrẽ ãñurõ wedesegu̶, mecũ̶gṹ̶biro wedesegu̶ tiia. Mú̶ãpeja yu̶u̶ wedesedu̶gaherere yu̶u̶re wedeseri tiia. Mú̶ã yu̶u̶re ãñurõ wedeseatã, ãñunibojĩyu. Mú̶ãrẽ jĩĩditoremena buerá Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserira nemorṍ tu̶gueñacua. Yu̶u̶pe “cṹ̶ã docapu̶ niiã” jĩĩ tu̶gueñaria. Yu̶u̶ bú̶ri niigṹ̶ niipacu̶, teero bueãmajãrã doca niiria. 12 Yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ niigũ̶, potocṍrõ manirṍ pee Cõãmacũ̶ dícu̶ tiimasĩ́rere tiiẽ́ñowũ̶. Teeména diamacṹ̶rã “yu̶u̶ Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserigu̶ niiã” jĩĩrére ẽñowṹ̶. 13 Ãpẽrã́ Jesuré padeoré põnarĩ macãrãrẽ, mú̶ãcãrẽ sĩcãrĩbíro tiiwú̶. Ate dícu̶re tiiríwu̶: Mú̶ãrẽ wapasériwu̶. Mú̶ã tu̶gueñarĩ, teeména ¿mú̶ãrẽ ñañarõ tiirí? Ñañaãtã, yu̶u̶re acabóya. 14 Yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ wáagu̶da jĩĩgũ̶, quẽnotóaa. Mecũ̶tígã yu̶u̶ wáaremena ĩtĩã́rĩ wáaadacu. Toopú̶ jeagu̶, mú̶ãrẽ “niyeru ticoya” jĩĩ potocṍricu. Mú̶ãyere booría; Cristoyepere mú̶ãrẽ tiinemórĩ booa. Mú̶ã masĩã: Basocá cṹ̶ã pacu̶sũ̶mu̶ãrẽ niyerure quẽnocṹbosaricua; pacu̶sũ̶mu̶ãpe cṹ̶ã põnarẽ niyerure quẽnocṹbosacua. 15 Teero tiigú̶, yu̶u̶ cu̶orócõrõ mú̶ãrẽ tiiápugu̶da. Niipetire yu̶u̶ tutuaremena mú̶ãye niiãdarere tiiápugu̶da. Teero yu̶u̶ mú̶ãrẽ bayiró maĩrĩ́, ¿deero tiirá mú̶ãpeja yu̶u̶re du̶aró maĩgári? 16 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ potocṍririguere masĩpacara, biiro jĩĩcua: “Cũ̶ũ̶ menijĩ́gũ̶, marĩrẽ jĩĩditoqui; too síro marĩyere néewagu̶daqui”, jĩĩcua. 17 ¿Yu̶u̶ mú̶ã pu̶to ticocoriramena yu̶u̶ mú̶ãyere jĩĩditoremena ẽmarĩ? Ẽmariwu̶. 18 Yu̶u̶ Titore mú̶ã pu̶topu̶ wáadutiwu̶. Teero biiri ãpĩ Jesuré padeogú̶ marĩya wedegu̶re cũ̶ũ̶mena ticocowu̶. ¿Tito mú̶ã pu̶topu̶re jĩĩditoremena mú̶ãyere ẽmarĩ? Ẽmariyigu̶. Mú̶ã ãñurõ masĩã: Ũ̶sã Titomena sĩcãrĩbíro tiirá niiã. Cũ̶ũ̶cã mú̶ãrẽ buegu̶, ãñuré dícu̶re tiirígu̶ niiwĩ. 19 Apetó tiirá, mú̶ã ũ̶sãrẽ “ãñurõ wãcũdutira tiiíya” jĩĩ wãcũbocu. Niiria. Biirope niiã: Ũ̶sã Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re Cristomena niijĩrã, wedesea. Yu̶u̶ maĩrã́ yáa wedera, niipetirere ũ̶sã wedesea, mú̶ãrẽ Cõãmacũ̶rẽ nemorṍ padeonemóãrõ jĩĩrã. 20 Apetó tiirá, yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ jeari, yu̶u̶ booróbiro tiiríbocu. Teerora yu̶u̶pecã mú̶ã booróbiro tiiríbocu. Teeré wãcũgũ̶, cuiga. Apeyeréja, yu̶u̶ mú̶ãrẽ “biiro tiibócua” jĩĩ wãcũã: “Cãmerĩ́tutira, ĩñatutira, cúara, cṹ̶ãye dícu̶re wãcũrã, queti jĩĩrã, ãpẽrãrẽ́ ñañarõ jĩĩrã, ‘ũ̶sãjã ãpẽrã́ nemorṍ ãñunetõnu̶cãã’ jĩĩrã, noo booró tiiã́majãrã tiibócua”, jĩĩga. 21 Teero tiigú̶, mú̶ã pu̶topu̶ wáanemorĩ, Cõãmacũ̶ yu̶u̶ Õpũ̶ mú̶ã ñañaré tiirucúre wapa yu̶u̶re bobooro wáari tiibóqui. Mú̶ã ãpẽrãména mú̶ã booró ñañarõ ñeeaperere, mú̶ã nu̶mosã́numiã mú̶ã manu̶sũ̶mu̶ã niihẽrãrẽ ñeeaperere, mú̶ã boboró manirṍ tiirére wasohére wapa bayiró utibocu.

2 Corintios 13

1 Mecũ̶tígã yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ wáaadaremena ĩtĩã́rĩ wáaadacu. Yu̶u̶ toopú̶ jeari, sĩcũ̶ ãpĩrẽ́ wedesãdu̶gagu̶, Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jĩĩrõbirora tiiáro. Biiro jóanoã: “Pu̶arã́, ĩtĩã́rã ĩñari siro, marĩ ãpẽrã́ tiiríguere wedesãmasĩnoã”. 2 Too su̶gueropu̶ mú̶ã pu̶topu̶ jeagu̶, “ñañaré tiiráre ñañarõ tiigú̶dacu” jĩĩ wedetoawu̶. Teero biiri niipetirare wedetoawu̶. Mecũ̶tígã yoaropu̶ niipacu̶, wedenemoã sũcã: Yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ wáanemogũ̶, ñañaré tiiráre bóaneõ ĩñaricu sáa. 3 Teero tiirá, mú̶ã ateré diamacṹ̶ masĩãdacu: Cristo yu̶u̶pu̶re wãcũré ticorémena wedesea. Cristo mú̶ãrẽ dutigú̶ tutuhegu̶ niiriqui; mú̶ã watoapu̶re tutuanetõjõãgũ̶ niiĩ. 4 Ate diamacṹ̶rã niiã: Cũ̶ũ̶ curusapu̶ tutuhegu̶biro páabiatunoyigu̶. Teero tiinórigu̶ niipacu̶, cũ̶ũ̶ Pacu̶ tutuaremena catii. Ũ̶sãcã cũ̶ũ̶birora tutuhera niiã, niirãpeja. Teero niipacara, cũ̶ũ̶mena niijĩrã, Cõãmacũ̶ tutuaremena catia. Teero tiirá, tee tutuaremena mú̶ãrẽ wedera, tiiápuadacu. 5 Mú̶ã basiro ateré naĩrõ sãĩñáña: “¿Diamacṹ̶rã Jesuré padeorára niiĩ marĩ?” jĩĩña. Mú̶ã basiro teeré ĩñate. ¿Mú̶ã masĩrite Jesucristo mú̶ãmena niirére? Masĩcu sáa. Apetó tiirá, diamacṹ̶ cũ̶ũ̶rẽ padeorícu. 6 Ũ̶sãpe diamacṹ̶rã cũ̶ũ̶rẽ padeóa. Mú̶ãrẽ teeré masĩrĩ booa. 7 Ũ̶sã mú̶ãrẽ ñañaré tiiríjããrõ jĩĩrã, Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosáa. Basocá yu̶u̶re “Corinto macãrãrẽ ãñurõ padeorí tiiwí” jĩĩrére ãmaãgũ̶ mee tiia. Mú̶ã ãñurére tiirí boogá. Ũ̶sãrẽ “teero jĩĩãmajãrã tiiwá” jĩĩrĩ, ãñuniã. 8 Mú̶ã diamacṹ̶ maquẽrẽ tiirí, ũ̶sã “teerora tiiyá” jĩĩãdacu; diamacṹ̶ maquẽrẽ cãmotária. 9 Ãpẽrã́ ũ̶sãrẽ tutuherabiro ĩñarĩ, ãñuniã. Mú̶ãpe padeotutúara niirĩ, u̶seniã. Teero tiirá, mú̶ãrẽ Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosánemoãdacu, diamacṹ̶rã padeorá niiãrõ jĩĩrã. 10 Yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ wáaadari su̶guero, atipũrẽ́ jóaa. Toopú̶ jeagu̶, tutuaromena mú̶ãrẽ dutidu̶gariga. Marĩ Õpũ̶ yu̶u̶ mú̶ãrẽ dutimasĩrere ticorigu̶ niiwĩ. Tee dutirémena mú̶ãrẽ padeonemórĩ boosã́ã; mú̶ã padeorére ñañodu̶gária. 11 Yáa wedera, mú̶ãrẽ ãñurõ wáaaro. Mú̶ã ñañaré tiirére quẽnoñá. Cãmerĩ́ wãcũtutuari tiiyá. Sĩcãrõména ãñurõ niirecu̶tiya. Teeré tiirí, Cõãmacũ̶ marĩrẽ maĩgṹ̶ marĩrẽ ãñurõ niirecu̶tirere ticogú̶ mú̶ãmena niigũ̶daqui. 12 Mú̶ã basiro cãmerĩ́ maĩrémena ãñudutiya. 13 Niipetira Jesuré padeorá mú̶ãrẽ ãñudutiya. 14 Jesucristo marĩ Õpũ̶ mú̶ã niipetirare ãñuré ticoaro. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ maĩgṹ̶ mú̶ãmena niiãrõ. Espíritu Santo mú̶ãrẽ bapacu̶tiaro. Nocõrõrã jóaa.

Gálatas 1

1 Yu̶u̶ Pablo mú̶ã Galacia macãrãrẽ Jesuré padeoré põnarĩ macãrãrẽ jóaa. Niipetira yu̶u̶ menamacãrã wãmemena mú̶ãrẽ ãñuduticoa. Yu̶u̶ Jesucristo cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserigu̶ niiã. Yu̶u̶re basocá mee beserira niiwã; Jesucristo basiro cũ̶ũ̶ Pacu̶mena beserira niiwã. Cõãmacũ̶rã Jesucristo diarigu̶pu̶re masõrigu̶ niiwĩ. 3 Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶, teero biiri Jesucristo marĩ Õpũ̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro; ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. 4 Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶ boosã́rirobirora Jesucristo marĩ ñañaré tiirére acabóaro jĩĩgũ̶, diabosarigu̶ niiwĩ. Marĩ cũ̶ũ̶ teero tiiríguemena atibú̶reco macãrã ñañaré tiirucúrere tiidújãmasĩã. 5 Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ “mu̶u̶rã́ u̶pu̶tí macũ̶ peti niigũ̶ tiia” jĩĩrucujããda. Teerora tiiáda. 6 Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ beserigu̶ niiwĩ, Cristo tiibosáremena mú̶ãrẽ ãñurõ tiiáro jĩĩgũ̶. Mú̶ãpe cũ̶ũ̶ teero beserira niipacara, máata peti cũ̶ũ̶rẽ padeodújãrã tiiáyiro. Ãpẽrã́ buerépere nu̶nu̶rã́ tiiáyiro. Mú̶ã teero tiirí tu̶ogú̶, yu̶u̶pe tu̶omaníjõãga. 7 Cṹ̶ã bueré netõnére queti mee niiã. Cṹ̶ã mú̶ãrẽ wedewisiora tiiáyira; Cristoye quetire ñañodu̶gára tiiáyira. 8 Ũ̶sã mú̶ãrẽ ãñuré queti Cõãmacũ̶ basocáre netõnére quetire diamacṹ̶ wedetoawu̶ mée. Mú̶ãrẽ merẽã wedegú̶norẽ Cõãmacũ̶ bayiró ñañarõ tiiáro. Sĩcũ̶ ũ̶sãno o ángele ũ̶mu̶ã́sepu̶ diiátiarigu̶no merẽã wedericãrẽ, ñañarõ tiiáro. 9 Ũ̶sã too su̶gueropu̶ wederiguere yu̶u̶ mecũ̶tígãrẽ wedenemoã sũcã: Netõnére queti mú̶ã padeoríguere mú̶ãrẽ merẽã wedewisiogu̶norẽ Cõãmacũ̶ bayiró ñañarõ tiiáro. 10 Yu̶u̶ teeré jĩĩ jóagu̶, basocá yu̶u̶mena u̶seniãrõ jĩĩgũ̶ mee jóaa; Cõãmacũ̶pe yu̶u̶mena u̶seniãrõ jĩĩgũ̶ jóaa. Yu̶u̶ too su̶gueropu̶re “basocá yu̶u̶mena u̶seniãrõ” jĩĩ wãcũrucumiwũ̶. Atitóre teero wãcũgũ̶jã, Cristore padecoteri basocu̶ mee niibocu. 11 Yáa wedera, yu̶u̶ mú̶ãrẽ ateré masĩrĩ boogá: Yu̶u̶ netõnére queti wederé sĩquẽrã basocá wãcũre mee niiã. 12 Tee quetire basocá mee yu̶u̶re tu̶omasĩ́rĩ tiiwá. Teero biiri basocá mee yu̶u̶re buewa. Jesucristo basiro tee quetire yu̶u̶re masĩrĩ tiirígu̶ niiwĩ. 13 Yu̶u̶ too su̶gueropu̶re niirecu̶tiriguere mú̶ã tu̶ojĩ́yu: Judíoa tiirécu̶tirere nu̶nu̶gṹ̶ niirucumiwũ̶. Atecã́rẽ tu̶ojĩ́yu: Jesuré padeoré põnarĩ macãrãrẽ bayiró ñañarõ tiirí basocu̶ niirucumiwũ̶; Jesuré padeoráno manijã́ãrõ jĩĩgũ̶, cṹ̶ãrẽ cõãpetijãdu̶gamiwũ̶. 14 Yu̶u̶ mamu̶ niigũ̶, judíoa tiirécu̶tirere ãñurõ tiinu̶nú̶serucumiwũ̶. Ãpẽrã́ yu̶u̶ menamacãrã nemorṍ ũ̶sã ñecũ̶sũ̶mu̶ã tiimú̶ãatiriguere tii, netõnu̶cã́rucumiwũ̶. 15 Yu̶u̶ teero tiipacári, Cõãmacũ̶ yu̶u̶ bauáadari su̶gueropu̶, cũ̶ũ̶ tiidutíadarere “tiigú̶daqui” jĩĩtoatu niirigu̶ niiwĩ. Yu̶u̶re ãñurõ tiigú̶, beserigu̶ niiwĩ. 16 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ yu̶u̶re “ẽñogṹ̶da” jĩĩrí bu̶reco jeari, ẽñowĩ́. Yu̶u̶re judíoa niihẽrãrẽ cũ̶ũ̶ macũ̶ye quetire wederi boorígu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, ãpẽrãpú̶re “¿yu̶u̶ deero tiigú̶dari?” jĩĩ sãĩñágũ̶ wáariwu̶. 17 Teero biiri Jerusalénpu̶ Jesús yu̶u̶ su̶guero besesu̶gueriracãrẽ ĩñagũ̶ wáariwu̶. Teero tiiróno tiigú̶, diamacṹ̶ wáajõãwũ̶ Arabia ditapu̶. Toopú̶ niiãrigu̶ Damascopu̶ cãmepu̶tú̶aatiwu̶ sũcã. 18 Itiácũ̶ma siro Jerusalénpu̶ Pedrore sicato ĩñagũ̶ jeawu̶. Cũ̶ũ̶mena pu̶a semana pu̶tu̶áwu̶. 19 Ãpẽrã́ Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserirare ĩñaritu̶. Santiago marĩ Õpũ̶ bai dícu̶re ĩñawũ̶. 20 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ jóare niirṍ maquẽ niirõ tiia. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ jĩĩditogu̶ mee tiia; Cõãmacũ̶ teeré masĩqui. 21 Too síro Siria ditapu̶, teero biiri Cilicia ditapu̶ wáawu̶. 22 Jesuré padeoré põnarĩ macãrã Judeapu̶ niirã́ yu̶u̶re ĩñamasĩriwa ména. 23 Yée quetipu̶ dícu̶re tu̶oyíra. “Marĩrẽ ‘ñañarõ tiigú̶da’ jĩĩgũ̶ nu̶nu̶rucúmirigu̶ mecũ̶tígãrẽ ‘Jesuré padeoyá’ jĩĩ wedewarucugu̶ tiiáyigu̶; too su̶gueropu̶re marĩ Jesuré padeodúri tiidu̶gámirigu̶ra niiãyigu̶”, jĩĩriguere tu̶oyíra. 24 Yu̶u̶ Jesuré padeorí tu̶orá, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoyira.

Gálatas 2

1 Catorce cũ̶marĩ Jerusalénpu̶ yu̶u̶ pu̶tu̶ajeari siro, Bernabémena toopú̶ wáawu̶ sũcã. Ũ̶sã menamacũ̶ Titocãrẽ néewawu̶. 2 Cõãmacũ̶ yu̶u̶re toopú̶ wáari bootú niirigu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, wáawu̶. Toopú̶ jea, basocá niipetiramena neãriwu̶; Jesuyé maquẽrẽ dutirí basocamena dícu̶ neãwũ̶. Judíoa niihẽrãrẽ netõnére queti yu̶u̶ wederiguere cṹ̶ãrẽ wedewu̶. Yu̶u̶ sicatopu̶ wedenu̶cãriguere, yu̶u̶ mecũ̶tígã wederére “¿deero jĩĩmiãdari cṹ̶ã?” jĩĩgũ̶ wedewu̶. “Mu̶u̶ wederé wapamaníã” jĩĩãrõ jĩĩgũ̶, wedeñamiwũ̶. 3 Cṹ̶ã merẽã jĩĩriwa. Yu̶u̶ menamacũ̶ Tito griegoayu̶ niipacari, cũ̶ũ̶cãrẽ ũ̶sã judíoa tiirucúrenorẽ tiidutíriwa. Cũ̶ũ̶rẽ “cõnerígu̶ yapa macã caseróre widecõã́rõ booa” jĩĩriwa. 4 Ãpẽrã́ Jesuré padeorámena bapacu̶tirira niiwã. “Ũ̶sãcã Jesuré padeorá niiã” jĩĩdito, ĩñadutiri basoca niirira niiwã. Marĩ masĩã: Jesuré padeorémena netõnénoã. Cṹ̶ãpe “marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã dutimu̶ãatiriguere tiipetíheri, netõnénoña maniã” jĩĩwã. Teero tiirá, Jesuré padeorá tiirécu̶tirere ĩñarã tiiríra niiwã, ũ̶sã ñecũ̶sũ̶mu̶ã dutimu̶ãatiriguere tiidutíadara. 5 Cṹ̶ã teero tiidutípacari, ũ̶sã péerogã cṹ̶ã tiidutírere “tiiró boocú” jĩĩriwu̶. “Jesuré padeorémena netõnénoãdacu” jĩĩré queti dícu̶re wedea, mú̶ã diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩãrõ jĩĩrã. 6 Jesuyé maquẽrẽ dutirí basoca “yu̶u̶ biiro buea” jĩĩrĩ tu̶orá, merẽã jĩĩãmariwa. (“Jesuyé maquẽrẽ dutirí basoca niiĩya” jĩĩrã́ ãpẽrã́ nemorṍ niiriya, yu̶u̶ wãcũrĩ. Cõãmacũ̶ marĩ niipetirare sĩcãrĩbíro ĩñaqui.) Cṹ̶ã yu̶u̶re “atepé tiidutíya judíoa niihẽrãrẽ” jĩĩ wederiwa. 7 Teero wederono tiirá, ateré jĩĩwã: “Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ judíoa niihẽrãrẽ netõnére quetire wededutijĩyi. Pedrore judíoapere wededutirirobirora mu̶u̶rẽ cṹ̶ãpere wededutijĩyi”, jĩĩwã. 8 Cõãmacũ̶ Pedrore beserigu̶ niiwĩ, judíoare wedearo jĩĩgũ̶. Cũ̶ũ̶rã́ yu̶u̶cãrẽ beserigu̶ niiwĩ, judíoa niihẽrãpere wedearo jĩĩgũ̶. 9 Jerusalénpu̶re Santiago, Pedro, teero biiri Juan Jesuyé maquẽrẽ dutirí basoca niiwã. Cṹ̶ã yu̶u̶re jĩĩwã: “Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ judíoa niihẽrãrẽ wededuticojĩyi”, jĩĩwã. Teero tiirá, yu̶u̶, teero biiri Bernabére ateré jĩĩwã: “Marĩ sĩcãrĩména padeadacu”, jĩĩwã. Cṹ̶ã ũ̶sãrẽ “Jesuyé quetire judíoa niihẽrãrẽ wedera wáaya” jĩĩwã. “Ũ̶sãpe judíoare wedeada”, jĩĩwã. 10 “Bóaneõrãrẽ tiiápuya” jĩĩré dícu̶re wededutiwa. Teerá niitoawu̶ yu̶u̶ “ãñurõ tiigú̶da” jĩĩ wãcũrigue. 11 Too síro yu̶u̶ Antioquíapu̶ niirĩ, Pedro toopú̶ jeawi. Cũ̶ũ̶ sicato jeaari sirogã, judíoa niihẽrãmena yaa, niijãmiwĩ. Too síro Santiago menamacãrã jeawa. Pedro cṹ̶ãrẽ cuirigu̶ niiwĩ, “yu̶u̶ widecõã́noña manirã́mena yaaré quetire Jerusalén macãrãrẽ wedebocua” jĩĩgũ̶. Teero tiigú̶, judíoa niihẽrãmena yaadu, bapacu̶tinemoriwi. Pedro menamacãrã judíoacã teerora tiiwá. Bernabépu̶ra teerora tiinu̶nú̶sejãwĩ. “Cõãmacũ̶ niipetira Jesuré padeoráre sĩcãrĩbíro ĩñaqui” jĩĩrére wederira niipacara, cṹ̶ã bueriguere tiiñámi, tiidújãwã. Cṹ̶ã netõnére quetire masĩrã́ niipacara, tee queti diamacṹ̶ maquẽrẽ tiihéri ĩñawũ̶. Teero tiigú̶, Pedrore pau̶ basocá ĩñacoropu̶ tutiwu̶. Cũ̶ũ̶rẽ jĩĩwũ̶: “Mu̶u̶ judíoayu̶ niipacu̶, judíoa niihẽrãmena yaamiãwũ̶; cṹ̶ã tiiróbiro tiirécu̶timiãwũ̶. Mu̶u̶ teero tiiárigue ãñunimiãwũ̶ ména. Mecũ̶tígã ¿deero tiigú̶ cṹ̶ãmena yaari, bapacu̶tiri tiii sáa? Mu̶u̶ buearirobiro tiiría. Teeména judíoa niihẽrãrẽ ‘judíoa tiiróbiro tiiyá’ jĩĩgũ̶ tiiite. Mu̶u̶ teero tiiré ñañaniã”, jĩĩwũ̶. 15 “Marĩ pu̶arã́ bauárapu̶ra judíoa niitoarira niiwũ̶. Judíoa niihẽrã Moisére dutiré cṹũriguere tiiríya. Teero tiirá, ‘ñañarã́ niiĩya’ jĩĩmiwũ̶. 16 Marĩ tee dutirére masĩpacara, atepécãrẽ masĩã: Moisére dutiré cṹũriguere tiiránorẽ Cõãmacũ̶ ‘ãñurã́rã niiĩya’ jĩĩ ĩñariqui; Jesucristore padeoránopere ‘ãñurã́rã niiĩya’ jĩĩ ĩñaqui. Teero tiirá, marĩ judíoacã Jesucristore padeóa, Cõãmacũ̶ marĩrẽ ‘ãñurã́rã niiĩya’ jĩĩãrõ jĩĩrã. Moisére dutiré cṹũriguere ‘tiiáda sũcã’ jĩĩria. Ateména pu̶tu̶áa: Tee dutiré tiiráre Cõãmacũ̶ ‘ãñurã́rã niiĩya’ jĩĩ ĩñariqui. 17 Marĩ ‘Cristomena dícu̶ netõnénoãdacu’ jĩĩré quetire wederi, marĩya wedera judíoa marĩrẽ wedepatiadacua. Biiro jĩĩãdacua: ‘Mú̶ã ñañaniã. Mú̶ã marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ dutiriguere tiiría. Mú̶ã judíoa niihẽrãmena yaajĩrã, cṹ̶ã tiiróbiro ñañaré tiirá niiã’, jĩĩãdacua marĩrẽ. Teero jĩĩrã, ‘Cristo ñañarõ su̶otígu̶ tiii mú̶ãrẽ’ jĩĩrã tiiádacua. Cṹ̶ã teero jĩĩré diamacṹ̶ mee niiãdacu. Cristo ñañarére su̶otíriqui. 18 ‘Marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ dutirigue marĩrẽ netõrĩ́ tiirícu’, jĩĩ wedetoawu̶ mée. Tee dutiriguere su̶otínemogũ̶, yu̶u̶rá su̶o netõnu̶cã́gũ̶ niijãbocu. 19 Yu̶u̶ Moisére dutiré cṹũriguere tiipetídu̶gapacu̶, tiipetímasĩriwu̶. Teeré tiigú̶, ‘catiré petihére yu̶u̶ bu̶arícu’ jĩĩ wãcũwũ̶. Teeré wãcũãri siro, Cõãmacũ̶mena ãñurõ niirecu̶tirere bu̶awú̶. 20 Cristo curusapu̶ diarirobirora yu̶u̶cã diagu̶ tiiróbiro wáarigu̶pu̶ niigũ̶ tiia. Tee tiigú̶, yu̶u̶ too su̶gueropu̶ niirirobiro niiria sáa. Yu̶u̶ basiro tiidu̶gárere tiiría; Cristo yu̶u̶mena niigṹ̶ tiidutírere tiia. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re maĩrígu̶ niiwĩ; yu̶u̶re diabosarigu̶ niiwĩ. Yu̶u̶ mecũ̶tígã Cõãmacũ̶ macũ̶rẽ padeó, cũ̶ũ̶ tiidutírere tiia. 21 Moisére dutiré cṹũrigue basocá tiipetíjããtã, Cõãmacũ̶ ‘ãñurã́rã niiĩya’ jĩĩ ĩñaãtã, Cristo bú̶ri peti diabojĩyi. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ yu̶u̶re ãñurõ tiirére ‘bú̶ri niiré niiã’ jĩĩria yu̶u̶”, jĩĩwũ̶ Pedrore.

Gálatas 3

1 Mú̶ã Galacia macãrã, tu̶omasĩ́hẽrã tiiróbiro tiirá tiiáyiro. ¿Noã mú̶ãrẽ jĩĩditocãmesãmirĩto apeyeré padeodutíra? Ũ̶sã toopú̶re niirã, mú̶ãrẽ Jesucristo curusapu̶ diabosarigue maquẽrẽ diamacṹ̶ wedewu̶. Ãñurõ ũ̶sã wederiguere tu̶omíwũ̶rã mú̶ã. 2 Ate dícu̶re mú̶ãrẽ sãĩñágũ̶da: ¿Mú̶ã Moisére dutiré cṹũriguere tiinu̶nú̶sera, Espíritu Santore bu̶arí? Bu̶aríjĩyu. Jesucristoye quetire tu̶o, padeorí, Espíritu Santo mú̶ãmena niinu̶cãjĩyi. 3 Mú̶ã sicato Jesuré padeonu̶cã́rã, Espíritu Santo tutuaremena mú̶ã ñañaré tiiríguere wasoríra niiwũ̶. Mú̶ã biiro tiinu̶cã́rira niipacara, mecũ̶tígãrẽ mú̶ã basiro tutuaremena “ãñurã́rã niiãdacu” ¿jĩĩ wãcũgari? ¿Mú̶ãrẽ tu̶omasĩ́re petijṍãĩ? 4 Jesuré mú̶ã sicato padeonu̶cã́rĩ, ãpẽrã́ mú̶ãrẽ ñañarõ tiiríra niiwã. Mecũ̶tígãrẽ cũ̶ũ̶rẽ padeodúra, “bú̶ri peti ñañarõ netõjĩ́yu” ¿jĩĩrã tiii? Yu̶u̶ tu̶gueñaãtã, bú̶ri peti ñañarõ netõríjĩyu. 5 Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ Espíritu Santore ticodiocorigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ tutuaremena mú̶ã watoapu̶re pee tiiẽ́ñorigu̶ niiwĩ. ¿Deero tiigú̶ teero tiigári, mú̶ã tu̶gueñarĩ? Jesucristoye quetire mú̶ã tu̶o padeorí, teero tiiquí. Moisére dutiré cṹũriguere tiirípereja, teero tiiríboqui. 6 Marĩ ñecũ̶ Abraham Cõãmacũ̶rẽ padeoyígu̶. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ “ãñugṹ̶rã niiĩ” jĩĩ ĩñayigu̶. 7 Teero tiirá, ateré masĩña: Cõãmacũ̶rẽ padeorá niiĩya Abraham pãrãmerã niinu̶nu̶sera díamacũ̶. 8 Judíoa niihẽrãcãrẽ Cõãmacũ̶rẽ padeorí, “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩ ĩñagũ̶daqui. Tee maquẽrẽ wedenoã Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶re. Cõãmacũ̶ tee queti, ãñuré quetire Abrahamrẽ wedesu̶guerigu̶ niiwĩ: “Mu̶u̶mena niipetire dita macãrãrẽ ãñurõ niiré maquẽrẽ ticogu̶da”, jĩĩrigu̶ niiwĩ. 9 Abraham Cõãmacũ̶rẽ padeorígu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ niiré maquẽrẽ ticorigu̶ niiwĩ. Atitócãrẽ niipetira Cõãmacũ̶rẽ padeoráre ãñurõ niiré maquẽrẽ ticoqui. 10 Ãpẽrã́ “Moisére dutiré cṹũriguere tiirá, netõnénoãdacu” jĩĩ wãcũmicua. Teero wãcũrã́rẽ Cõãmacũ̶ ñañarõ netõrĩ́ tiigú̶daqui. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóanoã: “Niipetire Moisére dutiré cṹũriguere tiipetíhegu̶ ñañarõ netõgṹ̶daqui”, jĩĩ jóanoã. 11 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóanoã: “Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ padeogú̶re ‘ãñugṹ̶rã niiĩ’ jĩĩ ĩñaqui; cũ̶ũ̶rẽ catiré petihére ticogu̶daqui”, jĩĩ jóanoã. Teero tiirá, marĩ masĩtoaa: Moisére dutiré cṹũriguere tiigú̶re Cõãmacũ̶ “ãñugṹ̶rã niiĩ” jĩĩ ĩñariqui. 12 Tee dutirére tiigú̶ Cõãmacũ̶pere ĩñapeoriqui. Tee dutiré biirope jĩĩ jóanoã: “Niipetire tee dutirére tiipetígu̶ catiré petihére bu̶agú̶daqui”, jĩĩ jóanoã. 13 Tee jĩĩpacari, ũ̶sã judíoa teeré tiipetímasĩria. Teero tiirá, Cõãmacũ̶ ñañarõ netõrĩ́ tiinóãdara niitoamiwũ̶. Teero biiri ĩñagũ̶, Cõãmacũ̶ Cristopere marĩye wapa wapatíbosaro jĩĩgũ̶, ñañarõ netõrĩ́ tiirígu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ tee maquẽrẽ jóanoã: “Niipetira yucu̶gu̶pu̶ siatúyorira Cõãmacũ̶ ñañarõ netõrĩ́ tiirírapu̶ niiĩya”, jĩĩ jóanoã. 14 Jesucristo marĩye wapa diabosarigu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶rẽ padeorémena Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ “ãñugṹ̶rã niiĩ” jĩĩrirobirora judíoa niihẽrãcãrẽ “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩ ĩñagũ̶daqui. Teero biiri Jesucristore marĩ padeorí ĩñagũ̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ jĩĩrirobirora marĩrẽ Espíritu Santore ticoqui. 15 Yáa wedera, mecũ̶tígãrẽ basocá cṹ̶ã tiirucúremena mú̶ãrẽ sicaró queorémena wedegu̶da. Sĩcũ̶ basocú̶ ãpĩrẽ́ “biirora tiigú̶da” jĩĩgũ̶, queti beserí basocu̶ pu̶topu̶ wáa, paperapũpu̶ cũ̶ũ̶ tiiádarere jóadutiqui. Ãñurõ jóaquẽnotoa, cũ̶ũ̶ wãme jóapeoqui. Too sírore ãpĩ tiipũpu̶ jóariguere cosemasĩ́riqui; teero biiri jóanemomasĩriqui. 16 Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ “biiro tiigú̶da” jĩĩrigue tee tiiróbirora niiã. Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ “mu̶u̶ pã́rãmi niinu̶nu̶segu̶mena niipetire dita macãrãrẽ ãñurõ niiré maquẽrẽ ticogu̶da” jĩĩyigu̶. “Mu̶u̶ pã́rãmerã niinu̶nu̶sera pau̶mena teeré ticogu̶da”, jĩĩriyigu̶. Biirope jĩĩyigu̶: “Sĩcũ̶menarã ticogu̶da”, jĩĩyigu̶. Cõãmacũ̶ teero jĩĩgũ̶, Cristoyere wedesu̶guegu̶ tiiyígu̶. 17 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ jĩĩãrigue biiro jĩĩdu̶garo tiia: Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ “mu̶u̶ pã́rãmi niinu̶nu̶segu̶mena biiro tiigú̶da” jĩĩ quẽnorí siro, cuatrocientos treinta cũ̶marĩ siro Cõãmacũ̶ Moisémena cũ̶ũ̶ dutiré cṹũyigu̶. Teeré cṹũgũ̶, cũ̶ũ̶ too su̶gueropu̶ Abrahamrẽ “biiro tiigú̶da” jĩĩ quẽnoríguere acabóridojãqui. 18 Abraham Cõãmacũ̶rẽ padeorí, wapaséro manirṍ Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ “ãñugṹ̶rã niiĩ” jĩĩ ĩñayigu̶. Marĩcã Cõãmacũ̶mena ãñurõ niidu̶gara, Abraham padeorírobirora Cõãmacũ̶rẽ padeoró booa. Marĩ Moisére dutiré cṹũriguere tiirémena Cõãmacũ̶mena ãñurõ niimasĩricu. 19 Too docare ¿deero tiigú̶ Cõãmacũ̶ Moisémena tee dutirére cṹũyiri? Biiro niiã: Marĩrẽ “ñañarã́, netõnu̶cã́repira niiã” jĩĩ tu̶omasĩ́ãrõ jĩĩgũ̶, cṹũyigu̶. Tee dutirémena niirucuwu̶, tée Jesucristo jearipu̶. Jesucristo jeari siro, cũ̶ũ̶mena Cõãmacũ̶ “ãñurõ tiigú̶da” jĩĩrigue diamacṹ̶rã wáariro niiwũ̶. Tee dutirére Cõãmacũ̶ ángeleare wededuticoyigu̶ Moisére. Moisépecã teeré tu̶ogú̶, basocápu̶re wedenetõnecoyigu̶. 20 Abrahampere Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ ãñurõ tiiádarere ãpĩrẽ́ wededuticoriyigu̶; cũ̶ũ̶ basiro wedeyigu̶. Teero tiiró, Abrahamrẽ jĩĩriguepeja Moisére jĩĩrigue nemorṍ wapacu̶tíyiro. 21 Too docare Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ “mu̶u̶ pã́rãmi niinu̶nu̶segu̶mena niipetire dita macãrãrẽ ãñurõ niiré maquẽrẽ ticogu̶da” jĩĩyigu̶. Too síro Cõãmacũ̶ Moisémena cũ̶ũ̶ dutirére cṹũyigu̶. Tee dutirére ticoriguemena Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ jĩĩriguere acabóriyigu̶. Tee dutirére basocá tiipetídu̶gapacara, tiipetímasĩricua. Teero tiirá, catiré petihére bu̶arícua. Tee dutirére tiipetímasĩãtã, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩbojĩyi. 22 Teero jĩĩrõno tiigú̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóari tiirígu̶ niiwĩ: “Niipetira basocá ñañarére tiidúmasĩricua”, jĩĩ jóanoã. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ Jesuré padeorá dícu̶re ãñurõ niiré maquẽrẽ ticoqui. Cṹ̶ãrẽ ãñuré ticori, Abrahamrẽ jĩĩriguebirora wáaa. 23 Jesuré padeoré maquẽrẽ tu̶oádari su̶guero, ũ̶sã Moisére dutiré cṹũriguemena niiwũ̶. Tee dutirére yu̶u̶ró niirõ tiirucúwu̶, tée Jesuré padeoré maquẽrẽ masĩrĩpu̶. 24 Tee dutirémena Cõãmacũ̶ ũ̶sãrẽ “ñañaré tiirá niiã” jĩĩ tu̶omasĩ́dutigu̶ cṹũyigu̶. Teeré tu̶omasĩ́rã, Cristo jeari, cũ̶ũ̶rẽ padeonu̶cã́wũ̶. Cũ̶ũ̶rẽ padeorí, Cõãmacũ̶ ũ̶sãrẽ “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩ ĩñamasĩqui. 25 Mecũ̶tígãrẽ marĩ basocá Jesuré padeorápu̶ niiã. Teero tiirá, Moisés dutirémena niiria sáa. 26 Mú̶ã niipetira Jesucristore padeorémena Cõãmacũ̶ põna niiã. 27 Teero tiirá, wãmeõtinorira niiwũ̶. Mú̶ã Jesuré padeorí, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶ tiiróbiro niirecu̶tiri tiirígu̶ niiwĩ. 28 Cõãmacũ̶ judíoare, judíoa niihẽrãrẽ sĩcãrĩbíro ĩñaqui. Dutiapenori basocare, dutiapenoña manirã́rẽ sĩcãrĩbíro ĩñaqui. Teero biiri ũ̶mu̶ã́rẽ, numiã́rẽ sĩcãrĩbíro ĩñaqui. Cõãmacũ̶ mú̶ã niipetira Jesucristore padeoráre sĩcãrĩbíro ĩñaqui. 29 Mú̶ã Cristore padeorá niijĩrã, Abraham pãrãmerã niinu̶nu̶sera díamacũ̶ niiã. Teero biiri Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ “ãñurõ niiré maquẽrẽ ticogu̶da” jĩĩrirobirora mú̶ãcãrẽ ticogu̶daqui.

Gálatas 4

1 Mú̶ãrẽ queorémena wedenemogũ̶da. Sĩcũ̶ wĩmagũ̶rẽ cũ̶ũ̶ pacu̶ cũ̶ũ̶ cu̶orére cṹũqui. Cũ̶ũ̶ wĩmagũ̶ masãtuajearipacu̶, cũ̶ũ̶ye niiãdarere ñeeriqui. Tee niipetire cũ̶ũ̶ye niipacari, padecoteri basocu̶ tiiróbiro niiqui ména. 2 Ãpẽrã́ cũ̶ũ̶rẽ masõcua. Teero biiri ãpẽrã́ cũ̶ũ̶ye niiãdarecãrẽ ĩñanu̶nu̶sebosacua, tée cũ̶ũ̶ pacu̶ “cũ̶ũ̶rẽ teeré ticowa” jĩĩ wederi bu̶reco jearipu̶. 3 Teerora wáawu̶ marĩcãrẽ. Wĩmarã niirã, marĩ Pacu̶ye “ticorijãña ména” jĩĩnorira tiiróbiro niiwũ̶. Marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã tiidutímu̶ãatiriguemena niiwũ̶. 4 Cõãmacũ̶pe cũ̶ũ̶ queorí bu̶reco jeari, cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ ticodiocorigu̶ niiwĩ. Numiṍpu̶re bauári tiirígu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ macũ̶ marĩ tiiróbiro bauárigu̶ niijĩgũ̶, cũ̶ũ̶cã basocáye dutirémena niirigu̶ niiwĩ. 5 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ bauári tiiyígu̶, marĩ Moisére dutiré cṹũriguemena niimirirare netõnéãrõ jĩĩgũ̶. Marĩrẽ netõnéãri siro, Cõãmacũ̶ marĩrẽ cũ̶ũ̶ põna wáari tiirígu̶ niiwĩ. 6 Cõãmacũ̶ marĩrẽ “yu̶u̶ põna niitoaya” jĩĩjĩgũ̶, marĩpu̶re cũ̶ũ̶ macũ̶mena Espíritu Santore ticodiocorigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ “Pacu̶” jĩĩmasĩã. 7 Cõãmacũ̶ marĩrẽ tiibosáriguemena padecoteri basoca tiiróbiro niinemoria sáa; Cõãmacũ̶ põna niitoaa. Cũ̶ũ̶ põna niijĩrã, niipetire marĩrẽ “ãñuré ticogu̶da” jĩĩriguere cu̶oa. 8 Mú̶ã too su̶gueropu̶re Cõãmacũ̶rẽ masĩhẽrã niimirira niiwũ̶. “Cõãpõna” cṹ̶ã jĩĩrã́rẽ padeomírira niiwũ̶. Mú̶ã padeoríra Cõãmacũ̶biro niiriya. Mú̶ã cṹ̶ãrẽ yu̶u̶nu̶nu̶sera, dutiapenori basoca tiiróbiro niimirira niiwũ̶. 9 Atitóre mú̶ã Cõãmacũ̶pere masĩtoaa sáa. Biirope jĩĩdu̶gagu̶ tiia: Cõãmacũ̶pe mú̶ãrẽ masĩsu̶guetoajĩyi. Cũ̶ũ̶rẽ masĩpacara, ¿deero tiirá ãpẽrãyé dutirémena niidu̶gara tiii sũcã? Cṹ̶ã dutirémena catiré petihére bu̶ayá manicú. Dutirére yu̶u̶nu̶nu̶serano dutiapenori basoca tiiróbiro niiĩya. ¿Mú̶ã dutiapenori basoca tiiróbiro niidu̶gara tiii sũcã? 10 Mú̶ã judíoa tiiróbiro cṹ̶ã yeerisãre bu̶recoricõrõ, mama muĩpũrãcõrõ, bosebu̶recoricõrõ cṹ̶ã tiirucúrenorẽ tiiáyiro. 11 ¿Yu̶u̶ mú̶ãrẽ bú̶ri peti wedeyiri? jĩĩgũ̶, ñañarõ tu̶gueñaga. 12 Yáa wedera, yu̶u̶ mú̶ãmena niigũ̶, judíoa tiirucúrere tiiẽ́ñoriwu̶. Mú̶ãcãrẽ yu̶u̶ tiiróbirora boosã́ga. Too su̶gueropu̶ yu̶u̶ mú̶ãrẽ ĩñagũ̶ jeari, yu̶u̶re ãñurõ bocawu̶. 13 Ateré wãcũña sũcã: Yu̶u̶ diarecu̶tijĩgũ̶, mú̶ã pu̶tore pu̶tu̶áwu̶. Toopú̶ niijĩgũ̶, mú̶ãrẽ ãñuré quetire wedenu̶cãwũ̶. 14 Yu̶u̶ diarecu̶tigu̶ niipacari, yu̶u̶re bocarijã, cõãjã tiiríwu̶. Mú̶ã “diarecu̶tigu̶ niiĩ” jĩĩ ĩñapacara, yu̶u̶re dooríwu̶. Biirope tiiwú̶: Sĩcũ̶ ángelere, Jesucristore tiiróbiro yu̶u̶re bocawu̶. 15 Mú̶ã too su̶gueropu̶ yu̶u̶mena u̶senimirigue ¿deero wáari? Mú̶ã tíatore yu̶u̶re maĩrã́, yu̶u̶re tiiápudu̶gara, mú̶ãye capearire odewe, yu̶u̶re sã́ãdu̶gamiwũ̶. 16 ¿Yu̶u̶ diamacṹ̶ wederigue wapa yu̶u̶re ĩñatutira tiii? ¿Diamacṹ̶ maquẽrẽ wederére tu̶odu̶gárigari? 17 Mú̶ãrẽ merẽã buenetõri basocá “ũ̶sã mú̶ãrẽ bayiró tiiápudu̶gaga” jĩĩpacara, tiiápudu̶garicua. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ bueriguere wãcũrijããrõ jĩĩrã, cṹ̶ã buerépere “ãñunetõjõãã” jĩĩãrõ jĩĩrã, buecua. 18 Ãpẽrã́ mú̶ãrẽ tiiápuri, ãñunicu, ãñuré maquẽ tiiápuatã. “Tiiápura tiia” jĩĩrã, teero tiiápurucujããrõ. Yu̶u̶ toopú̶ niirĩ dícu̶ tiiápuditorijããrõ. 19 Yu̶u̶ maĩrã́, mú̶ãrẽ bayiró wãcũpatia. Sĩcõ niipacó coo macũ̶rẽ apaadari su̶guerogã, ñañarõ pũniré tu̶gueñaco. Coo tiiróbirora yu̶u̶cã mú̶ãrẽ Cristore padeorí boosã́gũ̶, bayiró ñañarõ netõã. Mú̶ã Cristore ãñurõ yu̶u̶nu̶nu̶seripu̶, yeerisãgũ̶da. 20 Yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ bayiró niidu̶gamiga. Mú̶ãmena wedesegu̶, yu̶u̶ mecũ̶tígã jóaro tiiróbiro tutirémena wedeseribocu. Yu̶u̶ yoaropu̶ niijĩgũ̶, deero tiimasĩ́riga. 21 Mú̶ã Moisére dutiré cṹũriguere tiidu̶gámicu, Cõãmacũ̶mena ãñurõ pu̶tu̶áada jĩĩrã. Tee dutirére mú̶ã buepacara, ¿tu̶omasĩ́rigari? 22 Moisés Abrahamyere biiro jóarigu̶ niiwĩ: Abraham pu̶arã́ ũ̶mu̶ã põnacu̶tíyigu̶. Sĩcũ̶rẽ dutiapenori basocomena põnacu̶tíyigu̶. Ãpĩpére cũ̶ũ̶ nu̶mo díamacũ̶mena põnacu̶tíyigu̶. 23 Dutiapenori basoco ãpẽrã́ numiã́ tiiróbirora wĩmagũ̶ bu̶a, põnacu̶tíyigo. Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ “mu̶u̶ nu̶mo põnacu̶tígodaco” jĩĩyigu̶. Coo põnamanígõ niimirigo niipaco, cũ̶ũ̶ jĩĩrirobirora wĩmagũ̶ bu̶a, põnacu̶tíyigo. 24 Cṹ̶ã pu̶arã́ numiãrẽ wáariguemena ateré wedegu̶da: Dutiapenori basocore wáarigue ũ̶tãgṹ̶ Sinaí wãmecu̶tirigu̶pu̶re wáarigue tiiróbiro niiã. Agar dutiapenori basoco niiyigo. Teero tiigú̶, coo macũ̶cã dutiapenori basocu̶ niirigu̶ niiwĩ. Niipetira tii põna bauánu̶nu̶seracã dutiapenori basoca niicua. Ũ̶tãgṹ̶ Sinaí Arabia ditapu̶ niicu. Toopú̶ Cõãmacũ̶ Moisére cũ̶ũ̶ dutirére cṹũrigu̶ niiwĩ. Apeyeréja sũcã, atitó ãpẽrã́ Jerusalénpu̶re Moisére dutiré cṹũriguere tiirá niicua. Niipetira tee dutirére tiiráno Agarya põna macãrã tiiróbiro dutiapenori basoca niiĩya. 26 Marĩ Jesuré padeorápeja dutiapenori basoca mee niiã. Jerusalén ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirí macã macãrã niiã. Dutirémena niiria; Sara põnabiro niiã. 27 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóanoã: Mu̶u̶ numiṍ põnamanígõ, u̶seniña. Põnacu̶tíadari su̶guerogã, pũnirénorẽ tu̶gueñañaripaco, u̶seniremena acaribíya. Mu̶u̶ “põnamaníyo” jĩĩ, cõãnorigope too síropu̶re mu̶u̶ pã́rãmerã pau̶ niiãdacua. Mu̶u̶ apegó manu̶cu̶tigo nemorṍ pãrãmérã cu̶ogódacu, jĩĩ jóanoã. 28 Yáa wedera, Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ jĩĩrirobirora Isaac bauáyigu̶. Teerora Cõãmacũ̶ “mu̶u̶ pã́rãmerã pau̶ niiãdacua” jĩĩrirobirora marĩpu̶cãrẽ Abraham põnabiro wáari tiiquí. 29 Tíatore Sara macũ̶ Espíritu Santo tiiápuremena bauáyigu̶. Dutiapenori basoco macũ̶ Ismael ĩñatutiremena cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶rucúyigu̶. Atitócãrẽ teerora wáaa: Dutirémena niirã́ Jesuré padeoráre nu̶nu̶rucúcua. 30 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ Ismael, Isaaye maquẽrẽ ate jóanoã: “Dutiapenori basoco macũ̶rẽ cũ̶ũ̶ pacu̶ cu̶orígue pu̶tu̶áricu. Sara macũ̶pere pu̶tu̶ácu. Teero tiiró, dutiapenori basoco coo macũ̶menarã cõãjãña”, jĩĩ jóanoã. 31 Yáa wedera, ateména pu̶tu̶áa: Marĩ dutiapenori basoco pãrãmerã niinu̶nu̶serabiro niiria. Sara pãrãmerã niinu̶nu̶serabirope niiã sáa.

Gálatas 5

1 Cristo marĩrẽ marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã tiimú̶ãatiriguemena niimirirare netõnérigu̶ niiwĩ, dutiapenori basoca tiiróbiro niirijããrõ jĩĩgũ̶. Teero tiirá, “Moisére dutiré cṹũriguere tiiyá” jĩĩrã́rẽ yu̶u̶rijãña. “Dutiapenori basoca tiiróbiro niiãda sũcã”, jĩĩrijãña. 2 Tu̶gueñate. Yu̶u̶ Pablo mú̶ãrẽ ateré jĩĩã: “Cõnerígu̶ yapa macã caseróre widecõã́ña”, jĩĩ dutiráre mú̶ã “jáu̶” jĩĩrã, Cristo mú̶ãrẽ ãñurõ tiibosárigue “wapamaníã” jĩĩrãbiro tiirá tiia. 3 Mú̶ãrẽ jĩĩnemogũ̶da: “Widecõã́ña” jĩĩ dutiráre yu̶u̶gú̶no niipetire Moisére dutiré cṹũriguere tiipetíjãrõ booa. 4 Mú̶ã “Moisés dutirémena netõã́dacu” jĩĩrã, Cristore duurá tiia. Cũ̶ũ̶ maĩrémena mú̶ãrẽ ãñuré ticoriguere tiidióra tiia. 5 Ũ̶sãpeja Espíritu Santo tiiápuromena ateré wãcũã: Ũ̶sã Jesuré padeorá niirĩ, Cõãmacũ̶ ũ̶sãrẽ “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩgũ̶daqui. Teero cũ̶ũ̶ jĩĩrére u̶seniremena yuea. 6 Marĩ Jesucristore padeorá ate masĩã: Widecõã́norira niirĩ, o widecõã́noña manirã́ niirĩcãrẽ, wapamaníã Cõãmacũ̶rẽ. Jesuré padeorá niijĩrã, ãpẽrãrẽ́ maĩmasĩ́ã. Tee doca wapacu̶tía. 7 Sicato mú̶ã Jesuyére tu̶orá, cũ̶ũ̶ye buerére ãñurõ nu̶nu̶rã́ tiimíwũ̶. ¿Noã mú̶ã diamacṹ̶ maquẽrẽ nu̶nu̶mírirare wedemecũ̶õmirĩto? 8 Teeré Cõãmacũ̶rẽ díorijãña. Cũ̶ũ̶rã́ mú̶ãrẽ Jesuré padeoáro jĩĩgũ̶, beserigu̶ niiwĩ. 9 Merẽã wederá pu̶arã́gã niipacara, pã púuri tiiré tiiróbiro niicua. Pã púuri tiiré péerogã sã́ãpacari, pã tiiríbu̶ru̶apu̶re sesapetijõãcu. Tee tiiróbiro Jesuré padeoráre ñañorã́ tiicúa. 10 Cṹ̶ã teero tiirére yu̶u̶ wãcũpatiria. Mú̶ãcã yu̶u̶ tiiróbiro Jesuré padeorá niiã. Teero tiirá, mú̶ã, yu̶u̶ tu̶gueñarĩ, yu̶u̶ tiiróbiro padeorucújããdacu. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ñañodu̶gágu̶norẽ ñañarõ netõrĩ́ tiigú̶daqui. 11 Yáa wedera, yu̶u̶ “widecõã́rõ booa” jĩĩré maquẽrẽ wederia. Ãpẽrã́ yu̶u̶re “tee maquẽrẽ wedei” jĩĩrã, jĩĩãmajãrã tiicúa. Yu̶u̶ tee maquẽrẽ wedeatã, judíoa yu̶u̶re ñañarõ tiiríbocua. Yu̶u̶ “Jesucristo curusapu̶ diabosariguemena netõnénoãdacu” jĩĩré maquẽ dícu̶re wedea. Tee maquẽrẽ yu̶u̶ wederé wapa yu̶u̶re ñañarõ tiiíya. 12 Mú̶ãrẽ “widecõã́ña” jĩĩrã́no cṹ̶ã basiro bayisãñúrõ widetári boomíga. 13 Yáa wedera, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ dutiapenori basoca tiiróbiro niiãrõ jĩĩgũ̶ mee beserigu̶ niiwĩ. Mú̶ã Moisés dutirémena niiria sáa. Teero tiirá, “marĩ booró ñañaré u̶garipéarenorẽ tiiáda” jĩĩ wãcũrijãña. Teero wãcũrõno tiirá, cãmerĩ́ maĩrémena tiiápu, niirecu̶tiya. 14 Marĩ niipetire Moisére dutiré cṹũriguere sicaró dutirómenarã pu̶tu̶ámasĩã. Biiro niiã: “Mu̶u̶ basiro maĩrṍ tiiróbirora ãpẽrãcã́rẽ maĩñá”, jĩĩã. 15 Mú̶ã basiro cãmerĩ́tutira, cãmerĩ́ ñañarõ jĩĩrã doca, wáicu̶ra tiiróbiro cãmerĩ́quẽcõãtõrã tiiádacu. Mú̶ã basirora teeré tiirá, basocápetiadacu. Teero wáari jĩĩrã, tu̶omasĩ́, niirecu̶tiya. 16 Mú̶ãrẽ biiro wedegu̶da: Espíritu Santo mú̶ãrẽ tiidutírobirora tiirucújãña. Mú̶ã teero tiirucúra, ñañaré mú̶ã u̶garipéarere tiirícu. 17 Marĩ ñañaré u̶garipéareno Espíritu Santo boosã́re mee niiã. Espíritu Santo boosã́repeja marĩ basiro u̶garipéare mee niiã. Ate pu̶aró cúasorobiro biicõãtõã. Teero tiirá, marĩ ñañaré tiidu̶gári, Espíritu Santo “tiiríjãña” jĩĩqui. 18 Espíritu Santo tiidutírere marĩ tiirá, “Moisés dutirémena marĩ netõnénoãdacu” jĩĩ wãcũricu sáa. 19 Ñañaré u̶garipéare maquẽrẽ masĩnotoaa. Teeré tiiráno ateré tiicúa: Cṹ̶ã nu̶mosã́numiã, cṹ̶ã manu̶sũ̶mu̶ã niihẽrãrẽ ñeeapecua; ãpẽrãména cṹ̶ã booró ñañarõ ñeeapecua; ateré tiirécu̶tirano sĩcũ̶ tu̶omasĩ́hẽgũ̶ tiiróbiro tiirécu̶ticua; 20 basocábiro bauráre, wáicu̶rabiro bauráre weerirare padeocúa; sĩquẽrã yáiwa jĩĩditoremena tiiráno wãtĩã dutirémena tiirucúcua; ĩñatuticua; cãmerĩ́ ĩñadu̶garicua; ãpẽrãrẽ́ doecua; péerogã tiipacári, cúajãcua; cṹ̶ã booré dícu̶re tiidu̶gácua; ãpẽrã́ ãñurõ wãcũrére tu̶odu̶gáricua; wáabatejõãrĩ tiicúa; 21 ãpẽrãyére ĩña, u̶gorepira niicua; basocáre sĩãcõã́cua; bú̶recoricõrõ cũmucua; bosebu̶reco niirĩ, cũmu, ãpẽrãrẽ́ acaribícua; teero biiri apeyé pee tee tiiróbiro bauré tiicúa. Mú̶ãrẽ too su̶gueropu̶ jĩĩrirobirora wedenemogũ̶da sũcã: Teenó tiirécu̶tirano Cõãmacũ̶ dutiré marĩpu̶re jeariguenorẽ bu̶arícua. 22 Yucu̶gu̶ ãñurígu̶no ãñuré du̶cacu̶tia. Teero tiiróbiro Espíritu Santo ateré marĩ wãcũrépu̶re witiatiri tiiquí: Cãmerĩ́ maĩcú; u̶senire cu̶ocú; ãñurõ niirecu̶tirere cu̶ocú; marĩrẽ merẽã wáari, potocṍrõ manirṍ niimasĩcu; ãpẽrãrẽ́ bóaneõ ĩñacu; cṹ̶ãrẽ ãñurõ tiicú; “marĩ tiiáda” jĩĩrére queoró tiicú; 23 “ãpẽrã́ nemorṍ niiã”, jĩĩ tu̶gueñaricu; ñañarõ wãcũ tiidu̶gápacara, tiirícu. Sicaró dutiró tee maquẽrẽ “tiiríjãña” jĩĩ cãmotáro maniã. 24 Marĩ Jesucristore padeorá niijĩrã, ñañaré u̶garipéamiriguere duujã́ã sáa. 25 Espíritu Santomena catiré petihére cu̶oa. Teero tiirá, cũ̶ũ̶ tiidutírobirora tiirucújãrõ booa. 26 Marĩ “ãpẽrã́ nemorṍ niiã” jĩĩ tu̶gueñarijããda. “Mu̶u̶ nemorṍ ãñurõ tiimasĩ́ã teeréja”, jĩĩrijããda. Cãmerĩ́ u̶gorijããda.

Gálatas 6

1 Yáa wedera, sĩcũ̶ Jesuré padeogú̶ apetó ñañaré tiibóqui. Mú̶ã Jesuré ãñurõ padeoráno cũ̶ũ̶ teero tiirí ĩñarã, tiiápuya. Ãñurõ bóaneõremena cũ̶ũ̶rẽ wedeya. “Mu̶u̶ ñañaré tiirére Cõãmacũ̶ booríqui; teero tiigú̶, wãcũpati, wasoyá”, jĩĩña. Mú̶ãcã ñañaré tiirí jĩĩrã, wãcũtutuaya. 2 Mú̶ãrẽ merẽã wáari, cãmerĩ́ ãñurõ tiiápuya. Teeré tiirá, Cristo dutirére queoró tiiádacu. 3 Apetó sĩcũ̶ “yu̶u̶ ãpẽrã́ nemorṍ niiã” jĩĩ wãcũmiqui. Cṹ̶ã nemorṍ niiripacu̶, bú̶ri peti wãcũãmajãqui. Teero jĩĩ wãcũgũ̶, cũ̶ũ̶ basirora jĩĩditogu̶ tiiquí. 4 Marĩ basiro marĩ tiirére “¿ãñunigari?” jĩĩ wãcũãri siro, besero booa. Ãñurõ tiiári siro, “cṹ̶ã nemorṍ ãñurõ tiiájĩyu” jĩĩ wãcũrijãña. Marĩ basiro tiiáriguepere u̶seni, niijãrõ booa. 5 Ãpĩ marĩ tiimasĩ́renorẽ tiimasĩ́riqui. Marĩpecã cũ̶ũ̶ tiimasĩ́renorẽ tiimasĩ́ricu. Marĩ basiro Cõãmacũ̶ tiidutírere tiiró booa. 6 Mú̶ãrẽ Jesuyé quetire bueré wapa cṹ̶ãrẽ niyerumena, yaarémena, apeyenómena tiiápuro booa. 7 Mú̶ã ateré masĩbocu: “Yu̶u̶ ñañaré tiirí, Cõãmacũ̶ teero ĩñajãqui” jĩĩ wãcũgũ̶no cũ̶ũ̶ basiro jĩĩditogu̶ tiii. Queorémena wedegu̶da: Sĩcũ̶ oteri, cũ̶ũ̶ oterigue wii, du̶cacu̶ticu. 8 Sĩcũ̶ ñañaré u̶garipéarere tiigú̶ ñañaré otegú̶ tiiróbiro niiqui; ñañarére bu̶agú̶daqui. Ãpĩ Espíritu Santo boorére tiigú̶pe ãñuré otegú̶ tiiróbiro niiqui; catiré petihére bu̶agú̶daqui. 9 Teero tiirá, marĩ ãñurõ tiirére páasu̶tirijãrõ booa. Marĩ páasu̶tiheri, sĩcũ̶ otegú̶ cũ̶ũ̶ oterigue du̶ca ãñurére seenéõgũ̶ tiiróbiro niiãdacu; ãñurére bu̶aádacu. 10 Teero tiirá, marĩ jeatuaro niipetirare ãñurõ tiiáda. Jesuré padeorápere nemosãñúrõ tiiápuada. 11 Ĩñaña. Yu̶u̶ basirora jóagu̶ paca jóaremena mú̶ãrẽ jóagu̶ tiia. 12 Mú̶ãrẽ widecõã́dutira judíoamena ãñurõ pu̶tu̶áada jĩĩrã, teero tiidutícua. Cṹ̶ã Jesucristo marĩrẽ curusapu̶ diabosarigue queti dícu̶re wedeatã, judíoa cṹ̶ãrẽ tuti, ñañarõ tiibócua. Ñañarõ netõdu̶gáhera, Jesucristoye maquẽrẽ, teero biiri widecõã́re maquẽrẽ buecua. 13 Cṹ̶ã widecõã́norira niipacara, Moisére dutiré cṹũriguere tiipetíriya. Teeré tiipetíripacara, mú̶ãrẽ widecõã́dutiayira. Biiro jĩĩ wedebatedu̶gacua: “Ũ̶sãrã́ Galacia dita macãrãrẽ widecõã́rĩ tiiwú̶”, jĩĩdu̶gacua. 14 Yu̶u̶ doca yu̶u̶ basiro tiiríguere wedebateridojãã; Jesucristo tiiríguepere wedebatea. Biiro jĩĩ wederucua: “Jesucristo marĩrẽ curusapu̶ diabosarigu̶ niiwĩ”, jĩĩ wedea. Teero tiigú̶, atibú̶reco macãrã cṹ̶ã ĩña u̶garipéarere “bú̶ri niiré peti niiã” jĩĩ ĩñaã; teeré tiinemódu̶gariga. Cṹ̶ãpecã yu̶u̶ Cristoye quetire wederucurere “bú̶ri niiré peti niiã” jĩĩcua; teeré tu̶odu̶gáricua. 15 Widecõã́norira niirĩ, o widecõã́noña manirã́ niirĩcãrẽ, Cõãmacũ̶rẽ wapamaníã. Marĩ ñañaré tiirécu̶tiriguere wasoré, teero biiri marĩ Jesuré padeoré doca wapacu̶tía. 16 Niipetire yu̶u̶ wederére tiinu̶nú̶seranorẽ Cõãmacũ̶ ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro; cṹ̶ãrẽ bóaneõ ĩñaãrõ. Cṹ̶ãrã Cõãmacũ̶yara díamacũ̶ niiĩya. 17 Yu̶u̶ Jesuyé quetire wederé wapa cṹ̶ã yu̶u̶re tãnarígue cãmi tusaa. Tee cãmimena “yu̶u̶ Jesuré padecotegu̶ niiã” jĩĩ ẽñoã. Teero tiirá, mecũ̶ãmena sĩcũ̶ yu̶u̶re potocṍnemorijããrõ. Teero biiri yu̶u̶ wederére wedemecũ̶õrijããrõ. 18 Yáa wedera, marĩ Õpũ̶ Jesucristo mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro. Teerora wáaaro. Nocõrõrã jóaa.

Efesios 1

1 Yu̶u̶ Pablo Cõãmacũ̶ booró Jesucristoyere wededutigu̶ beserigu̶ niiã. Mú̶ã Éfeso macãrã Cõãmacũ̶rẽ padeorá Jesucristore ãñurõ padeoráre ãñuduticoa. 2 Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶, Jesucristo marĩ Õpũ̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro; ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. 3 Cõãmacũ̶ Jesucristo marĩ Õpũ̶ Pacu̶re u̶senire ticoada. Cũ̶ũ̶ marĩrẽ niipetire ãñurõ yeeripũnacu̶tire maquẽrẽ ticodiocorigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ marĩ Cristomena niirã́rẽ ãñurõ tiirígu̶ niiwĩ. 4 Cũ̶ũ̶ marĩrẽ ãñurõ tiirígue biiro niiã: Atibú̶reco tiiádari su̶guero, cũ̶ũ̶ marĩrẽ Cristomena niiãdarare besetoarigu̶ niiwĩ. Marĩrẽ cũ̶ũ̶ ĩñacoropu̶re ñañaré manirã́, ñañaré tiirírirabiro niirĩ boogú̶, teero tiirígu̶ niiwĩ. 5 Cõãmacũ̶ too su̶gueropu̶ marĩrẽ maĩgṹ̶, Jesucristomena marĩrẽ “yu̶u̶ põna niirĩ tiigú̶da” jĩĩrigu̶ niiwĩ. Teeré tiigú̶, cũ̶ũ̶ tiidu̶gárirobirora tiirígu̶ niiwĩ. 6 Cũ̶ũ̶ macũ̶ cũ̶ũ̶ bayiró maĩgṹ̶mena marĩrẽ ãñunetõjõãre ticorigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, cũ̶ũ̶ ãñuré ticoriguere wãcũrã, cũ̶ũ̶rẽ u̶senire ticoa. 7 Marĩ cũ̶ũ̶ macũ̶mena niiã. Cũ̶ũ̶ye díimena marĩ ñañaré tiiré wapare wapatíbosarigu̶ niiwĩ. Teeména Cõãmacũ̶ marĩ ñañaré tiirére acabórigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ marĩrẽ ãñurõ tiidu̶gágu̶, teero tiirígu̶ niiwĩ. 8 Cũ̶ũ̶ marĩrẽ niipetire masĩré, tu̶omasĩ́re ticogu̶, cũ̶ũ̶ maĩré ẽñorígu̶ niiwĩ. 9 Cũ̶ũ̶ “tiigú̶da” jĩĩriguere too su̶guero macãrãpu̶ masĩña maniríguere marĩrẽ masĩrĩ tiirígu̶ niiwĩ. Cristo tiiríguemena teeré masĩrĩ tiirígu̶ niiwĩ. 10 Cõãmacũ̶ “teero tiigú̶da” jĩĩrí bu̶reco jeari, cũ̶ũ̶ jĩĩrirobirora wáaadacu. Cristore niipetirere, niipetirare dutiri tiigú̶daqui. Ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́rẽ, atibú̶recopu̶ niirã́rẽ Cristo dutigu̶daqui. 11 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ booróbirora niipetire cũ̶ũ̶ “biiro tiigú̶da” jĩĩrére tiiquí. Cũ̶ũ̶ too síropu̶ tiiádarere wãcũtoarigu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, marĩrẽ beserigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ marĩrẽ besegu̶, too síro Cristomena cũ̶ũ̶ “ticogu̶da” jĩĩriguere marĩcãrẽ ticogu̶daqui. 12 Cũ̶ũ̶ teero tiigú̶, ũ̶sã Cristore padeosu̶guérirare ãñurõ niirĩ booquí. Basocá ũ̶sã ãñurõ niirére ĩñarã, Cõãmacũ̶ ãñurõ tiirére u̶senipeoadacua. 13 Mú̶ãcã diamacṹ̶ maquẽ quetire tu̶ojĩ́rã, netõnére quetire tu̶ojĩ́rã, Cristore padeojĩ́rã, cũ̶ũ̶mena niiã. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ “yáara niiĩya” jĩĩgũ̶, mú̶ãrẽ Espíritu Santore ticodiocorigu̶ niiwĩ. Espíritu Santo Cõãmacũ̶ “mú̶ãrẽ ticodiocogu̶da” jĩĩrigu̶ra niiĩ. 14 Cõãmacũ̶ Espíritu Santore marĩrẽ ticotoarigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, marĩ ateré masĩã: Cõãmacũ̶ niipetira cũ̶ũ̶ põnarẽ́ cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ néewagu̶daqui. Toopú̶ niipetire cũ̶ũ̶ “ticogu̶da” jĩĩriguere ticogu̶daqui. Cũ̶ũ̶ teero tiirí, basocá cũ̶ũ̶rẽ u̶senipeoadacua. 15 Teeré wãcũgũ̶, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoa. Yu̶u̶ mú̶ã marĩ Õpũ̶ Jesuré padeorére tu̶owú̶; teero biiri mú̶ã niipetira Cõãmacũ̶rẽ padeoráre maĩrécãrẽ tu̶owú̶. Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ sãĩbosárecõrõ Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoa. 17 Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ Jesucristo Pacu̶ ãñunetõjõãgũ̶rẽ mú̶ãye niiãdarere biiro sãĩã: “Cõãmacũ̶, Espíritu Santo cṹ̶ãrẽ masĩrére jeari tiiyá; mu̶u̶ niirecu̶tirecãrẽ ãñurõ masĩrĩ tiiyá”, jĩĩã. 18 Atecã́rẽ sãĩã: “Cõãmacũ̶, cṹ̶ãrẽ ateré ãñurõ masĩrĩ tiiyá: Mu̶u̶ cṹ̶ãrẽ ‘ãñurõ tiigú̶da’ jĩĩgũ̶, beserigu̶ niiwũ̶; niipetira mu̶u̶rẽ padeoráre ãñuré petire ticogu̶dacu; 19 mu̶u̶ tutuanetõjõãgũ̶ niiã; tee tutuaremena ũ̶sã Cristore padeoráre tiiápua”, jĩĩ sãĩã. Tee tutuanetõjõãremena Cõãmacũ̶ ateré tiirígu̶ niiwĩ: Cristo diarigu̶pu̶re masãrĩ tiirígu̶ niiwĩ; cũ̶ũ̶ masãmu̶ãri siro, cũ̶ũ̶rẽ cũ̶ũ̶ pu̶to ũ̶mu̶ã́sepu̶ õpũ̶ duirípĩrõ diamacṹ̶pe du̶poyigu̶. 21 Cũ̶ũ̶rẽ niipetira Õpũ̶ peti sããrĩ tiiyígu̶. Teero tiigú̶, õpãrã́ atibú̶recopu̶ niirã́, ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́ Õpũ̶ peti niiĩ. Ãpĩ cũ̶ũ̶ sotoa macũ̶ maniĩ. Cũ̶ũ̶ atibú̶reco macãrã sotoa macũ̶ niiĩ; too síro macãrã sotoa macũ̶ niirucugu̶daqui. 22 Cõãmacũ̶ niipetirere, niipetirare Cristo doca pu̶tu̶ári tiiyígu̶. Teero biiri Cõãmacũ̶ niipetira Jesuré padeorí põna macãrãrẽ dutigú̶re sõnecorigu̶ niiwĩ; cũ̶ũ̶ marĩ dupu tiiróbiro niiĩ. 23 Marĩ cũ̶ũ̶rẽ padeorí põna macãrã cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶ tiiróbiro niiã. Cũ̶ũ̶ marĩ niipetiramena wáaqui. Cũ̶ũ̶ niipetiropu̶ niiĩ; atibú̶recopu̶, ũ̶mu̶ã́sepu̶ teerora niiqui.

Efesios 2

1 Too su̶gueropu̶ mú̶ã ñañaré tiiríra niijĩrã, diarira tiiróbiro niirira niiwũ̶. 2 Atibú̶reco macãrã tiiróbiro ñañaré tiiríra niiwũ̶. Wãtĩãrẽ dutigú̶ boorére tiinu̶nú̶sewu̶. Cũ̶ũ̶ atibú̶reco macãrã Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́rãrẽ dutigú̶ niiĩ. 3 Too su̶gueropu̶ marĩ niipetira cṹ̶ã tiiróbirora ñañaré tiirucúwu̶. Marĩ ñañaré tiidu̶gárere u̶garipéawu̶. Marĩ noo booró ñañaré tiiádarere wãcũwũ̶. Teeré wãcũãri siro, teeré tiijã́wũ̶. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ marĩmena cúanetõjõãyigu̶. Ãpẽrã́ tiiróbirora marĩcã ñañarõ tiinóbojĩyu. 4 Cõãmacũ̶pe marĩrẽ bayiró maĩgṹ̶, bóaneõ ĩñarigu̶ niiwĩ. 5 Marĩ ñañaré tiiríra niijĩrã, Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re diarira tiiróbiro niiwũ̶. Teero ĩñapacu̶, marĩrẽ Cristomena catiré petihére cu̶orá niirĩ tiirígu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶ ãñuré ticorémena netõnérigu̶ niiwĩ. 6 Marĩ Cristomena masãmu̶ãrira tiiróbiro niirĩ tiirígu̶ niiwĩ. Jesucristo ũ̶mu̶ã́sepu̶ duirobirora marĩcã cũ̶ũ̶mena toopú̶ duirá tiiróbiro niirĩ tiirígu̶ niiwĩ. 7 Too síro macãrãpu̶re cũ̶ũ̶ marĩrẽ ãñuré ticoriguere ẽñogṹ̶da jĩĩgũ̶, teero tiirígu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ marĩrẽ tiiápugu̶, Jesucristomena niirĩ tiirígu̶ niiwĩ. 8 Marĩ Jesucristore padeorí, Cõãmacũ̶ marĩrẽ cũ̶ũ̶ ãñuré ticorére ẽñogṹ̶, netõnérigu̶ niiwĩ. Tee marĩ basiro tiirígue mee niiã; Cõãmacũ̶ ticorigue niiã. 9 Marĩ ãñurõ tiirére ĩñagũ̶ mee netõnéwĩ. Teero tiigú̶, sĩcũ̶no “yu̶u̶ ãñurõ tiirígue wapa Cõãmacũ̶ yu̶u̶re netõnéwĩ” jĩĩmasĩña maniã. 10 Marĩ cũ̶ũ̶ tiiríra niiã. Marĩ ãñurõ tiirémena basocáre tiiápuaro jĩĩgũ̶, marĩrẽ Jesucristomena niirĩ tiirígu̶ niiwĩ. Marĩ ãñurõ tiiádarere Cõãmacũ̶ too su̶gueropu̶ quẽnotóayigu̶. 11 Teero tiirá, ateré wãcũña: Mú̶ã judíoa niihẽrã bauárira niiwũ̶. “Widecõã́noña manirã́ niicua”, jĩĩwã judíoa mú̶ãrẽ. Cṹ̶ãpe “widecõã́norira niiã ũ̶sãjã” jĩĩwã, cṹ̶ãya õpũ̶ũ̶ maquẽpu̶ dícu̶re widecõã́norira niipacara. 12 Too su̶gueropu̶re mú̶ã Cristomena niihẽrã niiwũ̶; Israelya põna macãrãmena niiriwu̶; Cõãmacũ̶ “netõnégũ̶du̶re ticocogu̶da” jĩĩrére mú̶ã pacu̶sũ̶mu̶ãrẽ wederiyigu̶; diari siro, ¿deero wáaadari? jĩĩmasĩriwu̶; atibú̶reco macãrã tiiróbiro Cõãmacũ̶rẽ masĩriwu̶. 13 Mú̶ã yoaro macãrã tiiróbiro niirã́ niijĩrã, cũ̶ũ̶rẽ masĩriwu̶. Atitóre Jesucristomena niijĩrã, cũ̶ũ̶ye díi õmayudiariguemena Cõãmacũ̶rẽ masĩã; pu̶togã macãrã tiiróbiro niirã́ pu̶tu̶áa. 14 Cristo niiĩ marĩrẽ ãñurõ niirecu̶tirere ticogú̶. Judíoare, judíoa niihẽrãrẽ sicapõna macãrã niirĩ tiirígu̶ niiwĩ. Marĩ cãmerĩ́ ĩñadu̶garimirigue opatu̶di tiiróbiro niiwũ̶. Cũ̶ũ̶ tiitu̶dire cõãrigu̶ niiwĩ. 15 Cũ̶ũ̶ diariguemena judíoare dutirére “biiro tiiyá”, “biiro tiiríjãña” jĩĩrére duurí tiirígu̶ niiwĩ. Teero tiiríguemena pu̶apõná macãrã niimirirare sicapõnarã pu̶tu̶ári tiirígu̶ niiwĩ. Marĩ cũ̶ũ̶mena sĩcãrõména niijĩrã, sicapõna macãrã niiã. Teero tiirá, judíoa, judíoa niihẽrã sĩcãrõména ãñurõ niirecu̶timasĩã. 16 Cũ̶ũ̶ curusapu̶ diariguemena marĩ cãmerĩ́ ĩñadu̶gaririguere petirí tiirígu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ diariguemenarã pu̶apõná macãrã niimirirare sicapõnarã niirĩ tiirígu̶ niiwĩ. Teero biiri teeménarã Cõãmacũ̶mena bapacu̶timasĩã sũcã. 17 Cristo mú̶ã yoaro macãrã tiiróbiro niimirirare ãñurõ niirecu̶tire maquẽrẽ wedegu̶ atirigu̶ niiwĩ. Ũ̶sã pu̶togã macãrã tiiróbiro niimiriracãrẽ teerora wedeyigu̶. 18 Cristo marĩrẽ tiibosáremena marĩ niipetira Espíritu Santo sĩcũ̶menarã marĩ Pacu̶mena wedesemasĩã. 19 Teero tiirá, mecũ̶tígãrẽ mú̶ã aperó macãrã wáanetõri basoca tiiróbiro niiria. Ãpẽrã́ Cõãmacũ̶rẽ padeorámena sicamacã macãrã tiiróbiro niiã; Cõãmacũ̶yawii macãrã tiiróbiro niiã. 20 Jesucristo cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserira, teero biiri profetas mú̶ãrẽ Cõãmacũ̶yere wedenu̶cãrira niiwã. Teero tiirá, cṹ̶ã wii tiiádaritabebiro niicua. Basocá wii tiinu̶cã́rã, supisabotarire nu̶cõsu̶guécua, wii tutuariwii niiãrõ jĩĩrã. Jesucristo teebotaribiro niigṹ̶ niiĩ. 21 Teebotari ãñurõ nu̶cõã́ri siro, apeyé botarire diamacṹ̶ nu̶cõwácu. Ãñurí wii, Cõãmacũ̶ dícu̶re padeorí wii tiimú̶ãwanocu. 22 Marĩ Jesuré padeorá niijĩrã, teebotaribiro niiã; wiiré biarí tu̶dibiro niiã. Wiiré peotíari siro, basocá toopú̶ niirucuya. Espíritu Santo tiiwiipú̶ niijĩgũ̶, Cõãmacũ̶ toopú̶ra niirucuqui.

Efesios 3

1 Teero tiigú̶, yu̶u̶ Pablo Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñurõ tiiríguere ãñurõ tu̶omasĩ́ãrõ jĩĩgũ̶, sãĩã. Yu̶u̶ mú̶ã judíoa niihẽrãrẽ Jesucristoye quetire wederé wapa peresuwiipu̶ niiã. 2 Yu̶u̶ wãcũrĩ, mú̶ã ateré tu̶ojĩ́yu: Cõãmacũ̶ yu̶u̶re ãñurõ tiigú̶, mú̶ãrẽ tiiápudutirigu̶ niiwĩ. 3 Cõãmacũ̶ too su̶gueropu̶ masĩña maniríguere yu̶u̶re masĩrĩ tiiwí. Yu̶u̶ tee maquẽrẽ péero jóatoaawũ̶. 4 Mú̶ã yu̶u̶ jóaariguere buera, ateré jĩĩãdacu: “Pablo Cristoye queti too su̶gueropu̶ masĩña maniríguere ãñurõ masĩqui”, jĩĩãdacu. 5 Too su̶guero macãrãpu̶ tee quetire ãñurõ tu̶omasĩ́riyira. Atitópu̶re Cõãmacũ̶ masĩrĩ tiiquí. Cũ̶ũ̶ cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserira ãñurã́rẽ, teero biiri cũ̶ũ̶ wededutirere wederáre Espíritu Santomena masĩrĩ tiiquí. 6 Tee masĩña manirígue ate niiã: Cristore padeorémena mú̶ã judíoa niihẽrã judíoabirora Cõãmacũ̶ ticoadarere ñeeãdacu. Cristomena niijĩrã, judíoamena sicapõna macãrã niiã; Cõãmacũ̶ judíoare “biiro tiigú̶da” jĩĩriguere mú̶ãcã yuea. 7 Cõãmacũ̶ yu̶u̶re ãñuré ticogu̶, cũ̶ũ̶ tutuaremena yu̶u̶re ãñuré quetire wedegú̶ niirĩ tiirígu̶ niiwĩ. 8 Yu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ padeorá watoapu̶ bú̶ri niigṹ̶ peti niipacari, ate ãñurére yu̶u̶re tiidutírigu̶ niiwĩ: Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re judíoa niihẽrãrẽ Cristoye ãñunetõjõãrere wededutirigu̶ niiwĩ. “Cristo ãñunetõjõãgũ̶ niiĩ” jĩĩrére marĩ masĩ sĩcãrĩbíria. 9 Apeyeré Cõãmacũ̶ yu̶u̶re tiidutírigu̶ niiwĩ: Tee masĩña manirígue quetire niipetira tu̶omasĩ́ãrõ jĩĩgũ̶, wededutirigu̶ niiwĩ. Sicato tee queti Cõãmacũ̶ niipetire bauanérigu̶ wãcũriguepu̶ niiriro niiwũ̶. 10 Teero tiiró, atitóre Jesuré padeorí põna macãrãmena biiro wáaa: Cṹ̶ã pu̶apõná niimirira sicapõna wáari ĩñarã, ũ̶mu̶ã́se macãrã dutirá, teero biiri cṹ̶ã doca macãrã dutirá biiro jĩĩãdacua: “Cõãmacũ̶ masĩnetõneĩ; niipetire cũ̶ũ̶ tiirémena cũ̶ũ̶ masĩrére ẽñoĩ”, jĩĩãdacua. 11 Sicatopu̶ra Cõãmacũ̶ “teerora tiigú̶da” jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶ jĩĩrirobirora wáari tiirígu̶ niiwĩ marĩ Õpũ̶ Jesucristo tiiríguemena. 12 Marĩ cũ̶ũ̶mena niijĩrã, cũ̶ũ̶rẽ padeojĩ́rã, cuiro manirṍ Cõãmacũ̶mena wedesemasĩã sáa. 13 Teero tiirá, yu̶u̶ mú̶ãrẽ wederé wapa ñañarõ netõrĩ́ tu̶orá, wãcũpatirijãña. Biirope wãcũña: “Marĩrẽ maĩjĩ́gũ̶, peresu ñeerĩquioro niipacu̶, marĩrẽ Jesuyé quetire wedetoawi”, jĩĩ wãcũ, u̶seniña. 14 Teeré wãcũgũ̶, ñicãcoberimena jeacũmu, marĩ Pacu̶re mú̶ãrẽ sãĩbosáa. 15 Cõãmacũ̶rã pacu̶ niisu̶guerigu̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶mena “pacu̶” jĩĩré nu̶cãã. Cũ̶ũ̶ niipetire põnarĩ macãrã ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́, atibú̶recopu̶ niirã́ sĩcãrõména niirĩ tiirígu̶ niiwĩ. 16 Marĩ Pacu̶ra pee ãñurére cu̶oquí. Teero tiigú̶, Espíritu Santomena mú̶ã wãcũrépu̶re tutuare ticori boogú̶ sãĩbosáa. 17 Cũ̶ũ̶ teeré ticori, mú̶ã Cristore padeorí, Cristo mú̶ãmena niirucugu̶daqui. Apeyeréja, mú̶ã Cristore ãñurõ maĩã́rõ jĩĩgũ̶, ãpẽrãcã́rẽ ãñurõ maĩã́rõ jĩĩgũ̶, sãĩbosáa. 18 Teero tiirá, mú̶ã niipetira Cõãmacũ̶rẽ padeorámena Cristo mú̶ãrẽ maĩrére masĩãdacu. Cũ̶ũ̶ marĩrẽ bayiró peti maĩquí. 19 Cũ̶ũ̶ maĩrére tu̶omasĩ́petinoña manipacári, mú̶ã cũ̶ũ̶ maĩrére tu̶omasĩ́nemoãrõ jĩĩgũ̶, sãĩbosáa. Cũ̶ũ̶ maĩrére tu̶omasĩ́nemorã, Cõãmacũ̶ tiiróbiro niirecu̶tirere cu̶onemóãdacu. 20 Marĩ “Cõãmacũ̶ tutuanetõjõãgũ̶ niiĩ” jĩĩãda. Cũ̶ũ̶ tutuare marĩpu̶re niiã. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ niipetire marĩ sãĩré nemorṍ, marĩ tu̶gueñare nemorṍ ticomasĩqui. 21 Teero tiirá, marĩ Jesucristore padeorí põna macãrã niijĩrã, teero biiri marĩ Jesucristomena niijĩrã, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticorucuada. Atitó macãrã, too síro macãrãcã teerora Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticorucuaro. Teerora wáaaro.

Efesios 4

1 Yu̶u̶ marĩ Õpũ̶yere wederé wapa peresuwiipu̶ niigũ̶ mú̶ãrẽ biiro tiirí bayiró boogá: Ãñurõ tiirécu̶tiya. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ beserigu̶ teero tiirí booquí. 2 “Ãpẽrã́ nemorṍ ãñuré tiia” jĩĩ wãcũrijãña; cúaro manirṍ niiña; cúañañarijãña; ãpẽrãrẽ́ maĩjĩ́rã, cṹ̶ã diamacṹ̶ tiihéri ĩñarã, teero tu̶gueñajãña. 3 Ãñurõ niirecu̶tijĩrã, Espíritu Santo tiiápuremena “sĩcãrõména niiãda” jĩĩ wãcũrucuya. 4 Marĩ sicaõpũ̶ũ̶biro niiã. Espíritu Santo sĩcũ̶ niipacu̶, marĩ niipetiramena niiqui. Marĩ Cõãmacũ̶ beserira niijĩrã, ate dícu̶re yuea: “Marĩrẽ ãñurõ tiigú̶daqui”, jĩĩã. 5 Marĩ Õpũ̶ sĩcũ̶rã niiĩ. Marĩ cũ̶ũ̶rẽ sĩcãrĩbíro padeóa. Marĩ sĩcãrĩbíro wãmeõtinowũ̶. 6 Cõãmacũ̶ marĩ niipetira Pacu̶ sĩcũ̶rã niiqui. Cũ̶ũ̶ marĩ niipetira sotoa macũ̶ niiqui. Marĩmena cũ̶ũ̶ye maquẽrẽ tiirí tiiquí. Marĩ niipetiramena niiqui. 7 Cristo marĩ niipetirare merẽã dícu̶ tiimasĩ́rere ticoqui. Cũ̶ũ̶ marĩ niipetirapu̶re sĩcãrĩbíro ticodu̶garijĩyi. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ booróbirora ticorigu̶ niiwĩ. 8 Teero tiiró, Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóanoã: Cũ̶ũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ mu̶ãwagu̶, cũ̶ũ̶ ñeerirare néewayigu̶. Too síro basocáre ãñurére ticoyigu̶, jĩĩ jóanoã. 9 “Cũ̶ũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ mu̶ãwayigu̶” jĩĩ jóare ate jĩĩdu̶garo tiia: Mu̶ãwaadari su̶guero, atibú̶recopu̶ diiátiyigu̶. 10 Cũ̶ũ̶rã́ sũcã atibú̶recopu̶ diiátirigu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niipetira Õpũ̶ peti niigũ̶du̶ mu̶ãwarigu̶ra niiqui. Teero tiigú̶, niipetiropu̶ dutiqui. 11 Cristo cũ̶ũ̶rẽ padeoráre niipetirapu̶re tiimasĩ́rere ticorigu̶ niiwĩ. Sĩquẽrãrẽ cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserira sããrĩ tiirígu̶ niiwĩ; ãpẽrãrẽ́ Cõãmacũ̶ wededutirere wederá sããrĩ tiirígu̶ niiwĩ; ãpẽrãrẽ́ ãñuré quetire wedewarucuri basoca sããrĩ tiirígu̶ niiwĩ; ãpẽrãrẽ́ cũ̶ũ̶rẽ padeoráre coterá, cṹ̶ãrẽ buerá sããrĩ tiirígu̶ niiwĩ. 12 Teero tiigú̶, marĩ cũ̶ũ̶rẽ padeoráre cũ̶ũ̶ye maquẽrẽ padearo jĩĩgũ̶, teero tiirígu̶ niiwĩ. Cṹ̶ãrẽ padeotutúaaro jĩĩgũ̶, teero tiimasĩ́rere ticorigu̶ niiwĩ. 13 Teero wáari, marĩ sĩcãrĩbíro marĩ Õpũ̶rẽ padeoádacu; sĩcãrĩbíro Cõãmacũ̶ macũ̶rẽ ãñurõ masĩãdacu. Teero biiri Cristoye maquẽrẽ ãñurõ tu̶omasĩ́ãdacu; Cristo niirõbirora niirecu̶tiadacu. 14 Teero tiirá, wĩmarã tiiróbiro niirijããda. Wĩmarã jĩĩditorere tu̶ojĩ́rã, pṹũrĩ wĩnoména páapuconorõ tiiróbiro noo niiré buerére padeonu̶nú̶seya. Cṹ̶ã tiiróbiro marĩ jĩĩditomenirã buerére tu̶orá, padeonu̶nú̶serijããda. 15 Biirope tiiáda: Cãmerĩ́ maĩrémena Cõãmacũ̶ye diamacṹ̶ maquẽrẽ wedeada. Jõõpemena diamacṹ̶ maquẽrẽ padeonemóãdacu. Cristomena niirã́ niijĩrã, niipetire marĩ tiirénorẽ cũ̶ũ̶ boorére tiinemómu̶ããdacu. Cũ̶ũ̶rã́ niiĩ cũ̶ũ̶rẽ padeorí põna macãrã dupu. 16 Cristo marĩ dupu tiiróbiro niijĩgũ̶, marĩrẽ dutii. Sicaõpũ̶ũ̶ pee õpũ̶ũ̶ maquẽ cu̶ocú. Niipetire tiiõpũ̶ũ̶ maquẽ dupu dutirére tiirí, tiiõpũ̶ũ̶ diaremanirõ bu̶cu̶á, tutuanemojõãcu. Tee tiiróbiro niiã marĩ. Marĩ Cristo dutirére tiirá, sĩcãrĩbíro niiãdacu. Teero tiirá, cãmerĩ́ maĩã́dacu. Teeména padeotutúaadacu. 17 Teero tiigú̶, marĩ Õpũ̶ wãmemena mú̶ãrẽ ateré duticoa: Mú̶ã ãpẽrã́ Cõãmacũ̶rẽ masĩhẽrã tiirénorẽ tiinemórijãña. Cṹ̶ã wãcũré wapamaníã. 18 Cõãmacũ̶yere wãcũdu̶gahera, tu̶omasĩ́hẽrã tiiróbiro niiĩya. Teero tiirá, naĩtĩãrõpu̶ niirã́biro diamacṹ̶ maquẽrẽ tu̶omasĩ́riya; catiré petihére Cõãmacũ̶ ticoré cu̶orícua. 19 Cṹ̶ã ñañaré tiirére boborídojãya. Teero tiirá, cṹ̶ã noo booró ñañaré tiisodéaatiya. Niipetire cṹ̶ã tu̶saré ñañarére tiiíya. 20 Mú̶ãpe Cristore masĩnu̶cãrã, cṹ̶ã teero ñañaré tiirénorẽ buenorijĩyu. 21 Mú̶ã diamacṹ̶rã cũ̶ũ̶ye maquẽrẽ tu̶ojĩ́yu. Teero biiri mú̶ã Jesuména niijĩrã, cũ̶ũ̶yere diamacṹ̶ maquẽrẽ buenojĩyu. 22 Teero tiirá, mú̶ã too su̶gueropu̶ ñañaré tiiríguere duujã́ña sáa. “U̶garipéaremena u̶seniãdacu”, jĩĩ wãcũmijĩyu mú̶ã. Niiria. Teero wãcũré tiiditóre niiã. 23 Cõãmacũ̶ mú̶ã wãcũrére wasoáro. 24 Mama niirecu̶tire cu̶oyá. Cõãmacũ̶ mú̶ã mama niirecu̶tire cũ̶ũ̶ niirõbirora tiirígu̶ niiwĩ. Teeména ãpẽrãrẽ́ ãñurõ tiiádacu; ñañaré manirã́ niiãdacu. 25 Teero tiirá, jĩĩditonemorijãña. Marĩ Cristoya õpũ̶ũ̶ maquẽ tiiróbiro niiã. Teero tiirá, marĩ niipetirapu̶re cãmerĩ́ diamacṹ̶ wedesero booa. 26 Mú̶ã cúara, ñañaré tiiríjãña. Cúanañiõrijãña, 27 wãtĩãrẽ dutigú̶ mú̶ãrẽ ñañarõ wáari tiirí jĩĩrã. 28 Yaarépimirigu̶ yaanemórijããrõ. Yaaróno tiigú̶, padearo. Cũ̶ũ̶ ãñurõ pade, wapatáremena bóaneõrãrẽ ticomasĩgũ̶daqui. 29 Ñañarére wedeserijãña. Ãñurépe dícu̶re wedeseya. Mú̶ã wedeseremena ãpẽrãrẽ́ tiiápuya. Mú̶ã teero tiirí, mú̶ã wedeserere tu̶orá ãñurõ niiãdacua. 30 Mú̶ã tiirémena Espíritu Santore wãcũpatiri tiiríjãña. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ Espíritu Santore ticorigu̶ niiwĩ, “yáara niiĩya” jĩĩrére ẽñogṹ̶. Espíritu Santo mú̶ãmena niirucugu̶daqui, tée Jesucristo mú̶ãrẽ ũ̶mu̶ã́sepu̶ néewaadari bu̶reco jearipu̶. 31 Niipetire cãmerĩ́ ñañarõ tu̶gueñare, pũnirṍ wedesere, cúare, cúara acaribíre, teero biiri ãpẽrãrẽ́ ñañarõ wedeserecãrẽ duujã́ña. Sĩcũ̶rẽ ĩñatutirijãña. 32 Biirope tiiyá: Cãmerĩ́ ãñurõ tiiápu, bóaneõña. Cõãmacũ̶ Cristomena mú̶ãrẽ acabórirobirora mú̶ãcã cãmerĩ́ acabóya.

Efesios 5

1 Mú̶ã Cõãmacũ̶ põna cũ̶ũ̶ maĩrã́ niiã. Teero tiirá, cũ̶ũ̶ tiirébiro tiiyá. 2 Jesucristo maĩrírobirora cãmerĩ́ maĩrucújãña. Cũ̶ũ̶ marĩrẽ maĩjĩ́gũ̶, diabosayigu̶. Cũ̶ũ̶ marĩrẽ diabosarigue Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ sitiaãñúre busemu̶õcore tiiróbiro cũ̶ũ̶ tu̶saré niiyiro. 3 Mú̶ã Cõãmacũ̶ põna niijĩrã, mú̶ã nu̶mosã́numiã, mú̶ã manu̶sũ̶mu̶ã niihẽrãrẽ ñeeaperijãña; bobooro tiiẽ́ñorijãña; cu̶opacára, boonemórijãña. Mú̶ã teeré tiihéri, mú̶ãrẽ ñañarõ wedepatire maniã́dacu. 4 Ñañarére wedese buiríjãña; wapamaníre maquẽrẽ wedeserijãña; noo booró wedeseãmarijãña. Mú̶ãrẽ teenórẽ wedeserijãrõ booa. Biirope tiiyá: Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoya. 5 Ateré mú̶ã masĩcu: Cristo cũ̶ũ̶ Pacu̶mena niirṍpu̶ sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ booró ñeeapesodeaatigu̶no wáariqui. Bobooro ñañarõ tiiẽ́ñogũ̶no teerora wáariqui. Cu̶opacú̶ boonemógũ̶cã teerora wáariqui. Boonemógũ̶ Cõãmacũ̶rẽ padeoróno tiigú̶, cũ̶ũ̶ booré maquẽ dícu̶re padeoquí. 6 Cṹ̶ã wapamaníre wedeseremena mú̶ãrẽ jĩĩditoremena wedeadacua. Cṹ̶ãrẽ padeoríjãña. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ netõnu̶cã́rãrẽ teero tiirí ĩñagũ̶, bayiró cúaremena cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiigú̶daqui. 7 Cṹ̶ãrẽ péerogã bapacu̶tirijãña. 8 Mú̶ã too su̶gueropu̶re naĩtĩãrõpu̶ niirã́biro niiwũ̶. Atitóreja bóeropu̶ niirã́biro marĩ Õpũ̶mena niiã. Teero tiirá, bóeropu̶ niirã́biro tiiyá. 9 Bóeropu̶ niirã́ biiro tiiíya: Ãñurére tiiíya; diamacṹ̶ maquẽrẽ tiiíya; niirṍ maquẽrẽ wedeseya. 10 Niipetire mú̶ã tiirénorẽ “¿marĩ Õpũ̶ u̶senigũ̶dari?” jĩĩ wãcũña. 11 Bú̶ri peti tiiránorẽ bapacu̶tirijãña. Cṹ̶ã naĩtĩãrõpu̶ niirã́biro niicua. Cṹ̶ã ñañaré tiirére cṹ̶ãrẽ masĩrĩ tiiyá. 12 Cṹ̶ã yayióropu̶ tiiáriguere marĩ wedeseri, bobo niiã. 13 Cṹ̶ã tiiáriguere masĩrĩ tiirí, sĩãwócoropu̶ niirébiro pu̶tu̶ácu. 14 Cṹ̶ã basiro cṹ̶ã ñañaré tiiáriguere ĩñamasĩãri siro, “ñañaniã” jĩĩmasĩcua. Teero tiiró, ateré jĩĩnoã: Mu̶u̶ cãnigṹ̶biro biigú̶, wãcãñá. Diarigu̶biro biigú̶, masãmu̶ãña. Mu̶u̶ teero tiirí, Cristo mu̶u̶rẽ bóeropu̶ niigṹ̶ niirĩ tiigú̶daqui, jĩĩnoã. 15 Teero tiirá, mú̶ã tiirére ãñurõ wãcũña. Cõãmacũ̶yere masĩhẽrãbiro tiiríjãña. Cũ̶ũ̶yere masĩrã́birope tiiyá. 16 Atitóre basocá pee ñañaré tiiíya. Mú̶ãpe niipetire tiirécõrõ ãñuré tiiyá. 17 Cõãmacũ̶yere tu̶omasĩ́hẽrãbiro niirijãña. “¿Ñeenópere Cõãmacũ̶ marĩrẽ tiirí boogári?” jĩĩ wãcũña. 18 Cũmurijãña, noo booró ñañaré tiirí jĩĩrã. Cũmurṍno tiirá, Espíritu Santo boorépere tiiyá. 19 Salmopũpu̶ jóariguemena, Cõãmacũ̶yere basarémena cãmerĩ́ wedeseya. Marĩ Õpũ̶rẽ bayiró u̶seniremena basapeoya. 20 Marĩ Õpũ̶ Jesucristo wãmemena niipetirere Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶re u̶senire ticorucujãña. 21 Mú̶ã Cristore quioníremena ĩñaã. Teero tiirá, cãmerĩ́ yu̶u̶ya. 22 Manu̶cu̶tira numiã, marĩ Õpũ̶rẽ yu̶u̶robirora mú̶ã manu̶sũ̶mu̶ãrẽ yu̶u̶ya. 23 Mú̶ã manu̶sũ̶mu̶ã mú̶ãrẽ dutirá niiĩya, Cristo cũ̶ũ̶rẽ padeorí põna macãrã dutigú̶ niirõbirora. Cristo cũ̶ũ̶rẽ padeorí põna macãrã dupubiro niiĩ. Marĩ cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶ maquẽbiro niirã́rẽ netõnégũ̶ niiĩ. 24 Cristoya põna macãrã cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶robirora nu̶mosã́numiã niipetiremena cṹ̶ã manu̶sũ̶mu̶ãrẽ yu̶u̶ro booa. 25 Nu̶mocu̶tira, Cristo cũ̶ũ̶ya põna macãrãrẽ maĩrírobirora mú̶ã nu̶mosã́numiãrẽ maĩñá. Cristo marĩrẽ maĩgṹ̶, marĩye niiãdarere diabosayigu̶. 26 Marĩrẽ ñañaré manirã́ niiãrõ jĩĩgũ̶, teero diabosayigu̶. Marĩ cũ̶ũ̶ye quetire ãñurõ padeorí, ocoména coseárirabiro wáari tiirígu̶ niiwĩ. 27 Teero tiirígu̶ niiwĩ, cũ̶ũ̶ya põna macãrãrẽ ãñunetõjõãrã bu̶ajeádu̶gagu̶. Cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatigu̶, cṹ̶ãrẽ suti jũĩrĩmaníre, opasũ̶sũ̶rõ manirébiro niirã́rẽ cũ̶ũ̶mena néewadu̶gaqui. Ñañaré manirã́, ñañaré tiirírirabiro bu̶adu̶gáqui. 28 Tee tiiróbirora nu̶mocu̶tira cṹ̶ã nu̶mosã́numiãrẽ maĩrṍ booa. Cṹ̶ã basiro maĩrṍbirora maĩrṍ booa. Cũ̶ũ̶ nu̶morẽ́ maĩgṹ̶no cũ̶ũ̶ basiro maĩgṹ̶ tiiquí. 29 Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ maĩríjã tiiríi. Teero tiiróno tiigú̶, ãñuré yaa, cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ cotequi. Cristo cũ̶ũ̶ya põna macãrãrẽ teerora tiiquí. 30 Marĩ cũ̶ũ̶rẽ padeorí põna macãrã cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶biro niiã. 31 Tee maquẽ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jóanoã: “Teero tiigú̶, ũ̶mu̶ cũ̶ũ̶ pacu̶re, cũ̶ũ̶ pacore cõãwitiwa, cũ̶ũ̶ nu̶moména niigũ̶daqui. Cṹ̶ã pu̶arã́ sicaõpũ̶ũ̶ tiiróbiro pu̶tu̶áadacua”, jĩĩ jóanoã. 32 Tee tu̶omasĩ́ña maniré niiã. Teero niipacari, yu̶u̶ wãcũrĩ, “Cristo sicaõpũ̶ũ̶biro niiqui cũ̶ũ̶ya põna macãrãmena” jĩĩdu̶garo tiia. 33 Teero jĩĩpacu̶, atecã́rẽ jĩĩgũ̶da: Nu̶mocu̶tiracõrõ mú̶ã basiro maĩrṍbirora mú̶ã nu̶mosã́numiãrẽ maĩñá. Numiã́cã, mú̶ã manu̶sũ̶mu̶ãrẽ padeoyá.

Efesios 6

1 Wĩmarã, mamarã́, Jesuré padeorá niijĩrã, mú̶ã pacu̶sũ̶mu̶ã dutirére ãñurõ yu̶u̶ya. Teero tiiré ãñuniã. 2 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ tee dutiré biiro jóanoã: “Mu̶u̶ pacu̶, mu̶u̶ pacore padeoyá”, jĩĩ jóanoã. Cõãmacũ̶ pu̶amóquẽñe dutiré watoapu̶ tee dutiré tiigú̶norẽ “ãñurõ tiigú̶da” jĩĩrigu̶ niiwĩ. Tee “ãñurõ tiigú̶da” jĩĩré biiro jóanoã: 3 “Mu̶u̶ u̶senigũ̶dacu; atibú̶recopu̶re yoari catigu̶dacu”, jĩĩ jóanoã. 4 Põnacu̶tíra, mú̶ã põnarẽ bayiró tuti, cúari tiiríjãña. Ãñurõ tiirére buemasõña. Cṹ̶ã ñañaré tiirére quẽnojeári tiiyá. Cṹ̶ãrẽ marĩ Õpũ̶ boorére wedeya. 5 Dutiapenori basoca, ãno atibú̶recopu̶ mú̶ãrẽ dutiaperare yu̶u̶ya. Padeorémena, quioníremena, tiiditóro manirṍ cṹ̶ãrẽ yu̶u̶ya. Cristo dutirére yu̶u̶robiro cṹ̶ãcãrẽ yu̶u̶ya. 6 “Cṹ̶ã ĩñacoropu̶ dícu̶ ãñurõ padeada”, jĩĩ wãcũrijãña. Sĩquẽrã cṹ̶ãmena ãñurõ pu̶tu̶ádu̶gara teero tiicúa. Mú̶ãpe Cristore padecoteri basoca niijĩrã, Cõãmacũ̶ booróbiro ãñurõ tu̶sarémena padeya. 7 U̶seniremena marĩ Õpũ̶rẽ padebosarabiro tu̶gueñaña. Basocá dícu̶re padebosarabiro tu̶gueñarijãña. 8 Marĩ Õpũ̶ ãñurõ tiirírare wapatígu̶daqui. Dutiapenori basocare, dutiapenoña manirã́rẽ teerora wapatígu̶daqui. Mú̶ã teeré masĩtoacu. 9 Basocáre dutiapera, mú̶ãcã teerora mú̶ã dutiaperare ãñurõ tiiyá. “Mú̶ãrẽ ñañarõ tiigú̶da”, jĩĩnemorijãña. Mú̶ã masĩcu: Cṹ̶ã Õpũ̶ mú̶ã Õpũ̶cã niiqui; cũ̶ũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niiqui. Cũ̶ũ̶ niipetira basocáre batoro manirṍ, sĩcãrĩbíro ĩñaqui. 10 Ate tiidutíremena wedeyaponogũ̶da: Mú̶ã marĩ Õpũ̶mena niiã. Teero tiirá, cũ̶ũ̶ tutuanetõremena wãcũbayiya. 11 Cõãmacũ̶ marĩrẽ cãmotáre ticoriguere cu̶oyá. Teero tiirá, teeré cu̶orá niijĩrã, wãtĩãrẽ dutigú̶ jĩĩditorere cãmotámasĩãdacu. 12 Marĩ surara tiiróbiro niipacara, basocámena cãmerĩ́quẽria; wãtĩã ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́menape cãmerĩ́quẽã. Cṹ̶ã niicua: Wãtĩã dutiré tutuare cu̶orá, cṹ̶ã doca macãrã dutirá, atibú̶reco maquẽ naĩtĩãrõpu̶ tiiróbiro niirére dutirá, basocáre wãcũrépu̶re ñañaré tiidutíra niicua. 13 Teero tiirá, niipetire Cõãmacũ̶ marĩrẽ wãtĩãrẽ cãmotáre ticoriguere cu̶oyá. Teeré cu̶orá, niipetire wãtĩ mú̶ãrẽ ñañaré tiidutíri, netõnu̶cã́jããdacu. Mú̶ã teeré cu̶opetíra, wãcũtutuara niiãdacu. 14 Ãñurõ wãcũtutuara niiña. Surara cũ̶ũ̶yaro sutiroré wéemu̶õco, siatúqui sitũrṹdamena. Tiidá sitũrṹda diamacṹ̶ maquẽ marĩ padeorébiro niiã. Surara cũ̶ũ̶ cutirore cõmequiména cãmotáqui. Tiiqui cõmequí marĩ ãñuré tiirébiro niiã. 15 Surara sapature sãñaqui, wáagu̶da jĩĩgũ̶. Cũ̶ũ̶ tiiróbirora mú̶ãcã ãñuré quetire wedeadara quẽnoyúeya. Tee queti “Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ padeoráre ãñurõ niirecu̶tirere ticoqui” jĩĩré queti niiã. 16 Surara cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ cãmotáriquire wãmopu̶ cu̶oquí. Cũ̶ũ̶rẽ bu̶edu̶gari, bu̶ereyucu̶ jũ̶ũ̶atiri, tiiquimena cãmotáqui. Mú̶ãpe wãtĩãrẽ dutigú̶ mú̶ãrẽ ñañarõ tiidu̶gári, Cõãmacũ̶rẽ padeorémena cãmotámasĩcu. 17 Surara cũ̶ũ̶ya dupure cãmotágu̶, cõmecororé pesaqui. Cũ̶ũ̶ya dupure cãmotárirobirora wãtĩ mú̶ã wãcũrére ñañodu̶gári, “Cõãmacũ̶ netõnénorira niiã” jĩĩrémena cãmotáya. Surara espada pairípĩrẽ néewaqui. Cũ̶ũ̶ tiipĩmena cãmerĩ́quẽmasĩrõbirora mú̶ãpe Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ wedeseremena wãtĩrẽ cãmotáya. Cõãmacũ̶ye wedesere espada Espíritu Santo mú̶ãrẽ ticoripĩbiro niiã. 18 Noo mú̶ã niirṍ Cõãmacũ̶rẽ sãĩrucújãña. Espíritu Santo masĩré ticorémena sãĩñá. Ãñurõ tu̶omasĩ́ña. Sãĩdúrijãña. Niipetira Cõãmacũ̶rẽ padeoráre sãĩbosárucujãña. 19 Yu̶u̶cãrẽ sãĩbosáya. Ãñuré quetire yu̶u̶ wederécõrõ Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ wedeserere yu̶u̶re ãñurõ wedeseri tiiáro. “Cuiro manirṍ ãñuré quetire basocá masĩña maniríguere wedearo”, jĩĩ sãĩbosáya. 20 Tee quetire wederé wapa peresuwiipu̶ niiã. Cõãmacũ̶ yu̶u̶re tee quetire wededutigu̶ ticocorigu̶ niiwĩ. Yu̶u̶re tee quetire cuiro manirṍ wedearo jĩĩrã, sãĩbosáya. 21 Tíquico mú̶ã pu̶topu̶ wáagu̶daqui. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶ menamacũ̶, yu̶u̶ maĩgṹ̶, marĩ Õpũ̶rẽ padecotegu̶ ãñurõ tiigú̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ niipetire yée maquẽrẽ wedegu̶daqui. 22 Mú̶ãrẽ ũ̶sãye maquẽrẽ masĩãrõ jĩĩgũ̶, ticocoa. Teero biiri cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ wãcũtutuari tiiáro jĩĩgũ̶, ticocoa. 23 Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶, teero biiri marĩ Õpũ̶ Jesucristo mú̶ã Jesuré padeoráre ãñurõ niirecu̶tire ticoaro; mú̶ã Cristore padeonemórĩ, cãmerĩ́ maĩnemórĩ tiiáro. 24 Cõãmacũ̶ niipetira marĩ Õpũ̶ Jesucristore maĩrucúrare ãñuré ticoaro. Nocõrõrã jóaa.

Filipenses 1

1 Yu̶u̶ Pablo, teero biiri Timoteo mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeorá Filipospu̶ niirã́rẽ ãñudutia. Ũ̶sã Jesucristore padecotera mú̶ãrẽ niipetira cũ̶ũ̶mena niirã́rẽ, mú̶ãrẽ su̶onírãrẽ, teero biiri cṹ̶ãrẽ tiiápuracãrẽ jóaa. 2 Mú̶ãrẽ Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶, Jesucristo marĩ Õpũ̶ ãñuré ticoaro; ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. 3 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ wãcũrecõrõ yu̶u̶ Õpũ̶ Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoa. 4 Sicato mú̶ã padeonu̶cã́rito, tée atitópu̶cãrẽ ãñuré queti maquẽmena mú̶ã yu̶u̶re tiiápua. Teero tiigú̶, yu̶u̶ sãĩrécõrõ mú̶ã niipetirare u̶seniremena sãĩbosárucua. 6 Mú̶ã Jesuré padeonu̶cã́rĩ, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñurõ tiigú̶, wasorí tiirígu̶ niiwĩ. Yu̶u̶ ateré masĩã: Teero mú̶ãrẽ wasomú̶ãnu̶cãrĩ tiigú̶daqui, tée Jesucristo pu̶tu̶aatiripu̶. 7 Mú̶ã niipetirare yu̶u̶ teero wãcũpadeori, ãñuniã. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ maĩjĩ́gũ̶, teero wãcũã. Cõãmacũ̶ marĩrẽ sĩcãrĩbíro tiiápurigu̶ niiwĩ. Yu̶u̶ peresuwiipu̶ duiri, teero tiiápurigu̶ niiwĩ. Teero biiri yu̶u̶ queti beserí basoca pu̶topu̶ niirĩ, ãpẽrã́ Jesuyé quetire ñañarõ jĩĩdu̶gari, “diamacṹ̶rã niiã” jĩĩ yu̶u̶ wederi, teerora tiiápurigu̶ niiwĩ. 8 Cõãmacũ̶ yu̶u̶ mú̶ãrẽ bayiró maĩrére masĩqui. Jesucristo cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ maĩrṍbirora yu̶u̶cã maĩã. 9 Yu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ mú̶ãye maquẽrẽ sãĩgṹ̶, “cãmerĩ́ maĩnemóãrõ” jĩĩã. “Masĩrémena cṹ̶ã maĩrére ẽñoã́rõ” jĩĩã. 10 Teero maĩrã́, ãñurére besemasĩãdacu. Cristo pu̶tu̶aatiri, ñañaré manirã́, wapa cu̶ohéra bu̶ajeánoãdacu. 11 Jesucristo mú̶ãrẽ ãñurére tiirucúra niirĩ tiiáro. Basocá mú̶ã teero tiirí ĩñarã, Cõãmacũ̶rẽ “ãñunetõjõãĩ” jĩĩãdacua. 12 Yáa wederabiro niirã́, ateré mú̶ãrẽ masĩrĩ boogá: Yu̶u̶re wáaremena ãñuré queti nemorṍ sesajõãã. 13 Teero tiirá, niipetira romanuã õpũ̶ye wiseripu̶ coterí basoca “cũ̶ũ̶ Cristoyere wederé wapa peresuwiipu̶ niiĩ” jĩĩĩya. Ãpẽrã́ ãnopú̶ niirã́cã teeré masĩĩya. 14 Pau̶ Jesuré padeorá yu̶u̶ peresuwiipu̶ duirére tu̶ojĩ́rã, marĩ Õpũ̶rẽ padeotutúanemocua. Teero tiirá, Cõãmacũ̶ye quetire cuiro manirṍ, wãcũtutuaremena wedecua. 15 Sĩquẽrã yu̶u̶re ĩñatutira, yu̶u̶re netõnu̶cã́du̶gara, Cristoyere wedeayira. Ãpẽrãpé ãñurõ tiidu̶gáremena cũ̶ũ̶yere wedeayira. 16 Cṹ̶ãjã yu̶u̶re maĩĩ́ya. Ateré masĩĩya: Cõãmacũ̶ yu̶u̶re ãno cṹũrigu̶ niiwĩ, ãñuré queti “diamacṹ̶rã niiã” jĩĩ wedearo jĩĩgũ̶. Yu̶u̶re ĩñatutirape yu̶u̶ nemorṍ niidu̶gara, Cristoyere wedeayira. Basocá padeoáro jĩĩrã mee buecua. Yu̶u̶ peresuwiipu̶ duiri, yu̶u̶re ñañarõ wãcũrĩ tiidu̶gára tiicúa. 18 Ãñujããdacu. Yu̶u̶re ñañarõ tiidu̶gápacara, o apeyé diamacṹ̶ maquẽrẽ wededu̶gara, Cristoyerena wedecua. Cũ̶ũ̶ye maquẽrẽ wederi tu̶ogú̶, u̶seniã. Teero u̶senirucujãgũ̶dacu. 19 Ateré masĩjĩgũ̶, u̶seniã: Mú̶ã sãĩbosáremena, teero biiri Espíritu Santo Jesucristo ticorigu̶ yu̶u̶re tiiápuremena niipetire yu̶u̶re wáare ãñurõ yapacu̶tíadacu. 20 Yu̶u̶ Jesucristoyere wedehegu̶, bobobócu. Biirope booa: Cuiro manirṍ, tutuaremena cũ̶ũ̶yere wederucudu̶gaga. Yu̶u̶ tiirucúrobirora tiidu̶gága. Teero tiigú̶, mecũ̶tígãrẽ, too síropu̶cãrẽ yu̶u̶ catigu̶ o diagu̶, yu̶u̶ tiirémena “Cristo ãñuniĩ” jĩĩrĩ tiigú̶dacu. 21 Yu̶u̶ catigu̶ja, Cristomena niiã; cũ̶ũ̶yere tiirucújãgũ̶dacu. Diari, ãñuãdacu yu̶u̶re; cũ̶ũ̶mena niirucujãgũ̶dacu. 22 Yu̶u̶ catirí bu̶recori du̶sarí, Cristoye maquẽrẽ pademasĩã ména. Teero tiigú̶, yu̶u̶ diari, o yu̶u̶ catiri, ¿deerope tiigú̶dari? jĩĩmasĩriga. 23 Ate pu̶awãmé beseri, wisió niiã. Ateré wãcũsu̶guea: Diadu̶gaga Cristomena niigũ̶du̶. Yu̶u̶re nemorṍ ãñuãdacu. 24 Too síro ateré wãcũã: Yu̶u̶ catigu̶pe, mú̶ãrẽ nemorṍ tiiápugu̶dacu. 25 Teero tiigú̶, “diaria ména” jĩĩ wãcũgũ̶, catigu̶dacu, mú̶ã niipetirare tiiápugu̶du̶. Mú̶ã yu̶u̶ tiiápuremena jõõpemena nemorṍ padeó, u̶seniãdacu. 26 Yu̶u̶ mú̶ãmena niirĩ sũcã, mú̶ã Jesucristore bayiró u̶senire ticoadacu. 27 Ateré ãñurõ tu̶oyá: Cristoye queti ãñuré queti jĩĩrõbirora tiirécu̶tiya. Mú̶ã teero tiirí, yu̶u̶ mú̶ã pu̶to o aperopú̶ niigũ̶, atequetiré tu̶odu̶gáa: Filipos macãrã sĩcãrĩbíro padeorá tiiáyira; sĩcãrĩbíro ãñuré quetire padeorére “diamacṹ̶ maquẽ niiã” jĩĩ wedera tiiáyira; 28 “cṹ̶ãrẽ cãmotárare cuiriayira” jĩĩré quetire tu̶odu̶gáa. Mú̶ã teero tiirí, mú̶ãrẽ cãmotára pecamepu̶ wáaadarere tu̶omasĩ́ãdacua; mú̶ã Cõãmacũ̶ netõnéãdara niirépere ĩñamasĩãdacua. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ teeré masĩrĩ tiiquí. 29 Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñurõ tiirígu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ ãñurõ tiirémena pu̶aró cṹũrigu̶ niiwĩ. Sicaró ate niiã: Mú̶ã Cristore padeocú. Aperó ate niiã: Mú̶ã Cristore padeoré wapa ñañarõ netõã́dacu. 30 Mú̶ã Jesuré padeoré wapa yu̶u̶ tiiróbiro ñañarõ netõã́yiro. Yu̶u̶ ñañarõ netõrĩ́, mú̶ã ĩñawũ̶. Teerora sũcã mecũ̶tígã yu̶u̶re wáarecãrẽ tu̶ocú.

Filipenses 2

1 Cristo mú̶ãrẽ wãcũtutuari tiiquí; cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ maĩjĩ́gũ̶, ãñurõ yeeripũnacu̶tira niirĩ tiiquí; Espíritu Santo mú̶ãmena niiqui; Cristo mú̶ãrẽ maĩgṹ̶, bóaneõ ĩñaqui. 2 Teero tiirá, mú̶ã tiirécu̶tiremena yu̶u̶re bayiró u̶senigũ̶ niirĩ tiiyá. Ateré tiirécu̶tiya: Ãñurõ tu̶omasĩ́rã niiña; cãmerĩ́ maĩñá; sĩcũ̶põna tiiróbiro niirecu̶tiya; sĩcãrĩbíro wãcũña. 3 Mú̶ãye dícu̶re boosã́rijãña; “ãpẽrã́ nemorṍ niiã” jĩĩ wãcũrijãña. Teero wãcũrõno tiirá, ãpẽrã́ mú̶ã nemorṍ tiimasĩ́rere wãcũ, cṹ̶ãrẽ ãñurõ tiiyá. 4 Mú̶ãye maquẽ dícu̶re “ãñurõ wáaaro” jĩĩ wãcũrijãña. Ãpẽrãcã́rẽ “ãñurõ wáaaro” jĩĩrã, tiiápuya. 5 Mú̶ã Jesucristo wãcũrirobirora wãcũña: 6 Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ niirecu̶tirere cu̶opacú̶, atibú̶recopu̶ jeagu̶, “yu̶u̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigũ̶ niirecu̶tirere duurícu” jĩĩ wãcũriyigu̶. 7 Teero jĩĩrõno tiigú̶, cũ̶ũ̶ booró cũ̶ũ̶ õpũ̶ niirére duujã́, padecotegu̶ tiiróbiro wáayigu̶. Marĩ tiiróbirora bauáyigu̶. 8 Teero tiigú̶, atibú̶recopu̶ niigũ̶, “yu̶u̶ booró tiiría” jĩĩ wãcũrucuyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ sĩãdu̶gári, “Cõãmacũ̶ booró tiigú̶da” jĩĩyigu̶. Curusapu̶ bobooro netõ, diapacu̶, netõnu̶cã́riyigu̶. 9 Cũ̶ũ̶ teero tiiré wapa Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ niipetira sotoapu̶ dutigu̶du̶re cṹũrigu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ u̶pu̶tí maquẽ wãmerẽ ticoyigu̶. 10 Teero tiirá, niipetira ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́, ditapu̶ niirã́, dita docapu̶ niirã́ Jesús wãmerẽ tu̶orá, cũ̶ũ̶ díamacũ̶pu̶ ñicãcoberimena jeacũmuãdacua. 11 Teero biiri niipetira biiro jĩĩãdacua: “Jesucristo niipetira Õpũ̶ niiĩ”. Teero jĩĩrã, Cõãmacũ̶ Jesús Pacu̶re “ãñunetõjõãĩ” jĩĩrã tiiádacua. 12 Teero tiirá, yu̶u̶ maĩrã́, yu̶u̶ mú̶ãmena niirĩ, ãñurõ yu̶u̶rá niiwũ̶. Mecũ̶tígãrẽ yu̶u̶ aperopú̶ niirĩ, nemorṍ teeré tiiyá. Mú̶ã netõnénorira niiã. Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ cuiremena ĩñaña, cũ̶ũ̶rẽ netõnu̶cã́rĩ jĩĩrã. Cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ “ãñurõ tiirécu̶tira niiĩya” jĩĩrĩ tu̶odu̶gára, ãñurõ tiiyapácu̶tiya. 13 Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶ booré ãñurére tiidu̶gári tiiquí. Cũ̶ũ̶rã́ mú̶ãrẽ tiiápuqui, cũ̶ũ̶ boorére peotímasĩãrõ jĩĩgũ̶. Teero tiirí booquí. 14 Niipetire apeyenórẽ tiirá, cúaro manirṍ, ñañarõ jĩĩrṍ manirṍ tiiyá. 15 Teero tiirá, ñañaré tiirírirabiro ñañaré tiihéra niiãdacu. Atibú̶reco macãrã ñañaré tiirá, ãñurõ tiirére boohéra watoapu̶ mú̶ã Cõãmacũ̶ põna ñañaré manirã́ niiã. Mú̶ã ãñurõ tiirémena sĩãwócore tiiróbiro cṹ̶ãrẽ diamacṹ̶ tiirére ẽñoñá. 16 Teero biiri cṹ̶ãrẽ catiré petihére ticoré quetire wedeya. Mú̶ã teero tiirí, Cristo pu̶tu̶aatiri bu̶reco jeari, yu̶u̶ bayiró u̶senigũ̶dacu. “Bú̶ri peti Filipos macãrãrẽ bueriyu”, jĩĩmasĩgũ̶dacu. 17 Basocá mú̶ãrẽ ñañarõ tiipacári, mú̶ã Jesuré padeorucúayiro. Mú̶ã padeoré Cõãmacũ̶rẽ ãñuré ticoré tiiróbiro niiã. Yu̶u̶ Jesuyére wederé wapa sĩãbócua. Yu̶u̶re sĩãrĩ́, yée díi mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ ãñuré ticoré sotoa vino píopeore tiiróbiro niiãdacu. Teero tiipacári, yu̶u̶ u̶senigũ̶dacu. Mú̶ãcã u̶seniapuya. 18 Mú̶ãcã yu̶u̶ tiiróbirora u̶senirõ booa. Yu̶u̶re sĩãpacári, yu̶u̶mena u̶seniña. 19 Marĩ Õpũ̶ Jesús boorí, máata Timoteore mú̶ã pu̶topu̶ ticocogu̶da, mú̶ãye quetire tu̶ogú̶, u̶senigũ̶da jĩĩgũ̶. 20 Timoteo dícu̶ yu̶u̶ tiiróbiro wãcũĩ; cũ̶ũ̶ yu̶u̶ tiiróbiro mú̶ãrẽ ãñurõ wáari boogú̶, bayiró wãcũrecu̶tii. 21 Ãpẽrã́ cṹ̶ãye dícu̶re wãcũrecu̶ticua; Jesucristoyepere wãcũrecu̶tiricua. 22 Mú̶ãpeja Timoteo diamacṹ̶ tiirére masĩtoacu. Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ pacu̶mena padegú̶ tiiróbiro yu̶u̶re ãñuré quetire bueapurucui. 23 Teero tiigú̶, yu̶u̶re wáaadarere yu̶u̶ masĩãri siro, cũ̶ũ̶rẽ mú̶ã pu̶topu̶ ticocogu̶da. 24 Marĩ Õpũ̶ yu̶u̶re wãcũtutuari ticorémena ateré jĩĩã: Yu̶u̶cã máata mú̶ã pu̶topu̶ wáagu̶dacu. 25 “Mú̶ã pu̶topu̶ yu̶u̶ baibiro biigú̶ Epafroditore ticocoro booa”, jĩĩ wãcũã yu̶u̶. Mú̶ã basiro yu̶u̶re tiiápudutira, cũ̶ũ̶rẽ ticocorira niiwũ̶. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶ menamacũ̶, yu̶u̶re bueapugu̶, surara ñañarõ netõrṍbirora yu̶u̶mena ñañarõ netõgṹ̶ niiĩ. 26 Cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ bayiró ĩñadu̶gai. Cũ̶ũ̶ diarecu̶tire quetire mú̶ã masĩrĩ tu̶ogú̶, bayiró wãcũrecu̶tiwi. 27 Diamacṹ̶rã niiã: Bayiró peti wáawi. Diaré pu̶topu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ bayiró diarecu̶tipacari, Cõãmacũ̶ bóaneõ ĩñawĩ. Cũ̶ũ̶ dícu̶re bóaneõ ĩñariwi; yu̶u̶cãrẽ bóaneõ ĩñawĩ, yu̶u̶re nemorṍ boorituari jĩĩgũ̶. 28 Mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã, u̶seniãdacu. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶rẽ boyeromena ticocodu̶gaa. Mú̶ã u̶senire quetire tu̶ogú̶, yu̶u̶cã u̶senigũ̶dacu. 29 Teero tiirá, u̶seniremena cũ̶ũ̶rẽ bocaya. Marĩ Õpũ̶rẽ padeoráre bocarirobirora cũ̶ũ̶rẽ bocaya. Niipetira cũ̶ũ̶ tiiróbiro niirã́rẽ quioníremena ĩñaña. 30 Cũ̶ũ̶ Cristoyere padecotegu̶ niijĩgũ̶, diajõãmiwĩ. Diaró pu̶to niipacu̶, mú̶ã tiiápuboriguere yu̶u̶re tiiápuwi.

Filipenses 3

1 Yáa wedera, mecũ̶tígãrẽ mú̶ã marĩ Õpũ̶mena niijĩrã, u̶seniña. Yu̶u̶ too su̶guero wederiguere wedenemorĩ, yu̶u̶re potocṍria. Yu̶u̶ wedenemorĩ, mú̶ãrẽ tiiápucu. 2 Ñañaré tiiráre cuiya. Cṹ̶ãrẽ “díayia cúara tiiróbiro niiĩya” jĩĩã yu̶u̶. “Cõnerígu̶ yapa macã caseróre widecõã́ña, catiré petihére bu̶aáro jĩĩrã”, jĩĩĩya. 3 Marĩye õpũ̶ũ̶rĩrẽ tiiré marĩrẽ ãñurã́rã niirĩ tiiría. Teero widecõã́rõno tiirá, Espíritu Santo tiiápuremena Cõãmacũ̶rẽ ãñurõ padeóa. Teero biiri Jesucristo marĩrẽ tiibosárere “ãñunetõjõãre niiã” jĩĩ wedea. Teeré tiirá niijĩrã, Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ widecõã́norira peti tiiróbiro niiã; cũ̶ũ̶yara diamacṹ̶ niiã. 4 Marĩ tiirémena marĩ Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ ãñurã́rã niimasĩãtã, yu̶u̶ ãñugṹ̶rã niibojĩyu cũ̶ũ̶ ĩñacoropu̶. Yu̶u̶ ãpẽrã́ nemorṍ tii netõnu̶cã́miwũ̶. 5 Ate niiã yée queti: Ocho bu̶recori yu̶u̶ bauári siro, yu̶u̶re widecõã́rira niiwã. Yu̶u̶ Israelya põna macũ̶ niiã. Benjamínya põna macũ̶ niiã. Yu̶u̶ pacu̶sũ̶mu̶ã hebreoa niiwã. Teero tiigú̶, yu̶u̶ hebreoayu̶ peti niiã. Moisére dutiré cṹũriguere tiipetígu̶da jĩĩgũ̶, fariseo basocu̶ wáawu̶. 6 Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ tee dutirére bayiró tiipetídu̶gagu̶, Jesuré padeorí põna macãrãrẽ sĩãdu̶gágu̶, nu̶nu̶rucúwu̶. Tee dutirére ãñurõ tiigú̶ niirĩ, sĩcũ̶ yu̶u̶re “tee dutirére ãñurõ tiiríi” jĩĩgṹ̶no maniwĩ́. 7 Too su̶gueropu̶ yu̶u̶ tiirécu̶tirigue yu̶u̶re wapapacá niimiwũ̶. Mecũ̶tígãrẽ yu̶u̶ Jesucristore padeogú̶ niijĩgũ̶, “niipetire too su̶gueropu̶ yu̶u̶ tiirígue wapamaníã” jĩĩ tu̶gueñaã. 8 Yu̶u̶ cu̶omírigue nemorṍ yu̶u̶ Õpũ̶ Jesucristore masĩré wapacu̶tínemoã. Jesucristore padeoré wapa niipetire too su̶gueropu̶ yu̶u̶ tiiríguere apeyenó marĩ boohérere cõãrã tiiróbiro cõãwũ̶. Jesucristo yu̶u̶ Õpũ̶rẽ cu̶odu̶gágu̶, teero tiiwú̶. 9 Yu̶u̶ cũ̶ũ̶mena niidu̶gaga. Moisére dutiré cṹũriguere tiirígue wapa Cõãmacũ̶mena niimasĩria; Cristore padeoré wapape cũ̶ũ̶mena niimasĩã. Cristore padeorémena dícu̶ Cõãmacũ̶ basocáre “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩ ĩñaqui. 10 Ateré boogá: Cristore ãñurõ masĩdu̶gaga. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ tutuaremena Cristore masõrigu̶ niiwĩ; yu̶u̶ tee tutuarere masĩdu̶gaga. Cristo ñañarõ netõ, diarirobirora yu̶u̶cã ñañarõ netõ tu̶gueñadu̶gaga. 11 Teero tiigú̶, yu̶u̶cã diarira masãmu̶ããdarobirora masãmu̶ãdu̶gaga. 12 Tee yu̶u̶ boorére “tiipetítoawu̶” jĩĩgũ̶ mee tiia. Niipetirere diamacṹ̶ tiiría ména. Teero tiirípacu̶, Jesucristo tiiróbiro niidu̶gagu̶, tutuaromena cũ̶ũ̶yere tiirucúa. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re beserigu̶ niiwĩ, teero tiiáro jĩĩgũ̶. 13 Yáa wedera, “yu̶u̶ Jesucristobiro tiipetía” jĩĩria. Biirope tiia: Too su̶guero yu̶u̶ tiirucúriguere wãcũria; yu̶u̶ Õpũ̶ “¿deero tiirí booi yu̶u̶re?” jĩĩgũ̶, bayiró cũ̶ũ̶yere tiirucújãã. 14 Ãñurõ peotídu̶gaga, Cõãmacũ̶ yu̶u̶re cũ̶ũ̶ “ticogu̶da” jĩĩriguere ñeegũ̶da jĩĩgũ̶. Marĩ Jesucristomena niirã́rẽ teeré ticogu̶daqui. 15 Niipetira Jesuré padeotutúarano yu̶u̶ jĩĩãrirobirora wãcũrõ booa. Mú̶ã merẽã wãcũrĩ, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ diamacṹ̶ wãcũrĩ tiigú̶daqui. 16 Cõãmacũ̶ marĩrẽ tu̶omasĩ́re ticoró jeatuaro diamacṹ̶ tiirécu̶tiro booa. 17 Yáa wedera, yu̶u̶ tiirére ãñurõ ĩñacũña. Ãpẽrãrẽ́ ũ̶sã tiiróbiro tiirácãrẽ ĩñacũña. 18 Too su̶gueropu̶ pee mú̶ãrẽ wedetoawu̶. Utirémena jĩĩnemogũ̶da sũcã. Pau̶ “Cristore padeóa” jĩĩpacara, cũ̶ũ̶rẽ ĩñatutira tiiróbiro niiĩya. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶ curusapu̶ diabosariguere boohérabiro niiĩya. 19 Cṹ̶ã too síropu̶re pecamepu̶ yapacu̶tíadacua. Cõãmacũ̶ boorére tiidu̶gáripacara, cṹ̶ã booré dícu̶re tiidu̶gáya. Bobooro tiirére boboró manirṍ “tiijã́ãwũ̶ yu̶u̶ja” jĩĩ wedeeya. Atibú̶reco maquẽ dícu̶re wãcũũya. 20 Marĩpeja ũ̶mu̶ã́sepu̶ wáari basoca niiã. Toopú̶ marĩya macã peti niicu. Marĩrẽ netõnégũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ pu̶tu̶aatiadare yuera tiia. Cũ̶ũ̶rã́ marĩ Õpũ̶ Jesucristo niiĩ. 21 Cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatigu̶, marĩye õpũ̶ũ̶rĩ bú̶ri niirére wasogú̶daqui. Waso, cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶ ãñurí õpũ̶ũ̶ tiiróbiro tiigú̶daqui. Cũ̶ũ̶ niipetirere cũ̶ũ̶ docapu̶ pu̶tu̶ári tiimasĩ́qui. Teerora cũ̶ũ̶ tutuaromena marĩcãrẽ wasorí tiigú̶daqui.

Filipenses 4

1 Teero tiirá, yáa wedera yu̶u̶ maĩrã́, yu̶u̶ mú̶ãrẽ wedearirobirora marĩ Õpũ̶rẽ padeorucújãña. Mú̶ãrẽ ĩñadu̶gaga. Mú̶ã yu̶u̶re u̶senirĩ tiirá niiã. Yu̶u̶ mú̶ã padeorére ãpẽrãrẽ́ u̶seniremena wedea. 2 Evodiare, Síntiquere ateré jĩĩã: “Mú̶ã marĩ Õpũ̶rẽ padeorá numiã niijĩrã, mú̶ã cãmerĩ́ ĩñadu̶gaherere duujã́ña; ãñurõ niirecu̶tiya”, jĩĩã. 3 Mu̶u̶ yu̶u̶ menamacũ̶, cṹ̶ãrẽ tiiápuya, ãñurõ niirecu̶tiaro jĩĩgũ̶. Cṹ̶ãcã ñañarõ netõpacára, ãñuré quetire yu̶u̶, Clemente, teero biiri ãpẽrãména wedewa. Catiré petihérere cu̶orá wãmerẽ jóaturipũpu̶ cṹ̶ã wãmerẽ jóatunocu. 4 Mú̶ã marĩ Õpũ̶mena niijĩrã, u̶senirucujãña. Jĩĩnemogũ̶da sũcã: U̶senirucujãña. 5 Mú̶ã ãpẽrãrẽ́ bóaneõ ĩñarére niipetira masĩãrõ. Marĩ Õpũ̶ pu̶tu̶aatiadaro péero du̶sacú. 6 Mú̶ãrẽ noo booró wáarere wãcũpatirijãña. Biirope tiiyá: Niipetire mú̶ãrẽ wáarenorẽ Cõãmacũ̶rẽ wede, cũ̶ũ̶rẽ tiiápure sãĩñá. Cũ̶ũ̶rẽ sãĩrã́, u̶senire ticoya. 7 Mú̶ã teero tiirí, Cõãmacũ̶ ãñurõ niirecu̶tiri tiigú̶daqui. Tee ãñurõ niirecu̶tire mú̶ãpu̶re jeari, mú̶ã basiro ĩñamanijõããdacu. Mú̶ã Jesucristomena niijĩrã, tee ãñurõ niirecu̶tiremena ãñurõ wãcũ, ãñurõ yeeripũnacu̶tiadacu. 8 Yáa wedera, mú̶ãrẽ ateré wedeyaponogũ̶da. “Niirṍrã niiã” jĩĩrére wãcũña. Teero biiri quioníremena ĩñaré, diamacṹ̶ niiré, ñañaré maniré, Cõãmacũ̶ tu̶saré, basocá ãñurõ wedesere, ãñuré, u̶senirĩ tiirére wãcũña. 9 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ buegú̶ niiwũ̶; yu̶u̶ bueriguere mú̶ã tu̶owú̶. Yu̶u̶ ãpẽrãména ãñurõ wedeapuriguere tu̶owú̶; yu̶u̶ tiiríguere ĩñawũ̶. Teero tiirá, yu̶u̶ tiirírobirora tiiyá. Mú̶ã teero tiirí, Cõãmacũ̶ ãñurõ niirecu̶tirere ticogú̶ mú̶ãmena niigũ̶daqui. 10 Mecũ̶pú̶ra mú̶ã yu̶u̶re tiiápuarira niiãwũ̶ sũcã; yu̶u̶re wãcũãyiro. Teero tiigú̶, marĩ Õpũ̶rẽ u̶senire ticoa. Mú̶ã yu̶u̶re wãcũrucumiriguere masĩã. Wãcũpacara, deero tii tiiápurere ticocomasĩririra niiwũ̶. 11 “Apeyenó yu̶u̶re du̶saa”, jĩĩgũ̶ mee tiia. Yu̶u̶ cu̶orénomena u̶senimasĩã. 12 Yu̶u̶ bóaneõgũ̶ niimasĩã; teero biiri cu̶onetṍgũ̶ niimasĩã. Yu̶u̶re noo niiré wáari, u̶seniremena niimasĩã. Yapigu̶, ju̶abóagu̶, cu̶onetṍgũ̶, cu̶ohégu̶cã niimasĩã. 13 Yu̶u̶re noo niiré wáari, Jesucristo yu̶u̶re tutuare ticogú̶mena niipetirere nu̶cãmasĩ́ã. 14 Yu̶u̶ nu̶cãmasĩ́pacari, teero yu̶u̶ ñañarõ netõrítabe, yu̶u̶re tiiápura, ãñurõ tiiríra niiwũ̶. 15 Mú̶ã Filipos macãrã ateré masĩã: Yu̶u̶ mú̶ãya dita Macedoniapu̶ ãñuré quetire wedenu̶cãritabe, toopú̶ niiãrigu̶ wáari, mú̶ã dícu̶ yu̶u̶re tiiápuwu̶. Ãpẽrã́ Jesuré padeorí põna macãrã cṹ̶ã ãñuré quetire ñeeré wapa yu̶u̶re apeyenórẽ ticoririra niiwã. 16 Yu̶u̶ Tesalónicapu̶ niirĩ, teerora tiiwú̶: Apeyenó yu̶u̶ boorére pee ticocorucurira niiwũ̶. 17 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ apeyenó ticoré dícu̶re boogú̶ mee tiia. Mú̶ã yu̶u̶re tiiápuri, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñunemorõ tiigú̶daqui. Teepére ĩñadu̶gaa. 18 Niipetire mú̶ã ticocorigue jeatoaa. Teero tiigú̶, yu̶u̶ booré nemorṍ cu̶oa. Mú̶ã Epafroditomena ticocoriguere ñeewũ̶. Teero tiiró, yu̶u̶re du̶saría. Mú̶ã ticocorigue Cõãmacũ̶rẽ ticoré tiiróbiro niiã. Cũ̶ũ̶ ĩñacoropu̶re sitiaãñúre busemu̶õcore tiiróbiro cũ̶ũ̶ tu̶saré niicu. 19 Cõãmacũ̶ yu̶u̶ Õpũ̶ mú̶ãrẽ niipetire du̶sarére ticogu̶daqui. Cũ̶ũ̶ Jesucristomena pee peti ãñurére cu̶onetṍnu̶cãqui. 20 Marĩ Pacu̶ Cõãmacũ̶rẽ “ãñunetõgũ̶ niiĩ” jĩĩrucujããda. Teerora jĩĩãda. 21 Niipetira Cõãmacũ̶rẽ padeorá Jesucristomena niirã́ ãñuãrõ. Marĩya wedera ãno yu̶u̶mena niirã́ mú̶ãrẽ ãñuduticoya. 22 Niipetira ãno macãrã Cõãmacũ̶rẽ padeorá, romanuã õpũ̶ya wiipu̶ niirã́cã bayiró ãñuduticoya. 23 Marĩ Õpũ̶ Jesucristo mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro. Nocõrõrã jóaa.

Colosenses 1

1 Yu̶u̶ Pablo Cõãmacũ̶ booró Jesucristoyere wededutigu̶ beserigu̶ niiã. Mú̶ã Colosas macãrã Cõãmacũ̶ beserirare Cristore ãñurõ padeoráre ãñuduticoa. Marĩya wedegu̶ Timoteocã ãñuduticoi. Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro; ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. 3 Mú̶ãye quetire tu̶owú̶: Mú̶ã Jesucristore padeorére, teero biiri mú̶ã niipetira Cõãmacũ̶rẽ padeoráre maĩrére tu̶owú̶. Teero tiirá, ũ̶sã mú̶ãrẽ sãĩbosárecõrõ Cõãmacũ̶rẽ marĩ Õpũ̶ Jesucristo Pacu̶re u̶senire ticorucua. 5 Mú̶ã too su̶gueropu̶ diamacṹ̶ maquẽ, ãñuré quetire tu̶orára, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ padeoráre ũ̶mu̶ã́sepu̶ ãñurõ tiiádarere tu̶omasĩ́yiro. 6 Ãpẽrãcã́ teerora tee quetire tu̶orá, mú̶ãbirora tiirá tiiáyira. Niipetiropu̶ Jesuré padeorá ãñurére tiiáyira. Niipetiropu̶ pau̶ basocá Jesuyére padeorá tiiáyira. Cõãmacũ̶ basocáre ãñurõ tiirére mú̶ã sicato tu̶opacára, “diamacṹ̶ maquẽrã niiã” jĩĩ, tu̶omasĩ́nu̶cãrira niiwũ̶. 7 Epafras ũ̶sã bayiró maĩgṹ̶ mú̶ãrẽ tee quetire wederigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ ũ̶sãrẽ padeapugu̶ niiĩ. Cristore ãñurõ padecotegu̶ niijĩgũ̶, mú̶ãrẽ diamacṹ̶ maquẽrẽ wederigu̶ niiĩ. 8 Cũ̶ũ̶ basirora mú̶ãye quetire néejeawi. Espíritu Santo mú̶ãrẽ cãmerĩ́ maĩrĩ́ tiiríguere wedewi. 9 Teero tiirá, tee quetire tu̶orí bu̶recomena Cõãmacũ̶rẽ mú̶ãrẽ sãĩbosárucujãã. Biiro jĩĩ sãĩbosáa: “Cõãmacũ̶, tu̶omasĩ́rere ticonemoña cṹ̶ãrẽ. Mu̶u̶ teeré ticori, mu̶u̶ boorére ãñurõ masĩpetiadacua. Mu̶u̶yere tu̶omasĩ́rã, ãñurõ masĩrã́ niiãdacua”, jĩĩã. 10 Teeré sãĩbosáa mú̶ãrẽ, Cõãmacũ̶ põna tiiróbirora niirecu̶tiaro jĩĩrã. Mú̶ã teero niirecu̶tira, mú̶ã tiirécu̶tire cũ̶ũ̶rẽ u̶senirĩ tiiádacu; pee ãñurére tiinemóãdacu; Cõãmacũ̶rẽ masĩnemoãdacu. 11 “Cõãmacũ̶, mu̶u̶ bayiró tutuaremena wãcũtutuari tiiyá cṹ̶ãrẽ”, jĩĩ sãĩbosáa. Cõãmacũ̶ wãcũtutuarere ticori, mú̶ãrẽ merẽã wáari, mú̶ã u̶seniremena, cúaro manirṍ wãcũtutuajããdacu; 12 marĩ Pacu̶re u̶senire ticoadacu. Cũ̶ũ̶rã́ mú̶ãrẽ ũ̶mu̶ã́sepe wáaadara niirĩ tiiyígu̶. Toopú̶ niipetira cũ̶ũ̶rẽ padeorá, mú̶ãcã cũ̶ũ̶ ticorére ñeeãdacu. 13 Sicatopu̶re marĩrẽ wãtĩã dutirira niiwã. Marĩrẽ teero biiri ĩñagũ̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ bayiró maĩgṹ̶rẽ ticodiocorigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ macũ̶ marĩ ñañaré tiirére acabó, netõnérigu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ marĩrẽ naĩtĩãrõpu̶ niimirirare wionéco, cũ̶ũ̶ macũ̶ dutirémenape cṹũrigu̶ niiwĩ sáa. 15 Cõãmacũ̶ bauhégu̶ niiqui. Cũ̶ũ̶ macũ̶ atibú̶recopu̶ atigu̶, Cõãmacũ̶ niirecu̶tirere, cũ̶ũ̶ tiirécu̶tirere ẽñoyígu̶. Cũ̶ũ̶ niipetire Cõãmacũ̶ bauanérigue nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶ niiĩ. 16 Cõãmacũ̶ niipetirere tiigú̶, cũ̶ũ̶ macũ̶menarã tiirígu̶ niiwĩ. Ũ̶mu̶ã́se maquẽrẽ, atibú̶reco maquẽrẽ, baurére, bauhérere, õpãrã́ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́rẽ, atibú̶recopu̶ niirã́rẽ, teero biiri niipetirere cũ̶ũ̶menarã tiirígu̶ niiwĩ. Teeré tiigú̶, “yu̶u̶ macũ̶ye niiãdacu” jĩĩyigu̶. 17 Cristo niipetire bauanéãdari su̶gueropu̶ niitoayigu̶. Cũ̶ũ̶menarã cũ̶ũ̶ bauanériguepu̶ra teerora niirucujãã. 18 Cristo niipetira cũ̶ũ̶rẽ padeoráre dutigú̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶rã́ niiĩ cũ̶ũ̶rẽ padeoráre catirére ticogú̶. Cũ̶ũ̶rã́ niiĩ sũcã niipetira diarira su̶guero masãsu̶guerigu̶. Teero tiigú̶, niipetirare, niipetirere niisu̶guerigu̶ niiĩ. 19 Cõãmacũ̶ biiro jĩĩyigu̶: “Yu̶u̶ macũ̶ yu̶u̶ tiiróbirora niigũ̶daqui”. Teero tiiró, niipetire Cõãmacũ̶ niirecu̶tire Cristopu̶re niiã. 20 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ marĩrẽ diabosari tiirígu̶ niiwĩ. Niipetire, niipetira cũ̶ũ̶mena ãñurõ niirecu̶tirere wáari tiigú̶da jĩĩgũ̶, Cristo curusapu̶ tusagu̶, díi õmayudiari tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶ye díimena Cõãmacũ̶ atibú̶reco macãrãmena, atibú̶reco maquẽmena, ũ̶mu̶ã́se niirã́mena, ũ̶mu̶ã́se niirémena niimasĩjãqui. 21 Mú̶ã too su̶gueropu̶re Cõãmacũ̶rẽ masĩriyiro ména. Mú̶ã ñañaré tiirá niijĩrã, mú̶ã yeeripũnarĩpu̶re Cõãmacũ̶mena cãmerĩ́ ĩñadu̶gahera tiiróbiro niirucuyiro. 22 Teero mú̶ã niipacari, Cõãmacũ̶ mú̶ãmena ãñurõ niirecu̶timasĩqui sũcã. Cristo marĩ tiiróbiro õpũ̶ũ̶cu̶tigu̶ tiiõpũ̶ũ̶menarã ñañarõ netõ, diayigu̶. Cũ̶ũ̶ diariguemena Cõãmacũ̶ mú̶ã ñañaré manirã́, ñañaré tiirírirabiro pu̶tu̶ári tiiyígu̶. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶mena niiãrõ jĩĩgũ̶, teero tiiyígu̶. 23 Mú̶ã cũ̶ũ̶ye quetire padeorucúri, cũ̶ũ̶ boorére tiirucúri, teero tiigú̶daqui. Mú̶ã tee quetire tu̶oári siro, “Cõãmacũ̶mena niirucujããdacu” jĩĩyiro. Teero tiirá, cũ̶ũ̶mena niiãdarere u̶seniremena yuenu̶cãyiro. Teero tiirá, cũ̶ũ̶ye quetire padeodúrijãña. Tee queti niipetiro macãrãpu̶re wedenoã. Yu̶u̶cã tee quetire wedegú̶ra niiã. 24 Mú̶ãrẽ tiiápunemodu̶gama jĩĩgũ̶, ñañarõ netõã. Mecũ̶tígã yu̶u̶ ñañarõ netõpacú̶, u̶seniremena niiã. Cristo cũ̶ũ̶rẽ padeoráye niiãdarere tiigú̶, ñañarõ netõtóayigu̶. Teero tiigú̶, yu̶u̶cã cũ̶ũ̶ netõrírobirora cũ̶ũ̶rẽ padeoráre tiiápunemodu̶gagu̶, ñañarõ netõã. 25 Cõãmacũ̶ yu̶u̶re cũ̶ũ̶rẽ padeoráre tiiápudutirigu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, Jesuré padeoráre wedegú̶ niiã. Cũ̶ũ̶ye quetire tu̶omasĩ́petijããrõ jĩĩgũ̶, wedea. 26 Tee queti too su̶guero macãrãpu̶re masĩña manirígue niimiriro niiwũ̶. Cṹ̶ãrẽ yayióre quetibiro niimiriro niiwũ̶. Atitóre Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ padeoráre tee quetire wederémena tu̶omasĩ́rĩ tiirígu̶ niiwĩ. 27 Cṹ̶ãrẽ Cõãmacũ̶ tee masĩña maniríguere, teero biiri cũ̶ũ̶ judíoa niihẽrãrẽ ãñurõ tiiádarere masĩrĩ boorígu̶ niiwĩ. Ate niiã: Cristo mú̶ãmena niiqui; cũ̶ũ̶ mú̶ãmena niirĩ, ãñuré mú̶ã ũ̶mu̶ã́sepu̶ cu̶oádarere masĩ, u̶seniyuetoacu. 28 Ũ̶sã cũ̶ũ̶ye quetire wedea. Niipetirare ãñurére tiidutía, cũ̶ũ̶mena niirucujããrõ jĩĩrã. Niipetirare, tu̶omasĩ́ãrõ jĩĩrã, ãñurõ masĩré cũ̶ũ̶ ticorémena buea. Niipetira Jesuré padeoráre padeotutúaaro jĩĩrã, teero tiia. 29 Teeré mú̶ãrẽ boosã́gũ̶, yu̶u̶ tutuaro põõtẽ́õrõ padea; niipetire cũ̶ũ̶ yu̶u̶re wãcũtutuare ticorémena buea.

Colosenses 2

1 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ bayiró wãcũrére masĩrĩ boogá. Laodicea macãrãrẽ, teero biiri niipetira yu̶u̶re ĩñahẽrãcãrẽ teerora wãcũã. 2 Mú̶ãrẽ biiro jĩĩ sãĩbosárucua: “Cõãmacũ̶, cṹ̶ãrẽ yeeripũnarĩrẽ wãcũtutuare ticoya. Cṹ̶ã cãmerĩ́ maĩrémena sĩcũ̶põna tiiróbiro niiãrõ. Cṹ̶ãcã ãñurõ mu̶u̶ye maquẽrẽ tu̶omasĩ́petijããrõ. Teeré tu̶omasĩ́petira, too su̶guero macãrã masĩña maniríguecãrẽ tu̶omasĩ́ãdacua”, jĩĩ sãĩbosáa. Tee masĩña manirígue Cristora niiĩ. 3 Cristo niipetire masĩrére cu̶oquí; niipetirere tu̶omasĩ́qui. 4 Teeré mú̶ãrẽ wedea, ãpẽrã́ mú̶ãrẽ “diamacṹ̶ niihẽre quetimena jĩĩditobocua” jĩĩgũ̶. 5 Yu̶u̶ aperopú̶ niipacu̶, mú̶ãmena niigũ̶ tiiróbiro tu̶gueñaga. Mú̶ã sĩcũ̶põna tiiróbiro niirecu̶tirere tu̶ogú̶, teero biiri Cristore bayiró padeorére tu̶ogú̶, u̶seninetõjõãga. 6 Mú̶ã sicatopu̶re marĩ Õpũ̶ Jesucristore padeonu̶cã́rirobirora cũ̶ũ̶mena niirucujãña. 7 Cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ masĩnemoña. Cũ̶ũ̶rẽ padeorá niijĩrã, cũ̶ũ̶ boorére tiirucújãña Epafras mú̶ãrẽ buerirobirora. Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticorucujãña. 8 Mú̶ã tu̶omasĩ́remena niiña: Ãpẽrã́ mú̶ãrẽ “diamacṹ̶ maquẽrẽ buera tiia” jĩĩpacara, diamacṹ̶ maquẽrẽ buericua. Wapamanírere, cṹ̶ã basiro wãcũrére, cṹ̶ã tiirucúrere, atibú̶reco niirã́ dutirére buecua. Mú̶ã cṹ̶ã tee jĩĩ buerére tu̶omasĩ́rã, “Cristoye mee niiã” jĩĩ, cṹ̶ã buerére tu̶onu̶nú̶serijãña. 9 Cristo marĩ tiiróbiro õpũ̶ũ̶cu̶tipacu̶, niipetire Cõãmacũ̶ niirecu̶tirere cu̶ogú̶ niiĩ. 10 Mú̶ãcã Cristomena niijĩrã, Espíritu Santore cu̶onetṍjõãcu. Cristo niipetira ángeleare, wãtĩãrẽ, cṹ̶ã õpãrãrẽ́, teero biiri cṹ̶ã doca niiyucorare dutigú̶ niiĩ. 11 Mú̶ã Cristomena niinu̶cãrito, widecõã́norira tiiróbiro pu̶tu̶árira niiwũ̶. Mú̶ãjã cõnerígu̶ yapa macã caseróre widecõã́ña maniyíro. Cristo, mú̶ãrẽ widecõã́rõno tiigú̶, diabosarigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ diariguemena ñañarõ mú̶ã tiirécu̶tirere coserígu̶ niiwĩ. Teerá marĩrẽ widecõã́norira tiiróbiro niirĩ tiia. 12 Cristo diaari siro, sicatuti coari tutipu̶ cṹũnoyigu̶. Mú̶ãcã ocoména wãmeõtinorã, tiitutipu̶ cũ̶ũ̶menarã cõãríra tiiróbiro niirã tiiyíro. Mú̶ã “Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ tutuaremena Cristore masõyigu̶” jĩĩrére tu̶oyíro. Teeré padeorá niijĩrã, wãmeõtiari siro, “Cristomenarã masãrira tiiróbiro niicu marĩcã” jĩĩ tu̶omasĩ́yiro. 13 Mú̶ã too su̶gueropu̶re Cõãmacũ̶ tiidutíriguere masĩrijĩrã, widecõã́noña manirã́ niirira niiwũ̶. Teero biiri ñañaré tiirécu̶tirecãrẽ cosenóña manirã́ niirira niiwũ̶. Teero tiirá, diarirabiro niirucujĩyu ména; catiré petihére ticoya maniyíro mú̶ãrẽ ména. Atitóre Cõãmacũ̶ niipetire mú̶ã ñañaré tiirére acabótoayigu̶ sáa. Cristomenarã mú̶ãrẽ catiré petihére ticotoayigu̶. 14 Marĩ Cõãmacũ̶ dutirére netõnu̶cã́wũ̶. Cũ̶ũ̶ tee marĩ ñañaré tiirére Cristo curusapu̶ diabosariguemena cosepetírigu̶ niiwĩ. 15 Cristo diarigu̶ niipacu̶, masãjĩgũ̶, wãtĩãrẽ dutiráre netõnu̶cã́rigu̶ niiwĩ. Cṹ̶ãrẽ netõnu̶cã́rere ẽñogṹ̶, niipetira ĩñacoropu̶ tiirígu̶ niiwĩ. 16 Teero tiirá, ãpẽrã́ mú̶ã yaarére, mú̶ã sĩnirére ĩñarã, wedepatibocua. Cũ̶marĩcṍrõ, muĩpũrãcõrõ, semanarĩcõrõ mú̶ã cṹ̶ã tiiróbiro neãricu; cṹ̶ã tiiróbiro yeerisãre bu̶recori cu̶orícu. Teero tiirá, mú̶ãrẽ wedepatibocua. Cṹ̶ã wedepatirere tu̶onu̶nú̶serijãña. 17 Cõãmacũ̶ teeré sicatopu̶re Cristore queoré ticosu̶guegu̶ tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶ macũ̶ye maquẽrẽ masĩãrõ jĩĩgũ̶, teero tiiyígu̶. Mecũ̶tígãrẽ Cristo jeatoai. Teero tiirá, Cristore tiinu̶nú̶sero booa sáa. 18 Ãpẽrã́ mú̶ãrẽ biiro jĩĩditocua: “Ũ̶sã ãñurã́ niiã. Cõãmacũ̶ ũ̶sãrẽ ãñurõ wãcũãrõ jĩĩrã, beti súubusea. Ángeleare padeóa. Ũ̶sã cãnirípacara, quẽẽrṍpu̶ tiiróbiro Cõãmacũ̶yere ĩñaã. Teero tiirá, ũ̶sã ãpẽrã́ nemorṍ Cõãmacũ̶ye maquẽrẽ ãñurõ masĩã. Mú̶ãcã ũ̶sã tiiróbirora tiiyá. Mú̶ã teeré tiihéra, wapa cu̶oádacu”, jĩĩcua. Mú̶ãrẽ teero jĩĩrĩ, péerogã tu̶onu̶nú̶seridojãña. “Masĩrã́ peti niiã ũ̶sãjã”, jĩĩ wãcũcua. Teero jĩĩãmajãrã tiiíya. Cṹ̶ã bueré cṹ̶ã basiro jĩĩãmare dícu̶ niiã. 19 Cṹ̶ã Cristomena niiricua. Cristo cũ̶ũ̶mena niirã́ dícu̶re dutigú̶ niiĩ. Marĩ cũ̶ũ̶mena niirĩ, marĩrẽ padeonemórere ticoqui. Cõãmacũ̶ booróbirora cãmerĩ́ maĩ, cãmerĩ́ tiiápu tiiádacu. 20 Cristo diari, mú̶ã cũ̶ũ̶mena diarirabiro niiyiro. Sĩcũ̶ diarigu̶pu̶ atibú̶reco catirá dutirére tiiríqui. Diarigu̶pu̶ tiiróbiro mú̶ãrẽ atibú̶reco niirã́ dutirére tiiríjãrõ booa. ¿Deero tiirá mú̶ãpe cṹ̶ã dutirére tiirucúgari? 21 Biiro duticua: “Ñeerijãña; yaarijãña; padeñárijãña”, jĩĩcua. 22 Cṹ̶ã teero jĩĩrã, atibú̶reco maquẽ máata petiádarere wedesera tiiíya. Basocá wãcũrémena dutiré niiã. 23 Cṹ̶ã dutirére ãñuré tiiróbiro tu̶obócu mú̶ã, bú̶ri niiré niipacari. Cṹ̶ã tee dutirére tiirá, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoré diamacṹ̶ maquẽrẽ tiiróbiro tiiẽ́ñocua. Teero biiri cṹ̶ãrẽ dutirá doca niirére ĩñaãrõ jĩĩrã, niipetira ĩñacoropu̶ tee dutirére “ãñurõ yu̶u̶a” jĩĩcua. Cṹ̶ã basiro cṹ̶ãye õpũ̶ũ̶rĩrẽ ñañarõ netõrĩ́ tiicúa. Teero tiirémena cṹ̶ã ñañaré tiidu̶gáre “petijṍããdacu” jĩĩ wãcũmicua. Cṹ̶ã teero tiirá, ãñuré bu̶arícua; teerora pu̶tu̶ájãcua sũcã.

Colosenses 3

1 Cristo dia masãmu̶ãrigu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ Cõãmacũ̶ya wãmo diamacṹ̶niñape duiqui. Mú̶ãcã cũ̶ũ̶mena dia, cũ̶ũ̶mena masãrira niijĩrã, “cũ̶ũ̶ booré dícu̶re tiiáda” jĩĩ wãcũnu̶nu̶seya. 2 Atibú̶reco maquẽrẽ wãcũrijãña; Cristo boorépere wãcũrucujãña. 3 Mú̶ã Cristomena dia masãrira niijĩrã, catirére bu̶ayíro. Mú̶ã Cristomena catiré bu̶arígue Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ niitoaa basocá ĩñahẽrõpu̶. 4 Cristo mú̶ãrẽ catirére ticogú̶ pu̶tu̶aatiri, mú̶ãcã cũ̶ũ̶mena atiadacu sũcã. Cũ̶ũ̶ tiiróbiro asibatéadacu. 5 Mú̶ã atibú̶reco maquẽ ñañaré tiidu̶gárere duujã́ña: Ãpẽrãména ñañarõ ñeeaperijãña; ãpẽrãména mú̶ã booró ñeeaperijãña; teeré tiidu̶gápacara, tiiríjãña; ñañarére u̶garipéarijãña; niyerure, apeyenórẽ boonemósãrijãña. Teeré boonemósãrãno Cõãmacũ̶rẽ wãcũricua; cṹ̶ãye dícu̶re wãcũjãcua. Teero tiirá, basocá weerirare padeorábiro tiicúa. 6 Cõãmacũ̶ teeré tiiránomena cúanetõjõãqui; cṹ̶ãrẽ bayiró ñañarõ tiigú̶daqui cũ̶ũ̶rẽ netõnu̶cã́re wapa. 7 Mú̶ã too su̶gueropu̶re teeré tiirécu̶tirira niimiyiro. 8 Atitóre ate niipetire duujã́ña: Mú̶ã ãpẽrãména cúare, cúaremena wedesere, ãpẽrãrẽ́ ñañarõ tiiré, ãpẽrãrẽ́ ñañarõ wedesecotere, ñañarõ mú̶ã jĩĩrére duujã́ña sáa. 9 Cãmerĩ́ jĩĩditorijãña. Mú̶ã too su̶gueropu̶ niirecu̶tiriguere, teero biiri mú̶ã tiirécu̶tiriguecãrẽ duujã́yiro. 10 Atitó mú̶ã niirecu̶tire merẽã niiã sáa; ãñuré niiã. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ tiirígu̶ cũ̶ũ̶ tiiróbiro niirecu̶tiaro jĩĩgũ̶, mú̶ã niirecu̶tirere wasomú̶ãnu̶cãrĩ tiigú̶ tiiquí. Teeména mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ masĩnemorucujããdacu. 11 Teero tiirá, ateména pu̶tu̶áa: Marĩ Cristore padeorá watoapu̶re sĩcũ̶ ãpẽrã́ nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶ maniquí. Judíoa, judíoa niihẽrã sĩcãrĩbíro niirã tiia; widecõã́norira, widecõã́noña manirã́ sĩcãrĩbíro niirã tiia; griegoaye wedesemasĩhẽrã, romanuã niihẽrã, dutiapenori basocá, dutiapenoña manirã́ sĩcãrĩbíro niirã tiia. Cristo sĩcũ̶rã niiĩ u̶pu̶tí macũ̶. Cũ̶ũ̶ niipetira cũ̶ũ̶rẽ padeorámena niiqui. 12 Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ maĩĩ. Cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶yara niiãrõ jĩĩgũ̶, beseyigu̶. Teero tiirá, biiro tiirécu̶tiya: Ãpẽrãrẽ́ bóaneõ ĩñaña; cṹ̶ãrẽ ãñurõ u̶seniremena tiiápuya; “ãpẽrã́ nemorṍ ãñurã́ niiã” jĩĩ wãcũrijãña; cúaro manirṍ yu̶u̶ya; cúañañarijãña; 13 ãpẽrã́ mú̶ãrẽ naĩrõ potocṍrĩ, teero tu̶gueñajãña; ãpẽrãména cúaracã, cṹ̶ãrẽ acabóya. Marĩ Õpũ̶ mú̶ãrẽ acabórirobirora mú̶ãcã acabóya. 14 Cãmerĩ́ maĩñá mú̶ã. Teero maĩrã́, niipetire yu̶u̶ wedeariguere tiipetíjããdacu. Sĩcũ̶põna tiiróbiro cãmerĩ́ su̶oníãdacu. 15 Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ, sĩcũ̶põna tiiróbiro niiãrõ jĩĩgũ̶, beseyigu̶. Cristo mú̶ãrẽ ãñurõ niirecu̶tirere ticoyigu̶. Teero tiirá, sĩcũ̶põna tiiróbiro ãñurõ niirecu̶tiya. Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticorucujãña. 16 Cristoye quetire ãñurõ wãcũnu̶nu̶seya. Cũ̶ũ̶ masĩré ticorémena cãmerĩ́ bueya; cãmerĩ́ wedeya, tu̶omasĩ́ãrõ jĩĩrã. Mú̶ã yeeripũnapu̶ u̶seniremena Cõãmacũ̶rẽ basapeo, cũ̶ũ̶rẽ u̶senire ticoya. Salmopũpu̶ jóariguere, Cõãmacũ̶ye maquẽ basarére, cũ̶ũ̶rẽ u̶senirĩ tiirére basaya. 17 Niipetire mú̶ã wedeserenorẽ, mú̶ã tiirénorẽ marĩ Õpũ̶ Jesús wãmemena tiirucújãña. Jesús tiiápuremena Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶re u̶senire ticoya. 18 Manu̶cu̶tira numiãrẽ ate dutia: Mú̶ã manu̶sũ̶mu̶ãrẽ yu̶u̶ya. Mú̶ã Jesuré padeorá niirĩ, teeré tiidutía. 19 Nu̶mocu̶tira ũ̶mu̶ãrẽ ate dutia: Mú̶ã nu̶mosã́numiãrẽ maĩñá. Cúare manirémena cṹ̶ãrẽ su̶oníña. 20 Wĩmarã, mamarã́rẽ ate dutia: Niipetire mú̶ã pacu̶sũ̶mu̶ã dutirére ãñurõ yu̶u̶ya. Mú̶ã teeré tiirí, Cõãmacũ̶ u̶seniqui. 21 Wĩmarã pacu̶sũ̶mu̶ãrẽ ate dutia: Mú̶ã põnarẽ naĩrõ tuti, cúari tiiríjãña, cṹ̶ãpu̶ bóaneõrã niirĩ jĩĩrã. Cṹ̶ã bóaneõrã, mú̶ã dutirére tiirícua. 22 Dutiapenori basocare ate dutia: Atibú̶reco macãrã mú̶ãrẽ dutiapera dutiri, niipetirere yu̶u̶ya. Ãpẽrã́ cṹ̶ãrẽ dutiapera ĩñacoro dícu̶ ãñurõ padecua, cṹ̶ãmena ãñurõ pu̶tu̶ádu̶gara. Cṹ̶ã manirĩ́, padericua. Mú̶ãpe Cõãmacũ̶rẽ padeorá niijĩrã, tiiditóro manirṍ padeya. 23 Niipetire mú̶ã paderénorẽ u̶seniremena tiiyá. “Jesucristo dutiré tiiróbirora niicu teecã”, jĩĩ wãcũtutuajãña. “Basocá dutiré dícu̶re tiirá tiijã́miã”, jĩĩ wãcũrijãña. 24 Mú̶ã Cristore padecoteri basoca niiã. Cũ̶ũ̶rã́ mú̶ã Õpũ̶ diamacṹ̶ niiĩ. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶rã́ mú̶ãrẽ ũ̶mu̶ã́sepu̶ ãñurére ticogu̶daqui. Mú̶ã teeré masĩtoacu. 25 Ñañaré tiigú̶nopereja Cõãmacũ̶ ñañarõ netõrĩ́ tiigú̶daqui. Niipetira ñañaré tiirírare sĩcãrĩbíro ñañarõ netõrĩ́ tiigú̶daqui.

Colosenses 4

1 Basocáre dutiaperacãrẽ ate dutia: Mú̶ã basocá dutiaperare ãñurõ cu̶oyá. Mú̶ã masĩcu: Mú̶ã Õpũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶pecã mú̶ã tiirére ĩñaqui. 2 Cõãmacũ̶rẽ naĩrõ sãĩrucújãña. Ãñurõ tu̶gueñasu̶gueremena sãĩrucúya. Sãĩrã́, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticorucujãña. 3 Mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ sãĩrã́, ũ̶sãcãrẽ sãĩbosáya. “Pau̶ Cristoye quetire masĩhẽrãrẽ tu̶odu̶gári tiiáro”, jĩĩ sãĩbosáya. Cũ̶ũ̶ye queti too su̶guero macãrãpu̶ cṹ̶ã masĩña manirígue ãñuré queti niiã. Tee queti yu̶u̶ wederé wapa peresuwiipu̶ duiga. 4 Cristoye quetire basocá ãñurõ tu̶omasĩ́ãrõ jĩĩrã, sãĩbosáya, Cõãmacũ̶ yu̶u̶re wededutirirobirora wedearo jĩĩrã. 5 Mú̶ã Jesuré padeohéra watoapu̶re ãñuré tiiẽ́ñorecu̶tiya. Mú̶ã teero tiirí, ãñuré quetire mú̶ã wederi, tu̶oádacua. 6 Cṹ̶ãmena wedesera, ñañarõ wedesero manirṍ, ãñurére wedeseya. Teeré tiirá, mú̶ãrẽ cṹ̶ã sãĩñárĩ, niipetirare yu̶u̶masĩãdacu. 7 Ũ̶sã menamacũ̶ Tíquico ũ̶sã maĩgṹ̶ mú̶ã pu̶topu̶ wáagu̶daqui. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶mena Cristore padecotegu̶, marĩ Õpũ̶ye maquẽrẽ ãñurõ padeapugu̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ niipetire yu̶u̶re wáare quetire mú̶ãrẽ wedegu̶daqui. 8 Yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ mú̶ã pu̶topu̶ ticocogu̶du̶ tiia, ũ̶sãye maquẽrẽ masĩãrõ jĩĩgũ̶. Ũ̶sã niirecu̶tire quetire tu̶orá, wãcũtutuare bu̶anemóãdacu. 9 Ũ̶sã menamacũ̶ Onésimo ũ̶sã maĩgṹ̶ cũ̶ũ̶mena wáagu̶daqui. Cũ̶ũ̶ mú̶ãya macã niirucurigu̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ jĩĩrécõrõ ãñurõ tiinu̶nú̶segu̶ niiĩ. Cṹ̶ã niipetire ãnopú̶ wáarere mú̶ãrẽ wedeadacua. 10 Aristarco mú̶ãrẽ ãñudutii. Cũ̶ũ̶cã yu̶u̶mena peresuwiipu̶ duii. Marcos (Bernabé tẽñu̶cã) mú̶ãrẽ ãñudutii. Apetó tiigú̶, cũ̶ũ̶ mú̶ã pu̶topu̶ wáanetõboqui. Cũ̶ũ̶ jeari, yu̶u̶ mú̶ãrẽ too su̶gueropu̶ jĩĩcorirobirora cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ bocawa. 11 Ãpĩ Jesús, cṹ̶ã “Justo” jĩĩgṹ̶, mú̶ãrẽ ãñudutii. Pau̶ judíoa Jesuré padeorá watoapu̶re cṹ̶ã ĩtĩã́rãrã yu̶u̶re padeapuya. Cṹ̶ãcã “Cõãmacũ̶ dutiré basocápu̶re jeatoaa mée” jĩĩré quetire wederá niiĩya. Cṹ̶ã yu̶u̶re wãcũtutuari tiiíya. 12 Epafras mú̶ãya macã niirucurigu̶ mú̶ãrẽ ãñudutii. Cũ̶ũ̶ Cristore padecotegu̶ niiĩ. Mú̶ãrẽ bayiró sãĩbosárucui. Mú̶ãrẽ Jesuré padeorucújãrĩ booquí; teero biiri mú̶ãrẽ Cõãmacũ̶ booré dícu̶re tiirí booquí. 13 Cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ, Laodicea macãrãcãrẽ, teero biiri Hierápolis macãrãcãrẽ bayiró wãcũrucui. Teero tiigú̶, yu̶u̶mena niigũ̶, naĩrõ mú̶ãrẽ sãĩbosárucugu̶ tiii. 14 Lucas u̶cotiri basocu̶ ũ̶sã bayiró maĩgṹ̶ mú̶ãrẽ ãñudutii. Ãpĩ Demas ãñudutire ticoi. 15 Laodicea macãrã Jesuré padeorá ãñuãrõ. Ninfacã ãñuãrõ. Teero biiri cooya wiipu̶ neãrucura Jesuré padeorí põna macãrã ãñuãrõ. 16 Mú̶ã atipũrẽ́ buepetiari siro, Laodicea macãrãpu̶re ticocoya sũcã. Cṹ̶ãcã cṹ̶ã neãrí wiipu̶ tiipũrẽ bueẽñoãrõ. Laodicea macãrãrẽ yu̶u̶ jóaripũrẽ mú̶ãcã bueya. 17 Arquipore biiro jĩĩña: “Marĩ Õpũ̶ padedutigu̶ cṹũriguere ãñurõ padeyaponoña”, jĩĩña. 18 Yu̶u̶ Pablo ate niituredarire mú̶ãrẽ ãñudutire ticogu̶, yu̶u̶ basirora jóaa. Cõãmacũ̶rẽ sãĩrã́, wãcũña yu̶u̶ peresuwiipu̶ niirére. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro. Nocõrõrã jóaa.

1 Tesalonicenses 1

1 Yu̶u̶ Pablo, yu̶u̶ menamacãrã Silvano, Timoteomena mú̶ã Tesalónica macãrã Jesuré padeorí põna macãrãrẽ ãñudutia. Mú̶ã marĩ Pacu̶ Cõãmacũ̶, marĩ Õpũ̶ Jesucristomena ãñurõ niijãcu. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro; ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. 2 Mú̶ã niipetirare ũ̶sã Cõãmacũ̶mena wedeserecõrõ cũ̶ũ̶rẽ u̶senire ticorucujãã. 3 Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶mena wedesera, mú̶ã ãñurõ tiirére wãcũã. Mú̶ã Jesuré padeorémena ãñurõ tiirécu̶ticu. Mú̶ã maĩrére ẽñorã́, ãpẽrãrẽ́ ãñurõ tiiápucu. Marĩ Õpũ̶ Jesucristo pu̶tu̶aatiadarere u̶seniyuera niijĩrã, ñañarõ netõrã́ wãcũtutuacu. 4 Mú̶ãrẽ Jesuyé quetire wedera, ũ̶sã wedeseremena dícu̶ wederiwu̶; Espíritu Santo tutuaremena wedewu̶. Mú̶ãrẽ wedera, “ũ̶sã wederé diamacṹ̶rã niiã” jĩĩmasĩwũ̶. Teero tiirá, ũ̶sã masĩã: Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ maĩĩ; mú̶ãrẽ beserigu̶ niiwĩ. Mú̶ã masĩcu: Ũ̶sã toopú̶ niirã, mú̶ãrẽ maĩrã́, mú̶ãrẽ ãñurõ tiirá niiwũ̶. 6 Mú̶ã ũ̶sã tiirére ĩñarã, ũ̶sã tiiróbirora tiiríra niiwũ̶. Teero biiri marĩ Õpũ̶ tiirírobirora tiiríra niiwũ̶. Mú̶ãrẽ Espíritu Santo u̶senire ticorémena bayiró ñañarõ netõpacára, Jesucristoye quetire ñeewũ̶. 7 Teero tiirá, niipetira Jesucristore padeorá Macedoniapu̶ niirã́, ãno Acayapu̶ niirã́ mú̶ã tiirére tu̶orá, “cṹ̶ã tiiróbirora tiiró booa marĩcãrẽ” jĩĩĩya. 8 Mú̶ãmena marĩ Õpũ̶ Jesuyé queti niipetiropu̶ sesajõãã. Macedonia, ãno Acaya dícu̶re sesaro tiiría. Niipetiro macãrãpu̶ mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeorére masĩtoacua. Teero tiirá, noãnópere wedemasĩriga sáa. 9 Cṹ̶ã mú̶ã tiirécu̶tirere wedeseya. Ũ̶sã mú̶ã pu̶topu̶ niirĩ, mú̶ã ũ̶sãrẽ ãñurõ tiiríguere wedeseya. Mú̶ã weerirare padeodúriguere wedeseya. Teeré duu, Cõãmacũ̶ catigú̶ diamacṹ̶ niigṹ̶pere padeó, cũ̶ũ̶ dutirére tiiáyiro. 10 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶ diarigu̶pu̶re masõrigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ macũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ pu̶tu̶aatiadarere u̶seniyuera tiiáyiro. Cũ̶ũ̶rã́ niiĩ Jesús marĩ bayiró ñañarõ netõbórirare netõnérigu̶.

1 Tesalonicenses 2

1 Mú̶ã yáa wederabiro niirã́ ateré masĩcu: Ũ̶sã Tesalónicapu̶ niirã, bú̶ri peti niiririra niiwũ̶. Ũ̶sã wederiguere tu̶orá, mú̶ã pau̶ Jesuré padeowú̶. 2 Ũ̶sã mú̶ã pu̶topu̶ jeaadari su̶guero, Filipospu̶ niiwũ̶. Toopú̶ niirĩ, too macãrã ũ̶sãrẽ ñañarõ netõrĩ́ tii, ñañarõ jĩĩwã. Mú̶ã teeré masĩcu. Mú̶ãya macã macãrãcã ũ̶sã wederiguere cãmotádu̶gamiwã. Cṹ̶ã teero tiipacári, Cõãmacũ̶ ũ̶sãrẽ wãcũtutuare ticowi. Teero tiirá, cũ̶ũ̶ye quetire wedewu̶. 3 Mú̶ãrẽ wedera, merẽã wederiwu̶. Mú̶ã menamacãrã numiãrẽ ñañarõ ñeeapedu̶garemena wedera mee tiiwú̶. Tiiditóriwu̶. 4 Cõãmacũ̶ beserigu̶ niiwĩ ũ̶sãrẽ Jesuyé quetire wedeadarare. Teero tiirá, wedea. Basocá ũ̶sãmena u̶seniãrõ jĩĩrã mee wedea; Cõãmacũ̶ marĩ wãcũrére masĩgṹ̶pe u̶seniãrõ jĩĩrã wedea. 5 Mú̶ã masĩcu: Ũ̶sã toopú̶ niirã, ãñurõ mú̶ãrẽ wedese jĩĩditoriwu̶. Cõãmacũ̶ masĩqui: Mú̶ãrẽ buera, niyeru mú̶ãrẽ ẽmaãdara mee tiiwú̶. 6 Ũ̶sã Cristo cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserira niiã. Teero tiirá, “ũ̶sãrẽ dutirábiro ĩñaña” jĩĩ dutimasĩbojĩyu. Teeré dutiria. Mú̶ãcãrẽ, ãpẽrãrẽ́ teeré dutiria. Mú̶ãrẽ ãñurõ tiiwú̶. Mú̶ã pu̶topu̶ niirã, sĩcõ numiṍ coo põnarẽ́ maĩrṍbiro mú̶ãrẽ maĩwṹ̶. 8 Mú̶ãrẽ ãñurére boosã́rã, Cõãmacũ̶ye queti dícu̶re wederiwu̶. Ũ̶sã jeatuaro ũ̶sã tiiápumasĩrere tiiápuwu̶, mú̶ãrẽ bayiró maĩrã́. 9 Ũ̶sã toopú̶ niirã paderiguere mú̶ã wãcũcu. Mú̶ãrẽ Cõãmacũ̶ye quetire wedera, potocṍdu̶gariwu̶. Teero tiirá, ũ̶sã basiro padewu̶. Ñamirĩ́, bú̶recori, yoari ũ̶sã yaaadarere, ũ̶sãrẽ du̶sarénorẽ sãĩã́dara padewu̶. 10 Ũ̶sã tiirécu̶tiriguere mú̶ã masĩcu. Cõãmacũ̶cã masĩqui. Ũ̶sã ñañarõ tiiró manirṍ, diamacṹ̶rã tiiwú̶ mú̶ã Jesuré padeorá ĩñacoropu̶re. “Cṹ̶ã wapa cu̶oóya” jĩĩrṍ manirṍ niijãwũ̶ ũ̶sã. 11 Mú̶ã masĩcu: Sĩcũ̶ pacu̶ cũ̶ũ̶ põnarẽ́ wedero tiiróbirora ũ̶sã mú̶ãcõrõrẽ wederucujãwũ̶. Ãñurõ tu̶gueñaãrõ jĩĩgũ̶, wãcũtutuare mú̶ãrẽ ticowu̶. Cõãmacũ̶ põna tiiróbirora niirecu̶tidutiwu̶. Mú̶ãrẽ Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ põna niiãrõ jĩĩgũ̶, beserigu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re niirĩ tiirígu̶ niiwĩ; cũ̶ũ̶ asibatére mú̶ãrẽ jeari tiirígu̶ niiwĩ. 13 Mú̶ã Cõãmacũ̶ye quetire wederi tu̶orá, “Cõãmacũ̶ wedesere niiã” jĩĩrã, padeowú̶. “Basocá wedesere mee niiã”, jĩĩ masĩjãwũ̶. Teero tiirá, mú̶ã padeorére wãcũrã, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticorucujãã. Ũ̶sã mú̶ãrẽ wederigue Cõãmacũ̶ wedesere peti niiwũ̶. Teeména cũ̶ũ̶rẽ padeorá mú̶ã niirecu̶tire wasoa. 14 Mú̶ã Jesucristore padeorí, mú̶ãya dita macãrã mú̶ãrẽ ñañarõ netõrĩ́ tiiyíra. Jesuré padeoré põnarĩ macãrã Judeapu̶ niirã́rẽ wáarirobirora wáayiro mú̶ãrẽ. Judeapu̶re cṹ̶ãya wedera judíoa cṹ̶ãrẽ ñañarõ netõrĩ́ tiiyíra. 15 Cṹ̶ã judíoara marĩ Õpũ̶ Jesuré sĩãyíra; profetare sĩãyíra; ũ̶sãrẽ cõãjãwã. Cõãmacũ̶rẽ cúari tiiíya. Niipetiramena cãmerĩ́tutire boojã́ya. 16 Judíoa niihẽrã netõã́rõ jĩĩrã, ũ̶sã Jesuyé quetire wederi, cãmotáya. Cṹ̶ã ñañaré tiiré jõõpemena pairó peti wáaro tiia. Cõãmacũ̶ cṹ̶ã teero tiiré wapa netõnéridojãqui sáa. 17 Ũ̶sã mú̶ãrẽ cõãatiari sirogã, máata mú̶ãrẽ ĩñadu̶gamiwũ̶ sũcã. Ũ̶sãye õpũ̶ũ̶rĩ ãno niipacari, mú̶ã pu̶topu̶ yeeripũnacu̶tiwu̶. Toopú̶re bayiró wáadu̶gamiwũ̶. 18 Yu̶u̶ Pablo “wáagu̶da” jĩĩrucumiwũ̶. Ũ̶sã toopú̶ wáadu̶garecõrõ Satanás ũ̶sãrẽ cãmotátu niiwĩ. 19 Mú̶ãrã niiã ũ̶sãrẽ u̶senire ticorá. Teero tiirá, mú̶ãrẽ bayiró ĩñadu̶gaga. Marĩ Õpũ̶ Jesús cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatiri, cũ̶ũ̶rẽ wedeada mú̶ãye quetire. Biiro jĩĩãda: “Ãniãrã niiĩya ũ̶sãrẽ u̶senire ticorá. Cṹ̶ãrẽ bú̶ri peti mu̶u̶ye quetire wederiwu̶. Cṹ̶ã teeré tu̶orá, mu̶u̶rẽ ãñurõ padeowá. Teero tiirá, bayiró u̶seniã cṹ̶ãmena”, jĩĩãda Jesuré.

1 Tesalonicenses 3

1 Mú̶ãye queti diamacṹ̶ tu̶odu̶gára, sĩcãrĩbíritu̶ sáa. Teero tiirá, “ũ̶sã pu̶arã́ wáaweonoãrira niiãdacu ãno Atenaspu̶” jĩĩwũ̶. 2 Teero jĩĩrã, marĩ menamacũ̶ Timoteore wáadutiwu̶. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶rẽ padecotei Jesuyé quetire wederémena. Cũ̶ũ̶rẽ ticocowu̶, mú̶ãrẽ Jesuré padeonemó, wãcũtutuari tiiáro jĩĩrã. 3 Ãpẽrã́ basocá mú̶ã Jesuré padeorí ĩñarã, ĩñatuti, buijã́cua. Cṹ̶ã teero tiirí, Jesuré padeodúrijããrõ jĩĩrã, Timoteore wededutira ticocowu̶. Ũ̶sã toopú̶ niirã, mú̶ãrẽ ateré wedesu̶guetoawu̶: “Marĩ Jesuré padeoráre ñañarõ netõrĩ́ tiiádacua”, jĩĩwũ̶. Ũ̶sã jĩĩrirobirora wáaa. Mú̶ã teeré masĩcu. 5 Teero tiigú̶, wãcũ sĩcãrĩbíhegu̶, mú̶ãye quetire néeatidutiwu̶, “¿padeomíĩ cṹ̶ã?” jĩĩgũ̶. Apetó tiigú̶, Satanás mú̶ãrẽ wedesãjãjĩyi; ũ̶sã “bú̶ri peti buejĩyura” jĩĩ wãcũmitu̶. 6 Mecũ̶tígãrẽ Timoteo mú̶ã pu̶topu̶ ĩñagũ̶ jeaarigu̶ pu̶tu̶ajeaawĩ. Mú̶ãyere ãñuré queti néepu̶tu̶ajeai. Mú̶ã Jesuré padeorucúrere, mú̶ã ãñurõ cãmerĩ́ maĩrécu̶tirere wedeawĩ. Ũ̶sãrẽ maĩrémena wãcũrucujãyiro. Ũ̶sãrẽ bayiró ĩñadu̶gaayiro ũ̶sã mú̶ãrẽ ĩñadu̶garobirora. 7 Teero tiirá, ũ̶sã mú̶ã Jesuré padeorucújãrĩ tu̶orá, ñañarõ netõpacára, wãcũtutuara niiã sũcã. 8 Marĩ Õpũ̶rẽ mú̶ã padeó wãcũtutuari tu̶orá, ũ̶sã yeerisãã sũcã. 9 Mú̶ã ũ̶sãrẽ bayiró peti u̶senirĩ tiijã́ã. Teero tiirá, ũ̶sã Cõãmacũ̶rẽ deero tii u̶senire ticopetimasĩricu. 10 Ñamirĩ́, bú̶recori Cõãmacũ̶rẽ bayiró sãĩrucújãã, mú̶ãrẽ ĩñadu̶gara. Mú̶ãrẽ Jesuyére wededu̶gaga, padeonemóãrõ jĩĩrã. 11 Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶ basiro marĩ Õpũ̶ Jesuména ũ̶sãrẽ tiiápuaro mú̶ã pu̶topu̶ wáaadarere. 12 Marĩ Õpũ̶ Jesús mú̶ãrẽ cãmerĩ́ maĩnemórĩ tiiáro. Ũ̶sã mú̶ãrẽ maĩrṍbirora mú̶ãcãrẽ niipetirare maĩrĩ́ tiiáro. 13 Cũ̶ũ̶ teero tiirí, mú̶ã cũ̶ũ̶ ãñurõ tiiápuremena wãcũtutuara, wapa cu̶ohéra niiãdacu Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶ ĩñacoropu̶re. Marĩ Õpũ̶ Jesús cũ̶ũ̶yaramena atibú̶recopu̶ pu̶tu̶aatiri, teerora niiãdacu.

1 Tesalonicenses 4

1 Mecũ̶tígãrẽ Jesús wãmemena mú̶ãrẽ wãcũtutuare ticoa sũcã. “Biiro tiirécu̶tiya” jĩĩrére, teero biiri Cõãmacũ̶ tu̶sarére mú̶ãrẽ wedewu̶. Tee maquẽrẽ tiiáyiro. Teeré tiinemóña. 2 Ũ̶sã wederiguere mú̶ã masĩcu. Tee maquẽrẽ wedera, Jesús marĩ Õpũ̶ dutirémena mú̶ãrẽ wedewu̶. 3 Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ñañaré manirã́ niirĩ booquí. Teero tiirá, ãpẽrãména ñañarõ ñeeaperijãña. 4 Mú̶ãcõrõ quioníremena ñañaré tiiẽ́ñorõ manirṍ wãmosía, nu̶mocu̶tiya. Mú̶ã teero tiirí ĩñarã, ãpẽrã́ “ãñurõ tiiíya” jĩĩãdacua. 5 Cõãmacũ̶rẽ masĩhẽrã tiiróbiro numiã́rẽ ñañaré tiidu̶gáremena u̶garipéarijãña. 6 Ãpĩ nu̶morẽ ñeeapera, coo manu̶rẽ ñañarõ tiirá tiicú. Teeré tiiríjãña. Cõãmacũ̶ tee tiiráre ñañarõ tiigú̶daqui ũ̶sã mú̶ãrẽ wederirobirora. 7 Cõãmacũ̶ marĩrẽ ñañaré tiiáro jĩĩgũ̶ mee beserigu̶ niiwĩ. Ñañaré manirã́ niirĩ booquí. 8 Tee wederi boohégu̶no ũ̶sãrẽ boohégu̶ mee tiiquí; Cõãmacũ̶ Espíritu Santore ticorigu̶pere boohégu̶ tiiquí. 9 Cãmerĩ́ maĩrére deero jóanemomasĩriga mú̶ãrẽ. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ cãmerĩ́ maĩdutítoarigu̶ niiwĩ. 10 Mú̶ã teerora tiiáyiro. Niipetira Jesuré padeorá Macedonia macãrãrẽ maĩã́yiro. Maĩpacári, mú̶ãrẽ “bayiró maĩnemóña” jĩĩcoa. 11 “Ãñurõ niiãda”, jĩĩña. Mú̶ãye niihẽrere wedepatirijãña. Mú̶ãye maquẽpere wãcũ, ãñurõ pade, niijãña. Mú̶ãrẽ teeré dutitoawu̶. 12 Mú̶ã padera, teeména catiadacu, ãpẽrãyére sãĩrípacara. Mú̶ã teero tiirí, Jesuré padeohéra mú̶ãrẽ ãñurõ wedeseadacua. 13 Diarirare wáaadare mú̶ã masĩhẽrã niirĩ booríga. Jesuré padeorá diara, cũ̶ũ̶mena niirã wáaadacua. Mú̶ã teeré masĩrã, Jesuré padeorá diari, ãpẽrã́ tiiróbiro nocõrõca boorituaricu. 14 Marĩ Jesús diarigu̶pu̶ masãmu̶ãriguere padeojĩ́rã, atecã́rẽ padeóa: Jesuré padeorá diarirare Cõãmacũ̶ Jesuré masõrirobirora cṹ̶ãcãrẽ masõgũ̶daqui. 15 Marĩ Õpũ̶ Jesús wederiguere mú̶ãrẽ wedera tiia: Jesús pu̶tu̶aatiri, cũ̶ũ̶rẽ padeorá cũ̶ũ̶rẽ bocara wáaadacua. Cũ̶ũ̶rẽ bocara, marĩ catirá ãpẽrã́ diarira su̶guero wáaricu. 16 Biirope wáaadacu: Marĩ Õpũ̶ basiro ũ̶mu̶ã́sepu̶ diiátigu̶daqui. Cũ̶ũ̶ diiátiri, ateré tu̶oádacu: Dutirémena wedesere, ángele u̶pu̶tí macũ̶ peti wedesere, Cõãmacũ̶yawu̶ corneta bu̶su̶ri tu̶oádacu. Teero wáari, Jesuré padeoríra diarira masãsu̶gueadacua. 17 Cṹ̶ã siro marĩ catirá õmebu̶ru̶áripu̶ cṹ̶ãmena néemu̶ãwanoãdacu. Toopú̶ Jesuré bocaadacu. Teero tiirá, cũ̶ũ̶mena niirucujããdacu. 18 Mú̶ã teeré cãmerĩ́ wedeya. Teero tiirá, cãmerĩ́ wãcũtutuari tiiádacu.

1 Tesalonicenses 5

1 Jesús pu̶tu̶aatiadari su̶guerogã wáaadare maquẽrẽ mú̶ã masĩcu. Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ deero tii wedenemomasĩriga. 2 Mú̶ã ãñurõ masĩtoacu: Yaarépigu̶ ñamipu̶ atigú̶biro marĩ Õpũ̶ Jesús pu̶tu̶aatigu̶daqui. 3 Basocá “ũ̶sã cuiro manirṍ ãñurõ niirecu̶tijãã” jĩĩ wãcũbocua. Teero cṹ̶ã wãcũpacari, wãcũña manirṍ pee ñañaré cṹ̶ãrẽ wáaadacu. Teerora biia, sĩcõ niipacó wĩmagũ̶ apaadari su̶guero: Wãcũña manirṍ coo pũniré tu̶gueñanu̶cãco. Tee ñañaré wáaadarere netõrícua. 4 Mú̶ãpeja naĩtĩãrõpu̶ niirã́biro niiria. Teero tiirá, Jesús pu̶tu̶aatiadari bu̶reco jeari, yaarépigu̶ mú̶ãrẽ ñeerĩ, u̶cu̶árabiro wáaricu. 5 Mú̶ã niipetira bóero niirã́, bú̶reco niirã́biro niijĩrã, Cõãmacũ̶ “tiigú̶da” jĩĩriguere wáanu̶cãrĩ ĩñamasĩã. Marĩ naĩtĩãrõ, ñamipu̶ niirã́biro niirãjã, ĩñamasĩribocu. 6 Marĩ cãnirã́biro niirijããda. Basocá Jesús pu̶tu̶aatiadarere wãcũhẽrã, cãnirã́biro niicua. Marĩ cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatiadarere ãñurõ ĩñacorucujããda; marĩ tiirére ãñurõ wãcũ, niijããda. 7 Cãnirã́ ñamirẽ cãniĩ́ya. Cũmurã́ ñamirẽ cũmuũya. 8 Marĩpeja bú̶reco niirã́biro niijĩrã, marĩ tiirére ãñurõ wãcũ, niijããda. Sĩcũ̶ cãmerĩ́sĩãrõpu̶ wáagu̶, cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ cãmotágu̶, cõme sutirore sãñaqui. Cũ̶ũ̶ tiiróbiro marĩ wãtĩrẽ cãmotára, Cõãmacũ̶rẽ padeorucújããda; cãmerĩ́ maĩã́da. Dupure cãmotágu̶, cõmecororé pesaqui. Cũ̶ũ̶ tiiróbiro marĩ wãtĩrẽ cãmotára, “Jesús marĩrẽ netõnérigu̶ niiwĩ; cũ̶ũ̶mena niirucujããdacu” jĩĩ wãcũãda. 9 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ ñañarõ tiiádara meerẽ marĩrẽ cṹũrigu̶ niiwĩ. Marĩ Õpũ̶ Jesucristomena netõã́darare cṹũrigu̶ niiwĩ. 10 Jesús marĩrẽ diabosarigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, marĩ catirá, diarira cũ̶ũ̶mena niirucujããdacu. 11 Teero tiirá, mú̶ã cãmerĩ́ wãcũtutuari tiiyá. Cãmerĩ́ padeonemórĩ tiiyá mú̶ã tiirucúrobirora. 12 Mú̶ãrẽ bayiró wedea sũcã. Mú̶ã menamacãrã Cõãmacũ̶ye queti wederáre quioníremena ĩñaña. Cṹ̶ã mú̶ãmena pade, mú̶ã niiãdarere wede, mú̶ã ãñurõ tiiádarere wedeeya. 13 Mú̶ã cṹ̶ã tiiápurere ĩñarã, cṹ̶ãrẽ maĩ, bayiró padeoyá. Mú̶ã cãmerĩ́ ãñurõ niirecu̶tiya. 14 Mú̶ãrẽ wãcũtutuare ticoa sũcã. Daderá niirã́rẽ cṹ̶ã padeadare maquẽrẽ ãñurõ wedeya. Wãcũtutuherare wãcũtutuari tiiyá. Wãcũbayiherare tiiápuya. Niipetiramena cúaro manirṍ ãñurõ niiña. 15 Mú̶ãrẽ ãpĩ ñañarõ tiirí, cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ tiicãmérijãña. Ãñurépere tiirucújãña mú̶ã menamacãrãmena, teero biiri niipetiramena. 16 U̶seniremena niirucujãña. 17 Cõãmacũ̶rẽ sãĩrucújãña. 18 Mú̶ãrẽ wáarecõrõ Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticorucujãña. Cõãmacũ̶ teeré tiirí booquí mú̶ã Jesucristore padeoráre. 19 Espíritu Santo mú̶ã wãcũrépu̶re wederi, cãmotárijãña. 20 Espíritu Santo masĩré ticorémena wederére booríjã tiiríjãña. 21 Ãpẽrã́ wederére ãñurõ wãcũ beseya, “¿diamacṹ̶ niiĩ?” jĩĩrã. Ãñuré niirĩ, teeré tiiyá. 22 Niipetire ñañaré tiiríjãña. 23 Cõãmacũ̶ ãñurõ niirecu̶tirere ticogú̶ mú̶ãrẽ ñañaré manirã́ niirĩ tiiáro. Mú̶ã wãcũrére, mú̶ãye õpũ̶ũ̶rĩrẽ cotearo. Mú̶ãrẽ wapa cu̶ohéra niirĩ tiiáro. Cũ̶ũ̶ teero tiiáro, tée marĩ Õpũ̶ Jesucristo pu̶tu̶aatiripu̶. 24 Cõãmacũ̶ teerora tiigú̶daqui. Cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ beserigu̶ cũ̶ũ̶ jĩĩrirobirora tiigú̶ niiĩ. 25 Mú̶ãcã Cõãmacũ̶rẽ ũ̶sãrẽ sãĩbosáya. 26 Niipetira too macãrã Jesuré padeoráre maĩrémena ãñuduticoya. 27 Marĩ Õpũ̶ dutirómena mú̶ãrẽ wedea: Niipetira Jesuré padeoráre atipũrẽ́ bueẽñoña. 28 Marĩ Õpũ̶ Jesucristo mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro. Nocõrõrã niiã.

2 Tesalonicenses 1

1 Yu̶u̶ Pablo, yu̶u̶ menamacãrã Silvano, Timoteomena mú̶ã Tesalónica macãrã Jesuré padeorí põna macãrãrẽ ãñudutia. Mú̶ã marĩ Pacu̶ Cõãmacũ̶, marĩ Õpũ̶ Jesucristomena ãñurõ niijãcu. 2 Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶, Jesucristo marĩ Õpũ̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro; ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. 3 Mú̶ã ũ̶sãya wederabiro biirá, marĩ Õpũ̶ Jesuré padeonemórã tiiáyiro. Cãmerĩ́ maĩnemóãyiro. Teero tiirá, ũ̶sã tiirucúrobirora Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticorucujãrõ booa. 4 Mú̶ãye maquẽrẽ ũ̶sã noo wáaro Cõãmacũ̶rẽ padeoráre wedea. “Tesalónica macãrã cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiipacári, ñañarõ netõpacára, wãcũtutua, padeorucújããyira”, jĩĩ, u̶seniremena wedea. 5 Mú̶ãrẽ ñañarõ wáapacari, mú̶ã wãcũtutuaremena Cõãmacũ̶ diamacṹ̶ tiirére ẽñorã́ tiicú. Cõãmacũ̶jã basocáre cṹ̶ã tiirírocõrõ ĩña, wapa tiiquí. Teero tiirá, mú̶ã cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ jeaadara niiã sáa. Cõãmacũ̶ dutiré mú̶ãpu̶re jeari, ñañarõ netõrã́ tiiáyiro. 6 Cõãmacũ̶ diamacṹ̶ maquẽrẽ tiigú̶ niijĩgũ̶, mú̶ãrẽ ñañarõ netõrĩ́ tiiráre ñañarõ netõrĩ́ tiigú̶daqui. 7 Mú̶ã ñañarõ netõrã́pere yeerisãre ticogu̶daqui ũ̶sãrẽ ticoadarobirora. Tee wáaadacu marĩ Õpũ̶ Jesús pu̶tu̶aatiri. Cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatigu̶, cũ̶ũ̶yara ángelea tutuaramena ũ̶mu̶ã́sepu̶ diiátigu̶daqui. Jũ̶ũ̶rémena asiyádiatigu̶daqui. 8 Cõãmacũ̶rẽ masĩhẽrãrẽ, marĩ Õpũ̶ Jesuyé quetire netõnu̶cã́rãrẽ bayiró ñañarõ tiigú̶ atigu̶daqui. 9 Cṹ̶ã ñañaré tiiré wapa cõãdiocogu̶daqui. Teero tiirá, cṹ̶ã cũ̶ũ̶ niirṍ berupu̶ cõãnoãdacua. Cũ̶ũ̶ ãñurõ tiiré, cũ̶ũ̶ tutuarere ĩñariadacua. 10 Teeré wáaadacu Jesús pu̶tu̶aatiri bu̶recore. Tiibu̶recore cũ̶ũ̶yara cũ̶ũ̶rẽ u̶senipeoadacua; niipetira cũ̶ũ̶rẽ padeorá petija cũ̶ũ̶rẽ ĩñamanijõããdacua. Mú̶ãcã ũ̶sã wederiguere padeojĩ́rã, cṹ̶ãmena u̶senipeoropu̶ niiãdacu. 11 Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ mú̶ãye maquẽrẽ sãĩbosárucua. Cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ beserigu̶ niijĩgũ̶, mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶ tiiróbirora niirecu̶tiri tiiáro. Mú̶ã ãñurõ tiidu̶gárere tiipetíri tiiáro. Mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ padeorá niijĩrã, cũ̶ũ̶ tutuaremena tiirére tiipetíri tiiáro. 12 Mú̶ã teero tiirémena marĩ Õpũ̶ Jesús quioníremena u̶senipeonogũ̶daqui. Teero biiri basocá mú̶ãcãrẽ quioníremena u̶senipeoadacua. Cõãmacũ̶, marĩ Õpũ̶ Jesucristo mú̶ãrẽ ãñuré ticorémena ĩñajĩrã, teero u̶senipeonoãdacu.

2 Tesalonicenses 2

1 Mecũ̶tígã marĩ Õpũ̶ Jesucristo pu̶tu̶aatiadarere, marĩ cũ̶ũ̶mena neããdarere wedegu̶da. 2 “Marĩ Õpũ̶ pu̶tu̶aatiadari bu̶reco jeatoaa mée” jĩĩré quetire tu̶obócu. Mú̶ãrẽ tee quetire wederá ateré jĩĩbocua: “Ũ̶sã Espíritu Santore cu̶ojĩ́rã, tee mú̶ãrẽ wedea”, jĩĩbocua; o “Pablocã tee jĩĩ wedewa” o “Pablocã tee ũ̶sãrẽ jóarira niiwã”, jĩĩbocua. Teeré tu̶opacára, wãcũsu̶gueriguere wasorí tiiríjãña; wãcũpatirijãña. 3 Cṹ̶ãrẽ jĩĩditonorijãña. Cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatiadari bu̶reco su̶guero biiro wáaadacu: Pau̶ basocá Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́ãdacua; teero biiri sĩcũ̶ ñañagṹ̶ peti bauáẽñogũ̶daqui. Too síropu̶ cũ̶ũ̶ pecamepu̶ jũ̶ũ̶tẽrĩjãgũ̶daqui. 4 Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶rẽ, teero biiri niipetire basocá padeoré maquẽrẽ boorígu̶daqui. Cũ̶ũ̶ dícu̶re padeodutígu̶, “niipetira nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶ niiã yu̶u̶ja” jĩĩgũ̶daqui. Cõãmacũ̶wii Jerusalén niirí wiipu̶re dui, “yu̶u̶ Cõãmacũ̶ niiã” jĩĩgũ̶daqui. 5 Yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ niigũ̶, teeré wedewu̶. ¿Mú̶ã teeré wãcũrii? 6 Cũ̶ũ̶rẽ cãmotárere mú̶ã masĩcu mée. Cũ̶ũ̶ bauáẽñomasĩriqui Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ jĩĩritono jeaheri ména. 7 “Cõãmacũ̶rẽ bayiró netõnu̶cã́re wáaadacu” jĩĩriro jearipacari, wáaropu̶ tiia mée. Ñañarére cãmotágu̶ mecũ̶tígãrẽ cãmotárucujãqui ména. Coterucugu̶daqui, tée aperopú̶ néewanogũ̶pu̶. 8 Toorá ñañagṹ̶ peti bauáẽñogũ̶daqui sáa. Cũ̶ũ̶rẽ marĩ Õpũ̶ Jesús cũ̶ũ̶ wĩãpũremenarã sĩãjã́gũ̶daqui; cũ̶ũ̶ asibatéremena pu̶tu̶aatigu̶, cũ̶ũ̶rẽ cõãdiocogu̶daqui. 9 Cũ̶ũ̶ ñañagṹ̶ peti sicato bauáẽñogũ̶, Satanás tiiápuremena jeagu̶daqui. Cũ̶ũ̶ tutuare cu̶ogú̶daqui. Cũ̶ũ̶ tiiẽ́ñogũ̶biro tiirémena basocáre jĩĩditogu̶daqui. 10 Ñañarémena pecamepu̶ wáaadarare tiiditóẽñopetijãgũ̶daqui, cṹ̶ã diamacṹ̶ maquẽ maĩrére boorírigue wapa. Cṹ̶ã netõnérere boorítoaya mée. 11 Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ diamacṹ̶ maquẽrẽ ĩñamasĩrĩ tiiríqui, cṹ̶ã jĩĩditorere padeoáro jĩĩgũ̶. 12 Cõãmacũ̶ diamacṹ̶ maquẽrẽ boohérare, ñañaré tiiu̶sénirãrẽ “mú̶ã wapa cu̶oa” jĩĩgũ̶daqui. 13 Mú̶ã marĩ Õpũ̶ maĩrã́rẽ sicatopu̶ra Cõãmacũ̶ beserigu̶ niiwĩ, netõnégũ̶du̶. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶yara sããrĩ tiirígu̶ niiwĩ Espíritu Santo tutuaremena, teero biiri mú̶ã diamacṹ̶ maquẽrẽ padeorémena. Ũ̶sã tee niipetirere wãcũrã, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticorucujããda. 14 Ũ̶sã mú̶ãrẽ Jesuyé quetire wederiguemena Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ netõnérigu̶ niiwĩ, mú̶ãcã marĩ Õpũ̶ Jesucristo ãñuré cu̶oré maquẽrẽ cu̶oáro jĩĩgũ̶. 15 Teero tiirá, padeó wãcũtutuaya. Ũ̶sã mú̶ãrẽ bueriguere tiinu̶nú̶seya. Tee bueriguere mú̶ãrẽ wedewu̶; teero biiri tee bueriguere paperapũpu̶ jóawu̶. 16 Jesucristo marĩ Õpũ̶ basiro, teero biiri marĩ Pacu̶ Cõãmacũ̶ mú̶ã yeeripũnarĩrẽ wãcũtutuari tiiáro; mú̶ãrẽ padeorucújãrĩ tiiáro, niipetire mú̶ã wedesere, mú̶ã tiiré ãñuré dícu̶ niiãrõ jĩĩgũ̶. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ ãñurõ tiirémena marĩrẽ maĩquí; marĩrẽ wãcũtutuare niirucujããdare ticoqui; marĩrẽ too síropu̶ ãñurõ niiãdarecãrẽ masĩrĩ tiiquí.

2 Tesalonicenses 3

1 Ũ̶sãya wederabiro niirã́, ũ̶sãrẽ biiro sãĩbosáya: “Ũ̶sã Õpũ̶, mu̶u̶ye queti aperopú̶ boyeromena sesaaro; ũ̶sãrẽ wáarirobirora padeorémena ñeenoãrõ”, jĩĩ sãĩñá. 2 Niipetira marĩ Õpũ̶ Jesuré padeoríya. Teero tiirá, basocá ñañarã́ ũ̶sãrẽ tiidu̶gárere netõnéãrõ jĩĩrã, sãĩñá. 3 Marĩ Õpũ̶ cũ̶ũ̶ jĩĩrirobirora tiiquí. Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ wãcũtutuari tiinemógũ̶daqui; mú̶ãrẽ ñañarõ wáari jĩĩgũ̶, cãmotágu̶daqui. 4 Ũ̶sã tiidutíriguere mú̶ã diamacṹ̶ tiirá tiicú; teerora tiiwárucujããdacu. Marĩ Õpũ̶ mú̶ãrẽ “teerora tiirucúri tiigú̶daqui” jĩĩ padeóa ũ̶sã. 5 Marĩ Õpũ̶ mú̶ãrẽ Cõãmacũ̶ maĩrére masĩrĩ tiiáro. Cristo ñañarõ netõgṹ̶ wãcũtutuarirobirora mú̶ãrẽ wãcũtutuari tiiáro. 6 Jesucristo marĩ Õpũ̶ wãmemena mú̶ãrẽ ateré tiidutía: Jesuré padeogú̶no daderi, ũ̶sã dutiriguere tiihéri, bapacu̶tinemorijãña. 7 Mú̶ã masĩcu: Ũ̶sã tiiríguere ĩñacũrõ booa. Ũ̶sã mú̶ãmena niirã, sica diamacṹ̶ niirã mee tiiwú̶. 8 Atecã́rẽ sĩcũ̶norẽ wapatíripacara, yaariwu̶. Teero tiiróno tiirá, ñamirĩ́, bú̶recori bayiró peti padewu̶, mú̶ãrẽ potocṍdu̶gahera. 9 “Ũ̶sã bueré wapa ũ̶sãrẽ wapatíya”, jĩĩ dutimasĩpacara, dutiriwu̶. Ũ̶sã padewu̶, ãñuré bueré ticodu̶gara, mú̶ãrẽ ĩñacũãrõ jĩĩrã. 10 Mú̶ãmena niirã, ateré tiidutíwu̶: “Padedu̶gahegu̶nojã yaarijããrõ”, jĩĩwũ̶. 11 Sĩquẽrã mú̶ãmena niirã́ daderá niiré quetire tu̶owú̶. Paderipacara, ãpẽrãména wedesesodeaatiayira. 12 Marĩ Õpũ̶ Jesucristo wãmemena teero tiiráre ũ̶sã biiro tiidutí, wãcũtutuare ticoa: Ãñurõ yeeripũnacu̶tiremena padeya, mú̶ãrẽ du̶sarénorẽ sãĩã́dara. 13 Ũ̶sãya wederabiro niirã́, páasu̶tiro manirṍ ãñurére tiirucújãña. 14 Ũ̶sã atipũména duticorere netõnu̶cã́gũ̶norẽ ĩñamasĩ, bapacu̶tirijãña, bobooro netõã́rõ jĩĩrã. 15 Teero tiipacára, cũ̶ũ̶rẽ ĩñatutirijãña. Cũ̶ũ̶rẽ biirope wedequẽnoña sĩcũ̶ mú̶ãya wedegu̶re wederobirora. 16 Marĩ Õpũ̶ basiro ãñurõ niirecu̶tire maquẽrẽ ticogú̶ mú̶ãrẽ merẽã wáari, ãñurõ niirecu̶tire maquẽrẽ ticorucujããrõ. Marĩ Õpũ̶ mú̶ã niipetirapu̶re niiãrõ. 17 Yu̶u̶ Pablo ate niituredarire mú̶ãrẽ ãñudutire ticogu̶, yu̶u̶ basirora jóaa. Yu̶u̶ jóarepũrĩcõrõ teero jóaa. Teero tiirá, mú̶ã “cũ̶ũ̶rã́ jóayi” jĩĩ ĩñamasĩãdacu. 18 Marĩ Õpũ̶ Jesucristo mú̶ã niipetirapu̶re ãñuré ticoaro. Nocõrõrã niiã.

1 Timoteo 1

1 Timoteo, yu̶u̶ Pablo mu̶u̶rẽ ãñudutia. Cõãmacũ̶ marĩrẽ netõnérigu̶, teero biiri Jesucristo too síropu̶ pu̶tu̶aatigu̶du̶ dutirómena yu̶u̶ cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserigu̶ niiã. Mu̶u̶ Jesuré padeogú̶, yu̶u̶ macũ̶ tiiróbiro niiã. Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶, teero biiri Jesucristo marĩ Õpũ̶ mu̶u̶rẽ ãñuré ticoaro; bóaneõ ĩñaãrõ; ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. 3 Yu̶u̶ Macedonia ditapu̶ wáagu̶, mu̶u̶rẽ bayiró jĩĩrirobirora tiimacã Éfesopu̶ pu̶tu̶ácũmuña. Toopú̶re diamacṹ̶ bueherare teeré buedutirijãña. 4 Atibú̶reco maquẽ wedeseãmarere tu̶onu̶nú̶serijããrõ. Teero biiri cṹ̶ãya wedera tíatopu̶ macãrã cṹ̶ã jĩĩmu̶ãatiriguere tu̶onu̶nú̶serijããrõ. Teeré tu̶onu̶nú̶sera bú̶ri peti cãmerĩ́ cúasori tiiádacua; Cõãmacũ̶ tiidutírere tiirícua. Cũ̶ũ̶rẽ padeonemóricua. 5 Mú̶ãrẽ cãmerĩ́ maĩrĩ́ boogú̶, teero dutia. Ñañaré manirã́, ãñurõ yeeripũnacu̶tira, jĩĩditoro manirṍ padeorá cãmerĩ́ maĩã́dacu. 6 Ãpẽrã́ teero biiriya. Noo booró wedesejãya. 7 Moisére dutiré cṹũriguere buedu̶gamicua. Ãñurõ tee bueré maquẽrẽ masĩripacara, diamacṹ̶ tiiróbiro bueeya. 8 Marĩ masĩã: Tee dutiré ãñuniã, marĩ teeré ãñurõ bue, diamacṹ̶ tiiátã. 9 Ateré tu̶omasĩ́rõ booa: Ãñurõ tiirá dutirére booríya. Biiro tiirápere dutirére cṹũrõ booa: Dutirére netõnu̶cã́rãrẽ; dutirére tu̶orídojãrãrẽ; ñañarã́rẽ; Cõãmacũ̶ dutirére netõnu̶cã́rãrẽ; Cõãmacũ̶rẽ quioníremena ĩñahẽrãrẽ; cũ̶ũ̶ye bueré maquẽrẽ boohérare; pacu̶ré, pacoré sĩãrã́rẽ; niipetira basocáre sĩãrã́rẽ; 10 ãpẽrãména ñañarõ ñeeaperare; ũ̶mu̶ã́ sesaro numiã́mena tiiróbiro tiiránorẽ; basocáre yaa, dúarare; jĩĩditorepirare; “Cõãmacũ̶mena jĩĩã” jĩĩditorare; Cõãmacũ̶ bueré niipacari, merẽã buecoterare cṹũrõ booa. 11 Tee bueré Cõãmacũ̶ netõnére queti maquẽ niiã. Cũ̶ũ̶ ãñunetõjõãgũ̶ yu̶u̶re tee ãñuré quetire buedutiwi. 12 Marĩ Õpũ̶ Jesucristore u̶senire ticoa. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re ĩñagũ̶, “yu̶u̶ dutirére ãñurõ tiigú̶daqui” jĩĩ wãcũgũ̶, cũ̶ũ̶ buerére buenu̶nu̶segu̶du̶re sõnecorigu̶ niiwĩ. Teero sõnecogu̶, yu̶u̶re tutuarere ticorigu̶ niiwĩ. 13 Too su̶gueropu̶ yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ wedesepacari, cũ̶ũ̶rẽ padeoráre ñañarõ netõrĩ́ tiipacári, cũ̶ũ̶ye maquẽrẽ buijã́pacari, yu̶u̶re sõnecorigu̶ niiwĩ. Yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ padeorére masĩriwu̶ ména; yu̶u̶ tiirére tu̶omasĩ́riwu̶. Teero tiigú̶, yu̶u̶re Cõãmacũ̶ bóaneõ ĩñarigu̶ niiwĩ. 14 Marĩ Õpũ̶ ãñuré petire yu̶u̶re ticowi. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re Jesucristore ãñurõ padeorí tiiwí. Cãmerĩ́ maĩrĩ́ tiiwí. 15 Ate yu̶u̶ wedeseadare diamacṹ̶ niiã; niipetira ateré padeoró booa: Jesucristo Cõãmacũ̶ dutirére netõnu̶cã́rãrẽ netõnégũ̶du̶ atibú̶recopu̶re atirigu̶ niiwĩ. Yu̶u̶rá niipetira nemorṍ netõnu̶cã́rigu̶ niiã. 16 Teero niipacari, Cõãmacũ̶ yu̶u̶re bóaneõ ĩñawĩ. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re teero tiirémena Jesucristore padeoádarare cũ̶ũ̶ bóaneõ ĩñarére ẽñosu̶guéwi. Cũ̶ũ̶ bóaneõ ĩñaré petirícu. Yu̶u̶re bóaneõ ĩñarirobirora cũ̶ũ̶rẽ padeoádarare bóaneõ ĩñagũ̶daqui. Cṹ̶ãrẽ cũ̶ũ̶mena catiri tiigú̶daqui. 17 Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ padeoré cu̶oáro; cũ̶ũ̶ ãñurõ tiirére u̶senire ticoaro. Cũ̶ũ̶ Õpũ̶ niiré petirícu; diariqui; cũ̶ũ̶ bauhégu̶ niiqui; sĩcũ̶rã niiqui; masĩgṹ̶ niiqui. Cũ̶ũ̶ niipetira Õpũ̶ niirucujããrõ. Teerora niiãrõ. 18 Timoteo, mu̶u̶ yu̶u̶ macũ̶ tiiróbiro niiã. Teero tiigú̶, mu̶u̶rẽ dutia. Too su̶gueropu̶ marĩya wedera Cõãmacũ̶ wãmemena mu̶u̶rẽ wedewa. Cṹ̶ã wederirobirora yu̶u̶cã mu̶u̶rẽ ateré dutia: Tutuaromena duuró manirṍ ãñurõ tiirére tiirucújãña. 19 Diamacṹ̶ padeoyá. Ãñurõ yeeripũnacu̶tirucujãña. Sĩquẽrã ãñurõ catirí yeeripũna cu̶odu̶gáhera cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeorére ditiri tiicúa. 20 Teerora wáayu Himeneorẽ, Alejandrore. Teero tiigú̶, “Satanás booró tiiáro” jĩĩwũ̶. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶ booró tii, ñañarõ netõã́ri siro, Cõãmacũ̶rẽ ñañarõ wedesenemoribocua sũcã.

1 Timoteo 2

1 Ateré dutisu̶guegu̶da: Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticorémena niipetiraye niiãdarere sãĩbosáya. 2 Õpãrãrẽ́, niipetira dutiráre sãĩbosáya. Cãmerĩ́quẽre manirṍ ãñurõ niirecu̶tiada jĩĩrã, Cõãmacũ̶ boorére tiiáda jĩĩrã, basocámena queoró niirecu̶tiaro jĩĩrã, cṹ̶ãrẽ sãĩbosáya. 3 Marĩ teero tiiré ãñuniã. Cõãmacũ̶ marĩrẽ netõnégũ̶ teero tiirí tu̶saqui. 4 Cõãmacũ̶ niipetira netõnénorira niirĩ booquí. Teero biiri diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩrĩ booquí. 5 Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã niiqui. Basocú̶ sĩcũ̶rã niiqui basocáre Cõãmacũ̶mena wedesebosagu̶; Jesucristo cũ̶ũ̶rã́ niiĩ. 6 Cũ̶ũ̶ niipetira basocá ñañaré tiiré wapa wapatígu̶, diabosarigu̶ niiwĩ. “Teero wáaadacu” jĩĩrito jeari, tee quetire wedebauanenoyiro. 7 Cũ̶ũ̶ye quetire wededutigu̶, cũ̶ũ̶ beserigu̶ niirĩ, Jesús yu̶u̶re sõnecorigu̶ niiwĩ. Judíoa niihẽrãrẽ buedutirigu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, diamacṹ̶ maquẽrẽ buegu̶, “tee maquẽrẽ padeoyá” jĩĩ buea. Diamacṹ̶rã jĩĩã. Jĩĩditogu̶ mee tiia. 8 Teero tiigú̶, noo marĩ wáaropu̶ ũ̶mu̶ã́rẽ cúare manirã́, tutiré manirã́, ñañaré manirã́ wãmo súumu̶õco, Cõãmacũ̶rẽ sãĩrĩ́ booa. 9 Numiã́cã cṹ̶ã sãñarucurobirora sãñarõ booa. Cṹ̶ãrẽ ãñurõ jearénorẽ sãñarõ booa. Cṹ̶ãye póa wapapacáremena mamarijããrõ; teero biiri cṹ̶ãye õpũ̶ũ̶rĩrẽ oromena, perla wapapacáreperimena mamarijããrõ; teero biiri suti wapapacáre sãñarã, “biiro biia yu̶u̶ja” jĩĩ wãcũrã mee sãñaãrõ. 10 Biirope tiiáro: Ãñurõ baudu̶gára, Cõãmacũ̶rẽ padeorá numiã tiirucúrenorẽ tiiáro. Ãñurõ tiirémena ãñurã́ niiãrõ. Ãpẽrãrẽ́ tiiápu, ãñurõ tiiáro. 11 Ditamanírõ, padeorémena ãñurõ buerére tu̶oáro. 12 Basocá neãrĩ, ũ̶mu̶ã́ su̶guero numiã́rẽ buesu̶guerijãrõ booa; ũ̶mu̶ã́rẽ dutirijããrõ. Ditamanírõ niijããrõ. 13 Biirope niiã: Cõãmacũ̶ Adánrẽ tiisu̶guéyigu̶. Too síro Evare tiiyígu̶. 14 Adán jĩĩditonoriyigu̶. Numiṍpe jĩĩditonoyigo. Teero tiinórigo niijĩgõ, Cõãmacũ̶ dutirére netõnu̶cã́yigo. 15 Coo teero tiirí siro niipacari, numiã́ põnacu̶tíri, cṹ̶ãrẽ netõrĩ́ tiigú̶daqui. Cṹ̶ã diamacṹ̶ tiirémena Cõãmacũ̶rẽ padeorí, ãpẽrãrẽ́ maĩrĩ́, ñañaré manirã́ niirĩ, teero tiigú̶daqui.

1 Timoteo 3

1 Ate diamacṹ̶rã niiã: Jesuré padeorí põna macãrãrẽ su̶onígũ̶ sããdu̶gagu̶, ãñurére tiidu̶gágu̶ tiii. 2 Teero tiidu̶gágu̶no biiro niigṹ̶ niirõ booa: “Ñañaré tiigú̶ niiĩ cũ̶ũ̶” jĩĩnoña manigṹ̶; sĩcõrã nu̶mocu̶tigu̶; ñañaré tiidu̶gágu̶ wãcũtutuagu̶; ãñurõ wãcũ besemasĩgũ̶; ãpẽrãrẽ́ quioníremena ĩñanogũ̶; wáari basoca cũ̶ũ̶ya wiipu̶ jeari, ãñurõ bocagú̶; ãpẽrãrẽ́ ãñurõ buemenigũ̶ niirõ booa. 3 Teero biiri cũmugṹ̶, cãmerĩ́quẽgũ̶ niirijãrõ booa; tutiro manirṍ basocáre ãñurõ tiigú̶no niirõ booa. Niyeru bayiró peti u̶garipéagu̶ niirijãrõ booa. 4 Cũ̶ũ̶ cũ̶ũ̶ya wii macãrãrẽ ãñurõ dutimasĩgũ̶ niirõ booa. Cũ̶ũ̶ põnarẽ́ padeorémena yu̶u̶ri tiigú̶ niirõ booa. 5 Cũ̶ũ̶ cũ̶ũ̶ya wii macãrãrẽ dutimasĩhẽgũ̶, Cõãmacũ̶rẽ padeorí põna macãrãrẽ toorá nemorṍ cotemasĩriboqui. 6 Sicato padeonu̶cã́gũ̶ niirijãrõ booa. Apetó tiigú̶, cũ̶ũ̶ “yu̶u̶ ãpẽrã́ nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶ niiã” jĩĩ wãcũboqui. Cũ̶ũ̶ teero wãcũgũ̶, Satanás tiiróbiro ñañarõ wãcũgũ̶ tiiquí. Cũ̶ũ̶cãrẽ Satanárẽ tiirírobirora Cõãmacũ̶ ñañarõ tiigú̶daqui. 7 Teero tiirá, Jesuré padeohéracã “cũ̶ũ̶rã́ ãñurõ tiii” jĩĩnogũ̶ niirõ booa. Teero jĩĩriatã, cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ wedesãbocua; Satanás cũ̶ũ̶rẽ diocójãboqui sáa. 8 Tiiápuracã su̶onírã tiiróbiro padeonórã niirõ booa. Diamacṹ̶ wedeserano niirõ booa. Vino wãnirã́, ñañaré tiirémena niyeru wapatára niirijãrõ booa. 9 Jesucristo too su̶guero masĩña maniríguere ẽñorígu̶ niiwĩ. Teeré masĩjĩrã, ãñurõ yeeripũnacu̶tiremena padeorá niirõ booa. 10 Cṹ̶ãrẽ sõnecoadari su̶guero, cṹ̶ã tiirécu̶tirere ãñurõ masĩrõ booa. “Ñañaré tiirá niiĩya cṹ̶ã” jĩĩnoña manirã́rẽ ĩñarã, sõnecoro booa. 11 Cṹ̶ã nu̶mosã́numiãcã teerora niirõ booa: Padeonórã; queti jĩĩhẽrã; ñañaré tiidu̶gára, wãcũtutuara; ãñurõ tiirá niirõ booa. 12 Tiiápura sĩcõrã nu̶mocu̶tiaro. Cṹ̶ã põnarẽ, cṹ̶ãya wii macãrãrẽ ãñurõ dutimasĩãrõ. 13 Cṹ̶ã tiiápurere ãñurõ tiirí, cṹ̶ãrẽ basocá “ãñurõ tiiíya” jĩĩãdacua. Jesucristore cṹ̶ã padeorére cuiro manirṍ wedenemoãdacua. 14 Timoteo, “yu̶u̶ mu̶u̶ pu̶topu̶ máata wáagu̶da” jĩĩ wãcũmiã. Apetó tiigú̶, máata wáaribocu. Máata wáahegu̶, Cõãmacũ̶yara niirecu̶tirere masĩãrõ jĩĩgũ̶, mu̶u̶rẽ jóaa. Marĩ Cõãmacũ̶yara Jesuré padeorí põna macãrã niiã. Marĩrã Cõãmacũ̶ catirucugu̶ye diamacṹ̶ maquẽrẽ wederá niiã. 16 Marĩ padeoré tíatopu̶ masĩña maniré niimiyiro. Mecũ̶tígã “u̶pu̶tí maquẽ niiã” jĩĩmasĩã marĩ. Ateré wãcũña: Cristo marĩ tiiróbiro õpũ̶ũ̶cu̶tigu̶ bauáyigu̶. Espíritu Santo cũ̶ũ̶rẽ “ãñugṹ̶ peti niiĩ” jĩĩ masĩrĩ tiiyígu̶. Ángelea cũ̶ũ̶rẽ ĩñayira. Cũ̶ũ̶ye quetire niipetire dita macãrãrẽ wedenoã. Atibú̶recopu̶re basocá cũ̶ũ̶rẽ padeoóya. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ ũ̶mu̶ã́sepu̶ néemu̶ãwayigu̶.

1 Timoteo 4

1 Atibú̶reco petiádari su̶guero wáaadarere Espíritu Santo marĩrẽ ãñurõ masĩrĩ tiiquí. Sĩquẽrã Jesuré padeodúadacua. Wãtĩã jĩĩditorere, teero biiri wãtĩã buerére tu̶onu̶nú̶seadacua. 2 Cṹ̶ãrẽ buerá diamacṹ̶ wederábiro wedepacara, jĩĩditoya. Cṹ̶ã wãcũrépu̶ “ñañaniã” jĩĩrére yu̶u̶nemoriya. 3 Basocá wãmosíadu̶gari, cãmotáaya. Sĩquẽñe yaarére yaadutiriya. Cõãmacũ̶pe tee yaarére tiirígu̶ niiwĩ. Teero tiirá, marĩ Jesuré padeorá diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩrã́ cũ̶ũ̶rẽ u̶senire ticoari siro, yaamasĩã. 4 Niipetire Cõãmacũ̶ tiiré ãñuré niiã. Dooríjãrõ booa. Cũ̶ũ̶rẽ u̶senire ticotoa, yaari, ãñuniã. 5 Cõãmacũ̶ teeré “ãñuniã” jĩĩtoayigu̶. Teero tiirá, marĩ cũ̶ũ̶rẽ u̶senire ticori, tee yaarére ãñuré wáari tiiquí. 6 Mu̶u̶ Jesuré padeoráre teeré wedegu̶, Jesucristore ãñurõ padecotegu̶ niicu. Teero tiigú̶, “marĩ Jesuré padeoré maquẽrẽ yu̶u̶ buerucua” jĩĩrére ẽñogṹ̶dacu. Teero biiri “marĩ bueré ãñurére yu̶u̶ tu̶onu̶nú̶sea” jĩĩrére ẽñogṹ̶dacu. 7 Atibú̶reco maquẽ wedeseãmarere tu̶oríjãña. Tee marĩ niirecu̶tirere tiiápuria. Jĩĩãmare niiã. Nemorṍ Cõãmacũ̶ boorére tiirucújãña. 8 Marĩye õpũ̶ũ̶rĩ tutuari tiiré marĩ tiirucúri, ãñuniã. Cõãmacũ̶ boorépere tiiríporipereja, toorá ãñunemoã. Teero tiiró, marĩ catirí bu̶recorire, too síropu̶ marĩ niiãdari bu̶recorire ãñurõ wáari tiicú. 9 Tee diamacṹ̶rã niiã; niipetira teeré padeoró booa. 10 Cõãmacũ̶ catirucugu̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ niipetirare netõnégũ̶ niipacu̶, cũ̶ũ̶rẽ padeorá dícu̶re netõnégũ̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ too síro marĩrẽ ãñurõ tiiádarere wãcũã. Teeré u̶seniremena wãcũrã, Jesucristoyere wede, ñañarõ netõ, bayiró padea. 11 Teeré bue, tiidutíya. 12 Mu̶u̶ mamu̶ niirémena ãpẽrã́ mu̶u̶rẽ tu̶odu̶gáribocua. Teero wáari jĩĩgũ̶, Jesuré padeoráre ãñuré queoré ẽñoñá. Ãñurõ wedeseya; ãñurõ tiirécu̶tiya; cãmerĩ́ maĩñá; Jesuré ãñurõ padeoyá; ñañaré manigṹ̶ niiña. 13 Yu̶u̶ toopú̶ jeaadari su̶guero, neãrã́rẽ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũrẽ bueẽñoña; cṹ̶ãrẽ “biirope niirecu̶tiya” jĩĩ wedeya; Jesuyé padeoré maquẽrẽ bueya. 14 Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ “biiro tiigú̶du̶ niigũ̶daqui” jĩĩriguere tiirucújãña. Bu̶toá mu̶u̶rẽ ñaapeórito, teeré Cõãmacũ̶ ticorigu̶ niiwĩ. 15 Teeré wãcũnu̶nu̶se, ãñurõ tiirucújãña. Teero tiirí, niipetira mu̶u̶ ãñurõ tiiwárere ĩñaãdacua. 16 Mu̶u̶ tiirécu̶tirere, mu̶u̶ buerére ãñurõ wãcũña, “¿diamacṹ̶ niimiĩto?” jĩĩgũ̶. Teeré tiirucújãña. Teeré tiirá, mu̶u̶, teero biiri mu̶u̶rẽ tu̶orácã netõnénoãdacua.

1 Timoteo 5

1 Bu̶cu̶re tutirijãña. Mu̶u̶ pacu̶re wãcũtutuare ticogú̶ tiiróbiro wedeya. Mamarã́rẽ mu̶u̶ baira tiiróbiro wedeya. 2 Bu̶toá numiãrẽ mu̶u̶ pacosã́numiã tiiróbiro wedeya. Mamarã́ numiãrẽ mu̶u̶ baira numiã tiiróbiro ñañarõ wãcũrõ manirṍ wedeya. 3 Wapewia numiã tiiápunoña manirã́rẽ tiiápuro booa. 4 Wapewio coo põna, coo pã́rãmerã cu̶orí, cṹ̶ã coore tiiápuaro. Cṹ̶ã tiiápuremena cṹ̶ãya wederare cṹ̶ã padeorére ẽñosu̶guéaro. Teero tiirá, cṹ̶ã pacu̶sũ̶mu̶ãrẽ, ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ tiiápucãmecua cṹ̶ãrẽ masõrigue wapa. Teero tiiré Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ ãñuré niiã. Cũ̶ũ̶ teeré ĩñagũ̶, u̶seniqui. 5 Wapewio tiiápuya manigṍ sĩcõ niigṍpe Cõãmacũ̶ tiiápurere yueco. Teero tiigó, bú̶recori, ñamirĩ́ teero sãĩrucújãco. 6 Wapewio coo booró tiiã́majãgõ, catigó niipaco, diarigobiro niitoaco. 7 Teeré niipetirare tiidutíya, “cṹ̶ã wapa cu̶oóya” jĩĩña manirã́ niiãrõ jĩĩgũ̶. 8 Marĩya wederare wéepeoro booa. Nemorṍ marĩya wii macãrãpere wéepeoro booa. Wéepeohera cṹ̶ã “Jesús dutirére tiiáda” jĩĩrira niipacara, “cũ̶ũ̶ dutirére tiinemória” jĩĩrã́no niiĩya. Jesuré padeohéra nemorṍ ñañarã́ niicua. 9 Wapewia numiãrẽ tiiápunoãdarare biiro biigónorẽ jóatuya: Bu̶cu̶ó sesenta cũ̶marĩ nemorṍ cu̶ogóre, sĩcũ̶rẽ manu̶cu̶timirigore jóatuya. 10 Basocá “coo ãñurõ tiiyo” jĩĩnorigo niiãrõ; coo põnarẽ́ ãñurõ masõrigo niiãrõ; basocá cooya wiipu̶ jeari, ãñurõ tiirígo niiãrõ; Jesuré padeoráre tiiápurigo niiãrõ; ñañarõ netõrã́rẽ tiiápurigo niiãrõ; ãñuré apeyenó tiirucúrigo niiãrõ. 11 Wapewia numiã mamarã́rẽ jóaturijãña. Apetó tiirá, Cristoyere tiidu̶gáro nemorṍ ũ̶mu̶mena niidu̶gara, manu̶cu̶tidu̶gacua. 12 Cṹ̶ã “Cristoye dícu̶re tiiáda” jĩĩriguere tiidúra, cṹ̶ã basiro wapa cu̶ocúa. 13 Wiseripú̶ dícu̶ wáara, daderá posacua. Daderá dícu̶ posaricua; quetipíra posacua. Ãpẽrãrẽ́ niipetire cṹ̶ãyere sãĩñá, wedeseya manirénorẽ wedepaticua. 14 Teero tiigú̶, wapewia numiã mamarã́ niirã́norẽ manu̶cu̶tiri booa sũcã. Põnacu̶tíaro. Cṹ̶ãye wiseri macãrãrẽ ãñurõ ĩñanu̶nu̶searo. Cṹ̶ã teero tiirí, marĩrẽ ĩñatutira “cṹ̶ã ñañaré tiiíya” jĩĩmasĩricua. 15 Sĩquẽrã wapewia numiã Cristoyere tiidútoa, Satanás boorépere tiirá tiiáyira. 16 Jesuré padeogú̶ o padeogó cṹ̶ãya wedego wapewiore tiiápuaro. Jesuré padeorí põna macãrãrẽ cotedutirijããrõ. Teero tiirá, ãpẽrã́ wapewia numiã tiiápuya manidójãrãpere tiiápumasĩãdacua. 17 Bu̶toá dutirá mú̶ãrẽ ãñurõ dutiráre ãpẽrã́ nemorṍ padeoró booa. Bu̶toá dutirá mú̶ãrẽ Cõãmacũ̶ye buerápere toorá nemorṍ mú̶ã cu̶orémena tiiápuro booa. 18 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ tee maquẽrẽ queorémena jĩĩã: “Wecu̶ trigore wãñiã́rĩ, u̶seropu̶ tuusã́ri betore tuusã́rijãña. Yaadu̶gagu̶, yaaaro”. Aperopú̶ jĩĩã: “Padegú̶re cũ̶ũ̶ paderé wapa wapatíro booa”. 19 Bu̶toá menamacũ̶rẽ sĩcũ̶ wedesãrĩ, tu̶oríjãña. Pu̶arã́, ĩtĩã́rã ĩñarira wedesãrĩpu̶, tu̶oyá. 20 Cṹ̶ã ñañaré tiirucúrare niipetira ĩñacoropu̶ tutiya, ãpẽrã́ cuiaro jĩĩgũ̶. 21 Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶, marĩ Õpũ̶ Jesucristo ĩñacoropu̶, ángelea cũ̶ũ̶ beserira ĩñacoropu̶ mu̶u̶rẽ dutia: Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ tiidutírere niipetirare sĩcãrĩbíro tiiyá. Mu̶u̶ tu̶sará dícu̶re ãñurõ tiiríjãña. 22 Cõãmacũ̶ye padeadarare sõnecoadari su̶guero, ãñurõ ĩñaña mu̶u̶ ĩñamasĩremena potocṍrõ manirṍ. Mu̶u̶ ñañaré tiiráre besegu̶, cṹ̶ã tiiróbirora tiigú̶ niisotoapeobocu. 23 Mu̶u̶rẽ páaga pũnirĩ, oco dícu̶ sĩniríjãña. Vino péero sĩniñá. Naĩrõ diagu̶ wãmecu̶tia mu̶u̶. 24 Sĩquẽrãrẽ cṹ̶ã ñañaré tiiré masĩnotoaa, cṹ̶ãrẽ cṹ̶ã ñañaré wapa ticoadari su̶guero. Ãpẽrãpére cṹ̶ã ñañaré tiiré too síropu̶ masĩnoãdacu. 25 Teerora ãñurõ tiirécã máata masĩnoã. Apeyé ãñurõ tiiré masĩña manipacáro, bauhéropu̶ niidoa tiirícu.

1 Timoteo 6

1 Jesuré padeorá padecotera cṹ̶ãrẽ dutiráre bayiró padeorémena ĩñarõ booa. Cṹ̶ã teero tiirí, Cõãmacũ̶rẽ, marĩ buerére ãpẽrã́ ñañarõ wedesericua. 2 Cṹ̶ãrẽ dutirá Jesuré padeorá niirĩ, bayiró cṹ̶ãrẽ padeoró booa. “Marĩ tiiróbiro Jesuré padeorá niiã” jĩĩpacara, “marĩrẽ duti netõnu̶cã́masĩriya” jĩĩrijãrõ booa. Toorá tiinemósãñu cṹ̶ã dutirére ãñurõ padecotero booa. Cṹ̶ã biiro padecotera, cṹ̶ã tiiróbiro padeorá, cṹ̶ã maĩrã́rẽ tiiápura tiiíya. Teeré bue, wãcũtutuare ticoya cṹ̶ãrẽ. 3 Sĩcũ̶ mú̶ãrẽ merẽã buegú̶no marĩ Õpũ̶ Jesucristoye ãñuré buerére padeoríqui. “Cõãmacũ̶ boorére tiirucújãña” jĩĩ buerére booríqui. 4 “Ãpẽrã́ nemorṍ masĩgṹ̶ niiã” jĩĩ wãcũpacu̶, masĩridojãqui. Basocá wedeserecõrõ “niiria” jĩĩrucuqui, cãmerĩ́tutidu̶gagu̶. Teeména cãmerĩ́ ĩñatutire, cãmerĩ́ ĩñadu̶gahere, ñañarõ buijã́re, ãpẽrãrẽ́ ñañarõ wãcũre wáanu̶cãã. 5 Cṹ̶ã ñañaré dícu̶ wãcũrucura, diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩhẽrã, cãmerĩ́tuticua. “Cõãmacũ̶yere padera, pairó wapatáadacu”, jĩĩ wãcũcua. Cṹ̶ãnorẽ bapacu̶tirijãña. 6 Cõãmacũ̶yere ãñurõ padera, ãñuré peti cu̶otóaa. Teerora niiã, marĩ cu̶orémena u̶senirĩ. 7 Marĩ atibú̶recopu̶re bauára, apeyenó néeatiriwu̶; diaracã, apeyenó néewaricu. 8 Marĩ suti cu̶orémena, yaaré cu̶orémena u̶seniãda. 9 Pee cu̶odu̶gára ñañaré tiidu̶gárere nu̶cãrícua. Satanás cṹ̶ãrẽ máata diocómasĩqui. Cṹ̶ã boonemósãre maquẽ dícu̶re wãcũcua. Tee maquẽrẽ bayiró wãcũrémena ñañarõ netõ, ñañarõ tiinóãdacua. 10 Niyeru bayiró peti u̶garipéaremena niipetire ñañaré niinu̶cãã. Ãpẽrã́ niyeru boonemósãremena Jesuré padeorére duujã́cua. Teero tiirá, cṹ̶ã catirí bu̶recore ñañarõ netõcúa. 11 Mu̶u̶peja Cõãmacũ̶rẽ ãñurõ maĩgṹ̶, tee niipetirere boosã́ãrijãña. Biirope tiiyá: Ãñurére tiirucújãña; Cõãmacũ̶ boorére tiirucújãña; cũ̶ũ̶rẽ padeoyá; cãmerĩ́ maĩñá; ñañarõ netõpacú̶, wãcũtutuaya; ãpẽrãrẽ́ ãñurõ tiirucúya. 12 Mu̶u̶ tutuaro jeatuaro wãcũtutua, Cõãmacũ̶rẽ padeorucújãña. Catiré petihérere duuríjãña. Cõãmacũ̶ catiré petihére ticogú̶ mu̶u̶rẽ beserigu̶ niiwĩ. Pau̶ tu̶ocóropu̶ mu̶u̶ Jesuré padeorére wedewu̶. 13 Cõãmacũ̶ niipetirare catiré ticogú̶ ĩñacoropu̶, teero biiri Jesucristo cũ̶ũ̶ niirecu̶tirere Poncio Pilatore wederigu̶ ĩñacoropu̶ mu̶u̶rẽ tiidutía: 14 Yu̶u̶ dutiré niipetirere wasoró manirṍ wedeya. “Cũ̶ũ̶ wapa cu̶oi” jĩĩña manigṹ̶ niiña, tée marĩ Õpũ̶ Jesucristo pu̶tu̶aatiripu̶. 15 Cõãmacũ̶ queorí bu̶reco jeari, Jesús pu̶tu̶aatigu̶daqui. Cõãmacũ̶ ãñunetõjõãgũ̶ niiĩ; cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rã niipetirare dutigú̶ niiĩ. Õpãrã́ Õpũ̶ niiĩ. 16 Cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rã catirucugu̶ peti niiĩ. Cũ̶ũ̶ bayiró asibatégu̶ niirṍpu̶ sĩcũ̶ basocú̶ jeamasĩriqui. Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶rẽ ĩñariyigu̶; cũ̶ũ̶rẽ ĩñaña maniã. “Cũ̶ũ̶rẽ niipetira padeoáro; cũ̶ũ̶ tiidu̶gárere tiirucújãqui” jĩĩãrõ niipetira. Teerora niiãrõ. 17 Pee apeyé cu̶orá “ãpẽrã́ nemorṍ niiã” jĩĩrijããrõ. Cṹ̶ã cu̶orémena “ãñurõ wáaadacu” jĩĩ u̶senirijããrõ. Cṹ̶ã cu̶oré petijṍããdacu. Teero jĩĩrõno tiirá, “Cõãmacũ̶mena ãñurõ wáaadacu” jĩĩ u̶seniãrõ. Cõãmacũ̶ marĩrẽ niipetire marĩ cu̶orére ticoi, u̶seniãrõ jĩĩgũ̶. 18 Pee apeyé cu̶orá ãñuré tiiáro; pee ãñurõ tiirére cu̶oáro. Cṹ̶ã cu̶orémena tiiápuaro. 19 Cṹ̶ã teero tiirí, Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ cṹ̶ãye ãñuré niiãdacu. Toopú̶ niiré petirícu. Teero tiirá, catiré petihére bu̶aádacua. 20 Timoteo, Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ wededutigu̶ cṹũriguere ãñurõ tiiyá. Atibú̶reco maquẽ wedesere bú̶ri niirére tu̶oríjãña. Noo booró bueãmajãrãrẽ tu̶oríjãña. Cṹ̶ã “masĩã” jĩĩré masĩré peti mee niiã. 21 Sĩquẽrã tee masĩrére buerá Jesuré padeomíriguere duujã́rira niiwã. Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ ãñuré ticoaro. Nocõrõrã niiã.

2 Timoteo 1

1 Timoteo, yu̶u̶ Pablo mu̶u̶rẽ ãñudutia. Yu̶u̶ Cõãmacũ̶ booró Jesucristoyere wededutigu̶ beserigu̶, cũ̶ũ̶ ticocorigu̶ niiã. Teero biiri ateré cũ̶ũ̶ “tiigú̶da” jĩĩriguere yu̶u̶ wederi booquí: “Cõãmacũ̶ Jesucristomena niirã́rẽ catiré petihére ticoqui”. Timoteo, yu̶u̶ mu̶u̶rẽ maĩã; mu̶u̶ yu̶u̶ macũ̶ tiiróbiro niiã. Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶, teero biiri Jesucristo marĩ Õpũ̶ mu̶u̶rẽ ãñuré ticoaro; bóaneõ ĩñaãrõ; ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. 3 Yu̶u̶ ñecũ̶sũ̶mu̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeorírobirora yu̶u̶cã ãñurõ yeeripũnacu̶tiremena padeóa. Ñamirĩ́, bú̶recori yu̶u̶ sãĩrécõrõ mu̶u̶rẽ wãcũã. Mu̶u̶rẽ wãcũgũ̶, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoa. 4 Yu̶u̶ wáari bu̶reco mu̶u̶ utiriguere wãcũrucua. Teero tiigú̶, yu̶u̶ bayiró u̶senigũ̶da jĩĩgũ̶, mu̶u̶rẽ bayiró ĩñadu̶gaga. 5 Mu̶u̶ jĩĩditoro manirṍ Jesucristore padeorére yu̶u̶ wãcũã. Mu̶u̶ ñecõ Loida, teero biiri mu̶u̶ paco Eunice padeosu̶guéwa. Yu̶u̶ masĩjãã: Mu̶u̶cã teerora padeonu̶nú̶segu̶ tiicú. 6 Teero tiigú̶, ateré mu̶u̶rẽ wãcũrĩ tiia: Too su̶gueropu̶ yu̶u̶ mu̶u̶rẽ ñaapeóri, Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ “biiro tiigú̶du̶ niigũ̶daqui” jĩĩrigu̶ niiwĩ. Tee masĩré ticorére tiirucújãña. 7 Cõãmacũ̶ marĩrẽ Espíritu Santore ticogu̶, cuiro manirṍ niiãrõ jĩĩgũ̶ ticorigu̶ niiwĩ. Teero cuirono tiigú̶, Espíritu Santo marĩrẽ tutuari tiiquí; cãmerĩ́ maĩrĩ́ tiiquí; ãñurõ tiirére besemasĩrĩ tiiquí. 8 Teero tiigú̶, marĩ Õpũ̶ye quetire wedegu̶, boboríjãña. Yu̶u̶ teeré wederé wapa peresuwiipu̶ duigú̶cãrẽ bobosã́rijãña. Biirope wãcũña: “Tee queti wederé wapa yu̶u̶cã ñañarõ netõpacú̶, Cõãmacũ̶ tutuare ticorémena nu̶cãjã́gũ̶da”, jĩĩ wãcũña. 9 Cõãmacũ̶ marĩrẽ netõnérigu̶ niiwĩ. Marĩ cũ̶ũ̶yara ãñurã́ niirĩ boogú̶, beserigu̶ niiwĩ. Marĩ ãñuré tiirí ĩñagũ̶ mee beserigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶pe marĩrẽ ãñurõ tiigú̶da jĩĩgũ̶, beserigu̶ niiwĩ. Biiro biia: Atibú̶reco tiiádari su̶guero, Cõãmacũ̶ marĩrẽ ãñurõ tiigú̶da jĩĩgũ̶, Jesucristo marĩrẽ netõnéãdarere wãcũrigu̶ niiwĩ. 10 Atitó marĩrẽ ãñurõ tiirére ẽñogṹ̶, Jesucristo marĩrẽ netõnégũ̶rẽ ticodiocorigu̶ niiwĩ. Jesús marĩ dianetõborirare netõnérigu̶ niiwĩ. Marĩ cũ̶ũ̶ netõnére quetire padeorá “catiré petihére cu̶oa” jĩĩmasĩã. 11 Cõãmacũ̶ tee netõnére quetire yu̶u̶re wededutirigu̶ niiwĩ. Tee quetire yu̶u̶re buedutirigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ yu̶u̶re beserigu̶ niiwĩ. 12 Tee quetire wederé wapa yu̶u̶ bayiró ñañarõ netõã. Teero ñañarõ netõpacú̶, boboría. Yu̶u̶re tee queti wededutirigu̶re masĩã. Teero tiigú̶, ateré jĩĩã yu̶u̶ja: “Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re cṹũriguere coteyapacu̶tigu̶daqui, tée cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatigu̶pu̶”. 13 Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ diamacṹ̶ bueriguere bueya. Jesucristore padeorémena, cãmerĩ́ maĩrémena bueya. 14 Ãpẽrã́ tee quetire wasorí jĩĩgũ̶, Espíritu Santo marĩpu̶re niigṹ̶ tiiápuremena Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ wededutigu̶ cṹũriguere diamacṹ̶ bueya. 15 Mu̶u̶ masĩtoacu: Niipetira Jesucristore padeorá Asia macãrã yu̶u̶re cõãwapetijõãwã. Cṹ̶ãmena niiriracã Figelo, teero biiri Hermógenes teerora tiiwá. 16 Onesíforo doca teero tiiríwi. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ, cũ̶ũ̶ya wii macãrãrẽ bóaneõ ĩñaãrõ. Sĩcãrĩ mee Onesíforo yu̶u̶re wãcũtutuari tiiwí. Yu̶u̶ peresuwiipu̶ niipacari, yu̶u̶re bobosã́riwi. 17 Bobosã́rõno tiigú̶, Romapu̶ jeagu̶, yu̶u̶re ãmaãrigu̶ niiwĩ, tée bu̶agú̶pu̶. 18 Marĩ Õpũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, Onesíforore bóaneõ ĩñaãrõ. Cũ̶ũ̶ Éfesopu̶ marĩrẽ tiiápuriguere mu̶u̶ ãñurõ masĩcu.

2 Timoteo 2

1 Timoteo yu̶u̶ macũ̶ tiiróbiro niigṹ̶, Jesucristo mu̶u̶rẽ ãñurõ tiiquí. Tee ãñurõ tiirémena Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ tutuarere ticoaro. 2 Yu̶u̶ pau̶ basocá tu̶ocóropu̶ bueriguere mu̶u̶ tu̶owú̶. Teeré buemasĩrãrẽ mu̶u̶ padeoráre buenetõneña. Mu̶u̶ teero tiirí, cṹ̶ãcã ãpẽrãrẽ́ bueadacua. 3 Mu̶u̶ surara ãñugṹ̶ tiiróbiro niiña; Jesucristo mu̶u̶rẽ dutigú̶ niiĩ. Surara ñañarõ netõgṹ̶ nu̶cãrṍbirora nu̶cãñá mu̶u̶cã. 4 Surara cũ̶ũ̶rẽ dutigú̶ cũ̶ũ̶mena u̶seniãrõ jĩĩgũ̶, surara niihẽrãbiro tiiríqui. 5 Teerora sũcã cu̶tu̶rí basocu̶ “biirope wáaya” jĩĩ dutirére tiihégu̶, wapatáriqui. 6 Teerora wesepú̶ ãñurõ padegú̶cã tiiwese maquẽ ote du̶cacu̶tirere dúa wapatámasĩqui. 7 Tee yu̶u̶ wederére wãcũnu̶nu̶seya. Mu̶u̶ teero tiirí, marĩ Õpũ̶ niipetirere mu̶u̶rẽ tu̶omasĩ́rĩ tiigú̶daqui. 8 Jesucristore wãcũña: Cũ̶ũ̶ diarigu̶ niipacu̶, masãrigu̶ niiwĩ; David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶ niiĩ. Yu̶u̶ cũ̶ũ̶ye queti ãñuré quetire wedegu̶, teeré wedea. 9 Tee queti wederé wapa yu̶u̶ ñañarõ netõgá; ñañaré tiigú̶ tiiróbiro peresuwiipu̶ niiã. Cõãmacũ̶ye quetipeja niipetiropu̶ niipetitoaa. Tee quetipe yu̶u̶ peresuwiipu̶ biadu̶pórigu̶ tiiróbiro niiria. 10 Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ beserirare ãñurõ wáaaro jĩĩgũ̶, ñañarõ netõã. Jesucristo cṹ̶ãrẽ netõnérĩ boogá. Teero biiri cṹ̶ã cũ̶ũ̶mena cũ̶ũ̶ ãñurõ niirṍpu̶ niirucuri boogá. 11 Ate diamacṹ̶ jĩĩré niiã: Marĩ Jesucristomena diarirabiro niirã, cũ̶ũ̶mena catiré petihére cu̶oádacu. 12 Marĩ ñañarõ netõrére nu̶cãjã́rã, cũ̶ũ̶ Õpũ̶ niirṍpu̶ cũ̶ũ̶mena dutirá niiãdacu. “Cũ̶ũ̶rẽ masĩriga” jĩĩrĩ, cũ̶ũ̶cã “masĩria” jĩĩgũ̶daqui. 13 Marĩ cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ padeoríatã, cũ̶ũ̶pe niipetire “biiro tiigú̶da” jĩĩriguere diamacṹ̶ tiirucúqui. Cũ̶ũ̶ sĩcãrĩ jĩĩditomasĩriqui. 14 Mu̶u̶ bueráre teeré wãcũrĩ tiiyá. Teero biiri marĩ Õpũ̶ tu̶ocóropu̶re cṹ̶ãrẽ “nocõrõrã wedeseya bú̶ri niiré wedesere maquẽrẽ” jĩĩña. “Tee wedesere wapamaníã; mú̶ãrẽ tu̶oráre ñañorã́ tiia”, jĩĩña. 15 Mu̶u̶pe Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ “ãñurõ tiii” jĩĩrĩ tu̶odu̶gágu̶, mu̶u̶ jeatuaro niirucujãña. Cũ̶ũ̶yere diamacṹ̶ wedeya. Teeré tiigú̶, boborícu. 16 Atibú̶reco maquẽ wedeserere bú̶ri niirére tu̶oríjãña. Teeré wedesera jõõpemena nemorṍ ñañarã́ wáacua. 17 Cṹ̶ã wedesere cãmi marĩye õpũ̶ũ̶rĩpu̶ sesajõãrõ tiiróbiro ãpẽrãrẽ́ pẽnipéawacu. Himeneo, Fileto wãmecu̶tira cṹ̶ã buerémena tee bóare tiiróbiro basocáre ñañoã́yira. 18 Diamacṹ̶ maquẽrẽ wederiayira; merẽãpe wedeayira. “Diarira masãtoarira niiwã”, jĩĩ wedeayira. Cṹ̶ã teero wederémena ãpẽrãpé “¿ũ̶sãpeja deero padeoádariye?” jĩĩ wãcũãyira. 19 Cõãmacũ̶ wedesere cṹũrigue doca tutuari wii weenu̶cõrigue tiiróbiro niiã. Cũ̶ũ̶ wedesere wasoría. Biiro niiã: “Marĩ Õpũ̶ cũ̶ũ̶rẽ diamacṹ̶ padeoráre masĩqui”; teero biiri “niipetira ‘Jesucristo yu̶u̶ Õpũ̶ niiĩ’ jĩĩrã́ ñañaré tiirére duujã́ãrõ”, jĩĩ jóatunoã. 20 Ate queorére wedegu̶da: Sĩcũ̶ pee apeyé cu̶ogú̶ya wiipu̶re pee niicu. Oromena tiirígue, platamena tiirígue niicu. Teero biiri apeyé yucu̶ména tiirígue, diiména weerigue niicu. Ĩñarã jeará jeari, ãñurére péocua. Apebú̶recorire bú̶ri niiré péocua. 21 Marĩ ate tiiróbiro ñañarére tiihéra, ãñuré dícu̶ péore tiiróbiro niiãdacu. Marĩ Õpũ̶yara peti niiãdacu. Cũ̶ũ̶ niipetire ãñurõ tiidutírere diamacṹ̶ tiiádacu. 22 Teero tiigú̶, mu̶u̶ mamarã́ bayiró u̶garipéarenorẽ tiiríjãña. Biirope tiiyá: Ãñurére tiirucújãña; Cõãmacũ̶rẽ padeoyá; cãmerĩ́ maĩñá; ãñurõ niirecu̶tiya. Ñañaré tiihéramena Cõãmacũ̶rẽ sãĩrã́mena niiña. 23 Cãmerĩ́tutidu̶gara wedeseãmajãrere jĩĩapurijãña. Mu̶u̶ masĩcu: Mu̶u̶ cṹ̶ãmena teero wedeseri, cãmerĩ́tutire wáaadacu. 24 Marĩ Õpũ̶rẽ padecotegu̶no cãmerĩ́tutirijãrõ booa. Biirope booa: Niipetiramena ãñurõ niirõ booa; ãñurõ buemasĩrõ booa; basocá noo booró tiiã́majãrere teero tu̶gueñajãrõ booa; 25 merẽã wãcũrã́rẽ cúaro manirṍ “biirope niiã” jĩĩ wedero booa. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ cṹ̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasorí tiibóqui; cṹ̶ã waso, diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩãdacua. 26 Teeré masĩrã, cãniwãcã́rãbiro niiãdacua. “Wãtĩãrẽ dutigú̶ marĩrẽ peresu niirã́biro cu̶omírigu̶ niiwĩ, cũ̶ũ̶ boorére tiiádarare”, jĩĩ masĩrã, cũ̶ũ̶ dutirére tiidújããdacua.

2 Timoteo 3

1 Mu̶u̶ ateré tu̶omasĩ́ña: Atibú̶reco petiádari su̶guero pee ñañaré wáari, wisió niiãdacu Jesuré padeoráre. Biiro wáaadacu: 2 Basocá cṹ̶ãye maquẽ dícu̶re booádacua; niyerure maĩã́dacua; “biiro biiráno niiã ũ̶sãjã” jĩĩ wãcũãdacua; “ãpẽrã́ nemorṍ niinetõnu̶cãã” jĩĩ wãcũãdacua; ñañarõ jĩĩãdacua; cṹ̶ã pacu̶sũ̶mu̶ãrẽ netõnu̶cã́jããdacua; ãpẽrã́ cṹ̶ãrẽ ãñurõ tiipacári, “mú̶ã ũ̶sãrẽ ãñurõ tiiáwũ̶” jĩĩriadacua; Cõãmacũ̶rẽ quioníremena ĩñariadacua; 3 cṹ̶ãya wederare maĩríadacua; bóaneõ ĩñaridojããdacua; queti jĩĩãmajãrã niiãdacua; cṹ̶ã booró ñañaré tiidu̶gárere tiiádacua; ãpẽrãrẽ́ ñañarõ netõrĩ́ tiiádacua; ãñurére booríadacua; 4 cṹ̶ã menamacãrã niimirirare ñañarõ tiiádacua; “deero wáaadari” jĩĩ wãcũhẽrã, noo booró tiiã́majããdacua; “ãpẽrã́ nemorṍ u̶pu̶tí macãrã niiã” jĩĩ wãcũãdacua; Cõãmacũ̶pere wãcũrõno tiirá, u̶senire dícu̶re wãcũãdacua; 5 Jesuré padeorá tiiróbiro baupacára, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ tutuaremena cṹ̶ãrẽ wasorí boorícua. Cṹ̶ãnomena bapacu̶tiãmarijãña. 6 Cṹ̶ã menamacãrãno biiro tiicúa: Basocáre ĩñarã jea, wedesemeniremena cṹ̶ãye wiseripu̶ sããwacua. Toopú̶ numiã́ wãcũtutuherare tiiditócua. Cṹ̶ã numiã́ pee ñañaré tiiré wapa cu̶orá niijĩrã, cṹ̶ã ñañaré tiiré dícu̶re wãcũcua. Teero tiirá, jĩĩditora “mú̶ãrẽ ãñurõ bue, tiiápuada” jĩĩrĩ, u̶seniremena tu̶ocúa. 7 Cṹ̶ã pee tu̶opacára, diamacṹ̶ maquẽrẽ tu̶omasĩ́ridojãcua. 8 Cṹ̶ãrẽ jĩĩditora, Janes, Jambres tiirírobiro niicua. Cṹ̶ã Moisére netõnu̶cã́yira. Tee tiiróbiro jĩĩditorape diamacṹ̶ maquẽrẽ cãmotácua. Ñañarõ wãcũriporira niicua; diamacṹ̶ padeomasĩ́ricua. 9 Cṹ̶ã teero tiipacára, yoari jĩĩditomasĩriadacua. Máata niipetira cṹ̶ã wedeseri tu̶orá “jĩĩditorepira niiĩya” jĩĩãdacua. Teero wáayiro Janes, Jambremena. 10 Mu̶u̶peja yu̶u̶ buerére, yu̶u̶ tiirécu̶tirere, yu̶u̶ tiidu̶gárere mu̶u̶ tu̶onu̶nú̶sea. Yu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ padeorére, cúaherere, cãmerĩ́ maĩrére, merẽã wáari wãcũtutuarere mu̶u̶ masĩã. 11 Basocá yu̶u̶re ñañarõ tiirí, yu̶u̶ ñañarõ netõrére masĩã. Antioquíapu̶, Iconiopu̶, Listrapu̶ yu̶u̶re wáariguere, yu̶u̶ ñañarõ netõríguere mu̶u̶ masĩã. Yu̶u̶ ñañarõ netõpacári, teero wáarecõrõ marĩ Õpũ̶ yu̶u̶re netõrĩ́ tiiwí. 12 Ate diamacṹ̶rã niiã: Niipetira Jesucristore padeorá Cõãmacũ̶ booré tiidu̶gárare ñañarõ tiinóãdacua. 13 Ñañarã́, jĩĩditori basoca ñañanemorõ tiiádacua. Ãpẽrãrẽ́ jĩĩditorobirora cṹ̶ãcã jĩĩditonoãdacua. 14 Mu̶u̶peja mu̶u̶rẽ bueriguere, mu̶u̶ “diamacṹ̶rã niiã” jĩĩriguere padeorucújãña. Mu̶u̶rẽ buerirare mu̶u̶ ãñurõ masĩã. 15 Mu̶u̶ wĩmagũ̶pu̶ra Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ maquẽrẽ masĩnu̶cãwũ̶. Teeré buegu̶, ateré masĩwũ̶: Jesucristore padeorémena netõnénoã. 16 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ye queti jóaripũ maquẽrẽ jóarira cũ̶ũ̶ masĩré ticorémena jóarira niiwã. Teero tiiró, tiipũ maquẽ marĩrẽ buea; marĩ ñañaré tiirére masĩrĩ tiia; marĩ ñañaré tiirére quẽnodutía; marĩ ãñurõ tiiádarere buea. 17 Cõãmacũ̶ tiipũrẽ cṹũrigu̶ niiwĩ, cũ̶ũ̶rẽ padeonu̶nú̶serare niipetire ãñurére tiiáro jĩĩgũ̶.

2 Timoteo 4

1 Jesucristo marĩ Õpũ̶ pu̶tu̶aatigu̶daqui. Cũ̶ũ̶ atigu̶, catiráre, diarirare wapa tiigú̶daqui. Marĩ Õpũ̶ niijĩgũ̶, dutigu̶daqui. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ ĩñacoropu̶, teero biiri Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ mu̶u̶rẽ ateré tiidutía: 2 Cõãmacũ̶ye quetire wedeya. Mu̶u̶ noo wáaro basocá tu̶odu̶gárare, teero biiri tu̶odu̶gáheracãrẽ jĩĩnemoña. Cṹ̶ãrẽ diamacṹ̶ wãcũrĩ tiiyá; cṹ̶ã ñañaré tiirí, ãñurõmena wedeya; “biirope niirecu̶tiya” jĩĩ wedeya. Teeré buegu̶, cúaro manirṍ wedeya. 3 Too síropu̶re basocá ãñuré buerére booríadacua. Cṹ̶ãrẽ bueadarare ãmaããdacua. Cṹ̶ã booré dícu̶re tiidu̶gári, cṹ̶ãrẽ buerápe cṹ̶ã tu̶ou̶sénire dícu̶re wedeadacua. 4 Cṹ̶ã diamacṹ̶ maquẽrẽ tu̶oríadacua. Niipetire jĩĩãmajãrepere tu̶orá wáaadacua. 5 Mu̶u̶peja mu̶u̶ tiirére ãñurõ wãcũ, niijãña. Mu̶u̶rẽ ñañarõ tiirí, teeré nu̶cãñá. Ãñuré quetire wedeya. Mu̶u̶rẽ paderé cṹũriguere peotíjãña. 6 Yu̶u̶ catinemoritu niiga. “Yu̶u̶re sĩãã́daro péerogã du̶sacú”, jĩĩ tu̶gueñaã. 7 Cu̶tu̶rí basocu̶ cu̶tu̶jeágu̶du̶ tiiróbiro yu̶u̶re paderé cṹũriguere yaponógũ̶ tiia. Niituropu̶ cu̶tu̶jeágu̶ tiiróbiro yu̶u̶ paderére peotítoaa. Yu̶u̶ sicato padeoríguere padeoyapácu̶titoaa. 8 Mecũ̶tígãrẽ yu̶u̶ ãñurõ tiirígue wapa ticonoãdare ũ̶mu̶ã́sepu̶ niitoacu. Marĩ Õpũ̶ wapa tiigú̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶rã́ cũ̶ũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶recopu̶ yu̶u̶re tee ãñurére ticogu̶daqui. Yu̶u̶ dícu̶re ticoriqui; niipetira cũ̶ũ̶rẽ padeoráre cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatiadarere yuerácãrẽ ticogu̶daqui. 9 Máatasãñurõ yu̶u̶re ĩñagũ̶ atiya. 10 Demas atibú̶reco maquẽrẽ maĩnetṍnu̶cãqui. Teero tiigú̶, Tesalónicapu̶ yu̶u̶re cõãjõãwĩ. Crescente Galaciapu̶ wáawi. Tito Dalmaciapu̶ wáawi. 11 Lucas dícu̶ yu̶u̶mena niiĩ. Marcore ãmaãña; mu̶u̶mena atiaro. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re ãñurõ tiiápumasĩĩ. 12 Yu̶u̶ Tíquicore Éfesopu̶ ticocowu̶. 13 Mu̶u̶ atigu̶, yáaro sutiró asibusúro sotoá macãrõrẽ néeatiya. Too Troas macã Carpoya wiipu̶ cṹũwũ̶. Teero biiri yée paperatũnurĩrẽ néeatiya. Wáicu̶ra caserimena jóarigue, yée caserire bayiró boogá. 14 Alejandro cõmeména apeyenó tiigú̶ yu̶u̶re ñañarõ tiiwí. Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ cũ̶ũ̶ tiiríro jeatuaro cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ tiigú̶daqui. 15 Mu̶u̶peja cũ̶ũ̶rẽ cuiya, yu̶u̶re teero tiirí jĩĩgũ̶. Cũ̶ũ̶ marĩ buerére boorídojãwĩ. 16 Queti beserí basoca yu̶u̶re sãĩñánu̶cãri bu̶reco sĩcũ̶nopera yu̶u̶re tiiápura jeariwa. Niipetira yu̶u̶re cõãwarira niiwã. Cõãmacũ̶ cṹ̶ã teero tiiríguere acabóaro. 17 Cõãmacũ̶peja yu̶u̶re tiiápuwi; yu̶u̶re tutuare ticowi. Teero tiigú̶, Jesucristoye quetire wedepetijãwũ̶, niipetira judíoa niihẽrã tu̶oáro jĩĩgũ̶. Cõãmacũ̶ yu̶u̶re quioré watoapu̶ niigṹ̶rẽ netõnéwĩ. 18 Teero biiri marĩ Õpũ̶ niipetire yu̶u̶re ñañarõ wáaadarere netõrĩ́ tiigú̶daqui. Ũ̶mu̶ã́sepu̶ cũ̶ũ̶ Õpũ̶ niirṍpu̶ yu̶u̶re néewagu̶daqui. “Ãñunetõgũ̶ niiĩ”, jĩĩrucujããda cũ̶ũ̶rẽ. Teerora niiãrõ. 19 Prisca, Aquila ãñuãrõ. Teero biiri Onesíforoya wii macãrãcã ãñuãrõ. 20 Erasto Corintopu̶ pu̶tu̶ácũmuwĩ. Trófimo diarecu̶tigu̶re Miletopu̶ cṹũatiwu̶. 21 Mu̶u̶ máatasãñurõ púuriro su̶guero atiya. Eubulo, Pudente, Lino, Claudia, teero biiri niipetira Jesuré padeorá mu̶u̶rẽ ãñudutiya. 22 Marĩ Õpũ̶ mu̶u̶mena niiãrõ. Cõãmacũ̶ mú̶ã niipetirare ãñuré ticoaro. Nocõrõrã jóaa.

Tito 1

1 Yu̶u̶ Pablo Cõãmacũ̶rẽ padecotegu̶ Jesucristo cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserigu̶ niiã. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ beserira cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ padeorémena niirecu̶tiaro jĩĩgũ̶, yu̶u̶re wededutigu̶ cṹũwĩ. Diamacṹ̶ maquẽrẽ cṹ̶ã masĩãrõ jĩĩgũ̶, yu̶u̶re cṹũwĩ. Cṹ̶ã tee padeoré cu̶orá Cõãmacũ̶ boorére tiicúa. 2 Cṹ̶ã padeorémena “Cõãmacũ̶ marĩrẽ catiré petihére ticotoajĩyi” jĩĩ wãcũbayiadacua. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ atibú̶reco tiiádari su̶guero, “catiré petihére ticogu̶da” jĩĩtoarigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ jĩĩditoriqui. 3 Mecũ̶tígã cũ̶ũ̶ jĩĩrito jeari, cũ̶ũ̶ye queti masĩnorĩ tiii. Cõãmacũ̶ marĩrẽ netõnégũ̶ yu̶u̶re tee quetire wededutiwi. 4 Tito, yu̶u̶ mu̶u̶rẽ ãñudutia. Marĩ sĩcãrĩbíro Jesuré padeorá niiã. Teero tiigú̶, mu̶u̶ yu̶u̶ macũ̶ tiiróbiro niiã. Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶, teero biiri Jesucristo marĩrẽ netõnégũ̶ mu̶u̶rẽ ãñuré ticoaro; bóaneõ ĩñaãrõ; ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. 5 Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ Creta nu̶cũ̶rõpu̶ cṹũatiwu̶, marĩ tiiríguere peotíaro jĩĩgũ̶. Macãrĩcṍrõ bu̶toá dutiráre sõnecoya, Jesuré padeoráre su̶oníãrõ jĩĩgũ̶ yu̶u̶ mu̶u̶rẽ dutirirobirora. Biiro jĩĩwũ̶: 6 “Bu̶toá menamacũ̶ niigũ̶du̶ wapa cu̶ohégu̶ niiãrõ; sĩcõrã nu̶mocu̶tigu̶ niiãrõ; cũ̶ũ̶ põna Jesuré padeorá niiãrõ; ‘cũ̶ũ̶ põna duuró manirṍ ñañaré tiiíya’ jĩĩña manirã́ niiãrõ; ‘dutirére tu̶orídojãrã niiĩya’ jĩĩña manirã́ niiãrõ”, jĩĩwũ̶. 7 Sĩcũ̶ Jesuré padeoráre su̶onígũ̶ Cõãmacũ̶ye maquẽrẽ dutibosagu̶ niiĩ. Teero tiigú̶, “cũ̶ũ̶rã́ ñañagṹ̶ niiĩ” jĩĩña manigṹ̶ niiãrõ. Cũ̶ũ̶ booró dícu̶ tiidu̶gágu̶ niirijããrõ. Cúagu̶, cũmugṹ̶, cãmerĩ́quẽgũ̶, ñañaré tiirémena niyeru wapatágu̶ niirijããrõ. 8 Wáari basocá cũ̶ũ̶ya wiipu̶ jeari, boca, cãniré ticogú̶ niiãrõ. Ãñuré tiigú̶ niiãrõ. Ãñurõ wãcũ besemasĩgũ̶ niiãrõ. Ãpẽrã́ ĩñacoropu̶ diamacṹ̶ maquẽ tiigú̶ niiãrõ. Cõãmacũ̶ booró tiirucúgu̶ niiãrõ. Ñañaré tiidu̶gápacu̶, tiihégu̶ niiãrõ. 9 Cõãmacũ̶ye diamacṹ̶ maquẽ cũ̶ũ̶rẽ bueriguere tiidúrijãrõ booa. Teero tiigú̶, ãpẽrãrẽ́ Jesucristoye queti diamacṹ̶ buerémena wãcũtutuari tiimasĩ́qui. Tee buerére merẽã wedesecoterare diamacṹ̶ wãcũrĩ tiimasĩ́qui. 10 Pau̶ dutirére tu̶orídojãrã niiĩya. Cṹ̶ã noo booró wedesenetõrã, teero biiri jĩĩditoremena wederá niiĩya. Pau̶ teero tiirécu̶tira niicua “cõnerígu̶ yapa casero widetáya” jĩĩrí põna menamacãrã. 11 Cṹ̶ãrẽjã buerijãrõ booa. Cṹ̶ã buerémena pau̶ sĩcũ̶põna sicawií macãrãrẽ posari tiicúa. Niyeru wapatádu̶gara, bueya manirénorẽ bueãmajãcua. 12 Too su̶gueropu̶ tiinu̶cũ̶rõ Creta macũ̶ queti jóari basocu̶ tiidita macãrãrẽ jóarigu̶ niiwĩ: “Creta macãrã jĩĩditorepira niiĩya. Wáicu̶ra cúara tiiróbiro bóaneõ ĩñaré cu̶ohéra ãpẽrãrẽ́ ñañarõ tiiíya. Yaawãnirã, sũnarépira niiĩya”. 13 Cũ̶ũ̶ diamacṹ̶ jóagu̶ra tiiyí. Teero tiigú̶, too macãrã Jesuré padeoráre ãñurõ jĩĩmeniremena wedeya, cṹ̶ã diamacṹ̶ padeoáro jĩĩgũ̶. 14 Mu̶u̶ teero tiihéri, cṹ̶ã judíoa cṹ̶ã wedeãmare quetire tu̶onu̶nú̶sebocua; diamacṹ̶ maquẽrẽ boohéraye dutirére tiinu̶nú̶sebocua. 15 Basocá sĩquẽrã ãñuré wãcũ tu̶gueñarãrẽ niipetire ãñuré niicu. Ãpẽrã́ padeohéra, ñañarõ wãcũ tu̶gueñarãrẽ ãñuré manicú. Cṹ̶ã wãcũrépu̶ra ñañatoacu mée. Cṹ̶ã ñañarõ yeeripũnacu̶titoacua mée. 16 Cṹ̶ã “Cõãmacũ̶rẽ masĩã” jĩĩpacara, marĩ cṹ̶ã tiirére ĩñarĩpereja, Cõãmacũ̶rẽ masĩhẽrã tiiróbiro tiiíya. Cṹ̶ã ñañanetõjõãrã, Cõãmacũ̶ dutirére netõnu̶cã́rã, ãñurére tiimasĩ́hẽrã niiĩya.

Tito 2

1 Mu̶u̶ bueré doca, diamacṹ̶ bueré niiãrõ. 2 Bu̶toá dutirá biiro niirecu̶tiaro: Cṹ̶ã quionírã, padeonórã, ãñurére besemasĩrã niiãrõ; diamacṹ̶ padeoré cu̶oáro; cãmerĩ́ maĩrécu̶tiaro; ñañarõ netõpacára, wãcũtutuaaro. 3 Bu̶toá numiã teerora niirecu̶tiaro. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeorá numiã tiirécu̶tira tiiróbiro tiiáro; queti jĩĩãmahẽrã niiãrõ; cũmurã́ niirijããrõ; ãñurére tiiẽ́ñoãrõ. 4 Cṹ̶ã teeré tiirá, mamarã́ numiãrẽ buemasĩãdacua. Biiro buearo: Mú̶ã manu̶sũ̶mu̶ãrẽ, mú̶ã põnarẽ maĩñá; 5 ãñurõ wãcũ besemasĩ, niirecu̶tiya; ñañarére booríjãña; mú̶ãye wiseripu̶re ãñurõ pade niirecu̶tiya; ãñurõ niiña; mú̶ã manu̶sũ̶mu̶ã dutirére ãñurõ yu̶u̶ya. Ãpẽrã́ mú̶ã teero tiirí ĩñarã, “Cõãmacũ̶ye queti ñañaniã” jĩĩmasĩricua. 6 Mamarã́ ũ̶mu̶ã́cãrẽ teerora wãcũtutuare ticoya, cṹ̶ã ãñurõ wãcũ bese, niimu̶ãnu̶cããrõ jĩĩgũ̶. 7 Mu̶u̶ basirora niipetire ãñurõ tiisu̶guéya, cṹ̶ãrẽ ĩñacũãrõ jĩĩgũ̶. Cṹ̶ãrẽ buegu̶, niipetirere jĩĩditoro manirṍ, quioníremena bueya. 8 Diamacṹ̶ wedeseya, wedesãnorĩ jĩĩgũ̶. Mu̶u̶ teero tiirí, sĩcũ̶ merẽã jĩĩdu̶gapacu̶, bobogú̶daqui, “cṹ̶ã ñañaniya” jĩĩré maquẽrẽ bu̶ahégu̶. 9 Padecotera cṹ̶ã dutiráre yu̶u̶rucuaro. Cṹ̶ãrẽ u̶senirĩ tiiáro. Yúunerepira niirijããrõ. 10 Cṹ̶ã õpãrãyére péerogã yaaríjããrõ. Ãñurõ tiirémena cṹ̶ãrẽ padeorí tiiáro. Cṹ̶ã teeré tiirí, Cõãmacũ̶ marĩrẽ netõnégũ̶ye bueré ãñuré peti bauádacu. 11 Biiro biia: Cõãmacũ̶ marĩrẽ ãñurõ tiigú̶, niipetira atibú̶reco macãrã cṹ̶ã ñañaré tiirére netõnédu̶gagu̶, Jesucristore ticodiocorigu̶ niiwĩ. 12 Jesucristo marĩ Õpũ̶ tutuanetõgũ̶, marĩrẽ netõnégũ̶ niiĩ. Too síro cũ̶ũ̶ ãñurõ asibatéremena pu̶tu̶aatigu̶daqui. Atitó cũ̶ũ̶ atiadarere yuerítonorẽ Cõãmacũ̶ marĩrẽ ñañarére, ñañarõ u̶garipéarere duudutíi. Apeyenórẽ tiiádari su̶guero, besesu̶guedutii. Teero biiri diamacṹ̶ tiirécu̶ti, ãñurõ padeodutíi. 14 Jesús marĩrẽ diabosarigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ diarémena marĩrẽ niipetire marĩ ñañaré tiirére acabó, netõnérigu̶ niiwĩ; marĩ ñañarã́ niirirare cosepetíjãrigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ teero tiijĩ́yi, cũ̶ũ̶yara niiãrõ jĩĩgũ̶. Teero tiirá, ãñuré dícu̶re tiidu̶gára niiãda. 15 Mu̶u̶ dutiré cu̶orémena teeré wedeya; wãcũtutuare ticoya; cṹ̶ã ñañaré tiiáriguere cṹ̶ãrẽ tu̶omasĩ́rĩ tiiyá. Sĩcũ̶no mu̶u̶rẽ tee ĩñacõãrijããrõ.

Tito 3

1 Creta macãrãrẽ ateré wãcũrĩ tiiyá: Õpãrã́, dutirá tiidutírere tiiáro. Yu̶u̶nu̶nu̶sera niiãrõ. Ãñuré paderére “jáu̶” jĩĩrã́ dícu̶ niiãrõ. 2 Ãpẽrãrẽ́ ñañarõ wedeserijããrõ. Ãñurõ niirecu̶tirere booáro. Basocáre ãñurõ tiiáro. Niipetirare maĩrémena tiirucúaro. 3 Too su̶gueropu̶re marĩ niipetira biirora niirucumiwũ̶: Tu̶omasĩ́hẽrã, Cõãmacũ̶ dutirére netõnu̶cã́rã, diamacṹ̶ niihẽrepere tiinu̶nú̶sera, ñañarépere tiicotéra, u̶senirucuya manirépere tiicotéra niirucumiwũ̶. Bú̶recoricõrõ ñañarã́, ãpẽrãyére u̶gorepira niirucumiwũ̶. Cṹ̶ã doonórã, marĩ menamacãrãmena cãmerĩ́ ĩñatutirepira niirucumiwũ̶. 4 Marĩ teero tiipacári, Cõãmacũ̶ marĩrẽ ãñurére tiirígu̶ niiwĩ. Marĩrẽ maĩrígu̶ niiwĩ. 5 Teero tiigú̶, marĩrẽ netõnérigu̶ niiwĩ. Marĩ ãñurõ tiirére ĩñagũ̶ mee netõnérigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ bóaneõ ĩñaré cu̶ojĩ́gũ̶, marĩrẽ netõnérigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ coserémena wĩmarã sicato bauára tiiróbiro tiirígu̶ niiwĩ. Espíritu Santomena marĩ atibú̶recopu̶re “mama wãcũrére cu̶orá niiãdacu” jĩĩrigu̶ niiwĩ. 6 Jesucristo marĩrẽ netõnérigu̶mena Espíritu Santo tutuarere pairó marĩrẽ ticorigu̶ niiwĩ. 7 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ ãñurõ tiirémena marĩ wapa cu̶ohéra wáari tiirígu̶ niiwĩ. Teero tiirá, catiré petihéropu̶ cũ̶ũ̶ “ticogu̶da” jĩĩriropu̶ ĩñaãda jĩĩrã, yuea. 8 Tee maquẽ diamacṹ̶rã niiã. Mu̶u̶ tee maquẽrẽ cṹ̶ãrẽ jĩĩnemosãrĩ boogá, Cõãmacũ̶rẽ padeorá ãñuré dícu̶re tiirá niiãrõ jĩĩgũ̶. Tee maquẽ ãñuré, basocáre tiiápure niiã. 9 Basocá cṹ̶ã wedeseãmarere jĩĩapurijãña. Cṹ̶ãya wedera tíatopu̶ macãrã cṹ̶ã jĩĩmu̶ãatiriguere wedeseri, jĩĩapurijãña. Cṹ̶ã Moisére dutiré cṹũriguemena cãmerĩ́ cúasori, mu̶u̶ wãcũrére wederijãña. Teero jĩĩ, cṹ̶ã cúasore wapamaníã. Bú̶ri niiré niiã. 10 Jesuré padeorí põna macãrã niiãrirare batarí tiigú̶norẽ cũ̶ũ̶ tee ñañarõ tiirére cũ̶ũ̶rẽ wedeya. Mu̶u̶ sĩcãrĩ, pu̶arĩ́ wedemiãri siro, cũ̶ũ̶ mú̶ãmena niiãrigu̶ witijããrõ. 11 Cũ̶ũ̶ ãñuré tiimíãriguere cõãgṹ̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶rẽ wáaadarere cũ̶ũ̶ basiro masĩqui. 12 Yu̶u̶ Artemarẽ o Tíquicore mu̶u̶ pu̶to ticocori, mu̶u̶pe Nicópolispu̶ yu̶u̶re ĩñagũ̶ atiya. “Yu̶u̶ wáagu̶, sĩcãrĩbíribocu”, jĩĩ wãcũgũ̶ mee atiya. Púuriro niirĩ, too netõnégũ̶da. 13 Zenas basocá wedesãnoãrirare wedesebosagu̶re tiiápuya mu̶u̶ tiiápumasĩremena. Apolocãrẽ teerora tiiyá, cṹ̶ã día wáaropu̶re apeyenó du̶sarí jĩĩgũ̶. 14 Mu̶u̶ menamacãrã Jesuré padeorácã ãñuré tiirípora niiãrõ. Ãpẽrã́ tiiápure boorá niirĩ, tiiápuaro. Ate cṹ̶ã tiirécu̶tire bú̶ri peti niiré mee niiãdacu. 15 Niipetira yu̶u̶mena niirã́ mu̶u̶rẽ ãñudutiya. Marĩ menamacãrã Jesuré padeorá ãñuãrõ. Cõãmacũ̶ mú̶ã niipetirare ãñuré ticoaro. Nocõrõrã niiã.

Filemón 1

1 Yu̶u̶ Pablo Jesucristoyere wederé wapa peresuwiipu̶ niigṹ̶ mú̶ãrẽ ãñudutia. Timoteo marĩya wedegu̶biro biigú̶cã ãñudutii. Filemón, mu̶u̶ ũ̶sã menamacũ̶ Jesucristoyere wedeapugu̶re ãñudutia. 2 Apia ũ̶sãya wedego tiiróbiro biigócã ãñuãrõ. Teero biiri Arquipo ũ̶sã tiiróbiro Jesucristoyere wedegú̶ tutuaromena padegú̶ ãñuãrõ. Teero biiri mu̶u̶ya wiipu̶ neãrã́ Jesucristore padeorí põna macãrã ãñuãrõ. 3 Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶, Jesucristo marĩ Õpũ̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro; ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. 4 Yu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ sãĩrécõrõ mu̶u̶rẽ wãcũ, u̶senire ticoa. Mu̶u̶ye queti tu̶oa: Mu̶u̶ marĩ Õpũ̶ Jesuré maĩã́yiro; cũ̶ũ̶rẽ padeoáyiro. Teero biiri niipetira Jesuré padeorácãrẽ maĩã́yiro; cṹ̶ãrẽ padeoáyiro. 6 Mu̶u̶ padeorére ãpẽrãrẽ́ wedenetõnerĩ boogú̶, sãĩbosáa. Jesucristo marĩrẽ ãñurõ tiirére masĩpetiaro jĩĩgũ̶, sãĩã. 7 Yáa wedegu̶, mu̶u̶ Jesuré padeoráre wãcũpatire manirã́ pu̶tu̶ári tiiáyiro. Mu̶u̶ maĩrére tu̶ogú̶, yu̶u̶cã bayiró u̶seniã; yáa yeeripũnamena u̶seniapua. 8 Teero tiigú̶, yu̶u̶ Cristo dutirémena mu̶u̶ tiidu̶gárere tiidutímasĩpacu̶, mu̶u̶rẽ dutiria. 9 Yu̶u̶ mu̶u̶ cãmerĩ́ maĩrére masĩjĩgũ̶, mu̶u̶rẽ sãĩã. Yu̶u̶ Pablo bu̶cu̶ niigṹ̶, mecũ̶tígãrẽ Jesucristoyere wederé wapa peresuwiipu̶ niigṹ̶ mu̶u̶rẽ sãĩã. 10 Mu̶u̶ ãñurõ tiirí boogá Onésimorẽ. Yu̶u̶ ãno peresuwiipu̶ niirĩ, cũ̶ũ̶ Jesucristore padeorére bu̶awí. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ yu̶u̶ macũ̶ tiiróbiro biigú̶ niiĩ. 11 Too su̶gueropu̶re Onésimo ãñurõ mu̶u̶rẽ tiiápubosaribojĩyi. Mecũ̶tígãrẽ marĩ pu̶arã́rẽ tiiápugu̶ niiĩ. 12 Yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ wiyapu̶tu̶ócoa mu̶u̶rẽ. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶ bayiró maĩgṹ̶rẽ ãñurõ bocaya. 13 Ãñuãtã, ãnorã́ pu̶tu̶ácũmudutiboajĩyu. Yu̶u̶ Jesuyé quetire wederé wapa peresuwiipu̶ niiritabe, cũ̶ũ̶ mu̶u̶ padeboarere padebosai. 14 Mu̶u̶rẽ sãĩñásu̶gueripacu̶, “mu̶u̶ ãno pu̶tu̶áya” jĩĩmasĩriga. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶rẽ wiyapu̶tu̶ócoa, mu̶u̶ basiro ãñuré bese, tiiáro jĩĩgũ̶. 15 Apetó tiiró, biiro wáaro wáajĩyu: Onésimo péerogã mu̶u̶ pu̶tore manicu̶tíarigu̶ niiãwĩ. Mu̶u̶rẽ cũ̶ũ̶rẽ cu̶orucújããrõ jĩĩrõ, teero wáajĩyu. 16 Atitóre mu̶u̶rẽ dutiapenori basocu̶ dícu̶ niiriqui sáa. Nemorṍ ãñurõ tiiápugu̶ niigũ̶daqui. Marĩya wedegu̶biro biigú̶, marĩ bayiró maĩgṹ̶ niiĩ. Yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ bayiró maĩã. Mu̶u̶ doca nemorṍ maĩcú. Mecũ̶ãmena mu̶u̶rẽ dutiapenori basocu̶ dícu̶ niirii; cũ̶ũ̶ Jesuré padeogú̶ niijĩgũ̶, mu̶u̶ya wedegu̶ tiiróbiro niiĩ. 17 Marĩ pu̶arã́ Jesuré padeorá niiã. Teero tiigú̶, Onésimorẽ ãñurõ bocaya, yu̶u̶re bocagu̶ tiiróbirora. 18 Cũ̶ũ̶ apeyenó posari tiirí siro niirĩ, o mu̶u̶rẽ wapamórĩ, yu̶u̶re teeré wapaséwa. 19 Yu̶u̶ Pablo yáa wãmomena ateré jóaa: Wapatígu̶da. Ateré mu̶u̶rẽ wãcũrĩ tiidu̶gáripacu̶, wãcũrĩ tiigú̶dacu: Yu̶u̶ Jesucristoye quetire mu̶u̶rẽ padeorí tiiwú̶. Teero tiiré wapa mu̶u̶ yu̶u̶re wapamóã. 20 Yáa wedegu̶, mu̶u̶ Jesuré padeogú̶ niijĩgũ̶, Onésimorẽ ãñurõ bocari boogá. Cristo tiiápuremena yu̶u̶re ãñurõ yeeripũnacu̶tiri tiiyá. 21 Yu̶u̶ mu̶u̶mena ãñurõ pu̶tu̶áa, mu̶u̶ tiiádarere masĩjĩgũ̶. “Tiigú̶daqui” jĩĩ masĩtoaa. Teero tiigú̶, jóaa. Yu̶u̶ sãĩã́riro nemorṍ tiigú̶dacu. 22 Atecã́rẽ jĩĩsirotigu̶da: Yu̶u̶ cãniã́darore quẽnoyúeya. Cõãmacũ̶ mú̶ã sãĩrére tu̶orí, mú̶ã pu̶topu̶ wáagu̶dacu. 23 Epafras mu̶u̶rẽ ãñudutii. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶mena Jesucristoyere wederé wapa peresuwiipu̶ niiĩ. 24 Yu̶u̶re Jesucristoyere wederémena tiiápura Marcos, Aristarco, Demas, Lucas ãñudutiya. 25 Marĩ Õpũ̶ Jesucristo mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro. Nocõrõrã jóaa.

Hebreos 1

1 Too su̶gueropu̶ Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶yara profetamena marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ wedeyigu̶; sĩcãrĩ mee wedeyigu̶. Cũ̶ũ̶ wederécõrõ merẽã dícu̶ wederucuyigu̶. 2 Atitó niiture bu̶recorire cũ̶ũ̶ macũ̶mena marĩrẽ wederigu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ “niipetire mu̶u̶ye pu̶tu̶áadacu” jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶menarã atibú̶recore bauanéyigu̶. 3 Cũ̶ũ̶rã́ Cõãmacũ̶ asibatére ãñurére cu̶ogú̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶rã́ sũcã Cõãmacũ̶biro niirecu̶tiqui. Cũ̶ũ̶ wedesere tutuare cu̶orémena niipetire atibú̶reco niirére ĩñanu̶nu̶sequi. Marĩ ñañaré tiirére cosetóagu̶, Cõãmacũ̶ tutuanetõgũ̶ pu̶topu̶ diamacṹ̶pe jeanuãjeayigu̶. 4 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ Õpũ̶ niirére sõnecoyigu̶. Teero tiigú̶, ángelea nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶ pu̶tu̶áyigu̶. 5 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ biiro jĩĩyigu̶: Mu̶u̶ yu̶u̶ macũ̶ niiã. Mecũ̶ãmena yu̶u̶ mu̶u̶ pacu̶ niirére masĩãdacua. Sĩcũ̶ ángelere teero jĩĩriyigu̶. Teero biiri cũ̶ũ̶ macũ̶ye maquẽrẽ wedesegu̶, biiro jĩĩyigu̶: Yu̶u̶ cũ̶ũ̶ pacu̶ niigũ̶da. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶ macũ̶ niigũ̶daqui. Sĩcũ̶ ángelere teero jĩĩriyigu̶. 6 Basocá sõwũ̶ jĩĩgṹ̶rẽ atibú̶recopu̶ ticodioconemorĩ, cũ̶ũ̶ jĩĩãdarere biiro jóanoã: Niipetira ángelea cũ̶ũ̶rẽ jeacũmu, padeoáro, jĩĩ jóanoã. 7 Ángeleapere cũ̶ũ̶ jĩĩrére biirope jóanoã: Ángelea Cõãmacũ̶rẽ padecotera niicua; cũ̶ũ̶ dutirére tiirá, wĩno tiiróbiro wáacua. Cṹ̶ãrã sũcã pecame tiiróbiro niicua. 8 Cũ̶ũ̶ macũ̶péreja biirope jóanoã: Mu̶u̶ Cõãmacũ̶ niiã; mu̶u̶ Õpũ̶ niiré petirícu. Mu̶u̶ niipetirare diamacṹ̶rã dutigu̶dacu. 9 Mu̶u̶ diamacṹ̶ tiirére booa; netõnu̶cã́repere booría. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ mu̶u̶ Õpũ̶ niigṹ̶ mu̶u̶rẽ bese, õpũ̶ sõnecowi. Mu̶u̶ menamacãrã nemorṍ mu̶u̶rẽ u̶senire painemorõ ticowi, jĩĩ jóanoã. 10 Atecã́ cũ̶ũ̶ macũ̶péreja biiro jóanoã: Basocá Õpũ̶, sicatopu̶re mu̶u̶ basirora atibú̶recore bauanéwũ̶; ũ̶mu̶ã́se niirécãrẽ tiiwú̶. 11 Mu̶u̶ tiirígue petijṍããdacu; mu̶u̶peja niirucujãgũ̶dacu. Niipetire mu̶u̶ tiirígue suti tiiróbiro bóadiaadacu. 12 Mu̶u̶ teeré suti tiiróbiro tuupégu̶dacu. Niipetire wasonóãdacu. Mu̶u̶peja wasorícu. Mu̶u̶ catiré petirícu, jĩĩ jóanoã. 13 Cõãmacũ̶ atecã́rẽ cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ biiro jĩĩrigu̶ niiwĩ: Yáa wãmo diamacṹ̶niñape duiya, tée mu̶u̶rẽ ĩñatutirare mu̶u̶ dutiriguere yu̶u̶ ãñurõ yu̶u̶ri tiirípu̶. Sĩcũ̶ ángelere teero jĩĩriyigu̶. 14 Niipetira ángelea bauhéra niiĩya. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶ dutirére tiicotéra niiĩya. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶ netõnénorirare tiiápudutigu̶ ticodiocora niiĩya.

Hebreos 2

1 Teero tiirá, cũ̶ũ̶ macũ̶ye quetire marĩ tu̶oáriguere nemorṍ ãñurõ tu̶onu̶nú̶sero booa. Tu̶onu̶nú̶seco, padeodúrijããda jĩĩrã. 2 Too su̶gueropu̶re Cõãmacũ̶ ángeleamena cũ̶ũ̶ dutirére wedecoyigu̶. Cũ̶ũ̶ dutiré diamacṹ̶rã niirõ tiiríro niiwũ̶. Diamacṹ̶ maquẽ niipacari, basocápe netõnu̶cã́yira. Cṹ̶ã netõnu̶cã́recõrõ ñañarõ tiinóyira. 3 Teero tiirá, marĩrẽ netõnére quetire ãñunetõjõãrere teero ĩñajãrã, Cõãmacũ̶ ñañarõ tiiádarere netõrícu. Tee quetire marĩ Õpũ̶ wedesu̶guerigu̶ niiwĩ. Too síro cũ̶ũ̶ wederiguere tu̶oríra marĩrẽ wedenetõnecowa. “Netõnére quetire diamacṹ̶rã niiã”, jĩĩwã. 4 Cõãmacũ̶cã tee quetire “diamacṹ̶rã niiã” jĩĩgũ̶, cũ̶ũ̶ sĩcũ̶rã tiimasĩ́rere pee tiiẽ́ñorĩ tiirígu̶ niiwĩ. Teero biiri Espíritu Santomena marĩcõrõ tiimasĩ́rere ticorigu̶ niiwĩ. Pee merẽã tiimasĩ́rere ticoqui, cũ̶ũ̶ ticodu̶garobirora. 5 Cõãmacũ̶ atibú̶reco petiári siro, apebú̶reco jeari, ángeleare “mú̶ã niipetirare dutiadacu” jĩĩriyigu̶. 6 Biirope Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶re sĩcũ̶ tee maquẽrẽ jóarigu̶ niiwĩ: Cõãmacũ̶, ¿deero tiigú̶ mu̶u̶ nocõrõca basocáre wãcũjãĩ? ¿Deero tiigú̶ nocõrõca cṹ̶ãrẽ ãñurõ ĩñanu̶nu̶sejãĩ? 7 Mu̶u̶ basocáre ángelea doca niirã́ niirĩ tiirígu̶ niiwũ̶ ména. Péerogã siro basocáre pee dutirére ãñurõ asibatéremena ticorigu̶ niiwũ̶. 8 Niipetire mu̶u̶ bauanériguere basocá dutiaro jĩĩgũ̶, cṹũrigu̶ niiwũ̶, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ basocáre dutirére cṹũgũ̶, niipetirere dutiaro jĩĩgũ̶, cṹũrigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, cṹ̶ã “dutimasĩña maniã” jĩĩré maniã. Teero niipacari, marĩ atitóre basocá niipetirere dutiri ĩñaria ména. 9 Ángelea docagã niimirigu̶pereja masĩnoã. Cũ̶ũ̶rã́ Jesús niiĩ. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ basocáre ãñurõ tiirére ẽñogṹ̶, marĩrẽ diabosarigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ diagu̶, bayiró ñañarõ netõrígue wapa Cõãmacũ̶ ãñurõ asibatéremena cũ̶ũ̶rẽ marĩ Õpũ̶ sõnecorigu̶ niiwĩ. 10 Cõãmacũ̶ niipetirere, niipetirare bauanérigu̶ niiwĩ, niipetira cũ̶ũ̶rẽ “ãñugũ̶rã tiiyí” jĩĩãrõ jĩĩgũ̶. Cũ̶ũ̶rã́ pau̶re ũ̶mu̶ã́sepu̶ wáaadarimarẽ maa ẽñosu̶guégu̶du̶, cṹ̶ãrẽ netõnégũ̶du̶re biiro tiirígu̶ niiwĩ: Niipetirere ãñurõ tiiĩñápetijããrõ jĩĩgũ̶, ñañarõ netõrĩ́ tiirígu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ teero tiigú̶, diamacṹ̶ tiirígu̶ niiwĩ. 11 Marĩrẽ marĩ ñañaré tiirére acabórigu̶, teero biiri marĩ cũ̶ũ̶ acabónorira sĩcũ̶põna tiiróbiro niirã tiia sáa. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ marĩrẽ “yáa wedera niiĩya” jĩĩgũ̶, bobosã́riqui. 12 Teero tiiró, cũ̶ũ̶ Pacu̶re wedeserere biiro jóanoã: Mu̶u̶ye maquẽrẽ yáa wederare wedegu̶da. Basocá neãrucuropu̶ “Cõãmacũ̶ ãñunetõjõãĩ” jĩĩ basapeogu̶da mu̶u̶rẽ, jĩĩ jóanoã. 13 Atecã́ jóanoã: Yu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ padeorucúa, jĩĩ jóanoã. Atecã́ jóanemonoã: Cõãmacũ̶ põna cũ̶ũ̶ yu̶u̶re ticoriramena ãno niiã, jĩĩ jóanoã. 14 Marĩ diaadari õpũ̶ũ̶rĩrẽ cu̶oa. Teerora Jesucã́ marĩbirora õpũ̶ũ̶cu̶tirigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ marĩ tiiróbirora õpũ̶ũ̶cu̶tirigu̶ diajõãyigu̶. Teeména Satanás dia ditijõããdarare dutigú̶re docacũmurĩ tiirígu̶ niiwĩ. 15 Teeménarã diaré cuimirirare netõnérigu̶ niiwĩ sáa. Teeré cuira, bú̶recoricõrõ ñañarõ yeeripũnacu̶timiyira. 16 Teero tiirá, ateré masĩnoã: Cũ̶ũ̶ ángeleapere tiiápugu̶ mee atirigu̶ niiwĩ; Abraham pãrãmerã niinu̶nu̶serapere tiiápugu̶ atirigu̶ niiwĩ. 17 Marĩ cũ̶ũ̶ya wederare tiiápugu̶, marĩbirora baurígu̶ niiwĩ. Marĩbiro niihẽgũ̶jã, marĩrẽ tiiápuribojĩyi. Marĩbirora niijĩgũ̶, paiaré dutigú̶ sããrigu̶ niiwĩ. Paiaré dutigú̶ sããrigu̶ Cõãmacũ̶ boorére tiigú̶ niiĩ; marĩrẽ bóaneõ ĩñaqui. Marĩrẽ diabosarigu̶ niijĩgũ̶, paiaré dutigú̶ niijĩgũ̶, marĩ ñañaré tiirére Cõãmacũ̶rẽ acabóre sãĩbosáqui. 18 Satanás cũ̶ũ̶rẽ ñañaré tiidutíri, bayiró ñañarõ netõpacú̶, ñañaré tiiríyigu̶. Cũ̶ũ̶rẽ teero wáari, wãcũtutuayigu̶. Teero tiigú̶, marĩrẽ ñañarõ wáari, tiiápuqui.

Hebreos 3

1 Teero tiirá, yáa wedera, ñañaré tiirére acabónorira, ũ̶mu̶ã́sepu̶ wáaadara, Jesús marĩ padeogú̶re wãcũnu̶nu̶seya. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ beserigu̶, cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ ticoconorigu̶ niiĩ. Teero biiri paiaré dutigú̶, Cõãmacũ̶rẽ marĩye niiãdarere sãĩboságu̶ niiĩ. 2 Jesús Moisés tiiróbiro Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ cṹũriguere diamacṹ̶ tiigú̶ niirigu̶ niiwĩ. Moisés Cõãmacũ̶rẽ padeoráre su̶onígũ̶ niirigu̶ niiwĩ. 3 Jesuré Moisés nemorṍ ãñurõ wãcũnetõnu̶cãrõ booa. Queorémena wedegu̶da. Sĩcũ̶ wii tiiquí. Tiiwií tiirígu̶pe tiiwií nemorṍ ãñurõ wedesenoqui. Jesurá wii tiirígu̶ tiiróbiro niiĩ. 4 Wiiré ĩña, ateré jĩĩmasĩã: “Sĩcũ̶ tiiwiiré tiirígu̶ niiwĩ”. Cõãmacũ̶peja niipetirepu̶rena tiisu̶guérigu̶ niiwĩ. 5 Moisépe Cõãmacũ̶rẽ padecotegu̶ niijĩgũ̶, Cõãmacũ̶rẽ padeoráre ãñurõ coterigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ too síro wedeadare maquẽcãrẽ wederigu̶ niiwĩ. 6 Cristope tiiwií õpũ̶ macũ̶ niijĩgũ̶, tiiwií macãrãrẽ ãñurõ cotequi. Marĩ Cõãmacũ̶rẽ padeorá tiiwií macãrã niirã tiia. Marĩ Cõãmacũ̶rẽ padeorucúra, tiiwiipú̶ra niijãrã tiia. Teero biiri “too síropu̶ cũ̶ũ̶ ticoadarere marĩrẽ ticogu̶daqui” jĩĩ padeorucúra, teerora niirucujããdacu. 7 Teero tiirá, Espíritu Santo jĩĩriguere wãcũnu̶nu̶seya. Cũ̶ũ̶ jĩĩrigue Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jĩĩ jóanoã: Mecũ̶ã mú̶ã Cõãmacũ̶ wedeserere tu̶orá, 8 yu̶u̶rijã tiiríjãña. Too su̶guero macãrãpu̶ cũ̶ũ̶rẽ netõnu̶cã́rira tiiróbiro niirijãña. Cṹ̶ã yucu̶ manirṍ, basocá manirṍpu̶ niiritore, Cõãmacũ̶ wederi tu̶orírucuyira. “¿Niirṍrã marĩrẽ ñañarõ tiigú̶dari cũ̶ũ̶? Tiiríqui”, jĩĩyira. 9 Cõãmacũ̶ jĩĩyigu̶: “Cṹ̶ã cuarenta cũ̶marĩ yu̶u̶ ãñurõ tiirére ĩñarucumiwã. Teeré ĩñapacara, ‘¿niirṍrã marĩrẽ ñañarõ tiigú̶dari cũ̶ũ̶? Tiiríqui’, jĩĩ wãcũwã. 10 Teero tiigú̶, yu̶u̶ cṹ̶ãmena cúatu̶. Cṹ̶ãrẽ biiro jĩĩwũ̶: ‘Mú̶ã diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩpacara, noo booró tiijã́ã; yu̶u̶ dutirére booría’, jĩĩwũ̶. 11 Teero tiigú̶, cṹ̶ãmena cúagu̶, jĩĩwũ̶: ‘Diamacṹ̶rã biiro tiigú̶da: Yu̶u̶ mú̶ãrẽ ticoadari ditare jearicu; yu̶u̶mena yeerisãricu’, jĩĩwũ̶”, jĩĩyigu̶ Cõãmacũ̶, jĩĩ jóanoã. 12 Yáa wedera, cãmerĩ́ coteya. Sĩcũ̶ ñañarõ wãcũ, padeohégu̶ niirijããrõ. Ñañarõ wãcũrã, padeodúra, too síro mú̶ã Cõãmacũ̶ catirucugu̶re cõãrã tiibócu. 13 Biirope tiiyá: Bú̶recoricõrõ Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ “Mecũ̶ã” jĩĩrí bu̶reco niirĩ, cãmerĩ́ wãcũtutuari tiiyá. Teero tiihéra, mú̶ã sĩquẽrã jĩĩditorere tu̶orá, ñañarére tiiádacu. Cõãmacũ̶rẽ yu̶u̶hera pu̶tu̶áadacu. 14 Marĩ sicato padeoríguere padeorucújãrã, Cristore bapacu̶tira niiãdacu. 15 Yu̶u̶ jĩĩãrirobirora jĩĩ jóanoã: Mecũ̶ã mú̶ã Cõãmacũ̶ wedeserere tu̶orá, yu̶u̶rijã tiiríjãña. Too su̶guero macãrãpu̶ Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́rira tiiróbiro niirijãña, jĩĩ jóanoã. 16 Too su̶guero macãrãpu̶ Cõãmacũ̶ wedeserere tu̶opacára, cũ̶ũ̶rẽ netõnu̶cã́yira. Cṹ̶ã niipetira Egiptopu̶ niimirira Moisés néewitiwarira niiyira. 17 Cuarenta cũ̶marĩ Cõãmacũ̶ cṹ̶ã ñañaré tiirí ĩñagũ̶, cṹ̶ãmena cúayigu̶. Teero tiirá, cṹ̶ã yucu̶ manirṍ, basocá manirṍpu̶ diayira. 18 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ netõnu̶cã́rirare biiro jĩĩyigu̶: “Diamacṹ̶rã biiro tiigú̶da: Yu̶u̶ mú̶ãrẽ ticoadari ditare jearicu; yu̶u̶mena yeerisãricu”, jĩĩyigu̶. 19 Teero tiirá, marĩ masĩtoaa: Cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeoríjĩrã, cũ̶ũ̶ ticoadari ditare jeamasĩriyira. Cũ̶ũ̶mena yeerisãre bu̶aríyira.

Hebreos 4

1 Cõãmacũ̶ too su̶guero macãrãpu̶re “yu̶u̶mena yeerisãrã atiya” jĩĩrirobirora marĩcãrẽ jĩĩgũ̶ tiiquí. Teero tiirá, ãñurõ wãcũãda. Apetó tiirá, mú̶ã sĩquẽrã tee yeerisãre bu̶aríbocu. 2 Marĩcã too su̶guero macãrãpu̶ tiiróbirora Cõãmacũ̶ye queti ãñuré quetire wedenorira niiã. Cṹ̶ãpe bú̶ri peti tee quetire tu̶oyíra. Padeoríyira. Teero tiirá, ãñurére bu̶aríyira. 3 Marĩpe tee quetire padeorápeja Cõãmacũ̶mena yeerisãre bu̶atóaa. Tee maquẽrẽ Cõãmacũ̶ wedesegu̶, biiro jĩĩyigu̶: “Teero tiigú̶, cṹ̶ãmena cúagu̶, ateré jĩĩwũ̶: ‘Diamacṹ̶rã biiro tiigú̶da: Yu̶u̶ mú̶ãrẽ ticoadari ditare jearicu; yu̶u̶mena yeerisãricu’, jĩĩwũ̶”, jĩĩyigu̶ Cõãmacũ̶, jĩĩ jóanoã. Cõãmacũ̶ atibú̶reco yaponóãri siro, yeerisãyigu̶. 4 Atecã́ Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ cũ̶ũ̶ atibú̶recore yaponóãri bu̶reco síro macã bu̶recore biiro jóanoã: Seis bu̶recori siro apebú̶reco jeari, Cõãmacũ̶ niipetirere tiiári siro, yeerisãyigu̶, jĩĩ jóanoã. 5 Ateré jóanemonoã: Yu̶u̶ mú̶ãrẽ ticoadari ditare jearicu; yu̶u̶mena yeerisãricu, jĩĩ jóanoã. 6 Too su̶guero macãrãpu̶ ãñuré quetire tu̶osu̶guérira niipacara, Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́yira. Cṹ̶ã netõnu̶cã́rigue wapa cũ̶ũ̶mena yeerisãre bu̶aríyira. Basocá cũ̶ũ̶mena yeerisãre bu̶aádaro du̶saa ména. 7 Teero tiirá, Cõãmacũ̶ apebú̶reco beseyigu̶ sũcã. Cũ̶ũ̶ beserí bu̶reco “Mecũ̶ã” jĩĩnoyiro. Marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã netõnu̶cã́ri siro, peecũ̶marĩ siro, Cõãmacũ̶ David jóariguemena teeré wedeyigu̶. Cũ̶ũ̶ wederiguere yu̶u̶ mú̶ãrẽ biiro jóatoaawũ̶: Mecũ̶ã mú̶ã Cõãmacũ̶ wedeserere tu̶orá, yu̶u̶rijã tiiríjãña, jĩĩ jóanoã. 8 Josué Israelya põna macãrãrẽ yeerisãrere ticoatã, Cõãmacũ̶ too síropu̶ “Mecũ̶ã yu̶u̶re yu̶u̶rá yeerisãre bu̶aádacua” jĩĩré maquẽrẽ wedenemoribojĩyi. 9 Teero tiirá, Cõãmacũ̶ yeerisãrirobirora marĩ Cõãmacũ̶rẽ padeorácã yeerisãmasĩcu. 10 Cõãmacũ̶ niipetirere tiiári siro, yeerisãyigu̶. Teero tiiróbiro Cõãmacũ̶rẽ padeorácã paderé yaponóãrirabiro yeerisãcua. 11 Teero tiirá, marĩcã wãcũtutuaro booa, Cõãmacũ̶mena yeerisããda jĩĩrã. Too su̶guero macãrãpu̶ Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́riro tiiróbiro tiinu̶nú̶serijãrõ booa. 12 Cõãmacũ̶ wedesere catirébiro niirucujãã; tutuanetõjõãã. Saderípĩ pu̶aníña asoyóaripĩbiro niiã. Tiipĩ nemorṍ Cõãmacũ̶ wedeserepeja marĩ popeapu̶, marĩ yeeripũnapu̶, marĩ wãcũrépu̶, niipetiropu̶ sã́ãwacu. Cõãmacũ̶ wedesere tu̶orá, marĩ tu̶gueñare, teero biiri marĩ “biiro tiiáda” jĩĩ wãcũré “ãñuniã” o “ñañaniã” jĩĩ besemasĩã. 13 Marĩ Cõãmacũ̶ tiiríra niijĩrã, cũ̶ũ̶rẽ yayiómasĩria. Cũ̶ũ̶ niipetire marĩ wãcũrére ĩñamasĩĩ. Cũ̶ũ̶ marĩrẽ “¿deero tiirá teero tiirí?” jĩĩ sãĩñárĩ, wedenetõnoãdacu. 14 Jesús Cõãmacũ̶ macũ̶, Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ jearigu̶, paiaré dutigú̶ niiĩ. Teero tiirá, “Jesuré padeóa” jĩĩrére padeorucújãrõ booa. 15 Jesurá paiaré dutigú̶ marĩ wãcũbayiheri ĩñagũ̶, marĩrẽ bóaneõ ĩñamasĩqui. Cũ̶ũ̶cã niipetira basocá tiiróbirora niipetire jĩĩcõãsãnomiyigu̶. Jĩĩcõãsãpacari, sĩcãrĩ ñañaré tiiríyigu̶. 16 Teero tiirá, cuiro manirṍ Cõãmacũ̶ marĩrẽ maĩgṹ̶rẽ sãĩã́da. Marĩ sãĩrécõrõ marĩrẽ bóaneõ ĩñagũ̶daqui; marĩrẽ ãñuré ticodu̶garigu̶ niijĩgũ̶, tiiápugu̶daqui.

Hebreos 5

1 Paiá cṹ̶ãrẽ dutigu̶du̶re besera, cṹ̶ã watoa niigṹ̶rẽ beseeya. Cũ̶ũ̶ basocáye maquẽrẽ Cõãmacũ̶rẽ sãĩboságu̶du̶re sõneconoĩ. Cũ̶ũ̶rã́ basocá Cõãmacũ̶rẽ ticodu̶garere ticobosai. Cṹ̶ã ñañaré tiiríguere acabóre sãĩboságu̶, wáicu̶rare sĩã sóemonecobosai. 2 Cũ̶ũ̶ basocú̶ niijĩgũ̶, wãcũbayihegu̶ niiĩ. Teero tiigú̶, tu̶omasĩ́hẽrãrẽ, noo booró tiiráre bóaneõ ĩñaqui. 3 Tutuhegu̶ niijĩgũ̶, cũ̶ũ̶ basirocã ñañaré tiirígue wapa ãpẽrãrẽ́ tiibosárobirora wáicu̶rare sĩã sóemonecomasĩĩ. 4 Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ basiro “yu̶u̶ paiaré dutigú̶ niigũ̶da” jĩĩ sããmasĩriqui. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ bese sõnecoqui, cũ̶ũ̶ Aarónrẽ bese sõnecorirobirora. 5 Teerora wáayiro Cristore. Cũ̶ũ̶ basiro paiaré dutigú̶ sããgũ̶, cũ̶ũ̶ basiro beseriyigu̶. Cõãmacũ̶pe cũ̶ũ̶rẽ bese sõnecoyigu̶. Cõãmacũ̶rã cũ̶ũ̶rẽ jĩĩrigu̶ niiwĩ: “Mu̶u̶ yu̶u̶ macũ̶ niiã. Mecũ̶ãmena yu̶u̶ mu̶u̶ pacu̶ niirére masĩãdacua”, jĩĩrigu̶ niiwĩ, jĩĩ jóanoã. 6 Atecã́rẽ Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jĩĩrigu̶ niiwĩ: “Mu̶u̶ pai niirucujãgũ̶dacu. Melquisedec niirirobirora niigũ̶dacu”, jĩĩrigu̶ niiwĩ, jĩĩ jóanoã. 7 Jesús atiditapú̶ niigũ̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ diaadarere netõnémasĩgũ̶mena wedeseyigu̶. Bayiró bu̶su̶rómena, utirémena cũ̶ũ̶rẽ sãĩmíyigu̶. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ quioníremena padeorí ĩñagũ̶, cũ̶ũ̶ sãĩrére tu̶oyígu̶. 8 Cõãmacũ̶ macũ̶ niipacu̶, ñañarõ netõyígu̶. Teero netõpacú̶, Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ yu̶u̶gú̶ wáayigu̶. 9 Ñañarõ netõríguemena tiiĩñápetijãyigu̶. Teero tiigú̶, niipetira cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶ráre netõnégũ̶, catiré petihére ticogú̶ wáayigu̶. 10 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ paiaré dutigú̶re sõnecorigu̶ niiwĩ Melquisedec niirirobirora. 11 Melquisedeye maquẽrẽ mú̶ãrẽ pee wededu̶gamiã. Mú̶ãrẽ ũ̶sã wederé wisió niicu. Mú̶ã peanetṍjõãã masĩdu̶gara. 12 Mú̶ã yoari Jesuré padeóa. Mecũ̶tígãrẽ ãpẽrãrẽ́ buerápu̶ niitoabocu. Teero tiiróno tiirá, Cõãmacũ̶yere buesu̶guerere wedequẽnorĩ booa sũcã. Yaarére yaaróno tiirá, mecũ̶tígãrẽ õpẽcó ũpũrã́ tiiróbiro niiã ména. 13 Õpẽcó dícu̶re ũpũgṹ̶no wĩmagũ̶ peti niiĩ. Teero tiigú̶, ãñurõ tiirére, ñañarõ tiirére besemasĩriqui ména. 14 Yaaré bayirépe bu̶toá yaaré niiã. Cṹ̶ã ãñurõ buenorira tu̶omasĩ́, ãñurére, ñañarére ĩñamasĩ, beserápu̶ niicua.

Hebreos 6

1 Teero tiirá, tutuanemorepere buenemoãda, Cristoyere ãñurõ tu̶omasĩ́nemoãda jĩĩrã. Marĩ buesu̶gueriguere buerijããda ména. Marĩ Cristoye buesu̶guerigue ate niiwũ̶: “Mú̶ã ñañaré tiiré wapa pecamepu̶ wáaadacu; teero tiirá, wãcũpati, wasoyá” jĩĩrére buenowũ̶. “Cõãmacũ̶rẽ padeoró booa” jĩĩrére buenowũ̶. 2 Teero biiri wãmeõtirere, ñaapeórere buenowũ̶. Teero biiri sũcã “diarira masããdacua; ñañaré tiiríra pecamepu̶ ñañarõ tiinóãdacua” jĩĩrére buenowũ̶. 3 Mecũ̶tígã Cõãmacũ̶ boorí, Cristoye maquẽrẽ ãñurõ tu̶omasĩ́nemoãdacu. 4 Ãpẽrã́ Jesús basocáre netõnére quetire ãñurõ tu̶omasĩ́miyira. Cũ̶ũ̶rẽ ãñurõpu̶ra masĩmiyira. Espíritu Santore cu̶omíyira. 5 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ padeoráre “ãñurére tiigú̶da” jĩĩ jóarigue cṹ̶ãrẽ padeoré jeamiyiro. Teero biiri atitóre Cõãmacũ̶ tutuaremena tiiẽ́ñorĩ ĩñarã, “marĩ diari siropu̶re, nemorṍ ãñuré tiigú̶daqui” jĩĩmiyira. 6 Teero jĩĩrira niipacara, padeodúyira. Cṹ̶ã padeodújĩrã sáa, “wãcũpati, wasoyá” jĩĩrére tu̶onemórã, wasomasĩ́ricua. Cṹ̶ãrã Cõãmacũ̶ macũ̶rẽ curusapu̶ páabiaturabiro tiicúa. Teeména ãpẽrã́ cũ̶ũ̶rẽ buijã́rĩ tiicúa. 7 Ate queorémena padeodúraye maquẽrẽ wedegu̶da: Naĩrõ oco peacu sicaditapu̶re. Tiidita oco ãñurõ sĩnicú. Teero tiiró, du̶cacu̶ticu. Tiidita õpũ̶ cũ̶ũ̶ya wii macãrãmena teedu̶care yaacua. Cõãmacũ̶ tiiditare ãñurõ tiiquí; nemorṍ du̶cacu̶tiri tiiquí. 8 Tiiditapu̶ra pota, ñañaré dícu̶ wiirí, wapamaníri dita niicu. Cõãmacũ̶ tiiditare ñañarõ tiiquí; sóecõãqui, du̶camanijããrõ jĩĩgũ̶. 9 Yu̶u̶ maĩrã́, padeodúraye maquẽrẽ wedepacu̶, “mú̶ã padeodúayiro” jĩĩgũ̶ mee tiia. Mú̶ã ãñurére, netõnére maquẽrẽ bu̶atóayiro. 10 Mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ maĩrére ẽñorã́, ãpẽrã́ Jesuré padeoráre tiiápuyiro. Teero tiiápurucujããyiro ména. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ diamacṹ̶ tiigú̶ niijĩgũ̶, teeré mú̶ã tiirére acabóriqui. 11 Mú̶ã ateré bayiró tiirí booa: Ãpẽrãrẽ́ tiiápura, mú̶ã niipetira u̶seniremena ãñurõ tiidu̶gárere teerora tiiyapácu̶tijãña. Teero mú̶ã tiirí, Cõãmacũ̶ “ticogu̶da” jĩĩrigue queoró mú̶ã wãcũrõbirora wáaadacu. 12 Teero tiirá, daderá niirijãña. Teero daderóno tiirá, ãpẽrã́ Jesuré ãñurõ padeoráre ĩñacũña. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeocúa; cũ̶ũ̶ “ticogu̶da” jĩĩriguere potocṍrõ manirṍ yuecua. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ cũ̶ũ̶ “ticogu̶da” jĩĩriguere ticogu̶ tiiquí. Mú̶ãcã cṹ̶ãrẽ ĩñacũ, tiinu̶nú̶seya. 13 Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ “mu̶u̶rẽ ãñurõ tiigú̶da” jĩĩgũ̶, ãpĩ wãmemena wãmepeoriyigu̶; ãpĩ cũ̶ũ̶ nemorṍ niigṹ̶ maniquí. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ basiro wãmepeoyigu̶. 14 Abrahamrẽ biiro jĩĩyigu̶: “Diamacṹ̶rã jĩĩã: Mu̶u̶rẽ ãñurõ tiigú̶da; mu̶u̶ pã́rãmerã pau̶ basocáputiadacua”, jĩĩyigu̶. 15 Abraham potocṍrõ manirṍ yuejĩgũ̶, cũ̶ũ̶rẽ “ãñurõ tiigú̶da” jĩĩriguere bu̶ayígu̶. 16 Mú̶ã masĩã: Sĩcũ̶ “yu̶u̶ diamacṹ̶rã jĩĩã” jĩĩdu̶gagu̶, Cõãmacũ̶ wãmemena wãmepeoqui. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩ wãmepeori tu̶orá, “diamacṹ̶rã jĩĩgũ̶ tiiquí” jĩĩrã, cãmerĩ́ jĩĩnemoricua. 17 Teerora Cõãmacũ̶ tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶ “ticogu̶da” jĩĩriguere “diamacṹ̶rã wáaadacu” jĩĩgũ̶, cũ̶ũ̶ basiro wãmepeoyigu̶. Teeména marĩ cũ̶ũ̶ ãñurõ ticoadarere yuerá ateré jĩĩmasĩã: “Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ ‘ãñurõ tiigú̶da’ jĩĩriguere wasoríqui”, jĩĩmasĩã. 18 Teero tiiró, pu̶aró niiã wasomasĩ́ña maniré: Cõãmacũ̶ jĩĩditore manigṹ̶ niijĩgũ̶, cũ̶ũ̶ wãmepeoriguere, teero biiri cũ̶ũ̶ jĩĩriguere wasomasĩ́riqui. Cũ̶ũ̶ diamacṹ̶ wedeseremena marĩrẽ cũ̶ũ̶ netõnérirare wãcũtutuari tiii. “Cũ̶ũ̶ marĩrẽ ‘ãñurõ tiigú̶da’ jĩĩrirobirora tiigú̶daqui”, jĩĩnoã. 19 “Cũ̶ũ̶ ‘ãñurõ tiigú̶da’ jĩĩriguere tiigú̶daqui”, jĩĩ wãcũbayijĩrã, yuea. Tee wãcũbayire yucusóro siatúpasori tutu bayirí tutubiro niicu. Peecũmúrõ manirṍ niirucujããdacu. Marĩ yucusóro ãñurõ siatúpasonoriwu̶biro niicu. Tiiwu̶ré siatúpasori tutu Cõãmacũ̶ niirṍpu̶ nucũrí tutubiro niicu. 20 Toopú̶ Jesús marĩ su̶guero jeasu̶gueyigu̶. Toopú̶ paiaré dutigú̶ niijĩgũ̶, marĩrẽ sãĩbosáqui. Cũ̶ũ̶ pai Melquisedec niirirobirora niirucujãgũ̶daqui.

Hebreos 7

1 Melquisedec wãmecu̶tigu̶ Salem macãrã õpũ̶ niiyigu̶. Teero biiri pai niiyigu̶; Cõãmacũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ cũ̶ũ̶rẽ pai sõnecoyigu̶. Cũ̶ũ̶rã́ Abrahamrẽ bocagu̶ jeayigu̶. Abrahamcã õpãrãména cãmerĩ́sĩãpetitoa, coepu̶tú̶aatiri, Melquisedec cṹ̶ãrẽ bocagu̶, cũ̶ũ̶rẽ jĩĩyigu̶: “Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ ãñurõ tiiáro”, jĩĩyigu̶. 2 Abraham cṹ̶ã cãmerĩ́sĩãrã wapatáariguere pu̶amóquẽñeburi batocũyigu̶. Sicabú maquẽrẽ Melquisedere ticoyigu̶. Melquisedec jĩĩrõ “Õpũ̶ diamacṹ̶ maquẽ tiigú̶” jĩĩdu̶garo tiia. Cũ̶ũ̶ Salem macãrã õpũ̶ niiyigu̶. Salem “Ãñurõ niirecu̶tire” jĩĩdu̶garo tiia. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ “Õpũ̶ ãñurõ niirecu̶tire ticogú̶” niiyigu̶. 3 Melquisedec pacu̶sũ̶mu̶ãrẽ, cũ̶ũ̶ ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ masĩña maniã. Cũ̶ũ̶ bauáriguere, cũ̶ũ̶ diariguecãrẽ masĩña maniã. Teero tiigú̶, Melquisedec Cõãmacũ̶ macũ̶ tiiróbiro pai niirucuqui. 4 Mú̶ã Melquisedec u̶pu̶tí macũ̶ niirére wãcũña: Marĩ ñecũ̶ peti Abraham cṹ̶ã sĩãtáriguere pu̶amóquẽñeburi cṹ̶ã seenéõcũriguere cũ̶ũ̶rẽ sicabú maquẽrẽ ticoyigu̶. 5 Niipetira judíoa cṹ̶ã oterére pu̶amóquẽñeburi seenéõcũrere sicabú maquẽrẽ Leví pãrãmerã niinu̶nu̶sera paiá niirã́rẽ ticooya Moisére dutiré cṹũrigue jĩĩrõbirora. Cṹ̶ãrẽ ticorá Abraham pãrãmerã niiĩya. Cṹ̶ãya wedera niipacari, wapaséya. 6 Melquisedepeja Leví pãrãmi niinu̶nu̶segu̶ niiripacu̶, Abraham sicabú maquẽrẽ ticori, ñeeyigu̶. Teero biiri Abrahamrẽ Cõãmacũ̶ “ãñurõ tiigú̶da” jĩĩnorigu̶re “Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ ãñurõ tiiáro” jĩĩyigu̶. 7 Mú̶ã masĩã: “Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñurõ tiiáro” jĩĩgṹ̶no cṹ̶ã nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶ niigṹ̶ niiqui. 8 Paiá marĩ watoa niirã́ ãpẽrã́ ticorére ñeerã́ marĩ tiiróbiro diaadara niiĩya. Abraham ticoriguere ñeerigu̶pereja Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ “diayigu̶” jĩĩ jóanoña maniã. Catirucugu̶ tiiróbiro niigṹ̶rẽ jóanoã. 9 Ateré wãcũña: Leví teero biiri cũ̶ũ̶ pãrãmérã niinu̶nu̶sera cṹ̶ã basocá ticoriguere ñeepacara, Melquisedere ticoyira. Abraham ticoriguemenarã cṹ̶ãcã ticorira tiiróbiro niiyira. 10 Melquisedec Abrahamrẽ bocagu̶ jeari, cṹ̶ã Abrahammena bauáadara niijĩrã, cũ̶ũ̶mena niirã́ tiiróbiro niitoayira. 11 Paiá Leviyá põna macãrã cṹ̶ã paiá dutirére cu̶ocúa Moisére dutiré cṹũriguepu̶re. Cṹ̶ã tee dutirére tiirá, basocáre ãñurã́ quẽnojeári tiimasĩ́ricua. Cṹ̶ã quẽnojeári tiirí siro niiãtã, Cõãmacũ̶ ãpĩ pai sõnecoribojĩyi. Ãpĩrẽ́ sõnecogu̶, Aarón pãrãmi niinu̶nu̶segu̶re sõnecoriyigu̶. Melquisedec tiiróbiro niigṹ̶pere sõnecoyigu̶. 12 Ãpĩ pai sããrĩ, dutirécãrẽ wasopetíjãrõ booa sáa. 13 Melquisedec tiiróbiro niigṹ̶ maquẽrẽ jóanoã Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶re. Cũ̶ũ̶jã Leviyá põna macũ̶ mee niiyigu̶. Marĩ masĩã: Marĩ Õpũ̶ Judayá põna macũ̶pe niiyigu̶. Tii põna macũ̶ sĩcũ̶ pai sããriyigu̶. Moisés paiayé maquẽrẽ wedesegu̶, sĩcãrĩ “Judayá põna macãrã paiá sãããdacua” jĩĩriyigu̶. 15 Teeré nemorṍ masĩnoã ãpĩ pai jeariguemena. Cũ̶ũ̶rã́ Melquisedec tiiróbirora niigṹ̶ niiyigu̶. 16 Leviyá põna macãrã dícu̶, Moisére dutiré cṹũrigue jĩĩrõbirora paiá sããrira niiwã. Jesupé Leví pãrãmi niiripacu̶, cũ̶ũ̶ tutuaremena catiré petihére cu̶ogú̶ niijĩgũ̶, pai sããyigu̶. 17 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ Jesuré teerora jĩĩ jóanoã: Mu̶u̶ pai niirucujãgũ̶dacu. Melquisedec niirirobirora niigũ̶dacu, jĩĩ jóanoã. 18 Paiá Leviyá põna macãrã dutiré petijṍãyiro. Basocá tee dutirére tiinu̶nú̶sera, acabórere, netõnérere bu̶arícua. 19 Moisére dutiré cṹũrigue basocáre ãñurã́ quẽnojeári tiiríyiro. Tee dutirére tiiróno tiirá, marĩpeja nemorṍ ãñurére cu̶oa: Jesucristo pai sããriguemena marĩ Cõãmacũ̶mena bapacu̶timasĩã. Cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ wáaadarere u̶seniremena yuea. 20 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ pai sõnecogu̶, cũ̶ũ̶ basirora “diamacṹ̶rã yu̶u̶ wãmemena mu̶u̶rẽ ateré jĩĩã” jĩĩyigu̶. 21 Ãpẽrã́ paiá sããrã, teero jĩĩnoña maniyíra. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ sõnecogu̶, cũ̶ũ̶ basirora “diamacṹ̶rã yu̶u̶ wãmemena mu̶u̶rẽ ateré jĩĩã” jĩĩyigu̶. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶re biiro jóanoã: Cõãmacũ̶ basirora “diamacṹ̶rã yu̶u̶ wãmemena mu̶u̶rẽ ateré jĩĩã” jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrigue wasonóña maniã́dacu. “Mu̶u̶ pai niirucujãgũ̶dacu”, jĩĩyigu̶, jĩĩ jóanoã. 22 Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ Jesuména tiiré Moisére dutiré cṹũrigue nemorṍ ãñuré niiã. Jesús marĩrẽ nemorṍ ãñuré tiirucúgu̶daqui. 23 Paiá pau̶ peti sããrucuyira. Cṹ̶ã diari, cṹ̶ã paiá niiré petijṍãyiro; ãpẽrã́ wasorucúyira. 24 Jesupéja catirucugu̶ niijĩgũ̶, pai niirucujãgũ̶daqui; ãpĩ cũ̶ũ̶rẽ wasoríqui. 25 Catirucugu̶ niijĩgũ̶, marĩye niiãdarere Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosárucuqui. Cũ̶ũ̶ wãmemena Cõãmacũ̶rẽ sãĩrã́norẽ diamacṹ̶rã netõnémasĩqui. 26 Teero tiigú̶, Jesús paiaré dutigú̶ peti niiĩ. Cũ̶ũ̶ tiiróbiro niigṹ̶rẽna marĩ booa. Cũ̶ũ̶ biiro niiĩ: Ñañaré manigṹ̶, ãñuré tiigú̶, ñañaré tiihégu̶ niiĩ; marĩ ñañaré tiirá tiiróbiro niirii; niipetira ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́ nemorṍ quioníremena ĩñanogũ̶ niiĩ. 27 Cũ̶ũ̶ ãpẽrã́ paiaré dutirá tiiróbiro tiiríqui. Cṹ̶ã bú̶recoricõrõ wáicu̶rare sĩã, cṹ̶ã ñañaré tiiáriguere acabóre sãĩcúa. Too síro ãpẽrãyére teerora tiibosácua, cṹ̶ã ñañaré tiiárigue wapa. Jesupé biirope tiiyígu̶: Sĩcãrĩrã diayigu̶. Cũ̶ũ̶ diariguemena basocá ñañaré tiirére wapatípetijãyigu̶. 28 Moisére dutiré cṹũriguepu̶ paiaré dutiráre besedutire biiro niiã: Cṹ̶ã wãcũbayihera niipacari, paiá sõneconowã. Tee dutiré cṹũri siro niipacari, Cõãmacũ̶pe cũ̶ũ̶ wãmemena cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ paiaré dutigú̶ sõnecoyigu̶. Cũ̶ũ̶ macũ̶pé cũ̶ũ̶ tiidutíriguere tiipetírigu̶ niijĩgũ̶, ãñugṹ̶ peti niiĩ.

Hebreos 8

1 Niipetire yu̶u̶ jóarigue maquẽ ate niiã u̶pu̶tí maquẽ: Marĩ sĩcũ̶ paiaré dutigú̶re cu̶oa. Cũ̶ũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ õpũ̶ duirípĩrõ Cõãmacũ̶ tutuanetõgũ̶ pu̶topu̶ cũ̶ũ̶ wãmo diamacṹ̶niñape jeanuãjeayigu̶. 2 Cũ̶ũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ Ãñunetõjõãri Tatiapu̶re paiaré dutigú̶ niiqui. Cõãmacũ̶ basiro tiiwiiré tiiyígu̶; basocá mee tiiyíra. 3 Niipetira paiaré dutiráre sõnecorira niiwã, wáicu̶rare sĩã sóemonecoaro jĩĩrã. Teero biiri oteré ticoaro jĩĩrã, sõneconorira niiwã. Teero tiigú̶, Jesucristocã pai niijĩgũ̶, Cõãmacũ̶rẽ apeyenó ticoré cu̶oró booa. 4 Jesucristo atibú̶recopu̶re pu̶tu̶águ̶peja, pai niiribojĩyi. Ãpẽrã́ paiá Moisére dutiré cṹũrigue jĩĩrõbirora Cõãmacũ̶rẽ basocá néeatirere ticorá niitoaya. 5 Paiá cṹ̶ã paderére tiirá, basocá tiirí wiipu̶re padeeya. Tiiwií ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirí wii queoré dícu̶ niicu. Marĩ teeré masĩã Cõãmacũ̶ Moisére jĩĩriguemena. Wiiré tiidutígu̶, biiro jĩĩyigu̶: “Niipetire yáa wii maquẽrẽ mu̶u̶rẽ ũ̶tãgũ̶pú̶ ẽñorírobirora tiiyá; merẽã tiiríjãña”, jĩĩyigu̶. 6 Mama netõnére queti Moisére dutiré cṹũrigue nemorṍ ãñuré niiã. Marĩ Jesuré padeoráre “ãñurére bu̶aádacu” jĩĩrigue too su̶guero macãrãrẽ jĩĩrigue nemorṍ ãñuré niiã. Teero tiigú̶, Jesús pai niigũ̶ tiiré ãpẽrã́ paiá tiiré nemorṍ ãñuré niiã. 7 Moisére dutiré cṹũriguere basocá niipetirere tiipetíjããtã, Cõãmacũ̶ mama netõnére quetire Jesuména cṹũribojĩyi. 8 Tiipetímasĩhẽrĩ ĩñagũ̶, biiro jĩĩyigu̶: Cõãmacũ̶ biiro jĩĩĩ: “Too síropu̶ yu̶u̶ Israelya põna macãrãrẽ, teero biiri Judayá põna macãrãrẽ mama netõnére quetire cṹũgũ̶da. 9 Too su̶gueropu̶ cṹ̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ãrẽ cṹũriguebiro niiriadacu. Cṹ̶ãrẽ Egiptopu̶ niirã́rẽ néewitiatigu̶, tee dutirére cṹũmiwũ̶. Cṹ̶ãpe yu̶u̶ dutirére tiiríwa. Teero tiigú̶, cṹ̶ãrẽ cõãjãwũ̶”, jĩĩĩ marĩ Õpũ̶. 10 “Too síropu̶ Israelya põna macãrãrẽ mama netõnére quetire cṹũgũ̶da. Biiro tiigú̶da: Yu̶u̶ dutirére cṹ̶ã wãcũrépu̶re jeari tiigú̶da; cṹ̶ãrẽ yu̶u̶ dutirére u̶seniremena yu̶u̶ri tiigú̶da. Teero tiigú̶, yu̶u̶ cṹ̶ã Õpũ̶ niigũ̶dacu. Cṹ̶ãcã yáara niiãdacua. 11 Cṹ̶ã sĩcũ̶norẽ cṹ̶ã menamacãrãrẽ, cṹ̶ãya wederare ‘Cõãmacũ̶rẽ masĩña’ jĩĩ bueriadacua. Teero bueripacari, niipetira yu̶u̶re masĩãdacua. Wĩmarã, teero biiri bu̶toá masĩãdacua. 12 Cṹ̶ã ñañaré tiirére acabógu̶da. Cṹ̶ã ñañaré tiiríguere wãcũnemoricu sáa”, jĩĩĩ Cõãmacũ̶, jĩĩ jóanoã. 13 Cõãmacũ̶ mama queti wederémena Moisére dutiré cṹũrigue petirí tiirígu̶ niiwĩ. Bu̶cu̶ niiã. Niipetire bu̶cu̶ niisu̶guerigue boonóña maniã. Péero du̶saa petiádaro.

Hebreos 9

1 Moisére dutiré cṹũriguepu̶re Cõãmacũ̶rẽ súubusedutiriguere, teero biiri súubuseri wii atiditá niirí wii tiiádare maquẽrẽ jóanoyiro. 2 Tiiwií wáicu̶ra caserimena tiirí wii niiyiro. Sicato sããjeari tatia Ãñurí Tatia wãmecu̶tiri tatia niiyiro. Toopú̶re sĩãwócore yucu̶ pesarígu̶ siete sẽnerĩcu̶tirigu̶ nucũyiro. Teero biiri Cõãmacũ̶rẽ ticoré pã péori mesa nucũyiro. 3 Tiitatia berupu̶ apesutí casero u̶sebetíri caserore netõsã́waropu̶ apetatía niiyiro. Ãñunetõjõãri Tatia wãmecu̶tiyiro. 4 Tiitatiapu̶ sitiaãñúre sóepeoro oromena tiinóriro niiyiro. Teero biiri Cõãmacũ̶ dutiré jóature cu̶orítiba, oromena sotoá cõmanóritiba niiyiro. Tiitiba popeapu̶ sicarú̶ oromena tiinóriru̶ niiyiro. Tiiru̶pú̶ yaaré maná wãmecu̶tire sãñayiro. Teero biiri Aarónyagu̶ tuurítuarigu̶ sooriwirigu̶ sãñayiro. Teero biiri ũ̶tãpĩrĩ Cõãmacũ̶ dutiré jóarepĩrĩ sãñayiro. 5 Tiitiba sotoapu̶ pu̶aníñayapapu̶ ángelea queoré pesayira. Cṹ̶ã toopú̶ niirĩ, Cõãmacũ̶ toopú̶ niirére ẽñoyíro. Ángelea wú̶u̶re tiitiba sotoapu̶ súuyiro. Mecũ̶tígãrẽ niipetire tiiwií maquẽrẽ wedenemoria. 6 Tiiwiiré quẽnorí siro, paiá cṹ̶ã paderére tiirá, sicato sããjeasu̶gueri tatiapu̶re sããwarucujãya. 7 Apetatiapére paiaré dutigú̶ dícu̶ sicacũ̶marẽ sicabu̶reco sããwaqui. Toopú̶ sããwagu̶, wáicu̶raye díire néesãwaro dícu̶ néesãwarucuqui. Cũ̶ũ̶ basiro, teero biiri basocá cṹ̶ã masĩripacara, ñañaré tiicúa. Tee ñañaré tiirígue wapare acabóre sãĩgṹ̶ toopú̶ díire wẽ́ẽbatepeoqui. 8 Teero tiiríguemena Espíritu Santo ateré tu̶omasĩ́rĩ tiiquí: Tiiwií niiritore ména, basocá Ãñunetõjõãri Tatiapu̶re sããwamasĩricua ména. 9 Tee niipetire too su̶guero maquẽpu̶ atitó maquẽ queoré niiã. Cõãmacũ̶rẽ ticoré, cṹ̶ã wáicu̶rare sóemonecore basocáre Cõãmacũ̶mena ãñurõ tu̶gueñarĩ tiimasĩ́ricu. 10 Moisére dutiré cṹũrigue basocáre “teeré yaarijãña; teeré sĩniríjãña; biirope coseyá” jĩĩré dutiré dícu̶ niiã. Tee dutiré sotoá maquẽ niiré dícu̶ niiã. Tee dutiré ãñurã́ pu̶tu̶ári tiiría. Cõãmacũ̶ tee dutirére basocáre tiidutírigu̶ niiwĩ, tée Jesús jearipu̶. Cũ̶ũ̶menarã Cõãmacũ̶ niipetirere wasorí tiirígu̶ niiwĩ. 11 Cristope atitoarigu̶ niiwĩ. Atitóre cũ̶ũ̶rã́ paiaré dutigú̶ peti niiĩ. Cũ̶ũ̶ marĩrẽ ãñurére néeatirigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ paiaré dutigú̶ tiirucúrenorẽ ũ̶mu̶ã́se macã wiipu̶ tiigú̶ tiiquí. Tiiwií atibú̶reco macã wii nemorṍ pairí wii, nemorṍ ãñurí wii niicu. Basocá tiirí wii mee niicu. Atibú̶reco macã wii mee niicu. 12 Cristo ũ̶mu̶ã́se macã wii Ãñunetõjõãri Tatiapu̶re sããwarigu̶ niiwĩ. Toopú̶ sããwagu̶, cabraye díimena, wecu̶á wĩmarãye díimena sããwaririgu̶ niiwĩ. Teero tiiróno tiigú̶, cũ̶ũ̶ye díimena sĩcãrĩrã sããwarigu̶ niiwĩ. Teeména marĩrẽ netõnégũ̶ catiré petihére bu̶arí tiirígu̶ niiwĩ. 13 Moisére dutiré cṹũrigue jĩĩrõbirora basocá diaarirare padeñáãri siro, Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re jũĩrĩpíra pu̶tu̶áya. Teero tiirá, wecu̶á ũ̶mu̶ã́ye díire, cabraye díire, teero biiri wecu̶ wĩmagõrẽ sóerigue nitĩmena jũĩrĩpírare wẽ́ẽbatepeoya. Cṹ̶ãrẽ Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re jũĩrĩmanírã pu̶tu̶ádutira teero tiimíya. Cṹ̶ã sotoá dícu̶ ãñurã́ pu̶tu̶áya. 14 Cristoye díipe nemorṍ marĩrẽ ãñurõ tiiápua. Cristo ñañaré manigṹ̶ Espíritu Santo niirucugu̶ tutuaremena cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ Cõãmacũ̶rẽ wiyayígu̶. Cũ̶ũ̶ye díimena marĩ ñañaré tiirére acabórigu̶ niiwĩ. Marĩ acabónorira niijĩrã, ãñurõ tu̶gueñaã sũcã. Teero tiirá, Cõãmacũ̶ catiré cu̶ogú̶ boorére tiimasĩ́ã. 15 Teero tiigú̶, Cristo mama netõnére quetire néeatirigu̶ niiĩ. Tee quetimena Cõãmacũ̶ beserira cṹ̶ãrẽ “ticogu̶da” jĩĩriguere ñeeãdacua. Cũ̶ũ̶ “ticogu̶da” jĩĩrigue petirícu. Basocá Moisére dutiré cṹũriguemena niimirira teeré netõnu̶cã́rã Cristo diariguemena acabóre bu̶ayíra. 16 Biiro niiã: Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ diaadari su̶guero, “yu̶u̶ cu̶oré yáa wederare pu̶tu̶áadacu” jĩĩ jóacũqui. Cũ̶ũ̶ catipacari, cũ̶ũ̶ya wedera cũ̶ũ̶ jóacũripũ jĩĩrõbirora tiimasĩ́ricua ména. Cũ̶ũ̶ diari ĩña, cũ̶ũ̶rẽ yaatóa, cũ̶ũ̶ jóacũripũ dutirobirora tiicúa. 18 Tee tiiróbirora wáayiro Moisére dutiré cṹũriguecã: Díi õmayucoremena nu̶cãyíro. 19 Moisés biiro tiiyígu̶: Cũ̶ũ̶ niipetire tee dutirére niipetira tu̶ocóropu̶ bueyigu̶. Buetoa, wecu̶á wĩmarãye díire, cabraye díire ocoména wú̶o, hisopo wãmecu̶tiri du̶pu̶rire peene, ovejaye póa sõãrémena siatú, díire soanéyigu̶. Teeména Cõãmacũ̶ye dutiré jóaripũrẽ, teero biiri basocá niipetirare wẽ́ẽbatepeoyigu̶. 20 Cũ̶ũ̶ teero tiiári siro, cṹ̶ãrẽ jĩĩyigu̶: “Ate díimena Cõãmacũ̶ marĩrẽ dutiré cṹũrigue nu̶cãã. Tee dutirére tiirucújãrõ booa”, jĩĩyigu̶. 21 Teerora sũcã Moisés súubuseri wiire díimena wẽ́ẽbatepeoyigu̶. Teero biiri niipetire tiiwií popeapu̶ niirére wẽ́ẽbatepeoyigu̶. 22 Cõãmacũ̶ dutiré jĩĩrõbirora niipetire ãñuré niihẽre díimena ãñuré pu̶tu̶áa. Díi õmayucore manirĩ́, Cõãmacũ̶ basocá ñañaré tiirére acabóriqui. 23 Tiiwií maquẽ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirí wii maquẽ queoré dícu̶ niipacari, biiro tiiyíra: Wáicu̶rare sĩã, cṹ̶ãye díimena wẽ́ẽbatepeoyira. Teeména Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ ãñuré pu̶tu̶áyiro. Ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirí wii maquẽpeja wáicu̶raye díire boorícu; ãñunemorepere boocú; Cristoye díi õmayudiariguepere boocú. 24 Cristo atibú̶recopu̶ niigũ̶, Ãñunetõjõãri Tatiapu̶re sããwariyigu̶. Tiiwií basocá tiirí wii niiã; ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirí wii queoré dícu̶ niiã. Cũ̶ũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirí wiipere sããwayigu̶. Atitóre cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ marĩrẽ sãĩboságu̶ tiiquí. 25 Paiaré dutigú̶ judíoayu̶ Ãñunetõjõãri Tatiapu̶re cũ̶marĩcṍrõ sããwaqui. Cũ̶ũ̶ye díire néesãwariqui; wáicu̶raye díipere néesãwaqui. Cristopeja ũ̶mu̶ã́sepu̶ sĩcãrĩrã cũ̶ũ̶ye díire néesãwayigu̶. 26 Cũ̶marĩcṍrõ néesãwarigu̶ niigũ̶jã, atibú̶reco nu̶cãrípu̶ra pee peti ñañarõ netõ, diarucubojĩyi. Teero tiiróno tiigú̶, atitó niiture bu̶recorire sĩcãrĩrã bauáyigu̶. Cũ̶ũ̶rã́ sũcã niipetiraye niiãdarere diabosayigu̶. Cũ̶ũ̶ diariguemenarã marĩ ñañaré tiirére acabórigu̶ niiwĩ. 27 Marĩcã niipetira sĩcãrĩrã diaadacu. Diari siro, Cõãmacũ̶ duiró díamacũ̶ jeaadacu. Toopú̶ cũ̶ũ̶rẽ padeoráre ãñurõ wáaadarere wedegu̶daqui; cũ̶ũ̶rẽ padeohérare ñañarõ wáaadarere wedegu̶daqui. 28 Cristocã sĩcãrĩrã diayigu̶. Cũ̶ũ̶ diari, cũ̶ũ̶ye díi õmayudiayiro. Teeména pau̶ basocá ñañaré tiirére diabosayigu̶. Too síro pu̶tu̶aatigu̶daqui. Basocá ñañaré tiirére diabosagu̶ mee atigu̶daqui. Cũ̶ũ̶rẽ yuerápere netõnérere néeatigu̶daqui.

Hebreos 10

1 Cõãmacũ̶ basocáre “too síropu̶ ãñurã́ peti pu̶tu̶ári tiigú̶da” jĩĩrére tu̶omasĩ́su̶guearo jĩĩgũ̶, Moisémena dutirére cṹũrigu̶ niiwĩ. Tee dutiré queoré dícu̶ niiã. Teero tiiró, tee dutiré basocáre Cõãmacũ̶mena ãñurõ niirĩ tiirícu. Cṹ̶ã cũ̶marĩcṍrõ wáicu̶rare sĩã sóemonecore Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re ãñurã́ peti pu̶tu̶ári tiirícu. 2 Tee basocáre ãñurã́ pu̶tu̶ári tiimasĩ́ãtã, cṹ̶ã wáicu̶rare sóemonecorere duujã́bojĩya. Cṹ̶ã sĩcãrĩ sóemonecoremenarã cṹ̶ã ñañaré tiirére acabónorirapu̶ pu̶tu̶átoabojĩya; ñañaré tiirírira tiiróbiro tu̶gueñabojĩya. 3 Biirope niiyiro: Cṹ̶ã wáicu̶rare sóemonecora, cṹ̶ã ñañaré tiiríguere cũ̶marĩcṍrõ wãcũrã, teero tiiyíra. 4 Wecu̶áye díi, cabraye díi ñañaré tiiríguere cosemasĩ́ricu. 5 Teero tiiró, Cristo atibú̶recopu̶re atirigu̶ Cõãmacũ̶mena wedeseriguere jóanoriro niiwũ̶. Biiro jóanoã: Wáicu̶rare sĩãrémena, teero biiri oteré ticorémena mu̶u̶ u̶seniria. Teero tiigú̶, mu̶u̶ yu̶u̶re õpũ̶ũ̶cu̶tigu̶ bauári tiirígu̶ niiwũ̶, basocá ñañaré tiiré wapa diabosadutigu̶. 6 Wáicu̶rare sóemonecori, teero biiri wáicu̶rare sóeditiori, mu̶u̶rẽ u̶senirĩ tiiría. 7 Teero mu̶u̶ u̶senihẽre wapa yu̶u̶ mu̶u̶rẽ biiro jĩĩwũ̶: “Cõãmacũ̶, mu̶u̶ye queti jóaripũpu̶ yée maquẽrẽ jóarirobirora mu̶u̶ boorére tiigú̶ atigu̶ tiiwú̶”, jĩĩ jóanoã. 8 Cũ̶ũ̶ tiipũpu̶re Cõãmacũ̶rẽ ateré jĩĩsu̶guerigu̶ niiwĩ: “Wáicu̶rare sĩãrémena, oteré ticorémena, wáicu̶rare sóemonecoremena, wáicu̶rare sóeditioremena mu̶u̶rẽ u̶senirĩ tiiría”, jĩĩsu̶guerigu̶ niiwĩ. Moisére dutiré cṹũrigue teeré tiidutípacari, Cõãmacũ̶rẽ u̶senirĩ tiiría. 9 Teeré jĩĩãri siro, tiipũpu̶re Cristo Cõãmacũ̶rẽ ateré jĩĩrigu̶ niiwĩ: “Mu̶u̶ boorére tiigú̶ atigu̶ tiiwú̶”, jĩĩrigu̶ niiwĩ. Teero jĩĩgũ̶, cũ̶ũ̶ diariguemena too su̶gueropu̶ cṹ̶ã tiirécu̶tiriguere wasoyígu̶. 10 Jesucristo Cõãmacũ̶ boorére tiijĩ́gũ̶, diarigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ sĩcãrĩrã marĩ niipetirare diabosarigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ teero tiirémena marĩrẽ ãñurã́ pu̶tu̶ári tiirígu̶ niiwĩ. 11 Niipetira judíoa paiá bú̶recoricõrõ nucũjĩrã, wáicu̶rare sĩã sóemonecorucuya. Cṹ̶ã teero tiipacári, basocá ñañaré tiirére cosemasĩ́ña maniã. 12 Jesucristopeja sĩcãrĩrã cũ̶ũ̶ diariguemena basocá ñañaré tiirére cosepetírigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ teero tiirí siro, Cõãmacũ̶ya wãmo diamacṹ̶niñape jeanuãjeayigu̶. 13 Too síro Cõãmacũ̶ niipetira Jesucristore ĩñatutirare cũ̶ũ̶ dutiriguere ãñurõ yu̶u̶ri tiigú̶daqui. Jesucristo toopú̶ duigu̶, teerora wáaaro jĩĩgũ̶, yuegu̶ tiiquí. 14 Marĩ ñañaré tiirére acabógu̶, sĩcãrĩrã cũ̶ũ̶ diariguemena marĩrẽ ãñurã́ pu̶tu̶ádoari tiiyígu̶. 15 Tee diamacṹ̶rã niirĩ, Espíritu Santocã marĩrẽ “teerora niiã” jĩĩ wedequi. Cũ̶ũ̶ biiro jĩĩsu̶guequi: 16 “Too síropu̶ yu̶u̶ cṹ̶ãrẽ ‘mama netõnére quetire cṹũgũ̶da’ jĩĩrigue biiro niiã”, jĩĩyigu̶ Cõãmacũ̶. “Cṹ̶ãrẽ yu̶u̶ dutirére u̶seniremena yu̶u̶ri tiigú̶da. Teero biiri yu̶u̶ dutirére cṹ̶ã wãcũrépu̶re jeari tiigú̶da”, jĩĩyigu̶. 17 Too síro biiro jĩĩnemoqui: “Cṹ̶ã ñañaré tiirére, cṹ̶ã netõnu̶cã́rere wãcũnemoricu sáa”, jĩĩrigu̶ niiwĩ, jĩĩ jóanoã. 18 Teero tiirá, marĩ ñañaré tiiré wapare acabónorira niijĩrã, wáicu̶rare sóemonecorere boonemóricu sáa. 19 Teero tiirá, yáa wedera, Jesuyé díimena marĩ cuiro manirṍ Ãñunetõjõãri Tatiapu̶re sããwara tiiróbiro niiã, cũ̶ũ̶mena wedeseada jĩĩrã. 20 Ãñunetõjõãri Tatiapu̶ cãmotári casero Jesuyé õpũ̶ũ̶ queoré niicu. Jesús diari, tiicasero yigajõãyiro. Teero tiigú̶, Jesús cũ̶ũ̶ diariguemena Cõãmacũ̶ niirṍpu̶re pã́õyigu̶. Cũ̶ũ̶ pã́õremena marĩ Cõãmacũ̶mena bapacu̶timasĩã. 21 Jesús paiaré dutigú̶ peti ũ̶mu̶ã́sepu̶ Cõãmacũ̶wiipu̶ marĩye niiãdarere sãĩboságu̶ niiĩ. 22 Cũ̶ũ̶rã́ marĩ “ñañaré tiirá niiã” jĩĩ tu̶gueñamirirare wapa cu̶ohéra pu̶tu̶ári tiirígu̶ niiwĩ. Oco jũĩrĩmaníremena marĩye õpũ̶ũ̶rĩ cusonorira tiiróbiro niiã. Marĩ ñañaré tiiríguere cosepetínorirapu̶ niiã. Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ diamacṹ̶ wãcũrémena, ãñurõ padeorémena sãĩã́da. “Teero padeoã́majãrã tiicú” jĩĩrṍ manirṍ sãĩã́da. 23 Cõãmacũ̶ “teero tiigú̶da” jĩĩriguere tiigú̶daqui. Teero tiirá, wasoró manirṍ padeorucújããda. 24 Marĩ basiro biiro wãcũãda: “Cãmerĩ́ maĩã́rõ jĩĩrã, ãñurére tiiáro jĩĩrã, ¿deerope cṹ̶ãrẽ tiiápuadari?” jĩĩ wãcũãda. 25 Jesuré padeorámena neãdurijããda sĩquẽrã tiirucúrobiro. Cṹ̶ã tiiróbiro tiiróno tiirá, cãmerĩ́ wãcũtutuari tiiáda. “Marĩ Õpũ̶ pu̶tu̶aatiadaro péero du̶saa” jĩĩ wãcũrã, nemorṍrã cãmerĩ́ wãcũtutuari tiiáda. 26 Marĩ diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩpacara, ñañaré tiinemówara, ¿noãyé díimena teeré coseré bu̶agári? Bu̶ayá manicú. 27 Ñañarõ tiiré peti Cõãmacũ̶ tiirépere bu̶aádacu. Pecame asiríme cũ̶ũ̶rẽ ĩñatutirirare sóerimepu̶re jeaadacu. 28 Too su̶gueropu̶re Moisés dutirére netõnu̶cã́rigu̶norẽ pu̶arã́ o ĩtĩã́rã ĩñaãrira wedesããri siro, cũ̶ũ̶rẽ bóaneõrõ manirṍ sĩãcõã́yira. 29 Mú̶ã wãcũrĩ, Cõãmacũ̶ macũ̶rẽ “boorídojãga” jĩĩgṹ̶nopere ¿nocõrõ ñañarõ tiinógũ̶dari? Bayiró ñañarõ wáaadacu cũ̶ũ̶rẽ. Cũ̶ũ̶ Jesuré “booría” jĩĩré dícu̶ jĩĩriqui. Jesuyé díi cũ̶ũ̶rẽ cosepacári, tee díire “wapamaníã” jĩĩ wedesequi. Teero biiri Espíritu Santo cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ tiimírigu̶re ñañarõ jĩĩqui. 30 Cõãmacũ̶ ateré wedeseriguere marĩ masĩã: “Yu̶u̶ cãmeboságu̶da; yu̶u̶ wapa tiigú̶dacu”, jĩĩ jóanoã. Apeyecã́rẽ jóanoã: “Marĩ Õpũ̶ cũ̶ũ̶yarare cṹ̶ã ñañaré tiiré wapare ñañarõ tiigú̶daqui”, jĩĩ jóanoã. 31 Cõãmacũ̶ catirucugu̶ basocáre ñañarõ tiiré bayiró quioré niiã. 32 Mú̶ãrẽ sicato wáariguere wãcũña. Tíatore mú̶ã Jesús basocáre netõnére quetire tu̶omasĩ́ãri siro, ñañarõ netõyíro. Mú̶ã teero netõpacára, wãcũtutuarira niiwũ̶. 33 Sĩquẽrã basocá ĩñacoropu̶ ñañarõ jĩĩ buijã́norira niiwũ̶; ñañarõ tiiápenorira niiwũ̶. Apetó mú̶ã menamacãrã teero ñañarõ netõrírare tiiápurira niiwũ̶. 34 Mú̶ã peresuwiipu̶ niirã́rẽ bóaneõ ĩñarira niiwũ̶. Ãpẽrã́ mú̶ãyere ẽmarĩ, u̶seniremena nu̶cãríra niiwũ̶. Mú̶ã ũ̶mu̶ã́sepu̶ cu̶oádarepere “atiditá maquẽ nemorṍ ãñunetõnu̶cãre niicu” jĩĩrira niiwũ̶. “Tee petirícu” jĩĩrã, wãcũtutuarira niiwũ̶. 35 Teero tiirá, cuiro manirṍ padeoyá. Teero padeorucúra, nemorṍ ãñurére ñeeãdacu. 36 Mú̶ã ñañarõ netõrã́, wãcũtutua, padeorucújãrõ booa. Teero tiirá, Cõãmacũ̶ boorére tiirí siro, cũ̶ũ̶ “ticogu̶da” jĩĩriguere mú̶ã ñeeãdacu. 37 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jĩĩ jóanoã: “Atigu̶da” jĩĩrigu̶ máata atigu̶daqui. Pearó manirṍ jeagu̶daqui. 38 “Ãñugṹ̶rã niiĩ” yu̶u̶ jĩĩgṹ̶no cũ̶ũ̶ padeorémena niirucugu̶daqui. Yu̶u̶re padeodújããtã, cũ̶ũ̶mena u̶seniricu, jĩĩ jóanoã. 39 Marĩpeja Jesuré padeorére duurábiro niiria. Teero tiirá, marĩ pecamepu̶ wáaricu. Marĩ cũ̶ũ̶rẽ padeorá, netõnénoãdara niiã.

Hebreos 11

1 Marĩ padeorémena biiro jĩĩmasĩã: Cõãmacũ̶ “teero tiigú̶da” jĩĩriguere diamacṹ̶rã tiigú̶daqui. Teero biiri marĩ ĩñaripacara, “diamacṹ̶rã niicu” jĩĩmasĩã. 2 Too su̶gueropu̶ marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeoyíra. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩyigu̶. 3 Marĩ Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́rã, biiro masĩã: Cũ̶ũ̶ atibú̶reco niirére niipetirere bauanégũ̶, cũ̶ũ̶ dutirémena bauanérigu̶ niiwĩ. Teero tiiró, atibú̶reco maquẽ marĩ mecũ̶tígã ĩñaré sicatopu̶re ĩñaña manirígue niiã. 4 Abel Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́gũ̶, biiro tiiyígu̶: Cõãmacũ̶rẽ ticogu̶, oveja ãñugṹ̶rẽ sĩã sóemonecoyigu̶. Cũ̶ũ̶ sõwũ̶ Caín ticorigue nemorṍ ãñuré ticoyigu̶. Cõãmacũ̶ Abelre “ãñugṹ̶rã niiĩ” jĩĩ ĩñagũ̶, cũ̶ũ̶ ticoriguere ñeeyigu̶. Teero tiiró, Abel diari siro niipacari, cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶rẽ padeorígue atitócãrẽ marĩrẽ bueré néeatia. 5 Enoc Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́gũ̶, diaripacari, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ néemu̶ãwayigu̶. Ãpẽrã́ cũ̶ũ̶rẽ ãmaãmiyira. Bu̶aríyira. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ biiro jóanoã: “Cõãmacũ̶ Enorẽ u̶seniremena ĩñayigu̶. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶rẽ néemu̶ãwayigu̶”, jĩĩ jóanoã. 6 Marĩ Cõãmacũ̶rẽ padeoríjĩrã, cũ̶ũ̶rẽ u̶senirĩ tiimasĩ́ria. Cõãmacũ̶mena bapacu̶tidu̶gagu̶no “diamacṹ̶rã niiqui” jĩĩrõ booa. Teero biiri “cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶ padeorémena sãĩrĩ́, ãñurõ tiigú̶daqui” jĩĩrõ booa. 7 Noé Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́gũ̶, dooríwu̶ pairíwu̶re tiiyígu̶. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ too síro tiiádarere Noerẽ́ wedeyigu̶. Noé teero wáaadarere ĩñaripacu̶, Cõãmacũ̶rẽ quioníremena ĩñajĩgũ̶, cũ̶ũ̶ya wederare netõnégũ̶da jĩĩgũ̶, tiiwu̶ré tiiyígu̶. Teero padeorémena tiiwu̶ré tiigú̶, too macãrã duaadarere, teero biiri cṹ̶ã pecamepu̶ wáaadarere tu̶omasĩ́rĩ tiimíyigu̶. Cũ̶ũ̶ padeorí, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ “ãñugṹ̶rã niiĩ” jĩĩ ĩñayigu̶. 8 Abraham Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́gũ̶, cũ̶ũ̶ jĩĩrirobirora tiiyígu̶. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ apeditapú̶ cũ̶ũ̶rẽ ticoadari ditapu̶ wáadutiri, wáayigu̶. Cũ̶ũ̶ya macãrẽ witiwagu̶, “tiiditapu̶ wáagu̶ tiia” jĩĩrṍ manirṍ wáajõãyigu̶. 9 Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́gũ̶, cũ̶ũ̶rẽ “ticogu̶da” jĩĩri ditapu̶ jea, niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ya dita niipacari, sicadita waso, niiyigu̶. Wáicu̶ra caserimena tiirí wiipu̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ macũ̶ Isaac, teero biiri cũ̶ũ̶ pãrãmí Jacob teerora niinu̶nu̶seyira. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãcãrẽ tiiditare “ticogu̶da” jĩĩyigu̶. 10 Abraham macã manigṹ̶ niijĩgũ̶, ãñurõ tiirí macã cũ̶ũ̶ niirucujããdari macãpere yueyigu̶. Tiimacã, ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirí macã, Cõãmacũ̶ tiirí macã niiã. 11 Abraham Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́gũ̶, bu̶cu̶ peti niipacu̶, Saracã põnamanígõ niipacari, tutuare bu̶ayígu̶. Cũ̶ũ̶rẽ Cõãmacũ̶ tutuare ticoriguemena põnacu̶tíyigu̶. Cũ̶ũ̶ biiro wãcũyigu̶: “Cõãmacũ̶ yu̶u̶re ‘pau̶ pãrãmérãcu̶tigu̶dacu’ jĩĩriguere queoró tiigú̶daqui”, jĩĩ wãcũyigu̶. 12 Teero tiigú̶, Abraham bu̶cu̶ peti niipacu̶, macũ̶cu̶tiyigu̶. Macũ̶cu̶ti, too síro pau̶ peti pãrãmérãcu̶tiyigu̶. Ñocõãrẽ́, ditatuparire queopetímasĩña manirṍbiro cũ̶ũ̶ pãrãmérãrẽ queopetímasĩña maniã. 13 Cṹ̶ã niipetira Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ “ticogu̶da” jĩĩriguere ñeeripacara, diajõãyira. Cṹ̶ã padeojĩ́rã, cũ̶ũ̶ ticoadarere yoaropu̶ ĩñarãbiro niijãyira. “Teeré cu̶oádacu” jĩĩ wãcũrã, u̶seniyira. Cṹ̶ã teeré wãcũrã, “atiditapére wáanetõri basoca niiã” jĩĩyira. 14 Teeré jĩĩrã́no cṹ̶ã niiãdari dita petire ãmaãrã tiiíya. 15 Cṹ̶ã witiwari ditapu̶re wãcũrãjã, coebójĩya. 16 Cṹ̶ã niimiri dita nemorṍ ãñurõ niiãdari dita petire booyíra. Ũ̶mu̶ã́sepu̶re niidu̶gayira. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cṹ̶ã “ũ̶sã Õpũ̶ niiĩ” jĩĩrĩ, bobosã́riyigu̶. Teero bobosã́rijĩgũ̶, cṹ̶ã niiãdari macãrẽ ũ̶mu̶ã́sepu̶re quẽnoyúetoayigu̶. 17 Abraham Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́gũ̶, cũ̶ũ̶ macũ̶ Isaare wáicu̶re sĩã sóemonecorobiro tiigú̶du̶ tiimíyigu̶. Cõãmacũ̶ “¿diamacṹ̶rã yu̶u̶re padeomíĩ cũ̶ũ̶?” jĩĩgũ̶, teero tiidutíyigu̶. Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ “Isaac pãrãmerã niinu̶nu̶sera mu̶u̶ pã́rãmerã peti niiãdacua” jĩĩri siro niipacari, Abraham cũ̶ũ̶ macũ̶ sĩcũ̶ niigṹ̶rẽ sĩãgṹ̶du̶ tiimíyigu̶. 19 Abraham biiro wãcũyigu̶: “Cõãmacũ̶ diarirapu̶rena masõmasĩĩ”, jĩĩ wãcũyigu̶. Teero tiirá, marĩ biiro jĩĩmasĩã: “Abraham cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ diarigu̶pu̶re masõrigu̶ tiirírobiro cu̶oyígu̶”, jĩĩmasĩã. 20 Isaac Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́gũ̶, cũ̶ũ̶ põna Jacoré, Esaúre cṹ̶ãrẽ too síro wáaadarere wedecũyigu̶. 21 Jacob Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́gũ̶, cũ̶ũ̶ diaadari su̶guerogã, José põnarẽ́ too síro wáaadarere wedecũyigu̶. Teero wedesegu̶, cũ̶ũ̶ tuurítuarigu̶mena túañe, Cõãmacũ̶rẽ “ãñuniã mu̶u̶” jĩĩyigu̶. 22 José Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́gũ̶, diagu̶du̶, cũ̶ũ̶ya wederare cṹ̶ã too síropu̶ Egiptopu̶ witiwari, cũ̶ũ̶ye cõãrĩrẽ́ néewadutiyigu̶. 23 Moisés pacu̶sũ̶mu̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́rã, Moisés bauári, cũ̶ũ̶rẽ ĩtĩã́rã muĩpũrã yayió, cu̶oyíra. “Ãñugṹ̶ peti niiĩ”, jĩĩ ĩñayira. Egipto macãrã õpũ̶ wĩmarã ũ̶mu̶ãrẽ Israelya põna macãrãrẽ sĩãdutípacari, cuiriyira. 24 Moisés Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́gũ̶, bu̶cu̶águ̶, “Egipto macãrã õpũ̶ macõ macũ̶ niiĩ” jĩĩrére booríyigu̶. 25 Coomena pu̶tu̶águ̶, Cõãmacũ̶ boorére tiirípacu̶, apeyenó ãñurére cu̶obójĩyi; atibú̶recopu̶re u̶senibojĩyi. Toopú̶re pu̶tu̶árono tiigú̶, Cõãmacũ̶rẽ padeorámenape ñañarõ netõápudu̶gayigu̶. 26 Cũ̶ũ̶ Cristo atibú̶recopu̶ niigũ̶ ñañarõ netõã́dare tiiróbiro ñañarõ netõyígu̶. “Yu̶u̶ teero ñañarõ netõré Egipto macãrã cṹ̶ã cu̶oré nemorṍ wapacu̶tía”, jĩĩ wãcũyigu̶. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ too síropu̶ ticoadarere wãcũgũ̶, teero jĩĩyigu̶. 27 Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́gũ̶, Egiptopu̶ niiãrigu̶ witiwayigu̶. Too macãrã õpũ̶ cúagu̶ niipacari, cuiro manirṍ witiwayigu̶. Cõãmacũ̶ bauhégu̶re ĩñagũ̶ tiiróbiro padeorucújãyigu̶. 28 Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́gũ̶, Pascua sicato nu̶cãrí bu̶recore Cõãmacũ̶ tiidutírere tiiyígu̶. Israelya põna macãrãrẽ corderoare sĩãdutí, cṹ̶ãye díimena wiserí sopepãmarĩ wesarire tuusĩã́dutiyigu̶. Teero tiigú̶, ángelepe tee díire ĩñajĩgũ̶, bauásu̶guerigu̶re sĩãríyigu̶. 29 Israelya põna macãrã Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́rã, día Sõãrímaarẽ tĩãwayira. Maa ãñurõ boporímaarẽ tiiróbiro tĩãwayira. Egipto macãrãpe cṹ̶ã siro tĩãwama jĩĩrã, duapetijõãyira. 30 Israelya põna macãrã Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́rã, Jericó wãmecu̶tiri macã wesare siete bu̶recori sodeayira. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeorémena tiimacã wesa niirí sãnirõ ũ̶tãmena weeri sãnirõca peecũmújõãyiro. 31 Rahab ũ̶mu̶ã́mena ñeeape wapatári basoco Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́gõ, Israelya põna macãrã ĩñadutira jearáre ãñurõ bocayigo. Teero tiigó, tiimacã macãrã Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́rãmena diariyigo. 32 ¿Ñeerẽ́ wedenemogũ̶dari yu̶u̶? Niipetiraye quetire wedemasĩña maniã. Gedeón, Barac, Sansón, Jefté, David, Samuel, teero biiri ãpẽrã́ profetas tiiríguere wedepetiriga. 33 Cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́rã, biiro tiiyíra: Apeditári macãrãmena cãmerĩ́sĩã, netõnu̶cã́yira; cṹ̶ãya wederare diamacṹ̶rã dutiyira; Cõãmacũ̶ “tiiápugu̶da” jĩĩriguere ñeeyira; yáiwa niirṍpu̶ biadu̶pópacari, cṹ̶ã padeorémena yáiwaye u̶serire biarí tiiyíra; 34 pairíme pecame jũ̶ũ̶rṍpu̶ sõnecoricãrẽ, jũ̶ũ̶riyira; ãpẽrã́ cṹ̶ãrẽ espadamena sĩãdu̶gári, dutijã́yira; tutuarimirira tutuara wáayira; cãmerĩ́sĩãrã wáara, nemorṍ tutuara wáayira; cṹ̶ã wãpãrãmena cãmerĩ́sĩãrã, cṹ̶ãrẽ netõnu̶cã́yira. 35 Sĩquẽrã numiã́ cṹ̶ã põna diaarirare masõãrirapu̶re wiyanóyira sũcã. Ãpẽrãpé ñañarõ tiinóyira. Cṹ̶ã padeodúatã, peresuwiipu̶ niirã́rẽ wionéconobojĩya. Cṹ̶ãpe ũ̶mu̶ã́sepu̶ catiré petihére cu̶odu̶gára, padeodúriyira. 36 Ãpẽrã́ ñañarõ bui, tãnanóyira. Ãpẽrã́ cõmedárimena siatú, peresuwiipu̶ du̶ponoyira. 37 Ãpẽrã́ ũ̶tãperimena déesĩãnoyira. Ãpẽrã́ cṹ̶ãye õpũ̶ũ̶rĩ deco widetánoyira. Ãpẽrã́ espadamena páatasĩãnoyira. Ãpẽrã́ suti manirã́ oveja caseri, cabra caserimena dícu̶ sãñarira cuicãmesãyira. Cṹ̶ã bóaneõrã, ñañarõ tiinórira, cãmitunorira niiyira. 38 Cṹ̶ã atibú̶reco macãrã nemorṍ ãñurã́ niipacari, atibú̶reco macãrã cṹ̶ã ãñurére ĩñadu̶gariyira; cṹ̶ãrẽ cõãdu̶gayira. Cõãmacũ̶rẽ padeoré wapa cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiirí, cuira, basocá manirṍ, yucu̶ manirṍpu̶, ũ̶tãyucu̶pu̶, ũ̶tãtutiripu̶, ditacoperipu̶ niisodeaatiyira. 39 Cõãmacũ̶ cṹ̶ã niipetira padeorí ĩñagũ̶, “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩri siro niipacari, cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ “ticogu̶da” jĩĩriguere ñeeriyira ména. 40 Cṹ̶ã ñeeãdari su̶guero, Cõãmacũ̶ marĩrẽ nemorṍ ãñuré tiisu̶guédu̶garigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ teero tiirí siro, cṹ̶ã marĩmena sĩcãrõména ãñurã́ quẽnojeáadacua.

Hebreos 12

1 Teero tiirá, cṹ̶ãrẽ wãcũãda. Cṹ̶ã pau̶ duuró manirṍ “Cõãmacũ̶ ‘ticogu̶da’ jĩĩriguere ticogu̶daqui” jĩĩ padeorucúyira. Cṹ̶ã padeoríguere wãcũrã, marĩcã teerora padeorucújããda. Cu̶tu̶rí basocu̶ máata jeadu̶gagu̶ tiiróbiro niiãda. Cũ̶ũ̶ niipetire nu̶cũ̶rére cṹũjã, cu̶tu̶wáqui. Cũ̶ũ̶ nu̶cũ̶rére cṹũre tiiróbiro marĩ niipetire ñañaré tiirére duujã́rõ booa. Teeré duurá, Cõãmacũ̶ boorépere tiirucújãrõ booa. 2 Jesuré wãcũnu̶nu̶sero booa. Cũ̶ũ̶rã́ marĩrẽ sicato padeorí tiiwí. Cũ̶ũ̶rã́ marĩrẽ padeoyapácu̶tiri tiigú̶daqui. Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́gũ̶, cũ̶ũ̶ too síro u̶senire bu̶aádarere wãcũgũ̶, curusapu̶ páabiaturere nu̶cãjã́yigu̶. Boboró manirṍ diayigu̶. Teero tiigú̶, mecũ̶tígãrẽ Cõãmacũ̶ya wãmo diamacṹ̶niñape jeanuãqui. 3 Mú̶ã Jesús ñañarõ netõríguere wãcũña. Ñañarã́ cũ̶ũ̶rẽ bayiró ñañarõ tiiyíra. Teero tiirá, mú̶ãcã ñañarõ netõrã́, páasu̶tiro manirṍ cũ̶ũ̶rẽ padeorucújãña. 4 Ñañarã́ cṹ̶ã ñañaré tiirí, mú̶ã wederé wapa mú̶ãrẽ sĩãrĩ́ tu̶gueñañaria ména. 5 Sĩcũ̶ basocú̶ cũ̶ũ̶ põnarẽ́ wederébiro Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ wedei. Cũ̶ũ̶ye queti jóaripũpu̶ wederiguere ¿wãcũrigari? Biiro jĩĩã: Yu̶u̶ macũ̶, Cõãmacũ̶ mu̶u̶rẽ bayiró wederémena quẽnojeádutiri, teero ĩñacõãrijãña. Cũ̶ũ̶ mu̶u̶rẽ tutiri, páasu̶tirijãña. 6 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ maĩrã́rẽ bayiró quẽnojeári tiiquí. Niipetira cũ̶ũ̶ põnarẽ́ cṹ̶ã ñañaré tiirí, ñañarõ tiiquí, jĩĩ jóanoã. 7 Mú̶ã ñañarõ netõrã́, “Cõãmacũ̶ marĩrẽ quẽnojeádutigu̶ tiiquí” jĩĩrã, nu̶cãjã́ña. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶ põnabiro tiiquí. Niipetira pacu̶sũ̶mu̶ã cṹ̶ã põnarẽ quẽnojeári tiicúa. 8 Cõãmacũ̶ niipetira cũ̶ũ̶ põnarẽ́ quẽnojeári tiiquí. Cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ quẽnohẽ́rĩ, cũ̶ũ̶ põna díamacũ̶ mee niicu. Pacu̶ manirã́, teero bu̶aríra tiiróbiro niicu. 9 Apeyeréja, marĩ wĩmarã niirĩ, marĩ pacu̶sũ̶mu̶ã marĩrẽ quẽnojeári tiiwá. Cṹ̶ã teero tiiríguere marĩ padeowú̶. Teero tiirá, marĩ Pacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶pereja toorá nemorṍ yu̶u̶ro booa. Teero yu̶u̶rucujãrã, catirucujããdacu. 10 Marĩ pacu̶sũ̶mu̶ã atibú̶recopu̶ macãrã, marĩ cṹ̶ãmena niirĩ, marĩrẽ quẽnojeári tiiwá. Cṹ̶ã ãñurõ niidutira, cṹ̶ã põõtẽ́õrõ quẽnowã́. Cõãmacũ̶pe marĩrẽ cũ̶ũ̶ tiiróbiro ñañaré manirã́ niidutigu̶, quẽnojeári tiiquí. 11 Diamacṹ̶rã niiã: Marĩrẽ quẽnojeári tiirítabere tu̶saya maniã. Pũni niiã. Teero niipacari, quẽnorémena ãñurõ wáari tiia. Too síropu̶re ãñurõ cũ̶ũ̶ booróbiro diamacṹ̶ tiiádacu; ãñurõ niirecu̶tirere bu̶aádacu. 12 Teero tiirá, basocá wãmorĩ, du̶pori tutuhera tiiróbiro niirijãña; wãcũbayinemoña. 13 Mú̶ã diamacṹ̶ tiirá, maarẽ su̶guewara tiiróbiro niiãdacu. Mú̶ã teero tiirí, opayuriro tiiróbiro wáagu̶cã mú̶ãrẽ ãñurõ nu̶nu̶gṹ̶daqui; padeotutúanemogũ̶daqui. Opayuriro tiiróbiro wáanemoriqui. 14 Niipetiramena cúaro manirṍ ãñurõ niirecu̶tiya. Ñañaré tiiró manirṍ niiña. Ñañaré tiirá marĩ Õpũ̶rẽ ĩñariadacua. 15 Mú̶ã tu̶omasĩ́ña: Sĩcũ̶no Cõãmacũ̶ marĩrẽ ãñuré ticorére duuríjããrõ. Sĩcũ̶no cũ̶ũ̶ wedeseremena, cũ̶ũ̶ tiirémena ãpẽrã́ padeorére ñañoríjããrõ. Teeré tiigú̶ táa ñañaré tiiróbiro niiqui. Táa ñañaré wiiró, oterére ñañocú. 16 Teero biiri sĩcũ̶no cũ̶ũ̶ nu̶mo niihẽgõmena ñañaré tiiríjããrõ. Teero biiri sĩcũ̶no Cõãmacũ̶ marĩrẽ ticoadarere “bú̶ri niiré niiã” jĩĩ wãcũrijããrõ. Esaú teero tiiyígu̶. Ju̶abóagu̶, cũ̶ũ̶ basocá sõwũ̶ niirére yaarémena cũ̶ũ̶ baipére wasoyígu̶. 17 Mú̶ã masĩcu: Too síro Esaú cũ̶ũ̶ pacu̶ “mu̶u̶rẽ ãñurõ wáaadacu” jĩĩ wedecũrĩ boomíyigu̶. Cũ̶ũ̶ pacu̶pe “mu̶u̶ bairé teeré cṹũpetitoaawũ̶” jĩĩyigu̶. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, bayiró utiyigu̶. Teero utipacari, cũ̶ũ̶ pacu̶ cũ̶ũ̶ bairé cṹũriguere wasomasĩ́ña maniyíro. 18 Mú̶ã tíato macãrã Israelya põna macãrã tiiróbiro ũ̶tãgṹ̶ padeñámasĩrigu̶pu̶re jearia. Tiigu̶pú̶re bayiró jũ̶ũ̶yiro. Toopú̶re bayiró naĩtĩãyiro. Bu̶po páa, wĩno bayiró wáayiro. 19 Teero biiri mú̶ã tíato macãrã tiiróbiro corneta bu̶su̶rére tu̶oría. Cõãmacũ̶ wedeserecãrẽ tu̶oñária. Cṹ̶ãpeja cũ̶ũ̶ wedeseri tu̶orá, cuiremena “nocõrõrã wedesearo sáa” jĩĩyira. 20 Cõãmacũ̶ dutiariguere cuinetõnerã, teero jĩĩyira. Cũ̶ũ̶ dutiarigue biiro jĩĩyiro: “Atigú̶ ũ̶tãgũ̶pú̶re cu̶tacṹgũ̶norẽ ũ̶tãperimena déesĩãña; o saderígu̶mena sĩãñá. Wáicu̶racãrẽ teerora tiiyá”, jĩĩyigu̶ Cõãmacũ̶. 21 Teero wáarigue quionetṍjõãyiro. Teero tiigú̶, Moisés basiro biiro jĩĩyigu̶: “Yu̶u̶ cuinetõgũ̶, ñapõpiga”, jĩĩyigu̶. 22 Mú̶ãpeja tiigu̶pú̶ jearono tiirá, Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ jeacu. Toopú̶ Cõãmacũ̶ catirucugu̶ya macã, ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirí macã niiã. Tiimacã Jerusalén wãmecu̶tiri macã niiã. Ũ̶tãgṹ̶ Sion wãmecu̶tirigu̶cã niiã. Tiimacãpu̶ ángelea pau̶ peti niicua. 23 Cṹ̶ã neã, cũ̶ũ̶rẽ u̶senipeocua. Cõãmacũ̶ põna cũ̶ũ̶ “ticogu̶da” jĩĩriguere ñeeãdaracã toopú̶ra niicua. Cṹ̶ã wãmerẽ ũ̶mu̶ã́sepu̶ jóatunore niicu. Toopú̶ra Cõãmacũ̶ niipetirare besegú̶ niiqui. Teero biiri too su̶guero macãrãpu̶ diarira marĩmena sĩcãrõména ãñurã́ quẽnojeárira toopú̶ niicua. 24 Jesús toopú̶ niiqui. Cũ̶ũ̶ mama netõnére quetire néeatirigu̶ niiĩ. Jesuyé díi marĩ ñañaré tiirére coseré toopú̶ niicu. Cũ̶ũ̶ye díi Abelye díi nemorṍ wapacu̶tía. 25 Teero tiirá, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ wedegú̶re sũnaríjãña. Too su̶guero macãrãrẽ Cõãmacũ̶ atibú̶recopu̶re baurocá wedeseyigu̶. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ sũnayíra. Teero tiirá, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiiádarere dutiwámasĩriyira. Marĩpereja Cõãmacũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ wedesequi. Teero tiirá, marĩ cũ̶ũ̶rẽ sũnarĩ́, nemorṍ ñañarõ tiigú̶daqui. Dutiwámasĩña maniã́dacu. 26 Tíatopu̶re Cõãmacũ̶ wedeseri, dita cãmeñayiro. Atitópere cũ̶ũ̶ “tiigú̶da” jĩĩriguere cũ̶ũ̶ye queti jóaripũpu̶re buenoã: “Sĩcãrĩ dita cãmeñarĩ tiinemógũ̶da. Dita dícu̶re cãmeñarĩ tiirícu; ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirécãrẽ cãmeñarĩ tiigú̶da”, jĩĩyigu̶. 27 Cũ̶ũ̶ “sĩcãrĩ dita cãmeñarĩ tiinemógũ̶da” jĩĩgũ̶, ateré jĩĩgũ̶ tiii: Niipetire cũ̶ũ̶ bauanériguere néecomasĩrenorẽ cõãgũ̶daqui. Néecomasĩña maniré dícu̶ pu̶tu̶áadacu. 28 Cõãmacũ̶ Õpũ̶ niirṍ marĩ cũ̶ũ̶mena niiãdaro néecomasĩña maniã. Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoada. Cũ̶ũ̶ tu̶sarópu̶ra cũ̶ũ̶rẽ marĩ padeorére wiyaáda. Marĩ Õpũ̶ Cõãmacũ̶ niipetire ñañarére ãñurõ jũ̶ũ̶petiri tiirímebiro niiĩ. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ padeorá, quioníremena padeoáda.

Hebreos 13

1 Mú̶ã Jesuré padeorá sĩcũ̶põna tiiróbiro cãmerĩ́ maĩrucújãña. 2 Mú̶ãye wiseripu̶ jearáre ãñurõ bocaya. Teeré acabórijãña. Ãpẽrã́ teero tiirá, ángelea jearirare bocayira. “Ángelea niicua”, jĩĩ masĩriyira. 3 Peresuwiipu̶ niirã́rẽ wãcũña. Cṹ̶ãmena toopú̶ niirã tiiróbiro tu̶gueñaña. Ñañarõ netõ, cãmitunoriracãrẽ wãcũña. Mú̶ãcã cṹ̶ãbirora õpũ̶ũ̶cu̶tia. Teero tiirá, ñañarõ netõápumasĩã. 4 Niipetira wãmosíarirare quioníremena ĩñaña. Mú̶ã nu̶mosã́numiã niihẽrãmena, mú̶ã manu̶sũ̶mu̶ã niihẽrãmena ñeeaperijãña. Nu̶momanirã, manu̶manirã noo booró ñeeapecãmesãrãrẽ Cõãmacũ̶ ñañarõ tiigú̶daqui. Teero biiri wãmosíarira niipacara, ãpẽrãrẽ́ ñeeaperare ñañarõ tiigú̶daqui. 5 Niyerure bayiró peti u̶garipéarijãña. Mú̶ã cu̶orémena u̶seniña. Cõãmacũ̶ biiro jĩĩrigu̶ niiwĩ: “Mu̶u̶rẽ sĩcũ̶rã duucṹricu; cõãwaricu”, jĩĩrigu̶ niiwĩ. 6 Teero tiirá, wãcũbayiremena biiro jĩĩmasĩã: “Marĩ Õpũ̶ yu̶u̶re tiiápugu̶ niiĩ. Sĩcũ̶ yu̶u̶re ñañarõ tiidu̶gári, cuiria”, jĩĩmasĩã. 7 Mú̶ãrẽ su̶onírirare Cõãmacũ̶ye queti mú̶ãrẽ wederirare wãcũrucujãña. Cṹ̶ã ãñurõ tiirécu̶ti yapacu̶tíriguere wãcũña. Cṹ̶ã padeorírobiro tiinu̶nú̶seya. 8 Jesucristo wasoríqui. Too su̶gueropu̶, mecũ̶tígãrẽ, too síropu̶re teerora niirucugu̶daqui. 9 Teero tiirá, ãpẽrã́ mú̶ãrẽ merẽã wederi, tu̶onu̶nú̶serijãña. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ ãñuré ticorémena marĩrẽ yeeripũnarĩpu̶ wãcũtutuari tiiáro. Marĩ yaaré marĩ yeeripũnarĩrẽ wãcũtutuare ticoricu. Teero tiirá, mú̶ãrẽ “ateré yaaya; teeré yaarijãña” jĩĩrĩ, tu̶oríjãña. 10 Jesús marĩ ñañaré tiiré wapa sĩãnórigu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶wiipu̶ paiá wáicu̶rare sĩãrã́, teeména Cõãmacũ̶rẽ acabóre sãĩrã́ tiimícua. Teero tiirá, cṹ̶ã Jesús acabórere masĩricua. 11 Paiaré dutigú̶ Ãñunetõjõãri Tatiapu̶re wáicu̶raye díire néesãwaqui. Tee díire Cõãmacũ̶rẽ ticoqui, basocá ñañaré tiiárigue wapare acabóre sãĩgṹ̶. Cṹ̶ãye õpũ̶ũ̶rĩrẽ macã wesapu̶ néewa, sóedutiqui. 12 Teero tiirírobiro Jesús macã wesapu̶ ñañarõ netõ, diayigu̶. Cũ̶ũ̶ye díimena marĩrẽ ãñurã́ pu̶tu̶ári tiigú̶, teero tiiyígu̶. 13 Cũ̶ũ̶ macã wesapu̶ diarigue “bobo niiã” jĩĩnoyiro. Cũ̶ũ̶ diari, basocá cũ̶ũ̶rẽ tuti, doojã́yira. Marĩcãrẽ ãpẽrã́ tuti, doopacári, cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶ã́da. Cṹ̶ã doorére teero tu̶gueñajããda. 14 Atibú̶recore marĩ niirí macãrẽ niidoaricu. Apemacã́ too síropu̶ marĩ niirucuadari macãrẽ yuera tiia. 15 Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticorucujããda Jesucristo marĩrẽ ãñuré tiiríguemena. Tee marĩ Cõãmacũ̶rẽ ticoré niiã. Cũ̶ũ̶mena u̶senirã niijĩrã, ãpẽrãrẽ́ biiro jĩĩãda: “Cũ̶ũ̶ marĩ Õpũ̶ niiĩ; ãñunetõjõãĩ”. 16 Teero biiri ãpẽrãrẽ́ ãñurõ tiirére acabórijãña. Mú̶ã cu̶orémena ãpẽrãrẽ́ tiiápuya. Mú̶ã teero tiiré mú̶ã Cõãmacũ̶pu̶re ticorébiro niiã. Mú̶ã teero tiirí, u̶seniqui. 17 Mú̶ãrẽ su̶onírãrẽ yu̶u̶ya. Cṹ̶ã dutirére tiiyá. Cṹ̶ã mú̶ãrẽ apeyepére padeorí jĩĩrã, ĩñanu̶nu̶se, buerucucua. Cṹ̶ã ateré masĩcua: Too síro Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ “¿diamacṹ̶ bueri; o merẽã buerite?” jĩĩ sãĩñágũ̶daqui. Mú̶ã cṹ̶ã dutirére yu̶u̶ri, u̶seniremena mú̶ãrẽ coteadacua. Cṹ̶ãrẽ bóaneõrã niirĩ tiiríjãña. Mú̶ã cṹ̶ãrẽ netõnu̶cã́rĩ, cṹ̶ã mú̶ãrẽ ãñurõ tiiápumasĩribocua. 18 Ũ̶sãrẽ Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosárucujãña. Ũ̶sã ãñurõ diamacṹ̶ tiijĩ́rã, ãñurõ yeeripũnacu̶tia. Niipetirere ãñurõ tiidu̶gáa. 19 Mú̶ã yu̶u̶re bayiró sãĩbosári booa. Mú̶ã sãĩrĩ́, Cõãmacũ̶ boorí, máata mú̶ã pu̶topu̶ niigũ̶dacu sũcã. 20 Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñurõ niirecu̶tirere ticogú̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶rã́ Jesuré oveja cotegú̶ tiiróbiro niigṹ̶ ãñugṹ̶rẽ diarigu̶pu̶re masõrigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶rã́ marĩ Õpũ̶ Jesucristoye díimena mama netõnédoare quetire jeari tiirígu̶ niiwĩ. 21 Cũ̶ũ̶rã́ mú̶ãrẽ diamacṹ̶ quẽnojeári tiiáro. Niipetire mú̶ã tiirémena ãñurã́ niirĩ tiiáro. Teero tiirí, cũ̶ũ̶ boorére tiimasĩ́ãdacu. Cũ̶ũ̶rã́ Jesucristo tutuaremena marĩ cũ̶ũ̶ tu̶sarére tiirá niirĩ tiiáro. Cristore u̶senipeorucuada. Teerora tiiáda. 22 Yáa wedera, yu̶u̶ mú̶ãrẽ wederére ãñurõmena tu̶oyá. Ate yu̶u̶ mú̶ãrẽ jóacoripũ yoeripũ niiã. 23 Mú̶ãrẽ ateré wedea: Marĩya wedegu̶ Timoteo peresuwiipu̶ niiãrigu̶re wionécotoayira mée. Cũ̶ũ̶ máata yu̶u̶ pu̶topu̶ jeari, mú̶ã pu̶topu̶ wáagu̶, cũ̶ũ̶rẽ néewagu̶da. 24 Niipetira mú̶ãrẽ su̶onírã ãñuãrõ. Niipetira Jesuré padeorácã ãñuãrõ. Italia macãrã mú̶ãrẽ ãñudutiya. 25 Cõãmacũ̶ mú̶ã niipetirare ãñuré ticoaro. Teerora tiiáro.

Santiago 1

1 Yu̶u̶ Santiago mú̶ãrẽ ãñudutia. Yu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ padecotegu̶, teero biiri marĩ Õpũ̶ Jesucristore padecotegu̶ mú̶ãrẽ Israelya põnarĩ macãrã doce põnarĩ macãrãrẽ apeyé ditapu̶ wáabaterirare jóaa. 2 Yáa wedera, mú̶ãrẽ noo niiré ñañarõ wáari, “u̶senirã niiãda” jĩĩña. 3 Mú̶ã masĩã: Mú̶ãrẽ ñañarõ wáari, mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeorére ẽñomasĩ́ã sũcã. Ãñurõ padeorí, wãcũtutuare mú̶ãrẽ jeanemoã. 4 Tee wãcũtutuare mú̶ãpu̶re jeapetiaro. Tee jeari, padeotutúara, basocá ãñurã́, péerogã padeoré du̶sanóhẽrã niiãdacu. 5 Masĩré cu̶ohérano Cõãmacũ̶rẽ sãĩã́rõ. Ticogu̶daqui. Cõãmacũ̶ tutiro manirṍ niipetirare cṹ̶ã sãĩré nemorṍ ticonemoqui. 6 Padeorémena sãĩã́rõ. “Ṍba, ticoriboqui” jĩĩrṍ manirṍ sãĩrṍ booa. Teero jĩĩrã́no día pairímaa maquẽ ocoturí tiiróbiro niiĩya. Tee wĩno páapuri wáajõãrucu, atijõãatirucu tiia. 7 Cõãmacũ̶ teero wãcũrãnorẽ ticoridojãqui. 8 Sicabu̶recore merẽã, apebú̶recore merẽã wãcũcua; sica diamacṹ̶ wãcũhẽrã niiĩya. 9 Jesuré padeorá bú̶ri niirã́ ĩñanopacara, u̶senirõ booa; Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re bú̶ri niirã́ mee niicua. 10 Pee apeyé cu̶orácã Jesuré padeorá u̶senirõ booa. Cṹ̶ã padeoré cṹ̶ã cu̶oré nemorṍ wapacu̶tía. Cṹ̶ã cu̶orépeja coori sĩnidíaro tiiróbiro petidíaadacu. 11 Táa muĩpũ bayiró asirí, sĩnijṍãcu. Tee cooricã budujõãcu; ãñuré niiãrigue niipacaro, peticú. Tee tiiróbiro pee apeyé cu̶orácã cṹ̶ã niyeru wapatáriromena diajõããdacua. 12 Ñañarõ wáapacari, wãcũtutuarano u̶senicua. Cõãmacũ̶ cṹ̶ã padeorére duuhéri ĩñagũ̶, cṹ̶ãrẽ catiré petihére ticogu̶daqui. Teeré “ticogu̶da” jĩĩrigu̶ niiwĩ cũ̶ũ̶rẽ maĩrã́rẽ. 13 Sĩcũ̶no ñañaré tiidu̶gáro jeari, “Cõãmacũ̶ yu̶u̶re teero tiidutíi” jĩĩrijãrõ booa. Cõãmacũ̶ ñañaré tiidu̶gágu̶ mee niiĩ. Cũ̶ũ̶ ãpẽrãrẽ́ ñañarére jĩĩcõãsãgũ̶no mee niiĩ. 14 Biirope biia: Ñañaré tiidu̶gárere wãcũsu̶gueari siro, ñañagṹ̶ jĩĩcõãsãrõ tiiróbiro wáacu. Teero tiigú̶, apeyenó ñañaré tiidutírere péerogãmenarã “jáu̶” jĩĩjãqui. 15 Cũ̶ũ̶ tee ñañaré tiidu̶gáremena ñañarére tiiquí. Cũ̶ũ̶ niipetire tiirípojĩgũ̶, catigú̶ niipacu̶, diarigu̶ tiiróbiro niitoaqui. 16 Yáa wedera, wisiríjãña. 17 Niipetire ãñuré, teero biiri diamacṹ̶ maquẽ marĩrẽ diijeácu; teeré ticoqui Cõãmacũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶. Cũ̶ũ̶rã́ niiqui niipetira sĩãwócorare, ũ̶mu̶ã́sepu̶ bauráre tiirígu̶. Cũ̶ũ̶ wasoríqui; cũ̶ũ̶rẽ cãmotáreno manicú. 18 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ boorírobirora cũ̶ũ̶ye queti diamacṹ̶ maquẽmena marĩrẽ catiré petihére ticorigu̶ niiwĩ. Teero cũ̶ũ̶ diamacṹ̶ bueré cṹũriguere ãñurõ padeosu̶guéjĩrã, ote du̶ca cu̶orígu̶ butisu̶guerepa tiiróbiro niicu. Butisu̶guerepa Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticorépa niirucuyiro. 19 Yáa wedera, ateré masĩña: Ãpẽrã́ wederi, tu̶omasĩ́ãda jĩĩrã, ãñurõ tu̶oyá. Mú̶ã cṹ̶ã wederére tu̶otóa, wãcũtoarapu̶ wedeseya; máata cúarijãña. 20 Marĩ cúara, Cõãmacũ̶ booró tiirícu. 21 Teero tiirá, niipetire mú̶ã ñañarõ wãcũrére, ñañaré tiirécu̶tirere duujã́ña. Cõãmacũ̶rẽ “jáu̶” jĩĩ, cũ̶ũ̶ye queti marĩrẽ cũ̶ũ̶ cṹũrere diamacṹ̶ padeoyá. Tee quetire tu̶o, padeorá, mú̶ã netõnénoãdacu. 22 Cõãmacũ̶ye quetire bú̶ri peti tu̶oríjãña. Tu̶oári siro, tee queti dutirére tiiyá. Tiihérano cṹ̶ã basiro jĩĩditora tiicúa. 23 Tee quetire tu̶o, tee dutirére tiihégu̶no biiro biii: Cũ̶ũ̶ya diapóare ẽñorõpú̶ ĩñaqui. 24 Cũ̶ũ̶ baurére ãñurõ ĩñaãri siro, cãmenu̶cã́ witiwagu̶ra, acabójãqui. 25 Ãpĩpé cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ye tu̶oáriguere wãcũrucu, acabóriqui. Cõãmacũ̶ dutiróbirora cũ̶ũ̶ tiirucújãqui. Cũ̶ũ̶ teero tiirécu̶tiremena Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ u̶senirĩ tiigú̶daqui. Cõãmacũ̶ye queti diamacṹ̶rã niiã. Teeména marĩ ñañaré dícu̶ tiidu̶gámiãriguere tiidúri tiirígu̶ niiwĩ. 26 Ãpĩ “yu̶u̶ Jesuré padeogú̶ niiã” jĩĩ wãcũmiqui. Teero jĩĩpacu̶, ãpẽrãrẽ́ ñañarõ wedesequi. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ basiro jĩĩditogu̶ tiiquí. Cũ̶ũ̶norẽ padeoré bú̶ri niiré niiã. 27 Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶re diamacṹ̶ padeogú̶peja biiro tiirécu̶tiro booa: Pacu̶ manirã́rẽ, wapewia numiãrẽ cṹ̶ãrẽ merẽã wáari, tiiápuro booa. Teero biiri atibú̶reco maquẽ ñañarére tiinu̶nú̶serijãrõ booa.

Santiago 2

1 Yáa wedera, mú̶ã marĩ Õpũ̶ Jesucristo ãñunetõjõãgũ̶rẽ padeojĩ́rã, basocáre sĩcãrĩbíro tiiyá. 2 Apetó tiigú̶, ũ̶mu̶ sĩcũ̶ mú̶ã neãrí wiipu̶ sããatiboqui. Cũ̶ũ̶ wãmosṹã tuusã́ri beto oro beto, suti ãñuré sãñagṹ̶ niiboqui. Toorá ãpĩ apeyenó cu̶ohégu̶ sutiró bu̶cu̶roniãrõ sãñagṹ̶ sããatiboqui sũcã. 3 Mú̶ãpe padeorémena suti ãñuré sãñagṹ̶rẽ ĩña, cũ̶ũ̶rẽ “ãno ãñurṍpu̶ duiya” jĩĩbocu. Apeyenó cu̶ohégu̶pereja “jõõ nucũña” o “ãno yepapu̶ duijãña” jĩĩjãbocu. 4 Mú̶ã teero tiirémena basocáre sĩcãrĩbíro tiihéra tiicú. “Suti ãñuré sãñagṹ̶ bóaneõgũ̶ nemorṍ wapapacái”, jĩĩ wãcũmicu. Tee wãcũré ñañaré niiã. 5 Yáa wedera, yu̶u̶re tu̶oyá: Apeyenó cu̶ohéranorẽ Cõãmacũ̶ besequi, cṹ̶ã padeoré pairó wapacu̶tíro wáaaro jĩĩgũ̶. Cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ wáaaro jĩĩgũ̶, besequi. Cũ̶ũ̶ jĩĩrirobirora cũ̶ũ̶rẽ maĩrã́ cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ niiãdacua. 6 Mú̶ãpe apeyenó cu̶ohérare doo, bobosã́cu. ¿Noã mú̶ãrẽ tiiápei? Pee cu̶orá tiiápecua. ¿Noã mú̶ãrẽ ñee, queti beserí basocu̶ pu̶topu̶ néewadutii? Cṹ̶ãrã tiicúa. 7 Cṹ̶ãrã mú̶ã padeogú̶ wãmerẽ buijã́cua. Mú̶ãpe cũ̶ũ̶ wãmerẽ padeorémena jĩĩcu. 8 Mú̶ã Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ tiipetídu̶gara, cũ̶ũ̶ye queti jóaripũpu̶ jĩĩrõbirora tiiyá: “Mu̶u̶ basiro maĩrṍ tiiróbirora ãpẽrãcã́rẽ maĩñá”. Teeré tiirá, diamacṹ̶ tiirá tiia. 9 Mú̶ã basocáre sĩcãrĩbíro tiihéra, ñañarére tiirá tiia; Cõãmacũ̶ dutirére netõnu̶cã́rã tiia. 10 Sĩcũ̶no Moisére dutiré cṹũrigue niipetirere tiipetípacu̶, sicawãme tiihérogãmenarã, tee dutiré niipetirere netõnu̶cã́gũ̶ niiqui. 11 “Ãpĩ nu̶morẽ ñeeaperijãña”, teero biiri “basocáre sĩãríjãña” jĩĩrére dutirigu̶ niiwĩ Cõãmacũ̶. Mú̶ã sĩcũ̶rẽ sĩãrã́, ãpĩ nu̶morẽ ñeeaperipacara, Moisére dutiré cṹũriguere netõnu̶cã́rã tiicú. 12 Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ mama dutiré cṹũriguemena mú̶ã tiiríguere ĩña, wapa tiigú̶daqui. Teero tiirá, ãñurõ wedeserecu̶ti, ãpẽrãrẽ́ ãñurõ tiirécu̶tiro booa. 13 Ãpẽrãrẽ́ bóaneõ ĩñahẽri siro, Cõãmacũ̶cã bóaneõrõ manirṍ wapa tiigú̶daqui. Bóaneõ ĩñarirapeja cũ̶ũ̶ wapa tiirópu̶re cuiro manirṍmena ãñurére ñeerã wáaadacua. 14 Yáa wedera, sĩcũ̶ “yu̶u̶ Jesuré padeóa” jĩĩboqui. Teero jĩĩpacu̶, ãpẽrãrẽ́ ãñuré tiiẽ́ñoriboqui. Cũ̶ũ̶ padeoré ¿ñeenómena wapacu̶tíbogari? Teero padeoré cũ̶ũ̶rẽ netõrĩ́ tiirícu. 15 Apetó tiirá, Jesuré padeorá suti wasoré cu̶ohéra, yaaré cu̶obayíhera mú̶ãmena niibocua. 16 Sĩcũ̶ mú̶ã menamacũ̶ cṹ̶ãrẽ ateré jĩĩboqui: “Mú̶ã ãñurõ wáaya; yu̶su̶ári, asibusúre suti sãñajĩrã niiña; mú̶ã yaadu̶garecõrõ yaaya”, jĩĩboqui. Cũ̶ũ̶ cṹ̶ã boorére ticoripacu̶, cũ̶ũ̶ tee jĩĩré wapamaníã. 17 Marĩ padeoré tee queoré tiiróbiro niiã. Marĩ padeopacára, ãpẽrãrẽ́ tiiápuheri, wapamaníã. 18 Apetó tiigú̶, yu̶u̶ jĩĩãriguere padeohégu̶no ateré jĩĩboqui: “Sĩcũ̶ ãñurére tiirípacu̶, Jesuré padeoquí. Ãpĩpé ãñurépere tiiquí”. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrére biiro wedegu̶da: “Cũ̶ũ̶ ãñuré tiirípacari, ¿deero tii marĩ cũ̶ũ̶ Jesuré padeorére ĩñamasĩboatau̶? Cũ̶ũ̶ ãñuré tiiẽ́ñoremena cũ̶ũ̶ Jesuré padeorére ĩñamasĩbocu”. 19 Cũ̶ũ̶pe “Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã niiqui” jĩĩ padeoquí. Tee ãñuniã ãñurõpeja. Wãtĩãcã padeocúa tiirápu̶ja. Tee wãcũrã, ñapõpicua cuira. 20 Cũ̶ũ̶ tu̶omasĩ́ridojãgũ̶ niiĩ. Yu̶u̶ jĩĩãriguere wãcũbu̶a, ateré masĩrõ booa: Marĩ “Jesuré padeóa” jĩĩpacara, ãpẽrãrẽ́ ãñurõ tiihéri, marĩ padeoré wapamaníã. 21 Marĩ ñecũ̶ Abrahamye maquẽrẽ wedegu̶da. Abraham cũ̶ũ̶ macũ̶ Isaare ũ̶tãbú sotoápu̶ siatúpeomiyigu̶. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ tiirére ĩñagũ̶, cũ̶ũ̶rẽ “ãñugṹ̶rã niiĩ” jĩĩ ĩñayigu̶. 22 Atecã́rẽ tu̶omasĩ́rõ booa: Abraham Cõãmacũ̶rẽ padeoyígu̶. Teeména Cõãmacũ̶ tiidutírirobirora tiiyígu̶. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ tiirémena cũ̶ũ̶ padeorére tiiyapácu̶tiyigu̶. 23 Teero cũ̶ũ̶ tiiríguemena Cõãmacũ̶ye queti jóaripũ niiré diamacṹ̶ wáaro tiiríro niiwũ̶. Tiipũ biiro jĩĩã: “Abraham Cõãmacũ̶rẽ padeoyígu̶. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ ‘ãñugṹ̶rã niiĩ’, jĩĩ ĩñayigu̶”, jĩĩ jóanoã. Too síro Cõãmacũ̶ Abrahamrẽ “mu̶u̶ yu̶u̶ menamacũ̶ niiã” jĩĩrigu̶ niiwĩ. 24 Tee quetimena ateré ãñurõ masĩnoã sáa: Marĩ Cõãmacũ̶rẽ padeorá ãñurõ tiirí, Abrahamrẽ tiirírobiro marĩrẽ “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩ ĩñaqui. U̶serimena dícu̶ “Cõãmacũ̶rẽ padeóa” jĩĩrã́rẽ “ãñurã́rã niiĩya” jĩĩ ĩñariqui. 25 Teerora wáayiro too su̶guero macõpu̶ ũ̶mu̶ã́rẽ ñeeape wapatárigore. Coo Rahab wãmecu̶tiyigo. Judíoa cooya macã macãrã wãpãrã niiyira. Coo Cõãmacũ̶rẽ padeojĩ́gõ, judíoa jeari, ãñurõ bocayigo. Too síro cṹ̶ã dutiwáadarimarẽ ẽñocóyigo. Cõãmacũ̶ coo tiirére ĩñagũ̶, coore “ãñugṍrã niiyo” jĩĩ ĩñayigu̶. 26 Ateména pu̶tu̶áa: Sĩcũ̶ Jesuré padeopacú̶, ãñuré tiihéri, cũ̶ũ̶ padeoré wapamaníã. Cũ̶ũ̶ padeoré sicaõpũ̶ũ̶ yeeripũna duuári siro tiiróbiro niicu; catiricu.

Santiago 3

1 Yáa wedera, mú̶ã watoapu̶re pau̶ peti basocáre buerá niirijãrõ booa. Mú̶ã masĩcu: Cõãmacũ̶ ũ̶sã Jesuyére bueré wapa ũ̶sã tiiríguere ãpẽrã́ nemorṍ ãñurõ besegu̶daqui, ũ̶sãrẽ wapa tiiádari su̶guero. 2 Marĩ niipetira pee ñañaré tiirucúa. Sĩcũ̶ péerogã ñañaré wedesehegu̶no ãñugṹ̶ peti niiqui. Cũ̶ũ̶ wedeseãmajãdu̶garere cãmotámasĩgũ̶, niipetire cũ̶ũ̶ ñañaré tiidu̶gárecãrẽ cãmotámasĩqui. 3 Marĩ cõmebetórigãrẽ caballoaye u̶seripu̶ sã́ãã, caballoa marĩrẽ yu̶u̶aro jĩĩrã. Teebetorigãmena marĩ wáadu̶garopu̶ cṹ̶ãmena wáamasĩã. 4 Teerora niiã dooríwu̶cãrẽ. Tiiwú̶ pairíwu̶ niipacari, wĩno bayiró páapucopacari, tiiwu̶ré waatúgu̶ péeripĩgãmenarã cũ̶ũ̶ wáadu̶garope waatúcoi. 5 Marĩya ñemerõmena teerora wáacu. Marĩya ñemerõ marĩya õpũ̶ũ̶ du̶arógã niipacaro, pee peti wedeseremena pau̶re ñañomasĩ́ã. Pecame péerimegã niipacaro, marĩ sĩãyócori, pairó macãnu̶cũ̶ niiãrirore jũ̶ũ̶petiri tiia. 6 Pecame tiiróbiro niiã marĩya ñemerõ. Péerogã niipacaro, pee ñañaré wedesemasĩcu. Noo booró niipetire ñañaré wáari tiicú. Tee ñañarõ wedesere wãtĩmena pu̶u̶tocu̶ticu. Niipetiro marĩ catirí bu̶recorire ãñurõ niimiãriguere ñañocú. 7 Basocá niipetira wáicu̶rare, wu̶u̶ráre, yepapu̶ wéerare, día macãrãrẽ yu̶u̶ri tiimasĩ́cua. Cṹ̶ã sicatopu̶ra yu̶u̶ri tiimasĩ́notoarira niiwã. 8 Marĩya ñemerõ docare yu̶u̶ri tiimasĩ́ricu. Ãñuré dícu̶ wedesedu̶gapacara, ñañaré wedesecu. Ãña bacarí, cũ̶ũ̶ nima ticoro tiiróbiro marĩ wedesere basocáre ñañarõ tiicú. 9 Marĩya ñemerõmena Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶rẽ marĩ Pacu̶re u̶senire ticopacara, basocáre cũ̶ũ̶ tiiróbiro baurá tiinórirare ñañarõ wedesea. 10 Sicau̶seromena Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoa; tiiu̶seromenarã ãpẽrãrẽ́ ñañarõ wedesea sũcã. Yáa wedera, teeré tiiríjãrõ booa. 11 Sicacope oco witirí copepu̶re oco ãñuré, oco ñañaré witiricu. 12 Narañagũ̶ pica du̶cacu̶tiricu. Picagu̶ u̶se du̶cacu̶tiricu. Tee tiiróbiro oco móã ocare witirí copepu̶re oco móã ocahere witiricu. 13 Mú̶ã watoapu̶re ãñurõ tu̶gueñapõtẽõnu̶cõrã, tu̶omasĩ́rã niicua. Cṹ̶ã ãñurõ tiirécu̶tirere ẽñoã́rõ “yu̶u̶ tiirére ĩñaña” jĩĩrṍ manirṍ. Biiro tiigú̶no tu̶omasĩ́gũ̶ peti niiĩ. 14 Mú̶ã tu̶omasĩ́petipacara, ãpẽrãrẽ́ doe, cṹ̶ãrẽ pesucu̶tira, “ãpẽrã́ nemorṍ tu̶omasĩ́ã” jĩĩrijãña. Mú̶ã teeré tiirécu̶tira, diamacṹ̶ maquẽrẽ cõãrã tiia. 15 Tee cṹ̶ã tu̶omasĩ́miãrigue Cõãmacũ̶ ticoré mee niiã. Atibú̶reco maquẽ wãcũré niiã; basocá cṹ̶ã basiro wãcũré niiã; wãtĩã wãcũréno niiã. 16 Mú̶ã watoapu̶ doere, teero biiri pesucu̶tire niirĩ, sĩcãrõména niirecu̶tiherecã niiãdacu. Noo booró niipetire ñañaré wáaadacu. 17 Cõãmacũ̶ tu̶omasĩ́re ticoré cu̶orápeja ñañarére ãmaãrõ manirṍ niicua. Cṹ̶ãjã biiro niicua: Ãñurõ niirecu̶tirere boorá, basocáre ãñurõ wéepeora, wederére ãñurõ tu̶oñérã, ãpẽrãrẽ́ bóaneõ ĩñarã́, niipetirare ãñuré tiirá, niipetirare sĩcãrĩbíro tiirá, tiiditóro manirṍ ãñurõ tiirécu̶tira niicua. 18 Ãñurõ niirecu̶tirere tiidu̶gárano ãñurõ niirecu̶tire maquẽrẽ wedesecua. Too síropu̶re cṹ̶ã teero jĩĩãriguemena diamacṹ̶ niirecu̶tirere ĩñaãdacua.

Santiago 4

1 ¿Ñeeména cãmerĩ́quẽĩ? ¿Ñeeména cãmerĩ́tutii? Mú̶ã popeapu̶ ñañaré tiidu̶gáre, wãcũnu̶nu̶seremena teero wáaa. 2 Mú̶ã apeyenó cu̶odu̶gápacara, bu̶amasĩ́ricu. Cu̶odu̶gára, ãpẽrã́ cu̶oráre sĩãcú. Ãpẽrã́ cu̶orére ĩñajĩrã, ĩñatuticu. Mú̶ã boorére bu̶amasĩ́hẽrã, cãmerĩ́tutiãmajãcu; cãmerĩ́quẽcu. Mú̶ã boorére bu̶amasĩ́ricu, ¿deero tiirá? Cõãmacũ̶rẽ sãĩríjĩrã. 3 Sãĩpacári, Cõãmacũ̶ ticoriqui. Ãñurõ wãcũrémena sãĩrícu; mú̶ã cũ̶ũ̶ ticorémena ñañaré tiidu̶gácu. 4 Mú̶ã sĩcõ numiṍ manu̶cu̶tipaco, apegó manu̶rẽ maĩgṍ tiiróbiro niicu. Atibú̶reco maquẽrẽ maĩrã́no Cõãmacũ̶rẽ ĩñatutira tiiróbiro niicua. Mú̶ã teeré masĩcu. Teero tiirá, atibú̶reco maquẽrẽ maĩdu̶gárano Cõãmacũ̶rẽ ĩñatutigu̶ tiiróbiro wáacua. 5 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ bú̶ri peti ate jóanorõ mee tiia: “Cõãmacũ̶ marĩrẽ Espíritu Santore ticorigu̶ niijĩgũ̶, ãpẽrãrẽ́ nemorṍ cũ̶ũ̶rẽ marĩ maĩrĩ́ booquí”, jĩĩ jóanoã. 6 Cõãmacũ̶ marĩrẽ ãñurõ tiigú̶ tiiápunemomasĩqui. Teero tiiró, cũ̶ũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóanoã: “Ãpẽrã́ nemorṍ niiã” jĩĩrã́ Cõãmacũ̶ tiiápurere cu̶orícua. Teero jĩĩhẽrãpe cũ̶ũ̶ tiiápure cu̶ocúa, jĩĩ jóanoã. 7 Teero tiirá, Cõãmacũ̶ dutirére ãñurõ yu̶u̶rá niiña. Satanás mú̶ãrẽ jĩĩcõãsãrĩ, wãcũtutuaya. Wãcũtutuari, yoari mee nii, wáajõãgũ̶daqui. 8 Cõãmacũ̶rẽ wãcũrucujãña. Mú̶ã teero tiirí, Cõãmacũ̶ mú̶ãmena niirucujãgũ̶daqui. Mú̶ã ñañaré tiirére tiidújãña. Mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ, teero biiri atibú̶reco maquẽrẽ sĩcãrõména maĩdu̶gára mú̶ã teero wãcũrére wasoyá. 9 Mú̶ã ñañaré tiirére wãcũ, wãcũpati, utiya. Mú̶ã buimírigue utiré wasoáro. Mú̶ã u̶senimirigue bóaneõrõ tu̶gueñare wasoáro. 10 Mú̶ã marĩ Õpũ̶ ĩñacoropu̶re “yu̶u̶ bú̶ri niigṹ̶ niiã” jĩĩ wãcũrucuri, cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ u̶pu̶tí macãrã wáari tiigú̶daqui. 11 Yáa wedera, cãmerĩ́ buiáperijãña. Sĩcãrĩbíro padeopacú̶, sĩcũ̶ ãpĩrẽ́ buijã́gũ̶, cũ̶ũ̶rẽ “pecamepu̶ wáagu̶du̶ niiĩ” jĩĩgũ̶ tiiquí. Teero jĩĩgṹ̶no Cõãmacũ̶ dutirére buijã́gũ̶ tiiquí. “Cõãmacũ̶ dutiré nemorṍ masĩã yu̶u̶ja” jĩĩdu̶gagu̶ niiqui. Teero jĩĩgṹ̶ tee dutiré maquẽrẽ tiiríqui. Ãñurõ “jáu̶” jĩĩrõno tiigú̶, “Cõãmacũ̶ dutiré queoró niiria” jĩĩgũ̶ tiiquí. 12 Cõãmacũ̶ sĩcũ̶rã dutirére ticogú̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ dícu̶ marĩ tiirére ãñurõ ĩña, “pecamepu̶ wáagu̶du̶ niiĩ” jĩĩmasĩqui. Cũ̶ũ̶ dícu̶ marĩrẽ netõnémasĩqui. Cũ̶ũ̶rã́ sũcã pecamepu̶ wáadutimasĩqui. Mú̶ãpe “pecamepu̶ wáagu̶du̶ niiĩ” jĩĩmasĩricu. 13 Mú̶ã biiro jĩĩrecu̶tia: “Mecũ̶ã o ñamigã tiimacãpu̶ wáagu̶da. Toopú̶ sicacũ̶ma nii, pade, pairó niyeru wapatágu̶da”, jĩĩcu. Mú̶ã teero jĩĩrécu̶tirano yu̶u̶re tu̶oyá: 14 Mú̶ãrẽ ñamigãno merẽã wáaadarere masĩricu. Mú̶ã catiré õme tiiróbiro niiã; péerogã bau, too síro ditijõãã. 15 Teero jĩĩrõno tiirá, biirope jĩĩrõ booa: “Apetó tiigú̶, Cõãmacũ̶ boorí, cũ̶ũ̶ catiré ticori, teeré tiinóãdacu”, jĩĩrõ booa. 16 Mú̶ãpe teero jĩĩria. “Ũ̶sã basiro too síro tiiwáadarere masĩã” jĩĩsu̶guea. Niipetire teero jĩĩsu̶guereno ñañaniã. 17 Sĩcũ̶no ãñuré tiirére tiimasĩ́pacu̶, teeré tiihégu̶no Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́gũ̶ tiiquí.

Santiago 5

1 Pee apeyé cu̶orá, yu̶u̶re tu̶oyá: Mú̶ãrẽ ñañarõ netõré niiãdacu. Tee ñañarõ netõã́dare wãcũrã, bayiró acaribíremena utirá niiña. 2 Mú̶ã pee cu̶oré bóajõããdacu. Mú̶ãye sutire butua weejããdacua. 3 Mú̶ãye oro, mú̶ãye niyerupe cu̶tawi bóajõããdacu. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, cũ̶ũ̶ mú̶ã ĩñacoropu̶ tee cu̶tawiriguere ĩñagũ̶daqui. Tee cu̶tawirigue mú̶ã niyeru maĩrí siro, mú̶ã ãpẽrãrẽ́ tiiápuheri siro, teero ẽñoã́dacu. “Mú̶ã pecamepu̶ wáaadara niitoaa mée”, jĩĩrõ tiiádacu. Atibú̶reco petiádari bu̶reco niipacari, mú̶ã bú̶ri peti pairó niyeru ĩñanomiã. 4 Mú̶ã ũ̶mu̶ã́rẽ oteré du̶ca seedutípacara, wapatípetiririra niiwũ̶. Tee cṹ̶ãrẽ niyeru wapatíririguere Cõãmacũ̶ ĩñaqui. Paderá bayiró bu̶su̶rómena “queoró wapatíriawã” jĩĩrére Cõãmacũ̶ niipetire sotoapu̶ niigṹ̶ tu̶oquí. 5 Mú̶ãpe atiditapú̶re pee peti cu̶onetṍnu̶cãã. Mú̶ã tu̶sarénorẽ tiidu̶gápetira niiã. Mú̶ã wecu̶á ãñurõ diicu̶tira tiiróbiro niicu; wecu̶á cṹ̶ãrẽ sĩãã́dari bu̶recore masĩricua. 6 Mú̶ã ãpẽrãrẽ́ cṹ̶ã bayiró peti wapa cu̶orípacari, queti beserí basocu̶ pu̶topu̶ néewa, “wapa cu̶oóya” jĩĩcu. Cṹ̶ãrẽ sĩãdutícu. Cṹ̶ãpe deero tii masĩricua. 7 Yáa wedera, mú̶ã masĩã: Marĩ Õpũ̶ pu̶tu̶aatigu̶daqui. Cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatiadari su̶guero potocṍrõ manirṍ yueya. Sĩcũ̶ otegú̶ cũ̶ũ̶ oteré du̶cacu̶tiri cotequi, ãñurétõpu̶ yaaada jĩĩgũ̶. Cũ̶ũ̶ oteri siro, oco peaaro jĩĩgũ̶, potocṍrõ manirṍ yuequi. 8 Cũ̶ũ̶ tiiróbiro mú̶ãcã “marĩ Õpũ̶ pu̶tu̶aatigu̶daqui” jĩĩrã, potocṍrõ manirṍ yueya. Wãcũtutuaya. Cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatiadaro jeaadaro péerogã du̶sacú. 9 Yáa wedera, cãmerĩ́ wedepatirijãña, Cõãmacũ̶ marĩrẽ ñañarõ tiirí jĩĩrã. Cõãmacũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeaatiro tiia. 10 Profetas tiiríguere wãcũña. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶ye quetire wederi, ãpẽrã́ cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiiyíra. Cṹ̶ãrẽ teero tiipacári, ñañarõ netõpacára, wãcũtutua, nu̶cãjã́yira. Cṹ̶ã tiirírobirora mú̶ãcã tiiyá. 11 Basocáre ñañarõ wáapacari, cṹ̶ã wãcũtutuari, cṹ̶ã doca “ãñurã́ niiwã” jĩĩã marĩ. Job wãmecu̶tigu̶ye queti maquẽrẽ mú̶ã masĩcu. Cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ wáapacari, wãcũtutuayigu̶. Too síro Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ tiiríguecãrẽ masĩcu. Tee quetimenapu̶ra “Cõãmacũ̶ bóaneõ ĩñaré cu̶ogú̶ niiĩ” jĩĩrécãrẽ ãñurõ ĩñamasĩnoã. 12 Cõãmacũ̶rẽ wãmepeorijãña. Tee u̶pu̶tí maquẽ niiã. Mú̶ãrẽ sãĩñárĩ, “tiiáwũ̶” o “tiiríawũ̶” jĩĩré dícu̶ jĩĩña. Jĩĩnemorijãña, Cõãmacũ̶ marĩrẽ ñañarõ tiirí jĩĩrã. 13 Sĩcũ̶ Jesuré padeogú̶re ñañarõ wáari, Cõãmacũ̶rẽ tiiápure sãĩrṍ booa. U̶senigũ̶nope Cõãmacũ̶rẽ basapeoro booa. 14 Diarecu̶tigu̶no Jesuré padeorá menamacãrã bu̶toá dutiráre boocóro booa, cũ̶ũ̶rẽ u̶se tuusĩã́ãrõ jĩĩgũ̶. Cõãmacũ̶ netõnéãrõ jĩĩgũ̶, sãĩdutíbosaro booa. 15 Cṹ̶ã padeorémena sãĩrĩ́, diarecu̶tigu̶ netõnénogũ̶daqui. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ diaré netõrĩ́ tiigú̶daqui. Cũ̶ũ̶ ñañaré tiirí siro niirĩ, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ acabógu̶daqui. 16 Teero tiirá, mú̶ã ñañaré tiiríguere cãmerĩ́ wedenetõña. Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosáya, diarecu̶tirare netõnéãrõ jĩĩrã. Sĩcũ̶ basocú̶ ãñugṹ̶ padeorémena sãĩrĩ́, Cõãmacũ̶ yu̶u̶rijã tiiríqui. 17 Elías marĩ tiiróbiro basocú̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶rẽ “oco pearijããrõ” jĩĩ bayiró sãĩyígu̶. Itiácũ̶ma apecũ̶má deco atiditapú̶re oco peariyiro. 18 Too síro Cõãmacũ̶rẽ sãĩyígu̶ sũcã. Teero tiiró, oco peayiro. 19 Yáa wedera, apetó tiigú̶, sĩcũ̶ mú̶ãmena niiãrigu̶ merẽã wãcũré wasonóboqui. Cũ̶ũ̶rẽ teero wáari ĩñagũ̶, ãpĩ cũ̶ũ̶rẽ ãñurépere wasorí tiibóqui sũcã. 20 Wasorí tiigú̶no ñañaré tiiárigu̶re ateré tiiquí: Diari siropu̶re, ñañarõ netõbóarigu̶re netõrĩ́ tiiquí; acabóre bu̶arí tiiquí. Nocõrõrã niiã.

1 Pedro 1

1 Yu̶u̶ Pedro Jesucristo cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserigu̶ mú̶ãrẽ Cõãmacũ̶ beserirare ãñudutia. Mú̶ã yu̶u̶ jóacora mú̶ãya ditare cõã, aperopú̶ wáabaterira niiwũ̶. Teero tiigú̶, mú̶ã Ponto, Galacia, Capadocia, Asia, Bitinia dita niirã́pu̶re jóacoa. 2 Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶ too su̶gueropu̶ cũ̶ũ̶ boorírobirora mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶ põna niiãrõ jĩĩgũ̶, besetoarigu̶ niiwĩ. Espíritu Santomena mú̶ãrẽ ñañaré manirã́ niirĩ tiirígu̶ niiwĩ, cũ̶ũ̶ dutirére tiiáro jĩĩgũ̶. Jesucristoye díimena mú̶ãrẽ cũ̶ũ̶yara niirĩ tiirígu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñunemore ticoaro; ãñurõ niirecu̶tiri tiinemóãrõ. 3 Cõãmacũ̶ Jesucristo marĩ Õpũ̶ Pacu̶re u̶senire ticoada. Cõãmacũ̶ marĩrẽ bayiró bóaneõ ĩñaqui. Teero tiigú̶, Jesucristo diarigu̶pu̶ masãriguemena marĩrẽ bauánemorira tiiróbiro tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶ teero tiirí, marĩ “too síropu̶ cũ̶ũ̶rẽ ĩñaãda” jĩĩmasĩã. 4 Teeré masĩjĩrã, Cõãmacũ̶ marĩrẽ ticoadarere yuea. Cũ̶ũ̶ ticoadare petirícu; ñañaré maniré niicu; teero biiri cũ̶ũ̶ ticoadare coori tiiróbiro sĩnirícu. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ ticoadarere ũ̶mu̶ã́sepu̶ quẽnocṹbosaqui marĩrẽ. 5 Mú̶ã Jesuré padeocú. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ tutuaremena mú̶ãrẽ cotequi. Mú̶ãrẽ ãñurõ tiiádare quẽnoríguepu̶ niicu. Atibú̶reco petirí, teeré ẽñogṹ̶daqui. 6 Teeré wãcũrã, u̶senicu. Atitópere mú̶ã merẽã ñañarõ netõrã́ tiia ména. 7 Mú̶ã Jesucristore padeoré oro tiiróbiro niicu. Basocá ¿orora niiĩ? jĩĩrã, pecame sotoapu̶ asiopéocua. Ocoáari siro, ñañaré poca merẽã jeapeacu; ãñuré oro dícu̶ pu̶tu̶ácu. Ate tiiróbiro mú̶ãrẽ ¿Jesucristore diamacṹ̶rã padeomíĩ? jĩĩrõ, ñañarõ netõrĩ́ tiicú ména. Mú̶ã ñañarõ netõjĩ́rã, tee oro basiro tiiróbiro pu̶tu̶áadacu. Teero tiirá, ãñurõ padeonemórã niiãdacu sáa. Jesucristore padeodúheri ĩñarã, basocá mú̶ãrẽ “cũ̶ũ̶rẽ diamacṹ̶rã padeoóya” jĩĩ ĩñaãdacua. Oro wapapacá niiã. Wapapacáre niipacaro, petijṍãcu. Mú̶ã Jesucristore padeorépe oro nemorṍ wapacu̶tía. Tee doca petirícu. Teero tiigú̶, Jesucristo mú̶ãrẽ atibú̶recopu̶re pu̶tu̶aatigu̶, “yu̶u̶re ãñurõ padeowú̶” jĩĩgũ̶daqui. 8 Mú̶ã Jesucristore ĩñaririra niipacara, cũ̶ũ̶rẽ maĩcú. Atitóre cũ̶ũ̶rẽ ĩñaripacara, padeocú. Mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ padeorí, mú̶ãrẽ pecamepu̶ wáaborirare netõnéqui. Teero tiirá, mú̶ã Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ wáaadarere wãcũrã, bayiró u̶senicu. Mú̶ã u̶senire diamacṹ̶rã niijãrõ tiicú. Teero tiirá, “teero u̶seniãmajãrã tiia” jĩĩmasĩña manicú. 10 Profetas cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticoadarere wedesu̶guetoayira. Basocáre netõnéãdarere tu̶omasĩ́ãda jĩĩrã, cṹ̶ãcã ãñurõgã buemiyira. 11 Cristo cṹ̶ãmena niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ Espíritu Santo tiiápuremena cṹ̶ãrẽ too síropu̶ wáaadarere masĩrĩ tiitóamiyigu̶: “Cristo ñañarõ netõgṹ̶daqui; too síro Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ pee dutirére ticogu̶daqui” jĩĩrére masĩrĩ tiitóamiyigu̶. Cṹ̶ã “¿deero biiri niiãdari? ¿Ñeenó wáaadari?” jĩĩrã, bayiró masĩdu̶gamiyira. 12 Cõãmacũ̶ cṹ̶ã masĩdu̶gari ĩñagũ̶, cṹ̶ãrẽ biiro masĩrĩ tiiyígu̶: “Mú̶ã wederé queti mú̶ã niiritopu̶ wáaricu ména” jĩĩrére masĩrĩ tiiyígu̶. Mú̶ã atitópu̶ niirã́pe ĩñaãdare niiyiro. Cṹ̶ã wederé queti mú̶ã tu̶otóacu. Atitóre tee quetire wederá Espíritu Santo ũ̶mu̶ã́sepu̶ ticodiocorigu̶ tutuaremena mú̶ãrẽ wedeyira. Jesucristoye queti ãñuré queti niiã. Ángelea tee queti basocáre netõnére quetire “¿deero peti niiĩ?” jĩĩ tu̶omasĩ́du̶gamicua. 13 Teero tiirá, “Cõãmacũ̶ boorére tiirucújããda” jĩĩ wãcũyueya. Mú̶ã tiiádarere ãñurõ wãcũtoarapu̶ tiiyá. “Cõãmacũ̶ marĩrẽ ãñuré ticogu̶daqui Jesucristo pu̶tu̶aatiri” jĩĩ wãcũrã, u̶seniremena coteya. 14 Mú̶ã Jesuré masĩãdari su̶guero, cũ̶ũ̶ boorére masĩririra niiwũ̶. Bayiró ñañarére tiidu̶gájĩyu. Atitóre mú̶ã Cõãmacũ̶ põna niijĩrã, too su̶gueropu̶ mú̶ã ñañaré tiiríguenorẽ tiiríjãña. 15 Biirope tiiyá: Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ beserigu̶ ñañaré manigṹ̶ niiqui. Teero tiirá, mú̶ãcã niipetire mú̶ã tiirémena ñañaré manirã́ niiña. 16 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ tee maquẽ jóanoã: “ ‘Yu̶u̶ ñañaré manigṹ̶ niiã. Yu̶u̶ tiiróbiro mú̶ãcã ñañaré tiiríjãña’, jĩĩyigu̶ Cõãmacũ̶”, jĩĩ jóanoã. 17 Cõãmacũ̶ niipetirare sĩcãrĩbíro bese, queoró wapa tiiquí; sĩcũ̶rẽ du̶aríqui. Teero tiirá, mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ “Pacu̶” jĩĩjĩrã, mú̶ã catiré bu̶recorire cũ̶ũ̶rẽ quioníremena ĩñaña. 18 Mú̶ã ñecũ̶sũ̶mu̶ã tiirécu̶tiriguere mú̶ãcã tiimú̶ãatirira niimiwũ̶. Cṹ̶ã tiirécu̶tirigue bú̶ri niiré niiã. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ teero tiirécu̶timirirare netõnérigu̶ niiwĩ. Mú̶ã ateré ãñurõ masĩã: Mú̶ãrẽ netõnégũ̶ petirénomena (oromena, niyerumena) wapatíririgu̶ niiwĩ. 19 Cristoye díimenape wapatírigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ye díi wapapacáre niicu. Cũ̶ũ̶ye díi cordero posarigu̶ niihẽgũ̶, cãmimanigũ̶ye díi tiiróbiro niicu. 20 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ atibú̶reco tiiádari su̶guero, “Cristo basocáre netõnégũ̶daqui” jĩĩtoayigu̶. Teero jĩĩpacu̶, máata ticodiocoririgu̶ niiwĩ. Atitópu̶ marĩye niiãdarere netõnégũ̶du̶re ticodiocorigu̶ niiwĩ. 21 Mú̶ã Cristo tiiríguere masĩjĩrã, Cõãmacũ̶rẽ padeocú. Cũ̶ũ̶rã́ Cristo diarigu̶pu̶re masõrigu̶ niiwĩ; cũ̶ũ̶rẽ ũ̶mu̶ã́sepu̶ pee ãñuré ticoyigu̶. Teero tiirá, mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeocú. “Diari siropu̶, cũ̶ũ̶mena niiãdacu”, jĩĩcu. 22 Mú̶ã diamacṹ̶ niirére yu̶u̶jĩrã, Jesucristore padeorá tiiríra niiwũ̶. Cũ̶ũ̶rẽ padeojĩ́rã, mú̶ã ñañaré tiirére tiidúrira niiwũ̶. Teero tiirá, mú̶ã atitóre Jesuré padeoráre ãñurõ cãmerĩ́ wéepeomasĩcu. Jĩĩditoro manirṍ maĩcú. Cãmerĩ́ maĩrã́, wedeseremena dícu̶ maĩríjãña. Niipetire mú̶ã tiirémena maĩñá. 23 Mú̶ã ateré masĩcu: Mú̶ã bauánemorira tiiróbiro niirã́ niicu. Cõãmacũ̶ ticoré catiré petihére cu̶ocú. Tee petirícu. Marĩ pacu̶sũ̶mu̶ã catiré ticoriguepe bóadiacu. Cõãmacũ̶ye queti ãñuré quetipe mú̶ãrẽ catiré petihére cu̶otóari tiicú. Tee queti diamacṹ̶ maquẽ niirucujããdacu. 24 Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ tee maquẽrẽ jóanoã: Basocá táa tiiróbiro niicua. Táa sĩnijṍãã. Cṹ̶ã u̶pu̶tí maquẽ cu̶oré macãnu̶cũ̶ maquẽ coori tiiróbiro niicu. Coori buducodiaa. 25 Marĩ Õpũ̶ wedesere doca petirícu. Diamacṹ̶ maquẽ niirucujããdacu, jĩĩ jóanoã. Tee wedesere Jesuyé ãñuré queti niiã. Tee queti mú̶ãrẽ wedenoriro niiwũ̶.

1 Pedro 2

1 Teero tiirá, niipetire ñañaré tiirére tiidújãña. Jĩĩditonemorijãña. Tiiditórijãña. Ĩñatutirijãña. Queti jĩĩnemorijãña. 2 Marĩ Õpũ̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticorére péero masĩtoajĩrã, nemorṍ masĩdu̶gara niiña. Ũpũrã́gã õpẽcó bayiró booóya; teeména bu̶cu̶áaya. Mú̶ãpe cṹ̶ã tiiróbiro diamacṹ̶ maquẽrẽ bayiró masĩdu̶gaya. Teeména marĩrẽ netõnére quetire tu̶omasĩ́nemoãdacu. 4 Teero tiirá, Jesucristore ãñurõ padeoyá. Cũ̶ũ̶ ũ̶tãqui wii tiiríqui tiiróbiro niiĩ. Tiiqui catiré cu̶ocú. Wii tiirápe tiiquire boorímiwã. Cõãmacũ̶pe tiiquire beserigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ ĩñacoropu̶ wapapacáriqui niiriro niiwũ̶. 5 Mú̶ãcã Jesucristo menamacãrã niijĩrã, ũ̶tãquiri catiré cu̶oréquiri tiiróbiro niicu. Cõãmacũ̶ mú̶ã ũ̶tãquiribiro niirã́mena sicawií tiiróbiro tiigú̶ tiiquí. Toopú̶ mú̶ã paiá tiiróbiro niiãdacu. Jesucristo tiiápuremena Cõãmacũ̶ dutiré dícu̶re tii, cũ̶ũ̶rẽ u̶senire ticoadacu; mú̶ã ãñurõ tiirécãrẽ cũ̶ũ̶rẽ u̶senipeoadacu. 6 Cõãmacũ̶ tee maquẽ wedeserere jóanoã cũ̶ũ̶ye queti jóaripũpu̶: Tu̶oyá: Jerusalénpu̶re sicaqui ũ̶tãqui cṹũã. Tiiquire besewu̶. Wii weenu̶cãriqui, wapapacáriqui niiã. Tiiqui “basocáre netõnégũ̶du̶” jĩĩdu̶garo tiia. Cũ̶ũ̶rẽ padeogú̶no “bú̶ri peti padeotú̶” jĩĩriqui, jĩĩ jóanoã. 7 Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ wapapacá niiĩ mú̶ãrẽ, cũ̶ũ̶rẽ padeoráre. Cũ̶ũ̶rẽ padeohérapere Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ateré jĩĩã: Wii weerira ũ̶tãquire booríyira. Cṹ̶ã boorípacari, tiiquira u̶pu̶tí macãqui pu̶tu̶áwu̶ tiiwiipú̶re, jĩĩ jóanoã. 8 Atecã́rẽ jĩĩã: Ũ̶tãqui basocáre du̶potua, ñaacũmurĩ tiicú, jĩĩ jóanoã. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶ye queti jĩĩrére padeoríya; teecã́rẽ netõnu̶cã́ya. Teero tiirá, du̶potuara tiiróbiro niiĩya. Tíatopu̶ra máata Cõãmacũ̶ “cṹ̶ã biiro tiiádacua” jĩĩtoayigu̶. 9 Mú̶ã docare Cõãmacũ̶ beserigu̶ niiwĩ, cũ̶ũ̶yara niiãrõ jĩĩgũ̶. Mú̶ã paiá tiiróbiro niirã́ niicu, Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶rẽ u̶senire ticorá niijĩrã. Sicadita macãrã ãñuré dícu̶re tiirá tiiróbiro niicu. Cõãmacũ̶yara niicu. Cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ beserigu̶ niiwĩ, cũ̶ũ̶ ãñurõ tiirére wedearo jĩĩgũ̶. Cũ̶ũ̶ mú̶ãrẽ naĩtĩãrõpu̶ tiiróbiro niimirirare beserigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, mú̶ã cũ̶ũ̶mena niirã́ niijĩrã, cũ̶ũ̶ bóebatecoropu̶ niirã́ tiiróbiro niicu. Cũ̶ũ̶ bóere ãñunetõjõãã. 10 Too su̶gueropu̶re mú̶ã cũ̶ũ̶ põna mee niiwũ̶ ména. Atitóreja cũ̶ũ̶ põna niiã sáa. Too su̶gueropu̶re mú̶ãrẽ bóaneõ ĩñaririgu̶ niiwĩ ména. Atitópereja mú̶ã cũ̶ũ̶ bóaneõ ĩñarére masĩcu sáa. 11 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ maĩã. Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ tiidutía. Mú̶ã atibú̶recopu̶re wáanetõri basocá tiiróbiro niiã. Mú̶ã niiãdaro peti ũ̶mu̶ã́sepu̶ niicu. Teero tiirá, ñañarére tiidu̶gárijãña. Ñañaré tiidu̶gáre ãñurõ tiidu̶gárepere cãmotácu mú̶ã yeeripũnapu̶re. 12 Jesuré padeohéra mú̶ã ãñurõ tiirécu̶tirere ĩñapacara, mú̶ãrẽ wedesãrã tiiáyira; mú̶ã ãñuré tiipacári, teero jĩĩãmajããyira. Teero jĩĩãmapacara, mú̶ã ãñuré tiirére ĩñaãyira. Teero tiirá, Jesús pu̶tu̶aatiri bu̶reco jeari, biiro jĩĩãdacua: “Cõãmacũ̶ ãñugṹ̶ niiĩ; cũ̶ũ̶rã́ niijĩyi cṹ̶ãrẽ ãñurére tiidutírigu̶” jĩĩãdacua. 13 Marĩ Õpũ̶ Jesús biiro tiiró booquí: Romanuã õpũ̶rẽ, cũ̶ũ̶ doca macãrã dutiráre, teero biiri niipetira atiditá macãrã dutiráre yu̶u̶ro booa. Romanuã õpũ̶ cũ̶ũ̶ doca macãrãrẽ netõnu̶cã́rãnorẽ ñañarõ tiidutíqui. Ãñurõ yu̶u̶rápere “ãñurõ tiiáwũ̶ mú̶ãjã” jĩĩdutiqui. 15 Cõãmacũ̶yere masĩdu̶gaherape bú̶ri peti mú̶ãrẽ ñañarõ wedepatiãmajãbocua. Mú̶ã ãñurépe tiirí docare, cṹ̶ã deerope jĩĩmasĩricua. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶pe mú̶ãrẽ ãñuré dícu̶re tiirucúri booquí. 16 Mú̶ã Moisés dutirére tiicotémirira teeré witirira tiiróbiro niicu. Teero tiirá, teeré witirira niijĩrã, ãñurõ niijãña. Sĩquẽrã “tee dutirére witirirapu̶ niiã” jĩĩrã, ate wãcũbocua: “Teeré witirirapu̶ niijĩrã, cuiro manirṍ ñañaré tiimasĩ́ã”, jĩĩ wãcũbocua. Niiria. Mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ padecotera niiã. Teero tiirá, cũ̶ũ̶ boorére tiirucújãña. 17 Niipetirare quioníremena ĩñaña. Jesuré padeoráre maĩñá. Cõãmacũ̶rẽ quioníremena ĩñaña. Romanuã õpũ̶cãrẽ quioníremena ĩñaña. 18 Mú̶ã sĩquẽrã ãpẽrãrẽ́ padecotera niicu. Mú̶ã padecotere wiseri õpãrãrẽ́ quioníremena yu̶u̶ya. Tutiré manirṍ mú̶ãrẽ ãñurõ tiirá dícu̶re yu̶u̶rijãña; ñañarõ tiirácãrẽ yu̶u̶ya. 19 Apetó tiirá, mú̶ã ãñurõ tiipacári, mú̶ãrẽ dutirá mú̶ãrẽ ñañarõ tiibócua. Cṹ̶ã teero tiirí, mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeorá niijĩrã, cṹ̶ãrẽ pu̶aníña jĩĩrijãña. Mú̶ã teero tiirí, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ “ãñurére tiirá tiiíya” jĩĩ ĩñagũ̶daqui. 20 Apetó tiirá, mú̶ã ñañarõ tiiárigue wapa páacua. Cṹ̶ã páari, mú̶ã nu̶cãjã́rĩ, Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re wapamaníã. Cṹ̶ã páare mú̶ãye wapa niiã. Apetó tiirá, mú̶ã ãñurõ tiipacári, mú̶ãrẽ ñañarõ netõrĩ́ tiibócua. Mú̶ã cúaro manirṍ nu̶cãrĩ́, Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re wapacu̶tía. 21 Cõãmacũ̶ marĩ teero tiiádarare beserigu̶ niiwĩ. Cristo marĩrẽ netõnégũ̶ ñañarõ netõ, diawi. Ãñurõ tiipacári, cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ tiirí, teero nu̶cãjã́wĩ. Teero tiigú̶, marĩrẽ cũ̶ũ̶ tiirírobirora tiinu̶nú̶seri booquí. 22 Cũ̶ũ̶ ñañarére tiiríwi. Jĩĩditoriwi. 23 Cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ jĩĩrĩ, cṹ̶ãrẽ pu̶aníña jĩĩriwi. Basocá cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ tiirí, cṹ̶ãrẽ “ñañarõ tiigú̶da mú̶ãrẽ” jĩĩriwi. “Cõãmacũ̶pu̶ ñañaré tiiráre wapa tiigú̶daqui” jĩĩ masĩjĩgũ̶, “teerora tiigú̶daqui yu̶u̶re ñañaré tiiráre” jĩĩrigu̶ niiwĩ. 24 Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ basirora marĩ ñañaré tiiré wapa wapatígu̶, curusapu̶ diabosarigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ teero tiirémena marĩ ñañaré tiirére tiidúmasĩã. Teero biiri marĩrẽ ñañarére nu̶nu̶mírirare ãñuré Cõãmacũ̶yepere nu̶nu̶rĩ́ tiiwí. Cũ̶ũ̶ye cãmimena marĩrẽ netõnérigu̶ niiwĩ. 25 Marĩ oveja ditirira tiiróbiro niimiwũ̶. Atitóre cũ̶ũ̶ bu̶aríra tiiróbiro niicu. Cristo oveja cotegú̶ tiiróbiro marĩrẽ cote, ĩñanu̶nu̶sequi.

1 Pedro 3

1 Numiã́ manu̶cu̶tira, teerora mú̶ã manu̶sũ̶mu̶ãrẽ yu̶u̶ya. Mú̶ã manu̶sũ̶mu̶ã sĩquẽrã Jesuyé quetire padeorícua. Mú̶ã cṹ̶ãrẽ quioníremena ĩñaña. Mú̶ã tiirécu̶tire ñañaré maniré niiãrõ. Cṹ̶ã teeré ĩñaãdacua. Teero tiirá, mú̶ã cṹ̶ãrẽ “padeoró booa” jĩĩripacari, wasobócua mú̶ã tiirécu̶tirere ĩñarã. 3 “Ãñurã́ bauádacu” jĩĩrã, mú̶ãye póamena mamaré dícu̶re wãcũrijãña; mú̶ãye õpũ̶ũ̶rĩrẽ oromena mamaré dícu̶re wãcũrijãña; suti wapapacáre sãñaré dícu̶re wãcũrijãña. Tee niipetire sotoá maquẽ niicu. 4 Mú̶ã popea maquẽ ãñurĩ, mú̶ã ãñurã́ bauádacu. Tee petirícu. Teero tiirá, ãñurõ yeeripũnacu̶tiro booa. Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ tee wapapacá niiã. 5 Tíato macãrã numiã yu̶u̶ mú̶ãrẽ jĩĩrõbirora ãñurã́ bauyíra. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶ booró tiiu̶sénirã numiã niiyira; Cõãmacũ̶ wederére padeorá numiã niiyira. Cṹ̶ã manu̶sũ̶mu̶ãrẽ yu̶u̶rémena ãñurã́ bauyíra. 6 Sara Abraham nu̶mo teerora tiiyígo. Abrahamrẽ tu̶oyígo. Cũ̶ũ̶rẽ coo manu̶rẽ “yu̶u̶ õpũ̶” jĩĩyigo. Mú̶ãcã ãñurõ tiirá, cuiro manirṍ coo tiiróbiro niiãdacu. 7 Ũ̶mu̶ã́ nu̶mocu̶tira teerora mú̶ã nu̶mosã́numiãmena ãñurõ niiña. Coore quioníremena ĩñaña. Coo mú̶ã tiiróbiro tutuarico. Cõãmacũ̶ coocãrẽ ãñuré ticogú̶ catiré petihére ticoqui mú̶ãrẽ ticorirobirora. Teero tiirá, coore ãñurõ tiiápuya. Teero tiihéra, Cõãmacũ̶rẽ ãñurõ tu̶gueñarõmena sãĩmasĩ́ña manicú. 8 Ateména pu̶tu̶áa: Mú̶ã niipetira sĩcãrĩbíro ãñurõ niirecu̶tiya; cãmerĩ́ bóaneõ ĩñaña; sĩcũ̶põna tiiróbiro maĩrécu̶tiya; ãñurõ niiña ãpẽrãména; “ũ̶sã ãpẽrã́ nemorṍ ãñuré tiia”, jĩĩ wãcũrijãña. 9 Ãpẽrã́ mú̶ãrẽ ñañarõ tiirí, cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiicãmérijãña. Mú̶ãrẽ ñañarõ jĩĩrĩ, ñañarõ jĩĩcãmerijãña. Teero jĩĩrõno tiirá, “Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ ãñurõ tiiáro” jĩĩ sãĩbosáya. Cõãmacũ̶ marĩrẽ teero tiidutígu̶ cṹũrigu̶ niiwĩ. Teero tiirí, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ãñurõ tiigú̶daqui. 10 Ate maquẽ Salmopũpu̶re jóanoã: Mú̶ã catirí bu̶recorire u̶seniremena niidu̶gara, ñañarére wedeserijãña; jĩĩditorijãña. 11 Ñañaré tiidu̶gárenorẽ tiiríjãña; ãñurépere tiiyá. “Ãñurõ niirecu̶tirere boogá” jĩĩ wãcũ, ãñurõ niirucujãña. 12 Basocá ãñurã́rẽ marĩ Õpũ̶ cotequi. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ sãĩrére tu̶oquí. Ñañaré tiirápereja cúaremena ĩñaqui, jĩĩ jóanoã. 13 Mú̶ã ãñurépe bayiró tiidu̶gári, ¿noãpé mú̶ãrẽ ñañarõ tiiápebogari? Ñañarõ tiirícua. 14 Apetó tiirá, mú̶ã ãñuré tiipacári, ãpẽrã́ mú̶ãrẽ ñañarõ netõrĩ́ tiibócua. Teero tiirí ĩñagũ̶, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ u̶senirĩ tiigú̶daqui. Teero tiirá, cṹ̶ãrẽ cuirijãña. Mú̶ãrẽ tiiádarere wãcũrijãña. 15 Teero wãcũrõno tiirá, “Cristo ũ̶sã Õpũ̶ niiĩ” jĩĩ wãcũ, cũ̶ũ̶rẽ padeoyá. Ãpẽrã́ mú̶ãrẽ sãĩñábocua: “Mú̶ã Jesuré padeorá, ¿ñeenó ãñurére yuera tiii?” jĩĩbocua. Mú̶ã yu̶u̶masĩrã niirucujãña. Mú̶ã yu̶u̶ra, tutiro manirṍ yu̶u̶ya. Cṹ̶ãrẽ quioníremena niirére ẽñoñá. 16 Mú̶ã Cristore padeoré wapa ãpẽrã́ mú̶ã ãñurõ tiirére ñañarõ jĩĩãdacua. Teero jĩĩpacari, mú̶ãpe ãñurõ tiiyá, ãñurõ catirí yeeripũna cu̶orucújããda jĩĩrã. Mú̶ã teero tiirí, mú̶ãrẽ ñañarõ jĩĩãrira boboádacua. 17 Apetó tiigú̶, Cõãmacũ̶ basirora cũ̶ũ̶rẽ padeoráre ñañarõ netõrĩ́ booquí. Mú̶ã ñañarõ netõré mú̶ã ãñurõ tiiárigue wapa niiãrõ; mú̶ã booró ñañaré tiiárigue wapape niirijããrõ. 18 Cristocã ãñugṹ̶ niipacu̶, ñañarõ netõwĩ́. Cũ̶ũ̶ ñañaré manigṹ̶, marĩ ñañaré tiiré wapare dia wapatíbosarigu̶ niiwĩ. Ñañarã́rẽ diabosagu̶, teero tiiwí. Marĩrẽ netõnégũ̶, sĩcãrĩrã diawi. Cũ̶ũ̶ teero tiirémena cũ̶ũ̶ Pacu̶ pu̶topu̶ marĩrẽ jeamasĩrĩ tiiwí. Cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽjã diajõãwĩ. Diatoa, too síro masãrigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ya yeeripũnapeja diaririro niiwũ̶. 19 Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ yeeripũnamena witinu̶cãjõãyigu̶. Witi, ángelea ñañaré tiirírare wedegu̶ wáayigu̶ biadu̶pónorira pu̶topu̶. 20 Cṹ̶ã Noé niiritopu̶ macãrã niiyira. Noé dooríwu̶re tiiré bu̶recorire Cõãmacũ̶ basocá cṹ̶ã ñañarére tiipacári, yoari nu̶cãjã́yigu̶ ména. Tiiwu̶ré peotíari siro, ocho basocá sããwayira. Teero tiirá, oco dúupacari, netõnénoyira. 21 Tee oco marĩrẽ wãmeõtire tiiróbiro queoré niiriro niiwũ̶. Teeménarã marĩ netõnénorira niiã. Marĩrẽ wãmeõtiremena marĩye õpũ̶ũ̶rĩ jũĩrĩ́ túariguere coseríriro niiwũ̶. Teero coseróno tiirá, marĩrẽ wãmeõtiremenape Cõãmacũ̶rẽ “ãñurõ yeeripũnacu̶tidu̶gaga” jĩĩ sãĩríra niiwũ̶. Teero tiinórira Jesucristo diarigu̶pu̶ masãriguemena netõnénorira niiwũ̶. 22 Jesucristo Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ mu̶ãwarigu̶ Cõãmacũ̶ya wãmo diamacṹ̶niñape niiqui. Cũ̶ũ̶ niipetira Õpũ̶ niiqui. Ángelea, niipetira õpãrã́ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́ sotoa macũ̶pu̶ niiqui.

1 Pedro 4

1 Teero tiirá, Cristo cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶mena ñañarõ netõríguere wãcũ, mú̶ãcã cũ̶ũ̶ tiirírobiro wãcũtutuaremena niiña. Sĩcũ̶no cũ̶ũ̶ya õpũ̶ũ̶mena ñañarõ netõgṹ̶, ñañarére tiidu̶gánemoriqui sáa. 2 Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ catiré bu̶recori jeatuaro “basocá ñañaré tiidu̶gárenorẽ tiigú̶da” jĩĩ wãcũriqui sáa; “Cõãmacũ̶ boorépere tiigú̶da” jĩĩ wãcũqui. 3 Mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ masĩhẽrã tiirécu̶tirenorẽ tiitóarira niiwũ̶. Mú̶ã ñañaré tiirécu̶tirira niiwũ̶; ñañarére bayiró tiidu̶gárira niiwũ̶; cũmurépira niirira niiwũ̶; numiã́mena ñeeaperepira niirira niiwũ̶; bosebu̶recori niirĩ, cũmu, ãpẽrãrẽ́ acaribírira niiwũ̶; Cõãmacũ̶ dutirére netõnu̶cã́rã, basocá weerirapere padeoríra niiwũ̶. 4 Atitóre mú̶ã menamacãrã niimirira mú̶ãrẽ “jãmu̶” jĩĩpacari, mú̶ãpe mú̶ã too su̶gueropu̶ ñañaré tiiríguere tiidu̶gáhera, “wáaria ũ̶sãjã sáa” jĩĩjãcu. Mú̶ã teero tu̶saheri, tu̶omaníjõãcua. Teero tiirá, mú̶ãrẽ ĩñatuti, wedepaticua. 5 Cṹ̶ã tee wedepatipacari, Cõãmacũ̶pe “¿deero tiirá mú̶ã ñañaré tiirí? Wedeñate” jĩĩ sãĩñágũ̶daqui. Catiráre, teero biiri diariracãrẽ sãĩñápetijãgũ̶daqui. Cṹ̶ã wedeari siro, cṹ̶ãrẽ wáaadarere queoró wedegu̶daqui. 6 Niipetira basocá diaadacua. Jesuré padeorírape cṹ̶ãye õpũ̶ũ̶rĩ bóapacari, Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ catirucujããdacua. Teero tiirá, cṹ̶ã atiditapú̶ catiri ména, cṹ̶ãrẽ Jesuyé quetire wedenoyiro. 7 Atibú̶reco petiádaro péerogã du̶sacú. Teero tiirá, mú̶ã tiiádarere ãñurõ tu̶gueñasu̶gue, tiirécu̶tiya; mú̶ã tiiádarere ãñurõ wãcũtoarapu̶ tiiyá, “Cõãmacũ̶mena ãñurõpu̶ra wedesemasĩãdacu” jĩĩrã. 8 Bayiró cãmerĩ́ maĩñá. Tee u̶pu̶tí maquẽ niiã. Marĩ bayiró maĩrã́, marĩrẽ ñañarõ tiiráre máata acabócu. 9 Wáari basoca Jesuré padeorá mú̶ãye wiseripu̶ jeari, cúaro manirṍ cṹ̶ãrẽ ãñurõ bocaya. 10 Cõãmacũ̶ marĩrẽ Jesuré padeoráre niipetirapu̶re marĩ tiimasĩ́rere ticoqui. Tee ticorémena cũ̶ũ̶yere ãñurõ tiimasĩ́ã. Teeré ticogu̶, sĩcãrĩbíro ticoriqui. Cũ̶ũ̶ ticoró jeatuaro ãpẽrãrẽ́ tiiápudutigu̶ ticoqui. Marĩ ãpẽrãrẽ́ tiiápura, cũ̶ũ̶ ticorére diamacṹ̶ tiirá tiia. 11 Ãpĩrẽ́ pau̶ watoapu̶ Cõãmacũ̶yere wedemasĩrere ticoqui. Teero cũ̶ũ̶ wederé Cõãmacũ̶ye wederé tiiróbirora niiãrõ. Ãpĩrẽ́ apeyenómena tiiápumasĩrere ticoqui. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ tutuare ticoriro jeatuaro tiiápuaro. Niipetire mú̶ã tiimasĩ́remena teerora tiiápuya, basocá Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoaro jĩĩrã. Jesucristo teeré wáari tiiquí. “Cõãmacũ̶ niipetirere dutimasĩqui; cũ̶ũ̶ tiidu̶gárere tiimasĩ́qui” jĩĩãrõ niipetira. Cũ̶ũ̶ niipetira Õpũ̶ niirucujããrõ. Teerora niiãrõ. 12 Yu̶u̶ maĩrã́, apeyé mú̶ãrẽ wedenemogũ̶da. Mú̶ã Jesuré padeoré wapa ñañarõ netõré wáari, ĩñamanijõãrijãña. Tee marĩ ñañarõ netõrére wãcũtutuara, diamacṹ̶rã Jesuré padeorére ẽñonóã. Teero tiirá, mú̶ãrẽ bayiró ñañarõ netõré wáari, “acuéi, ‘ate marĩrẽ wáaricu’ jĩĩmiwũ̶” jĩĩrijãña. 13 Teero jĩĩrõno tiirá, u̶seniña. Mú̶ã Cristo ñañarõ netõrírobirora netõnu̶nú̶sera tiicú. Too síro cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatiri, mú̶ã cũ̶ũ̶ ãñurõ asibatérere ĩñarã, bayiró u̶seniãdacu. 14 Cristore padeoré wapa basocá mú̶ãrẽ ñañarõ jĩĩrĩ, u̶senirõ booa. Cṹ̶ã teero tiirí, ateré masĩña: Espíritu Santo asibatégu̶ mú̶ãmena niirucuqui. 15 Sĩcũ̶ mú̶ã menamacũ̶ ñañarõ netõrĩ́, cũ̶ũ̶ booró ñañaré tiirígue wapa mee niiãrõ. Cũ̶ũ̶ basocáre sĩãrígue wapa, cũ̶ũ̶ yaarígue wapa, cũ̶ũ̶ ñañaré tiirígue wapa, teero biiri cũ̶ũ̶ye niiripacari dutidu̶garigue wapa mee niiãrõ. 16 Sĩcũ̶ Jesuré padeoré wapa ñañarõ netõgṹ̶, boboríjããrõ. “Ãpẽrã́ yu̶u̶ Jesuré padeorére ĩñarã tiiíya” jĩĩgũ̶, Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoaro. 17 Cõãmacũ̶ wapa tiiádari bu̶reco jeaadaropu̶ tiicú. Marĩ Jesuré padeorá tiiríguere ĩñasu̶gue, wapatígu̶daqui. Marĩrẽ cũ̶ũ̶ ĩñapetiari siropu̶re, cũ̶ũ̶ye quetire padeohéra tiiríguepere ĩñagũ̶daqui. Cṹ̶ãrẽ bayiró ñañarõ wáaadacu. 18 Too su̶gueropu̶ profeta tee ñañarõ netõré maquẽrẽ biiro jóarigu̶ niiwĩ: Basocá ãñurã́ ũ̶mu̶ã́sepu̶ wáaadari su̶gueropu̶, ñañarõ netõã́dacua ména. Toorá nemorṍ ñañarõ netõã́dacua padeorídojãrãpeja, cṹ̶ã diari siropu̶re, jĩĩ jóarigu̶ niiwĩ. 19 Teero tiirá, Cõãmacũ̶ booróbirora marĩ ñañarõ netõrã́, ãñurõ tiirére tiirucújãrõ booa. “Cõãmacũ̶ marĩrẽ cotegu̶daqui”, jĩĩãda. Cũ̶ũ̶ marĩrẽ tiirígu̶ niijĩgũ̶, cũ̶ũ̶ marĩrẽ jĩĩrirobirora ãñurõ tiigú̶daqui.

1 Pedro 5

1 Mecũ̶tígãrẽ Jesuré padeorá bu̶toá dutiráre jóagu̶da. Yu̶u̶cã bu̶toá menamacũ̶ niiã; Cristo ñañarõ netõrĩ́ ĩñawũ̶. Cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatiri, Cõãmacũ̶ niipetirare Jesucristo asibatérere, cũ̶ũ̶ tutuarere ẽñogṹ̶daqui. Teeré yu̶u̶cã niipetira cũ̶ũ̶rẽ padeorámena niisotoapeonemogũ̶dacu. Yu̶u̶ teero niijĩgũ̶, mú̶ãrẽ wãcũtutuare ticoa: 2 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ padeoráre cotedutigu̶ mú̶ãrẽ cṹũyigu̶. Oveja coterí basocu̶ cũ̶ũ̶yara ovejare ãñurõ cotequi. Cũ̶ũ̶ tiiróbirora mú̶ãcã Cõãmacũ̶rẽ padeoráre ãñurõ coteya. Cotedu̶gahera tiiróbiro coterijãña. Tu̶sarémena coteya. Cõãmacũ̶ mú̶ã teero tiirí booquí. “Cṹ̶ãrẽ cotegu̶, niyeru wapatágu̶da”, jĩĩ wãcũrijãña. “Cṹ̶ãrẽ tiiápugu̶da”, jĩĩ wãcũña. 3 Mú̶ã cotedutirare mú̶ã booró dutiaperijãña. Cṹ̶ã mú̶ã tiirére ĩñaãdacua, mú̶ã tiirécu̶tire tiiróbiro tiiáda jĩĩrã. Teero tiirá, ãñurõ tiirécu̶tiya. 4 Ovejare cotegú̶ peti pu̶tu̶aatigu̶, mú̶ãrẽ wapatígu̶daqui. Cũ̶ũ̶ wapatíre niirucujããdacu. Cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ asibatére, catiré petihére ticogu̶daqui. 5 Mú̶ã mamarã́cã, bu̶toá dutiráre yu̶u̶ya. Niipetira cãmerĩ́ tiiápuya. “Yu̶u̶ cṹ̶ã nemorṍ niirĩ, cṹ̶ã yu̶u̶re tiiápuaro”, jĩĩ wãcũrijãña. Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ ate jóanoã: “Ãpẽrã́ nemorṍ niiã” jĩĩrã́ Cõãmacũ̶ tiiápurere cu̶orícua. Teero jĩĩhẽrãpe cũ̶ũ̶ tiiápure cu̶ocúa, jĩĩ jóanoã. 6 Teero tiirá, mú̶ã niipetirapu̶ra biiro wãcũña: “Yu̶u̶ boorére tiidú, Cõãmacũ̶ niipetire tutuare cu̶ogú̶ boorépere tiigú̶da”, jĩĩ wãcũña. Mú̶ã teero tiirí, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ boorí bu̶reco mú̶ãrẽ u̶pu̶tí macãrã niirĩ tiigú̶daqui. 7 Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ maĩgṹ̶, cotequi. Teero tiirá, niipetire mú̶ã wãcũrére, mú̶ãrẽ merẽã wáarere Cõãmacũ̶pu̶re ticoya. 8 Mú̶ã tiiádarere ãñurõ wãcũtoarapu̶ tiiyá. Ãñurõ tu̶omasĩ́rã niiña. Satanás mú̶ãrẽ wedesãgũ̶ mú̶ã Jesuré padeorére peotídu̶gaqui. Yái ju̶abóagu̶ yaarére ãmaãgũ̶ tiiróbiro tiiquí. 9 Mú̶ãpe Jesuré ãñurõ padeó, Satanárẽ “mu̶u̶ dutirére tiiría” jĩĩña. Mú̶ã masĩã: Niipetiropu̶re basocá mú̶ã tiiróbiro Jesuré padeocúa. Cṹ̶ãcã mú̶ã ñañarõ netõrṍbirora ñañarõ netõcúa. 10 Marĩ atiditapú̶re ñañarõ netõrucúa ména. Teero netõã́ri siro, Cõãmacũ̶ marĩrẽ quẽnojeári tiigú̶daqui sũcã; wãcũtutuari tiigú̶daqui; tutuari tiigú̶daqui; nemorṍ padeorá wáari tiigú̶daqui. Cõãmacũ̶ marĩrẽ ãñurõ tiigú̶ tiiápurucujãqui. Cũ̶ũ̶ macũ̶ Jesucristo diariguemena marĩrẽ netõnérigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶rã́ marĩrẽ cũ̶ũ̶ asibatéropu̶ cũ̶ũ̶mena niirucujãdutigu̶ beserigu̶ niiwĩ. 11 Teero tiirá, niipetira jĩĩãrõ: Cõãmacũ̶ niipetira sotoapu̶ Õpũ̶ peti niirucujããrõ. Teerora niiãrõ. 12 Silvanomena yu̶u̶ mú̶ãrẽ atipũpú̶re jóaa. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re bapacu̶tii. Jesucristore padeogú̶ ãñurõ tiirécu̶tigu̶ niiĩ. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ diamacṹ̶ tiirí ĩñagũ̶, cũ̶ũ̶rẽ padeóa. Mú̶ãrẽ wãcũtutuadutigu̶, u̶senidutigu̶, atipũrẽ́ jóaa. “Cõãmacũ̶ marĩrẽ diamacṹ̶rã ãñurõ tiiquí”, jĩĩgũ̶ jóaa. Cõãmacũ̶rẽ teero padeorucújãña. 13 Atimacã́ Babilonia macãrã Jesuré padeorá neãrã́ ãñuduticoya. Mú̶ã tiiróbiro cṹ̶ãcã Cõãmacũ̶ beserira niiĩya. Teero biiri Marcos yu̶u̶ macũ̶ tiiróbiro niigṹ̶cã mú̶ãrẽ ãñuduticoi. 14 Mú̶ã basiro u̶seniremena cãmerĩ́ ãñudutiya. Cõãmacũ̶ mú̶ã niipetira Cristomena niirã́rẽ ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. Nocõrõrã jóaa.

2 Pedro 1

1 Yu̶u̶ Simón Pedro Jesucristore padecotegu̶ cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserigu̶ mú̶ãrẽ ãñudutia. Niipetira ũ̶sã tiiróbiro padeoráre atipũrẽ́ jóaa. Marĩ Jesucristore padeoré ãñuré peti niiã. Jesucristo marĩ Õpũ̶ marĩrẽ netõnégũ̶ diamacṹ̶ tiigú̶ niiĩ. Teero tiigú̶, marĩrẽ sĩcãrĩbíro cũ̶ũ̶rẽ padeorí tiirígu̶ niiwĩ. 2 Mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ, teero biiri marĩ Õpũ̶ Jesuré masĩrĩ, ateré sãĩbosáa: Cõãmacũ̶, cṹ̶ãrẽ nemorṍ ãñuré ticoya; cṹ̶ãrẽ ãñurõ niirecu̶tiri tiinemóña, jĩĩ sãĩã. 3 Cõãmacũ̶ ãñugṹ̶ niijĩgũ̶, teero biiri diamacṹ̶ tiigú̶ niijĩgũ̶, marĩrẽ beserigu̶ niiwĩ. Marĩrẽ cũ̶ũ̶rẽ masĩrĩ tiirígu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶rẽ masĩjĩrã, cũ̶ũ̶ boorére tiimasĩ́ã. Cũ̶ũ̶ tutuaromena cũ̶ũ̶ booró tiimasĩ́rere marĩrẽ ticorigu̶ niiwĩ; teero biiri catiré petihére marĩrẽ ticorigu̶ niiwĩ. 4 Cũ̶ũ̶ diamacṹ̶ tiigú̶ niijĩgũ̶, marĩrẽ “ãñuré mú̶ãrẽ tiigú̶da” jĩĩrigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ “ãñuré mú̶ãrẽ tiigú̶da” jĩĩrigue bayiró wapapacáre niiã. Teeména mú̶ã cũ̶ũ̶ tiiróbiro niirecu̶timasĩãdacu; teero biiri atibú̶reco maquẽ mú̶ãrẽ ñañarõ wáari tiidu̶gárere netõnénoãdacu. 5 Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ teeré tiirí, mú̶ã Jesucristore padeojĩ́rã, mú̶ã tutuaro jeatuaro ateré tiinemóña: Basocá ãñurã́ niiña. Basocá ãñurã́, mú̶ã padeorére tu̶omasĩ́nemoña. 6 Teeré masĩrã, ñañarõ wãcũpacara, nu̶cãjã́ña. Nu̶cãrã́, ñañarõ netõpacára, wãcũtutuaya. Wãcũtutuara, Cõãmacũ̶ boorére tiiyá. 7 Cũ̶ũ̶ boorére tiirá, mú̶ã Jesuré padeorá sĩcũ̶põna tiiróbiro cãmerĩ́ maĩñá. Cãmerĩ́ maĩrã́, niipetirare maĩñá. 8 Mú̶ã tee niipetirere nemorṍ tiinemówara, yucu̶u̶ du̶camanirigu̶ tiiróbiro niiricu; marĩ Õpũ̶ Jesucristore padeoré “diamacṹ̶rã niiã” jĩĩãdacu. 9 Sĩcũ̶no tee niipetirere tiihégu̶pe capeari ãñurõ ĩñahẽgũ̶ tiiróbiro niiqui. Cũ̶ũ̶ tíatopu̶ ñañaré tiiríguere Jesucristo acabóriguere wãcũriqui. 10 Yáa wedera, mú̶ã Cõãmacũ̶ beserira niiã. Teero tiirá, “marĩ tiirémena teeré ẽñoã́da” jĩĩ bayiró tiiyá. Mú̶ã teeré tiirá, bayiró ñañaré tiirá wáaricu sáa. 11 Teero biiri mú̶ã marĩrẽ netõnégũ̶ marĩ Õpũ̶ Jesucristo cũ̶ũ̶ Õpũ̶ niirucuropu̶ sããwaadacu. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ sope pã́õgũ̶daqui. 12 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ jóariguere naĩrõ wãcũrĩ tiigú̶da. Mú̶ã teeré masĩpacari, teeré “diamacṹ̶ maquẽ niiã” jĩĩpacari, yu̶u̶ mú̶ãrẽ wãcũrucujãrĩ tiigú̶da. 13 Yu̶u̶ catiró jeatuaro yu̶u̶ mú̶ãrẽ jóariguere wãcũrĩ tiigú̶da. Yu̶u̶ teero tiirí, ãñuniã, yu̶u̶ wãcũrĩ. 14 Péerogã du̶sacú yu̶u̶ diaadaro. Marĩ Õpũ̶ Jesucristo teeré yu̶u̶re wedetoawi. 15 Niipetire yu̶u̶ jeatuaro mú̶ãrẽ ãñurõ wedea, yu̶u̶ diari siro, yu̶u̶ wederiguere wãcũrucujããrõ jĩĩgũ̶. 16 Marĩ Õpũ̶ Jesucristo tutuarere, teero biiri cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatiadarecãrẽ ũ̶sã mú̶ãrẽ wedewu̶. Teeré wedera, basocá wedeseãmare quetire wederiwu̶. Ũ̶sã cũ̶ũ̶ u̶pu̶tí macũ̶ niirére ĩñawũ̶. 17 Cõãmacũ̶ Jesucristo Pacu̶ cũ̶ũ̶rẽ u̶senire ẽñowĩ́. Cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ asibatére ticogú̶ wedeseri tu̶owú̶: “Ãni yu̶u̶ macũ̶ yu̶u̶ bayiró maĩgṹ̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶mena bayiró u̶seniã”, jĩĩti. 18 Cũ̶ũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ wedesediocori, ũ̶sã basiro tu̶owú̶. Ũ̶sã Jesucristomena tiigú̶ ũ̶tãgũ̶pú̶ niiwũ̶, teero wáari. 19 Teeré ĩñarã, profetas jóariguere nemorṍ padeóa. Mú̶ãcã cṹ̶ã jóariguere wãcũnu̶nu̶seya. Cṹ̶ã jóarigue naĩtĩãrõpu̶ sĩãwócori bóere tiiróbiro niiã. Tée Jesucristo pu̶tu̶aatiripu̶, teeré wãcũnu̶nu̶seya. Ñocõãwṹ̶ mu̶ãjeari bóemu̶ãatiro tiiróbiro Jesucristo pu̶tu̶aatigu̶, marĩ masĩhẽrere masĩrĩ tiigú̶daqui. 20 Atepére ãñurõ tu̶omasĩ́ña: Profetas jóariguere marĩ basiro wãcũrémena “biiro jĩĩdu̶garo tiia” jĩĩmasĩricu. Espíritu Santo tiiápuremena marĩ teeré tu̶omasĩ́ã. 21 Profetas cṹ̶ã wãcũrémena dícu̶ wederirira niiwã. Biirope wáayiro: Cṹ̶ã Cõãmacũ̶yere wederi, Espíritu Santo cṹ̶ã wãcũrépu̶re jea, cṹ̶ã wedeadarere wãcũrĩ tiiyígu̶.

2 Pedro 2

1 Tíatopu̶re sĩquẽrã Israelya põna macãrã “ũ̶sã profetas niiã” jĩĩditoyira. Cṹ̶ã teero tiirírobirora mú̶ã pu̶topu̶ niirã́cã teerora tiiádacua. Yayióro, jĩĩditoremena diamacṹ̶ tiiróbiro bueadacua. Teero tiirá, mú̶ã padeorére ñañoã́dacua. Jesucristo cṹ̶ã ñañaré tiiré wapa dia, wapatírigu̶pere booríadacua. Cṹ̶ã teero tiirí, Cõãmacũ̶ wãcũña manirṍ cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiigú̶daqui. 2 Pau̶ cṹ̶ã ñañaré tiirére ĩñarã, teerora tiinu̶nú̶seadacua. Jesuré padeohérape cṹ̶ã teero tiirí ĩñarã, Jesuyé diamacṹ̶ maquẽrẽ ñañarõ wedeseadacua. 3 Teeré buerá niyeru boorá niicua. Teero tiirá, mú̶ãyere néeãdara, jĩĩditoremena mú̶ãrẽ bueadacua. Cṹ̶ã teero tiiré wapa cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiiádare niitoacu. Netõrícua. Tíatopu̶ Cõãmacũ̶ “cṹ̶ã ñañarõ tiinóãdacua” jĩĩtoarigu̶ niiwĩ. 4 Cõãmacũ̶ too su̶gueropu̶re ángelea niimirirare, cṹ̶ã ñañaré tiirí, cõãyigu̶. Cṹ̶ãrẽ wapa tiigú̶, naĩtĩãrõpu̶ siatúcũyigu̶, tée cũ̶ũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jearipu̶. 5 Teero biiri Noé niiritocãrẽ, Cõãmacũ̶ tiibu̶reco niirã́rẽ cõãyigu̶. Noé Cõãmacũ̶ye ãñurére wederigu̶re, teero biiri ãpẽrã́ siete basocá dícu̶re netõnéyigu̶. Ãpẽrã́ basocá ñañarã́rẽ dúucõãyigu̶. 6 Teero biiri Cõãmacũ̶ Sodoma, Gomorra wãmecu̶tire macãrĩ macãrãcãrẽ cõãyigu̶. Teemacãrĩrẽ basocámenarã sóecõãpetijãyigu̶. Nitĩ mana dícu̶ pu̶tu̶áyiro. Teero tiigú̶, “too síro ñañaré tiiráre teero wáabocu sũcã” jĩĩ wãcũãrõ jĩĩgũ̶, teero tiiyígu̶. 7 Cõãmacũ̶ teero tiigú̶, Lot basocú̶ ãñugṹ̶rẽ netõnéyigu̶. Lot teemacãrĩ macãrã ñañanetõjõãrã cṹ̶ã ñañaré tiidúheri ĩñagũ̶, páasu̶tijõãyigu̶. 8 Cũ̶ũ̶ basocú̶ ãñugṹ̶ cṹ̶ã watoapu̶ niiyigu̶. Cṹ̶ã tiirére ĩñayigu̶; tu̶oyígu̶. Bú̶recoricõrõ cṹ̶ã ñañanetõjõãrĩ ĩñagũ̶, bóaneõremena wãcũpatiyigu̶. 9 Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ padeoráre ñañarõ wáari, netõnémasĩqui. Ñañarã́pere ñañarõ tiigú̶du̶ siatúcũrira tiiróbiro cu̶oquí, tée cũ̶ũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jearipu̶. 10 Nemorṍ ñañarõ tiigú̶daqui ãpẽrãména ñañarõ ñeeaperare, teero biiri cũ̶ũ̶ dutirére netõnu̶cã́rãrẽ. Jĩĩditoremena buerá cṹ̶ã booró dícu̶ tiidu̶gácua. Cuiro manirṍ ũ̶mu̶ã́se macãrã ãñurã́rẽ ñañarõ jĩĩcua. 11 Ángeleape jĩĩditoremena buerá nemorṍ tutuanetõnu̶cãrã niipacara, Cõãmacũ̶mena cṹ̶ã tiiríguere wedesera, cṹ̶ãrẽ ñañarõ jĩĩricua. 12 Jĩĩditoremena buerápe cṹ̶ã tu̶omasĩ́hẽrere ñañarõ wedesecua. Wáicu̶ra tiiróbiro niicua: Wáicu̶ra wãcũripacara, niirucucua; cṹ̶ã ñee, sĩãnóãdara bauáaya. Teero tiirá, cṹ̶ãcã wáicu̶ra tiiróbiro diaadacua. 13 Cṹ̶ã ãpẽrãrẽ́ ñañarõ netõrĩ́ tiicúa. Cṹ̶ã teero tiiré wapa cṹ̶ãcã ñañarõ netõã́dacua. Bú̶recopu̶ cṹ̶ã booró ñañarére tiiu̶sénicua. Ñañanetõjõãrã, bobooro wáari tiinórã niicua. Mú̶ãmena yaadui, mú̶ãrẽ tiiditóri ĩña, cṹ̶ã wãcũrémena buijã́cua. 14 Numiã́rẽ ĩñarã, ñañarõ wãcũrémena dícu̶ ĩñacua. Cṹ̶ã ĩñarécõrõ ñañaré tiidu̶gácua; ñañarére tiidúdu̶garicua. Padeobayíherare wáicu̶ra yoorábiro wáari tiicúa. Cṹ̶ã ĩñarécõrõ boorá niijĩrã, boonemójãcua. Cṹ̶ã ñañarõ tiinóãdara niicua. 15 Cõãmacũ̶ye diamacṹ̶ maquẽrẽ duurá, diamacṹ̶ niihẽrepere nu̶nu̶cúa. Cṹ̶ã Beor macũ̶ tiiróbiro tiicúa. Cũ̶ũ̶ Balaam wãmecu̶tiyigu̶. Cũ̶ũ̶ niyeru maĩyígu̶. Ñañaré tiirémena niyeru wapatádu̶gayigu̶. 16 Cũ̶ũ̶ ñañaré tiigú̶ wáari, cũ̶ũ̶yago burra cũ̶ũ̶rẽ tutiyigo. Burra wedesemasĩhẽgõ niipaco, basocá wedesero tiiróbiro Balaamrẽ wedeseyigo. Coo teero wedeseremena cũ̶ũ̶ mecũ̶gṹ̶biro tiirére duusãñúyigu̶. 17 Jĩĩditorepira oco niiré coperi sibiariro tiiróbiro niiĩya, basocáre tiiápuhera. Õme ñiitiámu̶ãati, oco peahere tiiróbiro niiĩya, ãñurõ basocáre tiihéra. Ñañarõ tiinóãdara niitoaya. Teero tiirá, naĩtĩãrõpu̶ ditiadacua. 18 Cṹ̶ã wedesere wapamaníã. Masĩrã́ tiiróbiro tiicúa; jĩĩditoremena buecua. Biiro jĩĩcua: “Marĩ noo booró marĩ tiitu̶sáreno tiirí, ãñuniã”, jĩĩcua. Teero jĩĩrémena ãpẽrãrẽ́ ñañocúa. Ñañarére tiidúmiãrirare ñañarére u̶garipéari tiicúa sũcã. 19 Cṹ̶ã biiro jĩĩcua: “Mú̶ã ãpẽrã́ dutirémena niiria. Teero tiirá, mú̶ã booró tiiyá”, jĩĩcua. Teero jĩĩpacara, cṹ̶ã basiro ñañaré tiidúmasĩricua. Niipetire marĩ ñañaré tiirére duumasĩ́hẽrã, teerora teeména niirucujããdacu. 20 Jĩĩditorepira marĩ Õpũ̶ Jesucristo marĩrẽ netõnégũ̶rẽ masĩmijĩya. Teero biiri atibú̶reco maquẽ basocáre ñañorĩ́ tiirére netõnénomijĩya. Netõnénorira niipacara, teeré tiinu̶cã́jĩya sũcã. Too síro teeré tiidúmasĩricua sáa. Teero tiirá, too su̶guero niiriro nemorṍ ñañarã́ pu̶tu̶ácua. 21 Cṹ̶ã diamacṹ̶ maquẽ Cõãmacũ̶yere masĩriatã, nemorṍ ãñunibojĩyu cṹ̶ãrẽ. Cõãmacũ̶ tiidutíre ãñurére masĩpacara, too síro teeré duurí, ñañanemorõ wáacu cṹ̶ãrẽ. 22 Cṹ̶ã ñañaré tiinemópeora, basocá cṹ̶ã wedesereno tiirá tiiíya. Biiro wedesenoã: “Díayi u̶sotiari siro, cũ̶ũ̶ u̶sotiariguerena yaaqui sũcã. Teero biiri yese cusoari siro, pu̶tu̶awa, jũĩrĩpíropu̶ cõãquí”.

2 Pedro 3

1 Yu̶u̶ maĩrã́, mú̶ãrẽ sicapũ jóatoawu̶. Ate pu̶apṹmena mú̶ãrẽ bueriguere acabórijããrõ jĩĩgũ̶ jóaa, diamacṹ̶ wãcũãrõ jĩĩgũ̶. 2 Too su̶guero macãrãpu̶ profetas ãñurã́ cṹ̶ã jóasu̶gueriguere wãcũña. Teero biiri marĩ Õpũ̶ marĩrẽ netõnégũ̶ dutirére wãcũña. Teeré ũ̶sã Jesucristo cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserira mú̶ãrẽ wedewu̶. 3 Ateré masĩsu̶gueya: Atibú̶reco petiádari su̶guero, basocá Cõãmacũ̶yere buijã́ãdacua. Cṹ̶ã ñañaré tiidu̶gárere tiiádacua. 4 Biiro jĩĩãdacua: “Cristo cũ̶ũ̶ ‘atigu̶da’ jĩĩrigue ¿deero wáamiĩto?” jĩĩãdacua. Biiro jĩĩ buijã́ãdacua: “Marĩ ñecũ̶sũ̶mu̶ã diapetitoaya. Atibú̶reco tiinu̶cã́riro tiiróbiro teerora niirucujãã. Atiriqui”, jĩĩãdacua. 5 Biiro wáariguepere wãcũdu̶garicua: Too su̶gueropu̶ Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ wedeseremena ũ̶mu̶ã́se, atiditá bauári tiirígu̶ niiwĩ. Oco watoa atiditaré bauári tiiyígu̶. Teero biiri ocoména atiditaré bu̶cu̶ári tiirígu̶ niiwĩ. 6 Ocoménarã sũcã Cõãmacũ̶ atiditaré duari tiiyígu̶. Cũ̶ũ̶ teero tiirémena atiditá niimirigue petijṍãyiro. 7 Cõãmacũ̶ wedeseremenarã atitó niirécã ũ̶mu̶ã́sepu̶ niiré, atiditá pecamemena sóenoãdare niiã. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, sóegu̶daqui; tiibu̶recora ñañarã́ pecamepu̶ cõãnoãdacua. 8 Yu̶u̶ maĩrã́, ateré wãcũña: Marĩ tu̶gueñarĩ, mil cũ̶marĩ yoanetõjõãã. Cõãmacũ̶pere mil cũ̶marĩ sicabu̶reco tiiróbiro niicu. Sicabu̶reco cũ̶ũ̶rẽ teerora mil cũ̶marĩ tiiróbiro niicu. 9 Basocá sĩquẽrã marĩ Õpũ̶ pu̶tu̶aatiadare “pea niicu” jĩĩ wãcũpacari, pearícu. Cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatiadare su̶guero basocáre bóaneõrere ẽñogṹ̶ tiiquí. Sĩcũ̶rẽ pecamepu̶ wáari booríqui. Niipetira cṹ̶ã ñañarére wãcũpati, wasorí booquí. Teero tiigú̶, atiriqui ména. 10 Marĩ Õpũ̶ pu̶tu̶aatiadari bu̶reco marĩ wãcũhẽritabe, jeaadacu. Sĩcũ̶ yaarépigu̶ wãcũña manirṍ jeagú̶ tiiróbiro jeaadacu. Tiibu̶recopu̶re biiro wáaadacu: Bayiró bu̶su̶rómena niipetire ũ̶mu̶ã́se maquẽ petijṍããdacu. Niipetire sóenoãdacu. Atiditá, teero biiri atiditá maquẽ jũ̶ũ̶petijõããdacu. 11 “Niipetire petijṍããdacu” jĩĩrére masĩ, ¿deerope tiiádari marĩ? Ñañaré tiirére duu, Cõãmacũ̶ boorépere ãñurõ tiiáda. 12 Teerora tiiáda, marĩ Õpũ̶ pu̶tu̶aatiadarere cotera. Máata pu̶tu̶aatiaro jĩĩrã, ãñurõ tiirucúada. Cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatiadari bu̶reco jeari, niipetire ũ̶mu̶ã́se maquẽ jũ̶ũ̶petijõããdacu. Teero biiri atiditá maquẽ jũ̶ũ̶, sipipetiadacu. 13 Marĩpeja mama ũ̶mu̶ã́se, mama dita cotea. Cõãmacũ̶ “mama ũ̶mu̶ã́se, mama dita tiigú̶da” jĩĩtoayigu̶. Toopú̶re niipetira Cõãmacũ̶ booré dícu̶re tiiádacua. 14 Teero tiirá, yu̶u̶ maĩrã́, teero wáaadarere mú̶ã cotera, niipetire mú̶ã põõtẽ́õrõ ãñurõ niirecu̶tiya. Biiro tiirí, Jesucristo pu̶tu̶aatigu̶, mú̶ãrẽ ãñurã́, ñañaré manirã́, Cõãmacũ̶mena ãñurõ niirã́rẽ bu̶ajeágu̶daqui. 15 Ateré wãcũña: Marĩ Õpũ̶ marĩrẽ bóaneõ ĩñajĩgũ̶, basocá netõã́rõ jĩĩgũ̶, cotequi ména. Marĩya wedegu̶ Pablo marĩ maĩgṹ̶cã teerora mú̶ãrẽ jóarigu̶ niiwĩ. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ masĩré ticorémena teero jóarigu̶ niiwĩ. 16 Niipetire cũ̶ũ̶ jóarepũrĩcõrõ teeréna jóarigu̶ niiwĩ. Apeyé sĩquẽ cũ̶ũ̶ jóarigue wisió niiã. Masĩhẽrã, teero biiri padeotutúhera tee cũ̶ũ̶ jóariguere wedewisiojãcua. Teerora tiicúa apeyé Cõãmacũ̶ye queti jóaripũpu̶ jóariguecãrẽ. Teero tiirá, cṹ̶ã basiro ñañarõ tiirí tiinóãdacua. 17 Yu̶u̶ maĩrã́, cṹ̶ã wedewisioremena wedeadarere mú̶ã masĩtoaa. Ñañarã́ cṹ̶ã jĩĩditoremena wederére tu̶onu̶nú̶serijãña, cṹ̶ã tiiróbiro pu̶tu̶ári jĩĩrã, mú̶ã padeotutúarere ditiri jĩĩrã. 18 Teero ditiri tiiróno tiirá, marĩ Õpũ̶ Jesucristo marĩrẽ netõnégũ̶pere masĩnemoña. “Cũ̶ũ̶ marĩrẽ maĩĩ” jĩĩrére masĩrã, cũ̶ũ̶rẽ nemorṍ padeoyá. “Ãñunetõjõãĩ”, jĩĩrucujããda. Teerora jĩĩrucujãrõ booa. Nocõrõrã jóaa.

1 Juan 1

1 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ Jesucristoye maquẽrẽ, cũ̶ũ̶ niirecu̶tirere jóagu̶ tiia. Biiro niiã: Cũ̶ũ̶ atibú̶reco tiiádari su̶guero, cũ̶ũ̶ Pacu̶mena niitoarigu̶ niiwĩ. Too síro atibú̶recopu̶re bauárigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ wãcũrére wedegú̶ niiĩ; teero biiri marĩrẽ catiré petihére ticogú̶ niiĩ. Ũ̶sã cũ̶ũ̶rẽ ĩñawũ̶; cũ̶ũ̶ wedeseri tu̶owú̶; cũ̶ũ̶rẽ padeñáwũ̶. Ũ̶sã basirora cũ̶ũ̶rẽ ĩñawũ̶; cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ masĩwũ̶. Teero tiirá, ũ̶sã cũ̶ũ̶rẽ ĩñariguere mú̶ãrẽ wedea. 3 Ũ̶sã marĩ Pacu̶ Cõãmacũ̶mena, teero biiri cũ̶ũ̶ macũ̶ Jesucristomena ãñurõ niirõbirora mú̶ãrẽ ũ̶sãmena ãñurõ niirĩ boogá. Teero tiirá, ũ̶sã ĩñariguere, ũ̶sã tu̶oríguere mú̶ãrẽ wedea. 4 Ateré mú̶ãrẽ jóacũã, marĩ niipetira u̶senirere bu̶aáda jĩĩrã. 5 Jesucristo ũ̶sãrẽ wederiguere mú̶ãrẽ wedenetõneã. Cũ̶ũ̶ biiro jĩĩwĩ: “Cõãmacũ̶ ãñugṹ̶, sĩãwócore tiiróbiro niigṹ̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶pu̶re ñañaré, naĩtĩãre maniã”, jĩĩwĩ. 6 Sĩcũ̶ “yu̶u̶ja Cõãmacũ̶mena ãñurõ niijãã” jĩĩboqui. Cũ̶ũ̶ teero jĩĩpacu̶ sũcã, ñañarére tiirucúqui; diamacṹ̶ maquẽrẽ netõnu̶cã́qui. Teero tiigú̶, jĩĩdito, naĩtĩãrõpu̶ niigṹ̶ tiiróbiro niiqui. 7 Ãñurére tiirucúgu̶nopeja Cõãmacũ̶ niirṍbiro sĩãwócoropu̶ niigṹ̶ tiiróbiro niiĩ. Ãpẽrãména ãñurõ niiqui. Teero biiri Cõãmacũ̶ macũ̶ Jesucristoye díicã niipetire cũ̶ũ̶ ñañaré tiirére cosecú. 8 “Yu̶u̶ja ñañarére tiiría” jĩĩgṹ̶no cũ̶ũ̶ basiro jĩĩditogu̶ tiiquí; cũ̶ũ̶ wãcũré diamacṹ̶ niiricu. 9 Cõãmacũ̶ diamacṹ̶ tiirucúgu̶ niiqui; cũ̶ũ̶ jĩĩrirobirora tiigú̶ niiqui. Teero tiigú̶, sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ ñañaré tiiríguere wedenetõrĩ, Cõãmacũ̶ acabógu̶daqui. Niipetire cũ̶ũ̶ ñañaré tiirígue wapare ñañarõ tu̶gueñanemorĩ tiiríqui. 10 “Yu̶u̶ja ñañarére tiiría” jĩĩgṹ̶no Cõãmacũ̶ jĩĩriguere jĩĩditorigue tiiróbiro wáari tiiquí; cũ̶ũ̶ wedeserere tu̶odu̶gáhegu̶ tiiróbiro niiqui.

1 Juan 2

1 Mú̶ã yu̶u̶ põnabiro niirã́rẽ teeré jóaa, ñañarére tiiríjããrõ jĩĩgũ̶. Jesucristo diamacṹ̶ tiirucúgu̶ niiqui. Teero tiigú̶ niijĩgũ̶, marĩ ñañaré tiirí, cũ̶ũ̶ Pacu̶re marĩrẽ wedesebosaqui. 2 Cũ̶ũ̶ diariguemena marĩ ñañaré tiirére acabóre bu̶amasĩ́ã. Marĩ ñañaré tiiré dícu̶re diabosaririgu̶ niiwĩ; niipetira atibú̶reco macãrã ñañaré tiirécãrẽ diabosarigu̶ niiwĩ. 3 Marĩ Cõãmacũ̶ dutirére tiirá, “diamacṹ̶rã Cõãmacũ̶rẽ masĩtoaa” jĩĩmasĩã. 4 Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ dutirére tiirípacu̶, “yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ masĩtoaa” jĩĩboqui. Teero jĩĩgṹ̶ jĩĩditorepigu̶ niiqui; cũ̶ũ̶ wãcũré diamacṹ̶ niiricu. 5 Cõãmacũ̶ dutirére tiirucúgu̶no Cõãmacũ̶ booróbirora cũ̶ũ̶rẽ maĩmasĩ́qui. Teeména “diamacṹ̶rã Cõãmacũ̶mena niijãã” jĩĩmasĩqui. 6 “Yu̶u̶ cũ̶ũ̶mena niijãã” jĩĩgṹ̶no Jesucristo tiirécu̶tirirobirora tiinu̶nú̶searo. 7 Yu̶u̶ maĩrã́, yu̶u̶ mú̶ãrẽ jóare apeyé mama dutiré mee niiã; bu̶cu̶ dutiré mú̶ã sicatopu̶ cu̶oríguera niiã. Mú̶ã tee bu̶cu̶ dutirére tu̶otóajĩyu. 8 Teero niipacari, yu̶u̶ mú̶ãrẽ jóare mama dutiré tiiróbiro wáaa. Yu̶u̶ jóare diamacṹ̶ maquẽ niiã. Jesucristo basirora teeré ẽñowĩ́; mú̶ãcã teeré ẽñorã́ tiia. Mú̶ã ñañarére tiijĩ́rã, naĩtĩãrõpu̶ niirira tiiróbiro niimiwũ̶. Ãñurépere tiijĩ́rã, bóeropu̶ niirã wáara tiia sáa. 9 Sĩcũ̶ biiro jĩĩboqui: “Yu̶u̶ bóeropu̶ niigṹ̶ tiiróbiro niiã”. Teero jĩĩpacu̶, Jesuré padeoráre ĩñatutiqui. Teero tiigú̶, naĩtĩãrõpu̶ niigṹ̶ tiiróbiro niijãqui ména. 10 Jesuré padeoráre maĩgṹ̶nopeja bóeropu̶ niigṹ̶ tiiróbiro niiqui. Tee bóeremena ñañarére ĩñasu̶guemasĩjĩgũ̶, “tee ñañarére tiiría” jĩĩqui. 11 Jesuré padeoráre ĩñatutigu̶no naĩtĩãrõpu̶ niigṹ̶ tiiróbiro niirecu̶tiqui. Teero biiri naĩtĩãrõpu̶ niigṹ̶ tiiróbiro tiirécu̶tiqui. Cũ̶ũ̶ ñañaré tiiré wapa capeari baunóhẽgũ̶ tiiróbiro niiqui. Teero tiigú̶, ãñurépere besemasĩriqui. 12 Mú̶ã yu̶u̶ põnabiro niirã́rẽ jóagu̶ tiia. Cõãmacũ̶ Jesucristo diabosarigue wapa mú̶ã ñañaré tiirére acabótoajĩyi. 13 Mú̶ã bu̶toáre jóagu̶ tiia. Cristo sicatopu̶ niirigu̶re mú̶ã ãñurõ masĩcu. Mú̶ã mamarã́rẽ jóagu̶ tiia. Satanárẽ mú̶ã netõnu̶cã́rira niiwũ̶. 14 Mú̶ã yu̶u̶ põnabiro niirã́rẽ jóaawũ̶. Marĩ Pacu̶re mú̶ã masĩtoacu. Mú̶ã bu̶toáre jóaawũ̶. Sicatopu̶ niirigu̶re mú̶ã masĩtoacu. Mú̶ã mamarã́rẽ jóaawũ̶. Mú̶ã padeotutúa niicu; Cõãmacũ̶ wedeserere mú̶ã wãcũrucucu; wãtĩãrẽ dutigú̶re mú̶ã netõnu̶cã́rira niiwũ̶. 15 Atibú̶reco macãrã ñañaré tiirucúrenorẽ, teero biiri atibú̶recopu̶ niirére maĩríjãña. Sĩcũ̶ atibú̶reco macãrã tiiróbiro tiigú̶no Cõãmacũ̶pere maĩríqui. 16 Atibú̶reco macãrã tiiré biiro niiã: Noo booró tiidu̶gáre, bayiró u̶garipéare, “ãpẽrã́ nemorṍ niigṹ̶ niiã yu̶u̶ja” jĩĩré niiã. Tee Cõãmacũ̶ye mee niiã. Tee niipetire atibú̶reco macãrã tiirépe niiã. 17 Atibú̶reco, atibú̶reco macãrã ñañaré tiidu̶gáre petijṍããdacu. Cõãmacũ̶ boorére tiigú̶nopeja niirucujãgũ̶daqui. 18 Mú̶ã yu̶u̶ põnabiro niirã́, niiture bu̶recori jeatoacu. Atibú̶reco petiádari su̶guero, sĩcũ̶ Cristore ĩñatutinetõjõãgũ̶ atigu̶daqui. Mú̶ã teeré tu̶otóarira niiwũ̶. Atitóre pau̶ Cristore ĩñatutira jeatoawa. Teero tiirá, “niiture bu̶recori jeatoaa” jĩĩmasĩã. 19 Cristore ĩñatutira marĩ menamacãrãrã niimirira niipacara, marĩrẽ cõãjãwã. Cṹ̶ã marĩ menamacãrã peti mee niiwã. Marĩ menamacãrã peti niirãjã, marĩmenarã niibocua ména. “Marĩrẽ cõãjãwã” jĩĩrã, ateré masĩã: Cṹ̶ã niipetira marĩ menamacãrã mee niiwã. 20 Cristo mú̶ãrẽ Espíritu Santore ticorigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, mú̶ã niipetira diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩtoacu. 21 Mú̶ã diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩriatã, mú̶ãrẽ jóaribocu. Mú̶ã Jesucristoyere diamacṹ̶ masĩcu. Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ jóaa. Mú̶ã ateré masĩtoacu: Cũ̶ũ̶ye queti jĩĩditore mee niiã. 22 Jĩĩditorepira biiro jĩĩcua: “Cõãmacũ̶ beserigu̶ Jesús mee niiĩ”, jĩĩcua. Teero jĩĩrã́ Cristore ĩñatutira niiĩya. Cṹ̶ã marĩ Pacu̶ Cõãmacũ̶rẽ, cũ̶ũ̶ macũ̶ Jesucristomenarã sũnacúa. 23 Cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ sũnarã́no marĩ Pacu̶mena niiricua. “Jesús Cõãmacũ̶ macũ̶ niiĩ” jĩĩrã́nopeja marĩ Pacu̶mena niicua. 24 Teero tiirá, mú̶ã sicato tu̶oríguere wãcũrucujãña. Mú̶ã sicatopu̶ tu̶oríguere wãcũrucura, Cõãmacũ̶ macũ̶mena niirucujããdacu; cũ̶ũ̶ Pacu̶menacãrẽ niirucujããdacu. 25 Cũ̶ũ̶ marĩrẽ jĩĩrirobirora tiigú̶daqui: Marĩrẽ catiré petihére ticogu̶daqui. 26 Mú̶ãrẽ jĩĩditodu̶garaye quetire jóaa, mú̶ãrẽ ãñurõ masĩãrõ jĩĩgũ̶. 27 Espíritu Santo Jesucristo ticorigu̶ mú̶ãpu̶re niiqui. Teero tiirá, ãpĩ mú̶ãrẽ “nemorṍ buegu̶da” jĩĩgṹ̶rẽ booríjãña. Espíritu Santo mú̶ãrẽ niipetirere buequi. Cũ̶ũ̶ jĩĩditoro manirṍ diamacṹ̶ maquẽrẽ buequi. Cũ̶ũ̶ bueróbirora Jesucristomena niijãña. 28 Mecũ̶tígãcãrẽ mú̶ã yu̶u̶ põnabiro niirã́, cũ̶ũ̶mena niirucujãña. Marĩ teero tiirá, cũ̶ũ̶ pu̶tu̶aatiri, boborícu. “Marĩ Cõãmacũ̶ boorére tiirá niiã”, jĩĩmasĩãdacu. 29 Mú̶ã cũ̶ũ̶ diamacṹ̶ tiirucúrere masĩtoaa. Teero tiirá, “niipetira diamacṹ̶ tiiráno Cõãmacũ̶ põnarã niiĩya” jĩĩrére masĩnoã.

1 Juan 3

1 Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶ marĩrẽ bayiró maĩrére wãcũñate mú̶ã. Marĩrẽ bayiró maĩgṹ̶, “yu̶u̶ põna niiĩya” jĩĩqui. Teerora niiã marĩ. Atibú̶reco macãrã Cõãmacũ̶rẽ masĩrijĩrã, marĩ cũ̶ũ̶rẽ padeorá tiirécu̶tirere tu̶omasĩ́ricua. 2 Yu̶u̶ maĩrã́, mecũ̶tígã marĩ Cõãmacũ̶ põna niiã. Too síropu̶ marĩrẽ wáaadarere ãñurõ masĩña maniã ména. Ate dícu̶re masĩã: Jesucristo pu̶tu̶aatiri, cũ̶ũ̶ baurére ĩñaãdacu. Cũ̶ũ̶rẽ ĩñajĩrã, cũ̶ũ̶ tiiróbiro wáaadacu. 3 Cũ̶ũ̶rẽ ñañaré maniã. Marĩcã cũ̶ũ̶ tiiróbiro “ãñurã́ wáaadacu” jĩĩrére wãcũã. Teero tiirá, ñañarére tiiríjãrõ booa. 4 Ñañaré tiiré Cõãmacũ̶ dutirére netõnu̶cã́re niiã. Teero tiigú̶, ñañarére tiirucúgu̶no Cõãmacũ̶ dutirére netõnu̶cã́gũ̶ niiqui. 5 Mú̶ã masĩtoaa: Jesucristo marĩ ñañaré tiirére cõãgũ̶ atirigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶pu̶re péerogã ñañaré maniã. 6 Cũ̶ũ̶mena niigṹ̶no ñañaré tiirécu̶tiriqui. Ñañarére tiirécu̶tigu̶nope Cristore padeoríqui; cũ̶ũ̶rẽna masĩhẽgũ̶ niiqui. 7 Mú̶ã yu̶u̶ põnabiro niirã́, mú̶ãrẽ ãpĩ jĩĩditorijããrõ. Ãñurõ tiirucúgu̶no Jesús tiiróbiro ãñurõ tiigú̶ niiĩ. 8 Sicatopu̶ra wãtĩãrẽ dutigú̶ ñañaré tiimú̶ãatirigu̶ niiqui. Teero tiigú̶, ñañaré tiirécu̶tigu̶no cũ̶ũ̶yagu̶ niiqui. Cõãmacũ̶ macũ̶ wãtĩãrẽ dutigú̶ tiirére cõãgũ̶ atirigu̶ niiwĩ. 9 Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ põnarẽ́ cũ̶ũ̶ tiiróbiro niirecu̶tiri tiirígu̶ niiwĩ. Teero tiirá, Cõãmacũ̶ põna ñañarére tiirucúricua. 10 “¿Noãpé niiĩ Cõãmacũ̶ põna?” teero biiri “¿noãpé niiĩ wãtĩãrẽ dutigú̶ põna?” jĩĩ masĩdu̶gara, ateré masĩña: “Ñañaré tiirécu̶tira, ãpẽrãrẽ́ maĩhẽ́rãno Cõãmacũ̶ põna mee niiĩya”, jĩĩnocu. 11 “Cãmerĩ́ maĩrṍ booa” jĩĩré queti mú̶ã sicatopu̶ tu̶orígue niiã. 12 Caín tiiróbiro niirijããda. Cũ̶ũ̶ wãtĩãrẽ dutigú̶ menamacũ̶ niijĩgũ̶, cũ̶ũ̶ bai Abel wãmecu̶tigu̶re sĩãjã́yigu̶. ¿Deero tiigú̶ cũ̶ũ̶rẽ sĩãyíri? Caín tiirécu̶tire ñañaré niiyiro; cũ̶ũ̶ bai tiirécu̶tirepe ãñuré niiyiro. 13 Yáa wedera, teeré wãcũrã, atibú̶reco macãrã mú̶ãrẽ ĩñatutiri ĩñarã, “¿deero tiirá yu̶u̶re ĩñatutii?” jĩĩ wãcũrijãña. 14 Marĩ Jesuré padeoráre maĩjĩ́rã, ateré masĩã: Cõãmacũ̶ marĩ pecamepu̶ wáaborirare catiré petihére cu̶orí tiirígu̶ niiwĩ. Jesuré padeoráre maĩhẽ́gũ̶no catiré petihére cu̶oríqui. 15 Jesuré padeoráre ĩñatutigu̶no basocáre sĩãgṹ̶ tiiróbiro niiqui. Mú̶ã masĩtoaa: Basocáre sĩãgṹ̶no catiré petihére cu̶oríqui. 16 Ateména cãmerĩ́ maĩrére masĩã: Jesús marĩrẽ diabosarigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, marĩcã Jesuré padeoráre “diabosagu̶da” jĩĩ wãcũrõ booa. 17 Pee apeyé cu̶ogú̶no sĩcũ̶ Jesuré padeogú̶re bóaneõgũ̶ niirĩ ĩñapacu̶, cũ̶ũ̶rẽ tiiápuridojãboqui. Cũ̶ũ̶ teero tiirípacu̶, ¿deero tiigú̶ “Cõãmacũ̶rẽ maĩã” jĩĩbogari? 18 Mú̶ã yu̶u̶ põnabiro niirã́, marĩ wedeseremena dícu̶ “cṹ̶ãrẽ maĩã” jĩĩrijãrõ booa. Marĩ tiiápuremenape cṹ̶ãrẽ maĩrére diamacṹ̶rã tiiẽ́ñorõ booa. 19 Apetó sĩcũ̶ marĩ menamacũ̶ biiro wãcũqui: “Yu̶u̶ ñañanetõjõãgũ̶ niiga” jĩĩ wãcũpacu̶, cũ̶ũ̶ ãpẽrãrẽ́ maĩré wapa Cõãmacũ̶menape cuiro manirṍ niiqui. Marĩ cũ̶ũ̶ põna niiã. Cũ̶ũ̶ marĩye maquẽrẽ masĩpetijãqui. Cũ̶ũ̶ marĩ ñañaré tiiríguere acabóqui. 21 Marĩ yeeripũnapu̶ “ãpẽrãména ãñurõ niiã” jĩĩ tu̶gueñarã, cuiro manirṍ Cõãmacũ̶rẽ sãĩmasĩ́ã. Cũ̶ũ̶ dutirére, cũ̶ũ̶ boorére tiirí, Cõãmacũ̶ niipetire marĩ sãĩrére ticogu̶daqui. 23 Cũ̶ũ̶ dutiré ate niiã: Cũ̶ũ̶ macũ̶ Jesucristore padeoáda. Teero biiri cũ̶ũ̶ dutirobirora cãmerĩ́ maĩã́da. 24 Niipetira cũ̶ũ̶ dutirére tiiráno cũ̶ũ̶mena niicua; cũ̶ũ̶cã cṹ̶ãmena niiqui. Marĩrẽ Espíritu Santore ticorigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, Cõãmacũ̶ marĩmena niirére masĩã.

1 Juan 4

1 Yáa wedera, niipetira Cõãmacũ̶yere wederí basoca wederére padeoríjãña. Cṹ̶ã wederére “¿diamacṹ̶rã Cõãmacũ̶ye niimiĩto?” jĩĩ tu̶osu̶guéya. Pau̶ basocá “ũ̶sã Cõãmacũ̶yere wederá niiã” jĩĩdito buecãmesãya. 2 Ateména diamacṹ̶ Cõãmacũ̶yere wederáre ĩñabesemasĩãdacu: “Jesucristo basocú̶ra atiyigu̶” jĩĩgṹ̶no diamacṹ̶rã Cõãmacũ̶yere wedequi. 3 Teeré wedehegu̶no diamacṹ̶ Cõãmacũ̶yere wederiqui. Cũ̶ũ̶rã́ Cristore ĩñatutinetõjõãgũ̶yere wedequi. Mú̶ã Cristore ĩñatutinetõjõãgũ̶ atiadarere tu̶otóajĩyu. Cũ̶ũ̶ basocá watoapu̶ niitoaqui. 4 Mú̶ã yu̶u̶ põnabiro niirã́, mú̶ã Cõãmacũ̶ põnarã niiã. Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ tutuarere ticoqui. Atibú̶reco macãrãrẽ tutuare ticogú̶peja Cõãmacũ̶biro tutuariqui. Teero tiirá, atibú̶reco macãrã mú̶ãrẽ cṹ̶ã jĩĩditorere padeorí tiimasĩ́ricua. 5 Jĩĩditoremena buerápe atibú̶reco macãrã niiĩya. Teero tiirá, atibú̶reco maquẽ dícu̶re bueeya. Atibú̶reco macãrã cṹ̶ã buerére tu̶onu̶nú̶secua. 6 Marĩpeja Cõãmacũ̶ põnarã niiã. Cõãmacũ̶rẽ masĩgṹ̶no marĩrẽ tu̶onu̶nú̶sequi. Cõãmacũ̶rẽ masĩhẽgũ̶nopeja marĩrẽ tu̶onu̶nú̶seriqui. Marĩ teeré tu̶omasĩ́rã, “diamacṹ̶rã Cõãmacũ̶ye niiã” o “jĩĩditore niiã” jĩĩ besemasĩãdacu. 7 Yu̶u̶ maĩrã́, Cõãmacũ̶ basocáre maĩquí. Teero tiirá, marĩcã cãmerĩ́ maĩã́da. Cãmerĩ́ maĩrã́no Cõãmacũ̶ põnarã niicua. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ masĩcua. Cãmerĩ́ maĩhẽ́rãnopeja Cõãmacũ̶rẽ masĩricua. 9 Cõãmacũ̶ marĩrẽ maĩrére ateména ẽñorígu̶ niiwĩ: Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶ sĩcũ̶ niigṹ̶rẽ atibú̶recopu̶re ticodiocorigu̶ niiwĩ. Marĩrẽ catiré petihére cu̶oáro jĩĩgũ̶, cũ̶ũ̶rẽ diabosadutirigu̶ niiwĩ. 10 Marĩ Cõãmacũ̶rẽ maĩrírira niiwũ̶. Cũ̶ũ̶pe marĩrẽ maĩgṹ̶, marĩ ñañaré tiirére acabódu̶garigu̶ niiwĩ. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ ticodiocorigu̶ niiwĩ, diabosaaro jĩĩgũ̶. Cũ̶ũ̶ marĩrẽ biiro tiibosárigue maĩré peti niicu. 11 Yu̶u̶ maĩrã́, Cõãmacũ̶ teero tiirígu̶ niijĩgũ̶, marĩrẽ bayiró maĩquí. Teero tiirá, marĩcãrẽ cãmerĩ́ maĩrṍ booa. 12 Sĩcũ̶ basocú̶ Cõãmacũ̶rẽ ĩñarigu̶ maniquí. Marĩ cãmerĩ́ maĩrĩ́, cũ̶ũ̶ marĩmena niiqui; cũ̶ũ̶ booróbirora cũ̶ũ̶rẽ maĩmasĩ́ã. 13 Cõãmacũ̶ marĩrẽ Espíritu Santore ticorigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, Cõãmacũ̶ marĩmena niirére masĩã; teero biiri marĩ cũ̶ũ̶menarã niirécãrẽ masĩã. 14 Ũ̶sã basirora Cõãmacũ̶ macũ̶rẽ ĩñawũ̶. Ateré wedea: Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ atibú̶reco macãrã ñañarã́rẽ netõnédutigu̶ ticodiocorigu̶ niiwĩ. 15 “Jesús Cõãmacũ̶ macũ̶ niiĩ” jĩĩgṹ̶norẽ Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶mena niiqui; cũ̶ũ̶cã Cõãmacũ̶menarã niiqui. 16 Cõãmacũ̶ marĩrẽ maĩrére masĩã. “Cũ̶ũ̶ marĩrẽ maĩré diamacṹ̶ maquẽ niiã” jĩĩrére padeóa. Cõãmacũ̶ basocáre maĩquí. Cãmerĩ́ maĩrucúgu̶no Cõãmacũ̶mena niiqui; Cõãmacũ̶cã cũ̶ũ̶mena niiqui. 17 Marĩ Cõãmacũ̶ booróbirora cũ̶ũ̶rẽ maĩmasĩ́ã. Jesucristo atibú̶recopu̶ niigũ̶, cũ̶ũ̶ Pacu̶re maĩwĩ́. Cũ̶ũ̶ maĩrírobirora marĩcã Cõãmacũ̶rẽ maĩmasĩ́ã. Teero tiirá, Cõãmacũ̶ basocáre wapa tiiádari bu̶reco jeari, cũ̶ũ̶rẽ cuiricu. 18 Cõãmacũ̶rẽ maĩgṹ̶no cũ̶ũ̶rẽ cuiriqui. Cõãmacũ̶ booróbirora cũ̶ũ̶rẽ maĩgṹ̶, cuiro manirṍ niiqui. Cuire cu̶ogú̶no “yu̶u̶re ñañarõ tiibóqui” jĩĩ wãcũqui; Cõãmacũ̶ booróbirora cũ̶ũ̶rẽ maĩríqui. 19 Cõãmacũ̶ marĩrẽ maĩsu̶guérigu̶ niiwĩ. Teero tiirá, marĩ cãmerĩ́ maĩã. 20 Sĩcũ̶ “Cõãmacũ̶rẽ maĩã” jĩĩpacu̶, Jesuré padeoráre ĩñatutigu̶, jĩĩditorepigu̶ niiqui. Basocá cũ̶ũ̶ ĩñarã́cãrẽ maĩhẽ́gũ̶, nemorṍ Cõãmacũ̶ bauhégu̶pereja maĩmasĩ́riqui. 21 Cõãmacũ̶rẽ maĩgṹ̶no Jesuré padeorácãrẽ maĩrṍ booa. Teeré Cõãmacũ̶ marĩrẽ tiidutírigu̶ niiwĩ.

1 Juan 5

1 “Jesús Cõãmacũ̶ beserigu̶ Cristo niiĩ” jĩĩ padeoráno Cõãmacũ̶ põnarã niicua. Ãpẽrãrẽ́ maĩrã́no cṹ̶ã põnacãrẽ maĩcúa. 2 Marĩ Cõãmacũ̶rẽ maĩ, cũ̶ũ̶ dutirére tiirá, “cũ̶ũ̶ põnacãrẽ maĩã” jĩĩmasĩãdacu. 3 Cõãmacũ̶rẽ maĩrã́no cũ̶ũ̶ dutirére tiiíya. Cũ̶ũ̶ dutiré wisiória. 4 Marĩ Cõãmacũ̶ põna atibú̶reco maquẽ ñañarére tiiría. Jesucristore padeorémena ãñurére tiinóã. 5 Marĩ Jesuré “cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ niiĩ” jĩĩ padeóa. Teeména dícu̶ atibú̶reco maquẽ ñañarére cãmotámasĩcu. 6 Jesucristo Cõãmacũ̶ macũ̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ atibú̶recopu̶ niirĩ, Juan cũ̶ũ̶rẽ wãmeõtiwi. Cũ̶ũ̶rẽ wãmeõtigu̶, ocoména wãmeõtiwi. Too síro cũ̶ũ̶ curusapu̶ diajõãwĩ. Biiro tiirémena “yu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ niiã” jĩĩrére ẽñowĩ́. Cũ̶ũ̶rẽ wãmeõtiriguemena dícu̶ ẽñoríwi. Cũ̶ũ̶ diariguemenacãrẽ ẽñowĩ́. Espíritu Santo “Jesucristo Cõãmacũ̶ macũ̶ niiĩ” jĩĩrére marĩrẽ ẽñoquí. Cũ̶ũ̶rã́ diamacṹ̶ maquẽrẽ wedegú̶ niiĩ. 7 Atequetiré cṹ̶ã basirora ẽñoṍya. Cṹ̶ã ĩtĩã́rã ũ̶mu̶ã́sepu̶ niiĩya: Pacu̶, macũ̶, teero biiri Espíritu Santo. Cṹ̶ã ĩtĩã́rãpu̶ niipacara, sĩcũ̶rã niiĩ. 8 Atibú̶recopu̶re Espíritu Santo wederémena “Jesús Cõãmacũ̶ macũ̶ niiĩ” jĩĩrére masĩnoã. Teero biiri Jesús cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ macũ̶ niirére cũ̶ũ̶ wãmeõtinoriguemena, cũ̶ũ̶ diariguemena ẽñorígu̶ niiwĩ. 9 Basocá cṹ̶ã ĩñariguere wedericãrẽ, marĩ padeóa. Cõãmacũ̶ basocá wederé nemorṍ diamacṹ̶ wedei. Cũ̶ũ̶rã́ cũ̶ũ̶ macũ̶ niirecu̶tirere wederigu̶ niiwĩ. 10 Cõãmacũ̶ macũ̶rẽ padeogú̶no Cõãmacũ̶ wederére padeoquí. Cõãmacũ̶ wederére padeohégu̶no cũ̶ũ̶ jĩĩriguere jĩĩditorigue tiiróbiro wáari tiiquí; cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ macũ̶ niirecu̶tirere wederére padeoríqui. 11 Cõãmacũ̶ ateré wedequi: Cũ̶ũ̶ marĩrẽ catiré petihére ticorigu̶ niiwĩ. Tee catiré petihére cũ̶ũ̶ macũ̶pu̶re niicu. 12 Cõãmacũ̶ macũ̶mena niigṹ̶no catiré petihére cu̶oquí; cũ̶ũ̶ macũ̶mena niihẽgũ̶no catiré petihére cu̶oríqui. 13 Mú̶ã Cõãmacũ̶ macũ̶rẽ padeoráre atipũrẽ́ jóaa, mú̶ã “catiré petihére cu̶oa” jĩĩ masĩãrõ jĩĩgũ̶. 14 Marĩ masĩtoaa: Cõãmacũ̶ booróno sãĩrĩ́, marĩ sãĩrére tu̶oquí. Teeré masĩrã, cũ̶ũ̶rẽ cuiro manirṍ sãĩmasĩ́ã. 15 “Cõãmacũ̶ marĩ sãĩrére tu̶oquí” jĩĩmasĩrõbirora “cũ̶ũ̶ marĩ sãĩã́riguecãrẽ ticotoai” jĩĩmasĩnoã. 16 Apetó tiigú̶, Jesuré padeogú̶no ñañaré tiirí, sĩcũ̶no ĩñaboqui. Cũ̶ũ̶ ñañaré tiiré acabómasĩreno niirĩ, Cõãmacũ̶rẽ sãĩbosáaro. Sãĩbosári, tee ñañaré tiiré acabómasĩreno niirĩ, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ catiré petihére ticogu̶daqui. Apeyé ñañarõ tiiré acabónoña maniré niicu. Teeré “sãĩbosáya” jĩĩña maniã. 17 Niipetire ñañaré tiiré Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́re niipacari, apeyé ñañaré tiiré acabómasĩreno niicu. 18 Marĩ ateré masĩtoaa: Cõãmacũ̶ põna ñañaré tiirécu̶tiricua. Jesús cṹ̶ãrẽ cotequi. Teero tiigú̶, wãtĩãrẽ dutigú̶ cṹ̶ã padeorére ñañomasĩ́riqui. 19 “Marĩ Cõãmacũ̶ põna niiã” jĩĩrére masĩã. Atecã́rẽ masĩã: Wãtĩãrẽ dutigú̶ niipetira atibú̶reco macãrãrẽ dutiqui. 20 Apeyecã́rẽ masĩã: Cõãmacũ̶ macũ̶ atirigu̶ niiwĩ; marĩrẽ tu̶omasĩ́rere ticorigu̶ niiwĩ. Teeména Cõãmacũ̶ diamacṹ̶ niigṹ̶rẽ masĩã. Cõãmacũ̶menarã niiã. Teero biiri cũ̶ũ̶ macũ̶ Jesucristomenacãrẽ niiã. Jesucristo Cõãmacũ̶ diamacṹ̶ macũ̶ niigṹ̶ niiqui. Cũ̶ũ̶rã́ niiqui sũcã catiré petihére ticogú̶. 21 Mú̶ã yu̶u̶ põnabiro niirã́, “cõãpõnarẽ basocá weerirare padeobócu” jĩĩrã, Jesuré wãcũrucujãña. Nocõrõrã niiã.

2 Juan 1

1 Yu̶u̶ mu̶u̶ Cõãmacũ̶ beserigore, teero biiri mu̶u̶ põnarẽ ãñudutia. Yu̶u̶ bu̶toá dutirá menamacũ̶ mú̶ãrẽ niirṍrã maĩã. Yu̶u̶ dícu̶ mú̶ãrẽ maĩgṹ̶ tiiría; niipetira diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩrã́ mú̶ãrẽ maĩĩ́ya. 2 Diamacṹ̶ maquẽrẽ cu̶oa marĩ. Tee marĩmena niirucujããdacu. 3 Cõãmacũ̶ marĩ Pacu̶, teero biiri cũ̶ũ̶ macũ̶ Jesucristo marĩ Õpũ̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro; bóaneõ ĩñaãrõ; ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. Cũ̶ũ̶ teeré tiirí, diamacṹ̶ maquẽrẽ masĩ, cãmerĩ́ maĩã́dacu. 4 Sĩquẽrã mu̶u̶ põnarẽ bu̶ajeáwu̶. Cṹ̶ãrẽ Cõãmacũ̶ marĩrẽ dutirobirora diamacṹ̶ niirecu̶tiri ĩñawũ̶. Teeré ĩñagũ̶, bayiró u̶seniwũ̶. 5 Mecũ̶tígã mu̶u̶rẽ ateré bayiró jĩĩgũ̶da: Marĩ cãmerĩ́ maĩrṍ booa. Tee mama dutiré mee niiã; máatapu̶ra marĩ padeonu̶cã́rãrẽ dutiré cṹũrigue niiã. 6 Marĩ cãmerĩ́ maĩrã́, Cõãmacũ̶ dutirére tiirá tiia. Cũ̶ũ̶ marĩrẽ cãmerĩ́ maĩdutíyigu̶. Ate mú̶ã tu̶otóarepu̶ niiã. 7 Atibú̶recopu̶re pau̶ jĩĩditorepira wáanetõya. Cṹ̶ã “Jesucristo basocú̶ marĩ tiiróbiro õpũ̶ũ̶cu̶tigu̶ bauárigu̶ niiwĩ” jĩĩrére padeoríya. Cṹ̶ãno jĩĩditorepira, Cristore ĩñatutira niiĩya. 8 Ãñurõ tu̶omasĩ́ña, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ticoadarere “tiidióbocu” jĩĩrã, Cõãmacũ̶ niipetire mú̶ãrẽ ticoadarere ãñurõmena ñeeãda jĩĩrã. 9 Cristo buerére cũ̶ũ̶ basiro cũ̶ũ̶ wãcũrémena “nemosãñúrõ buegu̶da” jĩĩgṹ̶no Cõãmacũ̶rẽ cu̶oríqui. Cristo buerére tiirucúgu̶peja Cõãmacũ̶rẽ, teero biiri cũ̶ũ̶ macũ̶rẽ cu̶oquí. 10 Apetó tiigú̶, sĩcũ̶ mú̶ã pu̶topu̶ jeagú̶ Cristo buerére wederiboqui. Cũ̶ũ̶norẽ mú̶ãye wiseripu̶ ñeerijãña. Ãñudutirijãña. 11 Mú̶ã cũ̶ũ̶rẽ ãñudutira, cũ̶ũ̶ ñañarõ buerére niisotoapeara niiãdacu. 12 Yu̶u̶ pee peti jĩĩdu̶gare cu̶omíã, cu̶ogú̶peja. Atipũpú̶re teeré jóaria. Máata marĩ ĩñaãdacu, Cõãmacũ̶ boorí. Toopú̶ cãmerĩ́ wedeapuadacu. Marĩ teero tiirá, ãñurõ u̶seniãdacu. 13 Mu̶u̶ bayio põna mu̶u̶rẽ ãñudutiya. Coocã Cõãmacũ̶ beserigo niiyo. Nocõrõrã jóaa.

3 Juan 1

1 Gayo yu̶u̶ bayiró maĩgṹ̶, yu̶u̶ mu̶u̶rẽ ãñudutia. Yu̶u̶ bu̶toá dutirá menamacũ̶ mu̶u̶rẽ niirṍrã maĩã. 2 Yu̶u̶ mu̶u̶rẽ Cõãmacũ̶rẽ sãĩboságu̶ tiia, niipetire mu̶u̶rẽ ãñurõ wáaaro jĩĩgũ̶. Mu̶u̶ Cõãmacũ̶mena ãñurõ yeeripũnacu̶tirobirora mu̶u̶rẽ ñañaré, diaré wáari tiiríjããrõ. 3 Yu̶u̶ bayiró u̶seniã. Sĩquẽrã Jesuré padeorá mu̶u̶ye quetire wedejeawa. Mu̶u̶ diamacṹ̶ maquẽrẽ padeorucúayiro. Mu̶u̶ ãñurõ Cõãmacũ̶ boorére tiigú̶ tiiáyiro. 4 Yu̶u̶ buerira diamacṹ̶ maquẽrẽ tiirí tu̶ogú̶, u̶seniã. Deero tii apeyeména u̶seninemoria. 5 Mu̶u̶ Jesuré padeoráre ãñurõ tiigú̶ tiiáyiro. Ãpẽrã́ Jesuré padeorá jearácãrẽ mu̶u̶ ĩñamasĩhẽrã niipacari, teerora tiiáyiro. 6 Cṹ̶ã ũ̶sã neãrṍpu̶ mu̶u̶ cãmerĩ́ maĩrécu̶tirere wedeeya. Mu̶u̶ pu̶topu̶ jearáre teero tiiápurucujãña Cõãmacũ̶ booróbirora. 7 Cṹ̶ã Jesuyé quetire wedenu̶cãwara niiĩya. Jesuré padeohéra tiiápurere ñeeririra niiwã. 8 Teero tiirá, cṹ̶ã tiiróbiro tiiráre marĩrẽ tiiápuro booa. Marĩ teero tiirá, diamacṹ̶ maquẽrẽ wederáre tiiápura niiã. 9 Yu̶u̶ too macãrã Jesuré padeoráre sicapũ jóawu̶. Diótrefes niipetirare dutigú̶ niidu̶gagu̶ ũ̶sã dutirére booríayigu̶. 10 Teero tiigú̶, yu̶u̶ mú̶ã pu̶topu̶ wáagu̶, cũ̶ũ̶rẽ mú̶ã ĩñacoropu̶ wedegu̶da cũ̶ũ̶ ũ̶sãrẽ wedepatirere, ũ̶sãrẽ jĩĩditorere. Apeyeré tiiáyigu̶: Jesuré padeorá toopú̶ jeari, cṹ̶ãrẽ ñeeriayigu̶. Cṹ̶ãrẽ ãñurõ ñeedu̶gara tiirí ĩñagũ̶, ñeedutihegu̶, cõãwionecojãrucuayigu̶. 11 Yu̶u̶ bayiró maĩgṹ̶, ñañaré tiirére ĩñacũrijãña; ãñurõ tiirépere ĩñacũña. Ãñurõ tiiráno Cõãmacũ̶ põna niiĩya; ñañaré tiiráno Cõãmacũ̶rẽ masĩricua. 12 Niipetira Demetriore ãñurõ wedeseya. Cõãmacũ̶ booróbirora diamacṹ̶ tiiáyigu̶. Ũ̶sãcã cũ̶ũ̶rẽ teerora jĩĩ wedesea. Mu̶u̶ masĩcu: Ũ̶sã diamacṹ̶ maquẽrẽ wedesea. 13 Yu̶u̶ pee peti jĩĩdu̶gare cu̶omíã, cu̶ogú̶peja. Atipũpú̶re teeré jóaria. 14 Máata marĩ ĩñaãdacu, Cõãmacũ̶ boorí. Toopú̶ cãmerĩ́ wedeapuadacu. 15 Ãñurõ niirecu̶tire wáaaro mu̶u̶rẽ. Ũ̶sã menamacãrã mu̶u̶rẽ ãñudutiya. Marĩ menamacãrã toopú̶ niirã́cõrõ ãñuãrõ. Nocõrõrã niiã.

Judas 1

1 Yu̶u̶ Judas Jesucristore padecotegu̶, Santiago bai mú̶ãrẽ ãñudutia. Mú̶ã marĩ Pacu̶ Cõãmacũ̶ beserira, cũ̶ũ̶ maĩrã́ niiã. Jesucristo mú̶ãrẽ cotequi. 2 Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ bóaneõ ĩñanemoãrõ; ãñurõ niirecu̶tiri tiinemóãrõ; cãmerĩ́ maĩrĩ́ tiinemóãrõ. 3 Yu̶u̶ maĩrã́, Cõãmacũ̶ yu̶u̶re, teero biiri mú̶ãrẽ netõnérigu̶ niiwĩ. Marĩ netõnére maquẽrẽ mú̶ãrẽ bayiró wededu̶gagu̶, jóagu̶du̶ tiimíãwũ̶. Jóaria ména. Apeyé maquẽ jóaro niirõ tiia. Jesuré padeoré maquẽrẽ wedewisiora mú̶ã pu̶topu̶ jeayira. Teero tiigú̶, jóaa. Cõãmacũ̶ marĩ padeoré maquẽrẽ marĩ Jesuré padeoráre cṹũrigu̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ cṹũrigue wasorícu. Teero tiirá, tutuaremena padeoró booa. 4 Mú̶ã ĩñamasĩripacari, jĩĩditoremena buerá mú̶ãmena neãnu̶cãyira. Cṹ̶ã ate tiiróbiro jĩĩcua: “Cõãmacũ̶ marĩ cũ̶ũ̶rẽ padeoráre ãñurõ tiijĩ́gũ̶, marĩrẽ ñañarõ netõrĩ́ tiiríqui”, jĩĩcua. Teero tiirá, cṹ̶ã ñañaré tiirére duurícua. Jesucristo marĩ Õpũ̶ sĩcũ̶ niigṹ̶rẽ boorícua. Cõãmacũ̶ tíatopu̶ “cṹ̶ãno pecamepu̶ wáaadacua” jĩĩtoayigu̶. 5 Teero tiigú̶, yu̶u̶ mú̶ã masĩpetiriguere wãcũrĩ tiidu̶gága sũcã. Ateré wãcũsu̶gueya: Marĩ Õpũ̶ niipetira Israelya põna macãrãrẽ Egiptopu̶ wionécoyigu̶. Too síro cũ̶ũ̶rẽ padeohérare diari tiiyígu̶. 6 Ángeleare wáariguecãrẽ wãcũña: Cṹ̶ã ũ̶mu̶ã́sepu̶ tutuare, dutirére cu̶opacára, teeré duu, cṹ̶ã booró tiirá wáayira. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ cõmedári cṹ̶ã jõãmasĩ́hẽredarimena siatúcũdutiyigu̶ sáa. Naĩtĩãrõpu̶ niicua, tée Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ wapa tiiádari bu̶reco jearipu̶. 7 Ángelea ñañarõ ñeeaperirobiro Sodoma macãrã, Gomorra macãrã, teemacãrĩ wesari macãrãcã teerora tiiyíra. Ũ̶mu̶ã́ dícu̶ numiã́mena tiirénorẽ tiiyíra. Cõãmacũ̶ teemacãrĩrẽ sóecõãyigu̶ sáa. “Niipetira ñañarã́ cṹ̶ã tiiróbirora pecame petihérimepu̶ ñañarõ tiinóãdacua” jĩĩrére masĩsu̶guedutigu̶, cṹ̶ãrẽ teero tiirígu̶ niiwĩ. 8 Mú̶ãrẽ jĩĩditoremena buerá teerora tiicúa: Cṹ̶ã booró wãcũãmajãcua. Cṹ̶ã wãcũrõbirora tii, cṹ̶ã basiro cṹ̶ãye õpũ̶ũ̶rĩrẽ ñañocúa; Cõãmacũ̶ dutirére boorícua; u̶pu̶tí macãrã ãñurã́rẽ ñañarõ jĩĩcua. 9 Miguel ángeleare dutigú̶ Satanámena cãmerĩ́ jĩĩrĩ, ate wáayiro: Cṹ̶ãcõrõ Moisénigũ̶ya õpũ̶ũ̶rẽ boomíyira. Miguel basiro Satanárẽ ñañarõ jĩĩriyigu̶. “Mu̶u̶ Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́gũ̶ peti niiã”, jĩĩriyigu̶. Biirope jĩĩyigu̶: “Yu̶u̶ Õpũ̶ mu̶u̶rẽ mu̶u̶ ñañaré tiirére wedearo”, jĩĩyigu̶. 10 Mú̶ãrẽ jĩĩditoremena buerápeja ãñurõ tu̶omasĩ́ripacara, ñañarõ wedesecua. Apeyé cṹ̶ã boorére tiicúa. Wáicu̶racã teerora tiicúa. Tu̶omasĩ́hẽrãrã cṹ̶ã tiirémena cṹ̶ã yeeripũnarĩrẽ ñañorĩ́ tiiádacua. 11 Bóaneõrã niiĩya cṹ̶ã. Caín tiirírobiro ñañaré tiicúa. Balaam tiirírobiro noo booró tiiádacua niyeru maĩrã́. Coré tiirírobiro Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́rã diajõããdacua. 12 Mú̶ã Jesucristore padeorá neã, yaaritabe, cṹ̶ã mú̶ãrẽ bayiró bobooro wáari tiicúa. Cuiro manirṍ cṹ̶ã booró yaa, yapijãcua. “¿Yaaré niipetirare jeatuai?” jĩĩ wãcũricua. Cṹ̶ã õme oco maniré, wĩno néewanore tiiróbiro niicua; basocáre tiiápuricua. Du̶cacu̶tirito, cṹ̶ã du̶camanire yucu̶ tiiróbiro niicua. Nu̶cõrĩmena wããrigue yucu̶ tiiróbiro niicua. 13 Cṹ̶ã bobooro tiirécu̶tire sobo jũĩrĩpírere ocoturí día wesa páaputucore tiiróbiro niicua. Ñocõã́ noo booró wáa, ditirábiro niicua. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ naĩtĩãrõpu̶ cṹ̶ã niirucuadaropu̶ “wáadutigu̶da” jĩĩtoarigu̶ niiwĩ mée. 14 Enoc jĩĩditoremena bueráre wáaadarere wedeyigu̶. Cũ̶ũ̶ profeta niiwĩ. Cũ̶ũ̶ Adán pãrãmi niinu̶nu̶segu̶ niiyigu̶; seis põnarĩ siro macũ̶ niiyigu̶. Cũ̶ũ̶ biiro wederigu̶ niiwĩ: “Marĩ Õpũ̶ pau̶ ángeleamena atigu̶daqui. 15 Cũ̶ũ̶ niipetira basocá tiiríguere besegu̶daqui. Ñañarã́ niipetire cṹ̶ã ñañaré tiiríguere, cṹ̶ã cũ̶ũ̶rẽ ñañarõ jĩĩriguere besegu̶daqui. Cṹ̶ã ñañaré tiirígue wapa cṹ̶ãrẽ pecamepu̶ cõãgũ̶daqui”, jĩĩ wedesu̶gueyigu̶ Enoc. 16 Mú̶ãrẽ jĩĩditoremena buerá niipetire ãpẽrã́ tiirére ñañarõ wedesecua; wedepatirepira niicua. Cṹ̶ã tu̶saré dícu̶re tiidu̶gácua. Cṹ̶ã tiirére bayiró bu̶su̶rómena wedetu̶sacua. Cṹ̶ãrẽ tiiápumasĩrãrẽ jĩĩditoremena u̶senipeocua, cṹ̶ãyere cu̶odu̶gára. 17 Yu̶u̶ maĩrã́, mú̶ãpeja marĩ Õpũ̶ Jesucristo cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserira wedesu̶gueriguere wãcũña. 18 Mú̶ãrẽ ateré wedecowa: “Atibú̶reco petiádari su̶guero maquẽ bu̶recoripu̶re Cõãmacũ̶yere buijã́ãdacua. Cṹ̶ã booró dícu̶ tiidu̶gára, ñañaré tiirére tiiã́majããdacua”, jĩĩcowa. 19 Cṹ̶ãrã Jesuré padeoráre batarí tiicúa. Cṹ̶ã booró tiicúa. Espíritu Santore cu̶orícua. 20 Yu̶u̶ maĩrã́, mú̶ãpeja Jesuré nemorṍ padeó, wãcũtutuarucujãña. Mú̶ã padeoré diamacṹ̶ niiré niiã. Cõãmacũ̶rẽ sãĩrã́, Espíritu Santo masĩré ticorémena sãĩñá. 21 Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ maĩrére wãcũrã, maĩṍrãbiro niiña. Marĩ Õpũ̶ Jesucristo mú̶ãrẽ bóaneõ ĩñagũ̶, cũ̶ũ̶mena catiré petihére ticogu̶daqui. Cũ̶ũ̶ ticoadarere u̶seniremena coteya. 22 Ãpẽrã́ Jesucristoyere “¿diamacṹ̶rã niigariye?” jĩĩrã́rẽ ãñurõmena wedeya. 23 Ãpẽrã́ jĩĩditoremena buerére nu̶nu̶rã́rẽ quẽnojeári tiiyá; basocá pecamepu̶ jũ̶ũ̶rã́rẽ netõnérã tiiróbiro tiiyá. Ãpẽrã́ ñañaré tiiríporare tiiápudu̶gara, bóaneõ ĩñaña. Mú̶ãpu̶ cṹ̶ã ñañaré tiirére pẽnirĩ́ jĩĩrã, cṹ̶ã teero tiirére bayiró booríjãña. 24 Cõãmacũ̶ marĩrẽ netõnégũ̶ sĩcũ̶rã niiqui. Mú̶ã ñañaré tiirí jĩĩgũ̶, cotemasĩqui. Tee coterémena mú̶ã ñañaré manirã́ cũ̶ũ̶ pu̶topu̶ jeari tiimasĩ́qui. Mú̶ãrẽ toopú̶ cũ̶ũ̶ ãñurõ asibatéropu̶ u̶senirĩ tiigú̶daqui. Teero tiirá, Jesucristo marĩ Õpũ̶ tiiápuremena niipetira Cõãmacũ̶rẽ ateré jĩĩãrõ: “Mu̶u̶ niipetirere dutimasĩã; mu̶u̶ ãñunetõjõãgũ̶ niiã; mu̶u̶ tiidu̶gárere tiimasĩ́ã; mu̶u̶ niipetire dutirére cu̶oa”, jĩĩãrõ. “Mu̶u̶ too su̶gueropu̶ teero niirigu̶ niiwũ̶; atitóre teerora niiã; too síropu̶ teerora niigũ̶dacu”, jĩĩãrõ. Tee niipetire niiãrõ. Nocõrõrã jóaa.

Apocalipsis 1

1 Ate Jesucristore Cõãmacũ̶ ẽñorígue niiã. “Péerogã siro biiro wáaadacu” jĩĩgũ̶, ẽñodutíyigu̶ cũ̶ũ̶rẽ padecoterare. Jesucristope ángelere “Juanrẽ́ ateré ẽñogṹ̶ wáaya” jĩĩcoyigu̶. 2 Yu̶u̶ Juan niipetire ángele ẽñoríguere ĩñarigu̶ niijĩgũ̶, Cõãmacũ̶ wedesere, Jesucristo wederiguecãrẽ diamacṹ̶ jóaa. 3 Atipṹ jóarirobiro wáaadaro péero du̶saa. Teero tiigú̶, ate Cõãmacũ̶ ticorigue maquẽrẽ bu̶su̶rómena buegú̶no u̶senigũ̶daqui. Ateré bueri tu̶o, ateré tiirá u̶seniãdacua. 4 Yu̶u̶ Juan mú̶ã Asiapu̶ niirã́ Jesuré padeorá siete põnarĩ macãrãrẽ jóaa. Cõãmacũ̶ atitóre niirucujãgũ̶, too su̶gueropu̶ niirigu̶, too síropu̶ atigu̶du̶ mú̶ãrẽ ãñuré ticoaro; ãñurõ niirecu̶tiri tiiáro. Espíritu Santo siete maquẽ ãñuré tiimasĩ́re ticoré cu̶ogú̶ Cõãmacũ̶ duirípĩrõ pu̶to niigṹ̶ teerora tiiáro. 5 Jesucristocã teerora tiiáro. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶yere wasoró manirṍ wederucugu̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶rã́ niipetira diarira su̶guero masãsu̶guerigu̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ atibú̶reco macãrã õpãrãrẽ́ dutigú̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ marĩrẽ maĩĩ. Cũ̶ũ̶ye díimena marĩ ñañaré tiiré wapare netõnéwĩ. 6 Cũ̶ũ̶ marĩrẽ õpãrã́, paiá wáari tiiyí, Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶ Pacu̶ dutirére tiiáro jĩĩgũ̶. Teero tiirá, niipetira ateré jĩĩãrõ: “Cũ̶ũ̶ niipetirere dutimasĩqui; cũ̶ũ̶ tiidu̶gárere tiimasĩ́qui”, jĩĩãrõ. Cũ̶ũ̶ niipetira Õpũ̶ niirucujããrõ. Teerora niiãrõ. 7 Cũ̶ũ̶ õmebu̶ru̶áripu̶ diiátigu̶daqui. Niipetira cũ̶ũ̶rẽ ĩñaãdacua. Cũ̶ũ̶rẽ sĩãríracã ĩñaãdacua. Niipetire macãrĩ macãrã cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã, utiadacua. Teerora wáaaro. 8 “Yu̶u̶rá niisu̶guegu̶, niitugu̶ niiã”, jĩĩwĩ Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ niipetire tutuare cu̶ogú̶. Cũ̶ũ̶ atitóre niirucujãgũ̶, too su̶gueropu̶ niirigu̶, too síropu̶ atigu̶du̶ niiĩ. 9 Yu̶u̶ Juan mú̶ãya wedegu̶ tiiróbiro niiã. Yu̶u̶ mú̶ã tiiróbiro Jesuré padeóa. Yu̶u̶ mú̶ã tiiróbirora ñañarõ netõgṹ̶, Cõãmacũ̶ dutiré yu̶u̶pu̶re niirĩ, wãcũtutuajãã. Yu̶u̶re Patmos nu̶cũ̶rõpu̶, netõnu̶cã́ri basocare cṹũri nu̶cũ̶rõpu̶ cṹũwã. Cõãmacũ̶ye queti, Jesuyére wederé wapa ãnopú̶ cṹũnorigu̶ niiã. 10 Sicabu̶reco yeerisãri bu̶reco niirĩ, cãnirípacari, Espíritu quẽẽrṍpu̶ tiiróbiro yu̶u̶re ẽñowĩ́. Wãcũña manirṍ yu̶u̶ sucubírope bayiró bu̶su̶rómena wedeseri tu̶owú̶. Cũ̶ũ̶ wedesere corneta tiiróbiro bayiró bu̶su̶wu̶. 11 Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re jĩĩwĩ: —Yu̶u̶rá niisu̶guegu̶, niitugu̶ niiã. Mu̶u̶ ĩñarére sicapũpu̶ jóaya. Mu̶u̶ jóariguere Asiapu̶ niirã́ siete põnarĩ yu̶u̶re padeoré põnarĩ macãrãrẽ ticocoya. Cṹ̶ã Éfeso, Esmirna, Pérgamo, Tiatira, Sardis, Filadelfia, Laodicea macãrĩ macãrã niiĩya, jĩĩwĩ. 12 “¿Noã yu̶u̶mena wedesei?” jĩĩ, cãmenu̶cã́ ĩñawũ̶. Ĩñacoma jĩĩgũ̶, siete sĩãwócore pesaré yucu̶ oro yucu̶re ĩñawũ̶. 13 Teeyucu̶ watoapu̶ basocú̶biro baugú̶re ĩñawũ̶. Cũ̶ũ̶ yoaroca sutiró sãñawĩ. Cutiropu̶ suti casero oromena tiirí caserore siatúrigu̶ niiwĩ. 14 Cũ̶ũ̶ya dupu maquẽ póa ãñurõ butiré niiwũ̶. Cũ̶ũ̶ capeari pecapõna tiiróbiro asiyáwu̶. 15 Du̶pori asipóapĩrĩ sipioárebiro asiyáwu̶. Cũ̶ũ̶ wedesere oco pairó õmasãnu̶cõrõbiro bu̶su̶wu̶. 16 Diamacṹ̶ macã wãmorẽ siete ñocõã́ cu̶owí. U̶seropu̶ espada pu̶aníña asoyóaripĩ súuwitiwu̶. Cũ̶ũ̶ya diapóa muĩpũ tiiróbiro bayiró asiyáwu̶. 17 Cũ̶ũ̶rẽ ĩña, diagu̶biro cũ̶ũ̶ye du̶pori pu̶topu̶ ñaacũmuwũ̶. Cũ̶ũ̶pe diamacṹ̶ macã wãmomena yu̶u̶re ñaapeó, jĩĩwĩ: —Cuirijãña. Yu̶u̶rá niisu̶guegu̶, niitugu̶ niiã. 18 Catigú̶ peti niiã. Yu̶u̶ diarigu̶ niiwũ̶. Diarigu̶ niipacu̶, catirucujãã. Yu̶u̶ diarira yeeripũna niirṍpu̶ macã sawirire cu̶oa. 19 Mu̶u̶ ĩñaãriguere, mecũ̶tígã ĩñarére, too síro wáaadarere jóaya. 20 Siete ñocõã́ yáa diamacṹ̶ macã wãmopu̶re cu̶orí, mu̶u̶ ĩñaãrigue, teero biiri siete sĩãwócore pesaré yucu̶ oro yucu̶ maquẽ biiro jĩĩdu̶garo tiia: Siete ñocõã́ siete ángelea jĩĩdu̶garo tiia. Cṹ̶ã siete yu̶u̶re padeoré põnarĩ macãrãyara niiĩya. Siete sĩãwócore pesaré yucu̶ siete põnarĩ yu̶u̶re padeoré põnarĩ macãrã jĩĩdu̶garo tiia, jĩĩwĩ.

Apocalipsis 2

1 Jesucristo ateré jĩĩwĩ: Éfeso macãrã yu̶u̶re padeorí põna macãrãyagu̶ ángelere ateré jóaya: “Yu̶u̶ siete ñocõãrẽ́ diamacṹ̶ macã wãmope cu̶ogú̶, siete sĩãwócore pesaré yucu̶ oro yucu̶ watoapu̶ ĩñanetõgũ̶ ateré jĩĩã: 2 Mú̶ã tiirére yu̶u̶ masĩã. Yée maquẽrẽ mú̶ã bayiró padea. Mú̶ã padeó yapacu̶tía. Ñañaré tiiráre mú̶ã booría. Ãpẽrã́ Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ besenoña manipacára, ‘ũ̶sãcã Jesuyére wededutigu̶ beserira niiã’ jĩĩĩya. Mú̶ã ‘¿diamacṹ̶rã jĩĩmiĩ cṹ̶ã?’ jĩĩ, tu̶gueñamasĩã. Cṹ̶ã buerére tu̶orá, ‘cṹ̶ã jĩĩditora niiĩya’ jĩĩmasĩjãã mú̶ã. 3 Padeó yapacu̶tía. Yée wapa bayiró ñañarõ netõwṹ̶ mú̶ã. Teeré nu̶cãjã́wũ̶. 4 Tee niipetire ãñuré tiipacári, ate dícu̶ ñañaã mú̶ãrẽ: Mú̶ã sicatopu̶ yu̶u̶re maĩrírobiro maĩría. 5 Sicatopu̶ yu̶u̶re ãñurõ maĩríguere wãcũña. Teero tiidúmiriguere wãcũpati, wasojã́ña sũcã. Sicatopu̶ tiiríguere tiiyá. Mú̶ã wasohéri, mú̶ãya sĩãwócorigu̶ mú̶ã pu̶topu̶ niirígu̶re ẽmajãgũ̶da. 6 Apeyé ate mú̶ã tiiré ãñuniã: Nicolaítayere buerá tiirére mú̶ã booría. Yu̶u̶cã teeré booría. 7 Tu̶odu̶gárano Espíritu Santo yu̶u̶re padeoré põnarĩ macãrãrẽ wederére tu̶omasĩ́ãdacua. Ãñurõ padeó cãmewitíranorẽ yucu̶u̶ catiré ticorígu̶ du̶care yaari tiigú̶da. Tiigú̶ Cõãmacũ̶ niirṍ ãñunetõjõãrõpu̶ niiã”, jĩĩ jóaya, jĩĩwĩ. 8 Jesucristo jĩĩnemowĩ sũcã: Esmirna macãrã yu̶u̶re padeorí põna macãrãyagu̶ ángelere ateré jóaya: “Yu̶u̶rá niisu̶guegu̶, niitugu̶, diarigu̶pu̶ niipacu̶, catirucujãgũ̶ ateré jĩĩã: 9 Mú̶ã ñañarõ netõrére, mú̶ã apeyenó cu̶ohérere masĩã. Teero cu̶orípacara, petiríadarepere cu̶orá niiã. ‘Judíoa niiã’ jĩĩrã́ mú̶ãrẽ ñañarõ wedeserere masĩã. Yu̶u̶ ĩñacoropu̶ cṹ̶ã judíoa mee niiĩya; Satanás dutirére tiirá niiĩya. 10 Mú̶ã ñañarõ netõã́darere cuirijãña. Satanás mú̶ã sĩquẽrãrẽ peresuwiipu̶ sõnecori tiigú̶daqui, mú̶ã padeorére duudutígu̶. Mú̶ã pu̶amóquẽñe bu̶recori ñañarõ netõã́dacu. Mú̶ã padeoré wapa sĩãdu̶gári, padeodúrijãña. Mú̶ã teero tiirí, yu̶u̶ catiré petihérere ticogu̶dacu mú̶ã padeoré wapa. 11 Espíritu Santo yu̶u̶re padeoré põnarĩ macãrãrẽ wedei. Tu̶odu̶gárano tu̶oáro. Ãñurõ padeó cãmewitírano cṹ̶ã diari siro, pecamepu̶ wáaricua. Pecamepu̶ wáare dianemore tiiróbiro niiã”, jĩĩ jóaya, jĩĩwĩ. 12 Jesucristo jĩĩnemowĩ sũcã: Pérgamo macãrã yu̶u̶re padeorí põna macãrãyagu̶ ángelere ateré jóaya: “Yu̶u̶ espada pu̶aníña asoyóaripĩ cu̶ogú̶ ateré jĩĩã: 13 Mú̶ã niirí macã maquẽrẽ yu̶u̶ masĩã: Satanás too macãrã õpũ̶ niiĩ. Mú̶ã toopú̶ niipacara, yéere tiinu̶nú̶serucujãã. Yu̶u̶re padeodúriwu̶, cṹ̶ã Antipare sĩãrítocãrẽ. Cũ̶ũ̶ yéere wede, padeotúcowi, tée cũ̶ũ̶rẽ sĩãcõã́ritopu̶. Teero wáawu̶ mú̶ãya macã Satanás niirí macãpu̶. 14 Ate dícu̶ ñañaã mú̶ã: Balaam tiidutíre tiiróbiro mú̶ã sĩquẽrã tiinu̶nú̶sea. Cũ̶ũ̶ Balare Israelya põna macãrãrẽ ñañaré tiidutíyigu̶. Balac cṹ̶ãrẽ wáicu̶ra dii cũ̶ũ̶ padeoráre ticoariguere yaari tiiyígu̶; ñañarõ ñeeaperi tiiyígu̶. 15 Nicolaítayere buerá tiidutírecãrẽ mú̶ã sĩquẽrã teerora tiinu̶nú̶sejãã. 16 Mú̶ã cṹ̶ãrẽ ‘teeré buerijãña’ jĩĩria. Teewapare wãcũpati, wasoyá. Mú̶ã wasohéri, máata mú̶ã pu̶topu̶ jeagu̶da. Jea, yáapĩ u̶seropu̶ súuwitiripĩmena cṹ̶ã buerére tu̶onu̶nú̶seramena cãmerĩ́sĩãgũ̶da. 17 Espíritu Santo yu̶u̶re padeoré põnarĩ macãrãrẽ wedei. Tu̶odu̶gárano tu̶oáro. Ãñurõ padeó cãmewitíranorẽ maná yayióriguere ecagú̶dacu. Cṹ̶ãrẽ ũ̶tãpe butirípere ticogu̶da. Tiipepu̶ mama wãmerẽ jóatunoãdacu. Sĩcũ̶ teewãmerẽ masĩriqui. Tiipere cu̶ogú̶ dícu̶ masĩgũ̶daqui”, jĩĩ jóaya, jĩĩwĩ. 18 Jesucristo jĩĩnemowĩ sũcã: Tiatira macãrã yu̶u̶re padeorí põna macãrãyagu̶ ángelere ateré jóaya: “Yu̶u̶ Cõãmacũ̶ macũ̶, capeari pecapõnabiro asiyágu̶, du̶pori asipóapĩrĩ sipioárebiro asiyágu̶ ateré jĩĩã: 19 Mú̶ã tiirére yu̶u̶ masĩã. Mú̶ã maĩré, mú̶ã padeoré, mú̶ã ãpẽrãrẽ́ tiiápure, mú̶ã padeoyapácu̶tirere masĩã. Atecã́rẽ masĩã: Mú̶ã sicatopu̶ tiiríro nemorṍ atitóre ãñurõ tiirá tiia. 20 Ate dícu̶ ñañaã mú̶ã: Jezabel mú̶ãrẽ ñañaré buepacari, teero ĩñajãã. ‘Cõãmacũ̶yago profeta niiã’, jĩĩmiyo coo. Coo yu̶u̶re padecoterare jĩĩditoyo. Cṹ̶ãrẽ ñañarõ ñeeapere bueyo. Wáicu̶ra dii ãpẽrã́ cṹ̶ã padeoráre ticoariguere yaari tiiyo coo buerémena. 21 Coo ñañaré tiirére wãcũpati, wasoádarere yuemiwũ̶. Wasodu̶gáriyo. Coo ñañarõ ñeeaperere duudu̶gáriyo. 22 Teero tiigú̶, coore diarecu̶tiri tiigú̶da. Coomena ñañarõ ñeeaperare bayiró ñañarõ netõrĩ́ tiigú̶da, coomena cṹ̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasohéri. 23 Coo põnarẽ́ sĩãjã́gũ̶da. Yu̶u̶ teero tiirí, niipetira yu̶u̶re padeoré põnarĩ macãrã ateré masĩãdacua: Yu̶u̶ mú̶ã tiidu̶gárere, mú̶ã wãcũrére masĩpetijãã; mú̶ã tiiríro jeatuaro wapatígu̶da. 24 Mú̶ã Tiatira macãrã ãpẽrã́ coo buerére booría. Satanáye buerére ‘u̶pu̶tí maquẽ niiã’ cṹ̶ã jĩĩrécãrẽ bueriwu̶. Mú̶ãrẽ ateré jĩĩã: Mú̶ãrẽ apeyé dutinemoricu. 25 Ate dícu̶re tiiyá: Mú̶ã diamacṹ̶ tiirére duuríjãña, tée yu̶u̶ pu̶tu̶aatiripu̶. 26 Ãñurõ padeó cãmewití, yu̶u̶ tiidutírere tiiyapácu̶tiranorẽ dutiré ticogu̶da. Peedita macãrãrẽ dutiadacua, 27 yu̶u̶ Pacu̶ yu̶u̶re niipetire macãrĩ macãrãrẽ dutiré ticorirobirora. Cõmegũ̶ména diipáru̶re páamu̶tõrõ tiiróbiro yu̶u̶re netõnu̶cã́rãrẽ ñañarõ tiiádacua. 28 Teero tiiránorẽ ñocõãwṹ̶ bóerigare ticogu̶da. 29 Espíritu Santo yu̶u̶re padeoré põnarĩ macãrãrẽ wedei. Tu̶odu̶gárano tu̶oáro”, jĩĩ jóaya, jĩĩwĩ.

Apocalipsis 3

1 Jesucristo jĩĩnemowĩ sũcã: Sardis macãrã yu̶u̶re padeorí põna macãrãyagu̶ ángelere ateré jóaya: “Yu̶u̶ siete tutuare Espíritu Santoyere cu̶oa. Siete ñocõãrẽ́ cu̶oa. Yu̶u̶ teeré cu̶ogú̶ ateré jĩĩã: Mú̶ã tiirére yu̶u̶ masĩã. Ãpẽrã́ yu̶u̶re padeoré põnarĩ macãrã mú̶ãrẽ ĩña, biiro jĩĩĩya: ‘Cṹ̶ã Cõãmacũ̶ catiré ticorére cu̶oóya; Cõãmacũ̶ dutirére tiiíya’ jĩĩĩya. Teero jĩĩpacari, diarira tiiróbiro niiã mú̶ã; Cõãmacũ̶ dutirére tiiría. 2 Ateré wãcũña: Mú̶ã ãñurõ tiiré petiró tiia. Teero tiirá, ãñurére tiinemóña sũcã, petirí jĩĩrã. Yu̶u̶ ĩñarĩ, Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ mú̶ã tiiré du̶sajã́ã. 3 Mú̶ãrẽ bueriguere, mú̶ã teeré padeoríguere wãcũña. Tee buerére nu̶nu̶ñá. Mú̶ã teeré nu̶nu̶ríriguere wãcũpati, wasoyá. Mú̶ã ãñurõ tu̶omasĩ́hẽrĩ, wãcũña manirṍ yaarépigu̶ tiiróbiro jeagu̶dacu. 4 Mú̶ã menamacãrã Sardispu̶ niirã́ diarira tiiróbiro niipacara, sĩquẽrã cṹ̶ãye suti jũĩrĩmaníre tiiróbiro niiĩya. Cṹ̶ã ãñurõ tiiré wapa suti butiré sãña, yu̶u̶mena bapacu̶tiadacua. 5 Ãñurõ padeó cãmewitírano cṹ̶ã tiiróbiro suti butiré sãñarira niiãdacua. Catiré petihérere cu̶orá wãmerẽ jóaturipũpu̶ cṹ̶ã wãmerẽ coserícu sáa. Yu̶u̶ Pacu̶, cũ̶ũ̶yara ángelea ĩñacoropu̶ yu̶u̶ ‘cṹ̶ãrẽ masĩã’ jĩĩgũ̶da. 6 Espíritu Santo yu̶u̶re padeoré põnarĩ macãrãrẽ wedei. Tu̶odu̶gárano tu̶oáro”, jĩĩ jóaya, jĩĩwĩ. 7 Jesucristo jĩĩnemowĩ sũcã: Filadelfia macãrã yu̶u̶re padeorí põna macãrãyagu̶ ángelere ateré jóaya: “Yu̶u̶ ñañaré manigṹ̶, diamacṹ̶ niigṹ̶ niiã. Daviyá sawire cu̶oa. Yu̶u̶ pã́õrĩ, ãpĩ biamasĩ́rii. Biarí, ãpĩ pã́õmasĩrii. Yu̶u̶ dícu̶ teeré tiimasĩ́gũ̶ niijĩgũ̶, mú̶ãrẽ ateré jĩĩã: 8 Mú̶ã tiirére yu̶u̶ masĩã: Mú̶ã péerogã tutuare cu̶opacára, yu̶u̶ dutirére yu̶u̶a. Yu̶u̶re masĩhẽrãmena wedesera, ‘ũ̶sãjã cũ̶ũ̶rẽ masĩriga’ jĩĩria mú̶ã. Teero tiigú̶, yu̶u̶ mú̶ãrẽ sicasope pã́õnu̶cõwũ̶. Tiisopere ãpĩ biamasĩ́riqui. 9 Mú̶ãya macã macãrã Satanás dutirére tiirá ‘ũ̶sã judíoa niiã’ jĩĩĩya. Yu̶u̶ ĩñacoropu̶ judíoa mee niiĩya; jĩĩditorepira niiĩya. Cṹ̶ãrẽ mú̶ã pu̶topu̶ ati, ñicãcoberimena jeacũmurĩ tiigú̶dacu. Yu̶u̶ mú̶ãrẽ maĩrére masĩrĩ tiigú̶da. 10 Yu̶u̶ mú̶ãrẽ yu̶u̶ dutirére ‘wãcũtutuaremena tiirucújãña’ jĩĩdutiwu̶. Mú̶ã yu̶u̶re padeoré wapa ñañarõ netõpacára, teero tiirucújãwũ̶. Teero tiigú̶, niipetira atibú̶reco macãrã ñañarõ netõrítabe, mú̶ãrẽ cotegu̶da. Niipetira atibú̶reco macãrãrẽ ‘¿deero padeomíĩ cṹ̶ã?’ jĩĩgũ̶, cṹ̶ãrẽ ñañarõ netõrĩ́ tiigú̶da. 11 Máata pu̶tu̶aatigu̶da. Mú̶ã diamacṹ̶ tiirére duuríjãña, pesarí beto Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ ticoadari betore tiidióri jĩĩrã. 12 Ãñurõ padeó cãmewitíranorẽ yu̶u̶ Pacu̶ pu̶to cṹũgũ̶da. Cũ̶ũ̶ya wii macã botarí tiiróbiro toopú̶ niiãdacua. Witiridojããdacua. Yu̶u̶ Pacu̶ wãmerẽ cṹ̶ãpu̶re jóatugu̶da. Yu̶u̶ Pacu̶ya macã wãmecãrẽ jóagu̶da. Tiimacã Mama Jerusalén wãmecu̶tia. Ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirí macã atiditapú̶ diiátiadacu. Teero biiri yu̶u̶ wãme mama wãme cṹ̶ãpu̶re jóatugu̶da. 13 Espíritu Santo yu̶u̶re padeoré põnarĩ macãrãrẽ wedei. Tu̶odu̶gárano tu̶oáro”, jĩĩ jóaya, jĩĩwĩ. 14 Jesucristo jĩĩnemowĩ sũcã: Laodicea macãrã yu̶u̶re padeorí põna macãrãyagu̶ ángelere ateré jóaya: “Yu̶u̶ wasoró manirṍ Cõãmacũ̶yere diamacṹ̶ wederucua. Cõãmacũ̶ yu̶u̶mena niipetirere tiiwí. Yu̶u̶ teeré tiirígu̶ ateré jĩĩã: 15 Mú̶ã tiirére yu̶u̶ masĩã. Yu̶su̶áracã niiria; asirácã niiria. Mú̶ã yu̶su̶ári, o asirí, ãñuboyu mú̶ãrẽ. 16 Mú̶ã asibusúra niiã; yu̶su̶ária; asiría. Teero tiigú̶, mú̶ãrẽ cõãgũ̶du̶ tiia, sĩcũ̶ asibusúre sĩnidu̶gáhegu̶ eobatérobiro. 17 Mú̶ã jĩĩmiã: ‘Cu̶opetíjãã; niipetire yu̶u̶re ãñurõ wáaa; du̶saría’ jĩĩmiã. Mú̶ã tu̶omasĩ́ria: Du̶sapetíjãã. Ñañaré dícu̶ wáanorã, bóaneõrã, niyeru manirã́, ĩñahẽrã, sutimanírã tiiróbiro niiã. 18 Teero tiirá, mú̶ãrẽ ateré wedesu̶guea: Oro pecamepu̶ sóesipioriguere sãĩã́dara tiiróbiro yu̶u̶re padeorére sãĩrã́ atiya, Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ pee ãñuré cu̶oáda jĩĩrã. Suti butiré sãĩã́dara tiiróbiro yu̶u̶re acabóre sãĩrã́ atiya, bobooro netõrĩ́ jĩĩrã. Capea píore u̶co sãĩã́dara tiiróbiro masĩrére sãĩrã́ atiya, yéere ãñurõ ĩñamasĩãda jĩĩrã. 19 Yu̶u̶ maĩrã́rẽ ñañaré tiirí, ‘teeré tiinemórijãña’ jĩĩã. Teero tiirá, yéere ãñurõ tiiyá. Yu̶u̶ dutirére mú̶ã tiihéra, wãcũpati, wasoyá. 20 Yu̶u̶ su̶ogú̶ tiia, sope dotenucũgũ̶ tiiróbiro. Sĩcũ̶ yu̶u̶ wedeseri tu̶ogú̶, yu̶u̶re sope pã́õsõnecogu̶biro niiĩ. Teero tiigú̶nomena cãmerĩ́ su̶oyára tiiróbiro u̶seniãdacu. 21 Ãñurõ padeó cãmewitíranorẽ yu̶u̶mena yu̶u̶ duirípĩrõpu̶ duiadacua. Yu̶u̶cã Satanás yu̶u̶re wedesãpacari, netõnu̶cã́jãwũ̶. Teero tiigú̶, yu̶u̶ Pacu̶mena cũ̶ũ̶yapĩrõpu̶ duia. 22 Espíritu Santo yu̶u̶re padeoré põnarĩ macãrãrẽ wedei. Tu̶odu̶gárano tu̶oáro”, jĩĩ jóaya, jĩĩwĩ yu̶u̶re.

Apocalipsis 4

1 Too síro yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Ũ̶mu̶ã́sepu̶ sicasope tusuri ĩñamu̶õcowu̶. Yu̶u̶ tu̶osu̶guérigu̶ yu̶u̶re wedeserigu̶ cornetabiro bu̶su̶gú̶re tu̶owú̶: —Ãnopú̶ mu̶ãatiya. Too síro wáaadarere mu̶u̶rẽ ẽñogṹ̶du̶ tiia, jĩĩwĩ. 2 Máata yu̶u̶ cãnirípacari, Espíritu quẽẽrṍpu̶ tiiróbiro yu̶u̶re ẽñowĩ́ sũcã. Yu̶u̶ ĩñacoropu̶ Õpũ̶ duirípĩrõ niiwũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶. Tiipĩrõpu̶ sĩcũ̶ duiwi. 3 Too duigú̶ ũ̶tãpe jaspe o cornalina tiiróbiro ãñurõ asiyáwi. Tiipĩrõ sicadá bueda popeapu̶ niiwũ̶. Tiidá ãñurõ sũ̶merída esmeralda wãmecu̶tiripe tiiróbiro sũ̶mewũ̶. 4 Veinticuatro õpãrã́ duirépĩrĩ tiipĩrõrẽ niisodeawu̶. Veinticuatro bu̶toá dutirá teepĩrĩpu̶ duiwa. Suti butiré sãñarira niiwã. Cṹ̶ãye dupupá sotoapu̶ oro betori pesawu̶. 5 Tiipĩrõpu̶re bu̶po wã́ãyore bauwú̶. Bu̶su̶ré, bu̶po páare bu̶su̶witiwu̶. Tiipĩrõ díamacũ̶ siete sĩãwócore tuturi jũ̶ũ̶nucũwũ̶. Teetuturi Espíritu Santo siete tutuare cu̶oré niiã. 6 Tiipĩrõ díamacũ̶ día pairímaabiro niiwũ̶. Bídrubiro ãñurõ ocosusúrimaa niiwũ̶. Tiipĩrõrẽ bapari catirá niisodeawa. Cṹ̶ã díamacũ̶pe, sucubírope pee capeari cu̶owá. 7 Catigú̶ niisu̶guegu̶ yáibiro bauwí. Cũ̶ũ̶ siro macũ̶ wecu̶biro bauwí. Cũ̶ũ̶ siro macũ̶ basocú̶biro diapóa cu̶owí. Cũ̶ũ̶ siro macũ̶ cáapacu̶ wu̶u̶gú̶biro bauwí. 8 Bapari catirá cṹ̶ãcõrõ seis wú̶u̶re cu̶owá. Niipetire cṹ̶ãye õpũ̶ũ̶rĩpu̶re, cṹ̶ãye wú̶u̶re docapu̶re capeari cu̶osu̶gójãwã. Bú̶recori, ñamirĩ́ yeerisãrõ manirṍ biiro jĩĩrucujãwã: Ñañaré manigṹ̶; ñañaré manigṹ̶; ñañaré manigṹ̶ niiĩ Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ tutuanetõjõãgũ̶. Cũ̶ũ̶ atitóre niirucujãgũ̶, too su̶gueropu̶ niirigu̶, too síropu̶ atigu̶du̶ niiĩ, jĩĩwã. 9 Cṹ̶ã bapari catirá tiipĩrõpu̶ duigú̶ catiré petihére cu̶ogú̶re “niipetirere dutimasĩã mu̶u̶” jĩĩwã; cũ̶ũ̶rẽ padeowá; cũ̶ũ̶rẽ u̶senire ticowa. 10 Cṹ̶ã teero tiirécõrõ veinticuatro bu̶toá dutirá tiipĩrõpu̶ duigú̶ pu̶to ñicãcoberimena jeacũmurucuwa. Catiré petihére cu̶ogú̶re padeowá. Cṹ̶ã pesaré betorire née, cũ̶ũ̶yapĩrõ díamacũ̶pu̶ cṹũwã. Biiro jĩĩwã: 11 Cõãmacũ̶ ũ̶sã Õpũ̶, niipetirere bauanérigu̶ niiã mu̶u̶. Mu̶u̶ boorómenarã ate niipetire niiã. Teero tiirémena mu̶u̶ ũ̶sã u̶senipeogu̶norã niiã. U̶senipeonojĩgũ̶, biiro jĩĩnoã mu̶u̶: Mu̶u̶ niipetirere dutimasĩgũ̶ niiã; ũ̶sã mu̶u̶rẽ padeóa; ũ̶sã mu̶u̶rẽ “tutuanetõjõãgũ̶ niiĩ” jĩĩã, jĩĩwã.

Apocalipsis 5

1 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Tiipĩrõpu̶ duigú̶ diamacṹ̶ macã wãmope sicatũnu cu̶owí. Pu̶aníñapu̶ jóaritũnu niiwũ̶. Siete pirabiaturigue cu̶owú̶. 2 Toopú̶ sĩcũ̶ ángele tutuagu̶re ĩñawũ̶. Cũ̶ũ̶ bayiró bu̶su̶rómena wedewi: —Ñañarére nu̶cãjã́rigu̶no dícu̶ pirabiaturere pãnecojã, iitũnurẽ jõãmasĩ́qui. ¿Noãnó niigari iitũnurẽ jõãgṹ̶du̶? jĩĩwĩ. 3 Ũ̶mu̶ã́sepu̶, ditapu̶, dita docapu̶re tiitũnurẽ jõãmasĩ́gũ̶, tee jóariguere buemasĩgũ̶no maniwĩ́. 4 Tiitũnurẽ jõãmasĩ́gũ̶, tee jóariguere buemasĩgũ̶no manirĩ́ ĩñagũ̶, yu̶u̶ bayiró utiwu̶. 5 Sĩcũ̶ bu̶toá dutirá menamacũ̶ yu̶u̶re jĩĩwĩ: —Utigu̶ mee tiiyá. Sĩcũ̶ niiĩ, Judayá põna macũ̶ yái sõãgṹ̶ tutuagu̶ tiiróbiro. Cũ̶ũ̶rã́ David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶, cũ̶ũ̶rẽ netõnu̶cã́du̶gamirirare cãmewitírigu̶ niiĩ. Teero tiigú̶, cũ̶ũ̶ siete pirabiaturere pãnejã, iitũnurẽ jõãmasĩ́qui, jĩĩwĩ. 6 Tiipĩrõ deco, bapari catirá deco, veinticuatro bu̶toá dutirá deco Cordero cṹ̶ã sĩãnórigu̶ niipacu̶, catigú̶ nucũrĩ ĩñawũ̶. Cũ̶ũ̶ siete capesári, siete capeari cu̶owí. Tee capeari Espíritu Santo siete tutuare cu̶ogú̶ niipetiro atibú̶recopu̶ ticodiocorigu̶ jĩĩdu̶garo tiia. 7 Cordero wáa, tiipĩrõpu̶ duigú̶ diamacṹ̶ macã wãmope cu̶orítũnurẽ néewĩ. 8 Cũ̶ũ̶ tiitũnurẽ néerĩ, bapari catirá, veinticuatro bu̶toá dutirá Cordero díamacũ̶ ñicãcoberimena jeacũmuwã. Cṹ̶ãcõrõ bú̶apũ̶tẽrẽ, oro baparire cu̶owá. Teebaparipu̶re sitiaãñúre busemu̶õcore dadaro niiwũ̶. 9 Cṹ̶ã mama basaré basara, biiro jĩĩwã: Mu̶u̶ sĩãnórigu̶ niiã. Cõãmacũ̶rẽ mu̶u̶ye díimena basocáre wapatíbosarigu̶ niiwũ̶. Mu̶u̶ wapatíbosarira niipetire põnarĩ macãrã, niipetire wedesera, niipetire macãrĩ macãrã, niipetire dita macãrã niiĩya. Mu̶u̶ teero tiirígu̶ niijĩgũ̶, tiitũnurẽ née, teeperire pãnemasĩã. 10 Mu̶u̶ cṹ̶ãrẽ õpãrã́, paiá wáari tiiyú, ũ̶sãyagu̶ Cõãmacũ̶ dutirére tiiáro jĩĩgũ̶. Cṹ̶ãrã niipetire dita macãrãrẽ dutiadacua, jĩĩ basawa. 11 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Pau̶ ángelea tiipĩrõrẽ, catiráre, bu̶toá dutiráre niisodeanu̶cãjeawa. Pau̶ peti niiwã. Cṹ̶ãrẽ bapaqueopetimasĩña manitú niiwũ̶. Cṹ̶ãrẽ tu̶owú̶. 12 Bayiró bu̶su̶rómena jĩĩ basapeowa: Cordero basocáye wapa sĩãnórigu̶ niiĩ. Teero tiinóriguemena basocá u̶senipeogu̶norã niiĩ. U̶senipeonojĩgũ̶, biiro jĩĩ basanoã cũ̶ũ̶rẽ: “Cũ̶ũ̶ tutuanetõjõãgũ̶ niiĩ; niipetirere cu̶oi; niipetirere masĩĩ; cũ̶ũ̶ tiidu̶gárere tiimasĩ́ĩ; padeonógũ̶ niiĩ; niipetirere dutimasĩĩ; ãñugṹ̶ niiĩ” jĩĩnoã, jĩĩ basawa. 13 Ãpẽrãrẽ́ tu̶owú̶ sũcã. Niipetira Cõãmacũ̶ tiiríra ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́, ditapu̶ niirã́, dita docapu̶ niirã́, día pairímaapu̶ niirã́ jĩĩ basapeowa: Tiipĩrõpu̶ duigú̶re, Corderore “ãñurã́ niiã mú̶ã” jĩĩãrõ; mú̶ãrẽ padeoáro; “mú̶ã niipetirere dutimasĩã” jĩĩãrõ; “mú̶ã tiidu̶gárere tiimasĩ́ã” jĩĩãrõ. Teerora jĩĩrucujããrõ mú̶ãrẽ, jĩĩ basawa. 14 —Teerora jĩĩrõ booa, jĩĩwã bapari catirácã. Bu̶toá dutirápe ñicãcoberimena jeacũmu, súubusepeowa.

Apocalipsis 6

1 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Cordero tiitũnu siete pirabiature cu̶orítũnurẽ jõãnu̶cã́wĩ. Niisu̶guerore pãnecojãwĩ. Sĩcũ̶ bapari catirá menamacũ̶ wedeserere tu̶owú̶. Bu̶po páari bu̶su̶ré tiiróbiro wedesewi: —Atiya, jĩĩwĩ. 2 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩãri sirogãrã, yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Caballo butigú̶ witiatiwi. Cũ̶ũ̶ sotoapu̶ pesagú̶ bu̶eripĩrẽ cu̶owí. Cũ̶ũ̶ya dupu pesarí betore ticonowĩ. Cãmerĩ́sĩã netõnu̶cã́toarigu̶ cãmerĩ́sĩã netõnu̶cã́gũ̶ witiwawi sũcã. 3 Cordero síro macãrõ pãnecorira sũcã, ãpĩ catigú̶ wedesewi: —Atiya, jĩĩwĩ. 4 Ãpĩ caballo witiatiwi. Sõãgṹ̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ sotoapu̶ pesagú̶re cãmerĩ́sĩããdare dutirére ticonowĩ. Teero tiigú̶, atibú̶reco macãrãrẽ ãñurõ niirecu̶timiãrirare cãmerĩ́sĩãrĩ tiigú̶ witiwawi. Cũ̶ũ̶ espada pairípĩ ticonowĩ. 5 Cordero pu̶aró pãneãri siro, aperó pãnerĩ, ãpĩ catigú̶ wedesewi: —Atiya, jĩĩwĩ. Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Ãpĩ caballo witiatiwi. Ñíigũ̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ sotoapu̶ pesagú̶ nu̶cũ̶ré queoróre ñoonéwĩ. 6 Catirá watoapu̶re sĩcũ̶ wedeseri tiiróbiro tu̶owú̶: —Sica kilo trigo sicabu̶reco pade wapatárocõrõ wapacu̶tía. Itiá kilos cebada sicabu̶reco pade wapatárocõrõ wapacu̶tía. U̶se yaarépu̶re ayiorére, vinorẽ ñañorĩ́ tiiríjãña, jĩĩwĩ. 7 Cordero itiáro pãneãri siro, aperó pãnerĩ, ãpĩ catigú̶ wedesewi: —Atiya, jĩĩwĩ. 8 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Ãpĩ caballo witiatiwi. Butiwiyásãñugũ̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ sotoapu̶ pesagú̶ wãmecu̶tiwi Diaré Õpũ̶. Cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶gṹ̶ wãmecu̶tiwi Diarira Yeeripũnarĩ Niirṍpu̶. Cṹ̶ã dutimasĩrere ticonowã. Tee dutiré cu̶orémena atibú̶reco macãrã sicaniña deco macãrãrẽ sĩãwã́. Cãmerĩ́sĩãremena, ju̶abóaremena, diarémena sĩãwã́. Wáicu̶ra cúaracã sĩãápuwa. 9 Cordero bapari pirabiare pãneãri siro, aperó pãnerĩ, diarira yeeripũnarĩrẽ ĩñawũ̶. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶ye queti, Jesuyére wederigue wapa sĩãnórira niiwã. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ wáicu̶ra sóepeoro tiiróbiro bauró docapu̶ niiwã. 10 Cṹ̶ã bayiró bu̶su̶rómena wedesewa: —Õpũ̶ ñañaré manigṹ̶, diamacṹ̶ niigṹ̶, ¿deero biiri mu̶u̶ iibu̶recope niirã́rẽ bese, ñañarõ tiicãmégũ̶dari, cṹ̶ã ũ̶sãrẽ sĩãrígue wapa? jĩĩwã. 11 Cṹ̶ãcõrõ suti butiré ticonowã. Cṹ̶ãrẽ jĩĩwĩ: —Ãpẽrã́ mú̶ã menamacãrã Jesuyére wederá, teero biiri mú̶ã tiiróbiro padeorá sĩãnóãdacua. Yeerisãña ména, tée cṹ̶ãrẽ sĩãpetíripu̶, jĩĩwĩ. 12 Cordero sicamoquẽñe pirabiare pãneãri siro, aperó pãnerĩ, ateré ĩñawũ̶: Dita bayiró cãmeñawũ̶; muĩpũ bú̶reco macũ̶ bayiró ñíigũ̶ca wáawi. Muĩpũ ñami macũ̶ díi tiiróbiro bayiró sõãwĩ. 13 Ñocõã́ ditapu̶ ñaacodiawa; wĩno bayiró páapuri, díawe bududiaro tiiróbiro wáawa. 14 Ũ̶mu̶ã́se ditijõãwũ̶ opacaserore paatũnúãcojãrõ tiiróbiro. Niipetire ũ̶tãyucu̶, nu̶cũ̶rĩ́ aperopú̶ jeabatenu̶cãjõãwũ̶. 15 Atibú̶reco macãrã õpãrã́, u̶pu̶tí macãrã, surarare dutirá, pee apeyé cu̶orá, tutuara, niipetira dutiapenori basoca, dutiapenoña manirã́ ũ̶tãtutiripu̶ dutiwá. Ũ̶tãyucu̶ maquẽ ũ̶tãquiritõ watoapu̶cãrẽ dutiwá. 16 Ũ̶tãyucu̶re, ũ̶tãquiritõrẽ basocá niiripacari, cṹ̶ã jĩĩmiwã: —Ũ̶sãrẽ cãmotáya; ũ̶sã sotoa ñaapeajeaya, tiipĩrõpu̶ duigú̶ ũ̶sãrẽ ĩñabu̶arijããrõ jĩĩrã. Cordero bayiró cúagu̶ ũ̶sã ñañaré tiiré wapa cũ̶ũ̶ ñañarõ tiiádarecãrẽ cãmotáya. 17 Cṹ̶ã ũ̶sãmena bayiró cúari bu̶reco jeatoaa sáa. ¿Noã sĩcãrĩbíbogari teeré? jĩĩwã.

Apocalipsis 7

1 Too síro yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Bapari ángelea ditapu̶re nucũrĩ ĩñawũ̶, sĩcũ̶ muĩpũ mu̶ãatirope, ãpĩ muĩpũ sããwarope, ãpĩ nortepe, ãpĩ surpe. Wĩno cṹ̶ã pu̶to jearére cãmotáwa. Teero tiiró, wĩno ditapu̶re, día pairímaapu̶re, yucu̶pu̶re páapucoriwu̶. 2 Cṹ̶ã ditare, día pairímaarẽ ñañodutínoyira. Ãpĩ ángelere ĩñawũ̶. Cũ̶ũ̶ muĩpũ mu̶ãatirope atiwi. Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ catigú̶ wãme jóatunoãrirore cu̶owí. Cũ̶ũ̶ cṹ̶ã baparire bayiró bu̶su̶rómena jĩĩwĩ: 3 —Dita, pairímaa, yucu̶ré ñañoríjãña ména. Tée marĩyagu̶ Cõãmacũ̶ padecoterare cṹ̶ãye diapóaripu̶ cũ̶ũ̶ wãmerẽ ñaadiyótuari siropu̶, ñañoñá, jĩĩwĩ. 4 “Noquẽrã niiĩya” jĩĩ wederi tu̶owú̶. Ciento cuarenta y cuatro mil basocá niiwã. Cṹ̶ã Israelya põna macãrã doce põnarĩ macãrã cṹ̶ãye diapóaripu̶ Cõãmacũ̶ wãme ñaadiyótunorira niiwã: 5 Judayá põna macãrã doce mil basocá, Rubenyá põna macãrã doce mil, Gadya põna macãrã doce mil, 6 Aserya põna macãrã doce mil, Neftalíya põna macãrã doce mil, Manaséya põna macãrã doce mil, 7 Simeonyá põna macãrã doce mil, Leviyá põna macãrã doce mil, Isacarya põna macãrã doce mil, 8 Zabulónya põna macãrã doce mil, Joseyá põna macãrã doce mil, Benjamínya põna macãrã doce mil basocá niiwã. Niipetira cṹ̶ãye diapóaripu̶re Cõãmacũ̶ wãme ñaadiyótunorira niiwã. 9 Too síro yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Pau̶ basocá niipetire dita macãrã, niipetire põnarĩ macãrã, niipetire macãrĩ macãrã, niipetire wedeserare ĩñawũ̶. Cṹ̶ã tiipĩrõ díamacũ̶, Cordero díamacũ̶ nucũwã. Cṹ̶ãrẽ bapaqueopetimasĩña manitú niiwũ̶. Cṹ̶ã suti butiré sãñarira iquiquerire cu̶owá. 10 Cṹ̶ã bayiró bu̶su̶rómena wedesewa: Marĩyagu̶ Cõãmacũ̶ tiipĩrõpu̶ duigú̶ marĩrẽ netõnérigu̶ niiwĩ. Corderocã marĩrẽ netõnérigu̶ niiwĩ, jĩĩwã. 11 Niipetira ángelea tiipĩrõrẽ, bu̶toá dutiráre, bapari catiráre nucũsodeawa. Ángelea tiipĩrõ pu̶to jea, cṹ̶ãye diapóarire munibiácũmujeawa. Cõãmacũ̶rẽ padeowá. 12 Biiro jĩĩwã: Ũ̶sãyagu̶ Cõãmacũ̶rẽ “ãñugṹ̶ niiã” jĩĩãrõ; “niipetirere dutimasĩã; niipetirere masĩã” jĩĩãrõ; “bayiró u̶seniã mu̶u̶mena; mu̶u̶rẽ padeóa” jĩĩãrõ; “mu̶u̶ tutuanetõjõãgũ̶ niiã; mu̶u̶ tiidu̶gárere tiimasĩ́ã” jĩĩãrõ. Teerora jĩĩrucujããrõ mu̶u̶rẽ, jĩĩwã. 13 Sĩcũ̶ bu̶cu̶ yu̶u̶re sãĩñáwĩ: —Ãniã suti butiré sãñarira ¿noo macãrã niiĩ? ¿Noopú̶ atiyiri? jĩĩwĩ. 14 Yu̶u̶ cũ̶ũ̶rẽ yu̶u̶wu̶: —Mu̶u̶ masĩcu. Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶re jĩĩwĩ: —Ãniã bayiró ñañarõ netõré bu̶recori wáaritore, ñañarõ netõríra niiĩya. Cṹ̶ã Corderoye díimena cṹ̶ã ñañaré tiiríguere cosenórira niiĩya. Teero tiiró, cṹ̶ãye suti butiré “ñañaré manirã́ niiĩya” jĩĩdu̶garo tiia. 15 Teero tiirá, cṹ̶ã Cõãmacũ̶yapĩrõ díamacũ̶ niiĩya. Cũ̶ũ̶ya wii ũ̶mu̶ã́se macã wiipu̶re bú̶recori, ñamirĩ́ cũ̶ũ̶ dutirére tiiíya. Tiipĩrõpu̶ duigú̶ cṹ̶ãmena nii, cṹ̶ãrẽ cotegu̶daqui. 16 Cṹ̶ã ju̶abóanemoricua; oco sĩnidu̶gánemoricua. Cṹ̶ãrẽ muĩpũ sóenemoriqui; asiré tuunemóricua. 17 Cordero tiipĩrõ decopu̶ niigṹ̶ ovejare tiiróbiro cṹ̶ãrẽ cotegu̶daqui. Cṹ̶ãrẽ catiré petihére ticogu̶daqui oveja coterí basocu̶ cũ̶ũ̶yarare oco witirí copepu̶ néewaro tiiróbiro. Cõãmacũ̶ niipetira cṹ̶ã yaco ocoré cosegú̶daqui, jĩĩwĩ.

Apocalipsis 8

1 Cordero niituro pirabiariro pãnerĩ, ũ̶mu̶ã́sepu̶ ditamaníjõãwũ̶. Sica hora deco teero wáawu̶. 2 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã: Siete ángelea Cõãmacũ̶ díamacũ̶ nucũrĩ ĩñawũ̶. Cṹ̶ãrẽ siete putirépawu̶re ticowi. 3 Ãpĩ ángele ati, wáicu̶ra sóepeoro tiiróbiro baurópu̶ jeanu̶cãwĩ. Sitiaãñúre busemu̶õcoriga orogare cu̶owí. Cũ̶ũ̶ pairó sitiaãñúre cũ̶ũ̶ buseadarere ticonowĩ. Tiipĩrõ díamacũ̶pu̶ sitiaãñúre sóepeoro oromena tiinóriro niiwũ̶. Sitiaãñúrere néewawi toopú̶, niipetira Cõãmacũ̶rẽ padeorá sãĩrémena mu̶ãwaaro jĩĩgũ̶. 4 Ángele yoonerígapu̶ sitiaãñúre õme witiwu̶. Cõãmacũ̶rẽ padeorá sãĩré tee õmemena bocamu̶ã, Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ busemu̶ãjeawu̶. 5 Tee tiiári siro, ángele sóepeoro maquẽ nitĩ asiyárere sitiaãñúre sóerigapu̶ néesãdadowi. Tiigaré atibú̶recopu̶ déediocowi. Cũ̶ũ̶ déediocori, bu̶po páare, bu̶su̶ré, bu̶po wã́ãyore wáawu̶. Dita cãmeñawũ̶. 6 Siete ángelea siete putirépawu̶re cu̶orá cṹ̶ã basiro quẽnowã́, teeré putiádara. 7 Niisu̶guegu̶ putiwí. Cũ̶ũ̶ putirí, atibú̶recopu̶re ocopéri yu̶su̶áreperi déedioconowũ̶; pecame díimena wú̶origue déedioconowũ̶. Teero wáari, atibú̶reco decomena du̶aró jũ̶ũ̶tuwu̶. Yucu̶cã decomena du̶aró jũ̶ũ̶tuwu̶. Táa niipetire jũ̶ũ̶petijõãwũ̶. 8 Cũ̶ũ̶ siro macũ̶ putiwí. Cũ̶ũ̶ putirí, ũ̶tãgṹ̶ pairígu̶ jũ̶ũ̶rõ tiiróbiro día pairímaapu̶ déedioconowũ̶. Tiimaá decomena du̶aró díimaa wáawu̶. 9 Wai decomena du̶aró diawa. Doorépawu̶tõ decomena du̶aró watibatéjõãwũ̶. 10 Pu̶arã́ siro ãpĩ putiwí. Cũ̶ũ̶ putirí, ñocõãwṹ̶ paigú̶ ñaacodiawi. Ñaadiagu̶, sĩãwócori tutu tiiróbiro jũ̶ũ̶diawi. Cũ̶ũ̶ díamaarĩ niirére, oco witiré coperi niirére decomena du̶aró sotoapu̶ ñaapeawi. 11 Ñocõãwṹ̶ wãmecu̶tiwi “sũ̶guẽgṹ̶”. Teero tiiró, oco sũ̶guẽré wáawu̶. Basocá tee oco sĩnirã́, pau̶ diawa. 12 Ĩtĩã́rã siro ãpĩ putiwí. Cũ̶ũ̶ putirí, muĩpũ bú̶reco macũ̶, ñami macũ̶, ñocõã́ decomena du̶aró posajõãwã. Teero tiiró, decomena du̶aró naĩtĩãjõãwũ̶; bú̶reco decomena du̶aró bauríwu̶; ñamicã teerora. 13 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Cáapacu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ wu̶u̶rí ĩñawũ̶. Bayiró bu̶su̶rómena wedesewi: —Bóaneõrã niiãdacua atibú̶reco macãrã, du̶sarépawu̶ bu̶su̶ri. Ĩtĩã́rã ángelea teepawu̶re putiádara du̶saáya ména, jĩĩwĩ.

Apocalipsis 9

1 Bapari siro ãpĩ putiwí. Cũ̶ũ̶ putirí, ñocõãwṹ̶ atibú̶recopu̶ ñaadiarigu̶re ĩñawũ̶. Cũ̶ũ̶ sicasawi niiditidiari cope sããwaro macã sawire ticonowĩ. 2 Cũ̶ũ̶ tiicope sããwarore sawipṍwĩ. Cũ̶ũ̶ pã́õrĩ, õme pairó busewitiwu̶ wese jũ̶ũ̶rõ tiiróbiro. Tiicope maquẽ õme muĩpũrẽ naĩtĩãjõãrĩ tiiwú̶. 3 Tee õmemena pau̶ yeseroa atibú̶recopu̶re wu̶u̶wáwa. Cṹ̶ã tóamasĩrere ticonowã. Tee dutirémena atiditá macãrãrẽ cutiapa tiiróbiro tóawa. 4 Táare, pṹũrẽ, yucu̶ré ñañoríwa. Basocá Cõãmacũ̶ wãme cṹ̶ãye diapóaripu̶ cu̶ohéra dícu̶re tóawa. 5 Cṹ̶ãrẽ tóasĩãdutiriwi. Teero sĩãrṍno tiigú̶, sicamoquẽñe muĩpũrã cṹ̶ãrẽ teero tóarucujãwã. Cṹ̶ã tóare cutiapa tóarobiro pũniwũ̶. 6 Teebu̶recorire basocá diarére ãmaãmiãdacua. Bu̶arícua. Bayiró diadu̶gapacara, diamasĩricua. 7 Yeseroa yu̶u̶ ĩñarĩ, caballoa cãmerĩ́sĩãrã wáaadara quẽnoã́rira tiiróbiro bauwá. Cṹ̶ãye dupupápu̶ oro betoribiro baurére pesawa. Basocábiro diapóacu̶tiwa. 8 Numiã́biro póañapõcu̶tiwa. Yáiwabiro upicu̶tiwa. 9 Cṹ̶ã cutirore cãmotáre cõme caserobiro bauré niiwũ̶. Cṹ̶ã wu̶u̶rí, bayiró bu̶su̶wu̶. Basocá cãmerĩ́sĩãrã wáara, pau̶ caballoa wéewarecori boyeromena wáarobiro bu̶su̶wu̶. 10 Cṹ̶ã pĩcõõrĩpu̶re cutiapa tiiróbiro tóarepa cu̶owá. Teeména sicamoquẽñe muĩpũrã basocáre tóawa. 11 Yeseroa õpũ̶ niiditidiari cope dutigú̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ hebreoayemena wãmecu̶tii Abadón. Griegoayemena wãmecu̶tii Apolión. 12 Ñañarõ netõsu̶guére wáaa mée. Pu̶aró du̶saa ména. 13 Sicamoquẽñerã siro ãpĩ putiwí. Cũ̶ũ̶ putirí, Cõãmacũ̶ díamacũ̶pu̶ sitiaãñúre sóepeoro oromena tiiríro bapari capesári cu̶oró watoapu̶ sĩcũ̶ wedeseri tu̶owú̶. 14 Tiiwú̶ putiárigu̶re jĩĩti: —Bapari ángelea Cõãmacũ̶rẽ netõnu̶cã́rigu̶ menamacãrã siatúnu̶cõnorira día Éufrates pu̶to niiĩya. Cṹ̶ãrẽ jõãñá, jĩĩti. 15 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, bapari ángeleare jõãwĩ́. Cṹ̶ã basocáre decomena du̶aró sĩãã́dara niiwã. Cṹ̶ã tii hora, tiibu̶reco, tiimuĩpũ, tiicũ̶ma niirĩ, “sĩãã́dacu” jĩĩnorira niiyira. 16 Cṹ̶ã menamacãrã caballoa sotoa pesará doscientos millones surara niiwã. “Noquẽrã niiĩya” jĩĩrĩ tu̶owú̶. 17 Caballoa, teero biiri cṹ̶ã sotoa pesaráre biiro bauráre ĩñawũ̶: Cṹ̶ã cutirore cãmotáre sõãrṍ, sũ̶merṍ, ewu̶ro niiwũ̶. Caballoa yáiwa tiiróbiro dupupácu̶tiwa. Cṹ̶ã u̶seripu̶ õme, pecame witiwu̶. Azufre jũ̶ũ̶ré póasusuwitiwu̶. 18 Basocá decomena du̶aró sĩãnówã ate itiáro ñañarémena: õme, pecame, azufre cṹ̶ã u̶seropu̶ witirémena. 19 Caballoa cṹ̶ã u̶seripu̶ witirémena, cṹ̶ãye pĩcõõrĩmena sĩãmasĩ́re ticonowã. Cṹ̶ãye pĩcõõrĩ ãñabiro bauwú̶. Ãña dupupá tiiróbiro baurémena basocáre cãmituwa. 20 Ãpẽrã́ sĩãnóriarirape teerora ñañaré tiirucújãwã. Cṹ̶ã ñañaré tiirére “nocõrõ tiidúada” jĩĩ wãcũpatiriwa; wasoríwa. Cṹ̶ã wãtĩãrẽ, oromena weerirare, platamena weerirare, broncemena weerirare, ũ̶tãperimena tiirírare, yucu̶ména tiirírare padeorucújãwã. Cṹ̶ã padeorápe ĩñariya; tu̶oríya; wáamasĩriya. 21 Basocáre sĩãdúriwa; yáiwa oco sitará jĩĩditoremena tiirénorẽ tiidúriwa; ãpẽrãména ñañarõ ñeeapeduriwa; yaadúriwa; wãcũpati, wasorídojãwã.

Apocalipsis 10

1 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Ãpĩ ángele tutuagu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niiãrigu̶ diiátiwi. Cũ̶ũ̶ õmebu̶ru̶ári watoapu̶ diiátiwi. Bueda cũ̶ũ̶ya dupu sotoare niiwũ̶. Cũ̶ũ̶ya diapóa muĩpũ tiiróbiro asiyáwu̶. Cũ̶ũ̶ye ñicãrĩ jũ̶ũ̶ré botari tiiróbiro bauwú̶. 2 Cũ̶ũ̶ya wãmopu̶ pupioáritũnugãrẽ cu̶owí. Diamacṹ̶ macã du̶pomena pairímaapu̶ cu̶tacṹwĩ. Acuniña macã du̶pomena ditapu̶ cu̶tacṹwĩ. 3 Yái bu̶su̶ró tiiróbiro bayiró acaribíremena wedesewi. Cũ̶ũ̶ wedeseri, siete bu̶poa wedesewa. 4 Siete bu̶poa wedeseari siro, teeré jóagu̶du̶ tiimíwũ̶. Teeré jóagu̶du̶ tiirí, ũ̶mu̶ã́sepu̶ wedeseri tu̶owú̶: —Siete bu̶poa wedeseariguere ãpẽrã́ masĩrijããrõ. Jóarijãña, jĩĩwĩ. 5 Ditapu̶, día pairímaapu̶ nucũrĩ yu̶u̶ ĩñarigu̶ diamacṹ̶ macã wãmomena ũ̶mu̶ã́sepu̶ súumu̶õcowi, “diamacṹ̶rã jĩĩgũ̶ tiia” jĩĩgũ̶. 6 Cõãmacũ̶ catirucugu̶, ũ̶mu̶ã́se, ũ̶mu̶ã́se maquẽ, dita, dita maquẽ, pairímaa, pairímaa niiré tiirígu̶ wãmemena jĩĩwĩ: —Yoari cotenemorõ maniã́dacu sáa. 7 Niitugu̶ ángele putinu̶cã́ritabere Cõãmacũ̶ “biiro tiigú̶da” jĩĩrirobirora wáaadacu. Tíatopu̶ cũ̶ũ̶yara profetas cũ̶ũ̶ tiiádarere wederirobirora wáaadacu, jĩĩwĩ. 8 Ũ̶mu̶ã́sepu̶ wedesearigu̶ yu̶u̶re wedesewi sũcã: —Ángele díapu̶, ditapu̶ nucũgṹ̶ pu̶topu̶ wáa, cũ̶ũ̶ya wãmopu̶ cu̶orítũnu pupioáritũnurẽ néeña, jĩĩwĩ. 9 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, ángele pu̶topu̶ wáawu̶. —Pupioáritũnugãrẽ ticoya, jĩĩwũ̶. —Née, yaajãña. Mu̶u̶ u̶seropu̶re mumiã oco tiiróbiro ipitiadacu ména. Mu̶u̶ páagapu̶ jearo, sũ̶guẽ niiãdacu, jĩĩwĩ. 10 Cũ̶ũ̶ya wãmopu̶ cu̶orítũnugã pupioáritũnugãrẽ née, yaawu̶. Yu̶u̶ u̶seropu̶re mumiã oco tiiróbiro ipitiwu̶. Yu̶u̶ yaasõnecori, páagapu̶ sũ̶guẽ niitu̶. 11 Yu̶u̶re jĩĩwĩ sũcã: —Peemacãrĩ macãrãrẽ, peedita macãrãrẽ, pee wedesere wedeserare, pau̶ õpãrãrẽ́ Cõãmacũ̶ wededutirere wedegu̶ wáaya sũcã, jĩĩwĩ.

Apocalipsis 11

1 Wii tiirá queorígu̶biro baurígu̶re ticonowũ̶ yu̶u̶. Ticogu̶, yu̶u̶re jĩĩwĩ: —Cõãmacũ̶wiire, sitiaãñúre sóepeorore queogú̶ wáaya. Tiiwiipú̶ niirã́ yu̶u̶re padeoráre bapaqueoya. 2 Tiiwií wesa macã yepare queoríjãña. Judíoa niihẽrãrẽ ticori yepa niiã. Cṹ̶ã cuarenta y dos muĩpũrã Jerusalénrẽ bayiró potocṍrõ wáanetõãdacua, jĩĩwĩ. 3 Cũ̶ũ̶ jĩĩnemowĩ: —Pu̶arã́ yéere wedeadarare ticocogu̶dacu. Cṹ̶ã mil doscientos sesenta bu̶recori yu̶u̶ wededutirere wedeadacua. Bóaneõrere ẽñorã́, bóaneõre sutire sãñarira niiãdacua, jĩĩwĩ. 4 Cṹ̶ã pu̶agú̶ olivo yucu̶ tiiróbiro niirã́ niiĩya. Cṹ̶ãrã sũcã pu̶agá sĩãwócore pesaré yucu̶ tiiróbiro niirã́ niiĩya. Cõãmacũ̶ pu̶to macãrã niiĩya. 5 Ãpẽrã́ cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiidu̶gári, cṹ̶ã u̶seripu̶ pecame jũ̶ũ̶witiremena cṹ̶ãrẽ ĩñatutirare sóeditiojãcu. Cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiidu̶gágu̶no teeména sĩãnógũ̶daqui. 6 Cṹ̶ã oco peaheri tiimasĩ́cua Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ wededutirere wederé bu̶recorire. Ocoré díi posari tiimasĩ́cua. Cṹ̶ã booró tiidu̶gárecõrõ atibú̶recore ñañarõ wáari tiimasĩ́cua. 7 Cṹ̶ã Cõãmacũ̶ wededutirere wedeyaponoãri siro, quiogú̶ peti niiditidiari cope macũ̶ cṹ̶ãmena cãmerĩ́sĩãgũ̶daqui. Cṹ̶ãrẽ netõnu̶cã́, sĩãjã́gũ̶daqui. 8 Cṹ̶ãye õpũ̶ũ̶rĩniãrẽ macãcapu̶ basocá wáanetõrõpu̶ cõãnoãdacu. Tiimacã cṹ̶ã Õpũ̶rẽ curusapu̶ sĩãrí macã niiã. Tiimacã “Sodoma, Egipto tiiróbiro niiã” jĩĩĩya. 9 Itiábu̶reco apebú̶reco deco niipetire macãrĩ macãrã, niipetire põnarĩ macãrã, niipetire wedesera, niipetire dita macãrã cṹ̶ãye õpũ̶ũ̶rĩniãrẽ ĩñaãdacua. Tee õpũ̶ũ̶rĩniãrẽ ũ̶tãtutipu̶ cṹũdutiriadacua. 10 Cṹ̶ã pu̶arã́ atibú̶reco macãrãrẽ ñañarõ netõrĩ́ tiiríra niiwã. Teero tiirá, cṹ̶ãye õpũ̶ũ̶rĩniãrẽ ĩñarã, u̶seniãdacua. Cṹ̶ã bayiró u̶senirã, apeyenó cãmerĩ́ ticoadacua. 11 Itiábu̶reco apebú̶reco deco wáaromena Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ catiré ticowi sũcã. Teero tiirá, wũ̶mu̶nu̶cãwã. Basocá cṹ̶ãrẽ ĩñarã, bayiró cuiwa. 12 Sĩcũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ bayiró bu̶su̶rómena wedeseri tu̶owá: —Ãnopú̶ mu̶ãatiya, jĩĩti. Teero tiirá, õmebu̶ru̶aména mu̶ãwawa. Cṹ̶ã mu̶ãwari, cṹ̶ã wãpãrã ĩñawã. 13 Toorá dita bayiró cãmeñawũ̶. Tiimacãpu̶re pee wiseri peecódiawu̶. Siete mil basocá diawa. Ãpẽrã́ du̶saárira bayiró cuiwa. “Cõãmacũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ dícu̶ niipetirere dutimasĩqui”, jĩĩwã. 14 Pu̶arĩ́mena ñañarõ netõré wáatoaa mée. Máata apeyé ñañaré atiadacu. 15 Ángele niitugu̶ putiwí. Cũ̶ũ̶ putirí, ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́ bayiró bu̶su̶rómena wedesewa: —Basocá õpãrã́ dutiré nocõrõrã petia. Cṹ̶ã dutimiãriguere marĩ Õpũ̶ Cõãmacũ̶ dutigu̶du̶ tiii; cũ̶ũ̶ beserigu̶ Cristo teerora dutigu̶du̶ tiii. Dutirucujãgũ̶daqui sáa, jĩĩwã. 16 Cõãmacũ̶ díamacũ̶ veinticuatro bu̶toá dutirá cṹ̶ã duirépĩrĩpu̶ duirá cṹ̶ãye diapóarire munibiácũmujeawa. Cũ̶ũ̶rẽ padeorá, 17 biiro jĩĩpeowa: —Cõãmacũ̶ ũ̶sã Õpũ̶, mu̶u̶ tutuanetõjõãgũ̶, niirucujãgũ̶, too su̶gueropu̶ niirigu̶ niiã. Mu̶u̶ tutuanetõjõãremena dutinu̶cãã. Teero tiirá, mu̶u̶rẽ u̶senire ticoa. 18 Niipetire dita macãrã mu̶u̶mena cúamiwã. Mu̶u̶ cṹ̶ãmena bayiró cúarito jeaa, diarirare wapa tiiádarito teerora. Niipetira mu̶u̶rẽ padecoterare wapatígu̶dacu. Cṹ̶ã mu̶u̶yara profetas niiĩya. Mu̶u̶rẽ padeoráre wapatígu̶dacu. U̶pu̶tí macãrã mu̶u̶rẽ quioníremena ĩñarĩ, cṹ̶ãcãrẽ wapatígu̶dacu. Bú̶ri niirã́ mu̶u̶rẽ quioníremena ĩñarĩ, cṹ̶ãcãrẽ wapatígu̶dacu. Atiditá macãrãrẽ posari tiiráre cõããdare jeaa, jĩĩwã. 19 Cṹ̶ã teero jĩĩãri siro, Cõãmacũ̶wii ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirí wii pã́õnowũ̶. Tiiwií popeapu̶re sicatiba niiwũ̶. Tiitiba Cõãmacũ̶ dutiré jóaturigue cu̶orépĩrĩ sãñarítiba niiwũ̶. Bu̶po wã́ãyore, bu̶su̶ré, bu̶po páare wáawu̶. Dita cãmeñawũ̶. Ocopéri yu̶su̶áreperi bayiró peti ñaawũ̶.

Apocalipsis 12

1 Ũ̶mu̶ã́sepu̶ merẽã bauré peti baurére ĩñawũ̶. Toopú̶ sĩcõ numiṍ niiwõ. Coo sãñarṍ muĩpũ bú̶reco macũ̶ asiyárobiro bauwú̶. Ñami macũ̶ muĩpũ sotoa cooye du̶porire péojĩgõ niiwõ. Cooya dupupu̶re doce ñocõã́ cu̶oríbeto pesawu̶. 2 Coo niipacó niiwõ. Põnacu̶tíadari su̶guerogã, pũnirére pũninogõ acaribíwo. 3 Ũ̶mu̶ã́sepu̶ merẽã bauré ĩñawũ̶ sũcã. Sĩcũ̶ pĩnocabiro baugú̶ sõãgṹ̶care ĩñawũ̶. Cũ̶ũ̶ siete dupupá cu̶owí. Pu̶amóquẽñe capesáricu̶tigu̶ niiwĩ. Siete pesaré betori tee dupupápu̶re pesawu̶. 4 Cũ̶ũ̶ pĩcõõmena ũ̶mu̶ã́sepu̶ niimirira pau̶ ñocõãrẽ́ páabatediocowi ditapu̶. Cũ̶ũ̶ põnacu̶tígodo pu̶to nucũwĩ, coo macũ̶ bauári, yaagu̶da jĩĩgũ̶. 5 Coo sĩcũ̶ wĩmagũ̶ põnacu̶tíwo. Cũ̶ũ̶ niipetire dita macãrã Õpũ̶ niigũ̶du̶ niiwĩ. Tutuaromena dutigu̶du̶ niiwĩ. Too síro coo macũ̶ Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ máata néewanowĩ cũ̶ũ̶mena dutigu̶du̶re. 6 Numiṍpe basocá manirṍpu̶ dutijṍãwõ Cõãmacũ̶ coore quẽnobosáriropu̶. Toopú̶ coore mil doscientos sesenta bu̶recori yaaré ecanówõ. 7 Ũ̶mu̶ã́sepu̶ cãmerĩ́quẽre wáawu̶. Miguel, ãpẽrã́ cũ̶ũ̶yara ángelea pĩnocamena cãmerĩ́quẽwã. Pĩnoca, teero biiri cũ̶ũ̶yara cãmerĩ́quẽpacara, 8 netõnu̶cã́masĩriwa. Teero tiirá, cṹ̶ã ũ̶mu̶ã́sepu̶re niinemomasĩriwa. 9 Pĩnoca cõãjãnowĩ. Cũ̶ũ̶rã́ sicato macũ̶ pĩno, wãtĩãrẽ dutigú̶, Satanás, niipetiro macãrãrẽ jĩĩditogu̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶, cũ̶ũ̶yaramena ditapu̶ cõãdiocojãnowĩ. 10 Teero wáaari siro, ũ̶mu̶ã́sepu̶ wedeseri tu̶owú̶. Bayiró bu̶su̶rómena jĩĩwĩ: —Marĩrẽ netõnére jeatoaa. Cõãmacũ̶ tutuare, cũ̶ũ̶ marĩ Õpũ̶ niiré jeatoaa. Cũ̶ũ̶ beserigu̶ Cristo dutiadarocã jeatoaa. Marĩ menamacãrã Cõãmacũ̶rẽ padeoráre wedesãrigu̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niimiãrigu̶ cõãdioconoãwĩ. Cũ̶ũ̶ bú̶recori, ñamirĩ́ ũ̶sãyagu̶ Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶ cṹ̶ãrẽ wedesãrucuwi. 11 Cordero diagu̶, díi õmayudiabosariguere padeoríra niijĩrã, Cõãmacũ̶ye quetire wederucurira niijĩrã, cũ̶ũ̶rẽ netõnu̶cã́wã. Ãpẽrã́ cṹ̶ãrẽ Cristoye wederé wapa sĩãdu̶gápacari, cuiro manirṍ wederucuwa. 12 Teero tiirá, ángelea, niipetira ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́, u̶seniña. Atibú̶reco macãrãpe, día pairímaa macãrãcã, bóaneõrã niiãdacu mú̶ã. Satanás “péerogã du̶saa yu̶u̶re cõããdaro” jĩĩ masĩjĩgũ̶, bayiró cúaremena mú̶ã pu̶to diiwáawĩ, jĩĩwĩ. 13 Pĩnoca ditapu̶ cõãdiocori ĩñagũ̶, macũ̶cu̶tirigore nu̶nu̶wáwi ñañarõ tiidu̶gágu̶. 14 Coope cáapacu̶ wú̶u̶rere ticonowõ, basocá manirṍpu̶ wu̶u̶wágodo. Too coo niirṍpu̶ itiácũ̶ma apecũ̶má deco yaaré ecanówõ, pĩnoca coore bu̶amasĩ́hẽrõpu̶. 15 Coo wáarirope pĩnoca ocoré día tiiróbiro eoyúcomiwĩ, coore duari tiidu̶gágu̶. 16 Cũ̶ũ̶ teero tiirí, Cõãmacũ̶ ditare yetiri tiiwí, coore tiiápugu̶. Yeticu̶tu̶a, pĩnoca eoyúcoremena día wáari tiimíãriguere néecosãwũ̶. 17 Teero wáari ĩñagũ̶, pĩnoca numiṍmena cúanetõjõãwĩ. Coo pã́rãmerã niinu̶nu̶sera du̶sarámena cãmerĩ́sĩãgũ̶ wáawi. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶ dutirére tiirá, Jesuyére wederá niiĩya. 18 Pĩnoca pairímaa wesapu̶ jeanu̶cãwĩ.

Apocalipsis 13

1 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Sĩcũ̶ quiogú̶ peti día pairímaapu̶ pãmu̶pasáwi. Cũ̶ũ̶ pu̶amóquẽñe capesáricu̶tiwi. Siete dupupá cu̶owí. Pu̶amóquẽñe pesaré betori tee capesáricõrõ pesawu̶. Cũ̶ũ̶ye dupupápu̶re Cõãmacũ̶rẽ ñañarõ peti wedesere wãme jóatunoriro niiwũ̶. 2 Quiogú̶ peti yu̶u̶ ĩñarigu̶ yái dodogú̶biro baugú̶ niiwĩ. Cũ̶ũ̶ bu̶cobiro du̶poricu̶tiwi. Cũ̶ũ̶ yáibiro u̶serocu̶tiwi. Pĩnoca cũ̶ũ̶rẽ cũ̶ũ̶ tutuare, cũ̶ũ̶ pee tiimasĩ́rere ticowi. Cũ̶ũ̶rẽ cũ̶ũ̶ duirípĩrõpu̶ du̶powi, “dutiya” jĩĩgũ̶. 3 Sicadupupu̶re cãmirõca niiwũ̶. Catiri tiirí cãmirõca mee niiwũ̶. Teero niipacaro, yatiriro niiwũ̶. Teero tiirá, atibú̶reco macãrã quiogú̶ petire ĩñamanijõãrã, cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶jã́wã. 4 Basocá pĩnocare padeowá, cũ̶ũ̶ quiogú̶ petire tiimasĩ́rere ticori ĩñarã. Quiogú̶ peticãrẽ padeorá jĩĩwã: —Quiogú̶ peti tiiróbiro tutuagu̶ maniĩ. Sĩcũ̶no cũ̶ũ̶mena cãmerĩ́sĩãmasĩriqui, jĩĩmiwã. 5 Pĩnoca cũ̶ũ̶ “dutiya” jĩĩãrigu̶re biiro jĩĩdutiwi: “Cõãmacũ̶ tiimasĩ́rere tiimasĩ́ã yu̶u̶cã; yu̶u̶ niipetire dutimasĩgũ̶no niiã”, jĩĩmiwĩ. Cuarenta y dos muĩpũrã cũ̶ũ̶ tiimasĩ́rere tiirí, Cõãmacũ̶ teero ĩñajãwĩ ména. 6 Cõãmacũ̶rẽ ñañarõ wedesewi. Cũ̶ũ̶ wãmerẽ, cũ̶ũ̶ niirṍrẽ, ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́rẽ ñañarõ wedesewi. 7 Cũ̶ũ̶ Cõãmacũ̶ padeoráre cãmerĩ́sĩã netõnu̶cã́rĩ, Cõãmacũ̶pe cũ̶ũ̶rẽ teero ĩñajãwĩ ména. Cũ̶ũ̶ niipetire põnarĩ macãrãrẽ, niipetire macãrĩ macãrãrẽ, niipetire wedeserare, niipetire dita macãrãrẽ dutimasĩrere ticonowĩ. 8 Niipetira atibú̶reco macãrã cũ̶ũ̶rẽ padeoádacua. Cṹ̶ã niiĩya Cordero cṹ̶ã sĩãmírigu̶yapũpu̶ cṹ̶ã wãmerẽ jóatunoña manirã́. Tiipũpu̶re catiré petihére cu̶oráye wãme dícu̶ jóatunoã. Cṹ̶ã wãme jóatunoyiro atibú̶reco nu̶cãrípu̶. 9 Tu̶odu̶gárano tu̶omasĩ́ãdacua: 10 “Peresu sõneconoãdacua” jĩĩnorira peresu wáaadacua, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ “teero tiinóãdacua” jĩĩrirobirora. “Espadamena sĩãnóãdacua” jĩĩnorira espadamena sĩãnóãdacua, Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ “teero tiinóãdacu” jĩĩrirobirora. Teero wáapacari, Cõãmacũ̶rẽ padeorá wãcũtutua, cũ̶ũ̶rẽ ãñurõ padeoró booa. 11 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Ãpĩ quiogú̶ peti dita popeapu̶ mu̶ãatiwi. Cũ̶ũ̶ sĩcũ̶ corderobiro pu̶aró capesáricu̶tiwi. Cũ̶ũ̶ wedesere sĩcũ̶ pĩnoca bu̶su̶robiro tu̶onówũ̶. 12 Cũ̶ũ̶ niisu̶guerigu̶ quiogú̶ peti dutirénorẽ niipetirere cu̶oquí. Cũ̶ũ̶ ĩñacoropu̶ tee niipetiremena dutimasĩĩ. Cũ̶ũ̶ atibú̶reco niirã́rẽ niisu̶guerigu̶ cãmirõ yatinorigu̶re padeorí tiii. 13 Cũ̶ũ̶ merẽã baurétõ tiiẽ́ñoĩ. Basocá ĩñacoropu̶ ũ̶mu̶ã́se macã pecamerẽ ditapu̶ diiátiri tiii. 14 Cũ̶ũ̶ niisu̶guerigu̶ quiogú̶ peti ĩñacoropu̶ merẽã bauré tiiẽ́ñorĩ, Cõãmacũ̶ teero ĩñajãĩ. Cũ̶ũ̶pe tee tiiẽ́ñoremena atibú̶reco macãrãrẽ jĩĩditoi. Tee jĩĩditoremena niisu̶guerigu̶ queorére weedutii. Niisu̶guerigu̶ra niiĩ espadamena cãmitunorigu̶ niipacu̶, catigú̶. 15 Niisu̶guerigu̶ cũ̶ũ̶ siro dita popeapu̶ mu̶ãatirigu̶re catiri tiirére ticowi. Teeména niisu̶guerigu̶ tiiróbiro baugú̶ weerigu̶pu̶re catiré ticowi. Teero tiigú̶, weerigu̶ wedesemasĩwĩ; cũ̶ũ̶rẽ padeohérare sĩãrĩ́ tiiwí. 16 Niipetirare cṹ̶ãye diapóarire o cṹ̶ãye diamacṹ̶ maquẽ wãmorĩrẽ cũ̶ũ̶ queorére jóatunorĩ tiiquí. Teero tiirá, bú̶ri niirã́, u̶pu̶tí macãrã, pee apeyé cu̶orá, bóaneõrã, dutiapenori basoca, dutiapenoña manirã́ teeré cu̶oádacua. 17 Cũ̶ũ̶ queoré jóatunoña manigṹ̶ sãĩmasĩ́riqui; dúamasĩriqui. Tee queoré quiogú̶ peti wãme o cũ̶ũ̶ wãme bapaqueoro niiã. 18 Ateré tu̶omasĩ́rõ booa: Tu̶omasĩ́rãno quiogú̶ petiye wãmerẽ bapaqueoaro. Basocá teeré bapaqueomasĩcua. Cũ̶ũ̶ye wãme bapaqueoro seiscientos sesenta y seis niiã.

Apocalipsis 14

1 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Cordero ũ̶tãgṹ̶ Sionpu̶ nucũwĩ. Cũ̶ũ̶mena ciento cuarenta y cuatro mil basocá niiwã. Cṹ̶ã Cordero wãmerẽ, cũ̶ũ̶ Pacu̶ wãmerẽ cṹ̶ãye diapóaripu̶re jóatunorira niiwã. 2 Ũ̶mu̶ã́sepu̶ bu̶su̶ri tu̶owú̶. Oco pairó õmasãnu̶cõrõbiro, bu̶po bayiró páarobiro bu̶su̶wu̶. Pau̶ bú̶apũ̶tẽrã cṹ̶ãyere bú̶apũ̶tẽrẽ tiiróbiro bu̶su̶wu̶. 3 Cṹ̶ã tiipĩrõ pu̶topu̶, bapari catirá, bu̶toá dutirá ĩñacoropu̶ mama basaré basawa. Basocá tee basarére masĩmasĩriwa; ciento cuarenta y cuatro mil basocá dícu̶ teeré basamasĩwã. Cṹ̶ã atibú̶reco macãrã watoapu̶re netõnénorira niiwã. 4 Cṹ̶ã sĩcãrĩno numiã́mena ñañaré tiiríra mee niiwã. Cṹ̶ã Cordero cũ̶ũ̶ noo wáaro nu̶nu̶ṹ̶ya. Cõãmacũ̶rẽ, Corderore ticosu̶gueadare tiiróbiro niiãda jĩĩrã, cṹ̶ã atibú̶reco macãrã watoapu̶re netõnénorira niiwã. Teero tiirá, ote du̶ca butisu̶guerepa Cõãmacũ̶rẽ ticorépa tiiróbiro niicua. 5 Cṹ̶ã sĩcãrĩno jĩĩditorira mee niiwã. Cõãmacũ̶ ĩñacoropu̶re ñañaré manirã́ niiĩya. 6 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Ãpĩ ángele ũ̶mu̶ã́sepu̶ wu̶u̶netṍwĩ. Cũ̶ũ̶ atibú̶reco niirã́rẽ, niipetire dita macãrãrẽ, niipetire põnarĩ macãrãrẽ, niipetire wedeserare, niipetire macãrĩ macãrãrẽ quetiré wedegú̶ niiwĩ. Tee queti padeorucúre maquẽ niiã. 7 Cũ̶ũ̶ bayiró bu̶su̶rómena jĩĩdiocowi: —Cõãmacũ̶rẽ quioníremena ĩñaña. “Cũ̶ũ̶ niipetirere dutimasĩqui”, jĩĩña. Cũ̶ũ̶ wapa tiiádarito jeatoaa. Cũ̶ũ̶ ũ̶mu̶ã́sere, atiditaré, día pairímaarẽ, niipetire ocowitíre coperire tiiwí. Teero tiirá, cũ̶ũ̶rẽ padeoyá, jĩĩwĩ. 8 Ãpĩ ángele cũ̶ũ̶ siro macũ̶ wu̶u̶áti, jĩĩdiocowi: —Babilonia u̶pu̶tí niimiri macã petijṍãã. Petijṍãã. Tiimacã macãrã apeditá macãrãrẽ cṹ̶ã weerirare padeorí tiiwá. Teero tiirá, cṹ̶ãrẽ ñañarõ ñeeapera, cũmu mecũ̶rã́ tiiróbiro wáari tiiwá, jĩĩwĩ. 9 Ãpĩ ángele pu̶arã́ ángelea siro macũ̶ wu̶u̶áti, bayiró bu̶su̶rómena jĩĩdiocowi: —Quiogú̶ petire, cũ̶ũ̶ tiiróbiro baugú̶ weerigu̶re padeogú̶no, cũ̶ũ̶ queorére cũ̶ũ̶ya diapóapu̶, cũ̶ũ̶ya wãmopu̶ jóatunorigu̶re 10 ñañarõ tiigú̶daqui Cõãmacũ̶. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶mena bayiró cúagu̶, tutuaromena, bóaneõrõ manirṍ ñañarõ tiigú̶daqui. Pecame, azufre jũ̶ũ̶rémena bayiró ñañarõ netõrĩ́ tiigú̶daqui. Ángelea ñañaré manirã́ ĩñacoropu̶, Cordero ĩñacoropu̶ teero tiigú̶daqui. 11 Pecame cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiiríme teero buserucujãã. Petirícu. Quiogú̶ petire, cũ̶ũ̶ tiiróbiro baugú̶ weerigu̶re padeorá, cũ̶ũ̶ queorére jóatunorira bú̶recori, ñamirĩ́ yeerisãre bu̶arícua. 12 Teero tiirá, Cõãmacũ̶rẽ padeorá wãcũtutuaro booa. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶ dutirére tiirá, Jesuré padeorucúra niiĩya, jĩĩwĩ. 13 Yu̶u̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ wedeseri tu̶owú̶ sũcã: —Ateré jóaya: “Mecũ̶ãmena marĩ Õpũ̶rẽ padeorucújãrira diará u̶seniãdacua”, jĩĩwĩ. Espíritu Santo: —Teerora niiã, jĩĩwĩ--. Ñañarõ netõpacára, Cõãmacũ̶yere paderucurira niijĩrã, yeerisããdacua. Cõãmacũ̶ cṹ̶ã ũ̶mu̶ã́sepu̶ jeari, cṹ̶ã ãñurõ tiirígue wapa cṹ̶ãrẽ ãñurõ tiigú̶daqui, jĩĩwĩ. 14 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Õmebu̶ru̶á butiríbu̶ru̶a bauáwu̶. Tiibu̶ru̶a sotoapu̶ basocú̶biro baugú̶ duiwi. Cũ̶ũ̶ya dupupu̶re oro beto pesawu̶. Wãmopu̶re diipĩ́ asoyóaripĩ cu̶owí. 15 Ãpĩ ángele Cõãmacũ̶wii ũ̶mu̶ã́se niirí wiipu̶ niiãrigu̶ witiatiwi. Cũ̶ũ̶ õmebu̶ru̶ápu̶ duigú̶re bayiró bu̶su̶rómena jĩĩwĩ: —Mu̶u̶yapĩmena oteriguere páataneõña. Atibú̶reco maquẽ oteré du̶ca seerítono jeatoaa. Bu̶cu̶átuajeaa mée, jĩĩwĩ. 16 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, atibú̶reco maquẽ oteriguere páataneõwĩ. Teedu̶care seenéõwĩ. 17 Ãpĩ ángele Cõãmacũ̶wii ũ̶mu̶ã́se niirí wiipu̶ niiãrigu̶ witiatiwi. Cũ̶ũ̶cã diipĩ́ asoyóaripĩ cu̶owí. 18 Ãpĩ ángele wáicu̶ra sóepeoro tiiróbiro baurópu̶ witiatiwi. Cũ̶ũ̶ pecamerẽ dutimasĩrere cu̶oi. Cũ̶ũ̶ diipĩ́ asoyóaripĩ cu̶ogú̶re bayiró bu̶su̶rómena jĩĩwĩ: —Mu̶u̶yapĩ asoyóaripĩmena atibú̶reco maquẽ u̶setõrĩrẽ páataneõña. Tee ñiijṍãtoaa mée. 19 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, cũ̶ũ̶yapĩmena atibú̶reco maquẽ u̶sere páataneõwĩ. Teeré née, u̶se cu̶tamu̶tṍri copepu̶ cõãwĩ. Tee cu̶tamu̶tṍre “Cõãmacũ̶ ñañarã́mena bayiró cúare” jĩĩdu̶garo tiia. 20 Teeu̶sere tiimacã wesapu̶ cu̶tamu̶tṍnowũ̶. Cṹ̶ã cu̶tamu̶tṍrĩ, díi pairó witiwu̶. Tee díi caballoa wãmu̶ã decopu̶ duatuwu̶. Wãmu̶ã decopu̶ duarócõrõ õmayuyutiawu̶ trescientos kilómetros yoaro.

Apocalipsis 15

1 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Apeyé merẽã bauré bayiró u̶cu̶anérere ũ̶mu̶ã́sepu̶ ĩñawũ̶. Siete ángelea niiwã. Cṹ̶ã siete ñañaré tiitúadarere cu̶oádara niiwã. Teeména Cõãmacũ̶ bayiró cúare tiiádare petiádacu. 2 Día pairímaabiro ĩñawũ̶. Ãñurõ ocosusúrimaa, bídru pecamemena wú̶oarimaa tiiróbiro bauwú̶. Tiimaá pu̶topu̶ basocá nucũwã. Cṹ̶ã “quiogú̶ petire, teero biiri cũ̶ũ̶rẽ weerigu̶re padeoyá” jĩĩ dutiriguere netõnu̶cã́rira niiwã. Cṹ̶ã “cũ̶ũ̶ queorére jóatuya” jĩĩrĩcãrẽ, netõnu̶cã́rira niiwã. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶ ticorigue bú̶apũ̶tẽrẽrẽ cu̶owá. 3 Cṹ̶ã Cõãmacũ̶rẽ padecotegu̶ Moisés basariguemena basapeowa. Corderoyere basapeowa. Biiro jĩĩwã: Cõãmacũ̶ ũ̶sã Õpũ̶ tutuanetõjõãgũ̶, niipetire mu̶u̶ tiiré ãñurõ ĩñariãñure niiã. Teeré ĩñarã, ũ̶sã ĩñamanijõãã. Mu̶u̶ niipetire dita macãrã Õpũ̶ niiã. Mu̶u̶ tiirécu̶tire ãñuré niiã; diamacṹ̶ niiã. 4 Niipetira mu̶u̶rẽ cuiro booa. Niipetira mu̶u̶rẽ padeoró booa. Mu̶u̶ sĩcũ̶rã ñañaré manigṹ̶ niiã. Niipetire dita macãrã mu̶u̶ pu̶to jeará mu̶u̶ ãñurõ tiirére ĩñarira niijĩrã, mu̶u̶rẽ padeoádacua, jĩĩ basawa. 5 Too síro yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Cõãmacũ̶wii ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirí wii popeapu̶ Ãñunetõjõãri Tatia pã́õnowũ̶. Tiitatia popeapu̶ Cõãmacũ̶ dutiré jóature cu̶orépĩrĩ sãñarítiba niiwũ̶. 6 Cṹ̶ã siete ángelea tiitatiapu̶ niiãrira witiatiwa. Cṹ̶ã suti butiré jũĩrĩmaníre bayiró asiyáre sãñarira niiwã. Cutiropu̶ oro caserore siatúrira niiwã. Siete ñañaré tiitúadarere ñeeãdara witiatiwa. 7 Sĩcũ̶ catirá menamacũ̶ cṹ̶ã siete ángeleare siete oro baparire ticowi. Teebaparipu̶re Cõãmacũ̶ catirucugu̶ ñañarã́mena bayiró cúare tiiádare maquẽ dadajãwũ̶. 8 Ãñunetõjõãri Tatiapu̶ cũ̶ũ̶ asibatéremena, cũ̶ũ̶ tutuaremena õme busesesajõãwũ̶. Teero tiiró, tiitatiapu̶re sããwamasĩña maniwṹ̶; tée siete ángelea cṹ̶ã siete ñañaré tiiári siropu̶, sããwamasĩnowũ̶.

Apocalipsis 16

1 Yu̶u̶ tu̶owú̶ sũcã. Yu̶u̶ Cõãmacũ̶wiipu̶ wedeseri tu̶owú̶. Siete ángeleare bayiró bu̶su̶rómena jĩĩti: —Mú̶ãye bapari maquẽrẽ píobatediocora wáaya. Tee maquẽ Cõãmacũ̶ ñañarã́mena bayiró cúare ẽñoã́dare niiã, jĩĩti. 2 Niisu̶guegu̶ wáa, cũ̶ũ̶ya bapa maquẽrẽ atiditapú̶ píobatediocowi. Teero tiiári siro, basocá quiogú̶ petire weerigu̶re padeó, cũ̶ũ̶rẽ queorére jóatunorirare cãmi bóare wáawu̶. Docore, pũniré niiwũ̶. 3 Cũ̶ũ̶ siro macũ̶ cũ̶ũ̶ya bapa maquẽrẽ día pairímaapu̶ píobatediocowi. Tiimaá díimaa wáajãwũ̶. Diarigu̶ye díibiro niiwũ̶. Tiimaapú̶ niirã́ diapetijõãwã. 4 Pu̶arã́ siro macũ̶ cũ̶ũ̶ya bapa maquẽrẽ díamaarĩpu̶, oco witiré coperipu̶ píobatediocowi. Teemaarĩ, teecoperi díi posajõãwũ̶. 5 Ángele ocoré cotegú̶ wedeseri tu̶owú̶: —Õpũ̶, mu̶u̶ ñañaré manigṹ̶ niiã. Mu̶u̶ cṹ̶ãrẽ teero wapa tiigú̶, diamacṹ̶ maquẽ tiigú̶ tiia. Mu̶u̶ niirucujãgũ̶, too su̶gueropu̶ niirigu̶ niiã. 6 Cṹ̶ã mu̶u̶rẽ padeoráre, mu̶u̶yara profetare sĩãyíra. Cṹ̶ãye díi õmayucori tiiyíra. Cṹ̶ã teero tiiré wapa mu̶u̶ cṹ̶ãrẽ díi sĩnidutíwu̶, jĩĩwĩ. 7 Cõãmacũ̶rẽ wáicu̶ra sóepeoro tiiróbiro baurópu̶ wedesewionecori tu̶owú̶: —Teerora niiã. Cõãmacũ̶ ũ̶sã Õpũ̶ tutuanetõjõãgũ̶, mu̶u̶ cṹ̶ãrẽ wapa tiiré diamacṹ̶ niiã; mu̶u̶ diamacṹ̶ besea, jĩĩti. 8 Ĩtĩã́rã siro macũ̶ cũ̶ũ̶ya bapa maquẽrẽ muĩpũ bú̶reco macũ̶ sotoapu̶ píobatediocowi. Teeména muĩpũ bayiró asi, basocáre sóewi. 9 Basocá bayiró sóenowã. Teero sóenopacara, cṹ̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasoríwa. “Cõãmacũ̶ niipetirere dutimasĩqui”, jĩĩriwa. Ñañarõ peti jĩĩtutiwa cũ̶ũ̶rẽ, tee ñañaré wáari tiipetímasĩjãgũ̶ niipacari. 10 Bapari siro macũ̶ cũ̶ũ̶ya bapa maquẽrẽ quiogú̶ petiyapĩrõpu̶ píobatediocowi. Niipetiro cũ̶ũ̶ dutirá niirṍpu̶ naĩtĩãjõãwũ̶. Basocá pũninorã, cṹ̶ãye ñemerõrĩrẽ bayiró bacadiyówa. 11 Cṹ̶ã cãmi bóarere ĩñapacara, pũninopacara, Cõãmacũ̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶rẽ ñañarõ peti jĩĩtutiwa. Cṹ̶ã ñañaré tiirére wãcũpati, wasoríwa. 12 Sicamoquẽñerã siro macũ̶ cũ̶ũ̶ya bapa maquẽrẽ día Éufratespu̶ píobatediocowi. Tiimaá sibipetijõãrĩ tiinówũ̶, muĩpũ mu̶ãatiro macãrã õpãrã́ tĩãwaaro jĩĩrõ. 13 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Pĩnocaya u̶seropu̶, quiogú̶ petiya u̶seropu̶, corderobiro pu̶aró capesáricu̶tigu̶ “Cõãmacũ̶ tiimasĩ́rere tiimasĩ́ã yu̶u̶cã” jĩĩditorigu̶ya u̶seropu̶re ĩtĩã́rã wãtĩã witiatiwa. Tu̶bu̶roabiro baurá niiwã. 14 Wãtĩ tutuaremena tiiẽ́ñowã. Niipetiro macãrã õpãrãrẽ́ neãdutira witiatiwa, Cõãmacũ̶yaramena cãmerĩ́sĩããda jĩĩrã. Cṹ̶ã cãmerĩ́sĩããdari bu̶reco Cõãmacũ̶ netõnu̶cã́ãdari bu̶reco peti niiãdacu. 15 “Ãñurõ tiiyá. Wãcũña manirṍ yaarépigu̶ atiro tiiróbiro yu̶u̶ atigu̶da. Ĩñacorano cṹ̶ãye suti sãñaãdarere quẽnoyúera, yu̶u̶ atiri, ãñurõ u̶seniãdacua. Teero tiihéra, sutimanírã basocá cṹ̶ãrẽ ĩñarĩ, boboádacua”. 16 Wãtĩã tu̶bu̶roabiro baurá atibú̶reco macãrã õpãrãrẽ́ neãrĩ tiiwá. Cṹ̶ã neãrṍ hebreoayemena “Armagedón” wãmecu̶tia. 17 Ángele niitugu̶ cũ̶ũ̶ya bapa maquẽrẽ píobatediocowi. Cũ̶ũ̶ teero tiirí, Cõãmacũ̶wii ũ̶mu̶ã́se niirí wii niirípĩrõpu̶ bayiró bu̶su̶ró wedesere witiwu̶. —Niipetire túajeanoã sáa, jĩĩti. 18 Bu̶po wã́ãyore, bu̶su̶ré, bu̶po páare wáawu̶. Dita bayiró cãmeñawũ̶. Basocá atibú̶recopu̶ niinu̶cãri sirore, atitócãrẽ dita nocõrõca cãmeñaria. Bayiró peti cãmeñawũ̶. 19 U̶pu̶tí niirí macã itiáropu̶ yetinu̶cãjõãwũ̶. Niipetire macãrĩ jṍẽdiwawu̶. Cõãmacũ̶ u̶pu̶tí niirí macã Babilonia macãrãrẽ acabóriwi, “cṹ̶ãrẽ wapa tiigú̶da” jĩĩrigu̶ niijĩgũ̶. Cṹ̶ãmena bayiró cúarigu̶ niijĩgũ̶, bóaneõrõ manirṍ cṹ̶ãrẽ wapa tiiwí. 20 Niipetire nu̶cũ̶rĩ́ duacodiawu̶. Ũ̶tãyucu̶ cõãjãnowũ̶. 21 Ocopéri yu̶su̶áreperi bayiréperitõ basocá sotoapu̶ ñaapeawu̶. Sĩquẽñeperi cuarenta kilos nu̶cũ̶wũ̶. Cõãmacũ̶ teeperimena cṹ̶ãrẽ bayiró peti ñañarõ tiirí ĩñarã, “ñañarõ peti tiigú̶ niiĩ cũ̶ũ̶” jĩĩjãwã.

Apocalipsis 17

1 Sĩcũ̶ siete ángelea siete bapari cu̶oríra menamacũ̶ ati, yu̶u̶re jĩĩwĩ: —Jãmu̶, díamaarĩ sotoa duigó ũ̶mu̶ã́mena ñeeape wapatágore Cõãmacũ̶ wapa tiiádare maquẽrẽ ẽñomá. 2 Atibú̶reco macãrã õpãrã́ coomena ñañarére tiiíya. Coo ñañaré tiirémena atibú̶reco niirã́ cũmu mecũ̶rã́ tiiróbiro wáaaya, jĩĩwĩ. 3 Yu̶u̶ cãnirípacari ĩñarṍpu̶re Espíritu quẽẽrṍpu̶ tiiróbiro ẽñonemówĩ sũcã. Quẽẽrṍpu̶ ángele yu̶u̶re basocá manirṍpu̶ néewawi. Toopú̶ sĩcõrẽ ĩñawũ̶. Coo quiogú̶ peti sotoapu̶ pesawo. Cũ̶ũ̶ sõãgṹ̶ niiwĩ. Quiogú̶ petiya õpũ̶ũ̶pu̶re pee Cõãmacũ̶rẽ ñañarõ peti wedesere wãme jóatunoriro niiwũ̶. Cũ̶ũ̶ siete dupupá, pu̶amóquẽñe capesári cu̶owí. 4 Numiṍ ñamu tiiróbiro sõã ñiisãñúrõcare, teero biiri bayiró sõãrṍrẽ sãñawõ. Oro, ũ̶tãperi wapapacáremena, “perla” wapapacáremena mamonorigo niiwõ. Sicabapa oro bapa cu̶owó. Ãpẽrãména ñañarõ ñeeapere tiibapapu̶re dadajãwũ̶. Coo ũ̶mu̶ã́mena ñañarõ ñeeaperecã toopú̶ niiwũ̶. 5 Cooya diapóapu̶re wãme jóatunoriro niiwũ̶: “Yu̶u̶ Babilonia U̶pu̶tí Niirí Macã niiã; Numiã́ Ũ̶mu̶ã́rẽ Ñeeape Wapatára Paco niiã; Ãpẽrãména Ñañarõ Ñeeapera Paco niiã”, jĩĩ jóatunoriro niiwũ̶. Teewãme “biiro jĩĩdu̶garo tiia” jĩĩmasĩña maniwṹ̶. 6 Coo Jesuré padeorá cũ̶ũ̶yere diamacṹ̶ wederé wapa cṹ̶ãrẽ sĩãdutírigo niiwõ. Cṹ̶ã diari ĩñanemodu̶gago, cũmugõ sĩninemódu̶gago tiiróbiro niiwõ. Coore ĩña, bayiró ĩñamanijõãwũ̶. 7 Ángele yu̶u̶re jĩĩwĩ: —¿Mu̶u̶ tu̶omasĩ́rigari ĩñamanijõãgũ̶? Numiṍye maquẽrẽ, teero biiri coo pesagú̶ye maquẽrẽ mu̶u̶rẽ masĩrĩ tiigú̶da. Coo pesagú̶ quiogú̶ peti siete dupupá, pu̶amóquẽñe capesári cu̶ogú̶ niiĩ. 8 Quiogú̶ peti mu̶u̶ ĩñarigu̶ too su̶gueropu̶ niimiwĩrã; mecũ̶tígãrẽ maniĩ; niiditidiari copepu̶ mu̶ãatigu̶du̶ tiii; pecamepu̶ wáa, yapacu̶tíjãgũ̶du̶ niiĩ. Teero tiinóãdari su̶guerore, atibú̶reco macãrã quiogú̶ petire “niimiwĩ; maniĩ; atigu̶du̶ tiii” jĩĩrigu̶ jeari ĩñarã, ĩñamanijõããdacua. Cṹ̶ã Corderoyapũpu̶ cṹ̶ã wãmerẽ jóatunoña maniã. Atibú̶reco nu̶cãrípu̶ tiipũpu̶re catiré petihére cu̶oádara wãmerẽ jóatunoã. 9 ’Ateré tu̶omasĩ́rõ booa. Siete dupupá siete ũ̶tãyucu̶ jĩĩdu̶garo tiia. Coo tee ũ̶tãyucu̶ sotoapu̶ duiyo. Tee dupupára sũcã siete õpãrã́ jĩĩdu̶garo tiia. 10 Sicamoquẽñerã õpãrã́ peticódiawa mée. Sĩcũ̶ dutii. Ãpĩ maniĩ ména. Cũ̶ũ̶ atigu̶, péerogã dutigu̶daqui. 11 Quiogú̶ peti niimirigu̶, mecũ̶tígã manigṹ̶, siete õpãrã́ siro macũ̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ siete õpãrã́ menamacũ̶ niigṹ̶rã niiĩ. Pecamepu̶ wáa, yapacu̶tíjãgũ̶du̶ niiĩ. 12 ’Pu̶amóquẽñe capesári mu̶u̶ ĩñaãrigue pu̶amóquẽñerã õpãrã́ jĩĩdu̶garo tiia. Cṹ̶ã dutiriya ména. Quiogú̶ petimena õpãrã́ tiiróbiro dutiré ñee, sica hora dutiadacua. 13 Cṹ̶ã sĩcãrĩbíro wãcũãdacua. Cṹ̶ã dutirá niipacara, quiogú̶ petire “mu̶u̶ sĩcũ̶rã dutiya; ũ̶sã mu̶u̶ doca macãrã niiãdacu” jĩĩãdacua. 14 Cṹ̶ã Corderomena cãmerĩ́sĩããdacua. Cũ̶ũ̶ niipetira õpãrã́ nemorṍ u̶pu̶tí macũ̶ niijĩgũ̶, cṹ̶ãrẽ netõnu̶cã́jãgũ̶daqui. Cũ̶ũ̶mena niiãdara Cõãmacũ̶ booríra, cũ̶ũ̶ beserira niiĩya. Cõãmacũ̶rẽ padeodúririra niiĩya, jĩĩwĩ. 15 Ángele jĩĩnemowĩ yu̶u̶re: —Mu̶u̶ numiṍ díamaarĩ sotoapu̶ duiri ĩñaãwũ̶. Teemaarĩ “niipetire macãrĩ macãrã, niipetire põnarĩ macãrã, niipetire dita macãrã, niipetire wedesera niiĩya” jĩĩdu̶garo tiia. 16 Pu̶amóquẽñerã õpãrã́ mu̶u̶ ĩñaãrira quiogú̶ petimena ñañagṍrẽ ĩñatutiadacua. Cooyere ẽmapetijã, sutimanígõ pu̶tu̶ári tiiádacua. Cooya õpũ̶ũ̶rẽ yaaadacua; cõãrĩrẽ́ sóecõãjããdacua. 17 Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ sĩcãrĩbíro wãcũrĩ tiigú̶daqui. Teero tiirá, cṹ̶ã quiogú̶ petire cṹ̶ã sotoa macũ̶ õpũ̶ sõnecoadacua. Cṹ̶ãpe “ũ̶sã boorómena teero tiia” jĩĩ wãcũmicua. Quiogú̶ peti cṹ̶ã õpũ̶ niitugu̶daqui, tée Cõãmacũ̶ “biiro wáaadacu” jĩĩrirobirora wáari siropu̶. 18 Numiṍ mu̶u̶ ĩñaãrigo “tiimacã u̶pu̶tí niirí macã” jĩĩdu̶garo tiia. Tiimacã õpũ̶ atibú̶reco macãrã õpãrãrẽ́ dutigú̶ niigũ̶daqui, jĩĩwĩ.

Apocalipsis 18

1 Too síro yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Ãpĩ ángele ũ̶mu̶ã́sepu̶ niiãrigu̶ diiátiwi. Cũ̶ũ̶ dutiré cu̶ogú̶ peti niiwĩ. Cũ̶ũ̶ asibatéremena atibú̶reco bóebatejõãwũ̶. 2 Bayiró bu̶su̶rómena wedesewi: —Babilonia u̶pu̶tí niimiri macã petijṍãã. Petijṍãã. Wãtĩã, minipõná booribasoca niirṍ posajõãã. Niipetira wu̶u̶rá ũ̶niré yaará niirí macã posajõãã; basocá cṹ̶ã doorácã niiĩya. 3 Tiimacã numiṍ ñañarõ ñeeape wapatágo tiiróbiro u̶garipéanori macã niiã. Coomena niipetire dita macãrã cũmu mecũ̶rã́ tiiróbiro wáawa. Atibú̶reco macãrã õpãrã́ coo weerirare padeojĩ́rã, ñañarõ ñeeapera tiiróbiro niiwã. Coo u̶garipéa netõnu̶cã́gõ, pee peti apeyé bú̶ri niirére wapatíãmajãwõ. Teero tiirá, niipetire dita macãrã dúari basoca pee apeyé cu̶orá pu̶tu̶áwa, jĩĩwĩ. 4 Ãpĩ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niigṹ̶ wedeseri tu̶owú̶: —Mú̶ã, yu̶u̶ beserira niirã́, tiimacãrẽ witiya, mú̶ãcã cṹ̶ã tiiróbiro ñañarére tiirí. Cṹ̶ã tiiróbiro tiirá, ñañarõ tiinóbocu. 5 Cṹ̶ã ñañaré tiiré pairó peti bu̶cu̶ácu. Teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ cṹ̶ã ñañaré tiirére ãñurõ masĩĩ. 6 Tiimacã macãrã ãpẽrãrẽ́ ñañaré tiirígue wapa teerora cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiicãméãrõ. Ãpẽrãrẽ́ posari tiirírobirora pu̶arĩ́ nemorṍ posari tiiáro. Bóaneõ ĩñarõ manirṍ nemorṍ cṹ̶ãrẽ ñañarõ tiiáro. 7 Tiimacã macãrãpe “ãpẽrã́ nemorṍ ãñunetõnu̶cãã” jĩĩmiwã. Cṹ̶ã teero jĩĩrigue wapa cṹ̶ã ñañarõ jĩĩriro jeatuaro bayiró pũninorĩ tiiáro. Cṹ̶ã u̶garipéa netõnu̶cã́rã, noo booró apeyenórẽ wapatíãmajãwã. Cṹ̶ã teero tiiã́marigue wapa cṹ̶ã ñañarõ tiiríro jeatuaro bayiró boorituari tiiáro. Tiimacã macãrã wãcũũya: “Ũ̶sã atiditá õpõ tiiróbiro niiã; wapewio tiiróbiro niiria; boorituaridojããdacu”, jĩĩ wãcũmiya. 8 Teero jĩĩré wapa wãcũña manirṍ sicabu̶recora ate cṹ̶ãrẽ ñañaré wáaadacu: Basocá diajõããdacua; ãpẽrã́ boorituaadacua; ju̶abóare wáaadacu. Pecamemena sóecõãnoãdacu. Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ cṹ̶ãrẽ diamacṹ̶ wapa tiigú̶du̶ tutuanetõjõãgũ̶ niiĩ, jĩĩwĩ. 9 Atibú̶reco macãrã õpãrã́ tiimacã macãrãmena cõãpõnarẽ weerirare padeowá. Cṹ̶ã tiiróbiro u̶garipéa netõnu̶cã́rã, noo booró apeyenórẽ wapatíãmajãwã. Teero tiirá, tiimacã jũ̶ũ̶, õme buse nucũrĩ ĩñarã, “ade, ade” jĩĩ, utiadacua. 10 “Marĩcãrẽ ñañarõ tiirí” jĩĩrã, yoaropu̶ ĩñaconucũãdacua. Biiro jĩĩãdacua: —Ade, ade, Babilonia u̶pu̶tí niimiri macã, “petirícu” jĩĩmiwũ̶. Wãcũña manirṍ cṹ̶ã ñañaré tiiré wapa wapa tiiré jeatoaa, jĩĩãdacua. 11 Niipetire dita macãrã dúari basoca cṹ̶ãye apeyeré sãĩrã́ manirĩ́ ĩñarã, tiimacãrẽ utiadacua. “Ade, ade”, jĩĩãdacua. 12 Cṹ̶ã dúare noquẽ niimiyiro: Oromena tiiré, platamena tiiré, ũ̶tãperi wapapacáreperi, “perla” wapapacáreperi; teero biiri suti ãñurõ butiré, suti ñamu tiiróbiro sõã ñiisãñúre, suti “seda”, suti bayiró sõãré; teero biiri niipetire yucu̶ sitiaãñúreyucu̶, “marfilmena” tiiré, sawirigu̶mena tiiré, “broncemena” tiiré, cõmeména tiiré, “mármolmena” tiiré; 13 teero biiri “canela” wãmecu̶tire, yaaré poari tiiré, sitiaãñúre busere, “mirra” wãmecu̶tire; teero biiri sĩĩpẽbiro bauré sitiaãñúre, vino, olivogu̶ du̶ca u̶se, harina ãñuré pã tiiré, trigo; caballoa wéerecori niimiyiro. Ãpẽrã́ niimiyira: Wáicu̶ra apeyé õmarã́, oveja, caballoa, dutiapenori basocacã niimiyira. 14 Dúari basocá tiimacãrẽ jĩĩãdacua: —Mú̶ã bayiró maĩmírigue petijṍãã. Niipetire mú̶ã ãñuré cu̶omírigue ditijõãã. Dee tii bu̶aríadacu, jĩĩãdacua. 15 Teeré dúari basocá, tiimacãpu̶ pairó dúa wapatámiãrira yoaropu̶ pu̶tu̶ánu̶cããdacua, “marĩcãrẽ ñañarõ tiirí” jĩĩrã. Utirémena 16 biiro jĩĩãdacua: —Ade, ade, u̶pu̶tí niimiri macã ñañanetõjõãrõ wáajãã. Tiimacã sĩcõ numiṍ suti ãñurõ butiré, ñamu tiiróbiro sõã ñiisãñúre, bayiró sõãré sãñagṍ tiiróbiro niimiãwũ̶. Oro, ũ̶tãperi wapapacáremena, “perla” wapapacáremena mamonorigo tiiróbiro niimiãwũ̶. 17 Wãcũña manirṍ ate wapapacáre ditipetijõãã, jĩĩãdacua. Niipetira doorépawu̶ waatúra, teepawu̶mena wáanetõrã, teepawu̶pu̶ paderá, niipetira día pairímaapu̶ wáarepawu̶re paderá yoaropu̶ pu̶tu̶ápasajeaadacua. 18 Tiimacã jũ̶ũ̶, õme buseri ĩñarã, bayiró bu̶su̶rómena jĩĩãdacua: —Apemacã́ tiimacã tiiróbiro u̶pu̶tí niirí macã maniã, jĩĩãdacua. 19 Bayiró bóaneõre ẽñorã́, cṹ̶ãye dupupápu̶ ditare maapéoadacua. Uti, bayiró bu̶su̶rómena jĩĩãdacua: —Ade, ade, u̶pu̶tí niimiri macã ñañanetõjõãrõ wáajãã. Tiimacã maquẽ niyerumena niipetira día pairímaapu̶ wáarepawu̶ cu̶orá ãñurõ wapatámiãwãrã. Wãcũña manirṍ tiimacã ditijõãã, jĩĩãdacua. 20 Mú̶ã ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́pe, tiimacãrẽ cõãrĩ, u̶seniña. Mú̶ã Cõãmacũ̶rẽ padeorá, Jesús cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserira, teero biiri profetas, u̶seniña. Tiimacã macãrã mú̶ãrẽ ñañarõ netõrĩ́ tiiwá mée. Cṹ̶ã teero tiirígue wapa Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ ñañaré wapa tiii sáa. 21 Sĩcũ̶ ángele tutuagu̶ ũ̶tãquicare néemu̶õcowi. Oteréperi yaaréperi wãñiãríquica tiiróbiro bauwú̶. Tiiquire día pairímaapu̶ déecõãñogũ̶, biiro jĩĩwĩ: —Atiquiré déecõãñorõ tiiróbiro Babilonia u̶pu̶tí niimiri macã petijṍããdacu. Ĩñanemoricu sáa. 22 Tiimacãpu̶re bú̶apũ̶tẽre, basaré, peruri putiré, corneta bu̶su̶rére tu̶onemóricu sáa. Tiimacãpu̶re paderá ãñurõ menirã́ maniã́dacua. Tiimacãpu̶re oteréperi wãñiã́rĩ bu̶su̶rére tu̶onemóricu. 23 Tiimacãpu̶re sĩãwócore maniã́dacu. Tiimacãpu̶re wãmosíara u̶seni basapeorere tu̶onemóricu sáa. Tiimacã macãrã dúari basocá apeyé dita macãrã nemorṍ dúamenirã niimiwã. Tiimacã macãrã yáiwa oco sitará tiirénomena niipetire dita macãrãrẽ jĩĩditowa, jĩĩwĩ. 24 Tiimacã niipetira profetare, Cõãmacũ̶rẽ padeoráre sĩãrígue wapa cu̶ocú. Teero biiri niipetira atibú̶reco macãrãrẽ sĩãrígue wapa cu̶ocú.

Apocalipsis 19

1 Too síro yu̶u̶ tu̶owú̶ sũcã. Pau̶ ũ̶mu̶ã́sepu̶ niirã́ bayiró bu̶su̶rómena wedeseri tu̶owú̶: Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoa. Marĩyagu̶ Cõãmacũ̶ marĩrẽ netõnégũ̶ niiĩ. Niipetirere dutimasĩgũ̶, tutuanetõjõãgũ̶ niiĩ. 2 Cũ̶ũ̶ ñañaré tiiráre wapa tiiré queoró niiã; diamacṹ̶ niiã. Tiimacã sĩcõ numiṍ ũ̶mu̶ã́rẽ ñeeape wapatágo tiiróbiro wapa tiinóri macã pu̶tu̶áa. Tiimacã ãpẽrãména ñañarõ ñeeapera tiiróbiro u̶garipéanojĩrõ, niipetiro macãrãrẽ ñañowṹ̶. Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶rẽ padecoterare sĩãré wapa tiimacãrẽ ñañarõ tiicãméwĩ, jĩĩwã. 3 Jĩĩnemowã sũcã: —Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoa. Tiimacã õme buserucujããdacu, jĩĩwã. 4 Veinticuatro bu̶toá dutirá, bapari catirá Cõãmacũ̶ tiipĩrõpu̶ duigú̶re padeorá, ñicãcoberimena jeacũmuwã. Biiro jĩĩwã: —Teerora wáaaro. Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoa, jĩĩwã. 5 Tiipĩrõpu̶ sĩcũ̶ wedesewionecori tu̶owú̶: Marĩyagu̶ Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoaro. Niipetira Cõãmacũ̶rẽ padecotera, quioníremena cũ̶ũ̶rẽ ĩñarã́, bú̶ri niirã́, u̶pu̶tí macãrã teerora tiiáro, jĩĩti. 6 Yu̶u̶ tu̶owú̶ sũcã. Pau̶ wedesera tiiróbiro tu̶owú̶. Oco pairó õmasãnu̶cõrõbiro bu̶su̶wa. Bu̶po bayiró páaro tiiróbiro bu̶su̶wa. Biiro jĩĩwã: Cõãmacũ̶rẽ u̶senire ticoa. Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ tutuanetõjõãgũ̶ dutinu̶cãĩ. 7 U̶senico. Bayiró u̶senirã niico. Cõãmacũ̶rẽ “ãñunetõjõãĩ” jĩĩ, u̶senire ticoco. Cordero cũ̶ũ̶rẽ padeorámena niinu̶cããdari bu̶reco jeatoaa. Cũ̶ũ̶rẽ padeorá cũ̶ũ̶ nu̶mo niigõdo tiiróbiro niiĩya. Nu̶mo niigõdo coo basiro ãñurõ quẽnoã́rigopu̶ niico. Cṹ̶ã coo tiiróbiro quẽnoã́rirapu̶ niiĩya. 8 Cṹ̶ã suti butiré, jũĩrĩmaníre, bayiró asiyárere sã́ãnoãrira niiĩya, jĩĩwã. Suti butiré “Cõãmacũ̶rẽ padeorá ãñurõ tiiré niiã” jĩĩdu̶garo tiia. 9 Ángele yu̶u̶re jĩĩwĩ: —Ateré jóaya: “Cordero cũ̶ũ̶ wãmosíari bosebu̶reco niirĩpu̶ cũ̶ũ̶ boocórira u̶seniãdacua”, jĩĩwĩ. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re jĩĩnemowĩ: —Tee Cõãmacũ̶ wedesere diamacṹ̶ niiã. 10 Ángele teero jĩĩrĩ tu̶ogú̶, cũ̶ũ̶rẽ padeogú̶, cũ̶ũ̶ pu̶to ñicãcoberimena jeacũmumiwũ̶. Yu̶u̶ teero tiirí, yu̶u̶re jĩĩwĩ: —Teeré tiiríjãña. Yu̶u̶cã Cõãmacũ̶rẽ padecotegu̶ra niiã. Mu̶u̶ tiiróbirora, mu̶u̶ya wedera Jesuyére wederá tiiróbirora niiã. Cõãmacũ̶ dícu̶re ñicãcoberimena jeacũmu, padeoyá, jĩĩwĩ. Espíritu Santo profetare masĩrĩ tiiyígu̶. Tee masĩré ticorémena wedeyira. Teerora Jesuyére wederácã Espíritu Santo masĩré ticorémena wedecua. 11 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Ũ̶mu̶ã́se tusuri ĩñawũ̶. Caballo butigú̶ bauánu̶cãjeawi. Cũ̶ũ̶ sotoapu̶ sĩcũ̶ pesawi. Cũ̶ũ̶rẽna “wasoró manirṍ Cõãmacũ̶yere diamacṹ̶ wederucugu̶” jĩĩĩya. Cũ̶ũ̶ ñañaré tiiráre diamacṹ̶ wapa tiiquí. Cãmerĩ́sĩãgũ̶ wáagu̶, diamacṹ̶ tiigú̶ niiĩ. 12 Cũ̶ũ̶ capeari pecame jũ̶ũ̶rípõnabiro niiwũ̶. Cũ̶ũ̶ya dupupu̶re pee pesaré betori pesawu̶. Sicawãme jóature cu̶owí. Tiiwãmerẽ cũ̶ũ̶ dícu̶ masĩĩ. 13 Sutiró díi púuarirore sãñawĩ. Cũ̶ũ̶ wãmecu̶tiwi Cõãmacũ̶ Wãcũrére Wedegú̶. 14 Surara ũ̶mu̶ã́se macãrã cũ̶ũ̶rẽ nu̶nu̶wã́. Cṹ̶ã suti butiré jũĩrĩmanírere sãñawã. Cṹ̶ã caballoa butirá sotoapu̶ pesawa. 15 Cũ̶ũ̶ya u̶seropu̶ espada pu̶aníñape asoyóaripĩ súuwitiwu̶. Tiipĩmena niipetire dita macãrãrẽ netõnu̶cã́gũ̶daqui. Tutuaromena dutigu̶daqui. Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãrẽ u̶segu̶du̶care cu̶tamu̶tṍrõ tiiróbiro wapa tiigú̶daqui. Cũ̶ũ̶ teero tiigú̶, Cõãmacũ̶ tutuanetõjõãgũ̶ cṹ̶ãmena bayiró cúare ẽñogṹ̶daqui. 16 Cũ̶ũ̶ya sutirópu̶, cũ̶ũ̶ya u̶sebetópu̶ wãme jóatunowũ̶. “NIIPETIRA ÕPÃRÃ́ NEMORṌ U̶PU̶TÍ MACŨ̶”, jĩĩ jóatunore tusawu̶. 17 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Sĩcũ̶ ángele muĩpũ bú̶reco macũ̶pu̶re nucũgṹ̶rẽ ĩñawũ̶. Cũ̶ũ̶ niipetira ũ̶mu̶ã́sepu̶ wu̶u̶ráre bayiró bu̶su̶rómena wedewi: —Neãña, Cõãmacũ̶ mú̶ãrẽ boseyaadarere quẽnobosárere yaaadara. 18 Õpãrãyé diiré, surarare dutiráye diiré, tutuaraye diiré, caballoaye diiré, cṹ̶ã sotoapu̶ pesaráye diiré, niipetiraye diiré yaaadacu; dutiapenori basoca, dutiapenoña manirã́, bú̶ri niirã́, u̶pu̶tí macãrãye diiré yaaadacu, jĩĩwĩ. 19 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Quiogú̶ peti, atibú̶reco macãrã õpãrã́, cṹ̶ãyara surara neãwã. Cṹ̶ã neãrã, “jãmu̶, cãmerĩ́sĩãco” jĩĩwã. Teero tiirá, caballo sotoapu̶ pesagú̶mena, cũ̶ũ̶yara suraramena cãmerĩ́sĩãrã wáamiwã. 20 Caballo sotoapu̶ pesagú̶pe quiogú̶ petire ñeewĩ. Cũ̶ũ̶mena “Cõãmacũ̶ tiimasĩ́rere tiimasĩ́ã yu̶u̶cã” jĩĩditorigu̶cãrẽ ñeewĩ. Cũ̶ũ̶ quiogú̶ peti ĩñacoropu̶ tiiẽ́ñowĩ. Teeména niipetira quiogú̶ petire queorére jóatunorirare cũ̶ũ̶rẽ weerigu̶re padeoráre jĩĩditowi. Cṹ̶ã pu̶arã́ catirára pecametaropu̶ cõãñoconowã. Tiitaro “azufre” wãmecu̶tire u̶pe tiiróbiro sipirémena jũ̶ũ̶ã. 21 Ãpẽrã́ cṹ̶ã menamacãrãpere caballo sotoapu̶ pesagú̶ra sĩãpetíjãwĩ cũ̶ũ̶ya u̶seropu̶ súuwitiripĩmena. Teero sĩãpetíari siro, niipetira wu̶u̶rá cṹ̶ãye diiré yaa, yapinetõjõãwã.

Apocalipsis 20

1 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Sĩcũ̶ ángele ũ̶mu̶ã́sepu̶ niiãrigu̶ diiátiwi. Cũ̶ũ̶ niiditidiari cope macã sawire, teero biiri pairída cõmedaré cu̶owí. 2 Cũ̶ũ̶ pĩnocare ñeewĩ. Cũ̶ũ̶ sicato atibú̶reco tiirí siro macũ̶ “pĩno” jĩĩnorigu̶ niiĩ. Cũ̶ũ̶ wãtĩãrẽ dutigú̶, Satanás niiĩ. Cũ̶ũ̶rẽ cõmedaména mil cũ̶marĩ siatúcũwĩ. 3 Cũ̶ũ̶rẽ niiditidiari copepu̶ cõãdiocowi. Cõãdiocoari siro, tiicope soperé sawiména biajã́wĩ. Mil cũ̶marĩ basocáre jĩĩditorijããrõ jĩĩgũ̶, teero tiiwí. Too síro jõãnógũ̶du̶ niigũ̶ tiii. Yoari mee jõãnórigu̶ niigũ̶daqui. 4 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Õpãrã́ duirépĩrĩpu̶ duiráre ĩñawũ̶. Cõãmacũ̶ cṹ̶ãrẽ diamacṹ̶ besemasĩrere ticowi. Ãpẽrãrẽ́ ĩñawũ̶. Cṹ̶ã Cõãmacũ̶ye queti, Jesuyére wederá niiyira; cṹ̶ã quiogú̶ peti, cũ̶ũ̶ weerigu̶re padeoríyira; cũ̶ũ̶ queorére cṹ̶ãye diapóaripu̶, cṹ̶ãye wãmorĩpu̶ jóatudutiriyira. Teewapa cṹ̶ãye dupupáre páatanoyira. Teero tiirá, cṹ̶ã diarirapu̶ niipacara, masãrira niiwã. Cṹ̶ã masãri siro, Cristomena mil cũ̶marĩ basocáre dutiwa. 5 Teero tiinórira niijĩrã, ãpẽrã́ diarira su̶guero masãsu̶guetoaadacua. (Ãpẽrã́ diarirapeja masãmu̶ãriwa ména. Dupupáre páatanorira mil cũ̶marĩ õpãrã́ niiãri siro, masãmu̶ãwã.) 6 Diarira masãsu̶guerira ñañaré manirã́ niiĩya; u̶seniya. Cṹ̶ã dianemoricua; pecamepu̶ wáaricua. Cṹ̶ã paiá niiãdacua, Cõãmacũ̶yere, Cristoyere padeadara. Cṹ̶ã mil cũ̶marĩ Cristomena dutiadacua. 7 Mil cũ̶marĩ netõã́ri siro, tiicopepu̶ siatúcũnorigu̶ Satanárẽ jõã, pã́õwioneconogũ̶daqui. 8 Cũ̶ũ̶ niipetiropu̶ niipetire dita macãrãrẽ jĩĩditogu̶ wáagu̶daqui. Gog, Magog wãmecu̶tiri macã macãrãcãrẽ teerora tiigú̶daqui. Cṹ̶ãmena su̶o, cãmerĩ́sĩãgũ̶da jĩĩgũ̶, néõgũ̶daqui. Cṹ̶ã pau̶ niiãdacua ditatupari pairímaa día wesa maquẽ tiiróbiro. 9 Cṹ̶ã niipetiro tiiditapu̶re jeaadacua. Cõãmacũ̶rẽ padeorá niirṍpu̶, cũ̶ũ̶ maĩrí macãrẽ niisodeaadacua. Cõãmacũ̶pe pecame ticodiocogu̶daqui, niisodearare sóeditiojãgũ̶da jĩĩgũ̶. Niipetira sóeditionoãdacua. 10 Wãtĩãrẽ dutigú̶ cṹ̶ãrẽ jĩĩditorigu̶ pecametaropu̶ cõãdioconogũ̶daqui. Tiitaropu̶ azufre jũ̶ũ̶ã. Toopú̶ quiogú̶ peti, “Cõãmacũ̶ tiimasĩ́rere tiimasĩ́ã yu̶u̶ja” jĩĩditorigu̶cã cõãdioconowã. Toopú̶ bú̶recori, ñamirĩ́ ñañarõ netõrucúadacua. 11 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Õpũ̶ duirípĩrõ pairípĩrõ butirípĩrõrẽ ĩñawũ̶. Tiipĩrõpu̶ duigú̶re ĩñawũ̶. Cũ̶ũ̶ ĩñacoropu̶re atibú̶reco, ũ̶mu̶ã́se ditijõãwũ̶. Baunemóriwu̶ sáa. 12 Diarira tiipĩrõ díamacũ̶pu̶ nucũrĩ ĩñawũ̶. Cṹ̶ã u̶pu̶tí macãrã, bú̶ri niirã́ niiwã. Cṹ̶ã too nucũrĩ, jóaturepũrĩrẽ pã́õwĩ. Apepṹ catiré petihére cu̶orá wãmerẽ jóaturipũcãrẽ pã́õwĩ. Diarira tiirígue teepũrĩpu̶ jóatunowũ̶. Teepũrĩpu̶ jóariguere buetoagu̶, cṹ̶ãrẽ wapa tiiwí. 13 Día pairímaapu̶ diarira tiipĩrõ pu̶topu̶ jeawa. Diarira yeeripũna niirṍpu̶ niimiriracã toopú̶ra jeawa. Cṹ̶ãcõrõ cṹ̶ã tiiríguere buegu̶, cṹ̶ãrẽ wapa tiiwí. 14 Diarira yeeripũna niirṍ cõãdioconowũ̶ pecametaropu̶. Tiitaropu̶ cõãré dianemojõãre niiã. 15 Sĩcũ̶ cũ̶ũ̶ wãmerẽ catiré petihére cu̶orá wãmerẽ jóaturipũpu̶ jóatunoña manigṹ̶no tiitaropu̶ cõãdioconowĩ.

Apocalipsis 21

1 Yu̶u̶ ĩñawũ̶ sũcã. Mama ũ̶mu̶ã́se, mama dita ĩñawũ̶. Niisu̶gueri ũ̶mu̶ã́se, niisu̶gueri dita ditipetijõãwũ̶; día pairímaacã teerora. 2 Ũ̶mu̶ã́se Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ Mama Jerusalén ñañaré manirí macãrẽ diiátiri ĩñawũ̶. Ãñurõ quẽnoã́ri macã niiwũ̶. Sĩcõ numiṍ wãmosíagodo manu̶rẽ ãñurõ tu̶saaro jĩĩgõ, quẽnoã́rigo tiiróbiro niiwũ̶. 3 Tiipĩrõpu̶ sĩcũ̶ bayiró bu̶su̶rómena wedesewionecori tu̶owú̶: —Jã́ã, tu̶oyá: Mecũ̶ãmena Cõãmacũ̶ basocámena niiĩ. Cṹ̶ãmena niirucujãgũ̶daqui. Cṹ̶ã cũ̶ũ̶yara niiãdacua. Cõãmacũ̶ basirora cṹ̶ãmena niigũ̶daqui. Cũ̶ũ̶ cṹ̶ãyagu̶ Cõãmacũ̶ niigũ̶daqui. 4 Cṹ̶ã yaco ocoré cosegú̶daqui. Dianemoricua sáa. Bóaneõre, utiré, pũniré maniã́dacu. Niipetire niisu̶guerigue petijṍãã, jĩĩwĩ. 5 Tiipĩrõpu̶ duigú̶ jĩĩwĩ: —Jã́ã, tu̶oyá: Yu̶u̶ niipetire mama dícu̶ tiia, jĩĩwĩ. Apeyé jĩĩnemowĩ: —Yu̶u̶ wedesere padeoréno niiã; diamacṹ̶ niiã. Teero tiigú̶, jóaya, jĩĩwĩ. 6 Too siro yu̶u̶re wedewi: —Niipetire túajeanoã. Yu̶u̶rá niisu̶guegu̶, niitugu̶ niiã. Yu̶u̶re bayiró maĩrã́ oco sĩnidu̶gára tiiróbiro niiĩya. Teero tiigú̶, yu̶u̶ oco tĩ́ãgũ̶ tiiróbiro cṹ̶ãrẽ catiré petihére teerora ticojãgũ̶da. 7 Ãñurõ padeó cãmewitíranorẽ niipetire yu̶u̶ “ticogu̶da” jĩĩriguere ñeeãdacua. Yu̶u̶ cṹ̶ãyagu̶ Cõãmacũ̶ niigũ̶dacu; cṹ̶ã yu̶u̶ põna niiãdacua. 8 Cui yu̶u̶re padeodúrano, padeodu̶gáherano, ñañanetõjõãrere tiiráno, basocá sĩãrã́no, ãpẽrãména ñañarõ ñeeaperano, yáiwa oco sitará jĩĩditoremena tiiré tiiráno, weerirare padeoráno, niipetira jĩĩditorepirano pecametaropu̶ wáaadacua. Tiitaropu̶ azufre u̶pe tiiróbiro sipirémena jũ̶ũ̶ã. Toopú̶ wáare dianemojõãre niiã, jĩĩwĩ. 9 Sĩcũ̶ ángele siete oro bapari cu̶oríra menamacũ̶ atiwi. Teebaparipu̶ra too su̶gueropu̶ siete ñañaré tiitúriguere posecu̶tíwu̶. Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re jĩĩwĩ: —Jãmu̶, Cordero nu̶mo niigõdore mu̶u̶rẽ ẽñomá, jĩĩwĩ. 10 Yu̶u̶ cãnirípacari ĩñarṍpu̶re Espíritu quẽẽrṍpu̶ tiiróbiro yu̶u̶re ẽñonemówĩ sũcã. Quẽẽrṍpu̶ ángele yu̶u̶re ũ̶tãgṹ̶ pairígu̶ ũ̶mu̶ã́rigu̶pu̶ néewawi. Jerusalén ñañaré manirí macãrẽ ũ̶mu̶ã́sepu̶ ẽñowĩ́. Tiimacã Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ diiátiro tiiwú̶. 11 Cõãmacũ̶ asibatéremena bayiró asibatéwu̶. Tiimacã wapapacáripe tiiróbiro asibatéwu̶. Ũ̶tãpe “jaspe” tiiróbiro ocosusúwu̶. 12 Tiimacã wesare pairí sãnirõ ũ̶mu̶ã́ri sãnirõ niisodeawu̶. Tiisãnirõpu̶ doce soperi niiwũ̶. Teesopericõrõ sĩcũ̶ ángele nucũwĩ. Teesoperipu̶ wãme jóaturigue tusawu̶. Teewãme Israelya põna macãrã doce põnarĩ macãrã wãme niiwũ̶. 13 Tiisãnirõpu̶re muĩpũ mu̶ãatirope itiásope niiwũ̶; muĩpũ sããwarope itiásope niiwũ̶; nortepe itiásope niiwũ̶; surpe itiásope niiwũ̶. 14 Ũ̶tãquiri docequiri sotoapu̶ tiimacã macã sãnirõ tiinóriro niiwũ̶. Teequiricõrõ doce Jesucristo cũ̶ũ̶yere wededutigu̶ beserira wãme jóaturigue tusawu̶. 15 Yu̶u̶mena wedesegu̶ sicagú̶ orogu̶re cu̶owí. Tiigu̶ména tiimacãrẽ, teesoperire, tiisãnirõrẽ queogú̶du̶ tiiwí. 16 Tiimacã sĩcãrĩbíro yoa, sĩcãrĩbíro esawú̶. Ángele tiigu̶ména tiimacãrẽ queowí. Dos mil doscientos kilómetros niiwũ̶. Yoaro, esaró, ũ̶mu̶ã́rõcã nocõrõrã niiwũ̶. 17 Tiisãnirõrẽ queowí. Sesenta y cuatro metros niiwũ̶. Basocá queoróbiro queowí. 18 Tiisãnirõ “jaspemena” tiirí sãnirõ niiwũ̶. Tiimacã oromena tiirí macã niiwũ̶. Oro jũĩrĩmaníre, bídru sipioáriro tiiróbiro niiwũ̶. 19 Tiisãnirõrẽ tuuñérequiri niipetire wapapacárequirimena mamonorigue niiwũ̶. Niisu̶gueriqui “jaspe” niiwũ̶. Too síro macãqui “zafiro”, too síro macãqui “ágata”, too síro macãqui “esmeralda”, 20 too síro macãqui “ónice”, too síro macãqui “cornalina”, too síro macãqui “crisólito”, too síro macãqui “berilo”, too síro macãqui “topacio”, too síro macãqui “crisoprasa”, too síro macãqui “jacinto”, too síro macãqui “amatista” niiwũ̶. 21 Doce sopepãmarĩ perlapãmarĩ niiwũ̶. Sopepãmarĩcõrõ sicape perlapemena tiiré niiwũ̶. Macã deco niiwarima oroma niiwũ̶. Bídrubiro ocosusúrima niiwũ̶. 22 Tiimacãpu̶re Cõãmacũ̶wiire ĩñariwu̶. Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ tutuanetõjõãgũ̶rã, Corderora Cõãmacũ̶wii niijãrã tiiwá. 23 Tiimacãpu̶re muĩpũ bú̶reco macũ̶, ñami macũ̶ bóerere boorícu. Cõãmacũ̶ bóebatecoremena bóerucua. Cordero tiimacã sĩãwócoriga niiĩ. 24 Toopú̶re niipetire dita macãrã tiimacã bóeremena ãñurõ niiãdacua. Atibú̶reco macãrã õpãrã́ niimirira cṹ̶ã dutiri, cṹ̶ãrẽ padeoríguere u̶senipeoadara néesãwaadacua. 25 Bú̶recore tiimacã maquẽ soperí tusurucujããdacu. Ñami maniã́dacu. 26 Niipetire dita macãrã ãpẽrã́ cṹ̶ãrẽ padeoríguere u̶senipeoadara néesãwaadacua. 27 Toopú̶ sĩcãrĩ ñañaréno néesãwanoña maniã́dacu. Ñañaré tiirá, jĩĩditorepira sããwaricua. Corderoyapũ catiré petihére cu̶orá wãmerẽ jóatunorira dícu̶ sããwaadacua.

Apocalipsis 22

1 Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re díare ẽñowĩ́. Tee oco catiré petihére ticoa. Bayiró ocosusúrimaa niiwũ̶. Tiimaá Cõãmacũ̶, Corderoyapĩrõpu̶ witiatiwu̶. 2 Tiimacã decopu̶ u̶pu̶tí macãma du̶pomena wáarima niiwũ̶. Tiimá deco tii día ũmayucowu̶. Tiimaá pu̶aníñapu̶ra yucu̶gu̶ catiré ticorígu̶ wiiríro niiwũ̶. Sicacũ̶marẽ docecõrõ dícu̶ du̶cacu̶tiwu̶. Muĩpũrãcõrõ du̶cacu̶tiwu̶. Tiigú̶ maquẽ pṹũ niipetire dita macãrãrẽ u̶cotire niiwũ̶. 3 Toopú̶re basocá “ñañarõ wáaaro” jĩĩré maniã́dacu. Tiipĩrõ toopú̶ niiãdacu. Tiipĩrõ Cõãmacũ̶yapĩrõ, teero biiri Corderoyapĩrõ niiã. Cũ̶ũ̶rẽ padecotera cũ̶ũ̶rẽ padeoádacua. 4 Cũ̶ũ̶rẽ ĩñarucujããdacua. Cṹ̶ãye diapóaripu̶ cũ̶ũ̶ wãmerẽ cu̶oádacua. 5 Ñami maniã́dacu. Toopú̶ niirã́ sĩãwócoriga bóerere booríadacua. Muĩpũ bóerere booríadacua. Cõãmacũ̶ marĩ Õpũ̶ cṹ̶ãrẽ bóebatecogu̶daqui. Toopú̶ niirã́ Cõãmacũ̶mena dutirucuadacua. 6 Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re jĩĩwĩ: —Tee wedesere padeoréno niiã; diamacṹ̶ niiã. Marĩ Õpũ̶ Cõãmacũ̶ cũ̶ũ̶yara profetare wãcũré ticogú̶ra ángelere ticocowi, cũ̶ũ̶rẽ padecoterare máata too síropu̶ wáaadarere ẽñodutígu̶, jĩĩwĩ. 7 —Tu̶oyá mú̶ã: ¡Máata pu̶tu̶awagu̶da! Teero jĩĩriguere padeoráno, teero biiri atipṹ jóariguere bue, padeoráno u̶seniãdacua, jĩĩwĩ. 8 Yu̶u̶ Juan teeré tu̶owú̶; ĩñawũ̶. Tu̶o, ĩñatoagu̶, ángele yu̶u̶re teeré ẽñoã́rigu̶ pu̶to ñicãcoberimena jeacũmumiwũ̶, cũ̶ũ̶rẽ padeogú̶du̶. 9 Cũ̶ũ̶pe yu̶u̶re jĩĩwĩ: —Teeré tiiríjãña. Yu̶u̶cã Cõãmacũ̶rẽ padecotegu̶ra niiã. Mu̶u̶ mu̶u̶ya wedera profetas tiiróbiro niiã. Niipetira atipũpú̶ jóariguere bue, padeorá tiiróbirora niiã. Cõãmacũ̶ dícu̶re jeacũmu, padeoyá, jĩĩwĩ. 10 Cũ̶ũ̶ yu̶u̶re jĩĩnemowĩ: —Atipũpú̶ “biiro wáaadacu” jĩĩ mu̶u̶ jóarigue queoró wáaadare péero du̶saa. Teero tiigú̶, atipṹ mu̶u̶ jóariguere yayióropu̶ cu̶oríjãña. 11 Ãpẽrãrẽ́ ñañarõ tiigú̶no teero ñañarõ tiitẽ́rĩjããrõ. Ñañanetõjõãgũ̶cã teerora tiirucújããrõ sáa. Basocú̶ ãñugṹ̶pe ãñuré tiiáro. Cõãmacũ̶ booró tiigú̶ teeré tiirucújããrõ cũ̶ũ̶cã, jĩĩwĩ. 12 —Tu̶oyá: ¡Máata pu̶tu̶awagu̶da! Yu̶u̶ basocáre wapatírere cu̶oa. Cṹ̶ãcõrõrẽ cṹ̶ã tiirécõrõ wapa ticogu̶da. 13 Yu̶u̶rá niisu̶guegu̶, niitugu̶ niiã, jĩĩwĩ. 14 Suti coseríra tiiróbiro niiĩya basocá cṹ̶ã ñañaré tiiríguere acabónorira. Cṹ̶ã u̶seniãdacua. Catiré ticorígu̶ du̶care yaamasĩãdacua. Atimacã́ maquẽ soperipu̶ sããwamasĩãdacua. 15 Ãpẽrãpéja ñañarã́ niirirapeja sopepú̶ pu̶tu̶áadacua. Cṹ̶ã niiĩya: Yáiwa oco sitará jĩĩditoremena tiiráno, ãpẽrãména ñañarõ ñeeapera, basocá sĩãrã́, weerirare padeorá, niipetira jĩĩditorere jĩĩu̶senirã niiĩya. 16 —Yu̶u̶ Jesús ticocoawũ̶ yáagu̶ ángelere. Cũ̶ũ̶rẽ tee quetire wededutiawũ̶. Yu̶u̶re padeoré põnarĩ macãrã teeré tu̶oáro. Yu̶u̶ David pãrãmi niinu̶nu̶segu̶ niiã. Ñocõãwṹ̶ bóeriga ãñurõ bóero tiiróbiro niigṹ̶ niiã, jĩĩwĩ. 17 Cũ̶ũ̶ teero jĩĩãri siro, Espíritu Santo, teero biiri Jesuré padeorá: —Pu̶tu̶aatiya, jĩĩwã. Atipũpú̶ jóariguere tu̶oránocã “pu̶tu̶aatiya sáa” jĩĩãrõ. Cõãmacũ̶ pu̶topu̶ wáadu̶gara oco sĩnidu̶gára tiiróbiro niiĩya. Cṹ̶ã oco catiré petihére ticorére sĩnidu̶gára atiaro wapatíro manirṍ. 18 Niipetira atipũpú̶ jóariguere tu̶oráre wedegu̶da: Atipũpú̶ jóariguere jóanemorãnorẽ ñañarõ wáaadacu. Cõãmacũ̶ atipũpú̶ “ñañaré wáaadacu” jĩĩ jóariguere cṹ̶ãrẽ nemosãñúrõ tiigú̶daqui. 19 Atipṹ jóariguere néedu̶oranorẽ Cõãmacũ̶ atipũpú̶ ãñurõ tiiádare jóanoriguere ticoriqui: Yucu̶gu̶ catiré petihére ticorígu̶ du̶care ticoriqui; tiimacã ñañaré manirí macãpu̶ “sããatiya” jĩĩriqui. 20 Atipũrẽ́ jóari tiirígu̶ jĩĩĩ: —Teerora niiã. Máata pu̶tu̶awagu̶da, jĩĩĩ. Teerora tiiáro. ¡Pu̶tu̶aatiya, Õpũ̶ Jesús! 21 Marĩ Õpũ̶ Jesús mú̶ã niipetirare ãñuré ticoaro. Nocõrõrã niiã. Juan